Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus sive biblioteca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica, omnium SS. Patrum, doctorum scriptorumque eccelesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocentii III tempora floruerunt .."

See other formats 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  preserved  for  generations  on  library  shelves  before  it  was  carefully  scanned  by  Google  as  part  of  a  project 
to  make  the  world's  books  discoverable  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 
to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 
are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  marginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journey  from  the 
publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  technical  restrictions  on  automated  querying. 

We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfrom  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  large  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attribution  The  Google  "watermark"  you  see  on  each  file  is  essential  for  informing  people  about  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can't  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liability  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.  Google  Book  Search  helps  readers 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  text  of  this  book  on  the  web 


at|http  :  //books  .  qooqle  .  com/ 


C5BO.i 


HARVARD  COLLEGE 
LIBRARY 


mm. 


FBOM  THE  BBQUBST  OP 

JAMES  WALKER 

(ClaaaoflSU) 
Fretidem  ofHarvard  CoUege 

"PtafeNBee  being  glv«B  le  wori»  in  the  JMtUmiml 


PATROLOGIiE 

CURSUS  COMPLETUS 

SIVE 

BIBLiOTHBCA  UNIVBRSALIS,  INTEURA,  UNIFORMIS,  COMMOOA,  OECONOMIGA, 

OMNIUM  SS.  PATRUM,  DOCTOBUM  SCRIPTORUMQUE  ECCLESIASTICOKDM 

QUI 

AB  iEVO  APOSTOLICO  AD  INNOCENTII  III  TEMPORA 

florderuivt; 
RECDSIO  CHRONOL06ICA 

OMNIUII  QUiE  EXSTIT£RE  MONUMENTORUM  GATIiOLIGiC:  TRADITIONIS  PER  DUODEGIM  PRIORA 

EGGLESIifi  SiEGULA, 

JOXTA   BD1T10NES  ACCUR4TIS81IIA8,  INTER  8C  tOMQVB   N0NNDLLI8  CODICIBOS  MANDSCRIPTI8  C0LLATA8» 

PBRQUAR  DILIGBNTER  CA8TI6ATA; 

mBSBRTATIONIBDS,  COMMBNTARIIS  LECTIONIBOSQUB  TARIANTIBUS  CONTiNBNTBB  ILLUSTR4TA  ; 

0MNIB08  0KRIBII8    P08T  AMPLISSIHAS    EDITIONES  QU£    TRIDU8  NOTISSIH»  SiECDLIB    DEBENTUR  AB80LUTA8 

DETECTIS,  AUCTA; 
INDICIiUS  PARTICDLARIBU8  ANALYTICIS,   8INGUL08  SIVB  TOH08,   8IVB  AUCT0RE8  ALICUIU8  MOMENTI 

8UB8EQUBNTIBU8»   pONATA  ; 

CAmOUB  INTRA  IPSL^M  TBITUM  RITB  DI8P08ITIS,  NRCNON  ET  TITULIS  61N6ULARUM  PA61NARUM  MARGINBM  SOPERiORBM 

DI8TIN6UENTIRUS  SUCJECTAMQUB  MATERIAM   SIGNIFICANTID08»   ADORNATA; 

0PERIB08  CUH  DUBIIS  TQM  AP0CRYPI1I8,  ALIQUA  VERO  AUCTORITATB  IN  ORDINB  AD  TRADITIONRM 

RCCI.E6IASTICAM   POl.LENTIBQS,   AMPLIFICATA: 

DQ0DU8  INDICIB08  GENERAL1BU8  LOCUPLETATA  *.  ALTERO  SCILICET   RERUM,  QOO  GONSULTO,  QUIDQOIM 

DRD8Q0I8QUS   PATRDM  IN  QIIODLIBBT  TIIFMA  &CRIP8KRIT  UMO  .INTUITO  C0N8PICIATUR  ;  ALTHhO 

SCRIPTUR^  SAGRil*!,  bi  qdo  lectori  compbrirb  sit  obvium  quimam  patreb 

rr  IN  Q0IBD8  OPEROM  8U0RUM   LOClS  SING0L08  SINGOLORUM  LIBROROM 

BCRIPTURiB  TBXIU8  COMMENTATl  8INT. 

BDITIO  ACCURATI88IMA,  CiRTERISQUB  0MNIBU8  FACILB  A.NTEPONBNDA,  81  PERPENDAI^TOR  :  CnARACTERrH   NIT1DITA8, 

CHARTiB   QUALITAS,   INTBGRITAS    TEXTOS»  PBRFECTIO   G0RRBCTI0NI8 ,   OPERUM  RECUSOKUH    TUM   TAR1RTA8 

TOM  NUMBR08,  FORHA  VOLUMINUM  PERQOAH  COMHODA  SIBIQUE  IN  TOTO  OPERlS  DICCURSU  CONSTANTER 

8IHIUS,  PRBTII  EXIGUITA8,  PRiESERTIHQOB  ISTA  COLLBCTtO,  UNA,  HBTUODICA  KT  GI1R0N0L06ICA» 

8BXCBNT0RUH    FRAGHENTORUH     OPOSCOLORUMQOB     HACTCNOS    IIIC     ILLIC    SPARSORUH  , 

PRIMOM   ADTBM   IN    NOSTRA    BIBLIOTBBCA ,    EX    OPBRIBOS    Ai>    OMNBS    iCTATKS  , 

LOCOS,   LIN6UAS  F0RHA8QUB  PBRTINBNTIBUS  j   COADUNATC^DH. 

SERIES  SECUNDA, 

IN  QUA  PRODEUNT  PATRES,  DOCTORES  SCAIPTORESOUK  RCCLESIiE  LATINiE 
A  GREtiORIO  MAGNO  AD  INNOCENTIU»  111. 

ACCURANTE  J,-P.  MIGNE, 

mBUOTHBCJIB  OI.Bai  UMXVBBSJBf 

SIVR 
CUEBUUII  GOMPLBTOECM   IN   •INGCL08   SGlBNTIilS     BGGLKSIAJTICIS   RikllOt  BDITORB. 


PATR0L06IA  BINA  BDITIONB  TTPIS  Bf  ANDATA   EST,   ALIA   NEMPB   LATINA,  AUA    GRJSGO-LATINA.  - 

VKNEUNT  MILLB  FRANGIS  DUGBNTA  TOLUMINA  EDITIONIS  LATIN^  ;   OGTINGBNTIS  ET 

MILLB  TRECBNTA  GRiBGO-LATIN^.  —  MBRB  LATINA  UNIVERSOS  AUCTORES  TUM  0CCIDENTALE8,  TUM 

ORIBNTALBS  BQUIDBM   AMPLBGTITUR  ;    HI  AUTEM,  IN  EA ,    SOLA  VERSIONE  LATINA  DONANTUR. 


PATROLOGIiE    TOMUS  CXXV. 

HINCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


TOMUS  PRIOR. 


• 


^  SiECULUM  IX. 


HINCMARJ 


it  0 

RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 

OPERA  OMNIA, 

JDXTA    EDITIONEM    SIRMONDIANAM    AD    PRELUM    REVOCATA. 

TARiA  ACCESSERE  iioiivijniEnnrA 

QU^   8UPPEDITARUNT 

SURII,  PERTZII,ETC.,  COLLECTIONESMEMORATISSIMiE. 

ACCURANTE  J.-P.  MIGNE, 

BIBLIOTHECJB    CLEBI    UNIVEBSIE, 

8ITE 
GUmSCUM   COMPLETORUSr  III    SINGUL08   8CIENTIJB   ECGLESIASTICiE   RAM08   EDITORK* 


TOMUa  PRIOR. 


YBNEURT  DUO  YOLUMINA  ik  FRANCT9.0ALLICI8. 


D 


ELENCHUS 

AUDTOaini  ET  OPSHUM  QUI  IN  HOO  TOMO  OXXV  GONTIIIBNTUR. 


HINCMARUS  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPUS. 

Epistola  ad  Carolum  regem ,  priori  coDtra  Pr^estiDatianos 

D}«sortationi  (deperdit»)  pr^fixa.  CcL  k9 

De  Prsedeslinatione  Dei  et  libero  Arbitrio  dissertatio  posterior.  65 

De  una  et  non  trina  Deitate.  473 

De  divortio  Lotharii  regis  et  Tetberg«e  regin®.  620 

Capilula  synodica.  773 

Coronationes  regiae.  803 

Eiplanatio  in  Ferculum  Salomonis.  817 
Opuscula  yaria  {quorum  enumercUionm  vide  in  Ordine  rerUm  ad 

calcem  voluminis).  833 
Appendix.  ^  Hincmari  Annales  sive  Anadiiam  Bertinianorum 

pars  tertia.  1203 


»^»■€1 


»  :i 


smm 


ANNO    DOUINI    DGGCLXXUn 


HINCMARUS 

RIICMENSIS  ARCHIEPISCOPUS. 


AD  OPERA  HINCMARl  PROLEGOMENA. 

NOTITIA  HISTORICA. 

(Ap(.*d  Cafe,  Scriplarum  ecelesiastiooruiD  UistorU  Htteraria.) 


HincMARiJS,  nobili  aptnl  Gallos  loco  natns,  a  piie*  A 
rilia  in  Gosnobio  sancti  Dionysii  prope  Parisios  sub 
Hihluino  abbate  educatus  est;fa)ubi  tum  litteris  tum 
pielale  mireprofecit;  et  cumfelici  el  aculo  ingenio 
pnediius  esset,  non  mediocrem  in  aula  apud  Ludo- 
vJcHm  imperatorem  graiiam  inivit.  UilJuinum  anno 
850  in  Saxoniam  relegatum,  ipse,  permittenle  epi- 
scopo,  in  exsilium  comitalus  est,  eique  exsulanti  non 
ingraias  siippelius  tulit.  Deposilo  anno  855  ob  per- 
diiellionis  crimen,  Ebbone,  vacaverat  jam  fere  de- 
oenuio  sedes  Rbemensis,  cuui  ineunte  anno  845,  in 
synodo  Belvacensi,  concurremibos  tum  cleri  tuni 
populi  votis,  favenle  etiam  Carolo  rege,  Rhennensis 
arcbiepiscopus  Hincnuirus  ordinalur;  cujus  electio- 
nem  anno  seouenti  episcopi  iii  convenlu  Parisiensi 
congregati  suJfragiis  suis  itenim  confirmarunt,  red- 
diiis  lunc  eliam  a  rege  Garoio  Ecclesiae  Rbemensis 
po&sessionibus,  quas,  vacante  sede,  palaiini  diripue- 
raiit.  Anno  848  synodo  Garisiacensi  interfuii,  et  in 
decrelis  synodicis  contra  Gotteschalcum  aut  faic,  aut  g 
alild  factis,  primas  fere  ubique  partes  tulit.  (b)  Anno 
853  habtta  est  synodus  Suessionensis,  uii  ipsius  sy- 
liodi  Acla  tesiantur,  etsi  Fiodoardus  anno  episcopalus 
Dincmariani seplinio habtam referat.  In hac  synodo 
liim-marus  ordiuationem  suam  ilerum  conOrmarl, 
et  Wulfaduni,  caeterosque  presbyteros  ab  Ebltone 
posl  deposilionem  aniio  840  ordinalos  dignitate  sua 
submoveri  effecit.  Anno  855  decreta  in  concilio  Cari- 
siaccnsi  Hincmaro  satagenle  septennio  ante  laui  in 
synodo\alentina  cassata  sunt.  (c)Decreu  synodi  Va- 
leniiiiae  anno  859  contirmarunt  concilia  Lingonense 
etTuilense;  quorum  capitula,  Caroio  repi  ohlata,  a 
rege  data  sunl  Hincmaro  confutanda.  Prxslitit  id 
iile  scripto  opere  insigiii.  Anno  860  duplici  synodo 
Aqntsgrauensiadfuit,  (d)  ubi  Tbeutberga  secuin  fratre 
Hucbeito  lein  habuisse,  seu  vi,  seu  verilale  id  co- 
geiite,  Goufcssa,  Patres  eam  Lotbario  regi  abdican- 
dam  esse,  ct  pablicae  pceniientiaeaddicendam  decre- 
vernnt.  Praedaram  id  Hincniaro  mulla  agendi  scri-  q 
iiendique  ansam  suppeditavit.  Eodem  anno  concilio 
Tulleiisi  II  et  sequente  Aquisgranensi  iii  subscripsit. 
Aoiio  8(>3aderalconciUo  Heiensi  (e),  in  quo  ralx  sunt 
babila:  Lolbarii  regis  noptiae  cum  Waldrada,  post 
repudiaiam  Tbeutbergam  inilae.  htud  vero  concilium 
mox  a  Nicokio  papa  in  syuodo  Roinana  damnatuni 
esl.  Eodem  auno  HincqiaVus,  impetrata  privilegio- 
rum  HheniensiR  FAHileadiK  riiiinrmiiLiAiip..  RoLhaduin 


subrogato,  in  inonaslerium  dclrudi  fecit;  ciimque 
sedem  apostolicam  appdlaret  (exstat  (ibellus  Appel- 
lalionis  apud  Baron.  ad  an.  863  num.  81,  et  Concii. 
tom.  Ylll,  p.  785),  eum  iterum  damnnvit.  Interce- 
dente  quidein  Nicolao  poniifice  Rolhadum  e  carcere 
dimisit,  Romam  vero  ire,  quo  ad  jiidicium  instau- 
randum  eum  mitli  praeceperat  pontifex,  neutlquani 
permisit.  Nec  tertio  quidein  a  Nicolao  admonitus, 
proposito  suo  abscedere  voluit.  Qiiamvis  etiain  quo- 
tidianae  ininae  de  litteris  excommunicatoriis  Rotua 
mittendis  ei  intentarentiir,  oronibus  tainen  insuper 
babiiis,  canonum  auctoriiale  se  tuebatiir,  ut  ex  apo- 
logetica  ipsius  ad  Nicolaum  episiola  abuude  liquet. 
Anno  865  in  concilio  Romano  Rotbadus  sedi  suas 
resiilulus  est,  rescisso  duplici  Hincmari  jiidicio  (/). 
Anno  866  concillo  Stiessionensi  lU  praefuit,  in  qiio 
Wulfadus  soeiique  presbyteri  Nicolai  papae  jussu  di- 
gnitatem  pristinam  recuperarunt.  Aiino  sequente  in 
concilio  Trecassino,  cui  praesedil,  eaindem  catisani 
accuratius  expendit.  Anno  869  Hincmarum  episco- 
pum  Lauduneiisem,  nepotein  suum,  criminum  plu- 
rimorum  accusatum  in  synodo  Yermeriensi,  ipse  iiU 
prae  caeteris  hifensus  calculo  suo  damnaviL  Hinc  gra- 
ves  patruum  inter  et  nepotem  inimicitiae,  et  larga 
magnarum  rerum  materia.  Anno  882,  erumpentibus 
in  Galliam  Normannis,  Hincmarus  desertis  Kbemis, 
et  ablato  secum  sancti  Remigii  corpore,  silvestria 
loca  trans  fluviuin  Matronam  petiit;  ubi  in  villa 
Sparnacox  Kal.iauuarii  diem  clausit  exlremum,  ia 
S.  Remigii  monasterio  sepultus.  Non  meum  est  de 
tanto  viro  judicium  ferre,  qtiem  reverendissimum  et 
desideratissimum  virtim,  et  merito  recl(e  fidei  ac  sanip 
professionis  ab  omnibus  catholicis  rite  vcneranduni 
vocat,  qui  ipsum  oplime  novit,  Rabanus  Mnurus. 
Nobilifatem  generositaliSf  iui\\ni  Lujpus  Ferrariensis 
(epist.  4:2),  ornal  eruditio  sdlutariSf  Mtudinem  o\(icii 
commendat  religio  professionis.  In  facultatibus  Tbeo- 
logicis,  concedente  id  ipso  Baronio  [ad  an,  883,  num, 
i7),  erat  excultissimus,  quem  consuluerint  plures' 
de  diversis  quaestionibus ;  in  scientia  canonum  eru- 
ditissiinus,  licet  inlerdum  nimis  iis  favens,  super 
apostolicae  sedis  decreta  eos  exlulerii.  El  sane  Eccle- 
siae  leges  ei  jura  neino  nielius  intellexit,  nemo  ani-' 
mosius  defeiiiiiL  Ejus  Opera,  multa  quidem  erudi- 
Uone,  doctrina,  pietate  referla,  Ecclesiae  Galli- 
canae  bisioriani  mire  iUiistranl ;  de  ((uibus  recle  Sir- 

mnnHiie    f  ii  ii»  nullum.  PUift  atind  uliliLait  %ua  careai^ 


II 


HiHCMARUS  RIIEMEMSIS  ARCBIEPISCOPUS. 


It 


NOTITIA   HISTORICA  ALTERA 

Gallice  adorn^ta. 
{Biiioire  Uuiraire  de  la  Franccy  tom,  V,  pag.  5U.) 


HmcnAi,  celui  de  tous  les  pr^laU  de  son  lemps 
flui  Qt  le  plii«  graiid  persoiinage  dans  rEglise  de 
Fraiice,  oaquii  dans  les  premi^res  ann^s  du  ix*  si^- 
cle,  et,  ce  semble,  en  806,  sans  qu'on  ait  encore  pu 
ddcouvrfr  le  lieu  de  sa  naissanoe  (a).  II  ciait  FrauQais 
cie  iialion,  issu  d'une  ancienne  noblesse,  et  se  trou- 
▼aii  pareut  dc  Bernard  II,  corote  de  Toulouse,'et  de 
Bcrirand,  comie  de  Tardenois.  II  avail  une  sceur 
diablie  dans  le  Boulonnois,  laquelle  ful  m^re  d'H:nc- 
iiiar,  dcpuis  ev^que  de  Laon.  C*est  tout  ce  qne  Ton 
sail  des  parenls  de  notre  archev^ue. 

(b)  Des  son  enfance  11  fui  mis  au  monasterc  de 
Saint-Denis,  pres  de  Paris,pour  y  ^lreinsiniit  dans 
tii  picKi  et  ies  bonnes  leltres,  sous  Tabb^  Hiiduin, 
nnll  honora  toujuurs  depuis  comine  son  maitre^ 
CcUe  abbaye  claiit  alors  tombee  dans  le  reh^cbe- 
4icnt,  le  jcune  Hincmar  n*y  prit  d^abord  querhabit 
ic  chanoine.  li  eii  fut  tirc  au  bout  de  quelqiie  temps 
^our  la  beaule  de  son  csprit  et  la  grandeur  de  sa 
tiaissance,  et  plac(i  h  la  conr  de  rempereur  Louis  le 
Dcl)oniiairc.  Cc  prince  lui  donna  part  k  son  amilie ; 
mais  Uincmar  ne  s'cn  ser\'it  que  pour  porter  rein- 
pereur  a  r^tablir  h  Sainl-Denis  la  disciplir.e  monas- 
tiqne.  Lc  dcssein  eu  fut  forme  au  conclie  de  Paris, 
en  8i0,  ei  exccutc  peu  de  temps  nprcs. 

(c)  Hincmar  se  reforma  lc  premicr.  II  qufila  la 
eour,  prit  Thabit  monasiique,  embrassa  touie  la  ri- 
gueur  dc  la  regle,  el  demeura  longiemps  en  cet  ^tat, 
sans  esperance  ni  dcsir  d*^piscopat  oii  d^auire  pre- 
lature.  fiilduin,  son  abb^,  <^tant  tomb6  dans  la  dis- 
grikce  de  rempereur,  et  avant  ^t^  en  consequence 
reldgu^  en  Saxe  Tan  850,  Jflincmar  le  suivit  en  son 
exil,  avec  la  permission  de  son  <iv(^que  et  1a  bcne- 
diction  de  ses  fr^res.  II  flt  encore  quelqne  chose  de 
plus  cn  sa  faveur.  11  einploya  si  ellicacement  son 
crMlt  aupr^s  de  ce  priiice  et  des  seigncurs  de  la 
cour,  que,  desTannee  suivanie,  ilobtiut  le  rappei 
d'Hilduin  ct  la  restitution  de  deux  de  ses  abbayes. 
Dans  la  suitc,  lorsque  le  pape  Gr^oire  IV  vint  en 
Francc  pour  appuyer  le  parli  de  Lotbaire  contre 
renipcreur  Louis,  Hilduin  tenta  d*engager  Hlncmar 
dans  lc  mdme  parti,  mais  ce  fut  en  vain.  Ildemeura 
paisible  dans  son  monast^re,  jusqu'2i  ce  que  ce  m£ine 
prince  le  rappeK^t  ln  sa  cour,  k  qnoi  il  se  rendit  par 
ob^issance.  Apr6s  la  mort  de  rempercur,  coinme  il 
paralt,  Hincuiar  retouma  encore  a  Saint-Denis,  et 
y  fut  charg^  de  Tofnce  de  tr^rier  ou  garde  des 
reliques. 

(d)  Chdrles  1e  Chauve  voulut  ensuite  Tavolr  h  son 
scrvice;  et  pour  sc  ratuicher  davaniage,  il  lui  doniia 
les  monasteres  de  Notre-Dame  et  de  baint-Germain 
a  Compi^gne,  avec  celui  de  Saint-Genner  de  Fiaix. 
II  y  ajouta  aussi  une  terre  quUlincmar  c^da  h  rindr- 
merie  de  Saint-Denls,  lorsqu^il  ent  ^i€  fait  arche- 
v^qoe  (e),  Une  dc  ses  principalesfonctions  i  la  suite 


A  de  la  cour  <^UiU  de  servir  les  ^v^nes  dans  leurs 
assembl^es  {().  En  814,  il  assisla  h  celle  i]iii  se  tint^ 
Verneuil  au  inois  de  di^eembre.  S*il  ireiait  pas  cn- 
core  rev6iu  du  sacerdoce  (^),  il  Pctiut  au  moinsi 
Tann^  suivante  au  mois  d'avri1,  qu*il  se  trouva  en 
cette  qualite  au  concile  de  Beauvais,  compose  des 
^v^(|ues  des  deux  provinces,  Reiros  et  Sens.  ii  y 
avait  dix  ans  que  hi  premiere  ^tait  sans  ntetropoiH 
taiii*  depuis  la  dcposition  d'£bbon,  en  835.  Les  ^v^- 
ques,  convaincus  de  la  necessitc  de  lui  en  donner  uui 
prircnl  les  prccauiions  convenables  en  pareil  cas ; 
et  Hincmar  fut  clu  par  le  clerge  et  le  peuple  de 
Heiins  pour  remplir  ce  si^ge.  Son  ^leclion,  faite  du 
consenleitient  de  sa  coinmunauic  et  avec  ragr^ment 
du  roi  Charles,  fut  applaudie  des  ^vdques  de  la  pro- 
vince,  ei  conseiitie  par  rarcheveque  de  Sens,  Tev^ 
que  de  Paris  et  Tabb^  de  Saint-Denis,  ses  sup^- 
neurs.  Hincmar  en  cons^ucuce  fut  onlonne  le 
troisicine  jour  de  mai  de  la  m^me  annee  uar  Ko- 
Q  thade,  Mqwe  de  Soissoiis. 

(h)  Des  le  mois  de  juin  suivant  il  assisla  au  concile 
de  Meaux,  nuis  h  celui  de  Paris  du  mois  de  fd^vrier 
847.  Eii  celui-ci  fut  conrirmee  son  ordination,  que 
reinpercur  Loihaire  avaii  voulu  troubler  en  faisaot 
r^iablir  Et>bon  daiis  le  si^ge  de  Reims.  Dans  la  siiite, 
il  ne  se  tint  presque  aucun  concile  en  de^h  de  la 
Loire,  auquel  Hincinar  non-seulement  ne  se  troovAt 
en  personne,  mais  auqiiel  11  n'eikt  encore  le  plus  do 
port,  et  doiit  il  ne  fili  comine  r&tne  ou  mdme  le  pr^- 
sident.  II  s^acquit  par  la  uiie  tres-grande  autorit^ 
daiis  toute  rLglise  de  France,  aupres  des  princes 
rdgnants  et  h  Kome  indnie.  Cciie  aiuoritd,  jointe  k 
son  profond  savoir,  surlout  dans  le  droit  canonlque« 
le  rendail  rarbitre  de  ia  plupan  des  aflaires  d^llca- 
tes  et  importanies. 

II  ^taii  comine  r^v^que  de  la  cour,  et  se  trouvait 
presqtie  toujours  6  sa  suite.  II  ne  s*y  faisait  point  de 
oerdmonie  de  consdquence  qiril  n'y  parat  avec  dis- 
tinction  (i),  Ce  fut  lui  qui  Ht  k  Vet-berie,  eii  856,  la 
G  c^remonie  du  mariage  de  Judith,  fiile  de  Charles  lo 
Chauve,  avec  Edilulfe,  roi  des  Saxons  occideniaux, 
ei  celle  du  couronnemenl  de  celte  prlucesse  (j).  II 
occiipa  aussl,en866,  la  premi^re  place  au  couronne- 
ment  de  la  reine  Heriiieiiirude,  qui  se  lit  au  concile 
de  Soissons  (k).  Aii  bout  de  trois  ans»  il  couronna 
pareillement  a  Metz  Charles  le  Chauve,  roi  des 
Etats  de  Loihaire,  son  ncvcu ;  et,  en  877,  au  mois  de 
d^cembre ,  11  fit  h  Compiegne  le  sacre  de  Louis  le 
B^gue  (/).  A  Coblentz  oh  les  princes  r^gnants  s^ctaietit 
assemblcs,  en860,pour  faire  la  paix  enireeux,  il  fut 
Ik  la  t^ie  des  treize  prdats  qu'ils  choisirent,  avec 
trente-trois  seigneurs,  pour  dresser  le  serment  qu^fls 
devaient  sigiier  inuluellement,  et  les  articles  que 
leurs  siijets  devaicnt  observer. 

(m)  Charles  le  Chauve  avait  beaucoup  d*eslime 


Fli^ 


Lnb.  Bib.  iiov.  t.  I,  p.  359;  Hinc.  t.  ii,  pag.  272» 
V)  Ibid.,  c.  I,  p.  547,  548;  Conc.  t.  VIH.  p.  1912.      i73,  505. 

c)Mab.An.,l.  xxx,n.«;;  Bal.,Capit.  i.Lp.670;  D     (A)  Conc.  ^6.,p.  18l5;l.  VIII,p.  38,59;  FloiK  ih., 
\l  i6.,  p.  548;  Conc.  i>.,  p.  1912,  1915;  Astr.,      c.  2,  p.  548. 


(ii)Flod.,  L III,  c.  1.  25,  n.  547,  586 

(b)  Ibid.,  c.  I ,  p.  547,  548 ;  Conc^  t.  VIII.  p.  1912.      273,  505. 


15 


PROLEGOM£NA. 


U 


poor  notre  pr&W  el  ^^  d^  ^rands  avaniag«s  de 
sesservices.  Aussi  n'eiilreprennil-il  rien  d^imporlant 
soit  dans  les  affaires  ecclesiasliques,  soit  dans  ses 
entreprises  pureinent  tem^^oreUes»  oiril  ne  le  con- 
siilt&t  ou  par  letire  ou  de  vive  voix.  Connaissant  son 
xele  pour  le  bon  onlre,  il  en  Ot  un  de  ses  eiuroyes  ou 
couiiuissaires  pour  tenir  la  inain  k  l^execution  de  ses 
onJoniiances.  Ce  priiice  toiitefois  ne  lui  doniia  sa 
confianre  que  jnsqu^ili  un  certain  poiiit,  c*est-4-dire 
iorsqu^il  eiait  assnre  qu^il  n*avait  aucun  intcrdt  a  le 
Ironiper  (a).  L^iiTaire  de  Vulfade  lui  avait  fait  voir 
qifHincmar  n^ctail  pas  esclave  de  sa  parole.  Cliar- 
les  d*ailleiirs  n'igiiorait  pas  qiie  reinpereur  Loiliaire, 
avec  qiii  il  ful  presqiie  loiijours  en  dilTerend,  qiioique 
son  frere»  cninplaii  sur  le  devouement  de  notre  pr^- 
iai.  Tout  cela,  joint  au  soiip^on  qirHiiicuiar  avait 
favoris4^  rinvasion  qiie  fit  en  France  Louis,  roi  de 
Gennanie,  porti  Cliarles  le  Cliauvc  h  exiger  de  Itii 
en  parliculier,  auconciledePontion,  un  nouveauser- 
nieni  de  fidelile.  Hincmar  le  pr^ta ;  inais  son  aniour 
propre  en  eitt  beaucoiip  h  soiiffrir,  comine  il  paralt 
par  un  de  ses  ecrits  a  ce  sujet.  Charles  ne  laissa 
pas  neaiimoins  de  le  nomnier  le  premiiT  enire  ses 
execuieiirs  lesiamcniaires,  Iorsqu'eu  877,  il  partit 
puar  son  dernier  voyage  dMtalie. 

Cinq  pnpes  qui  gouvernerent  rEglise  de  Rome 
pendaut  rcpiscopat  dUlincmar,  lui  donnerent  tous 
en  differenies  occasions  des  marques  de  la  liaule 
esliine  qu^ils  avaieut  poiir  son  ni6rite  (6).  L6on  IV 
lui  accorda  Tusage  du  pailium,  avec  Ic  pnvilege  siii- 
gulier  de  h:  porier  lous  les  jours.  Ce  fut  en  consid^- 
ralion  de  son  savoir  et  de  sa  picle  qiie  ce  ponlife  lui 
accorda  cette  gr&ce,  qu^auciiii  aiitre  arcliev^que  ira- 
vait  encore  jaiiiais  re^iie  (c).  Un  autre  Pape  en  fit 
depiiis  une  cspece  de  criine  ii  notre  pitilat,  qui  sVn 
jusiiUa  en  rassurant  qull  n'en  avait  use  que  deux 
fois  dans  rannde,  h  PAques  et  a  Noel.  A  sa  priere 
Benoit  Ul,  chariiie  de  soii  zele  pour  le  maintien  de 
la  disripliiie  ecclesiastiquc,  confiriua  les  acles  du  se* 
ci>nd  concile  de  Soissoiis,  ce  qiii  etait  iniporlant  pour 
Hincniar.  11  est  vrai  que  ce  pape  eu  le  f;iisant  declara 
qne  ce  ii^eLiit  qu'au  cas  que  les  faits  fussent  lels 
qifon  l^^^lui  avait  aniioiiccs;  condilion  qiii  eiit  de- 
puis  de  fiiclieuses  suites  pour  Farcbevdque  de  Reims. 

Nicolas  1«',  ceiiii  de  toiis  les  papes  qui  eut  plus 
de  liaisons  avec  Hiiicuiar,  etquile  connai^sait  inieiix, 
faisail  a  la  vcrite  beaiicoiip  de  cas  de  son  ^rudilion 
ei  de  scs  aiitres  grands  lalenls,  mals  il  ne  le  flatlait 
point  daiis  les  occasions,  ei  personne  ifa  reteve  avec 
plus  de  force  ce  qu'il  y  avait  de  reprehensible  dans 
la  conduite  de  cc  prelal.  Adrien  II  el  Jeaii  VIU  fuicnt 
deux  de  ses  plus  grands  adiuiraleurs,  et  eurent  tou- 
jours  pour  lui  une  estimc  et  uiic  amiti^  qui  ne  leur 
peniiettaicnt  pas  de  lui  rien  refuser. 

Quaire  faiiieax  ^veneinents  arrivcs  dans  TEglise 
de  France  au  temps  d*Hincinar,  et  auxquels  il  eut  la 
part  principale,  concotirureiit  particulierement  a 
faire  coiiiiaitre  son  esprit,  son  gcnie,  son  adresse, 
son  habileic.  Le  premicr  est  la  grande  affaire  de 
Gothescalc.  Nolre  prclat ,  ayant  trop  facilement 
epouse  les  fdclieux  prcjiigcs  dc  Rabaii,  arclicv^qtie 
dc  Mayeiice,  coutre  ce  iiioiiic  inroriuiic,  init  loul  en 
ceuvre  pour  le  contrjindrc  a  leiioiicer  h  sesprcniiei*s 
benliinents.  Oubliant,  selon  la  bclle  remarque  de  S. 
Jteiui  de  Lyon  (</),  que  la  verite  se  persuade  et  iic  se 
coinmande  pas,  il  le  fit  irailcr  d*une  inanidre  hor- 
rible.  Apres  qiioi  il  renferma  dans  les  prisons  d*Haut- 
vilJiers,  ou  ii  le  iaissa  niourirsans  aiicun  secours  spi- 
rilueL 

On  ne  rcp^tera  pas  ici  lout  cc  qui  se  passa  peodaot 

(i»)Conc. ib.,p.  8H,p.  5i,  52;  t.  IX,  p.29I-294; 
Hinc  i*.,  p.  834-S37:  Bal.  ib..  n.  26i 


A  la captivit6de ce pauvre prisonnier,  qnl  fut  denviron 
vingt  ans.  Seulement  on  dira  qirilincmar  ayant 
6puisd  toiite  son  indusirie  et  les  premi^res  forces  de 
sa  pliime,  et  se  seutant  trop  faihle  po*ir  soutenir  seul 
le  poids  de  celte  dispule,  mendia  des  secoiirs  (^.iran- 
gers.  Haban  qiii  Ty  avait  eiigag^,  ainsi  qu*oti  Ta  dit» 
refiisa  de  Iiii  eii  pr^ter.  Saiiil  Prudence  de  Troyes» 
h  qui  il  eut  recours,  bien  loin  d^apnuyer  ses  senli* 
menis,  se  crui  au  contraire  oblig^  oe  le  combatlre, 
cratgnant  qiroii  *  n*enveloppftt  la  doctrine  de  saint 
Aiigiistiu,  dans  ce  qu'Hincinar  et  ses  partisans  don* 
naient  pour  des  erreurs.  Loupr,  al)b6  de  Ferrieres 

iep.  ii9),  Ik  aui  il  semlde  que  notre  archevdque  sV 
Iressa  aussi,  lui  rcpoudit  de  maniere  h  le  convaincre 
qull  ne  pensait  point  antrement  sur  les  matieres  ' 
en  question  qiie  Golhescalc  m6me^  Pardule  de  Laon, 
le  diacre  Amalaire  et  Jean  Scot  Erigene  furent  plus 
complaisants,  et  se  firent  un  m^rite  de  veiiir  h  spn 
appiii.  Mais  leurs  efforts  furent  bieiitdt  renverses  lant 

B  parcequ*^yoppo.s^rentsaint  Prudence  et  Flore,  diacre 
de  Lyon,  que  par  ies  (k:rit$  de  Loup  et  dc  Ratramne, 
moinede  Corbie. 

Hincmar  s^adressa  encore  h  Amolon,  archev6que 
de  Lyon,  qui  condanina  a  la  vdrii6  les  erreurs  qu  on 
lui  exposait,  mais  qui  eut  soiu  de  joindre  a  sa  r<S- 
poiise  un  ecrit  dout  nolre  prelat  ne  pouvait  6tre 
confcnt,  pui.sqiril  se  trouvaii  coiiformc  a  la  doctrine 
deGothescalc(f).  Cesl  appareinmentcequiremp^cha 
de  se  prevaloir  de  raiiloril^  d'Aino1on  dans  son 
grand  ouvrage  sur  la  predesiinaiion,  ou  11  cite  d'aa- 
Ires  dcrivains  qui  ne  Iiii  sont  pas  si  favorables  en  , 
apparence.  II  ne  se  rcbuia  pas  cependant,  et  tcnta 
une  seconde  fois  d*aUircr  cet  archev^que  5  son  parti. 
Mais  ce  fut  en  vain;  et  celie  seconde  deinarche  eut 
une  suile  eiicore  plus  Tatale  pour  sa  cause  qiie  iravait 
eu  la  preuii6i*e.  Elle'fit  effeciivemeiit  iiaiire  a  Reini» 
successciir  d*Ainoion,  l^ocqasion  de  r^ruter  avec  avan- 
lage  rccrit  d'Hincmar,  et  ceux  de  ses  associes  (/). 

Q  Les  coiiciles  de  Valence  et  de  Langrcs  ne  tardc-  ' 
rent  pas  Ik  se  d^clarcr  coutre  la  in^me  xlocirine» 
et  a  confirmer  par  leiirs  canons  ce  que  ces  grands  ' 
theologiens  avaieiit  etabli  dans  leurs  docies  oiivrages» 
conforuiement  a  rEcriiiire  et  aux  ecrits  des  Peres  de 
TEglise  (g).  Le  papc  JNicoIas  de  sou  c6td  en  fit  au-  ' 
tant,  ou  du  moiiis  ii  passa  ponr  conslant  dans  J*es- 
prit  d'Hiiicmar  mSme  etd'uii  de  sesplus  zelds  pand- 
gyristes  qiie  ce  pontife  avail  approuv^  les  sentiments 
de  ses  adversaircs  (h).  Dc  sorie  que  cette  fameuso 
dispute  fit  voir  k  tous  ceux  qui  voulurent  ouvrir  les 
yeux  que  notre  prelat,  qiiuique  tr^s-habile  d'ailleurs, 
irentendait  poiiit  les  maiieres  theologiques.  II  ne  fut 
pas  plus  heureux  h  vouloir  inierdire  Tusage  de  chan-* 
ter  la  strophe  :  Te  trina  Deiias. 

On  elait  eiicorc  dans  la  plus  grande  chaleur  de  ki 
dispuiesurlapredesiinatiou,  lor$qu*il  survint  k  Hinc- 
mar  une  autre  aff:;ire  qui  I'intrigua  beaucoup  et  lui 
attira  de  grands  sujets  de  chagrin  (t).  II  crut  devoir 
deposer  et  d^posa  reellement  au  second  concile  de 

D  iioissons,  en  853,  Vuifade  etles  auires  clcrcs  ordon- 
nds  par  Ebboii  soii  pr^d^cesseur.  Ceux-ci  en  ayani 
appele  aii  Saiiit-Sicge,  et  le  roi  Charles  le  Chaiivu, 
les  protcgeaut  en   considcration  de  Vulfade,  leur  . 
cause  ful  examinee  de  nouveau  en  un  autre  coiicile.' 
de  Soissons  qui  setint  en  866,  et  auquel  Hincmar  sa. 
trouva.  Ce  prclat  y  emplova  tout  cc  qu'il  avait  de.sa-  " 
gacite pour  empdcher  qu on  niiifiirni^t  sa  premiero 
seiiteiice.  Neanmoins  le  concile  renvoya  la  deeision 
dc  b  cause  au  pape  Nicolas,  qui  pronou^a  cn  faveur 
des  dercs.  Uincmar  li^eu  fut  pas  quiiie  pour  cetle 
contradiclioD»  Le  Pontife  romain.  •««-  * * 


15 


HINCNARUS  RUEMENSIS  ARCHIEPISCOPUS. 


IG 


pi^ces  (Iti  proc^s,  crut  avoip  di^couverl  qu'il  y  avaii  A 
empioye  toiues  sorles  de  ruscs  el  d^ariifices.  11  lui  en 
ilt  desreprochcssanglanLs,  qui  lendent  a  nous  repn^- 
scnicr  lliiicinar  comine  un  camcleon  oii  un  Pioihce 
qiii  feignait  (oules  sorles  de  cnracleres  seion  ses 
vnos  ei  scs  inuir^ls.  Charles  le  Chauve  ne  fut  giiere 
plus  contenl  dt  la  condiiite  qiie  (iiit  dans  ceite  atlaire 
rarchev^qucdc  Reims.  De  incine,  lesprelats  qui  com- 
posaient  leconcilc  dcSoissons  cn  866,  fiirenl  si  scaii- 
daiiscs  de  ce  qiie  conienail  le  quairieme  memoire 
qu'il  y  presonla  sur  le  inc^me  sujet,  qu'ils  n'cn  purent 
soutcnir  la  lecturc  jusqiraii  boiit. 

La  maniere  donl  Mincmar  se  eonduisit  dans  Taf- 
faiie  de  Roihade,  evdque  de  Soissons,  son  propre 
ordinateur,  ne  liii  ful  pas  non  plus  fort  honorable, 
qiioiqircQ  dise  rAmialisie  de  Saint-Dertin,  son  pa- 
)T(igyrisle((^).  Kolhadc  ayanl  piini,  suivant  lcs  canons, 
iin  Ue  ses  pretres  convaincu  d*un  crime  capitai,  Hinc- 
mar,  indispose  depuis  lon^lemps  conlre  Rolhadc,  le 
pviva  de  I.i  communion  dpiscopale  sous  prelexle  de  n 
d^sobdissance  aux  rcgles  de  TEglise,  parcc  qu'il 
refusait  de  reiablir  ce  prdtre  ,  dont  le  meiropoliiuin 
avait  pris  la  defense.  Ceci  se  passa  en  861,  au  con- 
cile  de  Soissons.  Le  concile,  k  rinsligation  d'Hitic- 
mar,  confirma  la  sentence,  et  Roihade  en  appcla 
au  Saint-Siege.  Mais  rarchev6qiie  de  Reims,  ayant 
trouv6  moyeii  de  rempdcher  d'aller  ^  Rome,  le  fit 
d^poser  de  r<(piscopat,  et  renfermer  dans  un  monas- 
t^re.  Cependant  le  pape  Nicolas,  instruit  de  cetle 
injustice,  leva  les  obstaclcs  qui  relenaieiU  Rolhade 
et  le  fit  vcnira  Rome;  enfin,  apr6s  avoir  vainement 
pressc  Hincmar  de  comparaiire,  il  rctaUit  riufortun^ 
pr^Iat  daiis  sa  premiere  dignil^. 

(h)  Hincmar,  suivant  f oj>inion  de  auelques  dcri- 
vains,  abusa  en  ceite  occasion  du  credit  qu'il  avait 
aapres  du  roi  Charles  le  Chauve,  et  n*en  fit  pas  un 
meilleur  usage  lors  de  la  grande  affaire  d'Hincmar  de 
Luon,  son  Deveii,  dans  la(|ueHe  notre  arcbevSque  fut 
Lien  eloigne  de  faire  prevaloir  la  miscricorde  sur  la  p 
rigueur.  \Yy  fit  paraftre  au  coniraire  beancoup  de  ^ 
durete  et  d  autres  passions,  qui  ne  convenaieut  ni  k 
un  melropolitain  ni  h  un  oncle.  Les  sentiments  dc 
la  nalure  et  rhonneur  de  Tepiscopat  rcclameront 
toujours  conlre  la  condiiile  qu'il|;arda  en  cetlc  oc- 
casion.  II  ne  fit  pas,  11  est  vrai,  crever  les  veux  a 
son  neveu,  comine  quelques-uns  ren  ont  accuse ;  niais 
il  n*y  a  paslieu  k  douier  que,  8'ii  avait  voulu  cni- 
ployer  le  cr6dit  quMI  avait  aupresdu  roi  pour  adoucir 
resprit  de  ce  prince,  il  edl  epar^ncii  cet  aulre  tnfor- 
lunc  prdat  un  ch4timent  aussi  inhuinain. 

(e)  Tant  de  chagrins,  tant  de  iraverses  qiril  ren- 
contra  dans  rcpiscopal ,  lui  faisaicnt  quelqiiefois  re- 
gretier  la  paix  et  la  tranquilUt^  dont  il  jouissait 
auirorois  daiis  son  cloftre.  II  regardait  comme  une 
punilion  de  ses  p^ches,  pour  parter  d^ipres  lui,  de 
ce  que  le  cMile  de  f*ancre  qui  le  tenait  peut-^tre 
trop  ndgligcmment  altach^  ia  ce  pori  salutaire,  s'elant 
Tompu,  ils'etait  vu  jete  au  milieu  des  lemp^ies  d'une 
iner  orag^use ,  sous  le  spc^cieux  preiexte  de  sauver  l^ 
les  auires.  D*un  auirecote,la  luultiuliciie  des  be- 
soins  de  rEglise  ct  de  FEtal,  et  rembarras  dcs  af- 
faires  scculicrcs,  auxquelles  il  iie  pouvait  sc  rc- 
fuscr,  le  faisaicnt  g^mir  de  se  voir  si  souvent  eloignd 
de  son  propre  troupcau.  II  avouait  alors  quc ,  s*il 
avaitbien  connu  los  peines  et  les  dangers  inscpa- 
rables  dc  rcpiscopai,  11  se  fClt  bien  donne  de  garde 


toules  ces  grandcs  distractions,  il  n<!  ndgligea  point 
le  bien  spirituel  et  temporol  de  son  Eglise.  On  verra  ? 
par  r^niimcration  de  scs  ecrils  te  soin  qu*il  eut  dc  ' 
bien  instruire  le  clerge  et  le  penple  de  son  dio- ' 
cese  (d).  11  n'eut  pas  moins  d'altenlion  k  roainteiiir 
los  droits  de  son  siege ,  ik  conserver  les  lcrres  et  les 
domaincs  que  lui  avaienl  laissos  sos  prodeccsseitrs,  ' 
el  a  revendiquer  ccu:i  qui  avaient  eic  ou  pill<^s  oii 
ali^n^s. 

II  etendit  ses  soins  bienfaisants  jusque  sur  le 
monaiftere  de  Saint-Uemi,  dont  il  fut  abbe,  quoique 
ai-chev^que  de  Reims  (e).  Apresen  avoir  aiigmenl^ 
reglise,  it  y  fil  construire,  en  85^,  une  voAte  nia- 
gniliqne  d'un  ouvrage  admirable,  et  y  transfera  lc 
corps  du  saint  patron  avcc  iine  pompeuse  ceremonie. 
II  vonliit  encore  marquer  sa  dcvotion  et  soii  respect 
pour  le  saint  par  des  vers  de  sa  faoon  dont  il  orna 
le  iieu  el  les  draps  de  soie  dans  lesqireis  fut  enve- 
loppe  ce  precietix  trcsor. 

(f)  Auboutdedix  ans,  ayantachevelebeau  vaissenn 
de  son  ^glise  cathcdralc  qirEbbon  son  pr^dcces- 
s  iir  avait  comnieucd,  il  rombellit  magnifiquemcnt, 
et  en  fit  ensuile  la  de  licace,  a  laquellc  se  trouva  le 
roi  Chartes  le  Chauve  avec  grand  iiombrc  de  prclats. 
Rien,  ce  sembie,  ircchapp.iit  a  la  sollicilude  dliinc- 
ifiar.  II  n'eut  garde  de  negliger  d'entreienir  les  etu- 
dcs  dans  son  clcrg6,  lui  (]ui  faisait  uii  exercice  con- 
tiiiuel  de  sa  plume,  et  quilui  donnait  par  \k  rexem- 
ple  de  la  ciilture  des  letlres  -(y),  On  avait  ouvert 
precedemment  deux  ecoles,  runepour  les  chanoiiics 
de  la  cathedrale,  Tautre  pour  tes  autres  clercs  du 
diocese.  Uincmar  eut  soin  de  les  soutenir,  et  veitU 
pareilleraent  k  ce  que  Pignorance  ne  pciidlr4t  point 
a  Saint-Remi.  C^csl  dans  cette  vue  qu'it  donna  k 
ce  monastere.  et  k  son  cglise  cathedrale  plusieurs 
livrcs  sur  lcsquels  il  voulut  qu*on  inscrivtt  soii 
noni  (h),  Outre  ceui  qu*il  composait  tous  les  jours, 
il  avaitl>eaiicoup  de  soin  de  recueillir  ceux  des  au- 
ciens.  II  portait  mrme  cc  soin  jusqtrii  amasser  les 
apocryphes  coinme  les  autrcs.  Mais  ce  qui  surpreiid 
extr^inement,  c*est  d'apprcndre  qu'un  prclat  occupc 
dc  tanl  d'aflairesimpoiiaiites  pOt  encore  trouver  uu 
loisir  pour  copier  lui-iu  me  les  ecrits  des  au- 
tres  (t). 

Cotte  foule  d*occupatioiis  non-seulement  nous  fait 
comprendre  combien  cet archevSque  etait  laborieux* 
elle  sert  encore  k  nous  faire  connaltre  quVfle  etait 
sa  pi^td  (j).  Car,  niaJ^re  tous  les  dtvers  embarras 
qu'elles  lui  causaient,  il  ne  laissait  pas  de  penser 
scrieusement  k  Ja  inort.  Des  lcs  dernieres  annees 
du  ponlificat  de  Nicolas  I,  il  ta  regardait  comme 
procbaine,  et  se  seniait  d^s  lors  dcs  itifirmites  de  la 
vieillesse.  II  vecut  ncanmoins  encore  plus  de  quinze 
ans  depuis. 

Apros  avoir  prcside  an  concile  qu*il  assemfola  a 
Fismes  au  coiniiicucement  d*avril  881,  il  passa  asscz 
tranquilleinent  le  resie  de  raiinee  (k).  Mais  daiis  le 
cours  de  rannee  suivante,  les  Normands  continuant 
leurs  ravages  aux  environs  de  ta  Champagne,  ct  la 
villedeRcims  dtant  eiicore  alors  denuee  de  muts 
de  defense,  ce  sage  prcbt  crut  devoir  poiirvoir  a  lu 
saret6  du  corps  de  salnt  Remi  pour  le  sousiraire  a 
la  fureur  de  ces  barbares.  II  prii  donc  avec  lui  cc 
preciciix  dep6t,  et  se  r^^fugia  au  dcla  de  la  &Iarne, 
dans  lavilled'Epcrnay.  L*,  senlant  au  bout  de  queU 
qtie   teinps    soii  doruier  juur  approcher,  il  voulut 


i7 


PROLEGOMENA. 


M 


Mseolttgaes  ponr  lesexboiier  k  fuir  la  simonie,  h  A 
ft*ap|riiquer  a  relade  descanons  et  k  rinstniction  des 
peuplea  confl^  k  lenrs  soins.  Telles  sont  ies  dispo- 
sitions  dans  lesqneiles  niourut  ce  grand  archevdque, 
le  plns  iilustre  et  le  plus  savant  des  successeurs  de 
Tapdtre  d<*s  Francais.  Soncorp^;  fut  aussitdl  rc- 
porie  a  Reims  et  enlerr<^  dcrri^re  le  tombeau  de 
saint  Remi,  avec  l'^pitaphe  suivanle,  quMI  avait  cu 
soin  de  faire  graver  dc  son  vivant  sur  une  plaque  de 
cutvre  qui  se  voit  encore  ik  gauche  du  grand  aotel. 
Le  joar  de  sa  mort  est  diversement  marqu^  dans 
lcs  anciens  n^rologes  :  dans  les  uns  au  vingt- 
nnif  me  de  d<k:embre»  <bns  ies  autres  au  viugt- 
iroisi^ine  du  m^me  mois.  Diffi^rence  au  rcstequi  ne 
vient  apparemment  qiie  du  jour  precis  qu*ii  mourut 
a  Epemay,  et  do  jour  qu*il  Tut  inhum^  ii  Saint- 
ttemi.  Poor  ce  qui  est  de  Tann^,  elle  est  marqu^, 
avec  le  lemps  de  son  episcopai,  dans  radditton  qiil  a 
^te  faite  k  son  epiiaphe. 


EPITAPnE. 

Nomlne  aoo  mcriio,  presul  Hiticmaros,  «hanlro, 
Te»  LectiT,  ii*uli,  <|uie$o,  memento  inei. 

Qopiii  jzrege  paslornn  profirto  DioDystus  oUm 
lihemorHm  |>npolis,  ut  neltere^deiJit. 

QuiMitte  humilh  mignae  Hheroeiisit  regmlna  plebis 
Rexl  pro  niodole,  tuc  modo  verme  voror» 

£rgo  aiiiaix  requiem  dqdc,  etcuro  carae  resumpla^ 

(a)  MabJll.  ibid. 


Gtodii  iilens  nihi  h«e  qoiHiiie  posee  simiil. 
Ciirfste,  tui  demeiis  famuii  raiserere  lldelis  : 

Sis  ph  Cttltori,  sancu  Miria,  ino. 
Diilds  Remigii»ibimetderolio  prosH, 

Qtia  te  dilexit  peclore,  et  ore,  manu. 
Qn  >re  liic  suppetiis  sopplex  sua  membrs  locarf, 
Ui  l>ene  oomplacuit :  denique  sle  obtiL 
A  ntto  Vominkas  Inearnatifmis  883,  episeapalui  amem  m  57, 
meme  7  et  die  quaria. 

(a)  Ccux  qui  sesont  plus  appUqu^s  k  <§liidier  riiis- 
toire  de  ce  docle  pr<^at  couviennent  qnll  6tail  irrd- 
prochable  en  ses  mocurs,  et  qo*ii  s^^taitfait  nne 
tres-grande  n^putation;  roaisitsavouent  aussi  qu'elki 
ne  fut  pas  sans  tache.  11  n'y  eut  presque  point  en  son 
temps  de  pr^lats  d*un  certatn  m^rite  cn  France  avec 
lesquels  ii  ne  fat  en  commerce  de  lettres.  II  ^taii 
mdme  comme  l'oraele  de  la  piupart,  et  consulu^  de 
toutes  sories  d'endroils,  par  les  prinoes,  les  prin- 
cesses,  les  grands  seigneurs,  les  abbes  et  autres 
2  personnes^  de  disiinction.  Outre  ies  liaisons  qu*il 
avait  avec  les  papes  (&),  il  en  contracla  aussi  avec 
les  gens  de  leltres  des  pays  <^tranffer8,  comme  Anas- 
lase,  bibtiothr^caire  de  l^Eglise  Uomaine,  de  sorle 
que,  depuis  les  premiers  siecles  de  rEglise,  il  a 
paru  en  France  peu  d*^v^ques  plus  ceii^bres  qn^Hinc- 
laar.  11  garda  jusqu*^  la  morl  rabstinence  de  la 
ciiair,  qult  avait  voiiee  en  profcssaut  ta  r^e  deSaiiil- 
Beiioit.  ^ 

(fc)  Flod.  ib.,  c.  21,  53;  fliiic.  t.  II,  p.  gi4. 


NOTITIA  BIBLIOGRAPHICA.. 

(£x  eadera  Hist.  Lilt.) 


§  I.  —  Scripla  Hincmari  quas  supersunt.  Q 

6;i  a  vn  par  le  d^tail  abr6g6  de  rhistoire  d*illnc- 
Miar  que  ce  preiat  a  beaucoup  ecrit.  Mats  malheu- 
retiseiiient  les  siecles  qui  l*ont  suivi  n'ont  point  ei6 
soif  nenx  de  iious  conserver  toutes*  ies  productions 
de  sa  ptume.  Noiis  alloiis  faire  d'abord  renum^ra- 
tion  de  ccHes  qui  nous  resieni,  en  commencant  par 
le  recueil  qu*en  a  pubiie  le  savant  P.  Slrmond, 
Noiis  yjoindrons  ensuile  cellesqui  ont  etc  di^couver- 
tesdepuis;hoiisdonnerons  cnfin  une  nolice  de  celles 
qui  soiit  perdiies,  et  dont  on  nous  a  conserve  quet- 
que  Gonnaissance.  Nous  souiiailerions  pouvoirsuivre 
ici  Tordre  cbronologique;  mais  te  dernier  ^dtteur  ne 
Ta  pas  suivi  iui-m6mo,  parce  que  la  chose  lui  a  paru 
impoosible.  Gela  n'emp6chera  pas  neanmoins,  que 
noiis  ne  soyons  alleniifs  a  allaclier  k  chaque  ou- 
vrage  sa  veritableepoque  antant  qne  nous  piourrons 
1.1  (lecouvrir. 

i«  A  ki  ti^te  de  Teilition  quc  nous  mettons  sous 
les  yeux  est  plac^.i*6pllre  dedicaioire  d'un  ouvragc  9 
<|ui  est  perdu.  Nous  reviendroiis  k  cetle  pi^ee  dans^ 
hi  SMita,  et  nous  commen^ons  te  calalogue  des  ecriis 
irHiiicraar  par  son  grand  traite  sur  la  predestina- 
tion,  par  leqiielcommencepropreinent  ierecueil  pii- 
blie  p.ar  le  P.  Sirmond.  U  est  iniilulii :  Dermhre  dii' 
serlalicn  surla  prideslination.de  Dieuei  te  libre  arbi- 
tre^  el  divis^  en  trente-huil  chapitres,  la  plupart 
fort  prolixes,  sans  y  comprendre  f^pjtrodedicatoire 
quiysertde  preface  ct  lepitogiie  qul  conlienl  six 
xrands  cbapitres.  On  lui  fail  porler  pour  titre  Der- 
tiiere  dieserialion  on  dernier  Iraiii,  parce  quHl  avait 
cle  precede  d'autres  ecrits  sur  le  in^me  siijet.  Le 
P.   Sirniond  n]en   compie  qirun  autre;  mais  on 

VCrra  oar  la  SUite  aue  IViiiIaiip  pn  nnniiWHi.i  :ili  mnina 


tions^:  furatis  horulie  a  diversis  occupaUonuin  dislen- 
sionibus*  Expressiou  qiii  suppose  qull  fiit  un  temps 
considerable  k  le  Anir.  It  Pavait  au  moins  achevd  eii 
^5,  puisqu'il  renvoya  alors  i  Rome  au  pape  Nico- 
las,  par  Odon,  ^vt^que  de  Bcauvais,  qni  y  faisait  un 
voyage  pour  d'aiiires  affaires.  A  la  t^te  est  une 
preface  presque  entierenieiit  eroployee  k  rapporler 
des  pieces  cirangcres  :  le  Soimoii  de  Flore,  diacre 
dc  Lyon ;  )e  second  canon  avec  les  cinq  siuivanls  du 
concile  de  Valence;  quelques  sentences  des  Peres 
iir<ics.de  Tccrit  de  L^on,  quUltucmar  pJace  entre 
le  sixiome  ct  1q  septidine  canon;  le  huiiieme  <lii 
concile  de  Langres,  ct.un  autre  tir^  d'ajllcurs;  tes 

Suaire  f:im<^ux  artides  ile  Quiercy;  enrin  hi  lettre 
e  S.  Pruiience  &  rassembl6e  de  Sens.  L'auteur  de- 
die  son  ouvrage  au  roi  Cliarles  le  Ghauve,  ei  8'y 
propose  deux.objetsprincipaux  :  Tun  de  iiioiitrer 
qiie  Goihescalc  a  renouvclc  rii^resie  pr^temtue  <les 
Predestinatiens,  rauire  de  soutenir  les  quatre  fa- 
ineux.articles  deQuicrcy-  coiitre  la  censitre  qu*en 
avaient  faitc  les  Prres  du  iii*  ooncile  de  Vaience. 
11  s'arrdie  particultcrement  k  ce  second  ol}jet ;  et 
rexamen  dcs  six.  h  sept  premiers  canons  de  ce  c<m- 
pite  fait  le  corps  de  rouvrage.  Hiiicmar  inontre  par 
h  que  le  premicr  <3cril  qu'il  avait  pubti6  quelques  aii* 
nees  auparavant  sur  la  predestination,  et  dans  lequel 
ilavait  dej^  altaqii(§  ces  in^iues  canons,  avait  <^t<§ 
jitgd  faible  et  insumsant  poiir  prouver  ce  qu'it  preten- 
<iait.  Gelui  dont  il  est  ici  question  n'a  pas  plus  de 
force.  L'autcur  y  fait  parattre  plus  d'erudition  que 
dejugement  et  de  justesse  d'esprit,  et  il  n'y  a  propre* 
inenitr^ussi  ou'^  montrer  tiu*ll  n'<itait  pas  tlieolo- 
gjen. 

L*eriidilinn    mAmA    dnnt   il  fait  n.irade   e&t  ftan& 


19 


I1INCIHRUS  ROEMENSIS  ARCI11EP15GOP13S. 


M 


inorl  p1u6  de  quaranie  aiu  avant  ce  concile.  Ily  son-  A 
Uent  que  VHtfpogno$ticon.  e^it  un  ouvrage  de  isaint 
Angnslin,  et  le  iraitd  snr  l'Endurcisscnient  de  Pha- 
raon,  un  6crit  de  saint  Jer6me.  Comme  il  soiip^on- 
nail  qne  le  sepli^me  canon  de  Yalence  conire  les 
ordinations  irr(^gulieres  des  ^v^ques,  avail  ^te  maii- 
cieusement  faitconlre  liii,  il  s'y  eteiid  beaiicoup,  el 
en^prend  occasion  de  rapporler  rhisioirede  son  ordi' 
nation  et  les  Actes  du  concile  de  Soissons,  oh  elle 
atait  M  GOnlirm^.  Flodoard  faisant  le  denoinbre- 
inent  des  ottvragea  dllincmar,  lui  donne  diserte- 
ment  cehii-ci,  qn'il  a  soin  de  distinguer  des  aiitres 
snr  les  m^mea  mali^res,  et  dont  il  rapporte  repltre 
d^diaiioire  en  entier. 

2«  Le  m^me  auieur  marque  auss!  dans  son  cata- 
loi^ue  r^rit  qu^Hincmar  composa  de  passages  des 
Perea  pour  monlrer  qu'on  ne  doit  poini  se  servirde 
cetie  expreseton,  Tnna  Deitag,  contre  lesbtasphemes 
de  Goiliescalc,  poiir  nous  servirde  son  expression. 
Cet  6critv  doni  le  lilre  esl  con^u  presque  dans  les  g 
m^mes  termes  qu*einpIoie  ici  Flodoard,  estimprim^ 
k  la  suite  du  prec^ilent.  Hiucmar  Fadresse  aux  en- 
f»iils  de  rEglise  caihoiique,  et  a  ses  coU^ffiies  dans 
le  saint  mtnlslere.  Le  P.  Sirmond  en  met  repoque  en 
857.  Ge  qui  y  donna  occasion,  fiil  ce  qne  Uatramne 
et  Goibescalc  avaieni  publie  pour  la  defeiise  de  la 
^trophe  de  riiymne  celel)re  des  martyrs,  Te  trina 
jDeitoif  qu*Hincmar  avail  change'e  conlre,  Te  sancta 
Deitai,  sous  pretexte  que  le  Trina  supposait  trois 
dieux  dans  le  mysiere  de  la  Triniie.  Pique  de  se  voir 
contredit  dans  ce  cbangemeni,  il  enireprit  de  r6- 
pondre  h  ses  adversaires  par  Touvrage  en  question. 
Qttoiqull  y  aitaqiie  Ratramne,  il  iie  cite  cependant 
rien  de  son  ecrii.  11  s*aUacbe  partlculierement  h  ce- 
lui  de  Gotliescalc,  et  suit  eri  y  r<^pondant  la  m^me 
ni^ihode  que  saint  Prudence  avait  dej^  suivie  en  re- 
fniant  le  traite  de  Jean  Scol  sur  la  predeslination. 
Entreprenant  d'y  rcpondre  pied  h  pied,  il  en  rnp- 
porte  le  kexie  par  parties  avec  un  obele,  puis  11  y  ^ 
joint  sa  r6ponse  avec  un  criiimony  afin  de  la  mieux  ^ 
distlnguer  dn  texte  de  son  adversaire. 

II  parali  -daus  cet  ouvrage  beaucoup  d'^niditron, 
et  atttaut  de  suhtilite.  Muis  il  roule  iout  entier  sur 
une  lausse  cons^queiice,  que  GoUiescalc  pr^vieqt  d^s 
fentr^  de  soii  ecrlt,  en  d<^clarant  que  le  Trina  ne 
i4Nnbe  que  sur  les  pcrsonnes,  et  nullement  sor  Pes- 
sence  ou  la  nature  divine.  Quant  aux  accusations 
dont  Hiiicmar  y  charge  Ratramne,  il  se  conlenle  de 
le^avancer,  sans  se  nieitre  en  devoir  de  les  prouver, 
quelqne  graves  qu'elles  soieni.  Le  siyle  qu  emplolc 
rauteur  est  v^h^iuent,  et  se  ressent  presque  partout 
de  sa  mauvaise  huineur  conire  Gothescalc.  Au  reste, 
rEgtisen^en  a  pas  trouv^  les  raisons  fori  concluan- 
tes,  puisqu^elle  a  continii6  de  rhanier  le  Te  Trina 
Deitai,  A  la  fin  de  Touvrage  se  lisent  vingi-six  vers 
de  la  lettre  de  Golhescalc  h  Ratramne. 

^  L'^rii  d'Hincmar  sur  le  divorce  du  roi  Lo- 
tbaire  ei  de  la  reine  Thietberge,  qui  suit  Touvrage 
pr^c^dent,  consiste  en  irente  quesiions  qu^on  avait  D 
propos^  4  rauteur  ^  deux  difierenies  fois  sur  ce 
sujet»  el  les  reponses  <iu'il  y  (It,  avec  nne  pr^face 
adressee  aux  princcs  regnanis,  aux  ^v^ques  et  h  lous 
les  fideles,  comme  ayaiit  lous  int^r^t  encette  afiaire. 
C*esi  ce  qu'il  prouve  dans  sa  preface,  oii  tl  tftche 
aussi  de  preveiiir  scs  lecteurs  coulre  le  scandale  que 
pourraicni  leur  causer  les  fails  rapportes  dans  les 
quesiions.  Hihcmar  mil  1a  main  ^  cet  ouvrage  enlre 
les  ann^s860  et  865.  II  v  ciablit  d'excellenis  prin- 
cipes;  mais  il  y  dil  aiissi  diverses  choscs  qui  ne  soni 
ni  inieressames,  ni  bien  appir)'des.  Teiles  sont  celfes 
qu*il  ddbite  sui  I  epreuve  par  Teau  chaiide.  En  re- 
'  pondant  h  la  quiitzieme  quesilon,  il  fait  voir  qu'il 


roi  qirantanl  qa*H  faiiso&deroir,  el  q<i\>ii  oe  devrait 
pas  ob^ir  ^  un  prince  criiuiiiel. 

4«  A  hi  suiie  de  cet^crit  vienl  le  recueH  des  capi- 
tulaircs  <le  notre  prelat,  qifon  a  reimprlme  dans  la 
coilection  gcn^rale  des  Coiiciles.  Le  premifT  capitu- 
laire,  divise  en  dix-sept  ariicles,  fiii  puhlie  dans  nn 
synode  lc  premier  jour  de  novemhre  853.  Hincaiar 
y  recommande  ^  cn;ique  prctre  de  son  diocese  do 
s'instruire  a  fond  dcs  explicaiioiis  de  rOraison  domi^ 
nicale  et  du  Syiiil>ole  des  ap6tres,  afm  d^^tre  en  eiat 
d'en  in^iruire  les  autrcs;  d^apprendre  par  cceur  la 
preface  dii  Canon  ei  le  Symljole  altribue  a  sainl 
Athanase ;  d'en  bien  coinprcudre  le  scns  pour  pmi- 
voir  Texpliquer  aii  peuple;  de  s\ippUquer  h  iire 
disiiiictemeut  ei  corrccinmcnt  rEvaiigile,  les  fclptires* 
les  Psaumcs ;  de  posseder  les  qitaranie  hoinclies  de 
saiui  Gregoirc,  dc  les  bieu  enlcn<lre;  <le  savoir  par 
coeur  le  sermon  du  meme  papc  siir  lcs  soixaiiie-doiize 
disciples  du  Sauvcur,  siir  le  modcle  desquels,ditil, 
les  prdtres  onl  cte  et;iblis  dans  lc  rainistere  eccle* 
siasiique;  enlln,  de  prendre  une  connaissance  pai>> 
faite  (lu  comput,  ou  calcnl  neccssaire,  et  du  chant.  . 
On  voii  par  la  lc  soin  qu\nvail  Hincmar  de  bannir 
rignorance  de  son  clcrge.  Eiure  les  auires  poiuts 
de  discipline  presciils  par  ce  capilulairc,  on  troiive 
Teau  bdnite  el  le  pain  bcnii  pour  chaqiie  dimancbe, 
k  peu  pres  comme  ccla  se  praiiqiie  encore  aujour- 
d'hni  dans  les  paroisses. 

Le  second  capiiulaire  est  compris  en  viugl-scpt 
ariiclcs,  doot  le  dernier  est  forl  prolixe,  et  peat  pas- 
ser  pour  unc  espece  de  pcsit  pdiiiteniiei,  en  ce  qu'it 
roiile  siir  les  pcnilences  qu'on  doit  infliger  aux 
pr^ircs  el  aux  diacres.  Lcs  autres  ariicles  sonl  des 
Inslruciions  pour  les  doyens  ruraux  ei  aulres  qiii 
etaienl  charfi^es  de  vciller  sur  les  eglises  pnroissialea 
et  les  chapelles  du  diocese.  Hiiicniar  lcs  engage  bi 
hii  nrife  chaque  anii^e,  au  premier  jour  de  juiMci,  un 
fidele  rapport  de  cc  qulls  auront  ohserve,  coufor- 
m^meni  aux  inslruclious  qu^il  leur  prcscrii  ici. 

Le  troisi^me  capitulaire,  divisd  en  irois  ariieles, 
esi  propremenl  une  addiiion  faite  au  preinier,  en 

t*uin857,  ladouzienie  aiince  de  repiscopai  d*Hiucniar. 
^ar  le  premier^article,  qiii  esi  im|ioriani,  les  cures 
sont  charg^sde  veiller  siir  Ic5  pecheurs  pntilics,  pour 
les  engager  k  se  soumettrc  a  la  p^nitence  publiqiie, 
et  de  rcndre  compte  ^  IMvdque  de  quelle  sorte  ils  s'y 
comporicixmi. 

Le  quairieme  capiittlaire  coinprend  cinq  arlicles, 
qii*Uincmar  donna  a  ses  cur<^  dans  un  synode,  oiril 
trnl  en  juillet  87i.  La  mdine  annee,  selon  les  PP. 
Cossariei  Labbe,  ou  seulemeni  irois  ans  apres  selon 
lc  P.  Sirmond»  nolre  prelal  fit  un  auire  capiioUirc, 
qui  esi  le  C'nquicmeei  le  dcniier  du  recncil.  II  con- 
lient,  en  ireize  arliclcs  une  insiriiciion  pour  les 
prdires  Goniaire  eiOdelhard,  qu'il  eiahlissait  arclii- 
diacres,  ci  iend  en  pariiculier  a  les  detourner  dans 
leursvisiies  des  exactions  sordidcs,  qiii  netaieiil 
peut-6lre  qoe  irop  comimiiies  en  d'uutres  dioccses. 
ToHS  ces  capiinlaires  d^seni  en  faveiir  de  la  solli- 
ciinde  pasiorale  d*Hincmar  pour  robservation  de 
resactc  discipiine. 

5*  Apres  eux  suivenl  dans  rediiion  qui  nous  serl 
de  giiide,  les  couronneroents  des  rois  ei  des  reincs, 
anxquels  llincmar  eut  le  plus  de  pari ;  c'esi-a-dire 
le  recueil  des  discours,  des  benediciions,  des  pricres 
prononcees  en  cette  sorie  de  cei^^raonies.  Ces  cou-« 
ronnemenls  sont  ceux  de  Cbarles  le  Cliauve,  en 
qiialii^  de  roi  de  Lorraine ;  d^^Hermenlrude,  sa  fcm- 
me;  de  Louis  le  Begue,  leur  fils  ain^,  eide  Jiiiiith, 
leiir  filte,  en  qoalite  de  reine  de  Saxoiis  occiden- 
taux. 

(»•  Le  premier  iomo  de  cette  6diiion  esi  ter- 

*..    1        I» I? -• J« » 'm.  _^       m.^^^ 


^^  FHOUfiOIIEMA. 

irefs  rf«  SaMwon  ranteur  cmood  TEglisc,  qiu  esl  le      Irail^. 


corps  mysliqne  de  J«sw?uChrisl»  et  qu  en  ^iablissaiit 
le  ilogioe  dH  libre  arbTtre  de  rhomroe,  il  a  soin  d  ela- 
Mtr  awssi  celMi  <1e  la  grice  pr^vcnanlc  pour  vouloir 
le  bien  el  le  meurc  en  prati(|ue.  lUucroary  rapporie. 
sons  le  nom  de  sainl  Ambroise,  qnalorze  vers  hexa- 
ro^lres  sur  le  nombre  lemaire*  et  finii  son  explica. 
lion  par  qtt:itorce  aotres  vers de  sa  facon,  mais  d  une 
gramle  platiiiide  et  de  diffcrente  nicsure. 

7»  A  la  t^le  du  second  yolnme  est  ptec^  un  irail* 
qiii  portc  ponr  tilrc  :  De  regii  fer$ona  et  femo  mr 
wsterio;  de  la  personnc  du  roi  el  de  ses  devonrs. 
Flodoanl,  qui  marqnecel  ^ril  enlre  lcsaulresde 
noire  pr^lal,  cn  donnc  un  somroalre  asset  juste  en 
lUsantmril  cst  t!r*  de  rEcrilure  et  desPcresdc 
rEglisc,  cl  qne  l^auienr  s*y  propose  trois  obiols 
principaux,qu'n  diseuie  en  trcnte-lrois  chapitrcs, 
savoir,  les  qualires  cl  les  dcvoirs  d'un  roi  par  rap- 

Borl  h  rEial:  quelle  do'^  * -•■ — ''•"^"  -■•"-  '^ 

lienraiis  ci  lcs  grAces 

gcance  11  doit  lirer  dc  c^. ........  ^ — 

y  prcscrit  dc  fort  bclles  et  tr^s-utiles  maximes  pour 
regncr  licTirciiseroent.  L'i^cri»  cst  adresse  h  Chailes 
le  Chauvc  par  une  courie  prefetce  dans  laquelle  rau- 
teur  cxpliqiie  son  desscia. 

8"  Siiit  nn  aiilrc  trailc  plns  proltse  que  le  prdcc- 
dent,  et  adresse  au  m^inc  princc.  II  est  intilul^  : 
Des  tice$  ifu^on  doit  ecuer  et  des  vertut  qu'on  doit 
meure  en  praliqne;  titre  qui  parail  pris  dc  Flodoard, 
qu)  ra  fail  emrcr  sous  ces  mdmes  icrmes  dans  le 
catalngiie  des  GEuvres  de  notrc  archevgque,  cl  qni 
en  pane  comme  d'uuc  instriiction  trcs-ulile.  Elle 
IVst  en  effet;  el  rauleur,  apres  avoir  exposd  dans 
rccrit  pr^denl  les  devoirs  d*un  prince  cn  qualil^ 
de  sooveraiu,  traile  fort  au  long  dans  celui-ci  dcs 
Tcrtus  qu*il  doit  praiiqucr  en  qiialite  de  clirdlien. 
C^est  cncore  un  recucil  de  passit^es  de  rEciilurc  ct 

dCsPereS,  ranffeS,S0US    dO"'*    lri»c_lAnflrc    i^lmniLrAa 

ilont  le  secoAd  cst  form^  «« ..** »...  i-k-  —— 

Grdgoire  a  Bccarede,  roi  des  Visigolhs  en  Espagtie. 
t^harles  lo  Cliauve  avait  dcmande  ccltc  lettrc  k 
KincmnTt  ctccfut  apparemroeiit  ce  qiii  lui  donna 
oceasion  d«  coinposer  cet  ccril,  d»ns  lequcl  il 
discvte  presque  tous  les  devoirs  de  la  piel^  clir^- 
tienne. 


Ici,  dans  un  ancien  mannscrit,  l  U  •oite  dii 

Ifo-En  contimiant  reiamen  des  lettrc»  et  oMn- 
cules  de  notre  pr^lat,  se  pr^sentc  la  longue  et  hdla 
lcltrc  dcriic  h  Lonis,  roi  de  Germanle ,  ao  nom  dei 
^v^qiics  ile  la  province  de  Ueims  el  de  celtedc  Bonen, 
commc  lc  ponc  lc  tiirc  dans  la  collection  gcnerato 
des  Concilcs,  ct  lc  recucil  des  capitulaires  de  nos 
rois,  oii  ccite  lcttrc  est  ins6r^.  %n  ne  dooie  noint 
ccpendant  qii'clle  ne  solt  une  prodnclion  de  la  plame 
dilincmar,  dont  on  y  reconnall  toul  le  genie.  Elle 
coniieni  en  quinie  ariicles  d'exceHente  avis;  mais  U 
fable  de  la  daninallon  de  Charies  Martel  e«  corps  M 
cn  fime,  qni  se  lit  au  septieme  slWe,  ne  sert  qu  i 
faire  voir  la  trop  grandc  crednlild  de  rameur.jgoel- 
Ques  savants  (a)  la  croienl  m*me  de  rinvcnlion  d*Hiiic- 
niar;  ct  roii  cn  voit  la  repr^scniailon  au  naturd 
dans  rdgllse  de  Saint-Remi  de  Reims,  vii-a-vi«  te 
grand  aiitel,  du  c6t^  dc  rEpltrc.  Ilincmar  envoyn 


pour  lui  que  pon,  ... .-.  .- -^^ —  , 

11  •  Cest  dans  la  lctire  suminte,  adressee  i 
Charics,  qu'llincmar  nous  apprcnd  celte  circon- 
stancc.  II  ecrivil  celle-ci  h  ce  prince  lorsqnen  85» 
il  partail  avec  son  arroec  pour  Mlcr  venger  I  invasiMi 
qiie  le  roi  de  Gcrroanic  avait  falle  eu  Fraiice  raimee 
precedeiitc.  Le  biU  principal  de  ranieor  est  de  porter 
Charles  k  erop^cher  scs  soldats  de  se  llvrer  oo  pil- 
laffc,  ce  qui  cst  exprim*  dans  le  titre  de  U  letlro. 
Hmcmar  y  mele  aussi  quchiues  autres  avis  poorle 

'^^lV  La  letlrc  qui  suit,  ct  qoi  fait  le  Bixliroe  opns . 
culc  du  recucil,  roule  sui  le  meme  siqet.  Elle  esi 
ecrfie  aux  clcrcs  de  la  coiv,  qui  marcbaient  h  la  §011« 
du  roi  et  de  la  reinc.  Comme  lcur»  domestiqaos 
commeltaient  lcs  m^mes  crimes  que  le»  gnns  do 


qucr  cn  qiiainc  ne  eiiruuen.      commeiiaieni  ic»  iiicii«*o   ^..  ....^-  ^i-w  —  ^» —  -- 

de  passjtges  de  rEcrilurc  cl  ^  gncrre,  Hincroar  rcpr^nte  i  cesclercs  qniw  sont 
douze  ires-longs  chapilres,  C  responsablcs  dcs  pech^  dc  leurB  domestlqoes,  ct 
n^  de  1.1  httrc  du  p.ipc  salnt  qu'ils  doivenl non-sculcment  sabstenirda  mal,.mais 
..  j...  v!^?^^.u«  ^^  p„..««..^      jjyg^j  gn  d^tourncr  les  autres. 

15*  Lc  septl^me  opnsculc  est  mi  mafidemont  ponr 
rdprimer  lc  pillage.  II  fut  falt  la  m^  annec  «:^et 
adress^  aux  curcs  du  dmcese  de  Reims,  avec  ofdre 
dc  le  publier  a  la  messe  aprcs  rdpllrc.  Oii  eidit  alort 
cn  carfime ;  et  Hincmar  prend  de  ce  saini  lemps 
occasion  dc  presscr  scs  diocesains  de  sabstenir  de 
cette  sorledc  crimes  el  autres  qui  les  rendralent  In- 
dignes  de  la  communion  pascale  :  cc  qni  le  condini 
k  parler  des  disposilions  pour  ne  pas  commnnier 
indicnerocnt.  II  cnvova  aussi  cc  mandenient  a  C^liar- 
les  lc  Chanve,  afin  de  lc  faire  llre  de  tempt  en 
lemps  aux  oniclers  ei  aux  soldats  dc  son  arroc<^ 

14«  Hiiicmar  cmploie  le  hiiUieme  opuscule  a  ex- 
nrioiier  le  dix-scpli^me  verset  du  cent-lrolsl^mc 
psaumc  :  Herodii  domus  dux  eit  ^onim.  Le  nld  de 
la  ciffogne  esicororoe  le  prcmicretle  chefdes  au- 
'»  ^  o  .c  ,    ^^  ^jp^^  ^^^  ^^^^  hebreu,  lel  qne 

'  e,  aux  difl^renles  vcrslons 
aii  lexn;  i  «iiiiui  lu^o  f«.  ^^  mdroc  P^rc,  ct  aux  Milre» 
Percs  qui  onl  ecril  sur  les  Psanmcs,  nororaement 
saint  Augusiin,  s.dnt  Prosper,  Cassiodorc.  Cette  ex- 
plication  csi  adresscc  Jk  liouis,  roi  de  Germanic,  q«i 
cnfaisant  i  Hmcniar  ci  ^  l'ev;^q«e  Altfridc  dau^ 
oueslions  sur  d^anires  difficulies  de  ILcritore,  Hl 
nailre  ccHc  donl  il  s'ajil  ici.  L'auteur  la  fiml  par 
siJL  vcrs  ^liSgiaqucs,  qui  conliennent  de§  vceux  de 
prosperii6  pour  ce  brincc.  .       •    xia  r.>;«  l* 

Isi^Cesl  au  6»U»^t  <!"  *"/'"^ '®L?!!  *  i!JfJ  JlJ! 


9*  Le  tralt^  qni  suH  Touekanl  la  nature  de  t&me^ 
ne  porte  dans  les  niaiiuscrits  lc  nom  d^aucun  anteur. 
II  y  est  seulcment  Intiinle  :  Recueil  d'un  certain 
tage^  fM  det  litree  de  saifil  AagK$li»  $ur  ia  nature 
de  Cdme.  Flodoard  ne  le  coinple  point  non  pliis  eii- 
tre  le«  nntres  toiU  d^Hincmar.  Le  P.  SirmondetMl 
n^mmoins  persoade  q«*il  lul  appariient;  el  que  ce 
qiie  dil  raiitcnr  dans  la  pr6face  ne  peut  convenir 


•I  paraii  qiie  c  esi  tiiianes  le  uiiaiivts  ftui  avan  pru- 
pos^  hii-mdme  les  huit  qoestionti.  L'aiileur,  en  y  re- 
pondant,  ^iablit  dans  les  premi^res  que  riime  cst 
spiritneJle,  qu'clle  n^est  point  dans  le  lieu.^  la  fa^on 
dcs  corps,  quVIIe  ne  se  meut  point  non  plus  locale- 
menl,  quoiqn*elle^  change  de  volonl6  et  de  disposir 
itons.  La  dernlcre  question  ost  emplo]^  a  disculcr 
ni  les  josles  apr^  la  rdsiimcction  veri-ont  Dieu  dcs 
yeux  du  corps,  00  scQlement  de  coux  de  resprit?  Le 
irftiti*  piMitf^r  efit  11  n  •«nchatiiMnent  de  nassaffOS  de 


«3  IIINCMARUS  UIIEMENSIS  AnCHIEHSCOPUS, 

qniller  Jllalic,  ou  il  ^iait  all^  recueillir  la  siircr»ssion  A  an    pr^pe   Nlcofas  f 

ile  rempereor  Louis,  lcur  iieveu,  consuliei-eni  Hinc-  *    * 

inar,  leur  archevdqne,  sur  la  conduite  qn'ils  devaienl 

lenir  en  relle  occasion.  Ilincmar  lenr  r^pondit  par 

ceue  lellre,  presque  lonle  remplie  d'auiori(es  des 

Peres,  suivnnt  sa  maxime.  Cc  qu'il  y  dit  se  r^duil  4 

Jesconseillcr  de  dempurcr  fulelcs  hCharles  leChauve, 

sans  neanmoins  se  separer  de  la  communion  do  roi 

Loins,  a  qui  Ms  se  conlenleront  de  representfjr  ses 

obligations,  cn  consdquence  de  la  foi  des  trail^s  fails 

avec  le  roi  son  frere,  La  letlrc  est  de  Tann^e  875, 


comine  on  a  eu  soin  de  le  marqucr  dans  le  lilre. 
^6*  Ledixiemeopuscule  dMlincmar  esl  une  lelire 


a  Louis  le  Begue,  ^criie  presque  au^sitdt  apr^is  le 
couronncinent  de  ce  prince,  qui  se  fit  en  dccemhre 
877.  Flotloard  la  marqiic  enire  les  autres  ^tIis  de 
iiotro  prelat,  qui  y  donne  a  ce  jenne  roi  de  sages 
avis  iiourlebon  goovernement  de  scs  Elats, 

i7«  On  donne  dans  le  titre  du  onzidine  opusculc 
Hne  asscz  jusle  id^  de  ce  qu'il  contient.  C*est  une 
lellre  h  Chnrles  le  Gros,  cmpercur,  pour  Tengager 
a  vciller  sar  r^ducalion  des  jenncs  rois  Louis  et 
Carloman,  et  h  lenr  proeurer  de  bons  conseillers 
pour  regner  bcurcusement.  Elle  est  apparcmment 
«litcommencemenl  de  leur  r^gne,  en  avril  ou  mai 
suivant  de  raniiee  879. 

18-»  Le  donzieme  opnscule  est  une  lettre  au  roi 
Louis,  lils  de  Loais  le  Begoe,  pour  le  prier  de  lais- 
•pr  hbre  Telectioii  d'on  ^vdqiie  k  Beauvais.  A  la  morl 
dOdon,  an  commencemcnl  de  881,  le  clerge  el  le 
pcuple  dc  ceile  Eglise  ^hirent  pour  son  successeiir 
iin  clerc  nomm^  Odacrc,  que  la  cour  prol^gcaii, 
mais  qne  lc  concilc  de  Fismes,  tenu  en  avril  de  la 
m^ine  .inn^,  jngea  indigne  de  rdpiscopat.  Sur  ccla, 
Je  concilo  flt  une  depiitation  an  roi  et  lui  ^crivit  les 
caiises  du  refos.  La  coor  s'cn  offensa,  et  le  roi  adr  s- 
sa  une  lellre  a  Hincmar,  en  insistant  en  Taveur  d'0- 
tjacre.  Ce  fui  pour  y  r^pondre  et  justifier  la  condniie 


en  reponse  i  eeHe  qoe  ce 

ponlirc  Iiii  avait  <^cHle  snr  la  fin  de  Tan  863,  par 

Odon,  6vh\ue  de  Beauvais  :  ahisi  elle  esi  de  Tan- 

nee    suivante   861.  Flodoarrf  Ta  jiigr'^e  si  iinpor- 

tante,  qu*il  Ta  ins^ree  nn  entier  dans  rHistotre  de 

nolrc  prelat.  Htnrm.ir  s'y  propose  qnaire  ohjels  dif- 

fdrents.  n'al>ord  il  y  rend  niison  en  peo  de  nM>ls 

pourqtioi  le  siese  de  Cambrai  etait  vaeant  depnis  dix 

mois.  11  Itii  parle  ensuite  de  raffaire  du  comte  Baii- 

douin  et  de-  Fa  reine  luditb  ,  veiive  d'E<liii»ife ,  siir 

qnoi  il  passe  assez  legerement*  Ce  qiii  roccupe  da- 

vantage ,  ost  d'une  parl  ia  dcposttion  de  Rotbade, 

ev^que  de  Soi«sons «  ct  de  rautre,  la  r.niise  dc  Go- 

thescalc. 'Roihade  6tait  parti  pour  Bome  afin  d*y 

poursuivre  son  ap|)el  au  Saint-Siege.  Ilincmar  n*ou- 

blie  rien  poiir  justilier  la  dcposition  de  ce  prelal  c!i 

ponr  deiourner  le  pape  de  penser  h  le  retahnr ;  eu 

qooi  il  ne  r^ussit  pas.  Mais  pour  jnger  sainetnent  do 

cette  pariie  de  la  letire  de  nolre  archcvdque,  il  faut 

une  B  '^  comparer  k  la  requ<^te  que  Rothade  prescuta  au 

mtoe  pape.  Pour  ce  qiii  est  de  Goihescalc,  Hincmar 

se  plaint,  eii  premier  lieii,  de  ce  qiie  le  poniire  ro« 

main  n'ava»t  pas  daigne  Ini  faire  un  mol  de  re|»onse 

touchanl  les  ecrits  qu'il  lui  avait  envoyes  par  O.loii 

de  Beauvais  <'ontre  les  crreurs  dont  ce  moii.c  infor* 

tun^  etait  accuse.  Ensuile,  apres  s'ctre  accuse  de 

n'avoir  pas  assiste  aii  concilede  Metz,  oh  Pon  devait 

examiiier  sa  caiise,  il  fait  a  sa  mode  un  abr^c  de  sa 

vic,  et  un  ddtail  des  erreurs  dont  on  le  cbargcait.  An 

trnvers  n^anmoinsdc  tout  ce  que  dit  ici  Hiucniar  an 

snjel  de  son  prisonnier,  li  laisse  aperoevolr  que  le 

pape  en  avait  6i6  aulrement  instniit,  et  qu'en  conse- 

qticnce  il  conservait  quelque  bonne  volont^  pour 

Gothescalc.  C*est  pourquoi  notre  pr^lat  insinoe  qifil 

ne  manquait  point  d'egards  pour  kii. 

24«  Le  dix-huiii^me  opiiscule  d  Hincmar  est  le 
prcinier  des  quatre  mdmoires  qiril  presenta  anx  ar- 


,     „  _.r_ , .„     chev^oucset  dv6ques  assembles  en  concile  i  Sois- 

dn  concile4|n*Hincmar  ^crivit  la  leltre  en  quesiion.  p  sons,  ran  866,  au  sujct  de  Vulfadeet  des  auires 
Ele  esl  vraiment  dpiscopale,  et  tres-importantc  en  ^  clcrcs  ordonndi;  par  Ebbon  de  Reims.  II  tend  ^  mon- 
ce  qiii  regarde  lcs  clections  des  ^vMucs,  et  la  part  "        ^   —  . 

qtt'y  avnlent  les  princes  en  ccs  tcmps-fii. 

i9*  Cciic  letire  aitira  &  Hincmar  de  la  part  du  roi 
•me  rdponse  mena^nte,  k  laquellc  notre  prelat  fit 
•ine  repliquc  cncore  plus  vigonreuse  que  la  prec^- 
c^dcnte.  C*csl  ce  qiii  forme  son  tndsicme  opnsculc, 
qui  coniient  des  dioses  inl^ressantes  loucliant  Ics 
deiix  puissances,  la  spirituelle  et  la  lemporelle.  Son 
auicnr  y  Tait  parattre  une  fermete  h  touie  ^preuvc, 
<^t  un  zcle  ardcnt  jiisqn'h  donner  sa  vie  pour  la  dd- 


fense  dcs  droiis  de  rEglise.  Mais  ses  expressions  ne 
sont  ni  asscz  respectueuses  ni  asscz  mcsurees. 

2(1^  L'opuscule  suivant,  le  plus  consid<$rable  enlre 
lous  ccux  d'Hincmar,  e&t  une  instrucllon  qu'il  dressa 
^  882,  a  la  pricre  des  scigneurs  de  la  Frnnce  occi- 
dentale,  pour  la  conduitc  de  leur  jeune  roi  Carloman. 
La  prlncipalc  parllc  dc  cel  ecrit  cst  prise  du  traiui 
qiic  saint  Adalliard,  abbc  de  Corbic,  avait  compose 
sur  rordrc  dn  palais. 

2i«  Hincmar  emploic  cncore  leqiiiiiziemeopuscnlc 
^  donncr  dcs  conscils  «our  la  coniluile  du  meme 
prince.  II  ra<lrossc  anx  cvrqucs,  el  ce  qu'il  y  dit  cst 
prcsqne  lontlird  dc  rEtriiurc  cl  des  Peres.  Goldast 
la  fait  imprimcr  soiis  Ic  lilre  :  De  potestaie  regia  et 
pontifida. 

22»  Ccst  dans  lcs  mSmcs  sources  qirHincmar  a 
puise  son  setzicme  opusciile  contrc  les  ravissenrs 
des  veuvcs,  dcs  filles,  dcs  viergcs  consacrccs  h  Dieu. 
II  est  au  nom  des  evdques  des  Gaulcs  cl  dfs  Gcniia- 


tt^r  que  ccs  clercs  ont  et6  ddposes  par  les  ev^iies 
de  cinq  provinces;  qiieleur  deposiiion  a  6le  confir- 
m6e  pardcux  Papes;  que  n^anraoins  Nicolas  !«'', 
riin  aentre  cux,  voulani  qiie  celte  afl&ire  fKktjttgce 
de  nouveau,  11  y  acquiesce  et  d^sire  le  rtoblisscmcnt 
dc  ces  clercs ,  mais  qu*il  demande  qu*on  Itri  fas!>e 
voir  en  quoi  le  premier  jugement  prononce  contre 
C1IX  eUiit  contraire  anx  canons»  sans  quoi  il  pr^end 
que  riniention  du  Pape  n*etait  pas  qu'on  y  toucli^t. 

25»  Dans  le  sccond  mdinoire,  qiii  forine  le  dix- 
neuvidme  opusculc ,  Hincmar  dtaidit  lcs  preuves  de 
l:i  d6posiiion  d'Ebboii,  son  pr^decesseur,  el  niruie 
h^  raisons  qifon  apportait  pour  rinflrmer.  Aprcs 
''quot  il  inontre  la  r^giilarii^  de  sa  propj*e  oriiination 
faitc  au  concile  de  Beanvais,  en  645. 

26«  II  cmploie  son  troisi^e  nidmoire,  qui  est  le 
vingticme  opuscule  du  reciieil,  h  exposer  lcs  raisons 
ou  les  motifs  qui  pouvaient  permeiire  de  rccevoir  les 
D  clercs  dont  il  s^agissait,  et  les  promouvoir  a  des  or* 
drcs  siiperieur^.  Les  motifs  quUI  indiqiie  eiaient  i*in- 
dulgence  et  rautorite  dii  Pape ;  mais  il  deciare  que 
cc  (|ii*on  fcra  en  cette  occastoii  sera  sans  cons^oeiMe 
pour  ravenir.  Au  moyen  de  qiioi  il  ajoute  qiril 
doniie  son  consentement  pout  la  rcbabiliiaiion  dcs 
clcrcs. 

27o  Le  qnatri^me  m6moire  el  vingt-umeme  opus- 
cule  est  contre  Vulfade  en  particuner.  Hincmar  y 
peint  sa  conduite  sous  des  couleurs  si  noires,  qoe  les 
evdqiies  nc  purcnl  en  soutetilr  la  lecture.  Ces  quairc 


15 


PROLGGOMENA 


joimlre  ia  kcltire  ile  la  felulion  <fe  ce«  clercs,  dress^  A 
par  nn  «rentre  etix,  qsie  Du  Chesne  a  pnbli^  stir  uti 
Hiantiscrit  d*Arras.  Elle  esl  ^rile  avec  beaiiconp  cSe 
cantleiir,  ct  anrailclO,  ceseinble,  iroiirer  placedans 
la  colleclion  (ies  Conciles.  II  fiiut  encore  lim  la  lcilrc 
de  Charles  le  Chniivc  aii  Papc  Nicolas  l'*'  sur  lo 
m^ine  siijet,  ety  ajooier  les  dcux  que  ce  poniife 
ecrivil  a  Hmcmar,  apres  la  lenue  dii  concile  de  Sois- 
60DS  en  866,  ei  qiril  ne  rc^ iil  qiie  raiinee  stiivante. 

:28*  Le  vingt-deiixieine  o|Hisciile  est  iine  lettre  de 
nnire  archev^ue  au  m6me  Pape,  ik  qiii  il  Tenvoya 
pr  Egiloii,  archcT&qiie  de  Sens,  depmc  h  Rome  par 
le  coiicife  doiil  on  vienl  de  paiier,  poiir  y  porler  les 
Aclcs  de  rasseinblee.  Dsins  celie  lcllre,  qiii  a  ^le 
f'  iiiiprinice  h  la  fiii  du  huiiieme  vohiine  des  Conci- 
ics,  cl  qiii  est  cn  date.ihi  4«''  $cpieiiiJ>re  de  la  m^ine 
aniioe  86G,  Hincniar  dctaiUe  les  raisons  qu^il  a  eiies 
ptMir  iie  pas  reiablir  Viiirade  el  ses<associes  de  son 
aiUorite  pariiculiere.  II  assure  neanmoins  le  Pape 
qiril  aura  aiitnnl  ife  joie  dc  leur  retablisseineni  qiril 
a  cu  de  doiilcur  de  leur  dcposiiion;  ce  qiron  auraii  l^ 
bien  de  la  pcitie  a  concilier  avcc  la  condiiiie  qtril 
lint  dans  ioiiic  ceiit^  aflaire.  Dii  resie,  il  rcnvoie  le 
PiHiiire  roroain  au  porleiir  dc  sa  leilrc,  qiii  rinsirui- 
rati  de  tout  de  vive  \oix. 

29«  Aliii  qirE^ilon  fdi  en  ^iai  de  »*en  .icqiiiilcr  an 
f re  d'Hiiicrnar,  i\  cui  soin  de  lui  donner  sck  instruc-  . 
iii)iis,  ei  n*«Mibli:i  ricn  pour  le  nieiire  dans  ses'  inld- 
fcls.  C*cst  cc  qu^ii  fii  par  uiie  letirc  qui  forme  le 
vingi>troisicinc  optiscule  dn  reciieil  de  ses  ORuvres, 
ci  qu^oii  a  iniprimee  dans  lacoliection  des  Conciles, 
iilasniicde  la  precedenie.  Hinrmar  y  debnie  par 
dire  a  Egilon  qu'il  lui  parlc  cn  coiifiance  comnie  a 
unaulreitii-indine.  Qiielqiie  chosetau  resie,q(ril  dise 
ilans  sa  letire  au  Pa|ic^  dcla  joieqtrilanraiidu  reta- 
Itlissenieni  desclercs  dcposes,  il  nionire  snr  la  (in  de 
celle-ci  quM  tic  ledesiraiipas  si  fori  qirii  voiilaii  le 
persuader.  L^antctir  nnil  sa  letlre  par  dcux  iraris  re- 
marquables.  II  prie  Cgilon  d'avoir  soin  de  lire  les 
li^flres  qiie  le  P-jpe  feraii  expeslier  sur  raffaire  en  C 
qitestioii,  avant  qii'on  les  eiivov^i  en  Fraiice,  de 
|»eur,  dii-il,  qiio  les  secrciaires  n  y  cotnmeileni  qttel- 
qiie  fraudc,  comme  on  les  accuse  de  faire:  11  iui  re- 
ttnnniaiide  cnnn  d'appoi-ter  les  Gcstes  dcs  papes, 
dcputs  le  |)onlilical  ile  Sergitis  jttsqu'a  raiinee  od 
HinGmar  ecrivaii  sa  lettre.  Quant  ^.cenx  des  aiiircs 
pa^s,  il  raveriit  qtril  les  avaii.  Oii  voii  ici  le  zele 
de  iioire  arclievi^qiie  a  recueillir  lesinonuments  pour 
rbisioire  ecclesiastiqiie.  11  y  a  qoelqiie  apparence 
qiie  ecs  Gcsics  eiaicni  unc  espece  d*atinales  de  cc 
qui  &e  passaii  sous  clia<|ue  poniiGcai,  plutdi  que  ies 
VicsdcsPapcs* 

'oO*  L^opuscule  snivant,  le  Yingi-qiiairteme  dans 
rordre  clu  recueil,  csi  ciicore  une  ieiire  oo  insiruc.- 
lion  aijresscc  a  Egilon  siir  son  depori  poiir  Rome. 
Iliiicmar  la  lui  ccrivii  siir  la  nouvelle  que  Golbescalc 
avaii  trouve  le  moyeu  (i'envoyer  soii  appel  au  Pape, 
ce  qui  paraii  lavotr  bcaticotip  intrigiie.  II  liii  faii  un 
deiuil  abregc  des  erreurs  doni  ii  coiitiniiait  lotijoors  j) 
de  Ic  cbarger,  ci  prie  coultdeninieiii  Egilon,  au  cas 
qu\)a  iiiiterroge  sur  rctatde  cc  prisonnier,  de  dire 
qifoii  a  grand  soin  tlc  lui  fournir  non-HCiilement  ioui 
cequi  lui  csi  ncc  ssaire,  uiais  delui  ofTrir  nicine  des 
adoiicisseincnis,  cominc  ic  bain.  (rost  daiis  cciie 
lciire  qiilliiicinar  nous  appi-end  qtie  saiiii  PruiUince 
deTroyes  avait  coniposcdesAiuiuiesdanslcsqucUes 
ii  inarqiiail  qiio  1e  Pape  Nicobs  avaii  c  nliruie  la 
veriu3  dcs  dcux  predesitiiaiions  ci  ies  autrcs  points 
dc  doctriiic  qui  elaient  aiors  eoniroverscs.  Egiiou 
eiHil  prie  de  icuir  ceiic  letlrc  secrcte. 

3i«  Hincinar  lui  cn  joignit  unc  auire ,  qii'il  pouvali 
iiKmirer,  et  qui  (aii  soii  vingi^cinquieuic  opusctile. 
Collc-ci  esi  louie  employ<ie  a  exposcr  au  long  lcs 


loii,  k  son  n>ioiir  de  Rotne,  Itii  avait  rcndiHM;,  de  la 
part  de  ce  Pontife,  le  vingti^me  de  mai  867.  Dans 
celieleiire,  qiii  fiit  <ScnleTe  mois  de  juillet  suivant, 
Hincmar  entreprend  de  se  jnsliOer  siir  les  vifs  re- 
procbes  doni  le  Pape  le  charffeait  dans  les  siennes, 
oOi  il  le  represenie  comme  nn  noinmeplein  d*orgiieilt 
qni  n*agissait  queparrtises,  par  finesses,  par  dissi- 
mulation,  eic.  De  sorte  qiie  cetle  leilre  esi  iine  apo- 
loffie  de  la  conduite  dilincmar,  mais  di  ftSrenie  de 
celle  qifil  fnt  obligc  d*adresser  dans  la  suiie  au 
pape  Jean  VIU.  Celle  dont  il  esi  ici  qucsiion  a  6i6 
ins^^rce  dans  la  coUoclion  gcticrale  dcs  c«niciles. 

35«  Oii  y  a  aiissi  fait  enlrcr  une  autre  leltre  de 
notre  prdlat,  qui  fait  le  vingt-sepiieme  de  ses  optis- 
ciites.  Eile  esi  encore  adressee  au  m^ine  Pape  Nico- 
las,  ei  roule  siir  le  m6me  siijct  que  la  pr^k^denie» 
dont  elte  n*esi  ponr  la  pbis  grande  pariie  qu^iine 
rep^iilion.  C*csi  pourqiioi  les  editeors  n*en  otil  iin- 

Srinie  que  ce  qiii  ne  se  lii  pas  dans  rautre,  et  qni  se 
orite  presqiie  aiix  excuses  qu'Hincmar  faii  ao  Pape 
de  ne  lui  avoir  p:is  envoy^  tous  les  ^riis  ile  parl  et 
d*auire  qni  regardaieni  ceile  grande  affaire,  comtne 
il  favaii  demand^.  L'on  a  peine  k  comprendre  com- 
meni  notrc  arcbev^qne  ecrivit  ainsi  coup  snrcoup  k 
bi  m^nie  pcrsonnedeux  leiiresaussi  scroblables  sur 
le  indme  snjet.  Peut-^ire  que  le  desir  de  se  juslifier. 
aiipres  du  Pape  Itii  avani  fait  eraindre  qiie  sa  pre- 
miere  lctlre  ne  bii  fui  pas  rondue ,  il  lui  ^rivit 
encore  la  seconde  par  iino  voie  qni  kii  paraissait 
pbis  sritc. 

54«  Lc  viiigt-huitleme  opusculc  ilu  recueil  cst. 
nne  courte  inslriiciion  aux  molnes  d*liauvilliers, 
toiictiaul  la  conduiie  qu'ilsdevaieni  gardcr  envers 
Goihcscalc,  a  rarticle  dc  la  inorl  el  apres  son 
d«3ces. 

35«  Lc  vingi-neuvicroc  esi  une  longuc  lciire  k 
Cbnilcs  lc  Cliauve,  en  faveurd'lltncmar,  cv^qiie  ilc 
Laon.  Le  roi  ayaiii  rcgu  des  plainies  au  snjei  de 
cclui-ci,  Tcn  reprii  pnbliqueinenl ;  a  quoi  Hincmar 
repontiii  avcc  tant  de  bauicur,  qtie  le  prince  ne  piit 
s*emp^bcr  de  le  inaliraiter  de  paroles.  Cetle  brouil- 
lerie  ail:t  jusqu'^  fairc  saisir  les  btens  dc  r^v^clic  de 
Laon.  C/esi  ce  qiii  donna  occ:ision  a  la  lcitrc  doni  il 
s'agii.  Ilincmar  de  Rcims  cnil  devorr  vcnir  aii  sc- 
coiirs  de  son  ncveii,  cn  reprcseiiUini  au  roi  que  ce 
qu*il  avaii  faiiconire  revcf|uc  de  Laon  eiaii  con- 
iraireaiix  lois  ties  cmpercnrs,  aux  d^rclsdcsp:ipcs 
et  aux  dccisions  des  conciles ;  sur  qiioi  il  cn  rap- 
porie  plosieurs  iexles,  stuvani  sa  coutnme.  L'cJiieur 
avoae  que  le  maiinscrii  d'aprcs  leqtiel  il  a  doiints 
ceiie  leiire  ne  lui  a  pas  pcrinis  de  l'iinpriincr  cor- 
reciement  ni  en  son  entier.  Ce  qui  a  poric  M.  de 
la  Lande,  qni  en  avaii  recouvre  un  meillcur  ma«us- 
crit  dans  rabbaye  de  Ripquil,  a  la  faire  enirer  dans 
son  Suppl^ment  aux  conciles  de  France.  Lc  P.Cellot 
ravaii  deja  donnee  aussi  eniicre  h  la  stiiie  des 
Acies  du  concile  de  Douzi,  coinine  on  ie  dira 
ci-apres. 

36«  Viennent  ensuite,  dansrcdiiion  dcs  (Eiivres 
de  noire  arcbev^que,  deux  peiites  leitres  h  Hincmar, 
son  neveii,  avec  les  rcponscs  de  cclui-ci.  Ellcs  sont 
complees  pour  le  ireniieine  ct  ircnic-unieine  opus- 
cule.  L^ine  est  au  Kujct  de  Nivin  ei  du  Bcrtric,  et 
rautrccn  favenr  du  prdlrc  Uadulpbe,  qu'Hincmar 
dc  Laon  avaii  cxc<nniniinie ;  ce  qiii  fui  une  dcs 
«otirce^  du  diflorcnd  cnirc  l'onclc  ei  Ic  ncYcu. 

57«»  Le  trcntc-dcuxieine  opusciile  (rHincmar  csl 
iine  leilrc  ccriie  aux  ^vcques  de  la  piovince  de 
lAon,  au  comincnccincnl  de  mars  871.  Apres  que 
riHilcur  lcs  a  iiistruits  en  pcu  dc  niots  de  la  rdvoltc 
dc  Carloman  conire  lc  i^oi  son  ptire,  et  tlcs  brigan- 
da«es  quc  lui  et  ceux  de  sn  factioii  avaieni  cxcrccs 
ilans  la  provincc  de  Ucims  en  pariieuUer,  sans  "•"' 


«7 


IIINCMARUS  BBEliENSIS  ARCHIEPiSCOPUS. 


)  occasioii.  Le.P.  Sirmond  irnyant  donni^  celte  lettre  A 

3ii1mparraite,  J^edilcur  dii  Suppleinent  aux  conciles 
e  France  Ta  fait  reimpriiner  en  son  entier,  d\ipres 
iin  maiiiiscrit  de  M.  Petau,  qui  appartenait  alors  & 
la  reine  Cbrisiine. 

38o  De  toiKes  les  picces  qui  forroent  le  corps  des 
opuscules  d*Hincmar,  il  nVn  esl  poinl  de  plus  prolixe 
.  qne  soii  (raite  contre  Uincmar  de  Laon,  conipris  eu 
.  55  capiiules,  sans  compicr  la  preface,  avec  fa  piece 
de  vers  qiii  est  en  t^te.  Cel  ^crit  rtipond  ii  deux 
mcmoires  qullincmar,  nevea  de  notre  pr<fi.a,  lui 
avaii  fournts  ^  rappui  de  son  appel  aii  Saiiit-Sicge. 
Autiint  rniileur  y  est  appliqud  h  repousser  lcs  re- 
prochos  de  rev^qiie  de  Laon,  autant  il  ya  d'uttention 
a  user  de  represailles,  ce  qu'ii  fail  le  plus  souvent 
avec  aigreiir.  L'endroit  ie  pliis  iulcressaulr  de  ce  iong 
ccril  est  celiii  ou  Hinciiiar  |>aile  avec  iiii  certain 
dciaildesdroils  desiiietropoiiiains  ct  desconeiies(a), 
de  rauloiitc  ileleurs  canons  ct  des  leitres  des  Papes. 
Cet  ouvr»ge.  est  rrmpii  d^erudition.  L'auieur  y  cite  o 
les  ^crivains  profanes  comme  les  aiilres^  Mais  il  s'y 
trouve  encore  moius  de  criliqiie  que  dans  ses  aiiircs 
^criis.  liincmar  de  Laon  cul  Boln  de  repUquer  ^ 
celui-ci. 

59«  Le  treflte-qiiatrieme  opusculc  de  noire  arclie- 
v^qiie  est  iiiie  rcponse  a  ce  quc  son  neveii  iiii  avait 
mande  de  vivc  voix,  par  Heddon  ,  prevdt  de  l'egli«e 
dG  Lnou,  loucliaut  certaii.s  gricfs  donl  on  Iiii  avail 
dound  siijet  de  se  plaindrc  dcpuis  ce  qui  s^iSiaiL 
passe  h  Auigni. 

40«  L^opusciile  suivi^ut,  qui  a  ^t^  lir^  dii  vingi^ 
deiixieme  chapitre  de  niistoire  de  Fiodoard,  iivre- 
iroisienie,  ne  paratt  pas  eiiticr;  c'est  un  tissu  de 
reproches  vifs  et  amers  conlre  Hincmar  de  Laon, 
parini  lesqiiels  sont  incle^^s  quelques  rcpoiises  aux 
^crils  de  ce  prelat  qui  suivirent  l'ouvrage  des  55 
capiiules. 

4i«  On  a  dans  le  mSme  Fiodoard  des   extraits 
d'un  aiilre  ^crii,  dont  on  a  forme  le  trenie-sixieme  p 
opuscule  de  notre  arclievequ'^,  qui  y  cuntiiiue  ses  ^ 
reiiroclies  conire  son  neveu  :  de  sorie  que,  si  Flo- 
doard  neiedistmguail  pas  de  Tecrit  precedent,  on 
le  prendrait  pouren  ^tre  une  suUe  iiaiiireile. 

4i*  Le  trehte-seplienie  opuscuie  dllincmar  f:iit 
pnrlie  du  couciie  de  Tousi.  Cest  une  in&truction 
adress^  aux  archev^ques  de  Bourges  el  dcBordeaux, 
.Rodulfe  et  Frotaire,  au  sujel  du  niaringe  qu'un  sen 
gneur  de  la  cour  avait  contract^  avec  la  fllie  dii 
comte  Raimond,  ei  dont  le  eontractant  demandait 
.la  dissolution,  sur  la  crainte  de  se  rendre  coupahle 
d'inres(c. 

45'»  Lc  trenle-huitieme  opuscule,  qui  se  trouve 
reimprime  d^ns  la  Coilection  gen^rale  des  conciies , 
est  une  reponse  a  Goniliter,  archev6que  de  Cologne, 
qiii  avait  coosulte  Hincinar  au  nom  de  son  coneile 
provincial,  aoqiiel  la  rcponse  esl  adressee.  Ingel- 
frude,  femme  du  comle  Boson,  do  la  province  de 
Milan ,  oui  avait  qiiiit^  son  mari  et  s^etait  retir^e 
daiis  le  aiocese  de  Cologne,  apres  avoir  ^t^  excom-  ^ 
muni^  par  un  concile  tenu  k  Milan ,  fait  le  sujet  do 
la  constiliation.  Gonthier  demande  de  queile  maniere 
ii  se  devait  conduire  dans  cette  affaire;  k  qiioi  Hinc^ 
inar  repond  avec  aiilant  de  sagesse  qiie  de  lumiere , 
renvoyant  au  reste  k  d'autres  decisions  qiril  avait 
deja  «ioiinces  siir  de  sembiabies  difficultds.  U  nomme 
en  parliculier  la  viiigt  deuxieme  et  ia  vingt-huitieine. 
C*e8t  apparemiiient  a  sou  grand  oiivrage  sur  le  di- 
vorce  de  Lotliaire  et  de  Thietberge  qu*il  renvoie 
ici. 

<i*  On  a  dej^  vu  qne  notre  archev^ue  se  declare 


ravail  pric  de  Im  dire  ee  qitM  penstit  de  rdcrii  qne 
Rahaii  avaii  compes^  sur  le  uidme  stijet.  Prcsqae 
tout  ce  qu'Hincmar  allegue  icl  poitr  soiitenir  son  sen- 
timeiit  est  tire  de  rEcriture,  qiril  appiiqiie  comme  il 
liii  piait,  sans  justesse,et  souvent  cofttre  le  sens  na- 
turel  iln  tcxle. 

io«  Le  quarantieme  opiiscnleeslremarqiiable  nour 
sa  singularit^  C*est  une  absolSHlion  par  lettre,  adrcs- 
s^e  h  Uildeholde,  ev^qiie  de  Soissoiis,  qni,  se  troa- 
vant  dangereiisement  mnlade,  avaii  eiivoyc  sa  con- 
fjsssion  ^  Hiiicmar,  en  hii  demandaiit  des  lctlres 
d^ahsnlution.  Muis  c'est  molns  utie  absohition  sacra- 
mentelle,  comme  rohservent  les  llieohi«fiens  (<»), 
qii'une  espece  d'indulgeiice  et  de  bdne'nctron.  C*esl 
ce  qiii  parail  par  les  paroles  mdmes  trUiiicmar,  qni 
ayertii  UiideiNihie  d'«avoif  som  de  se  eoniesser  en 
dci»ii  5  on  pr^re. 

46«  Nous  avons  qnelqiie  chose  de  plus  interessant 
encore,  dans  le  quaranie-unieinc  opusciile,  qiii  est 
iiiie  vigoiircii  e  leiirc  eii  r(''ponse  au  Pape  .^diien  II. 
Elle  csl  <le  ranuee  870,  et  Ton  ^  distingiie  deux  par- 
ties.  La  preniiere  est  employ^e  a  rcpondre  a  hi  ietire 
qiril  avnitreQtied*Adrien,  ie  19  octobre  de  la  m^iiie 
ajnnce,  el  dnns  laquelle  ce  Poniife  se  plaignait,  eiitre 
auires  gricfs,  de  ce  qii*liincmar  n*avait  pas  dctourn^ 
Cliarles  le  Chauve  d^usurper  lc  royaume  de  Lothaire; 
qu^eii  conseqiteiice  il  s  eiait  rendii  complice  et  menie 
auteiir  dc  ceite  tisiirpation  :  qu*il  iui  ordoniiait  de-se- 
separer  de  ia  communion  de  cc  prince ,  sli  voultfit 
demcurer  dans  ccllc  du  Pnpe ,  au  cas  ccpendanl  qtie 
le  roi  persisli^t  dnns  sa  desobeissaticc. 

A  touies  ces  plaintes  et  menaces,  Hincmar  r^nd 
avec  benucnop  de  hiuiiere  et  une  ferniele  dlgne  d*im . 
ev(§que  fraiiQais,  mais  en  mettant  dans  la  bouelie 
des  autres  ce  qui  lui  semhlait  trop  diir  dans  la 
sienne.  On  trotive  dans  cetie  pariie  de  sa  reponse 
plusieuis  bclh3s  clioses  touchant  les  deux  puissances 
et  les  drojts  de  rune  et  de  rautre,.aussi  bien  qiie  sur 
l*Cxoommunication.C'cst  danscette  raponsequ^liinc- 
ninr  dit  quc  le  Pape  ne  peut  6lre  loui  eiisemble  roi 
et  ^veque ;  d'ou  le  cardinal  Biironiiis,  en  sortant  de 
sa  motlcration  ordiiiaire,  a  pris  occasion  d*iiiveciiver 
d'une  inaiiiere  si  vehemeiite  contre  iiotre  prclat,  que 
11.  Bnliize  s'esl  cru  ohli^  de  preuiire  sa  defense. 

Daiis  la  scconde  panie  d'e  la  lctire,  Uiiicmar  rd-. 
pond  i  ce  que  ie  Pape  liti  avait  dcrit  I  annde  pr6c^- 
denie  cn  f;iveur  dlliiicmar  de  Laon.  Sur  ce  qu'Adrien 
lui  dcmandait  qull  envoy^t  celui-ci  a  Roiue,  avcc 
trois  autrcs,ev6ques  dcputcs  au  nom  de  lous  ceox  du 
royaume  de  Charles  ie  Cliauve ,  rarchev^que  lui  re- 
pr^scnie  qu*il  n'a  aitoun  pouvoird^envoyeruueTdqne,. 
m^me  de  sa  province,  soit  k  Bome  ou  aiitre  par?^ 
sans  ordre  du  roi,  ni  de  sortir  lui-m^me  du  royauiue 
sans  sa  permission. 

47»  Le  quarante-deuxtcme  opuscule  de  notre  ar- 
cbeveque  n*esl  anire  que  la  seconde  lcitre  dn  r»! 
Charles  ie  Chauve  au  pape  AdrieirU.  Hincmar  i*d- 
crivit  au  nom  de  ce  prince.  Cet  opuscule,  dans  rcili-. 
tion  des  oeuvrcs  dllincmar,  est  compie  ponr  ie  qua- 
rante-troisieme ,  quoiqu*il  ne  soit  roelleineiit  qite  le 
quarante-detixieme.  Mais  la  faute  n*a  infliic  que  sur 
1  opuscule  suivant,  et  a  ^t^  corrigCe  ^  celui  qui  vient 
immediatenient  apres,  cl  qul  se  trotive  sous  le  noiii- 
bre  qui  iui  convient.  Le  quarante-troisieme ,  ijiit». 
pour  ia  raison  ({u*un  vient  de  dire,  est  iiiarque  le 
quaran(e-<iualrieme,  est  une  lettre  adressde  a  .Ad- 
vence,  t^v^t^uo  de  Melz,  dans  laquclle  Hinctnar  fail 
un  detail  curieux  de  la  ccremonie  de  rordinatiou  des 
archev6ques  et  des  evdques. 

48»  Ou  a  dans  l^  " ~' ''        ^ *" 


99 


PIiaLEGOIIE?<A. 


30 


uipe  lenn  VIII  avait 6tbli,  en  S70,  sou  vicalre  en 
Gaiile  ci  en  Germanie.  Le  biit  de  Tccril  esi  de  mon- 
trer  que  les  nouveUes  prcieiitimis  de  ces  vicaires  dn 
pape  ne  doivcHl  poinl  pr^jti(Jicier  aux  anciens  droits 
dcs  ineiropoiiinins.  fauteiir  n'ooLlie  pas  d*y  re- 
faaiisser  ceux  de  rGglise  de  Reiins. 

49*  L*opiiscule  qui  siiit  esl  nne  r^ponse  h  la  con- 
suilation  d'uu  ^v^oue  louchanl  la  tr»nslulion  d'Ac- 
tard,  ev^^ue  de  Nantes,  au  si^ge  metropolitain  de 
Tours.  Quoiqirilincinar  y  eAt  consenti  aii  concile  de 
Donzi,  et  qn*il  en  eAl  6crit  en  cousdquenoe  an  pape 
Adrien,  il  ne  laisse  pas  de  la  comlMtire  d:tns  recrtt 
doiit  il  est  ici  qiiesiioii ,  el  dans  lequel  il  donne  d*af- 
boril  (tes  ruisons  conlre  ies  translations  en  geoeral 
d'un  siege  k  un  aulre. 

50*  On  peut  rcgarderle  qnaranle-sixieme  oposcnle 
conmie  iin  des  ecrits  les  plus  tiiiles  de  noire  prelat, 
quoiqiril  soit  assez  succina.  C'est  un  iraiu^  des  de- 
voirs  d*un  evdque,  tanl  par  rapportau  teniporel  qu*au 
spiritiiel ,  dans  leqiiel  il  parlc  aussi  des  usurpalions 
dies  liieRS  ecci^siastiques.  Ce  qu'il  dii  sur  la  nn  tou- 


rintrusion  d*Odacre. 

51«  Lc  quarante-sepii^me  opiiscole  est  une  longoe 
leiire  au  Pape  iean  Vill,  sur  les  appellatimis  des 
cv^ques  el  d^  pretres  au  Saiiit-Si^ge,qui  devenaienl 
alors  fori  frequenies  daiis  le  rovanme.  Gette  lettre 
ea  ecrilc  au  noin  de  Cburles  lc  Chauve «  aiors  em- 
pereur. 

52»  Dans  ropnscnle  qui  sait ,  intituld  Des  Prilre$ 
critmneltj  etc.,  Hincniar  nous  donne  nn  recucil  de 
lois  ecck^siastiqnes  et  civiles ,  ^  commencer  par  les 
capiiulaires  lie  nos  rois,  toucbant  les  accusalions  et 
les  jogemenis  de  ces  pr^ires.  II  y  discute  ce  qtii  re- 
prde  les  personnes  qui  les  peiivcni  accuser,  la  qua- 
liie,  le  noinbre  des  t^moins ,  le  juge  devanl  leqiiel 
on  peut  porter  i^acctisalinn  ,  ics  siijets  sur  iesqiiels 
elie  peut  tomber,  ia  maniere  dont  ccs  prdtres  dol- 
veiit  se  purger,  lorsqn^il  n'y  a  ni  preuves  ni  t^inoins 
contre  enx.  II  y  montre  la  fanssei^  d*un  d^cret  tinS 
des  Actes  du  piipe  saiiii  Silveslre,  qni  lend  ^  ^tablir 
qu^un  clerc  iie  pent  ^lre  accnse  paf  nn  laiqne,  ni  un 
clerc  supericor  par  un  clerc  inierienr.  II  emploie  le 
quarante-nenvieme  opuscnle  ^  faire  des  maximes  ge- 
nerales  qu*il  a  etablies  dans  Topuscule  prec^denl , 
une  applicalion  ^  un  snjet  particutier.  II  s*y  agit  de 
quelle  maniere  on  doit  discnter  et  juger  ddfmitive- 
meni  la  cause  d*un  pr^ire  iioromc  Tbeuifnde,  qui 
avaii  vole  des  omements  d*dglise. 

53*  Oes  douze  opuscules  d*Hincmar  dont  11  nons 
reste  a  rendre  conipie«  eiqni  avee  les  pr<§Gedents 
foni  le  nombre  de  soixanie-on,  la  plupart  sonrde 
Ires-courtes  leiires,  ou  il  n'y  a  rien  de  fQtt  iiileres- 
suit.  Oii  a  (lai)s  lccinqiunlicirx  rbistoire  de  la  vision 
qu-uni^omme  Bemold,  du  dioc^se  de  Reims,  ent  ^  la 
siiite  dHine  mahidie  morlelle,  qnelqire  temps  apr^s 
la  incrl  de  Cbarles  le  Chauve,  et  qu*il  racoiita  h  sou 
confessenr,  de  qui  tlincmar  Tavaii  apprise.  li  en 
adresse  la  relaiion  h  tous  ies  (Id^Ies,  en  les  exhoriani 
&  ^ire  loujours  en  crainie  pendanl  ceiie  vie  touchant 
leur  ^tai  apr^s  leur  mort,  ei  ^  ne  pas  in^gliger  les 
reniedes  qne  Dieu  iious  a  prepares.  Celte  vision,  au 
reste,  est  de  m^me  naiure  5  peo  pr^s  que  celle  de 
Welin  fle  Richenou. 

La  lelire  qui  snit  rhisloire  de  cette  vision  a  <$td 
dcriie  nniir  cmraficr  0:lnn.  ^v^ha  de  Beauvais.  a 


A  nani  quNin  prdlat  anssl  occnp6  se  soft  amns^  &  de 
seinldables  miniuies ;  et  il  ne  resi  pns  moins  qiiMl 
cAt  ainsi  qnaliHd  ce  concile  sur  les  raisons  qn*il 
oll^gno.  L*opnscnIe  suivnnt  est  ptus  s6rienx.  Hincmar 
y  donnc  son  avis  snr  la  pdniience  qn*on  devaii  im- 
p  Sfr  a  ^*ef)in,  flls  de  Pepin  n»i  trAqniiaine,  et  tievcu 
de  Charlos  1c  Clianvc,  qnl,  bicn  qtie  moine,  s*elaii 
ininl  anx  Normands  cl  avait  em1)rass6  lenr  reltgion. 
Denx  iU*s  opuscntes  pr^ceitents,  qiii  sont  donx  leltres 
synodales,  ia  premiei^e  fort  courie,  ont  ^i^  raimpri- 
mes  daiis  le  recueil  gen<'Tal  des  Cf)iiclles. 

A  la  fln  ites  opn<;ciifes  d*Hincinar,  son  e  lit^ur  a 
pnblie  uno  leltre  qne  Pantule,  cveque  de  Laon ,  Ini 
a  ^crite,  pour  le  congratnler  snr  le  recoTivremeni  tle 
sa  snni^.  Elle  esl  curieusc  ponr  1o  ildia  l  oft  entre 
rautenr.  des  alimcuis  quMI  Ini  prescrii  pour  Ten- 
irclpnir.  II  ne  nons  resle  poini  qiie  nous  sachions, 
antre  cliosc  de  Pardtile,  sinon  des  fragments  trrine 
autre  leltre  h  AmAlon  de  Lyon,  ropportes  et  reful^ 

B  par  saini  Reini  son  sucoesscnr. 

Lc  P.  Sirmond  tcrmine  rddilion  tles  OEuvres 
d'Hincm:»r  par  anclquAs  fr:)gTnt»nls  considerable^  de 

{dusienrs  de  scs  leilres  h  flinerentes  persoiincs,  qiie 
ni  a  fonrnis  rbisiorien  Flo.loanl.  Apres  avoir  doiiii^ 
en  dctail  nne  noiice  de  toutes  les  pieces  qne  con- 
tienl  cctte  ^diiton,  il  est  de  noirc  tfesseln  de  rendre 
couipte  de  cclles  qui  iie  s'y  tronvent  pas  ei  qui  ap- 
partienncni  a  notre  pr^lal. 

54*  II  y  a  de  Ini,  tlans  la  Colteetton  g^n^rale  des 
conciles,  iine  leltre  snr  le  Baptdmc,  adrossce  aux 
prdlres  dc  son  dioc^^e,  pour  I  s  inslrnire  tb»  ce  qni 
regarde  ce  sacrement  el  les  ceremonies  qui  l'acc*om- 
pagiient.  C/est  un  iraiuS  a  pen  pr^s  semblable  h  cenx 


pagL . 

qu*<)n  avait  vus  p:iraUre  sotis  .e  rcgne  de  Cbarlema- 
gne,  ponr  repondre  atix  qnestions  proi)os6e8  par  ce 
priuce  snr  le  mdme  snjet. 

55"  On  ne  doute  point  que  la  longue  letlrc  syno- 
dale  dn  concile  de  Tousi,  en  860,  ne  soil  roiivrage 
r.  d*Hincmar.  Elle  est  adressee  h  tous  les  fid^les,  |)onr 
les  insiruire  de  la  nature  dcs  blens  consacr^s  ^  Dseu ; 
les  detourner  dcs  usurpationsqni  s'en  faisaient  alors 
en  Unt  de  manieres,  et  leur  inspircr  de  riiorrcur 
ponr  toutes  sortes  de  pillages  en  gcn6ral. 

56»  On  conjeclure  que  la  lettre  iferiie  au  pape  Ni- 
colas  l«r  an  nom  deCbarles  le  Chanve,  dans  laquelle 
11  lui  faii  rhistoire  de  la  depositlon  d^eiibon  de  Reims 
ei  de  ses  £uites,.esl  dc  la  facon  d*HincmAr.  La  coo- 
jeclnre  esi  fond^  snr  ce  qnc  le  P.  Slrmond  assure 
Vavoir  trouv^e  a  la  siiitt  de  plusienrs  onvrages  dc 
cc  pr^lat,  dans  deox  inamiscrits,  Pun  de  Notre- 
Danie  dc  Laon,  raiUre  de  sainl  Lanreni  de  *Li^ge. 
Mais,  onlre  qn*on  n'y  reconnalt  point  le  style  de  no- 
ire  a\*cheveque,  il  esi  hors  de  douie  ou*il  iie  se  serail 
pas  exprime  snr  raffaire  d'Ebbon  de  la  maniere  que 
lait  le  veriiablc  auieiir  de  la  lettre. 

57*  On  atltjja  fail  r^nuni^ration  de  plosieursccrils 
d*Hincmnr  de  Reims  contre  Hincmar  de  Laon,  son 
neveu.  En  voici  encore  d'autres  qn*il  publia  dans  le 
D  conrs  de  cette  mdme  alRire  :  i»  une  longue  requ^e, 
dans  laquelle  il  expose  ses  plaintes  ei  ses  griefs  con- 
irecct  infnrtun^  prelat,  el  qui  ful  pr^senlee  ei  loeau 
conclledeDouzi,  en  871.  Elle  esicompriseen  irente- 
cinq  cbapitres,  sans  coinpter  la  conclusion,  oii  raii- 
leur  montre  qne,  malgre  rappel  inlerjetri  au  Saint- 
Si^ge,  on  peutjngcr  eiprononcerscniencedelinilive; 
1»  la  letlre  synodale  dn  iiifinie  concile  au  Pape 
Adrien  II,  dans  laquelle  on  aperQoit  toiit  le  g^nie  de 
nrtip«  archev6inie.  ordsidcni  dn  concile,  dont  la  sen- 


51 


IIINGMARUS  RHEMENSIS  ARGIHEPISCOPUS. 


52 


ble  k  cclui  4)e  ses  aiitres  ccrtts.  Touies  ces  pi^ccs  A 
fout  la  priuclpale  pariie  dcs  Acies  du  coucile  ile 
Douzi. 

58*  II  y  a  cncore  de  iioLre  arc1iev6que  qualre  opus- 
. cules  ou  fnemoires  presenlcs  au  roi  Charlcs  le  Chauve, 
a  Toccasion  de  ia  saisie  dcs  bieiis  de  rev<^clie  de 
Laon.  Leprcmicr  de  ces  m^moires  n'est  aulre  que  Ic 
Yingt-unieme  opuscule  d^llincmar  de  Rcims,  donl 
nous  avons  doime  une  noLice  snfii.snute  h  rartiele  55 
.du  dciiomhrement  de  ses  ecrits.  Les  trois  siiivants 
sonta  rappui  du  prcuiier,  ol  loiis  lcs  qualre  en  fa- 
,veur  du  ditTerend  qu'avnit  llincinar  de  Laon  avec  le 
roi.  Des  1658,  le  P.  Ccllot  les  lit  imprimer,  avec 
dcuxaiilrcs  peittes  picces  dc  rev^qucde  Laon  surle 
mduie  siijei,  a  la  fiu  dcs  AcLes  du  concile  de  Douzi. 
J.e  tout  es(  iiluslre  des  note>  de  la  laQon  de  I  editeur, 
ct  a  eie  rcimprim^  de  la  sorle  daiis  la  Collectioii  g^- 
norale  des  concilcs.  Cu  an  nvant  ie  P.  Cellot,  dom 
Luc  d'Acheri,  avnit  puhlic  le  <]t*>^l^i^i*^6  memoire 
sous  Ic  lilre  de  Icttre  au  roi  Chuiles.  n 

.  59*  A  la  suiie  deces  meinolres,  dans  le  m^me  re- 
cueil,  ou  a  puhlie  huit  lellies,  presque  toutes  trds- 
prolixes,  de  noire  archev^que,  qiii  avaient  cchnp|)e 
anx  recherches  de  scs  cdileurs.  Elics  onl  6i6  tirees 
d*uu  manuscrit  dii  Yaticau  p.ir  Lessoins  de  M.  Hols- 
lcniiis,  et  pcuveiil  servir  a  mieux.  entendre  ce  qui 
so  passa  aux  couciles  de  Ycrberie,  dAuigni  et  de 
Douzi,  par  rapport  a  la  (^rande  affaire  dcs.  dcux 
lliucmar.  Les  qualie  prcuiieres,  deux  desqucUessont 
ndressees  au  clerge  de  Lnoii,  roulent  sur  rinlerdlt 
qii*y  avait  jete  rev^que  et  sur  ses  suiles.  Les  auircs 
KO  <l  ecrites  a  ce  prclat,  k  qui  roncle  fait  de  vifs  re- 

})roches  dans  los  quatrc  dcriiieres,.noinmementdans 
a  iiuilieme,  qui  est  la  pliis  loiiguc  de  toutcs,  et  une 
reponse  a  une  antre  de  la  pnrt  du  neveii,  qui  parait 
avoir  vivemeat  piqiie  roncle.  On  y  Ut  diverses  choscs 
qiM  ne  fout  honneur  nl  a  rojicle  tii  au  neveu.  La 
scptienie  peutctrede  qiielque  uiiliie  pour  rhisloire 
de  regliscde  Laou;  on  y  truiivc  la  succcssion  de  scs 
cv^qiiC'(  dep4iis  Genehaud  jiisqu*^  Uiucmar.  Ces  hiiil  C 
ktires  furent  eciilcs  dans  le  cours  de&  annees  869 
et  870.  Oii  y  a  joiiit  la  rclaiion  dc  ce  qtii  se  passa 
enlre  roiicle  ct  le  neveu,  dcpuis  repoque  de  rccril 
de  nnire  arc4iev^que,  coiiipris  en  55  cnpilulcs,  doiil 
en  a  parie,  jiisqu'au  18  jutllet  870,  lclle  qjrelle  se 
trouve  daiis  ie  iiianuscrit  du  Yatican,  h  la  suilede  ces 
nieiues  capilules.  On  ignore,  au  resie,  qiii  est  Tauteur 
de  cette  relation.  M.  Eccard,.  croyant  qiie  a  s  huii  Ict- 
(res  iravaientjainais  cte  impruiic^s,  ics  a  puhlices 
comine  anecdoics  aii  srcond  volumc  de  son  Corps 
dMiistoriens,  p.  575-450. 

GO*  Le  P.  Sirmond,  dans  sa  savanlc  disscrlalion 
sur  r^Icction  ci  rordinaiion  dcs  cveques  en  ces 
tcmps-la.  imprimt^e  a  la  suite  dcs  ccrits  donlon  vieut 
do  tnire  le  dciioiiibreuieut,  nous  a  douuc  cu\(\  leitres 
dlliiicmar  sur  te  inSine  siijel,  dcja  publices  par 
M.  des  Cordcs.  Celle  qtii  coiicerne  L'ordiualion  (riie- 
dcniiire,  ev^qiie,  adrcsscc  aii  clergo  et  au  pcuplc  de 
cette  cglise,  cn  dnte  dc  Tannee  877,  cl  sigitce  de  d 
si^pi  suffragants  de  Reims,  est  considerahle  ct  ine- 
rile  d'^(rc  Iiie.  M.  BaiuiLe  a  fait  reimprimer  lcs  qiia- 
U-M  prcinieres  a  la  suite  des  capilulaires  de  uos 
rois. 

61°  II  faut  aussi  comnter  entre  ies  <^crits  dllinc- 
inar  ics  Acles  du  concllc  de  Fismcs,  tenu  cu  881. 
Oinrc  qiie  noti-e  archeveque  presida  a  ceile  assoui- 
Iiicc,  ce  qiii  nous  eu  rcsle  porio  lous  les  caracteres 
de  son  erudition  et  de  son  gcitie. 

Oi*  Siirius  iiohs  a  donne,  soiis  le  nom  d'Ilincmar, 
iinc  ircs  ample  Yie  de  sainl  Remi,  eveque  de  Reiiiis, 
«ivcc  rhistoire  de  dcux  de  scs  iransiaiions.  Niilrc 
prelat  csl  nomme  avec  ses  litrcs  ordiii?ires,  a  Ui  icle 


qireile  contient:  Sigebert  ei  ranonyme  de  Molk  re- 
connaissent  qu'Hincmar  est  auteur  d  une  Yie  da 
mdme  saint;  ct  ce  qiie  le  premier  nous  appreiid  de 
cet  6cT'ii  monlre  que  c'est  le  mdme  qu*oii  a  dans 
Suriiis.  Oiilre  rabregt^  de  ntncienne  Yie  de  saitit 
Remi,  par  Fortunat  de  Poiiiers,  sur  leqner.  dit  Sf* 
geberi,  Hincmar  travailla,  11  fit  encore  eutre r  daus 
celle  desa  fa^on  non-seulement  lout  ce  qiie  lui  fonr- 
nirent  sur  son  siijet  les  histoires  prec^dcntes  ei  les 
divers  memoir^s  particuKers,  mais  encore  ce  qu*en 
puhliaitla  tradiiion  de son  temps. 

Toiisles  bnhikes  critiqtics  coiiviennent  qiie  cet  OfN 
vrage  d'Hincmar  ne  ri^^poud  aucunement  a  sa  r^pula- 
tiuii.  Cest  une  longue  suile  de  paroles  qiii  ne  di- 
scut  ricn  de  fortsolide.  Lesfaits,  qiii  sont  ressenliel 
de  riiisioirc,  y  soiit  rares  et  peu  cerlams,  poiir  iie 
pos  dire  la  plupart  suspecls,  a  caiise  de  Teloigne- 
meiit  oii  eiait  rauieiir.  Les  episodesy  sont  frequents 
ct  les  ciutious  encore  davantaf^eet  presqiietoiijours 
hors  d'oeuvre.  Un  si  riche  siijet  touchc  d'une  ma- 
niere  aussi  imparfaiie,  moiitre  qu'Hincmar,  avec  toitt 
son  savoir,  u'avait  ni  le  genie  ni  le  talent  ncccssaii-c 
pour  ecrire  rhistoire. 

65«  Ouire  T^crit  prcccdent,  Mosander,  coniiniia- 
teiir  de  Surius,  a  puhric  uu  cloge  de  saint  Remi,  par 
Hincmar,  qui  n'est  pi^oprement  qu*un  tissn  de  mora- 
Hlcs  et  d'applica(ions  de  rEcriture,  dont  la  jiistesse 
n'est  pas  la  qualite  dominante.  Ceite  piece  nous  pa- 
ratt  etre  la  m^me  qiie  Surius  t^moigne  avoir  luedans 
quelques  manuscrits,  k  la  snite  de  la  Yie  dont  on  a 
parl(^,  mais  qu*il  n*a  pas  jugc  &  propos  de  faire  im- 
primer.  II  scmble  mme  qu'elle  faisait  originaire- 
ment  partie  de  cette  mtoe  Yie.  II  est  au  moins  vrai 
que  le  debnt  suppose  «lue  c*est  une  suite  de  quclque 
ouvrage.  Bollandiis  n'a  rien  publiedeces  deox  pieces 
au  15  janvier,  jourde  la  mort  de  saint  Remi.  Le  P. 
Sirmond  n'a  rien  fnit  entrer  non  plus  dans  le  recueii 
des  OEuvres  de  notre  ardiev^uc. 

64*  (i7)  Oii  prodiiit  cucore  sous  son  nom  nnc  lcttre- 
faineuse  a  Cliarles  le  Chaiive;  au  siijct  de  la  Yie  de 
s^ilnt  Denys  rAr^opagite,  ccrile  cn  grcc  par  Metho- 
dius,  coininc  Ton  pretcnd,  ct  timdiiiio  cu  latin  |kit 
Aiiastase  le  Biblioihecaire.  On  a  vouhi  faire  croire 
qtie  cetie  lettie  elait  de  rannce  876  ou  877,  puis- 
qii*elle  doniieh  Charles  te  Chauve  Ic  titre  dcmpe- 
rcitr.  Le  bulderauieur  cst  d'appuyer  ropiuion  dllii- 
duin  touchant  rar^opagilisnie  de  snitil  Denys,  evg- 
que  de  Paris,  laquclle,  nial^rc  lesccrits  de  cel  abbe 
}X)ur  rdtablir,  souCtrait  contradiction.  Lcs  preiives 
qu'il  apporte  pour  coufirmer  ce  sentiment  s-iiit  priscs 
du  nouvel  ecritde  Methodius  et  des  Actes  de  sstnl 
Snnclin,  qui,  selon  cet  ^crivain,  le  favorisaient  ou- 
verteinent.  Et  pour  donner  plus  de  force  a  ce  qo'il 
a\-ance,  iLdit  qu'il  envoyail  au  roi  ces  Actes  qirii 
avail  autrcfois  transcrits  et  corrigcs  de  sa  niain.  11 
nous  apprend,  a  cctte  occ^tsiou,  qullsavaicnt  eie  dc^- 
icrrcs  dans  la  pciite  abbaye  de  Saint*Sanctin  p.tr 
Wandelmar  qui,  aprps  avoir  appris  le  cliant  soiis 
Teuffaire  a  Snint-Denys,  ravailenseign<^  dans  Peglii^c 
de  Meaux,  et  a  qui  rev^qiie  tlucbert  nvait  doiine 
ctHle  petiie  abbayc  a  titre  do  l>enefice.  Mnis  les  sa- 
vanis  sont  aujourd^llui  perstiades  qiie  cette  lettre  csl 
snpposce ,  et  M.  rabbe  le  Rcuf  en  doiine  quelque« 
preiivcs. 

Doin  Mabillon  qiiila  regardaitcomme^lant  d*llinc- 
inar,  ct  qui  croyuit  qirelic  n'avait  p;is  cte  tir6e  do 
l\)liscurile,  Ta  fait  iuqn-imcr  cii  deux  endroiisdescs 
ouvrages.  Klle  ne  se  trouve  point,  il  esl  vrai,  dans 
les  recueila  des  ecrits  d^lliur.inar,^  mais  Surins  Tavaii 
p;ibli6c  Mi  9  ocU)bre,  et,  d*apres  lui  M.  de  Launoy, 
a  la  sniie  de  son  jiigement  sur  les  Ardopagitiqiies 
(riUlduiii,  avec  des  obscrvalions  critiques  de  sa  fo- 


» 


PROLEGOMENA. 


54 


qni  se  lil  dans  Sarius  el  dans  M.  de  Laiinoy,  cst  une 
addition  faite  par  qiielqne  autre  panisan  de  l'ar^(H 
fiagitisnie  de  saint  Denys.  Cest  principalemenl  siir 
oelte  additien  que  ronle  ia  ceosttre  de  M.  de  Ljiiinoy, 
et  qiron  fomie  1a  preteiidue  liistoire  de  saini  Saiic- 
tin.  On  ne  sanraii  dire  au  juste  d'ou  i^auteur  a  pris 
ce  qu'il  v  d^ile;  si  c*esl  des  Actes  du  saint  qiril 
envoyait  a  Gharles  le  Chanve ,  ou  de  qiielque  anlre 
monument.  Mais  on  peut  assurer,  sur  ri.lee  qrie 
rimposteiir  nons  en  doiiuc  lui-m^me,  qnc  leiie  ad- 
diiion  n^est  point  1a  m^me  chosc  qne  ces  Acl^s. 

65*  M.  Balnze/ayant  recouvre  nne  leilre  d*llinc- 
mar  qai  avail^happe  Ik  lons  ses  editeurs,  Ta  publiee 
ao  seplieme  tome  de  ses  Miscetlanea.  Slie  est  ecriie 
au  roi  Loiiis,  fiis  de  I^uis  ie  Begue .  tant  au  nom  de 
nofre  ^rchev^ue  que  des  autres  pr^ats  nlors  assera* 
bkb  an  ooncilc  de  Fismes,  aii  sujel  de  F^lection  d*un 
6veqiie  poiir  remplir  le  sidge  de  Beauvais.  Ilincmar 
dans  la  premiere  partie  de  cette  lellre^  qui  est  une 
r^nse  k  une  de  celles  du  roi ,  rel^ve  rii^resie  oCi 
■  ie  scribe  de  la  iettre  6lait  tomb^,  peul-^tre  pnr  inad- 
veriance ,  en  admettant  deux  personnes  en  Jesus- 
Christ. 

6G*  Ponr  ne  rien  omellre  de  ce  qni  nous  reste  des 
^rits  d^Hincmar,  nous  ajoiiterons  k  tous  ceux  dont 
on  vient  de  lire  ie  catalogne,  ia  profession  de  foi  qu*il 
fit  a  sun  ordinalion,  et  qu'ii  envoya  ensuile  k  Bome 
pour  avoir  le  paUium,  Quoiqne  succincte ,  elle  com«> 
prend  tout  ce  qu'on  peiit  exiger  d*un  metropolilnin 
en  pareii  cas.  Dom  Marlot  Ta  fuii  entrer  dans  1'His- 
toire  de  notre  prehu. 

67«  On  a  dit  qu*Hincmar  se  m^Iait  quelqoefois  de 
versification,  et  Ton  a  d^a  indiqu^  les  poesies  de  sa 
fa^on  qni  se  trouvent  jointes  i  ses  dcrils  en  prose, 
Onlre  celles-l^,  ii  j  a  encore  qnelqiies  aiitres  petites 
pieces  ile  vers  qui  lui  apparliennent.  i*  L'epilaphe 
de  saint  Remi ,  en  trente-deux  vers  ^legiaques,  qui 
8e  trouve  dans  Flodoanl  et  dans  Surius,  h  la  suite 
de  la  Yie  du  m^me  saint  par  noire  pr^lat.  2*  L'epi- 
taphe  de  rarchev^qne  Tilpin.  3«  La  sienne  propre , 
lelle  que  noiis  l^avons  donnee  apres  I'avoir  tir^e  de 
Flodoard.  4*  Qnelqties  vers  h^roiques  et  elegiaques 
pour  omer  rautel  de  la  Vierge,  qu'il  avait  fait  re- 
nouTeler  dans  sa  caibedrale.  5»  Oiielqiies  antres  vers, 
graves  pres  du  tombeau  de  saint  Reini.  Toutes  ces 
peiiies  poesics  ne  se  disiinguent  en  rien  des  autres 
pi6ces  de  ce  temps-la. 

68^  Deux  savanls  niodernes,  M.  Tabbi^  1e  Beuf  dans 
ses  Disscrtations  ei  Eclaircissemenls  sur  THistoire 
de  France,  el  MS'.  Tev^que  de  la  Ravaliere,  dans  un 
ecril  imprime  dans  le  Mercure  de  deceiiibre  \  756,  et 
dans  deux  lettres  (|ni  oni  paru  les  anndes  suivanles 
1737  et  1738,  soutiennent  au*Uincmar  est  auteur  de 
la  demi^re  parlie  des  Annaies  dites  de  Saint-Beriln^ 
e^esl-Si-dife  de  cctte  portion  qui  reprend  Thistoire  i 
Tann^  86i  et  la  conduit  jusqu'a  ia  fin  de  882.  II  fant 
avouer  qolls  ont  assez  bien  r^ussi  a  y  faire  seniir 
le  caractere  et  le  gcnie  de  ee  prdlat;  et  nous  sons- 
cririons  voionliers  h  leur  sentimenl,  si  nous  n^etions 
arr^tds  par  diverses  diOicultes  qui  merilent  aiier- 
tion* 

L*on  ne  peut  en  effet  atiribuer  h  Ilincmar  cclle 
snite  d*Annales  sans  lui  snpposer  deux  viccs  horri- 
bles  :  une  haine  implacable  contre  de  pienx  evdqiies, 
qn*ii  anrait  calomni^s  pubiiqueroeiit,  et  un  amour- 
propre  excessif ,  qui  raurait  porte  ^  se  loiier  soi- 
nienie  en  d6criant  ses  advcrsaires.  Les  preuves  de 
eeci  se  tirent  de  rdcrit  m6nie  en  queslion.  L'auteur 
aflecte  de  le  coromencer  par  la  mort  de  saint  Pru- 
dencc,  evdque  de  Troyes,  ponr  avoir  occasion  dc  ie 
traduire  comine  un  defenseur  outre  de  riieresic  doiit 
on  chargeait  Goihescalc,  cominc  un  orelat  plein  de 


A  plus  scaiidaleuses  qu*elles  tombaient  plus  direclemeiiC 

sur  un  saint  ^vdqiic  d6\h  jugd  par  le  souverain  jnge. 

/  De  saint  Prudence  rannalistc  passe  k  Roibade,  ev^ 

que  de  Soissons  ,  qull  repr^seiite  comme  le  plus  in- 

.  sense  des  hommes ,  singularis  amentiae ;  cotnme  un 
autrePharaon  poiir  snn  endiircissement;  en  un  mot, 
coinme  une  b^ie  feroce  phi(6t  qu'un  homine.  II  est 
neanmoins  conslant,  conime  on  Ta  vn,  gne  Rothade 
fut  pleinement  justiiie  k  Rome  sans  qirilincmar,  son 
accusaleur  et  son  jiige ,  os&t  s*y  presenter  ni  y  en- 
voyer personne pour soutcnir  sesaccusalions, et  niril 
fut  ensuite  n^tabll  avec  honnenr  daiis  son  slege. 
Apres  ce  debut,  qni  fait  horreur,  rannnliste  est  per* 
petuellemcnt  aitenlif  a  faire  parailre  Hincmar  sur  la 
scene  et  k  exaller  ses  moindres  actions.  II  semble 
qu'il  n'ait  entrepris  son  ouvrnge  qu*a  ce  dessein. 

Ce  n^est  pas  encore  toiit.  II  est  fiors  de  contesta- 
lion  que  ce  qu'on  lit  sur  i'aiin^e  SB%  et  qui  termine 
ces  Aiinales,  teHes  que  lcs  Diichesne  les  oiit  piibli^es, 

g  est  de  la  m^me  niain  qiic  les  artieles  prdcedeiits, 
sans  qu*oii  y  aperQoivc  le  moiadre  indice  d'addilion 
faite  apres  coup.  Or  il  cst  conslant  qiie  ce  dernier 
article  contient  des  evenemciits  qiii  n'arriv6rent 
qu\ipres  la  mort  d'Uincinar.  Tclle  est  la  protection 
singuliere  que  Dieu  accorda  k  la  viilc  de  Reims,  en  la 
preservant  de  la  fureur  des  Normands,  dont  ia  crainie 
avalt  falt  fuir  Hiiicmar  dans  le  lien  oil  ii  mouriit;' 
tel  est  Pavantage  que  lc  roi  Carlonian  remporta  sor 
ces  barbares;  teiie  est  enHn  leur  retraile,  apres  Ics 
conventions  faites  ar?c  eiix  ,  et  rnpportees  cn  d^tail 
par  raniialiste  de  Meiz  sur  Tan  88i. 

D^ailleurs  Tauleiir  dont  il  s'agit,  annon^ant  la  fuite 
de  notre  arclicv^que  a  Epeniai ,  parle  de  cette  ville 
avec  la  m^me  iniliffTcnce  qifun  autre  continuateur 
des  mdmes  Annales  parle  de  Tabbayc  de  Saint-Ber- 
tin,  in  ^adam  pf//a.  Hincmar  se  scrait-il  ainsi  cx- 
prim^  en  parlant  d\in  lieu  oil  il  fiit  qtielque  temps 
malailc  et  oCi  ii  inourut?  Ajontons  unc  derniere  r;^- 

p  flexion  qui  appuie  les  prccedenlcs.  Est-il  croyable 

^  qu*un  homme  qui  sc  trouve  oblig<^  h  fuir  precipi- 
tamment,  et  d<^ja  attaqiie  de  ia  mnladie  doiit  il  nieiirt,' 
&*avise  dans  ces  extremiles ,  ou  il  a  tant  d*autres 
choses  beaucoup  plus  iniporianles  ^  falrc ,  de  mar- 
(||uer  ces  ininuiics  dans  des  Annales ,  comnie  on  les 
lit  dans  celles  dont  il  est  ici  queslion? 

Yoila  les  diiricullcs  qui  noiis  paraissent  suflisnntes 
pour  refuscr  a  Hincmar  cetlc  portion  irouvrage.  Mais 
eiles  seront  ievccs  ces  diillcult  s,  et  tout  s*accordera, 
en  attribuant  recrit  a  qiietqu*un  de  ses  6leves  ci  do 
ses  plus  zclcs  parlisans ,  hoinmc  4iabile  d'ailieurs  et 
versd  cointne  son  maitre  dans  ie  droit  caiion,  qni 
aura  enirepris  et  execuie  ceite  suile  d'Annales  de  la 
luanidre  quVIIe  Test  pour  faire  sa  cour  a  ce  prciat,' 
et  qui  n'en  ayant  pas  tir^  de  son  vivanl  ce  qirii  en 
esperait,  aura  negUgi^  ou  inSine  dedaiguc  d\  marquer 
sa  mort. 

CasimirOudinet  Cave,  d^apres  lui,  ontvoulu  trans- 
porter  a  Hincmar  riioiineur  d*un  pelit  pocine  iiiti- 

D  lule :  De  fonte  vita:^  el  pubiii^  par  le  premicr  de  ces 
deux  savaiits.  Hais  cet  ccrit  appartient  a  Amlratle, 
chor^v^qiie  de  Sens,  &  qui  lis  pi-ciendeiit  qulliucmar 
radressaiL 

j  U.  —  Scripta  deperdita. 

En  quelaue  qoantite  que  soient  les  ^crits  qui  noas 
restent  d'Hincinar,  ceux  qu'on  a  negligc  de  nous 
conserver,  ou  qiron  n'a  pas  encore  tires  de  fobscu- 
ritc  des  bibliotlieques ,  sont  encore  eii  plus  grand 
noinbre.  Cest  de  quoi  va  convaincro  I'eniinieraiion 
que  nous  allons  falre  de  ceux  de  cette  ciasse  dont  oa 
a  quelque  connaissance. 

1»  De  toiis  ceux  qu'il  coniposa  contrc  la  doctrine 


u 


HINCMARUS  RHEIIENSIS  ARCHIEPISCOPUS. 


56 


Bdges  dc  sainl  Augiislin  cl  d'autres  Peres  (a).  Outre 
colie  discuftsion,  lautcur  cntreprenail  d'y  elat)lir 
rnnil^  de  predcslinalion  a  reganl  des  l.ons  sciiie' 
m(*iil,  el  de  niontrer  que  Dieu  iic  fail  que  prevoir  les 
tn^cliauts  saiis  les  predi^stincr.  Ces  maiieres,  traitees 
par  un  auteur  aussi  ^lifTus  que  T^iait  Ilincinar,  de- 
vaient  pmduire  un  grand  volunic. 

2«  Noiro  preiat,  voyniit  qiie  malgr^  lous  ses  soins 
plusieurs  prenaient  lc  parii  dc  Gulhesealc,  ^crivit  un 
Iraile  anx  rerius  di'  son  .lioccscpourlesprecuulion- 
ner  conire  sa  doclrine.  Ce  riii  vers  i:i  fin  de  l*an  849, 
ou  au  coinmcnccmeiil  de  8o0  qiril  y  init  la  niaiu;  el 
des  le  mois  de  niars  de  cetie  dernicre  annee,  il  ren- 
voya  a  Rahan,  archeveqiie  de  Mayonce.  II  y  joignit 
les  ccrits  qu'on  avail  des  lors  publies  conlre  leurs 
seotiments  :  ceux  de  saint  Prudence  de  Troycs ,  <te 
Eairamne,  et  la  plus  ample  profession  de  Golhesralc. 
Ce  traite  d*Hittcniar  aux  rcclus  n*est  point  vcnu  jus-' 
qa^a  nous. 

3*  II  nous  manque  aussi  la  leltre  dont  II  Taccom- 
pagiia,  el  qui  parall  avoir  eie  de  qiielque  clendue  (b), 
pui  qtril  l^eutployait  en  parlie  a  rapporler  de»  passa- 
ges  de  ptusieura  Percs  touchant  ies  inybtere^  de  la 
Trinite  et  de  la  prede-tination ,  siir  lesqiiels  il  priait 
Raban  de  lui  donner  des  eclaivcissen)ents.  Raban  y 
repondil  par  iine  autre  fo.t  longiie  iottre,  qui  a  cu 
un  sort  plu>  beurenx  que  celle  d  Hiiicmar.  Nolre  ar- 
Ghev6que  iious  apprenait  dans  la  sicnne,  enire  auti-es 
clios  s ,  qiie  Rahan  eiail  alors  ie  bcul  des  disciplcs 
d*Alcuin  qiii  fDt  aii  inonde. 

4«  On  u  aiissi  periiu  plusieiirs  autres  lelres  au  su- 
jel  (ic  Golhescalc  ct  de  bH  doctrine,  qirHincinar  avail 
^rites,  tanl  au  ui  me  Kahan  et  Amolon,  arcbevSque 
de.Lyon»  qii^a  Kothade,  cvcque  de  Soissous  et  k  saiiit 
PriKience  ue  Troyes  (c).  II  iie  iious  cn  reste  que  la 
notice  succincie  ciue  nous  eu  donne  FloJoard  ,  et  ce 

2u*(Hi  eu  irouve  dans  ia  refulalion  que  ^aint  Reini  de 
>yoii  fil  dcceilc  a  Ainoioii,sou  pri^decesseur. 
.  5*  Outre  les  traiics  precedents  et  les  lettres  parti- 
cuiieres,  qui  vaL.ienl  des  tiaiics  entiors  ,  Hincmar 
composa  uii  grand  ouvrage,  volumen  ingentt  divise  en 
trois  livrcs  et  dcdie  5  Charles  le  Chauve  {d).  De  cet 
ouvrage,  dans  leqiiel  rauieur  trailait  de  la  predesti- 
nalion  et  Uu  libre  arbiire  contre  ses  adversaires , 
nommcment  encore  Ratrainne,  moiiie  de  Corbie ,  il 
ne  uous  reste  que  I'cpilre  dedicatoire  que  Flodoard 
nous  a  cotiservee,  et  que  le  P.  Sirniond  a  Hut  reim- 

Srimer  a  la  td;e  de  rediiion  des  OEuvres  d*Hincmar. 
ette  epiue,  jointe  a  celle  par  laqiielie  rauieur 
adrcsse  au  ineme  prince  raulre  ouvrage  qui  nous 
resle  sur  le  in^ine  siyei,  nous  apprcnd  en  quel  temps 
el  a  quelle  occasion  ful  coinpose  celui  dont  il  s'agit 
ici.  Apres  le  concile  de  Valeuce,  en  855,  Remi,  ar- 
cbev6que  de  l^you,  aui  y  avait  preside,  en  porta  ies 
canons  a  l*einpereur  Loihaire,  a  qui  la  ville  de  Lyon 
obcissait.  U  y  joignit  Irs  dix-neuf  articles  de  Jean 
Scol,  condauincs  Uans  ce  concile,  et  les  deux  trailes 

2u1l  avait  fHiis,  l'iiu  conire  lei  iron  letlres^  l*autre 
>e  la  viriii  de  i^Ecriture^  et  pria  Loibaire  d'envoyer 
tous  ci^  ecrits  5  Cbailcs  le  Ciiaiive,  sou  frere.  Celui- 
ci ,  les  ayant  re^^us  a  Verberie  de  la  inain  d^Ebbon , 
^v6que  (^eGreuoble,  que  Lothaire  en  avait  chargo 
avant  de  niourir,  les  vemit  a  Hiucmar  au  mois  de 
scpieinbre  85G ,  lorgqiriis  eiaieiil  a  Ncaufle,  inaison 
de  l^archevdque  de  Roiicn.  Ce  ful  donc  pour  y  repon- 
drc,  el  pour  lefuter  aus.si  le  traiie  de  Ratramne  sur 
la  m^tne  maliere,  comine  uous  rnpprend  Flodoard, 


A  en  efTet  n*avoir  cu  jusque-lh  aucune  connaissance  dea 
dix-iieiif  arlicles  dc  Jean  Scol,  et  n*avotrpu  m^me 
en  decouvrir  rautciir.  Oti  a  vii  cependant  qiie  ce  fut 
lui-in^me,  avec  Pardulc  de  Laon,  qui  en^agea  cet 
ecrivain  6  prendi-e  la  pli?me,  et  qiie  celui-ci  leur  dd- 
dia  son  onvrage.  Parlant  des  conoiis  dn  concile  de 
Valence,  il  les  qualifle  dicreti  ^tjnodaux ,  et  les  re- 
ganle  comiiie  rcenvre  (i'iiiu*  assembtee  (rarchev^iies 
et  d*eve<|ues  disliiigues  par  teiir  nieriie,  oeiivre  &  la- 
quelie  Ehhou  deGrcnolilc,  coiitrequi  il  par.ifiiriilc, 
el  sur  riiistoirc  durjiiel  il  s'eieiid  un  peti,  avail  eu  ia 
part  priiicipaie.  Ncannioiiisil  se  dissimule  ^  Iiii-m6me 
qiie  ces  cniions  soienl  reeliciucnt  du  concile  de  Va- 
lence.  CVst  ce  qui  le  portj»  a  diie  que,  ne  ^.ichanl  a 
qni  il  a  aCfaire,  11  adresse  sa  reponse  au  rol  Charlcs* 

?|ui  lui  avaii  remis  les  ^crits  qu*il  entreprend  de  re- 
iitcr.  II  avoue  loulcfois  qiie  ce  concile  avail  con- 
damne  ses  quatre  articles  de  Quiercy ;  mais  il  se 
plaint  qu'on  ne  les  avail  pas  insercs  dans  le  d^crei 
n  du  concile ,  et  qu*on  Tavait  condainiie  sans  reiiteu- 
dre. 

6«  Hincmar  traitait  cncore  de  b  grliee  et  de  la  prd- 
desiination  dans  un  poeme  qiie  Flodoard  noiis  doniie 

fioiir  un  excclient  ouvrag'%  opu»  quoddam  egregium. 
1  y  discutait  aussi  ce  qui  regar>le  le  inysi^re  de 
rKucbaristie,  la  vision  i!e  Dleu,  rorigine  de  V^me  et 
la  foi  de  la  Trinite.  Le  po6ine  etaii  intitule  :  te  Mets 
de  Saloinon,  Ferculum  Salomonis ,  et  dddi^  au  roi 
Charles  le  Chauve.  L'aiii(uir  eii  ayaiil  doiine  la  lec- 
ture  a  Pardiile,  lui  (icrivil  ensuile  ponr  le  prier  de 
bii  en  dire  son  seiitiifient ,  avant  que  dc  le  presenter 
,au  prince.  On  y  cotnpiuit  qiiatre  cent  (jiraranle-slx 
vers  clejiaques,  sans  y  comprendre  la  preface,  qui  en 
conteuait  vingtH|uati*e.  De  tout  cet  ouvraffe  il  ne 
nous  resle  que  doiizc  vers ,  rapport^  par  Durand , 
abt)6  de  Troarn,  et  r^impriin^sparmi  ies  fragments 
de  notre  prclat,  qui  y  ctallit  claireinent  les  ctogmes 
de  la  presencc  recUc  et  de  la  traussuliStantiation. 
Oii  a  parle  plus  haut  de  rexpllcaJon  myslique  qu*il 
C  doiina  de  ce  poeiue ,  et  qui  termine  le  premter  vo- 
lunie  de  ses  Gtiuvres. 

7oOutre  le  Iraitc  qui  nous  reste  sur  le  Trina  Deitas, 
et  dont  on  a  aussi  parM,  Hincmar  en  coinposa  encore 
un  autre  sur  le  m^me  sujet  (/).  Celui-ci  etail  dedie  k 
Charlcs  le  Chauve;  inais  on  a  n^Iig(§  de  nous  le  con- 
server. 

8°Parml  ceux  qu'on  nous  a  transmis,  on  a'fait 
meulion  d'une  lellre  apologt^liqiie  d'Hincmar  au  pape 
Nicolas  I<^',  pour  justiller  sa  conduite.  11  adressa  en- 
core  au  m^ine  ponltfe  un  autre  ecrit ,  que  nous  i^a- 
vons  pius,  ei  que  nous  iie  connaissons  <]ue  par  Flo- 
doard.  Noire  prelat  y  faisait  sa  profession  oe  tn  et 
son  apologie  ctmlre  rerreur  quMl  impulait  a  Gothes- 
caic,  ei  s'altachait  ^  luontrer  qiie  de  Ik  dependait  ta 
conscrvation  de  la  foi  oribodoxe. 

9«  11  ne  faui  pas  confondre  ces  cerits  apotog^tiqnes 
avec  un  autre  qu*Hinciuar  composa  aprer  le  coiicile 
de  Troyes,  pour  se  justifler  des  accusalS'  ns  dOnt  on 
D  le  chargeait  aiiprds  du  Pape  Jean  VIII ,  sur  ce  qiril 
rejelail  rautoril^  des  decr^tales  (g).  II  y  roontrait, 
cotniue  ii  Tavait  ddja  exposd  dans  ce  coiicile ,  qu*il 
les  rccevait  avec  la  di&cr^tioL  convenable,  c'est-a- 
dire  autant  qu'elles  avaient  ete  re^ues  et  approuv^es 
par  ies  couciles.  II  y  discutait  aussi  ce  qui  s'etait 
passc  dans  la  grande  afl^aire  d'Hincmar  de  Laon ; 
comment  il  avaii  6te  ddpose  et  ensttiie  r^tabli ;  com- 
ment  Hedeiuilfe  avait(^fe  ordoiine  en  sa  place  clcon- 


n 


PROLECOMENA. 


58 


menls  an  Mriei  de  Carlom«ii,  ei«l*aiilres  difers  olijcts  A  isti  le  tilre  de  Iraii6  sur  la  nutnHre  de  pHer,  et  ie$ 


qui  avaienl  servi  de  pr^iexte  a  racciiser.  II  rmissaii 
ee  grand  ouvrage  par  declarer  qu'ii  lui  serait  aussi 
facUe  de  se  laver  (le  touies  les  autres  caloinnies  dout 
on  le  couTrail;  mais  qiril  refusait  de  le  faire,  pour 
ne  pas  paralire  repotisser  des  injures  par  d^autres 
iiijures,  persuad^  qu*ii  y  avait  ptus  dc  gloire  h  in^- 
priser  ses  calomniateurs  qu*a  ies  valncre  par  ses  r^ 
ponses. 

4(h  Enire  les  six  h  sept  letlres  de  noire  archev^que 
au  pape  L^n  IV  qui  sont  perdues,  il  y  avait  uiie  con- 
sukalion  importante  (a).  Llle  ronlait  siir  les  cliorevd- 
ques,  qui  s^einancipaient  de  confcrer  la  conflriuation, 
et  qui,  a  la  mortde  revdque,  faisiiieni  toutes  les  autres 
fouctions  episcopales ,  ce  (}u'Hinciiiar  regarJail 
eonune  aulaut  d*abus.  II  parlait  aussi  au  Pape,  dans 
le  ni^me  ecrit.desdercs  qu*£bbon,  sonprcdecesseur, 
avail  ordoniies. 

i  !•  II  adressa  a  Cbarlps  le  Cbauve  un  recuell  06  il 


qualiiis  que  doit  nwnr  ia  pri^e  (f).  Klffe  f«l  ^rite  en 
reponse  k  celle  de  ce  prince,  |Kir  laquelle  ii  engageatt 
Hinemar  5  prter  et  h  faire  prier  par  le  pius  de  per* 
sonnes  qu*il  lui  seraitpos8ible,pottr  le  repos  de  l*aine 
de  rempereur,  son  p^re,  qni,  lui  etant  apparu  en 
songe,  ravait  eoujurd  de  le  delivrer  des  peines  Qu*il 
souffrait. 

17«  L^ecrit  qu'Hincmar  At  sur  le  ealcul,  pour 
trouver  le  jour  auquel  on  devait  c^iebrer  la  fte  de 
Pftques,  m<^rite  d^^tre  remarqu^  (g).  Dans  cel  ecrit, 
11  faisaii  quclques  observationa  sur  le  traite  de  ine»e 
natore  qu'avait  compus^  rahlte  saint  Adalbard. 

18*  Hincmar  ecrivit  f|uelque$  leltres  k  Eberanl 
OH  Evranl,  comte  de  Frioiil,  eiitre  lesqueiles  il  y  en 
avait  uiie  qui  pouvaii  passer  poiir  un  traite  de  pie- 
le  (/1).  L\iiiieur,  apres  avoir  loue  la  conduite  toute 
cbretieuoe  de  ce  seigneur,  y  ^tablissait  ia  n^cessite 
d*avaiicer  de  verlu  en  vertu,  ailn  lic  se  roidir  coiiire 


aTaii  reiuii  grand  nombre  d*autorit6s  loucbant  les  q  le  pencliant  ualurel  (|ui  coiiduii  Hioinme  au  vice.  11 


eglises  ei  les  cbapelles,  pour  Vopposcr  k  ce  qiie  saint 
Prudence  de  Troyes  avaii  eiabli  a  ce  sujet  (6). 

ii*  Uincmar  coniposa  encore  pour  rinAtruction  dii 
m^me  prince  un  Iraite  itu^il  iiititula  Des  douze  at>us, 
Cclaii  uu  iissu  des  passages  des  Pe.res  et  des  consti- 
luiious  qiie  les  rois,  ses  pred^cesseurs  avaieni  pu* 
bliees.  11  avaii  soin  de  rappeler  au  priiice  dans  cet 
^rit  le  souvenir  des  proinesses  qu*il  avail  faiies 
avani  la  ceremonie  de  son  sacre,  tant  aux  grauds  du 
Toyauiue  qiratix  ev^ques.  Nous  avons  parmi  les  ou- 
vrages  supposes  a  saiiit  Cyprieu  et  2i  saiut  Aiigustin, 
1111  iraite  qui  poriele  nidnie  tilre.  Hais  ce  uVsi  point 
assurcmeui  cclui  d'Hincmar.  Ouircqu'onn'y  aper^oit 
poiut  sa  inaiiiere  diffuse  d'ecrire,  Tauteur  o  y  empluie 
que  l'aiiiorile  des  livres  sacrcs. 

15«  11  iious  reste,  coinine  on  Ta  vu,  plusieurs  aatres 
iosiructlons  qiie  notre  preiat  avail  faiies  eii  faveur 
des  jirinces  regnauts*  hms  on  en  a  perdu  quelques 


lui  doniiail  pour  priiicipe  de  chercber  a  plaire  k 
l>ieu  eu  ioutes  cluises;  de  iravaiiler  k  donner  ia  paii 
^rEglise;  de  ne  se  pas  coiiienler  d*exborier  les 

Iiriuces,  aupi^s  de  qui  il  availdu  credit,  a  pratiquer 
e  bien,  iiiais  de  les  y  pousser  eflicacciiienl;  de  coii- 
Iribiier  de  son  pouvoir  a  diablir  la  tranquillite  pu- 
blique ;  de  proteger  ies  geiis  de  bien ;  de  resister 
aux  m<ichaiiis;  de  veiller  avec  soin  sur  liii-mdine,  en 
pratiqoani  bi  iemperaDCOf  la  jusiice^ei  la  piete  chr^- 
lieniie. 

19«  Ou  peut  aussi  regarder  corome  un  autre 
traii^  de  pi^t^,  ou  une  instruciioii  cbretiennc ,  la 
graiide  letire  aue  notre  prelal  ecrivit  a  Uoric,  Tun 
des  cbefs  des  Normands,  apres  uull  se  fu>  coiiverti  k 
la  foi,  ec  qu*il  eut  le^^u  le  saiiii  bapteiuc  (1). 

SU*  Uiiicmar,  ^  la  priere  de  ses  collegues  dans 
repiscopai,  avail  faii  aiissi  uii  traite  sur  le  culte  des 
images,  unt  celles  du  Sauveur  que  des  saints  0)* 


«uires  qui  paraissent  avoir  ^t^  considerables,  suivant  ^  L'epilogue  de  ce  trait^  elaii  eu  vefs. 

ridee  qiroii  nous  eii  doiine  (r).  Nous  n^avons  poiiii  ^     21«  II  en  avait  compos^  uu  auire  (li)  pour  r<^pon 


eeile  qu'!]  adressa  k  Chaiies  le  Chauve  ,  od  ,  apres 
loi  avoir  appris  ce  que  rempereur  Lotbaire  son  frere 
faisail  a  Rome,  el  quand  il  revieiidrail  en  France,  11 
lui  prescrivait  la  coudiiite  qu'il  devait  tcnir  envers 
Dicu  ei  a  T^gard  des  houimes.  II  y  donnaii  aussi  k  la 
reine  dcs  avis  salutaires,  afin  qu*elie  engage&t  ie 
priuce.  son  epoux,  a  meiier  une  vie  irreprochable  et 
digiie  d'uu  roi. 

14*  On  u*a  poini  non  plus  rinslruction  qu*il  fii 
pour  Louis  le  Begue,  iiuni^diatement  apres  ia  mort 
de  reoipereur  Cbaries,  son  pdie,  et  qui  est  diff(^reiite 
de  celle  doul  nous  avous  parl^  ailleui-s  (d).  11  y  pres- 
crivaii  a  ce  priuce  de  queile  iiianiere  ii  deyait  se  con- 
duire  pour  bien  comiiieiicer  son  regue,  iui  proposant 
ies  exemples  de  ses  prcdecesseurs ,  ei  lui  donnani 
par  artlcles  des  avis  sur  le  bon  gouveriiement ,  le 
respeci  qu'il  devait  avoir  pour  rEglise,  et  sur  divers 
auires  piuiits  iut^ressants  pour  lui  et  pour  TEtat. 


dre  k  la  question  d'uue  certaiiie  persoiine  qui  iui 
avait  demancie  pourquoi  les  bapiij>es  qui  ne  sont  ni 
prdtres  ni  diacres,  ei  qiii  oot  ie  malbeur  de  tomber 
dans  I*apostasie,  re^oivent  une  sccoude  fois  llnipo- 
sition  des  maiiis  de  revdque  lorsqu*iIs  viennent  a  la 
pdnitence. 

2^»  Outre  ce  qu*il  disaii  des  principaux  mysl^res 
de  notre  redempnon,  dans  son  poeme  Ferculum  Sa» 
iomoms^  il  fit  uu  ecrit  particuiier,  en  prose,  sur  le 
niSme  sujei,  qu'il  adressa  a  uii  archeveque  de  ses 
amis. 

iS^  Flodoard,  qui  entre  dans  nn  grand  d^iail  des 
^rlts  perdus  de  tiotre  archev^que,  ne  faii  aucune 
menlion  de  celui  qu'il  adressa  k  i'Eglise  de  Ra- 
venne  (/).  Mais  on  sait  d*ailleurs  qu'il  exisiait  en- 
core  ao  xr  siecle,  et  qu*il  ^tait  fort  coimu  de  Sige- 
beri  de  Gemblours,  qui  en  fait  une  menlion  parti- 
culiere.  L'ecrii  ^tait  pour  r^pondre  k  la  lettre  uue  le 


15*  11  nous  manque  encore  une  autrc  instruction  D  clerg^  de  ceite   Eglise  avaii  ^rite  k  Charies  le 
d^Uiiiciuar  a  Louis,  fils  ei  successeur  de  Louis  le     Cbauve  touchantles  balnts  des  clercs,  ei  ^tie  M.  des 
Begue  (e).  II  s'y  agissait  de  la  nature  ct  constitution 
du  cxuiseil  qu*un  roi  doil  se  former  pour  i|u1l  lui  soii 
araniageux;  de  la  maniere  d'exercer  la  juslice  et  de 


rendre  ses  jugements;  des  avantages  que  produii 
robservaiioii  des  regles  qu'il  prescrivait  a  celte  occa- 
siout  ei  des  doroinages  qu*alUre  la  o^gligeiiLe  de  les 
Deiire  en  praiique. 


Cordes  a  fait  imprimer  parnii  les  opuscules  d*Hiiic* 
mar. 

24«  Poar  abr^er  ce  qui  concerne  lcs  ^criis  perdus 
ou  encore  cach^s  de  ce  prelai,  nous  observerons, 
en  gcniiral,  que  Flodoard,  qui  parall  les  avoir  eus 
tous  sous  les  yeux,  en  faii  une  enum^ration  011  ron 
en  compte  plus  de  quatre  cents,  parmi  lcsqiieis  sbnt 


niiNCMARUS  RHEMENSIS  ARCmEPlSCOPLS. 


49 


Encore  cel  ^crivain  a-Uil  soin  d'aTeriir  qu'il  en  a  A 
omis  plusieurs,  comme  on  Ta  pu  remarqtier  duns  le 
calalogueque  nousavons  donne  deceuxqui  nous  res- 
tenl.  tls^esiparlicolierement  atlache  k  nous  fairccon- 
uallre  les  leltrcs  dilincmar,  qu'il  regardait  conimc 
iu^portanies*  Ellcs  relaicnt  en  cfTet  pour  la  pltipart, 
suivant  Tid^  qu*il  nous  ep  a  laissee.  £l  si  fon 
pouvait  r^usslr  k  les  recouvrcr,  on  y  trouverait  ■ 
qtiantite  de  cboses  inlercssantes  pour  riiisioirede 
ce  lemps-lat  tant  ecclcsiastique  que  civiie;  pour  la 
coiinaissaiice  dcs  couiuines  ei  des  usages  alors  ob- 
serves  ,  pour  la  discipli:.e  loucliant  la  penitcnce,  les 
elections  dcs  ^veques,  la  nomination  aux  cures,  la 
preseiitaiion  atix  bcnettces,  la  formc  dcs  jugemouts 
ecclesiasUques,  etc.  * 

On  a,  dans  quelques-unes  de  celles '  qui  nous 
restent,  divers  traits  siir  ies  devoirs  des  eveques; 
mais  on  en  aurait  bien  davanlage  dans  sepl  a  biiit 
de  celles  qui  soni  perdiies.  Tellc  est  celle  qu1l  ^cri- 
vit  h  Beftiifle,  arcbev^que  de  Trevcs,  au  commence-  B 
mcnt  de  son  ^piscopat  (/i),  pour  rinstruire  de  la  ma- 
nierc  de  gouverner  son  diocese  et  sa  m^iropole.  ■ 
Tetle  est  ccllc  qu*il  adressa  a  Hlncmar  de  Laon,  son 

{»ropre  nevcu,  aiissitdt  apres  son  ordination,  pour 
ui  prescrire  les  regles  d'un  sage  gouvernement.  II 
donnait  aussi  de  salulaires  avis,  dans  une  autre 
ieitre,  k  Ercanras,  evdque  de  Cb&lons-sor-Marne, 
aii  siijet  duquel  on  lui  avail  fait  de  fiSkcbeux  rapports. 
Celle  k  Guillebert,  succcsseur  du  precedent,  conie- 
nait  aussi  d'excellentes  instructtons  pour  un  suc- 
cesseur  des  ap6tres.  La  repoiise  quMl  flt  h  Wula  oa 
Walon,  evdque  de  Metz,  qui  lui  ava.t  deinand^ 
des  avis  sur  la  condulte  d*iin  pasteur,  parati  encore 
avoir  6te  un  ecrit  considerable  sur  le  memc  sujet. 
Dans  uii  aulre,  il  enirail  dans  le  deiail  de  la  conduite 
qu^un  evd<|ue  doit  tenir  h  Tegard  des  paroisses  de  la 
campagne  (b), 

§  III.  —  De  ingenlo,  erudilione,  docirina  Hincmari  C 
atque  de  ejus  scribendi  modo, 

Ce  qu'on  a  d^ja  dit  d'Hincroar  dans  riilstoire  de 
sa  vieet  lc  catalo}>;ue  raisonne  de  ses  ecriis  pourrait 
siiifire  poiir  faire  connatire  son  genie.  Mais  on  en 
aura  une  plus  juste  idee  eu  rapprocbant  ies  uus  des 
auires  les  tlivois  iraits  qu'on  iren  a  doniics  que  se- 

Earement.  Le  lccleur  y  a  ^u  observer  un  iiieliuige  de 
punes  et  de  mauvaises  qualii^s.  C*est  ce  qui  a  fait 
dire  au  cardinal  Boiia  qu'on  aurait  de  la  peine  k 
defiuir  ce  qui  a  prevalu  eii  lui,  ou  le  bieu  ou  le  mal : 
dubio  viiiorum  uc  viriutum  temperanienlo,  L'on  ne 
peut  en  elfet  le  bien  connaltre  qu'en  renvisagcant 
par  ces  denx  faces.  D'al]ord  on  aper^oit  en  lui  un 
csprit  vif,  subtil,  peneirant,  ^teiutu,  capable  des 
plus  graiides  cboses;  une  sup^riorite  de  connais- 
sances,  une  regulariie  dans  les  moeurs,  qiii,  joinles 
a  reniinence  de  sa  dignit^,  ie  faisaieut  briller  enlre 
les  autres  prelats  de  soii  siecle  et  Itii  attiralenl  le  D 
rcspect  des  papes  el  dcs  rois  comine  des  autres. 
Mais  on  y  dccouvre  cn  m^lne  teinps  un  caraclere 
aliier,  iiiflexible,  impericux,  ruse,  partial,  enve- 
loppe,  artiricieux,  enlreprenanl ;  une  politiquc  qui 
lui  faisait  adroitemeut  niettre  tout  en  usage  pour 
venir  k  bout  de  ses  desseins  et  de  ses  entreprises. 
On  ifa  point  besoin  d'autres  preuves,  pour  asseoir 
ce  Jugeineni,  que  cclles  qu^on  a  deji  lues  dans  lc 


nous  lc  rcprescnle  (epist.  l^)  comme  un  prelat  gc- 
nereux,  Liciifaisant  envcrs  toui  le  monde;  en  qni  la 
noblesse  des  seniiments  allait  de  pair  avec  uiie  emi- 
nente  sagesse.  Cetait  vcritablement  lc  caractere  de 
cet  arcbev^que  a  Tegard  dcs  personnes  qull  aflec- 
tionnait;  mais  par  rapport  a  celles  qu*il  ne  goQiatt 
pas,  ou  dont  il  croyait  avoir  re^u  quelqiie  sujet  de 
mccontentement,  il  nc  m^ltait  de  bornes  h  soii  indi- 
gnation  queparpolitique.  Outre  les  divers  exemples 
qu*on  en  a  allegu6s,  on  peut  encore  produire  celui 
de  saiiit  Prudciicc  de  Troycs.  Assurement  cet  evd- 
que  etait  tres-cloigue  des  ei  reurs  de  Jean  Scol ;  et 
ncanmoins  Hincmar,  qui  n*eiail  pas  content  de  lui, 
ne  craigriait  pas  de  le  vouloir  faire  passer  pour 
complice  des  cxces  de  ce  sopbiste  (c). 

Unc  dcs  exccUeiitcs  qualiles  denotre  arcbev6que, 
que  tous  les  dcfauts  ne  sauraient  jamais  ^lipser, 
fut  sa  ferinete  a  soutenir  les  droits  de  rEglise  eu 
g^n^ral,  el  ccux  de  rEglise  gallicane  en  particulier. 
C'est  dans  ces  occasions  qu'il  ne  savait  point  falre 
acception  dcs  pcrsonnes,  et  qu'il  montraii  qu1l  ne 
craiguait  que  Dieu  seul.  Entre  plusieurs  cveiiemenis  * 
oii  il  signala  cetle  fertiiete  ^piseopale,  celui  de  Tin- 
trusion  d'Odacre  dans  le  diocese  de  Beaovais  suAlralt 
seul  pour  la  faire  voir  avec  lout  son  brillaiit.  La 
cour  pcrsistait  a  appuyer  rintrus  contre  le  jtigemeut 
que  les  eveques  en  avaient  porte  eii  plein  cuncilc. 
Uinciiiar  s*opposa  loujours  h  ceite  injustice  avec  uu 
zele  tout  de  feu,  qui  uliuit  jusqu'a  la  disposition  de 
verser  son  sang  pour  la  dtjljense  de  cctte  cause.  Dc 
mcme  rimpt^rairice  Kicbilde  ayant  expulse  d'Au- 
rigni  rabbesse  legitime,  pour  iavoriser  rintrusion 
d*uue  ambitieuse,  notre  prclat  lui  ecrivit  avec  une 
vigueur  h  repreuve  de  tout. 

On  a  vu  de  quelle  mani^re  il  fajsait  parler  ie  roi 
Cbarlcs  le  Cbauve  duns  lcs  letlres  qu*ii  ecrivait  aux. 
papes,  au  nom  de  cc  priiice,  lorsqu'il  s'agiss;ru  de 
maiiitciiir  lcs  droits  de  la  royuoie  ei  les  libertcs  de 
TEglise  dc  France  contre  les  pretentions  de  la  cour 
de  Uome.  Ilincniar  ne  parlait  pas  avec  rooitis  de 
vigueur  dans  ccs  m^mcs  renconlres,  cn  ^crivant  en' 
son  propre  nom.  On  enades  preuves  non  ^quivoques 
dans  sa  forte  reponse  au  pape  Adrien  II,  qui  voulait 
rciigager  k  se  scparer  de  la  communiou  du  roi 
Cbaries  son  souverain,  Cette  vigueur  apostolique 
paraft  encore  dans  tout  son  jour  dans  li  lettre  au 
nidnic  pape  contre  les  fr6quentes  appctlations  au 
Saint-Siege,  et  dans  le  traite  cn  faveur  des  droits 
des  metropolitains  contre  le  privilcge  qtie  Rome 
avait  accorde  a  Ansegise,  archevdque  de  Sens  (rf). 
Cette  meme  vigueur,  qui  se  trouvait  sotitenue 
dans  Hiiicmar  par  rautorit^  qu'ii  avait  acquise 
en  France,  par  son  babilete  dans  1e  droit  cano- 
nique  et  par  son  ancienncte  dans  lepiscopat, 
lui  attira  la  disgr^ce  de  la  cour  romaine,  qui  s*en 
prenait  a  lui  de  toutes  lcs  i*cso(utioiis  vigoureuses 
que  les  ev^ques  de  Fiance  foriiiaicnt  dans  leurs  con- 
ciles  conire  lcs  rescriis  de  Rome  qu'ils  n^approu-* 
vaieiit  pas.  Ccst  peut  etre  de  la  rodiiie  souice  qu'e- 
laicnt  vcnues  en  partle  les  disposititms  peu  favo- 
rables  du  pape  Mcolas  pour  iioire  arcbevcque,  et 
dont  quelques  ecrivains  romains,  nommetiieut  le 
cardinal  Uarouius ,  ont  bcritc  en  ces  derniers 
tenijis. 

llincmar  savait  beancoup,  mais  ii  8*en  faut  bien 
que  son  savoir  fOt  universel.  L*£criture  paratt  lui 
avoir  eie  tres-familiere :  et  tl  la  cite  fr^aueminent  et 


41 


PROLEOOMENA. 


4t 


usage  de  leur  autorU^(d);  mais  il  n*aTait  poinl  ^tndi^  A 
nu  n'avait  pu  goAter  les  sentiments  de  saint  Augus^ 
tin  111  ceui  des  auires  Peres  qui  pensenl  comme  ce 
sainl  docleur. 

La  science  favorite  et  dominante  de  notre  pr6lat 
toit  celle  de  la  discipline  de  TEglise,  qu'il  avait 
puisde  dans  ks  canons  ei  les  aulres  ecriis  des  con- 
ciles,  par  une  ^lude  serieuse  et  joumaliere.  II  se 
portail  volonliers  Si  ecrire  sur  celle  sorie  de  ma- 
lieres,  qui  font  Tobjet  de  la  plupart  de  ses  ouvrnges, 
et  avait  peine  h  finir  lorsqull  en  trailait :  Cant  il 
etait  plein  de  belles  connaissances  qu*il  avait  ac- 
quises  par  cetle  elude.  11  a  efleclivement  renssi  k 
faire  entrer  dans  ses  i^crils  une  infinil^  d*excel!entes 
regles  et  d'auloriles  sur  le  gouvernement  de  FE- 
^lise  {b),  II  n'est  point  d^anciens  aulenrs  od'  Ton  en 
irouve  un  aussi  grand  nombre,  si  bien  6labiies,  el 
dans  lequel  on  puisse  apprendre  plOs  dc  droil  eccle- 
&iaslique.  Hincmar  flt  aussi  usage  de  son  erudiiion 
pour  ecrire  sur  des  sujets  de  morale  et  de  picte.  « 
Temoin  les  instructions  multipli^es  qu*il  fit  pour 
plusieurs  l^ies  couronn^es,  pour  des  nrcheveques, 
des  ^vdques ;  et  Ton  peut  dire,  quMl  n'y  r^ussit  pas 
mal  piwr  le  temps  oix  il  ecrivait. 

II  est  toulefois  surprenant  de  voir  qu'nn  pr^lat  qui 
savait  unt  de  bonnes  cboses,  et  qui  dtail  aussi  oc- 
eup^.  ae  soit  amuse  k  traiter  serieusement  des  ques- 
tions  assez  inutiles.  Nous  entendons  parler  de  ce 
qu'il  a  ecrit  sur  les  epreuves  par  Teau  froide  et  Tcau 
chaude.  11  ne  Test  pas  moins  de  le  voir  donner  dans 
des  mysticiles  insipides  et  des  visions  dont  nuelques- 
uneft  sentenl  la  fable  la  jplus  grossiere.  Tels  sont, 
d'une  part,  les  ecrits  qn'il  fit  pour  expiiquer  son 
Ferculum  Salomunis,  et  la  qualiucalion  de  mystique 
qu'il  avait  donii^e  au  concile  de  Nicec.  Telle  est,  de 
Tauire,  la  fable  de  la  damnalion  de  Charles  Martel 
en  corps  et  en  &me. 

On  a  par  l^  des  preuves  que  r^rudilion  d'Hincmar 
etail  saiis  goiit.  Eile  avait  encore  tous  les  aulres  de- 
fauis  de  celle  de  son  siecle.  Elle  ^Uit  brule,  sans  ^ 
cboix,  sans  crilique.  La  plupart  de  ses  ouvrages 
sonl  des  amas,  des  compilations  d^autoril^  sans 
ordre,  saiis  arrangement,  ou,  a  force  de  vouloir 
faire  monlre  d'une  grande  ^meinoire,  ii  a  laisse  peu 
de  marques  de  jiigement  et  de  justesse  d^esprit.  II 
faii  voir  son  igiiorance  dans  la  critiuue,  iion-seule* 
n)ent  en  attribuant  k  saint  Augustin  le  fanieux  Hg- 
pognoslicon,  a  saint  Jerdme  recrit  sur  rEudurcisse* 
menl  de  IMiaraon,  et  un  sermon  sur  rassomption  de 
la  sainte  Vierge  eii  corps  et  en  &ine,  mais  aussi  en 
rcjetant  comme  apocryphes  les  ^crils  de  saint  Ful- 
gence,  svr  ce  qu*il  supposait  qu'ils  avaient  ete  de- 
clares  tels  par  le  decret  dii  pape  Gelase,  qui  prec(fda 
de  plusieurs  annees  rorigine  des  ouvrages  de  ce 
Pere.  Nous  laisons  les  auires  Iraits  de  ineine  genre 
qoe  nous  avons  rappories  ailleurs,  pour  parler  de  ce 
qui  regarde  les  fausses  Decr^tales.  Hincmar  savait 
qu'elles  eiaienl  d'uiie  dale  fort  recente,  et  inconnues 
aux  siecles  qui  ravaient  precede.  Cependant  il  iie  j^ 
pot  jamais  en  dcm^ler  la  suppesition ,  quoiqull  ia 
sentll  fort  bien.  II  aiirait  faliu  examiner  si  elles 
etaienl  verilableiiieni  des  anciens  papes  ^  qiii  Ton  a  ' 
pr(6tefida  en  faire  honiieur.  Mais  comine  il  igiiorait 
les  regles  de  hi  critique,  il  ne  pul  eiitrer  daus  ceile 
disciission. 

Ce  defaut  de  critique  lui  ayant  falt  confbndrc  lcs 
bons  et  les  mauvais  auteurs,  il  se  lit,  sur  ce.pLin 
defeclueux,  un  systeme  de  religion  qui  ne  pouvaii 


pas  d'y  reconnatlre  la  n^cessii^i  d*une  grice  pr^ve- 
nanle,  d'unc  griice  qui  doniie  le  vouloir  ei  le  faire, 
suivant  le  bon  plaisir  de  Dieu.  Mais  ii  ne  se  cotitente 
pas  d>nseigner  que  le  libre  arbitre  a  part  au  boa 
usage  de  cette  grikce,  il  meide  niveau  ces  deux 
ageiits.  C*est  peiit-^tre  an  des  motifs  qui  lui  faisaient 
rejcter  les  ecriis  de  saint  Fulgence  et  qui  Temp^- 
chaient  de  gotkler  cenx  de  saiiii  Aiiguslin,  quli  cite 
neaniiioins  souvent,  sans  rentendre. 

lliiicinar  au  reste  paratt  avoir  pens^  sainement 
sur  ies  antres  dogmes  de  ia  foi  catholiqne.  II  a  pen 
ecrit  siir  ces  matieres,  doiit  il  o'avaii  pas  fait  une 
dtude  assez  s^rieiise.  Lc  peu  qui  nous  reste  de  son 
Fercnlum  Salomonis,  ou  il  en  traitait  quelqiiesmnes* 
monire  qu'il  y  eublissait  elairemeni  la  pr^sence 
reelie  et  la  iranssubstaniiation  de  rEucliarislie.  On 
voit  par  quelqiies  aulres  de  ses  ^rits  qu'il  avait  une 
jusie  idee  de  ta  nature  de  i'&me  et  de  la  royaut^, 
au-dessus  de  laquelle  il  ne  met  que  Dieu  seul.'  II  est 
vrai  qu'cn  cet  endroit  il  semhle  avancer  une  opinion 
peu  exacte,  a  Tegard  d'un  roi  qui  ne  ferait  pas  son 
devoir. 

Les  principes  qull  pose  poor  r^ler  ies  nioenrs 
dans  diverses  insiroctions  qu*ou  a  de  lui,  tendent  li 
ctablir  une  morale  evangeiique  et  uiie  piet^  aussl 
solide  qu^eclairee.  Ce  qu'il  a  ^crit  sur  ia  discipline 
est  en  tout  conforme  aux  canons,  dont  ii  avait  uno 
connaissaiice  particuliere,  comme  en  ayanl  fait  le 
principal  ol)jet  de  son  ^tude.  En  iisant  ses  ouvrages 
sur  ce  sujet,  on  s^aper^oit  sans  peine  qu'il  n'a  pas 
tenu  a  hii  qu\)ii  eOt  observe  en  son  temps  les  r^gles 
de  FEglise  sur  ia  p^uitence,  1'administration  des 
aulres  sacrements,  les  eleciions,  les  ordinaiions  des 
miiiislres  de  rautel,  hi  forme  des  jugementa  eccl^- 
siastiques,  eic  De  m^me,  on  d^couvre  beaucoup  de 
luiniere  et  de  sagesse  dans  ses  r^ponses  aux  consui- 
tations  de  ceux  qui  s'adressaient  k  lui.  Que  s'il  n'a 
pas  toujours'  suivi  loi-mdme,  dans  sa  propre  cause, 
ce  qu'il  prescrit  aux  aulres,  c'est  une  erreur  de  fait* 
qui  ne  doit  pas  lirer  k  cons^quence. 

II  y  a  de  la  clnrte  et  quetque  nettel^  dans  sa  ma- 
niere  d*ecrire,  inais  elle  est  diffuse  h  Texc^,  et  Toa 
n*y  Irouve  ni  el^nce  ni  poiiiesse.  Aussi  remarque- 
t-oii  (c)  qu'elle  est  plus  propre  pour  des  m^moires  et 
des  iiistrdctions  que  pour  des  ouvrages  de  docirine 
ei  d'eioquence.  Eile  iie  convieiii  point  non  plus  au 
genre  lusiorique;  et  la  longue  legende  qu*Hincmar 
nous  a  laissch:  de  sa  fagoii  sur  saint  Remi  annonce  k 
tous  ceux  qui  ia  hsenl  que  son  auteur  n'avail  ni 
godt,  ni  g^nie,  ni  lalenl  pour  ecrire  rhistoire,  queU 
que  liabiie  (|u*il  fat  d*ailleurs.  Les  autres  caracteres 
de  sa  maniere  d'ecrire  se  font  connallre  par  la  di- 
versite  de  ses  ouvrages.  Ceux  qu*il  a  faits  dans  sa 
propre  cause  laissent  apercevoir  des  traits  de  subti- 
lite  ei  une  ceruine  adresse  pour  tourner  a  son  avan- 
tage  les  auiorit^s  qu1i  einploie.  On  voit  d'un  autre 
cote,  dans  ceux  qiril  a  compos^  contre  ses  adver- 
saires,  un  siyle  vehement,  piein  d*aigreur,  d*amer- 
tume  et  souvent  d*invectives.  En  d*autres  termes  lors- 
quH  s*agilde^efaire  craindre,  defaire  valoirson  cr^- 
dit,  de  souienir  ses  droits  et  les  prerogatives  de  sa 
dignii^,  ii  parle  d'un  ton  iiaut,  fier,  impdrieux.  Au 
contraire,  y  a-l-il  qiieique  sujel  de  craindre  pour 
iuim^me,  il  rabaisse son  lon,  prend un  air de  timi. 
ilit^  ei  quelquefois  rampaiu.  Cesl  ce  qu*on  peut  re- 
marquer  dans  la  plupart  de  sei^  letires  aux  Papes,  et 
dans  celles  adressees  k  rarchev^ue  Egiion. 

(  IV.  —  De  Hincmari  Operum  editionibug. 


45 


HINCBIARUS  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPUS. 


44 


o^n8cu  es  avec  J'autres  ancieos  monuioents  et  des 
tioles  de  sa  fa^on.  Ce  recueii,  qui  est  in4^  ful  im- 
prim^ii  Mayence  chez  Jeau  Albin.  Les  ecrits  d'Hinc- 
roar  qU'il  couiient  soni  les  m^mes  qnc  ies  opuscules 
iO,  11»  14, 15, 1€,  44,  47,  a\ec  les  deux  suiranls  de 
la  derniere  ^dition,  dont  on  va  rendre  compte. 

Au  bout  de  treize  ans,  Jean  des  Cordcs,  chanoine 
de  la.catbedrate  de  Limoges,  en  ayant  recouvre  en- 
viron  vingt  aulres  opuscules,  tanl  parmi  les  ma- 
nuscrils  de  la  bibliotheque  de  M.  de  Thou  que  par  ie 
moyon  de  Francois  Pitbou,  son  ami,  les  mit  au  |04ir 
en  un  volume  iu-4«,  qui  parul  a  Paris  chez  Nivelle, 
en  1615.  L'6dileur  y  avail  fait  entrer  plusieurs  autres 
pieces  elrangeres  d*anciens  auteurs;  enlre  lesquelles 
noiis  nous  conienterons  de  marquer  Ja  lellre  d'Ot- 
fride  k  Liutbert,  archevSque  de  Mayence,  le  Dia- 
logue  sur  Tctal  de  Pfclfflise,  le  traite  de  Jesse  d*A- 
miens  svrle  Bapi^me,hiConsti(uiion  de  Riculfe  de 
Soissons,  et  plusieurs  iettres  du  pape  Nicolas  I. 

Les  principaux  ^crits  denotre  archev^que  recueli- 
lis  dans  ce  volume  sont  ie  graud  ouvrage  divise  en 
55  capilules  contre  Hincmar  de  Lnon  ;  le  traile  sur 
le  divorce  du  roi  Lothaire  el  de  ia  reine  Thietberge; 
la  reponse  ^  la  consultaiion  de  Gonthier  de  Cologue ; 
piusieurs  letlres  aux  papes  Nicoias  et  Adrien,  tanl 
au  nom  d*Hincmar  qu'au  nom  de  Cbarles  le  Chauve. 
II  semble  quHl  e6t  ^te  du  dessein  de  T^diteur  de 
joindre  aux  dcrits  nouveilemeul  d^couveris  de  iiolre 
prdlat  ceux  que  Busee  ayaii  deja  donn6s ;  mais  c*est 
ce  qu*ii  n*a  pns  fait.  II  n'a  point  non  plus  jugd  h 
^ropos  d'y  faire  des  notes,  de  peur,  dit-il  daus  son 
epi(rc  d^dicatoire  a  M.  de  Thou,  de  prcveuir 
le  jugement  de  ses  lecteurs.  Seulement  il  a  mis  a  la 
tdte  de  son  ^dition  ies  passages  d*Hincmar  cit^s  par 
YvQ  de  Cbartres  et  Gratien  dans  son  Decret,  avec  tin 
extrait  de  Tbistoire  de  Treves,  qui  concerne  le  di- 
vorce  de  Lothaire. 

Le  P.  Sirmondy  faisant  ensuite  des  recberches 
pour  son  ^dition  des  Conciles  des  Gauies,  recouvra 


A  d*autres  ^crits  dllincmar,  qu'il  fit  entrer  en  partie 
dans  les  Actes  des  conciles  auxquels  iis  appartien- 
nent,  et  qu'ii  a  renvoyes  en  partie  ^  la  fin  de  son 
iroisieme  voliime.  Mais  en  ayant  encore  decoiivert 
deputs  un  plus  grand  nombre,  il  forma  le  dessein  do 
lesjoindre  k  ceux  qui  avaieiitd^j^  ete  iinprimes  et 
d*en  donner  une  ^dition  entidre.  Cest  ce  qu'iJ  executa 
en  deux  volumes  tn-Zo/.,  qui  parurent  h  Paris  cbez 
Sdbaslien  Cramoisy,  ran  1645.  Cctte  <^dition  noiis  a 
servi  de  guide  datis  ie  catalogue  raisonne  qoe  nous 
avous  fait  des  ^crils  d'Hincmar ;  et  Fon  en  a  par  \k 
nne  jusie  idee.  Nous  ajouterons  sculement  qiie  le  P. 
Sirmond,  ainsi  que  le  pr^cedeiit  editeur,  a  iaisse 
sans  nucunes  notes  lc  texte  deson  auteur,  se  bornant 
h  mellre  h  la  I6te  un  tr6s*court  avertisscinent  avec 
un  ahrcge  chronologique  qui  indique  k  peu  pres  le 
temps  auquel  chaque  ouvrage  qu'il  publie  a  ^te  ' 
couipose.  On  a  observ^  plus  kiut  que  le  P.  Sirmond 
n*a  pas  jiig^  ^  propos  de  doniier  place  dans  son  ^di- 

n  tion  ^  ce  que  Surius  avait  deja  fait  iinpiimer 
d'Hincinar  louchant  saint  Remi,  ev^que  de  Hcims^ 
et  saint  Denis  de  Paris.  11  a  refuse  ic  metne  hou- 
neur  a  quelques  leltres  de  notre  prelat  sur  re- 
lection  et  rordinalion  de  divers  eveqiies,  quoi- 
qu'il  Jeseilltinserees  danssa  dissertation  sur  ie  m^ine 
siijet,  ei  que  M.  des  Cordes  les  eHi  placees  dans  son 
ddition. 

Depiiis  celle  du  P.  Sirmond,  le  P.  Cellot,  son  con- 
fr^re,  decouvrit  de  son  c6t<§  qiielqiies  ^rits  de  notre 
archevdque  qui  avaient  echapp^  aux  recherches  des 
^dilcurs  preccdents,  et  les  publia  en  1658  avec  les 
Acies  du  concile  de  Douzi.  Les  PP.  Cossart  et 
Labbe  en  trouverent  encore  depuis,  et  les  firent 
enirer  dans  le  huiti^me  voluuie  de  leur  re- 
cucil  g^neral  des  Conciles,  comme  nous  Favons 
deja  remarque  en  un  autre  lieu.  Ducbcsne  a 
aussi  inser6  quelques  opuscules  choisis  dllinc- 
mar  au  secoiid  voiume  de  ses  Historiens  Fraii- 
Cais. 


HINCIHARI 

ARCHIEPISCOPI RHEMENSIS     . 

OPERA  OMNIA 

IN  DUOS  TQMOS  DIGESTA  : 
Cura  et  studio  JACOBI  SlRMONDl',  Soeietatii  Jesu  presbyteri. 


DE  HINCMARO 


VETERUM  SCRIPTORUM  TESTIMONIA. 


Rabanw,  archiephcopw  Moguntinus,  in  tua  ad   C  Lupus,  abba$  Ferrartensis ,  epittola  A%ad  Hinemo^ 
Hincmarum  epi$tol<B  imcriptione :  rum,  epi$copum  Hhemensem. 


iS 


S1RM0ND&  PR.€FAT10. 


iO 


iNobilitatem  vefttra  generositatis  ornat  eruUitio  A  vobis  et  nobilltas  et  sapientis  oonTenenint,  quaotuiu 
siilaiaris,  ailitudinem  ofikil  commendai  religiopro-  iuec  socieus  valeat  etiam  nolenlibus  emineat,  i|ui 
fpssionis.  Ilaec  veslrae  celsitudini  non  arropntiae  *  ipsa  quoqoe  lumina  Ecdesis  obscarare  contendnnt. 
vitio,   sed   amicitiae  studio  scripsi;  ut  quoniam  in 


SIRMOISDI   PRiEFATIO. 


Hincmari  Rhemcnsis  Opera,  Lcctor,  duobiis  bis  tomis  complexi  somus;  non  sane  omnia  :  hoc  enim 
spondere  sibi  aut  sperare  quisaudeat?  sed  ea  prorsus  qu»  vel  jam  edita,  vel  in  occulto  adhnc  la- 
teotia  invesligare  ei  assequi  licuiu  Dum  plura,  cum  Deus  volet «  se  offerant,  non  ingratam  hanc  tibt 
aliisqoe»  ques  tanti  viri  lucubraitioiies  delectant,  tot  ejns  iibrorum  accessionem  futuram  coofido.  Erunt 
etiam  qui  nobilem  illaro  adversus  Prsdestinatianos  disserlationem ,  qnse  nunc  primum  exoritnr,  oppor- 
tunam  hoc  tempore  ad  eosdem  refellendos  aptissimamque  arbitrenlur.  Qoanqtiam  in  Operibus  Hincmari 
nuHom  est  quod  ittilitate  sua  careat,  et  in  quo  pnestans  auctoris  judicium  cum  scientiae  copia  non  eluceat. 
In  his  porro  digerendis  concinnandisque,  qnia  seriem  temporum,  quam  spectabamus,  ut  ubique  teneremua 
res  passa  non  est,  synopsim  libi  clironicam  subsidio  comparavimus,  quae  ab  Hincmari  usqu6  ordinatione 
ad  vitae  finem  deducla,  de  singulis  fere  admohet  qnas  ad  res  quaeve  ad  teropora  refcrri  praecipue  debeant. 
Fruere,  Lector,  et  vale. 

•  SYNOPSIS  CHRONICA, 

Ad  intelligerUiam  tUriusque  tomi  accommodaia. 


{An.  844)  Hiiicmarns  decennio  post  de)>osilionem  B 
Ebonis  Rhemorum  archiepiscopus  ordinatur  in  sjr- 
iiodo  lielvacensi,  Carolo  Calvo  rege,  Sergio  ponti- 
fice.  Tom.  IJ^  epist.  19,  pag.  272. 

(847)  Serj^io  papa  vi  Kalendas  Februar.  defuncto, 
Ijso  IV  in  ^iis  locum  eli^ilur. 

(848)  Synodus  Moguntina  Rabani  archiepiscopi, 
in  qua  Golhescalcfis  monachns,  de  prxdestmalione 
Dci  prave  scntiens,  dainnatus  est ,  el  ad  Hincina- 
nim  metropolitanum  transraissus.  Tom.  I ,  pag. 
^;  Tom.  i/,  pajf.  261 

Synodus  apud  Carisiacuin  palalium ,  in  qtia  Go- 
thescalcus  ilerum  damnatus,  presbyteri  gradii  est 
dejeclns,  atque  in  ergastulum  retrusiis  in  Allovillari 
monasterio,  el  Capituta  qualuor  Gothescalci  capitii- 
lis  opposita  suiii  constilula.  Tom,  /,  pag,  20,  et 
cap.  16  ac  delncept. 

(851)  Eho,  Rhemorum  quondam  episcopus»  mo- 
rilur  xiii  Kalend.  Apriiis.  tom.  II ^  pag.  515. 

(852)  Hincmari    Capitula    parochiae   Rhcroenss  q 
uresl>vteris  Kalend.  Noveinbris  data.  Tom.  /,  pag. 
ilO,  tlG. 

(855)  Concilium  Suessioncnse  quinqiie  provin- 
cianim,  in  quo  actum  est  de  Wlfado  aliisque  cle- 
ricis  ab  Ehone  post  depositionem  ordinatis,  et  de 
legitima  Uincmari  successoris  eius  electione.  Tom, 
ll,pag.  282  et  506. 

iEneae  Parisiensis  episcopi  ordfnatio,  cujus  occa- 
sione  a  Prudenlio  Tricassino  scripta  esl  eptstola  de 
qua  Hincmarus  in  prsefatione  sua  sub  finem.elcap.  5 
de  Praedest.  Tom.  /,  pag.  26. 

(855)  Synodus  Yalentina  trium  provinciarum , 
cujus  primi  canones  Carisiacensibus  Hincmari  ca^ 
piinlis  reprehendeiido  adversanlnr.  In  epkioia  ad 
Carolum  regem,  imtio  tomi  /. 

Leo  IV  papa  moritur  mense  Augusto,  eique  suc- 
cedit  Benedictus  111. 

(856)  Judith  Caroli  regis  fllia,  Edilulfo  Anglorum 
egi  desponsata,  Kalendis  Octobr.  ab  Hincmaro  co-  |. 

ronator  apud  Vermeriam.  Tom,  /,  pag.  750.  ^ 


(857)  Ilincmari  Capitula  anno  episcopatiis  dao- 
deciino  superioribus  capitulis  a^jecta.  Tom.  I  , 
paa.  750. 

Hincmari  CoUectio  ex  sacris  Scripturis  et  ortho- 
doxorum  dictis.  Qiiod  una  et  non  trina  dicenda  sit 
Deilas,  contra  Goihescalcnm.  Tom.  /,  pag,  415. 

(858^  Benedicto  paoaB  defuncto  sobstituiiur  Nico^ 
laiis. 

Ludovico  Germaniae  regi,  cum  Caroli  fratris  re- 
gnum  iiivaderet,  admonitionein  scribunt  episcopi 
duarum  provinciamm.  Tom.  // ,  pag.  126. 

(859)  Proficiscente  cum  exercitu  Caroio,  ut  Lu^ 
dovici  fratris  impetum  retunderet,  Hincmartis  dcr 
cocrcendis  militum  rapinis  liiteras  ad  eum  mittil» 
et  ad  ciericos  palaiii*  Epist.  5,  6,  7,  Tom.  //,  pag, 
142,  etc. 

Synodus  Lingonensis,  in  qua  synodi  Valentin» 
decreia  confirmata  sunt  a  Reniigio  Lugdunensi  et 
aliis  episcopis. 

Conciliuni  Tullense  duodecim  provincianim  apod 
Saponarias,  in  quo  rdecta  siint  capitula  Lingonen- 
sia,  regique  mox  oblata,et  Hincroaro  a  rege  data  ad 
respondendnm.  Tom.  /,  pag.  2,  3. 

Hincmanis  alterum  de  praedesitnatione  insigne 
volumen  edit  conira  Gotbescalcum  et  caeteros  Prae-' 
destinatianos.  Tom.  /,  pag,  1,  elc. 

(860)  Synodus  Aquisgranensis  dnplex  in  causa 
Teutberg;»  uxoris  Lotharii  regis,  in  qua  publicae  illain 
poeniteniias  addixerunt.  Quo  comperto  Hincmarus 
librum  scripsit,  cui  titulus  :  De  divortio  Lotharii  et, 
Teulbergae  regin».  Tom,  /,  pay.  561. 

De  Ingeltrude  Bosonis  comiiis  uxore ,  quae  viro 
relicto  profugerat,  consultus  a  Gunthario  Hincma- 
rus  quid  sentiret  ad  ejus  quaesita  respoudeL  7om. 
// ,  epist.  28,  pag.  669. 

Gonciliuro  Tuliense  ii  provhiciarum  quainordecim 
apud  Tusiacum  ,  cujus  mandato  Hincmarus  ad  Ro- 
dulfum  et  Frotariuro  episcopos  scripsit  de  nuptiis 
Stephani  et  filiae  Regiroundi.  Tom.  //,  pag,  647. 

(862)  Synodus  II'  ^n.-^ • 


i1 


HINGMARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


18 


Loihario  nupliae  approbalat  sunt»  in  concillo  Romano  A  cmarus  Laudunensis  ab  officio  remotus  esL  Acta  Ro- 
mox  (lamnatum  ,  ejusque  auclores  Gunlharius  el     mam  per  Actardum  missa. 


Teulgaudus  depositi.  Tom.  II,  pag.  261,  262. 

Rothadum  Suessionensem  episcopum  ,  llincmaro 
instigante  in  concilio  Silvaneclensi  nuper  depositum, 
Nicobus  papa  Romam  ad  instaurandum  judicium 
mitti  jnbet.  Tom.  II,  pag.  246  el  260. 

Carolus  rex,  Nicolao  papa  deprecanle,  filiam  suam 
Iiitliih  Balduino  legaliter  conjugio  sociari  permillit. 
Tom.  II,  pag.  246. 

(S65)  ConcHium  Romanum  ,  in  quo  Rothadus  in 
prlstinum  honorem  reslilutus  est,  el  Hincmari  re- 
scissum  judicinm.  Tom.  II,  pag.  599,  401. 

(866)  Concilium  Suessionense  iii ,  Nicolai  pap» 
J9ISSU,'  pro  causa  Wiradi  sociorumque  ejus  ,  ad  eos 
gradibus  suis  restiluendos  convocalum  xv  Kalend. 
Sepl.  Adhujns  synodi  episcQpos  quatuor  sunt  Hin- 
cmari  epist.  18, 19,  20et21.  Tom.  II,  pag.  265, 
etc. ,  eodemque  etiam  pertinent  22,  p.  282,  23,  p. 
285,  24,  p.  290  et  25,  p.  298. 

Uirmintmdis  regina  Suessione  in  basilica^.  Me- 
dardi  ab  Hincmaro  et  aliis  episcopis,  Carolo  rege  po- 
gtulante,  coronalur.  Tom.  iypag.  752. 

Rodulfo  episcopo  mortuo  Biiuricensis  Ecclesia 
Wlfado  a  Carolo  rege  comnvittiiur.  Tom.  II,  p,  285. 

(867)  Nicolaus  papa  objecliones  Gnecorum  in  Gal- 
liam  mittit  ut  refellantur.  Tom.  II,  pag.  809. 

Concilium  Tricassinum  sex  provinciarum,  ab  epi- 
scopis  qui  Suessionensi  adfueranl  celebratum  viii 
Kalend.  Novembris.  Cujus  acta  per  Aclanliim  epi- 
-scopum  ad  Nicoiaum  niissa,  sed  Adriaiio  ejus  suc- 
cessori  reddita,  lotam  Ebonis,  ordinatorumque  ab 
eo  clericoRim  causam  accurate  coinplexa  sunt.  Tom, 
II,  pag.mei.m. 

(968)  Nicolao  papaBldibus  Decembrismorluosuc- 
^edit  Adrianus  II. 

Carolus  rex  Hincmarum  Laudunensem  ad  saecu- 
hre  judicium  vocat ,  eumque  proscribit.  7om.  II, 
epist.  29,  pag.  516,  517. 

(869)  Concilium  apud  Vermeriam  yiii  Kalend. 
Maias,  in  quo  primum  accusatus  Hincmarus  Laudu- 
ncnsis  sedem  aposlolicam  appcliavit.  Tom.  II,  pag. 
351,604,  605. 

llincmarus  -Laudunejisis  duplicem.pro  defensione 
sua  veierum  decFet^lium  Collectionem  conlexuit. 
Monstriiosum  primo  librum,  cui  subscripsit  ipse,  et  a 
suis  subscpiiu  jussil.  Tom.  Ily.p.  526,  599;  deinde 
alterum  versiculis  prs&iiotatura ,  qui  Hincmaro  apud 
Gundulfl  viilam  per  Wenilonem  4)i-chiepiscopum 
redditus  est,  exstalque  Tomo  II,  pag.  555  ei  dein- 
eept.  Utriusque  meniio  est  in  cpistoia  35,  pag.  599 
et6U0. 

Lothario  rege  vi  Idus  Augustas  in  Italia  defuncto» 
Garolus  rex  ilTius  regnum  obtiiiet,  Metisque  ab  Hin- 
cmaro  coronaiur  v  Id.  Seplemb.  Tom.  I,  p.741,  elc. 

(870)  Concilium  apud  Attiniacum  decem  provin- 
ciarum  mense  Maio,  in  quo  Hincmarus  Laudunensis  ^ 
iterum  accusatus,  ires  judices  elegit,  professionem- 
que  suam  regi  el  metropolitano  suo  dedit,  post  fuga 
lapsus  ad  sedem  proclamavit  apostolicam.  Actum 
etiam  in  eodem  de  rebellione  Carlomanni  regis  filii. 
Tom.  II,p.  550,  604;  644.  Eodemque  anno,  sed 
ante  coneiiium  scrj^ta  episi61a'30,pa(jr.  334,  eiepist. 
31,  pag.  359. 

Hincmarj  voluincn  xv  capilum  Hiiicmaro  nepoti 

* "  '  ■ '  ohlatum,  tn  quo  duabiis  ^iis  Colle- 

—  -•  ic  PASDondet.  Tom. 


(872)  Actardus  Namnetensis  episcopus  ad  Turo- 
nensem  Ecclesiam  translatus.  Tom.  II,  pag.  741. 

Adriano  papae  morluo  succedit  Joannes  VU  xix 
Kalendas  Januarias. 

(873)  Conciiium  Silvaneclense,  in  qiio  Cailoman- 
nus  Caroli  regis  filius  clericiis  diaconus  grado  deje- 
ctiis,  laic^que  commuiiioni  est  redditus. 

Hincmarl  de  Hiinoidi  presbyteri  purgalione  episu 
Tom.  II,  pag.  819. 

(874)  Hincmari  Capitula  in  synodo  Rhemis  edita 
mense  Julio.  Tom.  /,  pag.  752. 

(875)  Carolo  rege  Roinam  profecto,  Ludovirus 
fraler  rcgnum  ejus  iterum  iuvadit.  Tom,  II.  p.  157 
et  834. 

Ludovico  imp.  moriuo,  Carolus  Romae  impcralor 
a  Joanne  papa  exeunie  anno  coron.ilur. 
Hildeboldus  Suessionensis  episcopus  roorti  proxl- 
u  mus  breviculum  confessionis  suae  ad  Hiucmarum 
mittit,  ab  eoque  absolvilur.  7om.  II,  pag.  686. 

(876)  Joainies  vices  suas  in  Gallia  et  Germania 
delegal  Ansegiso  Senonensi  iv  Nonas  Januar.  Tom. 
II,  epht.  44,  pag.  719. 

Coiiciliiini  Poiiligunense  mcnse  Jiinio,  in  quo  le- 
cta  est  Joannis  pap%  epislola  de  primatii  Ansegisi, 
et  jurameiituai  ab  Uincmaro  exactum ,  de  quo  /om. 
II,  pag.  834. 

Froiarius  Burdigalensispropterpaganorum  deva- 
slaiionem  transfertur  ad  Ecclesiam  Bituricensein  v 
Kalend.  Novenib. 

Hincmarus  de  villa  Novilliaco  scribil.  Tom.  II, 
pag.  832. 

(877)  Capitula  ab  Hincmaro  daU  Gunthario  et 
Odeliiardo  archidiaconibus  presbyteris.  Tom.  I, 
pag.  738i 

Carolus  imperator  ad  Joannem  papam  scribit  de 
judiciis  et  appellaiionibus  e^iscoporum  et  presbyte- 
rorum.  Tom.  II,  pag.  768. 
G  LuDovicus  Balbus  Carolo  patri  mortuo  succedit, 
et  ab  Hincmaro  apud  Compendium  coronatur  vi  Idus 
Decembr.  Tom.  I,  pag.  747. 

Hincuiarus  petenti  Ludovico  regi  epistolam  mittit 
de  recta  regni  adminisiraiione.  7om.  II,  pag.  179. 

Hoc  etiain  tempore  scripia  enislola  46 :  Quid  ex- 
sequi  debeat  episcopus.  Tom.  11,  pajf.  762,  et  epi- 
stoia  50  de  visione  Bernoldi,  pag.  811. 

(878)  Concilium  Tricassinuin  Joannis  Vlll,  in  qiio 
reclaniavil  liincinarus  Laudunensis 'adversus  Rhe- 
menscm  ei  alios. 

(879)  Ludovicus  rex  Compendii  mortuus  die  Pa- 
rasceves  iv  Idus  Apriles.  Succedunt  lilii  Ludovicus 
et  Carlomanuus,  quos  Ansegisus  apud  Ferrarias  co- 
ronavit. 

Hincmarus  ex  synodo  Rhemensi  x  Kalendas  Maias 
binas  ^istolas  scribit  de  Godbaldi  presbyteri  depo- 
silione ,  et  de  Fulclieri  et  Hardoisae  ob  iiicestas  nu- 
ptias  excommuuicalioiie.  Tom.  II,  pag,  82L 

(880)  Ludovicus  et  Carlomannos  regnum  Inter  se 
apud  Ambianos  dividunt,  ita  ul  Ludovicus  Franciain 
et  Neustriam  obtinerct ,  Cariomannus  Aquilaniam 
et  Burgundiam. 

Carolus  Crassus  Rom»  ^ie  Naialis  Cbristi  impe- 
rator  ab  Joanne  papa  coronatur. 

(881)  Synodus  apud  S.  Macram  iv  Nonas  Apriiis. 
Scribuut  hujus  synodi  episcopi  Ludovico  regi  pro 
libera  electione  in  Ecclesia  Belvacensi.  Tom,  II, 
epiit.  12,  pag.  1S8.  Scrii>it  et  Hincmarus  privalaiii 

_J     .J S-._l MV         1-     f\    , ■•      _, 


49  EPIST.  AD  CAROLUM  R.  EX  DISBERT.  I  DE  PRiEDEST.  M 

HMCMARI 

DE  PR^DESTmATIONE  • 

CONTRA  GOTHESCALCUM^ 


LECTORT. 

De  priore  Ilincmari  opere  conira.  Pradestinatianoe 


Daplex  fuit  Hincmart  adTersus  Praedestinaiianos  lacubrallo.  Una  tres  libros  contlnens ,  pro  Jefensione 
Uarisiacensinm  ejos  Capilolorum  contra  Gotliescalcnro,  qu»  Lugdunenses  scriplis  suis  impugnarant.  Altera 
non  libris  distincta,  sed  capiiibas  octo  et  triginta,  cum.Lugduuenses  iterum  adversus  Hincmarum  insurge- 
reiit.  Aiqne  hv^  posterior  illa  est  Dissertalio  quam  in  boc  volumine  iutegram  reprxsentamus  ex  codice 
sancti  Remigia  Rliemensis,  vel  Hincmari  potius,  a  quo  Itbrum  monasterio  illi  dutum  docel  inscripiio.  Prioris 
autem  operis  sola,  quod  sciam,  apud  Flodoardum  restat  epistoia  sea  praefatio  ad  Caroium  regem,  quam  ad 
jacuirae  solatium  boc  ktcoexbiberi  visum  est  oper»  pretium. 

HINCMARI  EPISTOLA  AD  CAROLUM  REGEftT 

Priori  ejus  contra  Prmdestinatianos  Operi  prmfixa. 

Domino  glorioso  regi  Garolo  HiKCVARuSy  nomine  A  nimus.  Quse  capitula,  sicut  a  nobis  excerpta  sunt, 

non  merito  Rbemorum  episcopns  ac  plebis  Dei  fa-  suis  scriptis  inserere  nolueruAt,  ne  ab  iiUs  legeren- 

mulos,  ona  com  coUegis  domnis  et  fralribus  meis  lurin  quorum  manus  iliorum-capitula  dcTenirent; 

venerandis  episcopis,  oratoribus  scillcet  salatis  at-  sed  quaedam  de  bis  quae  in  capi(tilf&  a  nobis  excer* 

qoe  prosperitatis  vestrae  devotis.^  P^is  habentur»  alio  sensa  et  airis  verbis  tetigerunt, 

Deo  gratias  agimus  qui  cor  vestrum  ad  amorem  ot  abominanda  illa^  monstrarent :  qnsedam   autem 

snum  accendil  et  ad  cognilionem  verkatts  et  ortho-  suppresserunt,  et  laliler  inde  memoriam  habuerunt, 

doxa  lldei  scientiam  et  diligenliam  ignlvit :  prudcn-  quasi  nos  contra  sanctorum  Patrum  sensa  in  Afri- 

tiam  quoqoe  et  intelligentiam  vobis  in  litleris  divi-  cana  et  Arausica  sjmodo  senserimns*  De  qiiodam  au- 

nilos  inspiratis  donnvit,  et  in  earum  meditatione  tem  capitulo,  id   est,   quod  oinnes   homincs  vuH 

aique  excrcitatioiie,  quantum  vobis  pro  r^i  pubticae  Deus  salvos  fleri  licet  non  omnes  salventur,  fuudi- 

negotits  licet,  stuilium  vcstrae  devotionis  quotidlano  tus  lacuerant,  sicut  postmoduin  signantius  deraonr 

angmento  ad  otllitatem  sanctae  sure  Ecclesiae  preve*-  strabimus ;  cum  Dominus  dicat :  Ecce  conslUui  t$  • 

hil.  Cseterum  capilula  synodalia  venerabilium  con-  tuper  gentes  et  regna^  ut  eveltas  et  deslruasy  et  ditr 

sacerdoltim  noslrorum,  trium  scilicct  provincianiiiH  perdas^  et  dissipesy  et  adifices,  et  plantes  {Jer.  i, 

sicut  ibidem  coniinetur  et  infdrius  scriptuin  inve-  g  10).  Prius  enim,  si  de  conscientia  recta  inteliigcntiae 

nietur,  Yobis  debta,  qiiae  nostrae  humililali  juxta  fuere  confisi,  ponentes  ea  qu8&  destruere  nitebantuc«. 

Scriploram  praecipientem  :  Inlerroga  sacerdotes  /e-  sicut  illa  cum  integritate  sua^  acceperant,  in  quibus 

^efii  m«am  (A^^^ci  u,  12),  quia  etlidei  legem  esse  le-  evellenda  et  dissipanda-  erant  legenlibus  deiuon- 

gimos,  pnecedentiuin  reguni  more,  ob  studiuin  co-  strare,  et  tunc  illis  per  auctorilaiem  destructis  atque 

gnoscendas  veritatis,  legcnda  et  ventUanda  dedislis,  dispersis,  sua  rationabillter  et  ordinabilller  plantare 

rcvolvimos.  lii  quibus  nos,  tteet  nomina  nostra  sint  debuerant  ac  in  sublime  asdiPicanles  extoUere. 
tacila,  designatione  tamen  effectus  velut  non  calho-         De  quodam  etiam  capitulo,  qiiasi  ludincatio  aliqiin 

licos  repreliensos,  et  sine  fraternitatis  respeclu  de-  in  sacris  mysteriis  esse  possit,  ita  scripserunt  ut  le- 

specios  reperimos.  Capitula  quoque,  quse  ob  notam  gentes  boc  a  nobis  dictum  fuisse  intelligere  possint, 

vobis  et  iorra  innolescendam  necessiUitein,  ex  ca-  dequo  nibil  a  nobis  est  memoratum  :  ^  qnare  nihil 

tholicorum  Pairum  sensibus  et  verbis  excerpsimu»,  a^nobisinde  sit  diclHra,  et  in  cujus  scriptis  a  nobis, 

velut  inutillay  ioa.^  noxia  repulsa  et  abominaU  iavo-  postea  quara  illa  capitula  scripsimus,  sit  inventum. 


fl  HINCMARI  RHEMCNSIS  ARCIflEPISCOn 

•uo  loco  dicemas.  Iiiseruerunt  eiiam  In  eisdem  suis  A  synodum  consaeerdolum  debet  Tenire,  ul  aui  diseai 


scHptis  de  quibusdam  sexdedm  capilulis,  quasi  no- 
bls  debeant  imputari :  de  quibus  nibil  aiidivimus,  Ycl 
▼idimus,  antequam  Tenerabilis  Ebo  Gratianopolica- 
nus  episcopus  vobis  ea,  quasi  a  bonoe  roemoriae  fra- 
tre  vestro  Lolbario  iransmissa,  apud  Yermertiim 
palatium  delulit.  Quorum  eapitulorum  auctorem  nec 
ibi  adnotalum  tnvenimus,  nec  cnm  muhom  quaesie- 
rimus,  invenire  valuimus.  Unde  putavimus.quia  ali- 
cujns  invidia  ad  cujusquam  opinionem  infamandam 
foerint  compilata,  sicnt  ssepe  legimus.  Ut  demuliis 
pauca  commemoremns,  veluti  epistola  capilulorum 
exstitit,  quam  venerabilis  Ibas  eptscopus  suam  esse 
in  synodo  denegavit ;  et  sicut  quidam  aemuli  de 
Ycrbis  beati  Aiiguslini  adhnc  in  sua  vlu  fecerunl, 
qu£  ille  argule  et  caiboltce  repulil,  quantum  ad  il- 
lius  notitiam  exinde  pervenit.  Post  ejus  eiiam  obi- 
tum,  quidam  inyidi  eapitulatim  de  ipsius  scriptis,  ex 
bfsetiam  unde  nune  agilur,  colligere  curaverunt,  iit 
jllius  doctrinam  orlhodoxam  atque  utlllimam  ob 
personse  illius  invidiam  vilifacere  praevalerent,  el 
lectores  devotos  ab  iUius  dilectione  ac  lcciione  et 
necessaria  credulitate  averterent.  Quae  videlicet 
«molorum  roendacia,  ex  delegaiione  sanctae  sedis 
Romanae  per  Coelesllnum  papam,  sancius  Prosper 
catborieo  et  prudenti  stylo  falsa  esse  et  impnulenter 
objecta  ostendit»  et  memorati  ac  memorandi  viri  do- 
ctrinam  orthodoxam  esse  lucidissime  demonstravit. 
13nde  et  fieri  potest,  ui  isla  capitula,  quae  vobis  ex 
nomine  cenfralrum  nostrorum  ab  aliis  quam  ab  illis 


aut  doceal?  Litleras  namque  quorumdam  eorum 
quidam  nostrom  beuignas  et  fralernas  suscepimus, 
nostrasque  illis  remisimus,  et  nibil  tale  de  eonim 
patre  perspexrmus,  audivimus,  intelleximos,  sensi- 
rous,  vel  percipere  praevaluimus.  Si  autem  talia  scii- 
pserunt»  si  forie  illi  scripserunt,  ut  suam  sapientiam 
de  nostra  Insipientia  demonstrarent,  et  plos  de  ja- 
ctantia  laudis  appetttum  quaererent ,  quam  bona 
nostra  et  bene  a  nobis  dicta,  si  forent,  per  charita- 
tem  sua  facerent :  si  etiam  secns  a  nobis  dicta  in- 
venerunt,  plus  iila  publicare  quam  nos  fraterne  cor- 
rigere  maluerunt :  miramur  de  tanlis  et  taiibus  vi- 
ris,  archlepiscopis  et  episcoporum  primoribus,  maxi* 
me  auiein  de  Ebone,  qui  religiosus  est,  ut  audivt- 
B  mus ;  quippe  sieut  ab  tpsis  pene  cunahulis  sub  reR- 
gione  et  habilu  regulari  nutritus  in  Rhemensis  Ee- 
clesiae  monasterio,  ubi  requiescit  sanclus  Remigius. 
In  quo  loco  religioso  suam  exegit  aetatein,  qoousqae 
a  domno  Ebone  avunculo  suo,  lunc  Rhemorum  ar- 
chiepiscopo,  ibidem  diaconus  consecratus,  et  abbas 
monachorum  ad  regularem  ordinem  tenendum  et 
gubernandum  constiiutione  episcopali  est  ordinatus. 
Quemque  ita  humililalis  tenore  tuilritum,  el  humili- 
tatis  locnm  appelere  et  tenere  velle  didicimus,  ui 
illi  et  omnibus  scriptum  est :  Si  spiritus  polestalem 
kabentis  ascenderit  super  te^  iocum  tuum  ne  dimise^ 
ris  (Eccle.  x,  4).  Spirilus  enim  polestalem  habenti& 
spirilus  est  superbiae,  locus  aulem  iioster  est  buini- 
litas,  quam  a  se  vere  locus  munilus  et  turris  forti- 


delata  vet  transmissa  sunl,  taliter  in  suggillatione  ^  tudinis   nos  discere  jubet  :  Discite  a  me,  inquiens, 

nostra  conscripta  non  fuerint,  sed  instigante  dia- 

bolo,  iuter  caetera  niala  quae  nunc  in  hoc  mundo 

erebreseunt»  ad  immitteBdam  inter  Doniiiii  sacer- 

dotes  diseordiam«int  confecta,  qui  charitatem  vehe- 

menter  in  nobis  et  timet  et  invidet,  cum  videt  illam 

a  nobis  servari  homiuibus  terrenis  in  terra,  quam 

ille  servare  nolens  angelicus  spiritus  amisit  in  cceio. 

Quomodo  enim  fieri  posset  ut  sic  fratres  nostri  nos 

succensorie  cum  anniliilationis  despectu  judicarent, 

qui  regulam  Dominicam,  quaUter  confralrem  quis- 

que  admooere  debeai,  cootinue  pine  oculis  et  in  usu 

quotidie  habeant  ?  Scriptum  enim  esse  cognoscunt : 

Priusquam  interroges^   ne  vitupetes  quemquam^  et 

cum  interrogaverisy  eortipe  juste  (Eccli,  xi,  7). 


quia  mitis  sum  et  humilis  corde  (Matth.  xi,  19); 
quamque  pro  loco  tuto  contra  elaiionis  ac  jactaniiae 
spirilum,  pnefatum  religiosuin  virum  obnixe  tenere 
velie  audivimus,  el  pro  cerio  credimus,  et  idcirco 
discredimus  isla  capitula  ab  eo  confecta  :  quia  pras- 
termissis  aliorum  consacerdotum  nominibus,  solius 
Ebonis  nomen  cum  archiepiscopis  est  ibidein  jactan- 
ter,  ul  quibusdam  videtur ,  expressum ;  el  quod 
quam  maxime  ui  hoc  ipse  coUaboraveril,  quasi  e  re- 
gione  sit  sensum,  ut  etiam  cum  archiepiscopis  major 
caeteris  et  dociior  in  sententia  fuerit.  Hoc  enim  de 
sancto  Augustino,  qui  in  concillis  Africanis  scientia 
et  labore  ac  vigilanlia  major  exstitit,  nequaquam  in- 
venimus.  Nam  el  ipse  sanctus  Augustiuus  non  soluni 


Sanclus  enim  Augustinus  haereticorum  et  repre-  ^  se  caeteris  coepiscopis   privatam   gloriam  quaerens 


hensorum  suorum  scripta^  si  in  eis  quiddam  bene 
dictum  inveuit,  benignissime  acceptavit,  et  plura  ad 
rectos  sensus  interpretari  elaboravit,  nuik  autem 
de  recto  sensu  ad  pravum  inclinare  lentavit.  Eliquo- 
roodo  fralrea  nosiri  talia  agerent,  aiUequam  nos 
secundum  evangelicam  regulam  vel  viva  voce,  vel 
scriptls  suis  inde  inlerrogarenl,  ut  vel  volenies  di- 
cerc  docerent,  vel  pravum  settlienles,  et  ad  irami- 
tem  veriialis  el  fidei  redire  contcmnenles,  fraterne 


non  praelulit,  nec  praeferri  permisit,  verum  se  aliis 
supposuit,.  cum  ipse  plus  aiiis  iaboraverit,  sicut  in 
epistoiis  ad  sanctum  Innocentium  papam  scriptis,  ei 
ad  alios  apostolicae  sedis  praesules,  qui  legere  volue- 
rit  invenire  valebit.  Nec  de  ullo  episcoporum  in  ullis 
conciiiis  laLiter  legimus,  nisi  forte  aposlolicx  litlcrsc 
propter  evideutem  causam  aUquem  coepiscoporum 
ad  hoc  negotium  cum  archiepiscopa  sua  ex  nomine 
designari  decreverinl,  sicut  de  Augustodunensi  epi- 

ft/^nnn  in  imicfnlia  hAali     l^j^arnrii     kk<rimiis  •     mtAnl/i 


S5  EMST.  AD  CAROLUN  R.  £X 

^uiii  inilm  iiMlri  et  oonsaeerdoteft  turda  aure  non  A 
«JeiHiissent  transire  Salomonls  diciuni  comniottito- 
(riuni»  si  ex  nobis  aut  andita  aut  scriplo  quiddam  si- 
iiisiri  secreio  accepissent,  nt  pnepropere  illud  in 
publicura,  quacnnque  mobiliiate  tiostra  nioti,  unde 
iion  suraus  conscii.  ad  contenliones  et  jnrgia  propa- 
lareiit.  Ait  enim  :  QtuR  viderutu  qcuU  tmi,  ne  pmferat 
in  jnrgio  cito^  ne  poeiea  emendare  non  posnt^  eum 
dekonMaveru  anticnm  luum  (Prov.  xxv,  8). 

Scimns  tainen  qiiia  sunt  nonnulii  qui,  dum  plus 
sapere  qoam  oporlel  sapere  siudenl,  a  proximorum 
pace  resiliuntfdum  eo»  velnt  hobeles  siuliosque  con- 
lemnunt.  Unde  per  se  Verilas  admonel  dicens : 
Habeie  in  vohis  sat,  et  pacem  habele  imer  vos  (  Marc. 
ix«  49) ;  ut  qiiisqiiis  habere  sal  sapieniiae  siudel,  cu^ 


rel  iiecesse  esl  qoateniis  a  pace  concordiae  nuiiquam 


B 


recedau  Uiide  terribiiiler  Paulus  adinoiiei  dicens : 
Pacem  eequimini  cum  omnibus,  et  sanctimoniam,  sine 
qua  nemo  videbit  Deum  (Heb.  xii,  tO).  Pnccipue  au- 
lein  nos  eam  servare  et  persequi,  id  esi  perfccle 
sequi  debemus,  qui  DeoquoUdiesacrincaredel^einus, 
cl  veritale  conteslanie  specialiler  quasi  praecipimur, 
ui  si  offeramus  munus  noslrum  ad  allare,  el  ibi  re* 
cordati  fuerimus  quia  fraler  nosier  habei  aliquid  ad- 
versum  nos,  rclinquamus  ibi  munus  noslrum  anle 
allare,  et  eamus  prius  reconciliaii  fi-alri  noslro,  ci 
tunc  venienles  ofleramus  munus  noslruro  ( Matth,  xv, 
S3).  Ecce  duclor  ei  duclor  iiosler  a  discordanlibus 
non  vuit  accipere  sacrificium,  holocau^tum  suscipere 
recusat.  Hic  ergo  perpendendum  est,  quanlum  sit  ^ 
roalum  discordiae,  propler  quod  et  illud  non  admiui- 
iur,  per  quod  culpa  laxaiur.  Noii  eiiim  nos  adversus 
fraires  nosiros  habenuis,  si  lalia  contra  nos  anie 
collaiionem  scrlpseruni.  Sed  credeudum  esl  si  illa 
scripsisseni,  ad  nos,  conlra  qiios  illa  scripserant, 
Iransraisissenl.  Nunc  auiem  illis  quoinodo  rescribere 
possumus,  cum  ulrum  illa  scripserlni  ignoremus? 

yerunilamen  ne  sine  respoiiso  noslro  veslra  do- 
minatio  maneat,  vobis  de  ciijus  manu  illa  accepi- 
luus,  corde,  ore,  et  siylo,  non  formidanles  carpen- 
tium  nos  derogalionem,  respondere  curamus.  Primo 
sciiicet  roitienles  ea  quae  ab  eisdem  fralribus  noslris 
in  synodo  conscripla  fuisse  leguulur,  licel  binc  anie 
alia  fuisse  coiiscripta  reperianlur.  Sed  quia  bxc  iu 
suggillationem  noslram  et  conlra  exccrpta  a  nobis  «v 
capituia  confecia  uoscunlur,  ea  primum  judicavi- 
mus  ponere,  qu»  majoris  nominis,  licel  non  auclo- 
riiaiis,  quia  parlim  non  verilalis,  propier  lamen 
synodalem  praeiiiuialionem  dignumduxiinus  magni- 
pendere.  Deinde  illa  quse  a  pluribus  ct  per  alioruiu 
luanus  de  pluribu^  ex  bis  causis  accepimus ,  propler 
quam  necessilaiem  ex  catbolicoruni  Palruin,  ui  dixi- 


DISSERT.  I  D£  PftiEDEST  M 

Scripturis,  et  cathoiicae  atque  aposiolicas  Ecdestof, 
sanctaeque  Romanae  sedls  iidei,  et  ortbodoxorura  Pa« 
irum  seiisibus,  qut  eidem  sancl»  mairi  Eeclesiai 
praesederunt,  et  qui  ab  eadem  apostolica  sede  Ro- 
mana  nobis  in  canooe  recipiendi  dati  sunt,  sensnni 
noslrum  in  eisdem  capiiuiis  expressum  concordari 
demonstrare  potuerimus,  agere  veraciier,  homiliter 
ac  devoie  studebimus :  qula  aliorom  ad  stipulandum 
nosine  calholicae  intelligenihe  sensum  senteniias  re- 
cipere  nec  proferre  voluimus,  cum  constet  iiiud  esse 
verum  atque  calholicum  quod  ipsa  maler  omnium 
£cclesiamm,*etuniversaAisEcclesia  duxerit  ad  pro- 
bandum.^Ei  si  qui  fueruni  appellaii  doclores,  ad  pro- 
bandam  fldei  sincerilatem  illorum  sententias  non  re- 
cipimus,  neque  proferimus,  nisi  quorum  sententias 
ipsa  caiholica  maler  Ecclesia  decrevit  esse  probabi- 
les.  Si  aulem  et  aliqui  emerserunt  qui  doclrinalem 
cailiedram  tenuerunl,  postquam  abeaden  sancla 
sedecanon  sacraruro  Scriplurarum,  atque  doctoruni 
calboiicorum,  fidelibus  cunclis  esi  datus,  qui  aliler 
seuserunt,  quam  ipsi  ifitellexerunt  alque  docuerunt, 
quos  ipsa  mat«;r  catbolica  suo  orthodoxo  sinu  rece- 
pit,  ampleciitur,  alque  fovet,  nec  debemus,  nee  ne- 
cesse  babemus,  ad  auclorilatem  sententias  illoiHim 
proferre,  aut  recipere  volumus,  quoniam  ui  islis  el 
per  istos  salis  ad  salulem  habemus.  £t  si  qul  aljter 
quam  isti  maturiore  et  saniore  documento  tenendum 
docuerunt,  dogmatizant  aut  dogmatizare  praesum- 
pserunt,  totum  ducimus  fldei  et  sahili  adversum  quid- 
quid  ab  eorum  salubri  dociriua  constat  esse  diver- 
sum.  Eoruro  eiiaAi  sententias  qui  divina  dignatione, 
postquam  ipse  canon  a  bealo  Gelasio  conscriptus  est, 
sensu  et  jloctrina  calholica  ei  sanctitate  conversa- 
tionis  in  Ecclesia  floruerunt,  el  ab  ipsorum  ortho- 
doxorum  Palrum,  qui  in  eode|^  canone  adnotatl 
sunt,  fldeli  quia  catholica  doctrina  nihil  dissonumy 
niliil  diversum  scripseruni  vel  docuerunt,  reverentit 
pari  ampleciimur.  Yeluti  venerabilis  Bedae  presby- 
teri,  a  discipulis  sancti  papae  Gregorii  calholica  lide 
imbuii,  et  a  sancto  Theodoro  archiepiscopo,  uirius- 
que  linguae,  Graecae  videlicet  et  I^alinae,  perito,  et  a 
sancta  Romana  Ecclesia  ad  Aiiglos  posi  discipulos 
beali  Grcgorii  ad  eruditionem  transroisso,  non  roe- 
diocriter  instructi,  ac  venerandx  roemoriae  Paulini^ 
patriarchae  Aquileiensis  parochiaa,  atque  Alcuini 
viri  religiosi  et  docli.  Quorum  fidem  ci  doctrinam 
aposiolica  sedes  Romana  non  solum  benignisslme 
acceptavil,  verum  ei  multis  laudibus  exlulit,  sicut  in 
scripiis  ipsius  sanctae  sedis  (nvenimus,  quae  Ecclesiai 
nostrae  ab  eadem  Ecclesiarum  malre  acceperunt 
iempore  divse  memoriae  Caroli  imperatoris,  quando 
synodus  pro  cognita  infidelUaie  Felicis  est  habita. 


r\io    £n\r*\ 


Ifiiln     liln      /•■■nta>Aaa     AV^jka» 


^  HINCMARl  RHEMENSIS  ARCUIEPISCOPI  M 

d<«lrtiiaiIIorwmwbiieew.EtquklibeHiimdescri-Aquinio,  unde  DOiam  noliis  quasi  taeileete  laiere 


nio  bonai  memoriae  fratris  veslri  Loibarii  8ine  no*- 
mine  auctorls  suscepimus,  in  quo  singillatlm  per 
loca  slngula  capilula  a  nobis  excerpu  sunt  posiia,  et 
assensu  iilius.quiscunque  illefuerit,  reprehensa  sunt 
ei  daronata  ,  cum  de  catholicorum  Patrum  dictis 
noslra  capitula  si  poterimus  confirmare  curabimus, 
Ipsius  etiam  reprebensiones  ponemus,  et  eas,  qiian- 
lum  Dominus  dederit,  confuiare  siudebimus.  Ttme 
ttemuui  ponemus  de  capiUilo  eonfratnmi  nostrorum 


impegerunt,  quod  iii  Gothescalei  «criptis  invenimi» 
postquam  capitula  quatuor  saepe  memorata  cicer- 
psimus,  et  quid  inde  sentiamus,  Domino  inspirante, 
dicenuis.  Et  sic  landem  subjicieinns  illa  decem  et 
sex  capilula  pro  quibus  de  Scotorum  puliibus  con- 
fralres  nostri,  sine  culpa  nosira,  in  bac  duntaxat 
causa  nos  pascere  decreveroni,  et  quid  de  eisdem 
capitulis  seniiamus,  ex  catbolicorum  Pairum  sensi^ 
bus  ostendemus. 


■■'       # 


HINGIHARI 

ARGHIEPISGOPI  RHEMENSIS 

PRJEFATIO  SUBSEQUENTIS  OPERIS. 


Omnes  In  quorum  manus  boc  laboris  nostri  opu- 
sculum  venerit,  supplici  devolione  per  cbaritalis 
viscera  postulamus  ut  quoniam  de  ipsis  schedulis 
uotariorum  ante  emendatioiiem ,  instante  domino 
nostro  rege  Carolo,  sub  celeritate  illud  transcribi 
fecimus,  et  idcirco  in  locis  plurimis  eradi  ct  emen- 
dari  quaedam  necessitas  compulit,  si  nacla  occasione 
aliquis  aemutus  recta  hinc  eraserlt,  ei  forte  prava 
superinduxerit,  aul  scriplorum  imperitia  secus  Irao- 
scripserU,  alienum  noliis  errorem  non  imputent. 
Sed  eolllecta  bic  a  nobis  testimojiia  caiholicorum 
inspicientes,  quorum  doctrinam  sensu,  ore  et  nianu, 
qoamum  dat  Dominus,  sequimur,  aut  superseminaia 
ab  iiumico  zizania  in  medio  tritici  eveliant  et  col- 
ligant^aut;  si  tantum  adhibere  dignati  fueriqt  stu- 
dium,  per  quemclhque  illis  placuerit  paucis  liile- 
rulis  haec  innotesccndo,  de  Ecclesix  Bhemeiisis 
arcMvQ  unde  dubilaverint,  relevare  procurent.  Et 
cujus  dignationi  hsBC  quae  sequuniur  transcribere 
coroplacuerit,  banc  eiiain  postulaiioiiein  conscribi 
quaesumus  faciat.  (iuae  ideo  dicimiis  et  precamur 
quoniam  et  olim  Nestorium  Constantinopoliianum, 
et  Macarium  Antiochenum  episcopum,  de  scripturis 
autbenlicis  ac  sanctorum  dictis  quaedam  interrasisse 
atquo  corrupisse  prodentibus  gesiis  comperimus.  £t 
sicut  ipsorum  quL  interfuerunt  concilio  relalione 
didicimus,.quando  divae  memori%  doinnus  Carolus 
Felicem,,  uifelicein  Orgellitanae  civitalis  episcopum, 
synodali  decreto  baBreticum  comprobatum  aique 
damnalum  comperit,  etiam  revictuin  invenit  quia, 
corrupto.  rouneribus  juniore  Bibliotbecario  Aqueii- 
sis  pahilii,.  libFum  beali  HilaFii  rasit,.  et  ubi  scrip- 
tum  erat,q.uia:  in  Dei  Filio  cami$  humilita»  adoratur^ 
immisit  carni$  humiliiai  adoptaiur.  Sed  et  sicut 
mox  iector  inveniet,  sermonem  Flori  dc  praedesiL- 
nalione  nuperius  editum  non  incerto  indicio  credi- 
rous  depravatum» 


B  ventu  apud  Bonollum  transcripsimus,  et  post  re- 
versionem  de  tumullu  Brionensi,  quodam  olferente 
clerico,  ex  scrinio  Ebonis,  sicut  ipse  dixerat,  vene- 
rabtlis  Gratianopolilani  episcopi  accepimus,  inte- 
grum  hic  ponere  dignum  duximus,  quia  et  con- 
slructtone  et  sensus  verilale  caule  incedit,  exceptis 
duobus  locis,  in  qiiibns  eum  ila  dixissc  non  credt- 
roiis  sicut  in  eo  scriplo  invenimus  quem  de  scrinio 
vcnerabilis  Ebonis  accepimus,  cum  in  aliis  sic  ca- 
tbolice  dixerit,  sicut  palebit  legentibus  :  maxiroe 
quia  in  eodem  scripto,  quem  per  manus  pnsfaii  He- 
riboIJi,  sicut  ad  se  a  pracdiclo  Floro  Iransmissum 
accepimus,  aliler  invenerimus  quam  in  isio  queni 
postea  accepimus,  reperiamus.  Qna  de  re  immuta- 
tum  ab   aliquo  suspicamur.  Quse  loca,   antequam 

C  sermonem  illum  scribere  adoriamur,  specialiter  de- 
signare  curabirous.  Ubi  cnim  dicil :  c  Sed  quos  prae- 
scivit  el  prxvidit  malos  alque  inipios  futuros  pro- 
prio  viiio,  ipse  eos  pnedestinavil  ad  delernam  dain- 
nationem  jnsto  judicio;  »  in  illa  rotula  scriptum  ba- 
belur  quain  de  Heriboldo  accepimus  :  <  Sed  quia  eos 
praescivit  et  prxvidit  malos  alque  impios  futuros 
proprio  viiio,  prxdeslinavit  ad  selernain  damna- 
tionem,  qua  ipsi  punirentur  justo  judicio.  >  Et  in 
eo  looo  ubi  scriplum  est :  <  Non  *enim  ille  aliquem 
prxdestinavil  ut  nialus  essct,  sed  vere  omnein  ma- 
lum  praedesiinavit  ul  impuiiitus  non  esset;  >  inve- 
nimus  in  rotula  quain  a  prxdicto  lleriboldo  acce- 
pimus  :  <  Sed  vere  prsedeslinavit  poeiiam,  ut  omnis 
mahis  impunitus  non  esset.  >  Quod  in  sequeotibus 

^  ipse  demonstrat  dicens :  <  Poenam  eorum  et  prae- 
scisse,  quia  Deus  est,  et  prsedestinasse,  quia  justus 
est..  >  Csetera  calbolici  lectoris  judicio  derelinqui- 
mus.  Sed  idcirco  hunc  sermonem  ex  iniegro  po- 
nere  necessarium  duximus,  quia  ex  eo  confictor  in 
proximo  subsequentium  capitulorum  dtio  capitula 
dc  prsescientia  et  praedeslinatione,.  confuso  et  prse- 


57 


IILEFATIO  IN  DiSSERT.  11  DE  PRiEDEST. 


9$ 


StnM  Fhri  d§  Pradettmathne^  $iemt  e$t  de  Ebonis 
•crinio  «nmpf  s«. 

Omnipolens  Deus,  quia  verissime  venis  et  solns 
Deas  est,  omnino  in  stia  apterna  et  incommuiabili 
seienlia  prsescivit  omnia  antequam  lierent,  siciH 
Seriptura  testatur,  dicens  :  Deut  <eterne,  qui  e»  ahs-- 
conditomm  eognitor^  qni  nosti  omnia  anteifuam  fiant 
(Dan.  XIII,  4S).  Praescivit  ergo  sine  dubio  et  bona 
qnx  boni  erant  facluri,  et  mala  qiiae  mali  erant  ge- 
sluri  :  sed  in  boiiis  ipse  fecit  sua  gratia  ut  boni 
essenl,  in  malis,  vero  non  ipse  fecit  ut  essent  mali, 
qiiod  alisit,  sed  tantum  pnescivit  eos  proprio  viiio 
lales  fntiinos.  Nei]ue  eniin  praRScientia  Dei  imposuit 
eis  nccessiiniem  ut  aliiid  esse  non  possenl,  sed  inn- 
tnm  qood  illi  fuluri  erant  e\  propria  volunlaie,  jlle 
ut  Deus  pnevidit  ex  sua  omnipotenti  majestate. 
Unde  Scriplura  incontaminabilem  jiistili»in  ejns 
noltis  insinuans,  nitde  illo :  Nemini  mandavit  imfrie 
agere,  et  nemini  dedit  $patittm  peccandi,  Qiiod  ergo 
impte  agunt  impii  etiniqui,  et  spalium  lemporisvit:c 
hiijus,  quod  eis  Dcus  deilit  ad  beiie  agenduin,  ipsi  c 
conlnirioconvertiintadmalum  exerccndum,  non  Dei 
sed  ipsonim  esl  culpa,  et  ideo  recte  dnniiiautiir  ip- 
Biiisjustitia.  Pnescivit  anlem  idem  omnipolcns  Deiis 
Ftinui  niiernam  illoriim  damnalionem,  sed  ex  merito 
ipsornm ,  qiios  in  propria  ninlitia  perseveraturos 
prnp.vidil,  noii  ex  sua,  quod  absil,  iniqnitate,  qui 
iiihil  injusle  consiituil,  elqui  reddetuniciiiqiiesecuii* 
dnin  opera  sua,  id  est  et  bene  a<(enlibus  bona  a^terna, 
et  male  agenlitius  mala  perpctua.  Ergo  boiios  praesci- 
\it  omnino,  et  per  gratiam  siiam  bonos  fiitiiros,  et 
pereamdem  graliam  xlerna  praeniia  accrpturos,  id 
esl,  et  in  pnesenti  s.Tcnlo  bene  victnros,  et  in  Aituro 
feliciter  remunerandos ,  iiiriinique  tnmen  ex  dono 
misericonliae  DeJ.  Undc  Apostolus  vata  misericordio! 
ejiis  app<*IIat ,  dicens  :  Vt  ottenderel  divitiai  gratite 
iHte  in  va$a  misericordia  ^  quce  pr<eparavit  in  gtoriam 
{Rom,  IX,  25).  E  contrnrio  aulem,  malos  et  pnesci- 
vit  per  propriam  maliliam  malos  futuros.  et  praesci- 
vit  per  siiam  jiistiliam  acterna  ullione  damnandos. 
Sicut  prsesciebat  de  Juda  proditore,  qnod  eum  esset 
traditurus,  siciit  Evnngelium  dicit,  cum  esset  unu$ 
ex  duadecim  (Joan,  vi,  7i);  prxsciehal  eiinin  aeterna 
ejiis  daomalionem  ciim  diceret :  Vm  autem  homini 
ilH  per  quem  fitius  homini$  tradetur.  Bonum  erat  ei  si 
natus  non  fuifset  homo  ille  (Marc,  xiv,  31).  Sic  et  de 
inipiis  Judaiis  prnnsciebal  sine  dubio  eorum  impieta- 
leui  futuram,  de  qtia  praedixit  in  psalmo  :  Dederunt 
m  e$cam  meam  fel^  et  in  sili  mea  potaverunt  me  aceto 
{Psfii.  Lxviii,  22);  prassciebat  ei  subscquentem  ipso- 
nim  damnalLoneiu»  dequa  in  codein  psalnio  siibjiiu- 
xit :  Deleaniur  de  libro  vivcntium,  et  cum  justis  non 
scribantur  (ibid.^  29).  Sed  in  isiis  ct  iii  oinnrbus 
iniquis  illtid  prius  ex  proprin  esl  prnviiale,  istiid 
sequens  ex  divina  a;quitale.  lloc  inodo  et  de  prrde- 
stiiiaiioDe  Dei  omniiio  sentiendum  esl,  q^iiia  iii  bonis 
praedestinavjl  et  ipsaro  eoruni  bointatein  futuram  ex 
dono  gratiae  suae,  et  pro  eadem  bonitate  aeternam 
ipsoruin  remunerationem,  ut  ipsius  doiio  (ierenl  bom, 
ibsios  dono  essent  remuneraii.  tlnde  ait  Aposiolns  : 
Oiit  prwde$t.inavit  nos  in  adoptionem  filiorum  per 
Jesum  Christum  in  ipsum  {Ephes.  i,  5) ;  el  alio  loco  : 
QuoB  prascint  el  prcedestinavit  conformes  fieri  ima-' 
ginis  FiUi  sui  (Rom.  vui ,  29).  Pnedestiuavit  ilaque 
electoft  suos,  ut  et  nunc  assumereulur  in  adoplionein 
iiliorum  Dei  per  graliain  bnplismi,  et  in  fuluro  elH- 
cianlur,  conlonnes  imaginis  Filii  Dei ,  per  eaindem 


A  eos  .praBdestlnavit  ad  aeiemam  damnationem  jusio 
judicio;  non  quia  aiiud  esse  noii  potiienint,  sed  qtiia 
aiiud  esse  noluerunt.  Ipsi  igiliir  sibimet  ipsis  exsti- 
teriint  causa  perdilionis.  Deiis  aiiiem  iudex  jtistusct 
ordinator  jiistiis  ipsiusdamnationts.  Isou  cnim  prae- 
destiiiavit  iiijusta,  sed  justa.  Prae^lestinavii  lamen  et 
eoroiias  justis»  et  poeuas  injustis,  quia  ulrumque  esl 
justum.  Quam  justitiam  ejiis  conimendans  iiobis 
Apostolns  ait  :  Nunquid  iniquus  Deus,  qui  infert 
iramf  Ab$it  (Rom.  iii,5).  Et  quia  modo  omnibiis 
praerojgat  patientiam  utGonvertanlurad  paeniientiam; 
et  qui  pereunt  suo  contemptu  et  durttia  perctintv 
quia  tantain  t)oiiitatem  Dei  contempseruiil ,  iteruin 
alio  loco  dicit :  An  dimtia$  bonitati$  et  patientia;  et 

.  longanimitati$  eju$  contentni$t  ignoran$  quoniam  be- 
nigrtita$  Dei  ad  pmnitenliam  te  adducit  ?  Secundum 
duritiam  autem  tuam  et  cor  impoenitene  the$auriza$ 
tibi  iram  in  die  iree  et  revelationis  justi  judicii  Dei^ 
qui  reddet  unicuiifue  secundum  opera  sua  (l  om.  ii, 

g  4).  Hinc  etiam  alia  Scripliira  testatur  dicens  :  Deus 
mortemnon  fecit^  nec  lcetatur  in  perditione  virorunu 
Jmpii  autem  manibu$  et  verbi$  accer$ierunt  illam,  et 
(Bstimantes  amicam^  defiuxerunt^  et  sponsiones  posue- 
runt  ad  illam,  quoniam  digni  sunt  ijui  sint  ex  parte 
iiiius  (Sap.  1,  43).  Non  ergo  omnipotens  Detis  ulli 
^lmiuimim  causa  mortis  vel  perditionis  exislit,  scd 
ip^am  mnrteui  et  perdiiioneiii  manibiis  et  verbis  ipsi 
iinpii  sibi  accersiinl,  dtiin  nequiler  operando,  et  ne- 
qiiius  aliis  persuaileiido,  et  sibi  et  illis  damiialionein 
aMdiicunt;  dum  viam  iniquitatis  et  perditionis  amaii- 
tes,  a  rccto  ilinere  deflectuntiir,  ct  ad  perpetuam 
damnationem,  tanquam  datis  iuter  se  dexiris,  pari 
consensu  neqiiiliae,  quasi  ex  voto  ei  sponsione  festi- 
iiaut,  foederali  morlis,  et  vitx  aeteriuc  iniinici ,  ipsi 
secuiidum  duriliam  suaiu  el  cor  impQeniteiis,  (besau- 
rizant  sibi  iram  in  die  irae.  In  qua  lUe  justi  judicii 
Delquia  unusquisque  secundum  opera  sua  recipit, 
neino  ex  Dei  praejudicio,  sed  ex  meriio  propriae  ini- 

^  quiutis  condemnaiur.  Non  enim  ille  alitiuein  prae- 

^  destinavii  ut  malusesset,  sed  vere  oninem  maium 
praedestinavit  ut  impunitus  noii  esset;  quia  et  una- 
quaeque  lex  justa  criinen  iioii  habet,  ne  sit  iiijusla  , 
et  tamen  criininosum  piinit  ut  vere  sit  justa.  Qui 
ergo  dicit  quod  bi  qui  pereunt,  pra^desliiiati  suut  ad 
perdilionem,  et  ideo  aliler  evenire  noii  polest;  simi- 
liter  quoque  et  de  justis,  tanquani  et  ipsi  ideo  sul- 
ventur,  quia  pnedestinati  ad  sahitcm  aliud  esse  nou 
poluerunt.  Qiti  ergo  haec  tain  coufuse  et  iusulse 
dicit,  et  illis  lollit  merilum  damnntionis  et  istis  uie- 
ritum  sahitis ;  ac  per  hoc  quid  aliud  agil,  nisi  ut  et 
perenntibus  seeiindiim  illuro  sit  iinposita  nece.ssitas 
ppfditioiiis ,  et  his  qui  salvanlur  sit  iinposiia  neces- 
siias  salutis  ?  atqiie  ideo  nec  illi  jusle  damiientur, 
quia  jitsti  esse  iion  potuenint ;  nec  isli  juste  remu- 
iierentur,  quia  atiud  quain  jtisti  esse  neqniverunl, 
ul  in  utraque  parle  et  perdilio  et  salus  non  sit  ex 
jiidicio  propriae  actionis,  sed  ex  praejudicio  divinae 
prseordinationis.  El  ubi  erit  illud,  qui  reddet  unicui- 

D  que  secundum  opera  sua?  (Rom.  n,  4.)  et  iterum  : 
Nunquid  iniquus  Deus  qui  infert  iram?  Absit  (Rom, 
III,  5).  Aperie  namqiiecausa  ^ieriiiiiotiis  iilorumqui 
pereunl  iii  Deum  refertur,  si  ipse  eos  ita  ad  interi- 
tum  praedfstinavit,  nt  alitid  esse  non  possent :  quod 
senlire  vel  dicere  iiorribilis  blaspheiiiia  est.  Ikd 
Ecclesiae  catbolicae  fldes,  cnjus  filii  et  scclaiores  esse 
dcbeintis,  ila  nobis  firmissime  leneiidnni  iiisiuuat  ut 
superiiis  juxta  Scripturae  sanctae  atictoritatem  brevi- 
ter  designavimus;  videlicet,  omuipoientem  Deuntiu 


,>9 


UlNCMARi  RHEMENSiS  ARCHIEPISCOM 


U 


qnia  boiii  csse  noii  poluerunt,  sed  quia  l)oni  esse  A 
iioluerunl,  el  suo  vilio  vasa  tm  apia  in  inleriium 
po4^evemvenint,  et  in  massa  damnalionis  vcl  origi- 
naii  vel  actuali  merito  permanaerunt.  In  boiiis  nu- 
tem  omnipotcns  Deiis,  sicut  supra  salis  osleiisuui 
est,  ulnimqiie  pn.cscivil  et  praedestinavit,  ut  .et  iii 
praesenti  vita  |)er  suam  gratiam  existerent  boni ,  et 
in  fuiura  etiam  beati.  Utriusque  enim  boni  eorum, 
id  est  et  pn^sentis  et  futuri,  ipse  est  auetor  et  ipse 
iargitor,  et  idcirco  sinedubio  utriusque  prsecognilor 
et  pnedeslinalor  :  quia  et  ipsi  ex  seipsis  non  solum 
aliud  esse  poluerunt,  sed  etiam  aliud  ruerunl  anle- 
qnam  per  eum  qui  jnstificat  iinpium  ex  impiis  justi 
ellicereiitur.  Sive  autem  in  illis  qui  salvantur,  sive 
in  illis  qui  pereunt,  voluntas  propria  remuneratur, 
Yoluntas  propria  damnatur.  Sed  in  illis,  qiiia  per 
gratiam  Domini  Salvaloris  est  sanata,  nt  ex  inaia  et 
prava  fieret  bona  et  recta,  est  procul  dubio  dignissime 
coronala  :  in  istis  autem ,  quia  non  acquiescit  per 


aliorum  pervenitate  divermtas ,  in  stUfsequenii  opu- 
sculo  consequenter  est  vicesimo  secunde  et  iricesimo 
quinlo  capiiulis  explanata, 

1.  Deum  pnescisse  xternaliler  et  oona  quac  IxHii 
crantfacturi,  et  mala  quo!  inali  sunt  gesturi,  quia 
vocem  Scripturx  dicentis  habemiis  :  Deii<  ceteme^ 
qui  absconditorum  es  cognitor,  qui  nosti  omnia  ante- 
quam  finnt  (Dan.  xiii ,  42),  rideliter  tenemos;  et 
placel  tenere,  bonos  praes<*,isse  onmino  per  graliam 
suam  bonos  fuluros ,  et  per  eamdem  gratiam 
aclerna  prjcmia  accepturos;  inalos  vero  pnescisse 
perpropiiani  inaliliam  malos  fuluros,  et  per  suam 
justiiiam  xierna  uUione  damnandos,  ut  secundum 
Psalmislam ,  Quia  poiestns  Dei  est ,  et  Domini  mise- 
ricordia  {Psal,  i.xi,  i2, 15),  reddat  unicuique  secun- 
diim  opera  sua ;  et  sicut  apostolicu  doctrina  se  hai)et : 
His  quidem  qui  secundum  patienliam  boni  operis^  glo- 
n/im,  et  honorem^  et  incorruptionem  qu(erentibus  vi- 


Salvalorem  recipere  sanitalem,  justissime  per  eum-  »  tam  a^ternam  :  his  autem  qui  ex  contentione ,  et  qui 

A —  r.ji .._.:.<.  j .: 17.      „^„  acquiescunt  vcritati ,  credunt  autem  iniquitati^ 

ira  et  indignatiOf  tribulaiio  et  angnstia  in  omuem 
animam  hominis  operantis  malum  (llom,  i ,  7).  Iii  eo- 
dem  sensu  idem  alibi  :  In  revelatione ,  inquit ,  i>o- 
mim  nostri  de  cmloj  cum  angelis  virlutis  ejus^  in  igne 
flammce  dantis  vindictam  his  qui  non  noverunt  Deum , 
etaui  nonobediunl  Evangelio  Dei  nostri,  qni  poenas 
dabunt  in  imeritu  wternas ,  cum  venerit  gtorificari  in 
sanctis  suis ,  et  admirabitis  fieri  in  omnibus  qui  credi- 
derunt  [U  Thess.  i ,  7).  Neo  prorsiis  ulli  nialo  prre- 
soienliam  Dei  iuiposuisse  necessitatem ,  ul  aliud  csse 
non  posset ,  sed  quod  ille  futuriis  erat  ex  propria 
voluntate ,  ilie  sicuii  Deus  qui  novit  omnia  antequam 
iiant,  praescivitex  sua  omnipolenti  et  incommutabili 
insijestate.  Nec  ex  praejudicio  ejus  aliquem ,  sed  cx 
mertto  propriae  iniquilalis  crediiiius  condeninari,  nec 
ipso^  malos  ideo  perire  quia  boni  essehon  poiucrum, 
sed  quia  boni  esse  noluerunt,  suoque  viiio  in  massa 
damnationis,  vel  merito  origiuali ,  vel  eliam  actuali 


dem  jiidiccm  sentiet  perpetuam  damnationem.  Et 
hoc  est  breviter  toliim  quod  de  libero  arbilrio  juxta 
veritatem  fidei  cntbolicae  esttenendum.  Quodsciiicet 
omnem  hominem  liberi  artMtrii  condideril  Deus.  Sed 
quia  per  umim  boininem  peccatum  intravit  in  inun- 
duin,  et  per  peccatum  niors,  et  ila  in  omnes  iioiuines 
perlransiit,  in  quo  omnes  peccaverunt,  ita  istud 
iiberum  arbitrium  in  universo  bumano  genere  iilius 
pncvaricationis  merito  vitiatum  et  corniptum,  ila 
obcxcatum  est  el  infirmatum,  ut  sufiiciat  homini  ad 
male  agendum,  id  est  ad  ruinam  iniquitatis,  et  ad 
hoc  solum  possit  esse  liberum  :  ad  bene  vero  agen- 
dum,  id  est  ad  exercilium  virtutis  et  fructum  boni 
operis,  nullo  modo  assiirgat  et  convalescat,  nisi  per 
iiilem  iinins  mediatoris  Dei  et  bominum  hominis 
Christi  Jesu,  et  donum  Spirilus  sancti,  instnuretur, 
iiluminetur  atque  sanetur,  sicul  ipse  Salvator  in 
Kvangelio  promiltit,  dicens  :  Si  vos  Filius  tiberavit, 
tunc  vere  tiberi  eriiis  (Joan.  viii,  56);  et  Apostolus 


ait :  Ubi  Spiritus  Domini.ibi  liberlas  (II  Cor.  iii,  17);  C  permanserunt 


ul  per  hanc  graliam  Cliristi  et  Spiritus  Chrisli,  liii- 
inanuin  liberum  arbitrium  liberatum,  illurcinalum 
:it<|iie  sanatnm ,  dicat  gratulans  illud  Psalmistui : 
ihminus  ii/uminatio  mea  et  salus  mea,  quem  timebo  T 
{Psal.  XXVI,  I.)  Qui  igilur  hanc  gratiain  libertatis 
«ccipere  desiderat,  iit  ad  i)ene  et  pie  vivendum  ve- 
raciter  liber  fiat,  iion  de  suis  viribus  prassumal,  sed 
ille  se  fideliter  sanaiidum  corroborandtimqne'  com- 
miitat,  de  quo  idem  Psalniisla  dicit :  Apud  homi- 
mtm  gressus  hominis  dirigentur^  et  viam  ejus  volet 
(Psal,  xxxvi,  25).  illum  oret  atque  illi  supplicet, 
dicens  :  Gressus  meos  dirige  secundum  eloquium 
/ifum,  et  non  dominetur  mei  omnis  injustitia  (Psal. 
cxviii,  155);  et  iterum  :  Domine^  deduc  me  in  via 
tua,  et  ingrediir  in  veritale  tua  (Psal,  ▼  t  ^) ,  et  cae- 
tera  similia.  Hacc  vobis  brevitcr  rescripsi  ad  ea  qiise 
Jussislis :  nunc  lideliter  deprecor  et  exbortor  ul,  in 
6iiiiplicitatc  et  sinceritate  verse  fidei  fundati ,  clau- 


II.  Sed  et  de  praedestinatione  Dei  placuit  et  fide- 
liter  placcl;  juxla  aucloritutem  apostolicam,  qiise 
dicit  :  Annon  habel  potestatem  figulus  luti  ex  eadem 
massa  facere  aliud  vas  in  honorem ,  aliud  vero  in  con- 
tumeliam  (Rom,  ix ,  21)?  ubi  el  statim  subjungit : 
Quod  si  volens  Deus  oslcndere  iram  et  noiam  facere 
potentiam  suam ,  suslinuit  in  miitta  patientia  vasa  irce 
aptnta  sive  prtvparata  in  interitum ,  ut  ostenderet  di^ 
vitias  gratiw  suoi ,  in  vasa  misericordio! ,  quo!  prcepa- 
ravit  in  gloriam  (ibid,,  22,  23)?  fidenter  faieniur 
prjedestinationem  electorum  ad  vitam ,  et  prsedesti- 
nalionem  irnpiorum  ad  inorlem.  In  electione  umen  sal- 
vandorum  misericordiam  Dei  proecedere  meritum  iio- 
iium ;  in  damnatione  atitem  periturorum  merilum  ina- 
lum  prsecederejustum  Dei  judicium.  Praedeslinatioiie 
autein  Deum  taiitum  statuisse  qux  vel  ipse  gnuuita 
misericor.dia  vel  juslo  judicio  facturus  erat,  secun- 
duin  Scripturam  dicenlein  :  Qui  fecit  quce  futura 


daiis  aures  vestras  adversus  linguam  nequam  illius  0 '"'J^'  in  malis  vero  ipsorum  inahliam  praescisse» 

vanissimi  et  miserrimi  bominis,  qui  cum  sitparatus  Quia  ex  ipsis  est,  non  prsedestinasse ,  quia  ex  illo 

ad  contenlionem  et  contumax  adversus  verilatem,  noii  est :  pcenam  sane  malum  meritum  exsequeniem, 

nialuitsft,  infelix,  diaboiico  intlatusspiritu,  a  Chrisii  "l'«  bemn  qui  oinnia  prospicit,  pr.TCScivisse  et  pnc- 

Ecclesia  et  sacerdotibus  separare,quam  sua  profana  destinnsse,  quia  juslus  cst;  apud  quem  est ,  ut  snn- 

et  inaniloquiir  deserere.  <^itis  Augusiinus  ait,  dc  oninibus  oninino  rebus  tani 

-,,..„.           .        ...           ^  fixa  sentciilia  quam  ccrta  pr;cscienlta.  Ad  hoc  siqui- 

Lxplicit  Hmcmari  archiepiscopi  Rhemensis,  ad  dem  facil  Sapientis  dicluin  :  Paratasunt  derisoribus 

ouiiies  pene  tuoc  temporis  episcopos ,  tam  Calliae     judicia ,  et  maliei  percutientes  stuUorum  eorporibus 

quam  aliarum    provinciarum ,  suppresso  nominc,  <''''7-  V^  ^^^)'  "i?  !»-'^  iinmobiliiate  prajscieniia;  et 

.     r.  .1.        I                              .      .    .       ...  prjBdesiinationis  Dei,per  qua.ii  npud  eum  futura 

contra  Gothescalcum ,  tuiic  temporis  ab  ipso  Hinc-  jani  fncla  sunl,  elinin  apud  Kcdcsinstem  beneintel- 

maro  in  Altovillari  monasterio  retnisiim ,  qui  in  Or-  ligilur  dicltim  :  Cognooi  quod  omnia  opera  quce  feci 

iiacensi  mouasterio  prius  monachus  fuerat.  ^?^***  perseverent  in  perpeiuum  :  non  possumus  his  ad- 


61 


PRiEFATIO  IN  DISSERT.  11  DE  PR^DEST. 


6i 


tione,  fticut  Arausica  synodus,  lllis  analliema  dicimus. 

III.  Item  de  redemplione  sanguinis  Cliristi,  propler 
nimium  errorem  qui  de  liac  causa  exortus  est,  ila 
nl  qnidam ,  sicut  corom  scripta  indicant ,  etiain  pro 
iliis  impiis  qui  a  mundi  exordio  usque  ad  passionem 
Domini  In  siia  impietate  mortui  xterna  damnalione 
punitl  sunl ,  eAisum  eum  diffinianl,  contra  illud  pro- 
pheticum  :  Ero  mor$  tua^  o  mors ;  ero  mor^ui  Ium$  , 
inferne  {0$e.  xiii»  14),  illud  nohis  simpliciter  et 
fideliter  tenenduin  acdocendum  placel,  juxt-.i  evan- 
gelicam  el  apostolicam  verilatem ,  qiiod  pro  illis  boc 
datum  pretium  teneamus ,  de  quibus  ipse  Doininus 
jioster  oicit :  Sicui  Moy$e$  exaliavit  $erpenum  in  de- 
$ertOj  ita  exaltari  oportet  filium  homim$ ,  ut  omni$ 
qui  credit  in  ip$o  non  pereal ,  $e(i  habeat  vitam  (eter- 
tiffm.  Sic  enim  Deu$  ditexit  mundum  ut  Filium  $uum 
uifigenitum  daret^  ut  omni$  qui  credit  in  eum  non  pe* 
reutj  $ed  habeat  vitam  alernam  (Joan,  iii,  il);  et 
Apostolus  :  Chri$tu$^  inquit,  semel  oblatu$  e$t  ai 
muUormm  exhaurienda  ptccata  {Hebr,  ix  ,  28).  Porro 
capilola  numero  novcindecim  syUogisinis  ineplissime 
el  inendaci»sinie  a  quodam  Scolo  conciusa,  ubi  iion 
argumenlum  fidei ,  sed  polius  commenlum  perfidiie, 
paret  nuJla  omnino  phiiosophi;»  arle,  ut  arrogaiiter 
a  quibiisdam  jactatur,  conslruclum ,  sed  inani  falia- 
cia  et  deceptione  iiiiperitissime  confusuni,  a  pio  au- 
dhu  fidelium  penitus  explodiinus  :  et  ut  talia  et 
similia  caveantur  per  omnia ,  tfiictoritale  Spirilus 
sancti  inlerdicimus ;  iiovaruin  eiiain  rerum  intro- 
ductores ,  ne  districtius  ferianlur,  casligandos  esse 
censemiis. 

IV.  Item  firmissime  lenendum  credimns  qiiod 
omnis  multitudo  fidclium  ex  aqua  et  Spirilii  saiicio 
regeoerala.  ac  per  boc  veraciler  Ecclesix  incorporata, 
et  juxta  doctriuain  aposlolicam  in  niorle  Clirisli  ba- 
piizata ,  in  ejus  sanguine  sil  a  peccatis  snis  abluta , 
quia  iiec  ia  eis  potuit  esse  vera  regeneralio,  nisi 
fieret  et  vera  redeinptio,  cuin  in  Ecdesiae  sacramentis 
nibil  sit  cassuin,  niliil  Iiidificalorium ,  sed  prorsus 
totum  vcrum,  et  ipsa  sui  vcrilate  ac  siuceritale  sub- 
uixum.  Ex  ipsa  tamen  multitudine  fidelium  et  re- 
demptonim  alios  salvari  aeterna  salute,  quia  per  gra- 
tiam  Dei  in  redemptione  sua  fideliter  perniaiicnt, 
ipsius  Domini  sui  vocein  in  corde  fereiites  :  Qui  per- 
severaverit  u$que  in  finem ,  hic  $alvu$  erit  {Matth.  x , 
2i) ;  alios  qui  noluerunt  permanere  in  salute  fidei , 
quam  in  initioacceperunt,  redcinptiouisque  graliani 
poiius  irritam  facere  prava  doctrina  vel  viia  quam 
servare  elegerunl ,  ad  plenitudluein  salutis ,  et  ad 
percepiionem  xteru»  beatitudinis  nullo  inodo  per- 
veiiire.  In  utroque  siquidem  doctrinam  pii  doctoris 
liabemus :  Quicunque  baplizati  sumu$  in  Christo  Je»u, 
iu  morte  ip$iu$  buptizati  $umu$  (Rom,  vi ,  5) ;  cl : 
Omnes  mti  in  Chri$to  baptizali  esti$ ,  Christum  indui- 
$li$  (GaL  111,  27);  et  iterum  :  Accedamu$  cum  vero 
corde  in  plenitudine  fidei  a$per$i  corda  a  conscientia 
mala^  et  abluti  corpus  aqua  munda ,  (eneamu$  $pei 
no$ttce  confe$$iottem  indectinabilem  (Uebr.  x ,  22) ;  ct 
iterum  :  Irritam  qui$  facien$  legem  Moysi ,  $ine  ulla 
mi$eratione  duobu$  aut  tribus  teslibus  moritur.auanto 
ma^is  putatis  deteriora  mereri  $upplicia  qui  Filium 
Dei  conculcaverit ,  et  $anguinetn  te$tamemi  poUutum 
duxerit^  in  quo  $anctificatu$  e$t^  et  Spiritui  qratite 
contumeliam  feteritl  (Ibid.f  28.) 

V.  Item  degratia  perquam  salvantur  credenles, 
et  sine  qua  rationalis  crealura  nuuquam  beate  vixit, 
ei  de  iibero  arbitrio  per  peccatum  iii  primo  liouune 


A  inferenlcs,  qiuc  periculosissiuiis  et  gravissimis  lcni- 
poribtis  ad  cumulum  kiborum  iiostrorum  iisque  ad 
scissioHcm  cbaritatis  miserabiliter  et  lacryinabiliter 
succrcveruiit ,  ne  incutcs  Chrislianse  inde  corrum- 
paiitur,  et  exridant  a  simplicitale  et  castitate  fidei, 
qu.r.  cst  in  Christo  Jesti,  penitus  respuinius,  et  ul 
fraterna  charitas  cavendo  a  titlibus  audituui  castiget 
Doinini  Christi  amore  inoneinus.  Rerordetur  frater- 
nitas  malis  mundi  ^ravissimis  se  urgeri,  messe  niinia 
iniquorum,  et  paleis  leviuin  hoiiiiiiuui  se  durissiine 
suOocari ;  baec  vincere  ferveat,  et  corrigere  laboret, 
et  siiperfluis  coetum  pie  doleniiuui  et  gementium  non 
oneret :  sed  potius  certa  et  vera  fiile,  quod  a  sanctis 
Patribiis  de  his  et  similibus  suflicienter  prosecutum 
est»  ainplcciatur. 

Sanetorum  Pairum  de  gratia  et  itbero  arbiirio 
untentiof. 

1.  In  pnevaricatione  Adx  omnes  homincs  natura- 
D  lcin  possibilitatem  et  innocentiam  perdidisse,  et  ne- 

iiiineiii  de  profundo  illius  riilii»  per  lilienim  arbi- 
trium  posse  consurgere ,  nisi  eum  gratia  Dei  mise- 
rantis  erexcrit. 

2.  Qtiod  nemo  nisi  per  Christum  libero  bene  uta- 
tur  arbitrio. 

5.  Quod  omnta  studia  et  omnia  opera  ac  merita 
sanctorum  ad  Dei  gloriam  laudenique  referenda  sinl, 

3uia  nemo  aliunde  ei  placeat  nisi  ex  eo  quod  ipse 
onaverit. 

4.  Quod  ita  Deus  !n  cordihus  hominum  at({ue  in 
;pso  libero  operetur  arbilrio,  ut  sancta  cogiiatio, 
pium  consilium  omnisque  nintus  bonx  voluntniis  ex 
Deo  sit,  quia  per  illuin  aliquid  boni  possumus,  slne 
qiio  nihil  possumus. 

5.  Omiiium  sludiorum,  oinniiimque  virtuium,  qui- 
bus  ab  iiiitio  fidel  ad  Deum  tenditnr,  Deum  proliie- 
niur  auclorem  ,  et  iion  dubilamus  ab  ipsius  gratia 
oinnia  hominis  merita  pncveniri  ,  per  quem  fil  ut 
aliqiiid  boni  et  velle  incipiamiis  et  fuccre.  Quo  uti- 

C  qtie  auxilio  et  misericordia  Dei  iion  aufereiur  libe- 
rum  arbitrium,  sed  liberatur,  ut  de  tenebroso  luci- 
diim,  de  pravo  rectuin,  de  languido  sanum,  de  im- 
priiileiite  sil  providum.  Tanta  enim  est  erga  omiies 
Ironiiiies  bonitas  Dei,  ut  iiostra  velit  esse  merita, 
qwjd  sunt  ipsius  dcAia,  et  pro  his  quoi  largilus  esl, 
xterna  pr^mia  sit  donaturus.  Agit  quippc  in  nobis 
ut  quod  vult  ^t  velimus  el  agamus. 

6.  Falcmiir  gratiam  Dei  et  adjutorium  etiam  ad 
singulos  actus  dari,  eanique  non  dari  secundum  me- 
ritu  iiostra,  ul  vera  sit  gratia,  id  esl,  grutis  data  pcr 
ejus  miscricordiam  qui  dixit  :  Mi$erebor  cui  mi$ertu$ 
ero ,  et  misericordiam  pra'$tabo  cui  mi$ericor$  fuero 
(Rom.  IX,  15). 

7.  Falemur  esse  liberum  arbitrium,  eliamsi  divino 
Indigct  adjutorio. 

8.  Arbitrium  voluntatis,  in  primo  homine  infirma- 
tum,nisi  pergratiam  bapiismi,  nou  potest  reparari. 

9.  Arbilrium  voluntatis  luiic  est  vcre  liberum  cuin 
D  vitiis  peccatisque  non  servil.  Tale  dalum  est  a  Deo 

utiqiie  homini  primo,  qtiod  amissum,  tiisi  a  quo  po- 
tiiit  dari ,  non  potuit  reddi ;  uiule  Veritas  dicit  : 
Si  vosFitius  tiberavit,vere  tiberi  eritis  (Joan.  viii,  36). 
Yl.  £l  quia  indiscussi  et  incxaminali,  scientixqiie 
litterarum  peiie  ignari,  minusque  apostolic»  prae- 
ceptioni  appropinquanles,  peccatis  uostris  agenii- 
bus,  per  civitaies  episcopi  ordinantur,  qua  occa- 
sione  maxime  vigor  ecclesiaslicus  dcperit,  (jlacuij^ut 


05 


HINCMARl  RHEMENSIS  ARCHtEPlSCOPI 


6i 


natur  episcopug ,  riinore  dSisto  soHicile  examineiur 
primum  cujus  vilae  sit,  deinde  cujus  scienlise.  El 
\igore  ecclesiastico  sub  oculis  omnipolentis  Dei  agat 
metropoiitanus  in  hac  parte,  cseieris  episcopis  sicut 
Dei  ministris  adjutorium  ferenlibus,  ne  maculal» 
viiae  et  pompa  sseculi  turgidus,  et  simoniaca  hxresi 
pollutus,  bumilibus  el  mundis  membris  Cbristi  Ec* 
1'lesiaeque  superponalur  eplscopus  ,  nec  prsesumal 
iilitlcratum  et  cupiditnte  illicila  cnncalum ,  reddi- 
turus  facti  sui  Deo  ralionem,  popitlo  pneHcere.  Si 
vero  necessarium  isdcm  melropolilanus  viderii,  ne 
tnnlum  malum  cogatur  agore  ,  ul  indebilo  honorem 
bnnis  tanlum  debilum  Iradat,  inslruat  populum,  in- 
formet  Ecclcsiam,  potius  adiie  clcmeuiiam  rcgum, 
el  ipse  cum  coepiscopis  suis  qnibus  vahierit  modis 
adeat ,  ut  Ecclesiam  Dei  gloriosi  regcs  digno  hono- 
rent  minislro.  Si  autem  lurpiter  cupiditate  quacuu- 
que  metropolilanus  victus,  aul  aliquo  nninere  de- 
ccptus,  lautum  opus  negligenler  ei  ?egre  fuerit  exse- 
culus,  judicium  omnia  cernentis  Dei  se  incurrere 
non  dubitet,  sed  et  sententia  ecclesiaslica  uoveril  se 
culpandum. 

iJt  hi  qui  ordinandi  snnl,  secundnm  ordincm  ec- 
clesiasticum  el  inslitutionem  sanctorum  Pairuni  or- 
dinenlur,  viilelicel  judicio  metnipolilanonim  et  eo- 
rum  episcoporum  qui  circiimcirca  stinl,  provebauliir 
ad  ecclesiaslicam  poleslatem,  ex  excerpiis  Mart  ni  : 
>ion  liceat  elcciioncm  facere  eorum  qtti  ad  saccrdo- 
tium  provocanlur,  sed  judicium  sit  epi^coporuin,  iit 
ipsi  eum  qui  ordinandiis  est  probcnt  st  in  serinone  et 
in  nde  et  in  episcopali  vita  edoclus  est. 

Item  qiio  jiidicio  feriendi  sint  qui  in  ordinandis 
episcopis  sanctorum  Palriim  slatiila  neglexerint,  ex 
<lecretis  papae  Leonis  :  Si  qui  opiscopi  lalem  conse- 
craverinl  sacerdotem  qualcni  esse  noii  liceaU  eiianisi 
aliquo  modo  damnum  proprii  bonoris  evaserint,  or- 
dinalionis  tamen  jus  alteriiis  non  babebunt,  nec  iiii- 
quam  ei  sacramento  iiitererunt,  quod  neglecto  Dei 
judicio  immerito  prjeslilerunt. 

ilipc  aulem  quatuor  capitula  sequuntury  apud  Carisia- 
cum  contra  Prcpdestinatiano$  con$titula ,  el  post 
lectionem  praxedentium  in  prcefatu  synodo  relecta^ 
in  subsequenli  etiam  opere  Scripturarum  atque  or- 
thodoxorum  sunt  testimoniis  confirmata, 

I.  Deiis  omnipolens  bominem  sine  peccato  reclum 
cum  libero  arbitrio  condidit,  et  in  paradiso  posiiit, 
4|iiem  in  sanciitate  juslitix  permanere  voluit.  Ilomo, 
libero  arbilrio  male  utens,  peccavil  et  cecidil,  et 
faclus  esi  massa  perditionis  lotius  bumani  gcneris. 
Deus  autem  bonus  el  jiislus  elegil  ex  eadem  inassa 
perditionis,  secundum  prsescientiam  siiam,  qiios  per 
graliam  pnedeslinavit  ad  vitam ,  et  vitam  illis  pnc- 
destinavit  xtemam.  Cseteros  auiem ,  quos  jusiiiise 
judicio  in  massa  pcrditionis  reliquit ,  pcriluros 
pr.nescivit  ,  sed  non  ut  perirent  pnedeslinavit ; 
poenam  autera  iliis  ,  quia  juslus  est ,  pnede- 
stinavit  aeternam.  Ac  per  hoc  unam  Dei  pnedesti- 
nationem  tantummodo  dicimus,  quae  aut  ad  donum 
periinet  gratix  aut  ad  retribulionein  juslilide. 

II.  Libertatem  arbitrii  in  primo  hoinine  perdidi- 
mus,  quam  per  Christum  Dominum  noslrum  recepi- 
mus ;  et  habemus  litierum  arbiiriiim  ad  boiium  prse- 
venium  et  adjutum  gralia,  et  babemiis  liberum  arbi- 
Irium  ad  maliim  desertum  gralia.  Liberuin  aulem 
habemus  arbitriutn,  quia  gratia  liberatum,  et  gratia 
de  corrupto  sanatum. 

III.  Deus  omnipqtcns  omnes  homines  sine  exce- 


A  gnitudinem  et  pretii  copiositatem,  sed  ad  infldclium, 
et  ad  non  credentium  ea  fide  quas  per  dileciioncm 
operatur,  respicit  partein  :  qiiia  poculiim  huniaii;c 
salutis,  c|uod  confectuni  est  infirmitate  nostra  et 
virtute  divina,  habet  quidcin  iii  se  ut  omnibu8  pni- 
sit,  sed  si  non  bibilur,  non  niedetur. 

Sequitur  epistola  Prudentii  Tricassinm  cititatis  ^t- 
scopi,  qu(e  in  processn  operis  sequentis  sape  com- 
memoralur^  et  a  catholicorum  fide  atque  dvctriaa 
discordare  monstratur. 

Patri  venerabili  et  cxteris  palrilNis  fralriousqne 
sincerissimc  diligendis,  at(|iie  coepiscopis  revercn- 
dis,  Prudentius  ;«)ternam  in  Domino  salutem.  Qiian- 
tiim  ad  ineriiiim  peccatorum  meoriim  sp^^ctat,  justis- 
siino  Dei  judicio,  quantum  vero  ad  indebitas  atque 
indeficientes  ejtis  misericordias  pcrtinere  dignosci- 
tiir,  misericordissimo  ipsiiis  munere,  infirmttaiibas 
peneomnibus  notis  depressus,  sancto  desiderabiri- 

l^  que  vestro  conventul  adesse  probibeor.  Qiiod  autem 
possum,  praesentibiis  litteris,  atqiie  legato  nostrae 
Ecclesia»  presbytero  Amoldo,  mei  consensus  prae- 
seiuiam  eolenus  exhibeo,  iit  is  qut  ordinandus  est, 
si  apostolicae  sedis  omnibus  institutls,  et  beatorum 
patrum  Innocentii,  Zosiiiii,  Donifacii,  Sixti,  I^otiis, 
Gclasii,  Ccelestinii,  Gregorii,  Hilarii,  Ambrosii,  Aii- 
giistiiii,  Isidori,  Primasii,  Fulgentii,  Hieronyint,  Cas- 
siodori,  Bed;ie  aliommque  adaeque  calholiconim  at- 
que  orihodoxorum  virorUm  scriptis  et  dictis,  ac 
specialitersuperquatuorcapitulis,  quibusomnis  Ec- 
clesia  catbolica  adversus  Pehigium  ejusque  liaere- 
seos  sequaces  pugnavit  ac  vicit,  atque  ad  posiero- 
mm  memoriam  litteris  auctoriiate  et  veritale  plc- 
nissnnis  mandavit,  confitendo  subscribere,  et  snb- 
.scribendo  confiteri  voloerit,  ejus  mo  ordinatroni  con- 
sentanciim  esse  profitear  :  sin  alias,  prorsus  neqiie 
asscniior ,  neqiie  fidelibus  Christi  assenliendum 
suadeo.    Capitulorum  vero  quatuor  pnumissornni 

ri  sericm,  quam\is  vestram   prudentiain   multo  vtva- 

^  cius  quam  meam  exlremitaicm  compertam  esse  non 
dubitem,  necepsario  lamen  breviicr  adnectendam 
judicavi,  ulfacilius  quid  senliani,  cui  vcrilaii  con- 
seiitiam,  vesira  bealilas  recogiioscnt :  vitlclicel  ui 
Itberum  arbilrium,  in  Adam  nierilo  inobedienliae 
amissuin,  ila  iiobis  per  Dominiim  nostrum  JesumChri- 
stum  redditum  atque  liberatuin  confiicaiur,  interim 
in  spe,postuioduin  autein  in  re,  siciitdicitApostolus  : 
Spe  enim  salvi  facti  sumus  (Rom.  viii,  24),  ul  tamen 
semper  ad  omne  opus  boniim  Dei  omnipolentis  gra* 
tia  indigeamus,  sive  cogitandum,  sive  inchoaudum, 
operandum  ac  perseveratiter  consummandum ,  et 
sine  ipsa  nihil  boni  nos  posse  ullatenusaut  cogitare, 
aut  velle,  aul  operari  sciamus.  Secundo,  ut  Dei  om- 
nipotentis  altissimo  secreioqiie  consilio  credat  at- 
que  faieatur  quosdam  Dei  graluita  inisericordia  ante 
omnia  sieciila  praedeslinalos  ad  vilam,  qiiosdam  im- 
perscrutabili  jiislitia  praedestinatos  ad  poenam,  ut 
id  videiicet,  sive  in  salvandis,   sive  in   dainnandis 

^  praedestinaverit,  quod  sc  pripscierat  csse  iudicaiido 
facluriim,  dicentc  prophcta  :  Qui  fecit  qum  fntura 
suni.  Tertio,  ut  credat  et  confiicatur  cuin  oiniiibus 
calbolicis,  sangiiincm  Domini  nostri  Jesu  Chrisli 
pro  omnlbus  hominibus  ex  tolo  nitindo  in  eiim  crc- 
dentibus  fusutn ;  non  aulcm  pro  illis  ixiii  niinquam 
in  eum  crediderunt,  nec  hodicque  credunt,  nuiiquara 
nec  crcdituri  sunl ,  diceiiie  ipso  Domino  :  Venit 
emmfiiius  hominis^non  ministrari,  sed  minislrare,  et 
dnre  animam  sHamin  redemptionem  pro  multis  {Maith, 


65 


DE  PR^DESTLNATlONfi 


in  Pelagfo  damnatis  universaliter  Ecdesia  consense- 
nu  saiegerii  atqne  subscripserit,  luec  tamen  specia- 
Hus  adversus  einn  cjusqne  coinpliees,  per  apostoli- 
eam  sedem,  insiantia  beatissimi  Aurclii  Carlhaginen- 
sis  episcopi,  atque  Augustini,  cum  aliis  Irecentis 
quatiiordecim  episcopis,  ah  ejus  pravissimis  sensi- 
bas  enita,  vindicata,  et  rouliis  tam  epistolis  qtiam 
llbris  toto  ori)e  vulgalis,  omnis  bodieque  gaiidet, 
cofifiielur,  pnedicat,  el  tenet,  alque  tenehit  Eccle- 
sia.  His  pcr  oinnia  consentaneani,  pnedicabilein  pa- 
lernitatein  rralernitaleiuque  vestratn  gralia  superna 
inTiclam  alque  prxvalidain,  etsao  munere  gauden* 
tem  perpelim  coiiservaie  dij^netur. 

Celcnim  mulliplices  ac  torttiosas  et   yenenatas 
aeiilcntias  Gotbescalci,  ctijiisdebiia  cuin  exsecra- 


DiSSERTATIO  POSTERIOR.  66 

A  lione  in  sequenti  opere  ssepius  facimus  mentlonem, 
sed  et  compliciuro  ejus  agoncs  pestiferos  hic  pra&- 
ponere  non  necessarium  duximus,  quia  licet  pesti- 
lens  eorum  doctrinu  ex  aiiquanlis  se  in  diversa  scin- 
dal  iiinera,  de  pnedcstinatione  tamen  repniborum 
ad  interituni ,  et  quod  Deus  non  omnes  homines 
vuUsalvos  fieri,  sed  eos  lantummoik)  qui  salvantur, 
el  quia  non  pro  omnibns  passus  sit,  unde  opuscu- 
lum  subseqtiens  catholicorum  doctrinaro  saflicien- 
ter  ostendil,  conspirare  noscuniur,  et  contra  eos 
jam  singillalim  in  aliis  libellis  aiile  hos  actis,  prout 
Domlnus  dedit,  laborem  impendimus,  sicut  ei  cut 
libuerit  vei  licuerit  patere  yaiebit. 


mNGBIARI 

ARCHIEPISGOPI    RHEIIENSIS 

D£  PRIDESTliTIONE  DEI ET IIBEBO  ABBITBIO 

POSTERIOR  DISSERTATIO 

Adversus  Gothgscalcum  et  cwteros  PrcBdeslinatianos. 


1  EPISTOLA  AD  REGEM. 

Domlno  Carolo  regi  glorioso  Hikch arus,  nomlne 
non  inerito  Khemorum  cpiscopus,  ac  plebis  Dei  fa- 
mulus,  una  cnm  coilegis  dominis  ct  fratribus  meis 
venerandis  episcopis,  oratoribus  scilicet  saiutisatque 
prosperitatis  veslrae  devotis. 

Nuper  elapso  inense  Jtinio,  per  Indictionem  septi- 
mam,  anno  Incarnalionis  Doniinicae  859,  dedistis 
nobis  quaedain capitula,  sicut  nostrx  dlxisiis  humili- 
taii,  a  Remigio  revereniissimo  Lugdunensium  archi- 
episcopo  vestr»  porrecta  sublimitati,  jnbenies  ut 
tempore  congruo  de  his  vobis  redderemus  respon- 
SQm»  si  unaninies  uno  ore  eorumdem  capitulorum 
seostti  concordaremus :  an  quia  vobis  a  cana  Patrum 
fide  in  quibusdam  dissentire  videbantur,  nosier  s  en 
sus,  quem  a  catholico  tramile  non  dcviare  credeba- 
tis,  ab  eis  in  aliquo  dissiderel,  seqtienles  et  prxcepli 
Doniinici  jussionem,  el  Ghrisiianam  pr%decessorum 
vestrorum  consuetudinem.  Est  enim  et  divinis  legi- 
bos  cautum,  et  prisco  anteriorum  principum  more 
&ttetom,utquotie8cunqaein  calholica  fide  vel  divina 
religione  quiddam  novi  emerserit,  a  principali  sen- 
teniia  episcoporum  consuUui  referaiur,  et  qiiod  eo- 
mm  jndicio,  Scripturarum  sanctaruin  auctorilatc,  et 
orthodoxorum  2  magistroruro  doctrina,  atqiie  secun- 
dum  auctoritatem  canonicam,  et  decreia  pontificum 


B  lensi,  in  villa  qux  dicitiir  Saponarias,  ante  btdauni 
quam  vobis  porrecta  fuerint,  sunt  recitata,  prole- 
rente  et  deponente  ea  synodo  domno  Remigio  Lug-* 
dunensium  arcbiepiscopo  :  qiiae  sicot  dixit,  et  in 
epigrammate  eorumdum  capilulorum  continetur,  in 
hoc  ipso  anno,  in  Kalendis  nihilominus  ibidem  des- 
criptis,  et  in  suburbio  Lingonica  urbis,  ad  instru- 
Gtionem  Dominici  populi  ipse  et  sibl  comprovinciales 
Episcopi  ediderunt.  £t  in  craslina  alia  qusedam  ca- 
pitula,  de  qutbns  post  locuturi  sumus,  relectafuere  : 
superquibus,  sicut  quibusdam  exfratribusvisumesf, 
quorumdam  sensus  estmotus.  Nam  ut  vere,  et  nosfa- 
teamur,  nostrx  conscientiae  snperpridem  capitulis, 
quae  ut  diximus  Hemigins  archiepiscopus  synodo 
praesentaverai,  recilatis,  caiholicorum  admerooriain 

G  reducentes  docloruin  traditiones,  non  modice  se 
concusserunt.  Unde  nostroruih  quidam  ildei  Ghri- 
stianae  zelo  succensi  aliqua  synodo  voluere  sugge- 
rere :  sed  motus  nostri  ab  eodem  venerabili  archie- 
piscopo  Remigio  Ltigdunensiam  sunt  modeste  com- 
posiii :  eo  venerabililer  peroranle,  ut  si  quorumcnn* 
que  nostrorum  sensus  ab  eisdem  prolatis  capitulis  in 
aliquo  disseniiendo  se  coinmoveret,  ad  proxime  futu* 
rain  synodum  catholicorum  tibros  doctorum  quiqiie 
deferre  curemus,  et  sicut  melius  secundum  catlioli- 
cam  el  apostolicam  doclrinam  in  comniune  invene- 

«>*irv%iic      Aa    n*M»iarfk  Annn«s    niKknimif  Ar     lanAamilft^      In 


C7 


HING&fARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


G8 


piolala.  Qaapropter  quanivis  blando  sibilo  eos  qui- Acolloqueremur  sernione,  et  eos  si  aliquo  modo  vale- 

remus  ab  bac  prava  inlentione  ad  calbolicae  fldet 
nniutem  cooperante  Domino  revocaremus.  Sed  quia 
partim  occupationibus  prjepedili,  partim  autem  in 
rraternis  suasionibus.minus  quam  necesse  fuerat 
obaudili,  eos  quos  mone.re  disposuimus  a  sua  inten- 
tionc  revocare  nequivimus  :  inde  quia »  sicut  dicit 
Apostolus,  Quorumdam  hominum  peccata  manifeita 
sunt,  pracedentia  ad  judidum ;  qud$dam  atUem  ei 
subsequuntnr.  Similiter  et  facta  bona  manifesta  sunt^ 
et  qu(e  aliter  se  habent^  abscondi  nonpossunt  (JTim^ 
V,  2i,  25) ,  adeo  quorumdam  excrevit  dissensio,  ut 
basc  dissonaniia  ad  veslram  perveniret  notitiam,  et 
synodali  der.rcio,  pro  zelo  fidei  et  unanimitalis  amo- 
rc,  anicquam  hocc  nobis  perscrulanda  commiiteretis. 


dam  cbaraxare  volueruntde  eo  quod  sanctus  Coele 
stinusepiscoposGallicanos  redarguit,  dicens|(e;7f</.  8): 
I  Quid  illic,  inquit,  spei  est,  ubi  magistris  tacentibus 
bi  loquuntur,  qui  si  ita  est  eorum  discipuli  non  Aie- 
runt?  Timeo  ne  cohiberc  sit  boc  tacere  :  timeo  ne 
magis  ipsi  loquantur,  qui  permittunt  iliis  taliter  lo- 
qui.  In  talibus  causis  non  caret  suspicionc  tacitur* 
n'tas,  quia  occurreret  veritas  si  isilsitas  displiceret. 
Merito  namque  causa  nos  respicity  si  silentio  fa- 
veamus  errori.  i  Nos  tamen  plures  ,  qui  eorum 
et  ildem ,  et  doctrinam,  et  prudentiam  novimus, 
minus  in  eis  isU  noscentibus  sententiam  pro 
dissenaione  baptismi  de  bcato  Cypriano ,  a  san- 
clo  Augusiino  coUaudatam  saepcnumcro ,  in   lihro 


secundo  de  baptismo  {conlr.   Donat,  c.  i)  positam  ^  quatuor  cnpiluia  episcopali  4  diflinitione  vobis  de 

caibolicorum  Patrum  dictis  colligi ,  et  singulorum 
exigeretis  manibus  roborari.  Postea  vero  et  quo- 
rumdam  ex  his  qui  eisdem  capitulis  subscripserant, 
et  aliorum  etiam  intantum  est  accumulata  vecor- 
dia,  ut  necesse  Toret  et  jussionis  vestne  insUntia,  et 
exsecutionls  nostrx  obedientia  ,  binc  eonim  quos 
pncmisimus  scriptis  el  propositionibuslitteraliollicio 
respondere.  Inter  quse  et  his  capitulis ,  quae  nobis 
nuper  dedistis,  pro  nostri  ingenioli  capacitate ,  sub 
dubietate  tamen  respondimus  :  quia  non  credidimus 
ut  fratres  et  coepiscopi  nostri  contra  regulas  eccle- 
siasticas  adversum  nos  talia  debuissent  conscribere  : 
prtTsertim  cum  non  ignorarent  Dominicis  instilu- 
tionibus  et  Icgibus  sancto  Spirilu  promulgatis  prae- 


3  proposuinius.  <  Quomodo  enim,  inquit,  potuit  ista 
res  lantis  allercationum  nebnlis  involuta  ad  plenarii 
concilii  luculontam  illustralionem  conGrmalionem- 
que  perduci,  nisi  primo  diutius  per  orbis  terrarum 
regiones  muliis  hinc  alque  hinc  disputationrbus  et 
collationibus  episcoporum  pertractala  constaret? 
Hoc  aulem  facit  sanitas  pacis,  ut  cum  diutius  aliqua 
obscuriora  quxruntur,  et  propler  inveniendi  difiicul- 
taleni  diversas  pariunt  in  fraterna  disceplatione  sen- 
tentias ,  donec  ad  vorum  liquidum  perveniaiur » 
vinculum  permaneat  unitalis,  ne  in  parte  praecisa 
remaneat  insanabile  vulnus  erroris.  Et  ideo  plerum- 
que  doctioribus  minus  aliquid  revelatur ,  ut  eorum 
patiens.  ei  humilis  cbaritas ,  in  qua  fructus  major 


est,  comprobetur ,  vel  quomodo  teneant  unitatem      fixum  esse  ,  qualiter  si   in  sxpefatis  capitis  fldei 
cum  in  rebus  obscurioribus  diversa  sentiunt ,  vel 
quomodo  accipiant  veritatem  cum  contra  id  quod 
sentiebant  dedaratum  esse  cognoscunt.  i 

Sciebant  namque  iidem  venerabiics  catbolici  et 
docli  viri,  quia  in  multis  rcgionibus  ac  provinciis 
ha;e  pesiifera  erat  recommola  doctrina.  Et  ideo  si- 
lentiuin  in  suis  provinciis  imponere  tam  facile  sicut 
forte  poterant  noluerunt  errori,  doncc  ad  plurimo- 
rum  notitiam  'perventa  pluriniorum  judicio  quxslio 
sopiretur  :  quia  ut  dicit  sanctus  Coelestinus  in  epi- 
stola  ad  Mestorium  directa  (epitt.  5  m  /in.},  c  Omnes 
debent  nosse  quod,  agitur ,  quoties  omnium  causa 
tractatur,  i  videlicet  ut  cum  omnium  in  unius  pro- 


ohloqueremur,  nos  compellare ,  et  tunc  synodali  ju- 
dicio  nos  nostrasque  sententias  a  sua  debuissent 
communione  explodcre.  Nunc  vero ,  quia  certi  su- 
mus,  cujus  composiiioni  debemus  de  sa^penominatis 
quxslionibus  respondere  ,  servatis  relationum  abso- 
bilionibns  contra  eos  quibus  a  vestra  dominatione 
pro  iniposilo  nobis  ministerio  jussi  sumus  reddere 
rationcm,  contra  baec  lantum  capitula,  quantum  ex 
nobis  est  cum  omnibus  pacem  habentes,  ex  sancta- 
rum  Scripturarum  aucloriiale  ,  et  catliolicorum  Pa- 
truin  sententiis,  simpliciler  respondere  curabimus  ; 
ut  cui  forte  omnia  illa  legere  non  licuerit,  vel  noii 
Hbueril,  hic  compendiosas  pro  tempore  capitulorum 


positione  fueril  difiiniu  consullatio,  cunctorum  va-  1%  responsiones  inveniat :  quas  furatis  borulis  a  diver- 


leat  ad  omnesemanare  solulio.  Ha;c  eadem  namque 
capitula,  sicul  facile  reminisci  potestis,  ante  trien- 
nium  nobis  in  villa  Rotbomagensis  episcopii ,  quae 
Nielfa  dicitur,  quando  in  excubiis  contra  Nortman- 
norum  infestationem  degebamus,  sub  tilulo  quasi  in 
Valentina  synodo  conscripta  fuerint,  anno  Incarna- 
tionis  Dominicae  855  ,  sub  Lolhario  iinperatore  de- 
distis ,  ut  ad  illa  quae  nobis  viderentur  catholice 


sis  occupationum  distensionibus,  qui  cogitationum 
ferias  non  habemus,  sicut  dc  sententiis  sanctorum 
Patrum  accepimus,  ne  torpore  vel  inobedientia  a 
vestra  denolaremur  Christiana  devotione,  commit- 
tere  schedulis  tuinultuario  sermone  studuimus  :  que- 
niam  in  praefalis  relalionibus  provocati  multipli- 
cibus  muhipHcium  illationibus,  multipliciter  nnil- 
tiplicibusqne  collatiouibus ,    uon   sine     slcut   sci- 


m  DE  PRiEDESTINATlONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  7C 

Et  vel  in  hoc  solo  devolom   qoemque  lectorem  A  lam  tuam,  in  qua  peiis  ut  de  hseresibtts,  qn»  oriri 


nobis  eonciliaii  confidimns ,  qnia  cum  ex  sua  mente 
nostnim  laborem  perpenderit,  nos  apud  se  excusatos 
habebit.  Quis  Tero  sit  istorum  capitulonim  compo- 
sttor,  cui  quasi  a  novo  cogimur  respondere,  ipse 
se  prodet  cum  necessario  urgebilur  ad  lucem  ve- 
ritalis  venire  :  quia  operalor  tenobrosorum  operum, 
inter  qooe  ab  apostolo  et  hacreses  describuntur,  odit 
iucem  ei  non  venit  ad  lucem ,  ut  non  arguanlur 
opera  fjus  :  omnis  vero  qui  l)ona  agit ,  inler  quae 
bona  ab  Apostoio  et  fidcs  connumeratur ,  venit  ad 
incem,  ut  manifestenlur  opera  ejns,  quia  in  Deo 
sunt  facta.  Sed  et  ille  quicunque  est ,  si  ad  lucem 
venerit,  el  veritali  ex  corde  consenserit,  esse  filius 
Incis  poterit.  5  ^^  aulem  ei  pcrtinaciter  contra- 


poluerunt  ex  quo  Domini  in  came  nuntiari  ccepit 
adventus,  aliquid  scriberem.  Hoc  autem  feci,  ut  vi- 
derem  utrum  jam  deberem  ipsum  opus  aggredi, 
el  inde  tibi  aliquid  mittere,  nbi  considerares  tanto 
esse  difficiiius  quanio  vis  esse  brevius.  Sed  ne  hoc 
qnidem  potui ,  taiibus  cnrls  supervenientibus  impe- 
ditus,  a  quibus  omnino  dissimuJare  non  Q  possem. 
Nam  me  et  ab  eo  quod  hal>ebam  in  manibns  aver- 
lerunl:  hoc  autem  est,  ubi  respondeo  libris  Juliani, 
quos  ocio  edidit  posl  illos  quatuor  qnibus  anle 
respondi.  Hos  enim  cnm  Romse  accepisset  frater 
Alypius,  nondum  omnes  descirpserat,  cum  oblatanv 
occasioncm  noluit  praeierire,  per  quam  mihi  qmnqne 
transmisit,  promittens  alios  tres  cito  seesse  missn- 


sux  vecordia,  iiaeretici  sibi  nomen  mponet :  quia 
non  statim  esi  haereticum  quod  ignoranter  a  fide 
sontitur  diversom  si  non  fial  pertinaci  conten- 
lione  h«reticuro. 


dtxerix  veritati,  ipse  infldelilate  sua  et  contentionis  B  rum  ,  ei  muUum  inslans  ne  responde  redifferrem, 

Gujus  inslantia  coactus  sum  remissius  semper  agere 
qnod  agebam ,  ut  opera  ulrique  non  deessem ,  uni 
diebus  alleri  noctibus,  quanlutn  mihi  ab  aliis  occu^ 
pationibus  hinc  atque  hinc  venire  non  desistenlibus 
parcerctur.  Agebam  vero  rem  plurimum  necessariam 
nam  retractabam  opuscula  mea,  el  si  qnid  in  eis  me 
offenderet,  vel  aiios  offendere  possef ,  pariim  repre- 
bendendo,  parlim  defendiendo ,  quod  legi  posset  el 
deberet  operabai.  El  dno  volnmina  jam  absolveram, 
retractaiis  omnibus  libris  meis ,  quorum  numcrum 
nesciebam,  eosque  ducentos  triginta  ct  dnos  esse 
cognovi.  Restabanl  epistolae,  et  tracialus  popnlares 
quos  Grxci  Homilias  vocant.  i  Isli  autem  lihri  Jn- 
liani,  sicut  manifestum  esl ,  non  sunt  illi,  quos  in 


GAPUT  PRIMUM. 

Quando^  ei  tifrt,  et  unde  htvc  Prosdeninatiana  hcerem 
primum  exorta  fuerit,  et  per  quoi  ac  qualiier  re- 
victa  aique  compres$a  exstiterit. 

Nunc  jam  diceodum  censnimus  quando  ,  et  nbi, 

el  qua  occasione  h«TC  hxresis  orla  primum  exslile- 

rii.  Ante  quadringentos  circiler  triginta  et  eo  am- 

pUus  annos  hsec  hxresis  estexorta  tempore  Theodosii 

et  Valeniiniani  imperalorum  ,  sub  praesulatu  sancli 

C<£lestini,peridem  lempus  qnandoetNestorianahae-  ,  ^. 

resis  apudGrxcosinConslantinopoli  civilaie  auclore      Jihris  Reiractationnm  commemorat. 


Neslorio  ebnllivit,  sancli  Angnslini  temporalis  vilae 
termino  imminente,  sicut  Prosper  In  Ghronica  sua 
demonslrat ,  dicens  :  i  Theodosio  XI  el  Yalenli- 
niano  consulibus  :  el  ad  locum,  Nestorius  Gonstan- 
tinopolitanus  episcopus  novnm  Ecclesiis  molitur 
errorem  inducere.  Et  item  :  Theodosio  XIII,  el  Ya- 
lentiniano  lU,  Angustinus  episcopus  per  omnia  ex- 
cellentlssimus  moritur  v  Kal.  Septembris  ,  libris 
Juliani  inier  impeius  obsidentium  Wandalorum  in 
ipso  dierum  snorum  fine  respondens ,  et  gloriose  in 
defensione  gratiae  Christianae  perseverans.»  Et  Beda 
in  Chronica  sua  :  c  Theodosius,  iiiquit,  minor,  Ar- 
cadii  filius,  annos  viginti  sex  regnavit.Yalentinianus 
jnnior,  Gonstantii  filius  ,  Ravennac  imperator  crea 


Sed  et  de  haeresibus  ocioginta  el  octo  isdem  doctor 
mirificus  Auguslinus  conscripsit,  quibus  liovissimam 
haeresim  Pelagianam  subjnnxit.  Inde  Gennadins  Mas- 
siliensis  sacenios  valde  doctus,  qui  et  de  viris  illn- 
stribus  scripsil,  ab  eo  loco  incipiens  uhi  sanctus 
Hleronymns  mcmoriae  scriploriim  illustrinm  fiiiem 
imposuit,  et  ad  sua  nsque  lempora  scriptores  famo- 
sos  cuni  debita  laude  commemoravit,  hanc  Pne- 
destinatianam  nonagesimam  hxresim  secl»  Pela- 
gianae  snpposnii,  dicens  :  i  Sunt,  inquit,  qui  dicunC 
qnod  Deus  ndn  omnes  homjiies  ad  hoc  creet,  ut 
omnes  salveniur ,  sed  ut  mulliludine  hominum  or- 
netur  mundus ,  >  et  reliqua  quae  prosequitur ,  quae 
in  processn   monstrabimus.   Deinde  nonagesimam 


tur.  I  Et  post  paululum  :  c  Sed  beatus  Augustinus  ^  primam  Nestorianam  ponit,  sicque  Eutychianam,  eC 


Uipponensis  episcopus  ,  et  omnium  doclor  eximius 
Ecclesiarum,  ne  civitatis  suse  ruinam  videret,  tertio 
obsidionis  ejns  mense  migravit  ad  Dominum  v  Kal. 
Septembris,  com  vixisset  annos  septuaginta  sex,  in 
clericatu  autem  annos  ferme  quadraginta  com- 
plesset.  >  Qoi  beatus  Augustinus  in   ipso  diemm 


post  hanc  Timotheanam.  Sed  et  Hyginus,  catalogum 
describenshaereseon,  octogesimam  et  nonam  haeresim 
Neslorianam  ponit,  et  nonagesimam  islam  Praede: 
stinalianam,  cum  libcllo  ab  eisdem  Praedestinatianis 
composilo,  ila  dicens  :  c  Nonagesima  haeresis ,  in- 
quil,  quam  in  praefalioiie  noslra  diximus  de  nomine 


71  HiNCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPlSCOPi  71 

absit  eiilm  ot  mitliiloqoio  dcputetur »  quando  neces*  A  eos  quorum  auctoritalem  sine  Jiidlcio   •equunuir 


finria  dicuntnr,  quantalibet  sermonum  muliiiudine 
dicantur.  Sed  istam  sententiam  Scriplurae  sanctae 
pfopterea  timeo,  quia  de  tam  multis  disputalionibus 
roeis  sine  dubio  muUa  coUigi  possunt,  qu»^  si  noii 
falsa,  at  certe  videantur,  sive  etiam  convincanlur  7 
non  necessaria.  i  £t  paulo  superius  :  c  Neque  eniin 
qnisquam,  nisi  impudens  ,  ideo  quia  mea  crrata  re- 
pmhendo  me  reprehendere  audebit.  Sed  si  dicit 
non  ea  dcbuisse  a  me  dici  quae  postea  mihi  etiam 
displicerenl ,  verum  dicit  ct  mecum  facit.  Eorum 
quippe  reprebensor  est ,  quonim  et  ego  sum.  Neque 
enim  ea  reprefaendere  deberem,  si  dicere  debuis- 
sero.  > 
Nam  ei  in  Africanis  et  in  Gallicis  regionibus  haec 


asserere.  >  Ct  circa  flnem  ipsius  epistolae  :  c  Neces- 
sarium  et  utile  est,  inquil,  eiiam  qu»  scripu  sunt 
scribere,  ne  leve  eiistimetur  quod  non  frequenter 
8  arguilur.  i  Hinc  et  Hiiarius  AreUtensis  episoo- 
pus  ad  eumdcm  sanctum  Auguslinum  misit  episto- 
lam,  in  qua  dicit ;  c  Ha;c  sunt  itaque  qu«  Massilif 
vet  etiain  aliquibus  locfs  iii  Gallia  venlilautur,  >  et 
reliqua.  El  item  circa  fmem  sux  episiolae  dicit  : 
c  Libros,  cum  ediii  fuerinl,  quos  de  universo  opere 
moliriSi  quasso  habere  mereamur  :  maxime  iit  per 
eoruni  auctorilalcm,  si  qua  in  tuis  displicenl,  a 
digniiaie  tui  nominis  jani  non  trepidi  sequestre- 
mur.  > 

(Jude  et  sanctus  Augustinus  duos  libros,  alierum 


primum  hseresis  coepii  exordium  adhuc  jn  vita  beati  B  <le  Praedestinatione   saiictorum,  alteruin  de  Bono 


Augustini.  Undeet  ipsead  Valentinuin  et  cum  illo 
manachos  librum  scripsit  de  Correptione  et  Gralia, 
^sicut  Prosper  in  epislola  sua  ad  eumdcm  Augustinum 
directa  demonsirat,  dicens  :  c  Mulii,  in(|uit,  servo- 
rum  Christi,  qui  in  Massiliensi  urbe  consistunt,  in 
sanctilatis  tua:  scripiis,  quse  adversus  Pelagianos 
haereticos  condidisti  ,  contrarium  putant  Palrum 
opinioni,  el  ecclesiaslico  sensui,  quidquid  in  eis  de 
vocatione  electorum  secundum  Dei  proposilum  dis- 
putasli.  Ei  cuni  aliqusmdiu  larditateni  suam  culpare 
maluerint,  quam  non  iniellecta  reprchendere,  qui- 
dainque  eorum  iucidiorem  super  hoc  alque  apertio- 
rcm  bealiludiiiis  luae  exposilionem  voluerini  poslu- 
lare,  eveiiit  ex  dispositioiie  misericordise  Dei ,  ui 


perseveraniiae,  ad  pncfalosepiscopos,  Prosperum  scl- 
licet  et  Hilarium  scripsit.  lu  quibus  libris,  sicut  sibi 
visum  fuerat,  nomen  praedeblinaiionis,  quo  anlea  in 
aiiis  suis  libris  indifferenter  usus  fuerat,  proprie 
posuit,  sicul  ei  in  libro  de  Correp^ione  ei  Graiia 
dilliiiilive  correxit.  In  quibus  eliain  et  horum  novo- 
rum  haerelicorum  facil  crebrius  menlionem,  uii  qoi 
legit  agnoscil,  et  nos  breviter  lectoris  praesentamus 
obiuiibus.  Aii  enim  in  libro  de  Bono  perseveranti» 
(cap,  49) :  c  Porro  si  hxc  ita  Deum  noveranl  dare, 
ut  non  ignorarent  eum  daturum  se  esse  praescisse, 
ei  quibus  daturus  esset  non  potuisse  nescire;  pro- 
cul  dubio  noverani  praedesiinationem,  quam  per 
aposlolos  pncdicatam  contra  novos  ha^reticos  opero- 


cum  quidam  intra  Africam  similia  movisseni,  librum  C  sius  diiigentiusque  defeiidimus.  >  Et  iiein  {cap,  20) : 


de  Correptione  et  Gratia  plenum  divinse  auctoriialis 
emiileres  :  quo  in  i\ptiiiam  nosiram  insperala 
opporlunitate  delaio,  putavimus  onines  quereUs  re* 
sistenlium  sopiendas,  quia  universis  quaestionibas, 
de  quibus  consulcnda  erat  sanctitas  tua,  tam  plene 
illic  absolutcque  responsum  est,quasi  hoc  specialiter 
siudueris,  ut  quae  apud  nos  eraui  iurbata  compone- 
res.  >  Qiiein  librum  isdem  beaius  Augusiinus  in  serie 
librorum  Reiraciationum  uliimum  posuit.  Qui  in 
eorumdem  pnefatione  dicit :  c  Quapropter  quicunque 
isla  lecturi  sunt,  non  ine  imitentur  erranlem,  sed  in 
melius  proticientem.  Invenici  eniin  fortasse  quomodo 
scribendo  profeccnin,  quisquis  opuscula  mea  ordine 
quo  scripia  sunt  lcgerit.  Quod  ui  possit,  hoc  opere 


c  Quid  auiein  coegit  loca  Scripturarum,  in  quibus 
praedesiinaiio  coinmendata  est,  copiosius  et  enuclea- 
iius  isio  iiostro  lal)ore  defendi,  nisi  quod  Pelagiani 
dicunt  graliani  Dei  secundum  merita  noslra  dari  ?  > 
et  reliqua.  El  ileruin  (cap.  23) :  c  De  hac  enim  re, 
quam  nuiic  adversus  novos  haerelicos  non  comme- 
morare  lauium,  sed  plane  iiieri  et  (lefensare  com- 
pellimur ;  et  ilem  :  Qnae  nunc  contra  novos  haerelicos 
cura  diligenliore  defenditur;  et  ilem  :  Ac  per  hoc 
pi*aedcslinationis  hiijus  fldem,  quae  contra  novos 
hacreticos  nova  sollicitudiiie  nunc  defendilur,  nun- 
quam  Ecclesia  Christi  non  habuit.  >  Suui  ei  qui 
dicant,  quia  nomcn  praedeslinationis  non  aliter,  nisi 
sicul  iu  aliis  suis  libris  posuerat,  beaius  Augustiniis 


quaniumpoierocurabouteumdemordinemnoverit.  >  I)  retraclare  voluerit.  Unde  sciunt  qiiia  post  oinnes 


De  quo  lihro  ei  Prosper  in  pra^fata  epistola  praece- 
dentibus  subnexuit,  dicens  :  c  Receiisito  autem  hoc 
beatiiuduus  tuae  libro »  sicul  qui  sanctam  alque  apo- 
slolicam  doctrinae  tuas aucloiilatem  antea  sequeban- 
tur ,  inieliigeutiores  niullo  instruclioresque  suni 
facti,  ita  qui  pei^suasionis  suai  impediebantur  ob- 
scuro,  adversiores  quam  fuerani  recesserunt.  Quo- 
runi  tam  abrupta  dissensio  primum  propicr  ipsos 
meluenda  est,  ne  tam  claris  tamque  egregiis  in  oin- 
niiim  virLnLuni  fiiudio  virts  snirilus  Pelaslanae  imoie- 


libros  suos,  quos  in  libris  Retractationum  comme- 
inorat,  istos  duos  libros  conscripsit ,  quos  loco 
retractalionis  composuit.  In  qiiibus  nihilominus  de 
eisdem  Relractationum  libris  metnoriam  facit,  sicut 
facile  leclor  agnoscit.  Ait  enim  iii  libro  de  Praedesti- 
nalione  sanclorum  {cap.  4) :  c  De  hoc  primo  diionim 
illorum  libro  in  secuudo  Retraclalioiium  primum 
locutus  sum.  >  Et  item  in  libro  de  Bono  perseve- 
ranliae  (cap.  11) :  c  Dcnique  in  primoRetracialionuni 
libro.  utiod  odus  meum  noiidum  lecistis,  cum  ad 


73  DE  PR.€nESTINATIONE 

nas  qntppe  f ol  pneJiciire  snggillaUs,  qnia  cum  iege 
Det  el  pnypheiis,  ^im  £vangeli<»  Cbristi  ejusque 
aposurfis,  prodeslmaftiomHn  dicinras,  eo  qood  Deus 
qttosdam  bominiin^  sic  pn^iiiiAet  ad  vilam  regni 
coelonuii,  o(  sl  9  noljnl  orare  et  jcjanare,  ani  in 
omni  opere  divino  Tigiles  esse,  eos  omnino  perire 
nen  posse.  »  E(  paulo  posi  :  <  Non  iniramur  vos  de 
nobis,  id  esi  homines  de  bominitNis,  falsa  posse 
confiAgete»  eiim  Tideamns  fos  slc  a  diabolo  esse 
fasciimtos,  nt  Scripiuras  sanetas  et  veridicas  ad 
vohiotatis  Testrse  iuieHeciam  matare  iiitamini,  t  et 
reliqaa  qo»  disene  prosequilur. 

De  qoo  Tidelieet  Hypomnestleon  libro,  qitklam 
contefidiHH  qood  eom  sanctus  Aogostinus  noit  com- 
posiierit,  qiiontam  Uiorom  erroribus  manifestissime 
contradictt :  dicentes  quia  sanctus  episcopus ,  tpii 
omniuin  librorom  iliius  noinina  in  indice  conscripta 
yiue  Ipsios  sobjanxerit ,  illum  non  adnotaverii. 
Unde  scieiHtom  est,  quia  plures  iliius  librus  bnbe- 
mus,  qoi  In  codem  indicglo  noii  babenlur  :  sicut 
est  de  Disciplina  Ghrisiiana,  exceplo  eiiam  illo  qoi 
liiulatKr  de  Doctrina  Chrtstiana.  Sed  et  de  Prxdesti« 
naiione  gratias,  ei  de  Ihcresibus  ad  Qiiodvultdeom 
diacontim,  et  de  unitaie  Trinitatis ,  et  iibruni  de 
PcBniientia ,  quem  conimemorat  iu  epistola  ad  Goii- 
sealiom  monacbum  {epiH.  i4(S  sub  fin.),  et  librum 
qoi  tttolaUir  de  Vcrbis  Domini,  et  alios  quos  com- 
memorare  siiperflmim  docimus  :  com  idcm  ipee 
sanctns  Angostkius  in  fiiic  Reiradailonum  dicai : 
i  Ifcec  opera  noHgenta  et  iria  In  libris  docentis 
(riginia  doobus  me  dictasse  recoiui,  qoando  baec 
reiracuvi,  uirom  aliquos  adhuc  essem  dtctatarus 
ignorans.  Aique  ipsam  eoruin  retractatlouem  in  li- 
Lris  doobus  edtdi,  urgentibus  frairibos  ,  anleqtiam 
eptstolas  alque  sermones  ad  populum,  allos  dkrtatos, 
alios  a  me  dictos,  reiractare  coepissem.  t  Et  isdem 
sandns  episcopos  ,  qui  indteeiu  librornm  iUius 
shre  episiolarum  conscripsit,  in  fme  ipsius  indiculi 
sol^ungai  dicens  :  €  Fiwnt,  inquit,  simul  quos  me- 
inoratus  sanetos  Augosiinus  Spiritti  dtviBo  acius  in 
sanela  Eoch3sia  caibeliea  ad  inslruciionem  anima- 
nim  fccli  libros,  iractatns,  epislolas,  imlleei  iri- 
ginto,  excepio  qui  nnmerari  non  possiml,  quia  nec 
Doaieram  designavit  ipsorom.  i  Ipse  sanclws  ef)isco- 
pus,  qiii  illa  descripsit,  numerari  non  posse  iracia- 
las  et  eptstdas  iltius  dixll,  el  quidam  oinnium  li- 
brorum  sive  epistolarum  ejus  numcrum  diligenlis- 
sinie  in  fliie  ipsios  Scripturae  eumdem  sancloia 
cpiacopom  snlijanxisse  testantur  :  cum  possinl  e( 
ipst  Tldere  in  eodem  indiculo  si  conscripii  stint 
libri  Istl  de  Pracdostinaiioiie  sanctorum,  ac  Bono 
perseverantjae ,  quos  sancti  Augustini  esse  nemo 
denegare  aui  volet  aut  valei.  De  quibos  etiam  eon- 
tcndere  quosdam  audivimos ,  qui  eosdem  beatl 
Augoslini  libros  intdligenter  non  legeranl,  qood  de 
iiris  scriplom   sii  in  iodiculo,  Rcsponsio  oli}ectis 


DISSERTATIO  POSTERIOR.  74  . 

A  ^si  in  UQo  libro  responsuin,  monachos  foit  8f  rocn- 
sanus ,  Isie  autem  Ililanus  exsiitit  Arciaieustt 
episcopus,  cui  simul  cuni  Prospero  istos  quos  nnnc 
memoramus  llbros  rescripsit.  Si  qois  UmeD  eosdem 
libros  non  liabet ,  videai  iii  colleciione  venerabilis 
10  Bedae  pre«bytori  de  opuscalis  sancti  Aogostiiil 
super  aposioinm,  et  ibi  discere  poierit  quod  amea 
ignoravit.  Sancii  nifaiiominus  eplscopi  Afrlcge  pro- 
viiici»  ila  eonimdem  librorum  in  synodica  soi 
epistola  faciunt  mentionem  dieenies  :  c  Dei  graUo 
phtrimum  atnplectendis  sanciis  fratribos,  Joaotti 
presbyiero  ei  archimandriiac,  et  Yenerm  diacoao, 
et  fldelibus  viris  qnonim  in  veslra  epistola  sub- 
scrlpiio  coniineiur,  Datianus,  Fortonatus,  Boeibos, 
Victor,  Scholasiicus,  Oroniios,  Vindicianiis,  Vkstor, 

B  Januarins,  Viciorianus,  Poniios,  Qoodvolldeus,  fa- 
nuili  Gbristi  in  Doniioo  salutem.  >  Et  iu  eadem  ad 
kicum  :  c  Libros  saucti  Auguslinl,  quos  ad  Pm* 
sperum  et  Hilarium  scripsii ,  memoratis  frairibua 
lcgendos  ingerite  :  quoruro  menlioaem  beat«  aio- 
moriae  Hnriiiisda,  sedis  apostolM»  gloriosua  aoiiates 
1n  epistola,  quam  consuieoii  se  sancto  frairi  conaa-* 
cerdoiique  iiostro  Possessori  scrlpsii,  «om  magno 
pr»conio  catlioiicje  laodis  inseruit;  ciyos  b»c 
vcrba  soni  {^phi.  lxvw)  :  De  arbitrio  laroen  libero 
c(  graiia  Dei  qiiid  Romana,  faoe  esi  calbolica  seqoa- 
lur  ei  servei  Eccicsia,  Ikei  in  variis  liiiris  baaiL 
Augustini,  et  niaxime  ad  Hilarium  ct  Prosperoo]^ 
alHiude  possit  agnosci,  lamen  et  in  scrinlis  eeclesia- 
sticis  expressa  capiiiiia  continenior.  1  El  in^eadeia 

C  epizitola  pncfati  sancii  episcopi  ipsa  beati  Ai^uslhii 
verba  de  supradkio  Uvpomnesticon  Hbro  ex  respou- 
skme  leriiae  qowstionis  ad  revincendos  poauni  bas* 
reticos.  Et  ipse  beatos  Aogustioos  in  libro  ad 
Dolciitum  de  octo  qusesiionibas  ,  quas  ei  8crip(& 
solvit  reverieus  a  Garibagine,  commemorans  lii>roa 
soos  in  quibos  de  eisdem  qua^siionibus  scripserai, 
ita  ad  flnem  ipsius  op^is  de  eodem  Hyponme- 
siicon  libro  coinmcmorai  dieens  :  i  Addcre  eiiaoi 
lioc  quani  maxime  huic  operi  oporlet,  ut  vestra  ea- 
lumiiia,  qoain  nobis  objk;ere  soletis,  per  illutiiMia- 
iionem  gralise  Salvatoris  revincatur,  imo  confuietur» 
el  nostr»  fldei  integrilas  comprobetur.  Gredere  noa 
quippl  vel  praedicare  suggillatis,  quia  cum  iege  Dei 
et  propheiis>  cum  Evangelio  Gbrisii  ejusque  aposio- 

^  lis  praedestioaiionem  dicimus,  »  el  reliqua  qu;e  ibi 
leclor  ex  integro  cum  sexise  quaeslionis  solotione  de 
HypomBesticpn  libro  Inveniet.  Similiier  et  de  libro 
qui  sub  nomine  sancii  Hicroiiymi  iniilulatur  de  In* 
duralione  cordis  Pbaraonis,  qoia  corum  sensui  con- 
tradtcit,  magnopere  sataguni  non  esse  ipsius.  Sed. 
uihil  eis  proficit  si  cum  rejiciunt,  quoniam  isdt^ 
sanctus  Hieronymus,  et  casteri  Doclor^s  caUioIici» 
codein  senso  eos  male  senlire  convincuut,  quo  et 

.   idein  liber  illorum  exorit  zizania 

De  repreheosisne  nihik>minua  sua,  unde  praemisi-^ 


75  lltNCIiARI  RUKMENSIS  ARCfllEPiSCOPI  7$ 

dtela  eonsiderenl,  no  forlassis  ipsi  errenl. »  Deatus  A  aliqiiibiift  scripiis  enm  a  quo  lalis  emaikal  declrifia 


siquidem  Ccelesiinus  hoc  in  epislola  decretali  ad 
Veneriwn  et  cseieros  Gallicanos  episcopos  eliam 
poil  obitam  illius  demoDStrat  («pis/.  8.)  dicens  : 
t  Viientur  hniiismodi  qui  laboranl  H  per  terras 
aUud  quam  ille  nosler  jussit  rgricola  seininarc.  Nec 
tameii  niirari  possiMnHS,si  lia^  erga  vivenies  bi  nuuc 
lentare  audcnl,  qui  nituniur  etiain  quiescentium  fra- 
irum  memoriani  dissiparc.  Augustiuuro  sancis  re* 
toffdalioiiis  viniin  pro  vita  siia  atque  meritis  in 
noslra  conmiBiiione  semper  babuimus,  nec  unquam 
hunc  sinistrae  suspicioius  saliem  rumor  aspersil  : 
qoem  tant»  scicntiae  oltm  Tuiise  meminimus,  ui  iuter 
magislrosoptimoseliam  a  mcis  semper  decessoribns 
haboretur.  Bene  ergo  de  eo  oinnes  iu  coinmnne  sen- 


conveniant?  Magna  cuim  gioria  sua  bumano  gcnoii 
cousuluerint,  si  Augustinuin  ab  errore  revocaverinl* 
Nisi  forie  12  modesii  bomiiies,  novique  censores, 
magnorum  prius  nieritorum  sciii  bonorabiliier  ae 
miserioordiler  parcuntt  et  securi  quia  libros  ^iis 
nemo  usquam  rccipiat  conqiiiescunl.  Alqtii  noverint, 
imo  noverunt»  non  solum  Romannm,  Adicanamque 
Ecclesiamt  ei  pcr  omues  nwndi  partes  umversos 
promissionis  fllios,  cum  doclriiui  ht^us  viri  sicut  iu 
lola  fide  ita  in  graiia;  conrcssione  congruero  :  scd 
etlam  in  his  ipsis  loeis,  in  ^uUius  adversus  eum 
querimonia  concitatur»  esse  propi^io  Deo  pluriinos, 
qul  ad  perceplienem  evangelicae  aposlolicsB(|tie  do- 
ctrinsD  saluberrirois  ejus  disputaiionibus  iinbuuntur. 


scrunl,  ulpote  qui  ubiquc  cunctis  et  auiori  fiierit  et  l^  et  quotidie  in  meinbris  corporis  Gliriiti  iu  auantum 
honori.  Vnile  reoistalur  talibus  qnos  inale  cresccre     ea  ipse  mnltiplicat  dilatanlur.  i 


videmiis.  ^iefos  esl  haec  paii  reiigtosas  ani mas,  qiia« 
rum  al&iclatione,  quia  mcmbra  noslia  stint,  nos 
quoque  convenit  macerari  :  quamvts  ntancal  lios 
beaiimdo  promlssa ,  quicunqne  probaiuur  persccu- 
tieuem  propter  justitiam  sustinere :  quibus  quid  pro- 
inltlal  Dommus  in  fuiuram  sequens  sermo  dedarat. 
Non  esl  agentium  causa  solorum,  qiiamto  universalis 
Ecdesia  qnacunqiie  novitate  pulsaiur.  Iii*elligamii8 
hte  ipsa  vobis  qiisD  nobis  non  plaoent  displicere  : 
quod  tta  denium  prohare  polei-imus»  m  impostio  im- 
pivbis  silenlio  de  talt  re  in  posierura  quercla  cessa« 
liii.  1  Sauctus  quoque  Prosper  binc  in  epislol^  ad 
Rttfinnut  ila  dicit :  f  Has^  inqniens,  vcrsittiiis,  qnilius 


El  ilem  idem  Prospcr  in  libro  qnem  edlditcontra 
Cassiani  qiioitdam  jihbatis  lilirum.  qiii  praenotalnr  de 
Proiectione  Dei ,  d^-  reprehcnsoribus  librorum  s.in€li 
Aiignstini,  scilieet  dc  Corrtptione  et  Graiia,iSe  Pne- 
desiinatione  saiictontm,  ac  Boiio  perseveranti;e , 
quos  circa  finein  edideratt  iia  posl  laudeiii  beati 
Augustini  a  Co^Iestino  proiatam  dicit  ;  c  Coaira 
istam  clarissim»  laiidatlonis  tubam«  conira  isiam 
sacratlssimi  lesUinonii  dignitalem,  audet  quisquam 
inaligna)  inierpreiaiionis  umrmur  cmittcre,  et  per- 
spicusa  sincetissimaKiue  scnionliae  nubem  obliqwn 
ainbiguitaiisobiendere?  ulscilicct,  qitia  in  epistola 
pap»  librorum,  pro  qtiibus  acliim  cst,  non  expressus 


se  fiUI  tcnebmram  iii  simiUtudinem  rtlioruin  lucis  ^  cst  tllulus,  bitic  cos  apparcat  non  probatos,  et  istam 


iransfigitrapc  voluerunlt  cum  el  OrieniaUum  eptsco* 
piirunL  judici»,  ct  aposlolic»  sedis  aucloritas,  et 
Africanornm,  concilioram  vigilanlia  d(*pt-ehcnderi(, 
beatissliiiufl  quoqiKi  Augustinus,  pnecipua  niique  iii 
boe  lempore  pnrtio  Doiuini  sacerdolum,  copiose  el 
pulcbre  iu  luultis  voluininiim  disputationibiis  de- 
siraiit  :  itipote  inler  mulu  Dei  doiia,quibiisilliim 
abtindantissiuie  spiritus  veritatis  implevit ,  habeiis 
eiiam  hane  pcientia  et  sapiemise  ex  Dei  charilale 
virittiero,  ut  non  solum  islam  adhue  in  suts  detritn- 
caltonibtts  palpilantem ,  sed  etiaro  moltas  priiis  ha>- 
reses  iiivicto  verbi  gladio  dcbeliaret.  Cui  inter  tol 
ccrtaminnm  palmas,  inier  lot  trinrophoram  corona^. 


in  saticuim  Atigtisiinutn  laudalionem  proanlerio- 
nim  scripLorum  meriiis  fuisse  collatain«  i  £i  post 
aliquanla  :  i  Aposiolica  eiiim  sedcs  quod  a  prasco- 
gtiilis  sibi  noti  discrcpstt  cnm  prxcognitis  probat,ei 
quod  judicio  juiigil  iaude  iioii  dividit.  Qoi  ergo  hos 
proxiinc  editos  libros  refulanl ,  anterioribns  acquie- 
scant,  et  iis  qna^  pro  gralia  Cbrisliana  prius  sunl 
scripia  cotiseiuiani.  Scd  iion  racitint.  Sciunt  enim 
omiiiii  Pelagiatiis  csso  contraria,  ct  nibil  sibi  posse 
competere  ad  conseqitentiuni  resolulionem,  si  coa- 
flleanlur  in  pnccedenlibus  consislere  verilalem. 
Igitur  hujnsmodi  boiuinnm  pravitali  non  tam  dispu* 
tationum  studio,qtiatn  aucioriUitnm  privilegio  re- 


ad  iilftminalioncin  Ecclesiffi,  et  ad  gloriani  Chrisii  j^  sisiendiim  est :  ut  de  prostratl  dmkun  dogmatis  cor 


qua  ipse  iHuslralus  cst  perrnlgenti ,  qiiidam  nostro- 
rain,  qtiod  de  ipsis  mnltum  dolendnm  cst,  occultis  sed 
iion  incognitis  snsurraiionibus  ohloqnuiitur :  ei  proul 
sibi  obnoxias  aliqiioram  aures  opportonasqnc  repe- 
rerint,  scrtpta  ejus  qnibus  error  Pelagtanoram  im- 
pognantr  infamanl,  diceiites  eom  liberuni  arhiirium 
penlufs  subroovere,  et  sub  gratiae  noroiiie  necessila- 
lem  prahlicare  faialem;  adjicienles  etiain  duas  illttm 
huniani  generis  massas  el  duas  credi  velle  naiuras, 
ut  sciUcet  tanlse  pietalls  vira  Paganoram  et  Mani- 
chteoram  ascribaliir  impielas.  Qii»  si  vera  siini,  cnr 


pore  ntilhim  nierobrum  sinalur  assurgere  :  qnia 
nolum  esl  iia  se  falsilatis  isiius  babere  versutias,  ul 
si  ei  liceal,  pracienla  correciionis  unagine,  aUquod 
sihi  faventium  radicis  su»  germen  excipcre»  lotam 
se  possii  in  exigiia  sui  parte  reparare.  Ubi  enim  nou 
sliud  habel  suntuia  quam  portio,  non  esl  devotionis 
dedisse  prope  tottim,  sed  fraudis  restituisse  vei  nti- 
uimuro.  Qitod  ne  hypocritarum  obliuealur  insidiis, 
confldimus  Domini  prolectione  prxstandum,  ut  quod 
operatiis  est  in  Inuoceniio,  Xosilno,  Botitf:icio,  Coe* 
lesiino,  opepelur  et  in  XysCo»  el  in  cosiodia  Domi- 


77 


DE  PR.CDESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTBRIOR. 


78 


nantc  aemione,  qtio  collaborantem  aecum  horlalns  A  sionum  eonlra  Gallos  prave  fientienles  lioc  idem 


est  dieens :  Sunt  eiiim  «laithim  qiti  •jiislissiroe  13 
damnatas  inipietates  adhtic  liberius  defendendas 
puuini»  elsunt  qiit  oceultiiis  penelrant  domos,  ei 
quoJ  in  aperlo  dainare.jam  metuunt,  in  secreto  se- 
mmare  non  quiescunt.  Sunt  aulem  qui  omnino 
sHuerunt  magno  timore  compressi»  sed  adhuc  corde 
retinentes  quod  pre  jam  proferre  non  audent.  Qnl 
iamen  esse  frainbus  possiiul  ex  priore  ipsius  do- 
gmalis  defeiisione  noitssirai.  Proinde  alii  severius 
snni  eoercendi,  alii  vigil;%ntiiis  vesligaftdi,  alii  tra- 
clandi  qoidem  lenius,  setinon  segniussuni  deeendi, 
ui  si  Bon  timeniur  ne  perdant,  non  tamen  negligan* 
l«r  nepereuflU  SulDcieiUcr  ut  arhiiror  demonstra* 
lum  esl  reprehensores  sancii    Angusiini  ei  vana 


demonstrai  dicens :  i  Docirinam»  iiiquit,qitam  sanctas 
memorix  Augiistitius  episcopus  coiitra  Pclagianos^ 
inimicos  gralix  Christi  cl  liberi  arbitrii  dccomptores, 
per  multos  annos  apostolice  asseruit,  litierisqtie 
roandavil,  qiiibusdam  visum  esi  aut  uon  intelligeiidi, 
aut  intelligi  eam  nolendo  reprehendere,  ei  hoc  quasl 
compendium  cognitionis  his  qui  judicio  eorum  du- 
cebautur  afferre,  ut  quae  io  iibris  prxdicti  viri  dam- 
nabilia  se  reperisse  jactabant,  bievium  capitulorum 
indiculis  publicarent ,  ulique  commento  ei  detesia* 
iionein  ejus  quem  iinpetereut  obiineieot,  ei  ab  his 
qiia:  infainassent  curain  exierriii  lecloris  avertcreni. . 
Ke  ergo  hanc  pcrsuasionem  temerc  quis  recipial,  et 
Ulem  putet  sensum  scriplis  catbolici  inesse  docloris. 


obHcere,  ei  recla  impngnnre ,  et  prava  derendere,  B  quaJeiu  eum  qui  frusira  caliimiiianlur  oslcntaiii, 

siiigitlis  capitulis,  quae  damnationis  titulo  praenoU- 
runt ,  brevi  et  absoIaU  professione  rcspondeo  ;  in 
nullo  recedeas  a  tramiie  earuui  difliuitionum,  qiiae 
in  sancti  viri  dispuUlioiiihus  coniiiieiitur  :  ut  facile 
vcl  tenuisdiligenlixadvertai  iubpector»  quam  iiyu* 
stis  opprobriis  calliolici  praedicatoris  memoria  car* 
patur,  et  in  quod  peccaium  cadant  qui  aliena  insii- 
gaiione  coniinoii  scriplorein  celeberrimi  nomioi^ 
promplius  habeant  culpare  quaui  nosse.» 

Hxc  autem,  qux  prolata  suot  a  saucio  CadesUno 
ei  heato  Prospero  in  redarguiione  et  coropressionQ 
ex  verbis  beati  Augtistiui  bujus  nov®  haereseos» 
acta  sunt  post  obitum  ipsius  dociissimi  el  calholici 
viri,  secundo  anno  postquam  ipse  obiii.  Ei  ooiigfe* 


peremptonnnque  arinis  intesiinttm  bellum  movenies, 
dicils  diTinis  atqne  humanis  constituiionibas  rehel* 
lare.  Quorum  Umen,  dnm  adhuc  non  sunl  a  rratema 
secieiaie  iliTisi,  tolcramla  magis  est  inlcntio  quam 
desperanda  ci»rrcctio  :  ut  donec  Dominus  ])er  Eccle- 
siae  prtncipes,  et  legitinios  judicioruin  siiorum  niini- 
slros,,h«c  qnae  per  poncoriim  superhiam  et  quo- 
maidaiD  imperiliam  siini  iorhau,  componat ,  nobis, 
Deo  ai4)«vante,  sii  simfium,  quieu  modesUqoe  pa«* 
iiemla  odiis  dllectionem  reddere,  et  ineptorniii 
vitare  eonflictfis  :  veriiaiem  non  deserere,  nec  cam 
fahiine  certare,  semperqiie  a  Deo  petere,  ni  in 
ommbiia  cogiUiionibus,  in  omnihas  volunutibas,  in 
omnibus  sermooibus  aqne  actionibus  nostris,  ipse 


teneat  prlmatum  qiii  se  dixii  ease  principium ;  quo^^gala,  sicut  Prosper  in  Cbronica  sua  demoiisiral » 


nlam  ex  ipso,  et  per  ipaum,  el  in  ipso  sunl  omnla » 
ipsi  gloria  in  saecula.  Amen.  »  El  ilem  Prosper  Ca- 
willo  ei  Theodoro  Janiiensiom  presbyieris  scribens : 
f  In  iibria,  inqnit,  beatae  memoriae  AugiistiiH  epi< 
seopi,  quoram  lilultts  esi  de  Praedestmaiione  sanclo* 
mm,  qiiaedam  sanctiuiem  vestram  vel  InsoIiU  aul 
miiuis  dara  movemnt,  quse  ad  huroiliutem  meam  de 
coniexUi  dispuutlonis  excerpu  inisisUs,  ul  qiio  in* 
uUecUi  qoove  judlcio  ea  acciperem  noscereiis,  »  el 
reliqiia.  £t  kem  in  libro  qui  titt:latar  de  liigratia 
conira  PeUtgia]ios,alio6que  baereticos,  qiionim  ibi* 
dem  DOiiuiiadesigDaAtur: 

Contra  Aiigostlnom  ntrratnr  serpere  qnldam 
Scriplor,  quein  duduiii  Uvor  sdussil  edax. 
luter  mttUa  suisi  qne  trad  dit  baeresiarcliea, 
Quod  eognoscis,  ait,  naiuram,  qu»  bona  fucta  est, 
KuHis  cum  vitiis  in  quoqtiam  oninino  crearl, 
Neccuitiuam  prinii  culpam  nocoiase  p»reuti% 
£t  qiionUm  tales  nascanUir  nunc  quoquc,  qualis 
llle  rult  noytri  generis  pater  ante  reiiuin; 
Pocse  boroinem  siue  peccaU  derorrere  vilam, 
8i  velit,  ul  poluit  niilio  delinquere  primus 
l.ibertate  sua.  Nempe  faec  damnala  raicris 
Couciliis,  mundique  maoo.  CouAeclit  el  iilud 
1/|  I  U*Hi  auctor,  qund  lex  ita  sanctos  miserit  olim 
roslonim  id  regnum,  slcat  nuDC  graiia  miltit. 
>loc  qnoqiie  judicio  saocto  $cis  ease  peremplum. 
nbjeclum  ehi  aliud  Ipsum  dixisse  magistrum, 
Qttod  meriiis  homioom  tiibuatitr  gratio  Cbri&ti, 
Uuuium  quisque  Dei  doois  se  fecerlt  apium. 


apud  Epbesum  plus  ducentorum  synodo  sacerdolum» 
Nestorius  cuin  haeresi  nomiuis  sui,  ei  cum  multis 
Pelagiduis,  qui  cognatum  errori  suo  juvahaot  do- 
gma,  damnatur.  Sed  ei  sanctiis  Liheraius,  acchidia«r 
conus  Ecciesi»  Garthaginis  regionis  sexiae,  in  Bre- 
viario  causse  Nesiorianornm  el  Euiychianoram  coU 
lecio  iu  ad  locum  dicit  (cap.  i) :  c  Cyrillus  vero 
per  Posidonium  diaoonum  suum  reiiilii  de  Nestorio 
pnpae  Cwlestino,  et  quid  GonstaniiBopoll  agereiur 
ei  per  cpistolam  suam  allegavlt.  >  Et  post  aliquanU 
{cap,  5)  :  I  linperator  sacram  ci  beato  Aoguslino- 
Hipponeregicnsi  episcopo  per  Ebagnium  ftlagistria- 
nuin  scripsit,  ut  ipsi  conciiio  15  praesUroi  sui  pcae» 
j^seniiam  :  qui  Ebagnins  vehiens  Gartliaginem  ma- 
gnam,  audivii  a  Capreolp  ipsius  urbis  aaiistite  liea- 
tuin  Augtistinum  ex  hoc  mundo  migrasse  ad  Domi^ 
num,  acceptisque  ah  eo  ad  imperaiorem  litteris 
loquentibus  de  obitu  bcati  Augustini,  Conslantino* 
polim  unde  venerat  rcdiit.  Porro  Gapreolus  archic- 
piscopus  propter  impetus  Waadalorum,  Africanas 
regiones  obsidentitim,  universale  coneilittm  eongre^ 
gare  non  valens,  Yessulam  diaeonum  sunm  misii 
Ephesum  ad  concilium  legalom.  Gculesiinus  vero 
papa  Romanus  scripsit  Neoiorie  increpaiioiiis  opt  •> 
stolann.  >  ei  seauentia.    Sed  el  raemorau  emstoia 


79 

rfe»  Aiignsiiims 


HlNCMARl  RIIEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  8« 

siciit  conlra  ali.is  solieus  erat ,  A  Loqnentes  ergo  de  Bci  gratia  et  obedicntia  Iiomiiii?s 


morie  prjcvcntus  speciali  hbore  neqniTit  confligere. 
Forle  eiiam.qwia  pro  certo  ad  stiam  non  pervenit 
notitiafn  :  qaam  si  evidenter  agnovissel,  credi  po- 
lest  dc  ipsius  fervoris  zelo  erga  fldei  sincerilalcm, 
quja  non  omitteret  quin  contra  iilam  scribere  procn- 
rarel :  sicul  el  conlra  islam,  qiise  apud  Gallos  exci- 
tata  per  Prosperum  cl  Ililariiim  sibi  iiinotirit,  et 
antea  in  Africanis  regionibus  cominotain  non  igno- 
ravit,  cuique  nomen  quod  posica  accepit  non  indi- 
dit,  quia  in  suo  tempore  compressa  pleniier  non 
olmintait.  Sed  post  obitum  illius,  auctoriiate  apo- 
8tolic9C  sediSf  per  beatum  Coelesiinum ,  inslantia 
saiicti  Prosperi,  ex  deicgatione  ipsius  sanctai  uiii- 
Tersalis  Ecclesi»,  verbis  prafali  vencrabilis  Augu 


id  omni  modo  statuere  debemus,  ut  neqiie  proni  in 
sinistram,  neque  tmporlmii  in  dexteram,  regia  lua- 
gis  gFadinnnir  vial  illud  aiitem  venerationem  lunm 
dixfsse  mirntus  snm,  qiiod  nullus  unqiiain  sub  reli- 
grosa  professior.e  coirtra  calbolicani  fidem  vel  scri- 
pserit  vel  pnediraverit,  cuin  piuriini  mulliplices  cl 
profj\nos  errores  suos  eiiam  scripionim  monomeiifis 
crediderint  inscrendos,  qui  tan»cn  Ciiristiano  no- 
niine  gloriabantur.  Brevtter  ergo  dicam,  qMantuiii 
cum  absente  loqui  possum,  quid  sentire  com  catbo- 
lica  Ecciesia  debeas.  Id  est  ut  eum  gratia  Domint 
operationem  baptizati  fanuili  semper  a^ljungas,  ad 
eiim  qui  prsedesllnatioDem  exduso  labore  homiiiis 
asserit  cum  Pelagii  dogmate  deiesteris.  Anaibemai 


stini  synodali  ccnsura  est  redarguia,  convicta,  at-  B  ergoilli,  qui  inter  reliquas  Pelagii  impieiaies  hoiai. 


que  sopita,  veiuti  suprascriptus  bealus  Coclestinus 
in  memorata  epistola  demonslrat  dicens  {epht.  8)  : 
i  Dilectissimis  fratribus  Vcnerio,  Marino,  Leonlio, 
Ausonio,  Arcbadio,  Filtanio,  et  cieteris  Gallianim 
episcopis  Ccelestinus.  >  Et  ad  locum  :  c  Filii  noslri 
prxsentes  Prosper  et  Hilarius,  qiiorum  circa  Deum 
iiostrum  sollicitudo  Inudanda  est,  tantum  nescio 
qUibus  pr^sbyteris  illlc  licere,  qiii  dissensioni  eccle- 
siarum  studeant,  sunt  apud  nos  prosecuti,  ui  indl- 
sciplinatas  qiixsiiones  vocantes  in  mediuin,  pertina- 
citer  eos  dicant  prx.iicare  adversantia  vcrilati.  Sed 
vestrse  dHectloni  boc  justius  impnlamns  qiiando  illi 
supra  vos  habent  copiam  dispuiandi.  >  Et  item: 
rHabetoie,  fratres  cbarissimi,  pro  catbolic:»  plebis 


nem  sine  peccaio  nasci,  et  per  solum  laborein  posse 
salvari,  damnanda  prsesumptione  contenderil ,  et  qui 
eum  sine  graiia  Dei  liberari  posse  crediderit.  Item 
anathema  illi,  qiii  liominem  cum  fi  leh  confessione 
solemiiiter  baptizatum  et  asserentem  calboltcam  H- 
dem,  el  postmodum  per  diversa  mundi  hujiis  oble- 
ctamenta  et  tentamenta  prolapsum,  in  Adam  et  ori- 
ginale  peccatum  periisse  asseruerit..  Item  anathema 
illi,  qui  per  Dei  pra^scientiam  hominem  deprirai  in 
mortem  dixerit.  Ilem  anathema  ilU ,  qni  dixertt 
iUum  qui  periit  non  aceepisse  ul  ^lvus  esfte  posset. 
Item  anadkema  illi,  qui  dizerilquod  vas  i«  €ont«me- 
iiam  non  possit  assui^ere,  nt  sit  vas  in  bonoreni. 
Ilem   anatliema  illi,  qui  dixerit  quod  Christus  non 


pawe  tractatum :  sciant  se,  si  Uinen  censenlur  pre-  c  P"^  omnibus  mortuus  sii,  nec  omnes  homines  saV 


sbyterii  dignilaie,  vobis  esse  suhjectos;  sciant  orn- 
nes  qui  male  docent,  quoJ  sibi  discere  magis  coni- 
petat  quam  docere.  Nam  quid  in  ecclesils  vos  agitis, 
si  illi  sumaiam  teneant  prasdicandi  ?  > 

Ad  cujus  jiissionem  pRedicti  Galliarom  episcopi 
synodum  babuerunt,  ei  hiijusmodl  prave  seiiiientes, 
aiit  resipiscentes  pielate  ecclesiastica  reguhtrilcr  re- 
oeperont,  anl  in  sua  vecordia  et  pravis  sensibus  per- 
slstentes  ^iscopali  atque  catholica  et  aposiolica 
auctoritate  a  consortio  flilelium  segregaveriinl,  sic- 
ut  epistola  amicalis  16  Fausli  ad  Luciduni  presby- 
terum,  £t  libeilM&  ejusdeih  presbyteri  liucidi  in  sy- 
nodo  porrectns  episcopts  aperte  deiiioirstrat :  quse 
iKraqpe,  et  episiohim  scilicet  et  correciioiris  libcl 


V06  esse  velit.  Cum  autem  ad  nos  iii  Christi  no- 
mine  venerls  ,  aut  cuin  a  sanctis  sacerdotilMis 
evocalus  fueris ,  tunc  opportuna  si  Dotninus  jus- 
serit  k)cis  suis  testimonia  prof  remus,  qtiibus  et 
quas  catholica  sunt  manifestentur,  et  qu»  catlio- 
licis  contraria  destruaular.  Nos  antem  per  illu- 
minationem  Christl  veraciter  et  conlklenter  as- 
serimus ,  el  euai  qui  periit  per  ciilpam ,  salviiin 
esse  potuisse  per  gratiain,  si  gratiae  ipsi  famull  lu- 
boris  obedientiani  non  negasset ,  et  euin  qni  per 
graliam  ad  bonse  consnmmalionis  ^netas  serviiio  ob- 
sequente  pervenit,  cadere  per  desidiam  et  perire  po- 
tuisse  pcr  culpam.  Nos  ergo  per  mediuro,  Christo 
duce,  gradienles,  post  gratiam  sine  qiia  nihil  suinus 


lum,  ad  demonstrandnm  rei  evidens  documentum,  D  laborem  officios;n  serviUitis  nsserimus  :  sed  omiti 


qtiia  non  quaerimus  de  mendacio  aslruere  veriiaiem 
hic  inserere  necessarium  duximns. 

Epistola  Fau$ti  ad  Lucidum  preibyternm. 

f  Domino  devinctissimo,  et  mihi  speciali  affeclH 
vencrando  et  suscipiendo  fratri,  Litcido  presbyleit) 
Faustus.  Grandis  cbaritas  est  parum  cauti  fratris 
crrorem  per  Dei  gratiam  et  acljutorinm  magis  veiie 
curare,  quain  sicut  summi  antistites  roeditantur  ab 
miitate  susimnilere.   Onid  nossum  de  hoc  sensu  sic- 


modo  arrogantiam  et  ptaesumptioiiem  laboris  exclu- 
dimtis;  ut  totis  viribus  dcsndanlcs  ne  gratia  in  nobls 
evacuetur,  quidquid  de  luanu  Domini  susceperiinus, 
17  donuni  pronunticmus  esse  non  preiiitm,  scicnics 
laboris  ipsius  ffuclum  oflicii  rem  esse,  non  merili, 
com  Evageiista  diccntes  :  Serri  inutiles  sumus;quod 
debuimus  facere,  feciinus  (Luc,  xvii,  40).  U:ec  qiue 
strictim  pt*o  epislolse  breviiate  mcmor.  la  siint  aiit 
recipere  se,  aut  respucre,  unanimilas  tua  recurreitte 
seiunone  respondcai.  Cxterum  qui   hatic  veritalis 


81  DE  PiLEDESTfNATlOME 

toio  MDcenr  beoigMitiiii&  amplexii  in  via  reUnens, 
iiilra  malris  Ccclesiie  gremiuni  pennanere  repi^- 
diaio  boc  errOi*e  defiidero;  qui  si  ciia  respuatur, 
ignoraniia  fuisse  videbitii^ :  blaspheiiiia  vero  repu- 
X3l>jiur,  81  perlinaciter  deiendalur.  Gravem  lamque 
in  auclorem  reteniuesiiuft  invidiam,  si  dicamns  qiioJ 
ei  possibililateiu  capessendas  salulis  iioliierit  dare 
qui  periit  :  cum  minime  negai*e  posstiuus,  qiiod 
mandali  prscvaricalorein  in  judicii  sui  exaininatione 
damnalNt.  Qui  euim  non  est  obnoxius  de  suscepto, 
nescio  qnoiuodo  possit  esse  de  perdilo  :  ac  slc  pec- 
eauies  in  Deum ,  ciijiis  in  priniis  incaiiiiiis  asscrui- 
mos  graliam,  in  poslremis  eiut  vidcbimur  inipii- 
gnare  jiisiiiiam.  Uiijus  autem  episloLc  exeniplar 
niecum  retineo,  in  convenlu  sanctorum  Anlisiituin, 
si  ita  necesse  fueril,  proferendunu  Quam  si  susci- 
picndam  puiaverit  fralernilas  tna,  aut  subscriplam 
manu  propria  mox  remittat,  aut  sequentibus  st  ripiis 
omuino  se  improbasse  respondeat.  Quod  si  eam 
subscriptam »  ui  dixi ,  reniitlere  nolueris,  aperte 
adbuc  se  in  errore  persistere  ipso  silentio  compro- 
babis»  ac  proiade  jam  necessiiatem  mibi  facies  ad 
pcrsonam  tuam  publicis  conventibus  expotiendam. 
£i  ideo  secundmu  b«c  qu£  a  me  suni  directa 
rescribe,  oi  ea,  remotis  circuitlonibus,  aut  agnoscas 
aui  respoas.  Iim  alia  manu,  Faustus  exemplar 
episKte  me»  relegi  et  subscripsi* » 

liem  exemplar  iibelii  ijHckii  preebifieH. 

i  Pominis  beatissimis  et  in  Chrisio  revercnlissimls 
P;iiribiiSv  Eiifronio,  Vivcntio,  Veriano»  Pau]o,Eulro- 
pio,  Marcello,  Clamlio,  Leontio,  Mamerto,  Auxanio, 
Hegeiio,  Leontio, Croco,  Ursicino,  Fonteio,  Patienli, 
Fausto,  Grxco,  Ciaudio,  Basilio,  Praetexlato,  Prag- 
maiio,  Viventio,  Joanni  cpiscopo,  Theopbsto,  Jii- 
liaiio,  Opilioni,  Leocadio,  Amicali,  et  Licinio  pre- 
sbytcrisy  Lucidus.  Correpiio  vestra  saliis  publica,  et 
senientia  vestra  medicinn  est.  Unde  et  ego  suipmum 
remedium  diico,  ut  'prxtcrilos  errores  aecusnndo 
exciisem,  ct  salulifera  professione  me  dibjam.  Pro- 
inde  Jiixta  praedicandi  recentia  statuta  concilii  ^ 
damno  vobiscum  sensiim  illiim,  qui  dtcit  laborcin 
huinanae  obedienlia!  dlvinse  gratiae  non  esse  juii- 
gendum ;  qni  dicit  post  primi  liominis  lapsum  ex 
lolo  arbitrium  voluntatis  exstiactum  ;  qui  dicit  qiiod 
Cbristtts  Dominus  et  Salvator  noster  mortem  non 
pro  omnium  satule  susceperit;  qui  dicit  quod  pr»^ 
scieniia  Dei  bominem  violenter  conipelbt  ad  nioiv 
lem ,  vel  quod  Dei  pereant  voluntate  qui  pereunt^ 
qui  dicii  qnod  posl  acceplum  legitime  baplFsmu  n 
in  Adam  moriatur  quicunque  deliquerit;  qui  dicii 
alios  deputatos  ad  mortem,  atios  ad  vitain  praedesti- 
Dalos ;  qui  dicit  ab  Adam  usqiic  ad  Christum  nullos 
ex  gentibus  per  priinam  Det  gratiam ,  id  est  peir 
legero  nntune  in  advenlum  Christi  fbisse  salvaioSy 
eo  quod  liberum  arbitrhim  ex  omnibus  in  primb 


DISSERTATIO  POSTERIOR.  U 

A  deguisse;  qui  dicli  igiies  ei  iuferDa.n0a  ease.  D»c 
omnia  quasi  impia  et  sacrilegiis  repleta  coDdeniao. 
Ita  autem  assero  gratiam  Dei,  ut  adnisum  liominis 
ei  conatum  gratke  seinper  adjungam  :  ei  libertaieiii 
voluniatis  buinanae  non  exstinctam ,  sed  attenuatam 
et  infirmatam  esse  pronuuliem ;  etpericlitari  eiini  qui 
salvus  est,  ct  etttn  qui  periil  potuiisc  salvari.  Cliristum 
etiamDeuui  ac  Sulvatorem  noslrum,qnantuiii  peitinet 
ad  divilias  bonitatis  su;e,  prcliuniliiortispro  omnibiis 
hominibus  obtiilisse  :  et  quia  iiullum  [lerire  velii 
qui  eslsnlvatoromniuni  hoiiiliuim  maxime  Odelium, 
dives  in  omnibus  qui  invocnnt  illum.  Ei  quia  in 
laiitis  rcbus  conscieutias  satisf:icienduin  est,  memiiii 
me  ante  dixisse  quod  Cliristiis  pio  his  lantum  qiios 
credituros  prxsoivit  adveni^set,  sentcntias  Domir 

B  nlcas  sequens,  quihtis  ait :  Sicut  FiCtus  /lomtms  veuii 
non  mimstrari^  sed  mini$trare^  et  animam  suam 
redemptionem  dare  pro  multh  {Matth.  xx,  28).  El 
illud  :  ffic  ett  caiix  sanguinis  mei  Novi  Testamenli^ 
qui  pro  multis  e/fundetur  in  remissionem  pecca* 
torum  (Matth.  xxvi,  28).  Vcl  illud  Apostoli :  Sicut 
iemel  sfatutum  est  hominibus  mori^  ita  et  Christue 
semel  oblatus  est  ad  multorum  exhaurienda  peccata 
(Hebr.  ix,  27).  Nunc  vero  sacrorum  testimouionin 
auctoritate,  quas  abunde  per  spatia  diviuarum  Scri- 
pturamm  invcntontur,  et  seniorum  doctrin:e  ratlone 
patefacla,  libens  faieor  Christum  etiam  pro  perdiiis 
advenisse,  qui  eodem  nolente  perieroni.  Neqiie. 
enim  fas  esi  circa  eos  solum  qui  vldentiir  esse  snf- 
vati,  immeiis»  diviilas  bonilatis  ac  betieflcia  divina 

C  ooncludi.  Nam  sl  Christtim  his  taiitum  remedia 
auulisse  diiimus  qni  reifcmpit  suiil,  viileblniur  ab* 
solvere  non  redeinptos,  qitos  pro  redemplione  con- 
tempta  constat  esse  piiniendos.  Assero  etiam  per 
rationem  ct  ordinem  sxculorum  alios  lcge  gratix^ 
alios  lege  Moysi,  alios  lege  natiine,  quam  Dens  ia 
oiimium  cordibiis  scilpsit,  in  spe  ndveiitus  Christi 
fuisse  salvatos :  nullos  tamen  cx  initio  miindi  :fb 
originali  nexu  nisi  inlcrcessione  sacri  saiiguitiis  abso- 
tutos.  Profiteor  eiiam  xtemos  ignes  et  infernales 
flammas  factis  capiialibus  praeparatas,  quia  perse- 
veranies  in  finem  hnmnnns  culpas  inerito  scqiiitor 
divina  senieniia,  quam  juste  incudnnt  qui  h»c  non 
toto  corde  crediderlnt.  Orate  pro  me,  domini  saocti 
ei  apostolici  Patres.  Lucidus  presbyter  banc  epi- 

0  stolam  manu  proprla  subscripsi ,  ct  qu»  ia  ea 
astmuntur  assero,  et  qux  snnt  damnata  damno.  i 

Qxc  antcm  ideo  his  scriptis  interponere  dignum 
duxitnus,  utmanifestum  fiut,  quta  qiixdam  istiovo- 
'derni  Piaedestinaiinni  dicunt,  quse  ei  vetere^  h»re- 
tici  antc  dixerunt :  quibus  catholica  ei  aposlolica 
aiictorkale  et  isti,  loiige  post  exorturi  atquc  futuri, 
devicti  el  pracdamnaii  fuerunt,  sicut  Prosper  iii 
prsefato  libro  contra  Cassiani  abbatis  librum  edito 
ad  iocum  dicit  :  c  Yenerabilis,  luqiiiens,  memoria^ 
pontirer  Coelestinus,  cui  ad  ciBtholica>  Ecclesia;  prae* 


»S.i:...««     ■m.*l<A    nj^mSm.i 


tl^ik»    Iam4»iIi«A    aa» 


m 


fllNGMAm  RHEMENSIB  ARGHIEPISGOPI 


84 


qunsi  non  discnss!  negotif  audientiam  postaiantem  A  <V^^  pauiulum  se  ad  legenda  Inec  dignatl  fuerint 


totius  Italiae  Hnibus  jussit  extrudi.  Adeo  et  prxde« 
cessorum  suorum  statula  et  decrela  synodatia  invio- 
labiliter  servanda  censebat,  ut  quod  19  semel  me- 
ruerat  abscidi  nequaquam  admilteret  relractari. 
'  Kec  vero  scgniore  cura  ab  hoe  eodem  morbo  Bri- 
tannias  Tiberavit  :  quando  qnosdam  inimicos  gratiae» 
solum  suae  origini^occupantes,  etiam  ab  il!o  secrclo 
exclusi  Oceani,  et  ordinato  Scottis  episcopo,  dum 
Homanam  insulam  studet  servare  catlioticam,  fecit 
eliam  barbaram  Gbristianam.  Per  bunc  vinim  etiam 
Orienlales  Ecclesiae  gemina  pesle  purgata;  sunt  : 
quando  Gyrillo  Alexandrinae  urbis  anlisliti ,  glorio- 
sissimo  fidei  calbolic9c  defensori,  ad  debellandam 
Nestorianam   impietatem  apostolico  auxiliatus  est 


occupare,  evidenter  agnoscant,  impiarum  profana- 
rumque  opinionum  nultttm  20  eordibus  nostris 
inba?slsse  Testiglam ,  et  blaspbemfas,  qtias  per- 
spexerint  nostra  professione  damnari,  hi  eammdem 
repertoribns  censeant  debere  puniri. » IToec  commota 
et  compressa  atque  composita  illls  Ita  fuere  tempo- 
ribns. 

GAPUT  n 

Per  quos  et  quntiter  hwc  eadem  h(eresis,  ut  de  trunea 
amaritudinis  spuria  vitulaminay  in  tempore  isto  re- 
puUttittverit. 

In  boc  autem  tempore  quidam  Gotbescalcus,  ex 
melropolis  Ecclcsia?  flhemonim  monasterio,  quo<i 
Orbacis  dicitur,   babitu  monachus,   mente  ferinns. 


gladio,  quo  eiiam  Pelagiani,  dum  cognatis  confoc(?e-^  quiclis  impatiens,  et  inler  suos  mobiiilale  noxia  sin- 


rantur  erroribus«  iterum  prosternerentur.  Per  hunc 
virum  inlra  Gallias  islis  ipsis,  qui  sanctx  memond& 
Augustini  scripta  reprebendimt,  maleloquentiae  est 
adempta  libertns  :  quando  consulcnlidm  actione 
snscepta,  et  librorum  qui  erranlibus  displicebant 
pieiate  laudnta,  quid  oporteret  de  eorum  auctorimte 
senliri  snncto  manifestavit  eloquio ,  evidenler  pro- 
iiunilans,  quanlum  sibi  praesumplionis  istius  noviias 
displireret,  qua  auderent  quidam  adversus  antiquos 
iitngistros  insolenter  insurgere»  et  indisciplinnta 
caliirania  prxdicalioni  verilalis  obstrepere  :  c  Au- 
gusiinum,  inquiens,  sanclGe  recordationis  viruin, 
pro  vita  sua  atque  pro  mcrilis,  in  nostra  seniper 
communione  babuimus,  »   et  sequentia,  sicut  ex 


gularis,  de  omnibus  quae  perverse  tunc  lemporis 
sensa  cognoverat,  quatuor  silu'  elegit  capitula,  om- 
ninm  pene  perversitnlum  illarum  foelidas  et  cx-nit- 
bnlas  feces  in  se  continentla,  qnibussimplicium  et 
devoiorum  sensus  pervertere,  et  magislri  sibi  noinen 
usurpando,  post  se  discipulos  trahere,  IIKsqne  qni 
ad  sua  vota  auribus  prurientes  mngistros  sibi  coa- 
cervare  decertanl  valeret  indebile,  quoniam  legi- 
tiine  non  poternt,  vita  religiosa  et  catbolica  doctrina 
prseesse.  Isque  quos  potuit  sibi  cotnplices  fecit  dun- 
taxat  innolesci  desideranles,  qui  quoniiiim  rectis  non 
polerant  dyscolis  noti  fierent.  Qutqiie  a  monasterio 
irregulariter  exiens,  perngratis  regionibus  plurimis» 
in  Ifoguntinn  clviuite  bnbil;e  synodo  et  Rabano  ar- 


epislola  rjusdem  pnpae  snpra  posuimus.  Quia  nihilo-  ^  cbiepiscopo  libelltim  sui  erroris  porrigens,  damnatu^ 


juinus  ex  delegafione  npostolicx  sedis  haec  incnm- 
posita  in  Gallicis  regionibus  composiierit,  siciit  ct 
in  prsbfata  epistola  Goelcstinus  monstrnvit,  hilem 
Prosper  in  praefnlione  Vincentianarum  objeciionum 
oslendit  dicens  :  <  Quidnm,  inquit,  Ghristinnoe  ac 
frnterna^  cbnritatis  obliti,  in  tnntum  existimalioncm 
noslram  quoquo  modo  sludent  laidere,  ut  suam  se 
evertere  nocendi  cupiditale  non  videant.  Gonlexunt 
enim,  et  qualibus  possunt  senlentiis  comprehendunt, 
ineplissimarum  quarumdam  blasphemiarum  prodi- 
giosa  mendacia ,  eaque  ostendenda  et  ingerenda 
nuiltis  publice  privalimque  circumferunt,  assercutcs 
lalia  in  nostro  essc  sensu ,  qualia  diabolico  conli- 
nentur  indiculo.  Quae  lalso  in  nos  ad  suscitnndam 


cum  litteris  synodalibus  ad  Rhemorum  metropolim 
est  remissus  :  quarum  lltterarum  excmplar  bic  in- 
serere  ralionablle  diiximus,  quod  ita  se  habet.  c  Re- 
verenlissimo  fralri  el  consacerdoli  Hincmaro  archie- 
piscopo  Rnbanus  servus  Chrisli  et  scrvorum  ejus  in 
Domino  salutcm.  Notum  sil  dilcctioni  veslrae  quoii 
quidam  gyrovagus  monnchus  noiniiie  Gothescalc, , 
qui  se  asserit  sncerdotem  iti  vcsirn  pnrochia  ordi- 
naium,  de  Ilalia  vcnit  ad  nos  Moguntiam,  novas 
supersliiiones  et  noxiam  doclrinam  de  praniestina- 
tioiie  Dci  introducens,  et  populos  in  errorem  mil- 
tens :  dicens  quod  pracdestinatio  Dei  sicut  in  bono 
sil  lla  et  in  malo  ;  et  tales  sinl  iu  hoc  mundo  qui- 
dam,  qiii  propler  pracdcstinntionom  Doi  qUvC  eos 


invidiam  jactitari,  facile  et  sufllcienler  snbscriptione      cogat  in  moriein  ire,  non  possint  ah  errorc  et  pec- 


iinius  probaremus  anathematis,  nisi  malignitas  co- 
rum,  qui  se  gravari  pulant  si  de  nohis  bene  scn- 
tiatiir ,  ipsam  subscriptionis  nostrae  brevitaiein 
suspectam  esset  babitura.  Unde  ne  hujns  qiierelse 
inveniretur  occasio,  necessarium  conveuiensqite  cre- 


coto  se  corrigere,  quasi  DtMis  cos  hrcissel  ab  iniiio 
Incorrigibilos  esse,  et  pQen.ii  obnoxios  in  inleriinm 
Ire.  Hanc  ergo  opinionem  nnpcr  in  synodo  npucl 
lloguntiam  hnbita  ab  eo  audientes,  et  iiicorrigibilem 
eum  reperiente.4,  annuentc  alqiie  jubenle  piissiiiio 


85  DE  PR>E0KSTlNATI01!«fi 

naivs  Mm  ad  HKMrtem»  nwMinam  ftl  ilbm  eva- 
ibm  :  si  auten  male  egero,  et  pradesiiAaUift  Mim 
ad  vium,  «ine  uUa  liubiliiioae  ad  asteniam  vequiem 
vado.  Haec  eifo  paucis  Yoliis  scripsimus,  iolimaiitas 
qualem  cjus  doeiriaaro  reperimui :  vos  eiiam  vale- 
biiis  de  ore  cjus  quid  seiiiii  pienius  audire,  ei  qnid 
intie  agendum  sii  Juste  ^decernere.  Doiniuus  omni- 
polens  sanciiialem  vesiram  hen%  valeoiem,  ei  pro 
no*jis  otoiemt  in  asternum  oonservare  dignetur*  $■ 
Indeqiie  a  synodali  conventu  tn  Carislaeo  palatio 
iicniro  audiius  ab  cpiscopis,  et  caeteris  quam  phiri- 
niis  viris  ecclesiasticis  atqne  reiigiosis,  qui  eidem 
syno:Io  inierrueroni,  videlicet  Wenilone  Saineusium 
arcbiepiscopo,  Uincmaro  Rhemonim  episcopo,  Fol^ 
coino  Uorinensium  eniscopo,  Teuderico  Camaracen- 
siuin  eplscopo,  Rolhado  Suessonictt  civitatis  episco- 
po,  Rageuario  Ambianensium  episeepo,  Immone 
rioviomageosium  episcopo,  Erpoioo  Silvanecloa- 
sium  episcepo »  Lupo  Gatalaunensism  episeopo , 
Yrminfrido  Behracensium  episcopOt  Pardulo  Laudu- 
nensiam  episeopo^  TeutliolJo  previoci»  Lugdu- 
ueosiuiu  et  Liiigonicu)  civitaiis  episcopo ,  Ger- 
nobrio  Turonensiiim  provincia»  episoopo,  Rigbolito 
Riieraoniffl  cborepiscopo ,  Wiuo  Camaracensium 
cborepiscopo»  ei  aliis,  qui  ounc  Dei  graiia  episcopi 
ordioaii»  iunc  autein  jam  dicUe  synodo  cuin  epi* 
scopis  siiis  secundum  ecclesiasUcum  morcm  fuenuit. 
Weiiilo  sdiioet,  tanc  cum  Ragenario  patre  sho»  nnnc 
antem  Roibotnageusium  arduepiscopus,  ^ieas  no- 
tarius  sacri  pabtii;  ei  modo  Parisionim  episcoptis, 
l&aac  diacouus  Pardult»  et  uunc  Lingonie;e  civiiaiis 
cpiscopiis.  Sedet  veuerabiles  abbaies  synodo  ipsi  in- 
teriiiere,  R:)tberlos  Corbeiae,  Bavo  Orbacis,  et  Hal- 
dninus  Alliviliaris  nionasterii,  aliique  doniini  sa.  er- 
doics  ac  djaconi.  Wifadus  qnoque  Rhemorum  ine- 
tropolts  cecouomus,  et  Rodoaidus  arciiiiiaconns, 
cuui  aiiis  scqnentibus  clert  ordtnibus.  In  (|norum 
pi-aeseoiia  idem  Goibesealcus»  sicut  et  in  Mugnuiiita 
civiute»  iiiveiitus  hnereticus  aique  incorrigibilis»  lio- 
nore  presljterali,  quem  per  Riglsoidum  Rbomorum 
cborepiscopum,  cum  essei  Suessonicx  parocbise  mo- 
nacbiiOy  inscio  civitatis  siis  episcopo,  usurpaverat 
poiius  quain  acceperat,  abjeclus,  ei  pro  sua  irrevo- 
cab.ii  conittiuacia,  secuiidum  leges,  et  Agatbenses 
caiio:ies«  ac  regulam  Siwcii  Beucdicii»  ut  improbus 
viigis  ca?sus,  sicut  decreverant  Gcrinaniie  provin- 
cianim  episcopi,  ne  abis  noceret  qui  «ibi  prodesse 
Dolebaiv  erf^siulo  csl  rctrusus.  Sed  iie  iile  solus  pe- 
rirei»  sibi  consentienies  ca^perunt  undecunque  ex- 
surgere,  ei  pravain  ab  ilio  reuioUm  doctrinam  ei 
^erfoo  et  scripto  disseniinare.  Qiio  adulterino  semine 
baec  quibus  nobis  jubeiis  respondere  piiUiilanint  ca- 
pitula.  Quapropier  prinio  sciendwu  esl»  qnoniam 


DISSERTATK)  POSTERSOR. 


«0 


A  QiMsi  Mtuffpe  coUuta  22  ^wig^ga  peccoMlum^  et 
coMummaiw  illorum  /tamtttu  ignii  (Ecdi,  xii»  tO), 
ei  ilia  vems  congregatio»  et  ista  nova  cotnplexto, 
sunt  errore  pares,  quanquam  diversa  fatenies.  Ei 
ideirco  cnpitobitim  de  unaquaquc  senleaiia  ponen- 
dum  duximus  quai  illi  dixeruni,  ei  quae  isti  dicunir 
qui  catbolicorum  ei  apostolicae  sedis  doctrime  con 
iiadicimi^quiquecapitulaa  nobis  ex  oribodoxorum 
verbis  excerpta  discerpunt :  et  sic  cathoUcae  atque 
apostolic^e  Eccleslae  magisiroruiu  ponentes  senten- 
tias,  qualiter  illi  senserunt,  ct  uirum  nostro  colle- 
gio,  an  iilorum  divisioni»  difldnitiones  eorumdem  or- 
tbodoxorum  fadant»  Domiiio  inspiranle  ei  coope- 
raiiie,  demonstrare  curabimos,  cuni'  secta^  pestifcne 
catboHcorum  sensibus  respondere,.  ct  dc  capitulisa 

"  uobis  excerptis  rationem  reddere  coeperiiuus.  » 

CAPUTffi 

De  Fulgentio^  ex  cujus  Hbrh  ad  tuam  cenprmandam 
tenlendam  exempla  Pnvdestinatiam  ponnnt. 

Uiide  pnemoucmus  qiiemque  lectorem«  ne  pra- 
vonim  hxrcat  sensibus,  ciim  in  illorum  scriplis  le- 
etimonia  inveueril  posita  de  libris  Fulgeotii,.  qiiod 
reprobi  praMlesitoati  suiit  non  ad  mahiin,.  sed  ad  in* 
teriium  :  qwe  in  libro  ad  Moniinum,,  quasi  in  defen* 
sione  beati  Augustiiti,  sscpius  re|>licat.  Unde  non  esi 
necesse  caiholicis  ab  ilio  bane  beaii  Augustini  ex« 
cusalionem  susciperc »  quia  satis  supcrque  idem 
beatusAugusiinus  se  hinc  excusavit,  atque  retra- 
ctando  tlerciidit.  Et  legatus  Romanse  Eccleshe  fide' 

€  Usque  ejiis  intcrprcs  bcatus  Prosper^  de  cu|u8  iibris 
recipieiuUs  in  catnlogo  ortliodoxorum  memoriaui 
faciens  sanclus  Gelasiiis  iiiter  alios  ita  dicit»  liem 
oputcula  beati  Prosperi  viri  religiotittimi^  pro  illo 
uobis  satissime  saiii>facit :  et  quoniam  non  dicendum 
ueque  credenduin  nobis  sit,  Deiim  pnedestinasse  ad 
iiiierilum  reprobos,  scil  poenam  ret^ro!  is  pnedesti- 
nasse,  nos  crederc  et  docere  cvideiilissime  instruii. 
Mon  tainen  venerandum  Folgenliuiu  pro  hoc  dicto 
in  cunciis  rejiciinus,  neque  illum  in  lioc  diclo»  vido- 
iicet  ut  reprobi  a  Deo  praedesliuati  ad  Interitum 
credi  vel  dici  dcbeant»  sicut  Aiigusiinnm,  in  b;s 
dnutaxul  quo:  inde  dixerat  in  prgefalis  libris»  vide- 
licet  de  Correptione  et  Gratia,  dc  Pnciestuiatione 
sanclorum,  et  Bono  perseveraniix,  ei  Uypomtiesii- 

D  con  sex  qusesiiouum  contra  Pehigianos  ct  Ccetestia- 
nos,  et  in  libro  de  Pnedestinaiione  graii^e,  quos  binc 
contra  xinulos  suos  scripserai,  ei  siciii  sanctiim 
Prosperum,  iuio  sauctam  mairem  et  sedem  aposio- 
licam  seqiiiinur.  Scd  sic  de  venerando  Fulgenlfo  4i- 
eimus,  sicui  iti  Hiiarii  Arelatensis  epistola  ad  san^ 
ctuin  Augustinum  pro  hoc  negotio,  unde  nunc  agitur, 
de  ejusdcqi  oposcula  calumniantibus  dicitur  :  <  Sed 


87 


HINGMARl  RHEMENSIS  ARGHIfinSCOPI 


catbolicos  compiKari  doctores.  Sanctns  Attgnstinus  A  qnarit  post  beatom  Gelaslnm »  et  ftnem  consnfatus 


qoaedam  aliier  sanctum  Hilarinm  sensissc  quam 
idem  senliri  veiit,  in  libro  sexto  de  Trinitate  capi« 
tulo  decimo  monstrat,  et  sanetus  Leo  ad  Gtialcedo- 
Itense  concilium  oonftrroandum ,  ejnsdem  beati  Hi- 
larii  testimonia  hiter  cdtholicorum  doctorura  exem* 
pla  etiam  prlma  connumerat,  ei  bcatiis  Gelasins 
eum,  sfcut  et  sanctum  Angustinnm ,  ac  Prospemm, 
et  Gypriannm,  atque  Leonem,  sive  Hieronymum  re- 
ceptjssimum  in  catalogo  scriptornm  ccclesiasticomm 
atque  illustrium,compu(at.  Sed  et  de  eo  ut  notum 
est  a  notissimo  dicilur,  Hihrins  episcopus  Roma- 
norum  lucifer,  EccTesiaram  lucerna  et  pretios.!  lam- 
pas,  pulchro  aureoqne  ore  loquitnr  universa.  i  Qnoe- 
ilam  aliter  sanctus  Augtistinus  sciisit  quam  beatus 


Symmachi  et  Boetii,  qita  tempestate  Wandatis  pra^ 
fuit  Hitdericus  snccessor  TraseoMindi,  qui  post  ne- 
cem  sanctoram  et  innnmeras  clades  indignam  vitam 
digna  morte  liniyit ,  isdem  Iteatus  Prosper  Cbroni- 
cam  mrra  yeritate  composuii  *  in  qua  diversaram 
regionom  viros  sanctiiate  et  sapientia  pracclaros,  et 
etiam  exortos  haereticos,  cnm  Tama  cuiqne  congrua 
designavit,  et  non  eumdem  venerabilem  Fulgen- 
tium  nominavit.  Yenerabilis  siqufdem  Beda  pre* 
sbyter  in  Ghromca  sna,  cum  plures  alios  illustres 
viros  descripscrit ,  saepe  fatnm  Fnlgenlium  nequa- 
qnam  comniemoravit.  Verum  nec  a  quinta  synodo^ 
qoae  temporibus  Vigilii  nndccimi  papae  \mi  Gela- 
sium,  sub  Justiniano  Gonstantinopoli  contra  Theo- 


Ilieronymos :  et  item  sanctos  Hieronymos  quaedam  B  doram  et  aiios  haerelicos  est  aggregata ,  ad  con- 


aliter  sensit  quam  beatos  Aoguslinus,  et  ambo  inter 
catholicos  doctores  perseverant.  Quaedam  autem 
aliter  beatus  Gregorius,  de  se  praec^dentium  do- 
ctrinae  floribus  quam  maxime  favus  repleius  et  dul- 
cedine  propensiore  profusus  scnsit,  quam  sanctus 
Hieronymos,  et  quaedam  aliter  exposuit  qnant  san« 
ctus  Augtistinus  exposuerit  vel  corroxerit,  et  ambos 
iit  orthodoxos  amplectitur  etut  doctores  Ecclesia 
veneratur :  qnoniam  ut  beatus  Augtistinos  in  libro 
de  Baptismo  dicit  (/16.  ii ,  r.  5)  :  i  Ideo  pTerumqoe 
doctioribos  minos  aliquid  revelator,  ut  eoram  pa- 
tiens  et  liumitis  charitas,  in  qna  fructus  major 
«st,  comprobetor,  vel  qiiomodo  teneant  unitatem 
com  In  robos  obscorioribus  diversa  sentiunt,  vel 


firmandam  Adem  cathoiicam  inter  alios  orlhodoxos 
doctoros  invenitur  descriptus.  Qoin  nec  a  sexta 
synodo  nnlversali,  Gonstantinopoii  celebrata  lem- 
porilMis  Agathonis  tricesimi  primi  p:«p3e  a  beato  Ge- 
lasio,  sub  Gonstantino  principe,  inter  calholioonim 
docloram  testimonia  sooriim  libroram  mentio  ha- 
bita  roperitor  :  praeserlim  com  plores,  qni  post 
eumdem  Fulgentium  in  Ecclesia  claraerant,  ad  con- 
firmandam  fidem  catholicam  tn  testinioniom  devo- 
cali  reperiantur.  Unde  si  aKter  de  praedestinatione 
Dei  dixit,  quam  sanctus  Augustintis  in  praefatis  Kbris 
ad  sibi  objecta  rescriptis  corroxit,  et  aliter  etiam 
qoam  beatus  Prosper  ex  deiegatione  sedis  apostolicae 
jussn  sancti  Goelestini  diflSnivlt,  aliterqiie  qiiam  ipsa 


qoomodo  accipiant  veritatem  cum  contra  id  qood  C  sancta  sedes  apostolica  dicta  snscepit  ac  dici  ▼ololt. 


sentiebani  dedaratom  esse  cognoscont.  i  Scientes 
Scriptoram  divinam  esse  preliosam  margaritam, 
qoae  ex  omni  parte  forari  potest,  et  ideo  diverso 
litylo,  sed  non  diversa  fide,  exponnnt  plura  plura- 
Yiter,  ot  pluHbus  non  modo  salubriler,  verum  et 
innoteseant  delectabiliter.  Est  eiinm  quia  in  catalogo 
apostolicse  sedis,  nbi  a  beato  Gelasio  doctores  ca- 
tholici  descripli  et  designati  snnt,  eumdem  viriim 
Tenerabilein  Fulgeniinm  probaiiilem  non  ropcrimus. 
Sed  nec  qnoniam  in  reprobandoram  descriptioiie 
^esignatum  invenimus,  improbabilem  per  Oinnia  jo- 
dtcamos.  Iinperante  siqni(]em  Anastasio,  cnjns  tein- 
poro  beatus  Gelasius  seriein  orthodoxoram  atqne 
iliustrium  viroram  edidit,  sicnt  ipsius  epislolis  ad 


Ipse  viderit.  Sed  et  nos  qnid  mde  dixerit,  qtila  ciiii- 
ctis  legentibus  est  manirestnm,  ignoraro  non  pos- 
soinns. 

GAPUT  IV. 

De  apostolica  sede  sequenda,  enjm  doeirmtB  inniii  ei 

auiorUnUm  ie^ui  debemus. 

■  Seqnimor  aotem  qnae  catholica  et  apostolica  ihk 
docet  sancta  Romana  Ecclesia,  quae  nos  In  flde  ge- 
noit,  catholico  lacte  aliiit,  nbcribns  coeto  plenis  ad 
solidnm  cibnm  nutrivit,  disciplina  orthodoxa  ad  pcr- 
fcctnm  viram  perduxit,  et  ad  alios  iiistraendnm  sna 
prohatione  instituit,  atqiie  in  doctrinali  cathedra 
fautore  et  adjuvante  Domino  suldimando  constttnit : 
sicut  sanctus  Innocenlius  ad  DC!cen(ium  episcopum 
cumdem  directis  manirgsiatur,  principaUH  est  in  D  Engubinum  scribtt  dicens  (episl.  i9,  in  princ.) :  t  Qnis 


Africa  Wandalorom  rox  Trasemundiis,  sicni  in  Ghro- 
Viicis  allis,  et  etiam  in  Ghronica  veiierabilis  Bedae 
prosby teri  reperimus.  Gujus  temporc  Folgentios  in 
Africa  clarait :  qulqne  conira  quasdain  propositio> 
nes  ejusdem  Trasemundi  rescripsit,  ci  contra  ejns 
perfidiam  tres  libros  coinposuit :  primnm  videiicet 
dc  mysterio  Medialoris,  secundnm  de  24  immen- 
ftitaie  divinitatis  Filii  Dei ,  tenium  de  sacramcnto 
Dominicae  passionis.  Non  tamen  iliom  sanctos  Ge- 
lasioS   inier  scriptores   ecclesiasticos   numeravit, 


eniin  nesciat ,  aut  non  advcrtat  id  qood  a  principe 
aposlolorum  Pctro  25  Romanae  Ecclesiae  traditum 
Cflt,  ac  nunc  osque  custodilur,  ab  omnibus  debere 
servari,  nec  superdiiei  aut  introduci  altquid,  quod 
'  aut  aucloritatem  non  habent,  ant  s^liundc  accipero 
videalur  exemplum  :  praesertim  eom  sit  manife- 
sinm,  in  oinnem  Italiam,  GallijKS,  Hispanias,  Afri- 
cam,  atqneSiciltani,  insulasque  ioler^ccntes,  nul- 
lum  insiitoisse  Ecclestas,  nisi  eos,  quos  venerabHis 
apostolus  Petras  aut  ejos  siiccesaores  constttuerint 


«9  DE  PRiEDESTINATrONE 

wtqm  qvod  Ecdesia  Romftnji  CDstodit,  a  qna  eos 
principiitm  accepisse  non  dubium  est :  ne  dnm  pere- 
grints  asseiiionibns  student,  capvt  institutionum  vi- 
deantar  amittere. » 

CAPUT  V. 

De  eonsuetudine  GothetenUi  et  complicivm  ejiis,  et 
de  tibris  eorum  de  (fuibus  qutvdam  hic  excerpta 
ponuniur* 

Prsroonemas  etiam  Gotliescalci  et  complicium 
ejns  fore  consoelndtDem,  ut  catholiconim  testtmonia, 
pnelatis  doCtoraro  atqoe  librorum  nominibus,  ex- 
cerpta  deirunceDt,  et  ad  suos  sensus,  sicut  et  Scri- 
ptttraram  sententias,  inflectere  curent,  qnatenns 
auditorom  sibi  seiisus,  si  minus  canii  fiierint,  con- 
ciiiare  pneraleanL  Unde  quisque  illoram  scripta 
relegens  memoretur  quoil  dicitur  : 

Frigidfis,  o  pueri,  fugite  hinr ,  latet  laguis  In  herba. 
£t 

Carpe  bolnun,  ca? e  ■pinaoi. 

Qoa  de  re  secttndaro  Aposlolum  omnia  probantes  et 
qii»  boiMi  Mint  retinentes  (/  Tbeu,  t,  S1),  qme  ipsi 
diieriBt«  qaaeqne  aoetorum  exemplis  eonilrmare  vo- 
bieriiit  coRferentes,  ea  qux  illi  detrancata  vel  eom- 
piiau  ad  anaai  eoafirmandam  sententiam  proferunt, 
in  libns  aucloram»  de  qotbus  testimonium  donant, 
videaBt  oi  meraca  veritaiesnnt  exoerfMa  quae  profe- 
ranl;  ni  ne  bis  incaate  credenles  qtne  prdaia  soni, 
per  viaa^w  bonae  qoidem  videntttr  esse,  sed  earnm 
finis  ad  inlerilam  docil,  in  infideliiatis  voraginem 
demerganlar :  sed  facianl  sieni  praeeeptum  est :  State 
tuper  moMf  et  interrogate  iftue  sit  via  bona,  et  ambu- 
iaie  in  au  {Jer.  vi,  16).  His  ita  pracmissis,  pona- 
niis  qoae  Gothescaleus,  signiCer  et  prxvius  atffue 
httjus  prav»  dociriu»  inoderaus  resuscitator,  de 
prtmo  capilulo,  onde  versatur  qnaestio,  in  libro  suas 
virosae  conscriptionis  archiepiscopo  Rabano  porreclo 
scribat  diceos :  <  Tandem,  inqott,  legl  librum,  ve- 
neraiide  pontifex,  tnum,  in  quo  poeitum  reperi, 
qood  iin|Hi  qaoqiie  sive  reproln  non  sint  divinitus 
-ad  damnatlon^  praedestinati. »  Et  post  aliqttanta  : 
c  Praescivit,  inquam,  illos  pessimom  habituros  or- 
lum,  pejorem  obilom  :  praedestiaavit  aotem  eos  ad 
loenduin  perenne  tormentom  et  scmpiteraam  inte- 
ritom.  >  El  iterain  posi  aliquania  :  <  Quia  re  vera 
sicol  eleelos  omnes  praedestinavil  ad  viiam  per  gra- 
tuitom  soltos  gratlse  sita:  beneAciom,  26  qoemad- 
niodum  Veteris  et  Novi  Testamenti  paginae  mauife- 
siissimam  praebent  solerter  ac  sobrie  considerantibos 
iiMiciam,  sic  omnino  el  reprobos  quosqoe  ad  SBleru» 
mortis  praedeetinavit  sopplicium ,  per  justissimum 
videKeel  iiicommatabiiis  justitiae  su»judieium.i  liide 
et  in  charlola  suae  professionis  ad  eumdem  Rabanum 


DISSGRTATiO  POS  rERIOR.  90 

A  ctos  SQOS  incommutabililer  per  gratuilam  gratiam 
snam  praedestinavit  ad  vitam  aeternam,  simifiter 
omnino  omnes  reprobos,  qoi  in  die  judicii  dnmna- 
buntur  propler  ipsorum  mala  merlta,  idem  ipse  in« 
commntabilisDeusperjnstum  jndicium  suum  ineom- 
mntablKter  prsedestinavit  ad  mortem  merito  sempi* 
ternam.  >  Et  domnus  Pradentios  in  epistola,  quam 
nobis  veneratio  vestra  defereiile  eam  vobis  venera- 
bili  ifinea  Parisioram  episcopo  tradidit ,  cojiis  la 
pr:efatis  libris  memoriam  feeimos,  qoamqae  Weni- 
loni  suo  archiepiscopo,  el  esteris  coepiscopis,  ad 
ordiaationem  ejosdem  Mn^»  Priidentlus  ipse  di- 
rfxit,  ttt  si  secos  ofdlnandus  sentiret,  in  ipsios  or« 
dinatione  ipse  noliatenns  consentire  deberel,  ita 
dicit :  c  Secundo^  ul  Dci  omnipolentis  altissimo  s&» 

B  creioqoe  consilio  credat  alque  fateatur,  quosdam 
Dei  gratttita  misericordla  ante  omnia  saecula  prae- 
destiiialos  ad  vitam,  qiiosdam  iraperscratabili  justi- 
tia  prsedestiiiatos  ad  poenam  :  ot  id  videlicet,  sive 
in  salvandis,  sive  in  damnandis  prje^lestinaverit , 
qnod  se  prsescierai  judicando  esse  raduram,  dicente 
propheta :  Qtft  fedt  quw  fniura  sunt.  «  Ralraronus 
oihilomittus  monasterii  Cortieiae  monachus  libellos 
diios,  quos  nobis  examinandos  dedistis,  ea  intentiooe 
elaboratos  porreiit,  ul  ostendal  quatenos  sicut 
electi  a  Deo  praedestinantur  ad  vium,  iu  el  reprobi 
a  Deo  pnedestinentttr  ad  mortem.  Imleque  praelet- 
missls  aliis,  quoram  nomi«a  hic  non  itecessarlnm 
recitari  putavtmos,  qiiouiam  in  unam  concorraiU 
scntentiam ,  ei  in  pracfalis  irilios  libris  jain  ul  po- 

^  Ittimus  ex  catliolicoriim  atictoritate  respondimus,  ad 
capitiila  veniamns,  qu»  secundo,  ut  iegiiur  in  lege 
▼eiert  [Jos.  v,  4),  petrinis  cultelUs  circumcidenda  a 
vestra  jussione  siiscepiiniis,  quoromque  noxia  atque 
superflua  acuiuine  ca tliulicorain  amputare  curabimua. 

CAP13T  \I. 

Essordium  eapitulorum  de  qnibus  agitur^  unde  com- 

positor  eorum  illa  compiLare  siuduerit. 

Aiunl  enim,  pnemissis  commendationoro  soaram 
fabulis,  in  seaindo  capitulo  :  <  Deum  praescire  ei 
prsescisse  seternaliter  elbona  27  qtiaeboiii  erani  fac- 
turi,et  mala  qoaemali  suntgesturi,  quia  vocem  Scri- 
ptone  dicentis  babemos,  Deus  aterne,  qSii  abscondi- 
torum  es  cogniior,  qui  noUi  omnia  antequam  fiant 
(Oan.  xiii,  4  ),  Adeliler  tenemiis  et  plaeel  tenere, 
bonos  praescisse  oiuniiio  per  graliam  suam  bonos  fu- 
luros,  et  per  eamdem  graliam  asierna  praemia  acce- 
pluros  :  inalos  praescisse  per  propriam  maUtiam 

*  malos  foluros,  el  per  suain  justitiaiu  aeteraa  uUiono 
damnaiidos  :  ul  secunduui  Psaluiistam,  Quia  potestas 

.  Dei  e9t  et  Domini  misericordia  (Psal.  lxi,  12),  reddat 
unicuique  secundum  opera  sua  {Rom.  ii,  0) ;  et  sicol 


4H  HiNGMAElt  RHEMEXSIS  ARCHiEFlSGOPI.  92 

uWn  :   Itt  revelathne^  iaqwt^  Domini  nozlri  de  mlo  A  lionein  impioniin  ad  mortcm  :  cl^nouMXlolAOC  possit 


ruiN  angelis  vlrtutis  ejuSf  in  flamma  igni*  dantis  viu' 
dictam  his  qui  non  noverunt  Deum,  el  qui  non  obe^ 
diunt  Evanffelio  Dei  fio<4rt,  qui  pctnat  dabutU  iu  in* 
teritu  auernas  cnm  venerit  glorificari  in  $onctis  wit^ 
ei  admirabilii  fieri  in  omnibus  qui  credideruni  (U 
Theu,  1,7-10).  NecprorsiisuUi  malopncscienlijiiii  Dai 
iinposuisse  neceasUaieni,  ui  aliudesse  non  possel :  sed 
i|Uod  ilie  fuUirua  erat  ex  propria  voluniate,  ille  sictic 
Dcus,  qu\  novii  omnia  aniequam  Oanl,  praeseiit  cx 
sua  oinfiipoteiiiia  ei  incommuiabiti  majcstaie :  nec 
cx  prajadicio  ejus  aii^em,  seil  ex  merito  propriae 
iniqutiatis  credimus  eondemnari  :  nec  ipsos  malos 
ideo  perire  qiiia  boiii  esse  non  pocuerunt,  sed  ^iiia 
boni  esse  noluerunt,  siioque  viiio  in  massa  damiia- 


uLruinque  (leri,  videre  non  pos&umus»  sciltcct  iit  et 
in  massa  damnationis  reiicli  perinaneant,  et  iietn 
iidem  praedestinati  a  Deo  ipsius  praedesUiiatione  ad 
morlem  vadant.  Si  enim  ita  constanlem  posnissct 
seiiicuiiam,  sicut  Florus  eam  in  serinone  siio  potiiii, 
unde  hanc  isle  compilavit,  bene  eam  quisque  iiiicl- 
ligcrel,  quia  recte  consUret.  Ait  enim,  ui  audivimns 
et  apparet,  isdem  vir  doctui»  pene  in  principio  scripii 
sui :  c  Praescivit  ergo  sine  dubio  Dcus,  et  bona  qu;e 
boni  erant  facturi,  ei  mala  quae  mali  erant  gesturi  : 
sed  in  bonis  ipse  fecit  sua  gralia  ut  boni  esseni,  iii 
malis  vero  noA  ipse  fecit  ul  essent  maU,  qiiod  absit, 
sed  lantum  praescivit  eos  proprio  vitio  tales  fuiuros. 
Neque  eaim  prxscieotia  Dei  imposuil  eis  necessitatem 


lionis,  vel  merito  originali,  veletiam  actuali  perman-  B  ut  aliud  esse  non  possent :  sed  tantum  quod  illi  fu- 


seruiit. »  Hoccapiiulum,  sicut  conferenies ex  scripto 
Fl^ri  Ecclesia)  Lugdunensis  miuislri,  quod  olim  iu 
Bonoiio  a  venerandse  memoriae  Heriboldo  episcopo 
Antisiodoreiise  accepimus,  excerptum  ex  maxima 
parte  iiivenimus :  quapropter  ulcunqiie  a  ralione  nou 
invenitur  penitiis  altenum.  De  pi-acscientia  enim  Dei 
catboiicae  fidei  adversa  non  loqiiilnr.  Scd  praetermi* 
sit  insulsus  cxcfirpior,  quoJ  ibidem  invenerat  dare 
exemplum  de  elcctis  dono  gratioi  ad  viiam  aeternain, 
volcns  quaedam  per  suain  sapientiam  addere.  Ei  ideo 
qufficunque  invenit  ex  rctribulione  jusUtise  reddenda 
iinpiis  coaccrvare  cxempla  curavit.  Dicens  enim 
bonos  praescisse  omnino  per  gratiam  suatn  bonos 
futuros,  ct  per  eamdem  gratiam  aeierna  prasmia 


turi  erantex  propria  voluniate,  ille  ut  Deiis  pra^vidit 
ex  sua  omnipotcnti  majestate.  >  Et  post  plurima  : 
I  Netno  ex  Dei  praejudicio,  sed  ex  merito  propriae 
iniquilatis  conlemnatur.  i  Et  itenim  supra  aute 
niulta  qttam  ad  haec  perveuirei  :  c  In  maUs  vero  el 
impiis  non  pi^desiiaavit  oninipoiens  Deus  inaHtiam 
et  impielateni,  id  esi  ut  mali  et  impii  esseni,  ei  aiiud 
esse  non  possent,  sed  quos  praescivit  et  pnevidit 
malos  atqtie  impios  futuros  proprio  vitio»  pKDde- 
slinavit  aeternam  <ia;nna:io;iem  qtia  ipsi  puntrenliir 
jusio  judicio,  ttoii  qiiia  aliud  esse  noii  potucnitii,  seJ 
q:ti:i  aliud  esso  nobicriint.  >  Qiiaiu  senleiutain  sic 
liahcri  in  rotula  ab  Heriholdo  aceepta  relegiimis : 
sed  in  ill;i,  quain  ex  scriiiio  Ebonis  episcopi  Graliano- 


accepturos,  tacuit  aeqnaiia    inerita,  et  doni  gratiae  C  politani  pcr  quemdain  accepimus,  aliter  cousiare  iii- 


pRctermisii  exempla.  Sicf|ue  subsecutus  adjunxii, 
malos  prxsoisse  per  propriam  maliliam  inalos  futu- 
ros,  et  per  suam  jusiiliam  aeterna  ultione  damnaih 
dos.  Unde  qua:  alieno  laLore  exeinpla  collecta  inve- 
iiil,  inordinato  ordiiic  posuil.  Deiiide  posiquam  in- 
ortlinatc  posuil  quod  ordinate  alterius  ore  accepii, 
nec  ipsos  malos  ideo  perire  quia  boni  esse  non  po- 
iueruni,  sed  qiiia  boni  esse  nolueruni,  suoque  vitio 
in  mas^a  daraualionis  vel  merito  originali  vel  etiam 
actualt  permanserunt ,  sine  uUa  interpositione  in 
tertio  capitulo  subdidit :  c  Sed  ei  de  praedestinatione 
Dei  28  piacuit,  et  fidcliter  placet  juxta  aucloritatem 
aposiolicam  qujB  dicil,  An  non  habetpotestatem  fign^ 
lus  luti  ex  eadem  mnssa  facere  allud  vas  in  honorem^ 
atiud  vero  in  cotttnmeliam  (/2om.  ix,  21);  ubi  et 
statim  subjungit  :  QuoJ  si  volens  Deus  ostendere 
iramf  et  notam  facere  potentiam  suam^  sustinuit  m 
muUa  paiiemia  vasa  irw  aptata  sive  pra^paraia  in 
interitum^  ut  osten.leret  divitias  gralia:  sws  in  vasa 
misericordia:  qufv  profparavit  in  gloriam  [ibid.^  ii), 
fidenler  fatemur  pneicstiiiationem  clectornin  ad 
viiam  et  praedestinaiionem  impiorum  ad  mortem.  > 
Dai,  sicut  loiige  ante  nos  dictuui  esi,  sine  inente 
sonum.  Paululum  praemisit,  quia  suo  villo  mali  in 


D 


veiiiuius;  quam  faUaiaui  nequaquam  discretlimus, 
cum  in  bis  duobus  capiiulis,  ipsius  religiosi  ei  docli 
viri  a  cotupilatoreeorum  sciiptum  commislum  aiqiie 
coiifusum  et  deiruncalum  reperiamus.  In  Heriboldi 
nainqiie  rottila  sicui  pruinii.siinus  scriptuiurelegimus : 
et  iu  rotula,  qiiaui  sicui  dictum  est,  ex  scriiiio 
Ebonis  accepimtts  :  <  li>se  eos  praedestinavit  ad 
»ternam  damuaiioiu^m  Justo  judicio»  scripiiim 
invenimiis,  quod  iste  in  fine  capttuli  posuit,  siio- 
que  vitio  in  maasa  damuatioiits  vel  merilo  ori- 
ginali  vd  etiam  actuali  permausenini.  >  80  Helius 
ille  posuit,  imo  ille  bene,  quia  iste  male.  Videiicet 
ioquii  Fiorus,  omnipolcntem  Deum  in  malis  ipsoriim 
malitiam  pnescisse  quia  ex  ipsis  est,  non  piredesti- 
nasse  quiaox  illo  non  ost  :  poenan  vero  illonim  et 
prasscisse  quia  Deiis  est,  et  praedestinasse  qiiia  jusius 
esi.  Quam  sonteutlae  parUculam  iste  conipilaior  de 
consequentia  praecedentis  ad  istud  reservavii  c^pitu- 
lum.  Cui  conjunctum  csi  iii  Flori  scripto,  ui  et  ilUs 
sii  ineritiim  su;e  damnationis,  ei  in  illo  poiestas  et 
jiidicium  juste  damnaniis.  Non  enim  praetlestinat 
Deus«  nisi  quap.  ipse  cr;it  faclurus;.praescil  vero  inulta 
qux  ipse  facturus  non  esi,  sicui  omnia  mala,  qiue 
utique  mali  faciuni,  non  illc  :  ipsosque  malos  non 


I  t- 


93  DE  PRieDESTINATIONE  DiSSERTATIO  POSTERIOR.  M 

exemplqnn,*ne  mox  retegiterelur  si  cuneiis  Ifgenti-  A  impcrliendo  DHscricordiam ;  qtiibtis  enim  non  im- 


bus,  in  captlnlo  altereeonjimxii,  biio  vtlioin  masst 
damnationis  vel  origintlt  vel  aetaali  merito  perman« 
semnl.  Qu«  perspicienles,  snbvenit  nobis  qood  dtxil 
Macarius  Antiochenns  episcopus  redargntas  in  sexta 
synodo  coram  iroperatore  Gonstaulino,  quare  detnin- 
caveril  lestimonia  eatholicornm,  qiiae  collata  ex  li- 
beHo  AliBs  libris  aulbenticis  furaius  ea  fuer.-tt  com- 
probalns.  Ad  hoc  enim  Inquicns  egi»  nt  inlentioneip 
menm  pouttsseia  stntoere.  Sic  el  iste  ad  boc  illius 
viri  doeii  composiia  scripta  acienlermaledeposiiit, 
ut  soam  pravann  inteliigentiam,  quia  tx  veritate  non 
poteral,  mendaeao  conflrmaret :  festiiiansfalsaoste»- 
tare,  ol  possel  vera  suliripere,  aul  inscius,  aiit  obli- 
tns,  quia  piclores  mewtam  cum  alis  sine  podiSms, 
qiioniam  dtn  constare  non  poiest,  sont  soliti  piii- 
gere,  qasb  a  prave  seiitienlibus  et  incaulis  el  incon- 
sideratts  laqneos  protendentibus  inconstabiiis  et  ara- 
neamm  eassibns  similis  solet  protendi.  Sed  sicul 
scriplnm  est,  Fru$tra  jacUur  ret€  ame  ecuios  pemuh 
lorum{Pr09.  i,  17). 

CAPUT  VH. 
De  exemplo  apostolieo ,  qitod  cnpUnlorum  eompilator 
ad  tuam  eomfirmandam  ponii  $emenliam* 
Esenplma  denique  ponit  coinpUator  capttolonim 
beaii  PmII  aposlolt,  qiiia  stcot  siint  eiecti  praedesti'- 
naii  ad  vilam,  iia  et  impii  a  Deo  sinl  praBdeslinali 
ad  moneflS,  dieens,  An  non  habei  poteitaiem  fifuim 
luii  ex  tmdem  mm$M  facere  aiiud  vas  in  honoremy 
aiiud  uero  in  eomumeHam  f  {Rom  ix ,  21 .)  Unde  vi- 


pertltur,  nec  digni  sunt,  nec  mercntur :  al  potius  ut 
non  impertiatur  lioc  digni  sunt,  boc  merentiir.  Quse- 
rimus  auiem  raeritnm  misericordiae,  nec  iavenimust 
qitia  nullum  est,  no  gralia  evaciielur  si  non  gratis 
donatur,  sed  meritis  redditur.  »  Scd  el  sanctiis  Gre- 
goritis  in  libro  Moralium  trtgesimo  qiiarto  (cap.  17), 
iion  inconvenienti  conip:)rutione  de  refuga  spiritu 
dicit  :  t  Qitt  faclns  e$l  ui  ttullum  timeret  ( Job.  xh, 
24).  Sic  quidem  facltis  est  per  naluram,  ul  condi- 
lorein  suuiu  caste  timcre  del)ulsset,  timore  vtdelicet 
sobrio,  securo^  non  tinioreqiiem  foras  chariiasmit- 
tit,  sed  timore  qut  in  Kcculum  sdeculi  permanet  : 
seJ  sua  perversiiale  lalis  factus  est  ul  nuUum  lime- 
ret.  Relicto  eo  qtti  vcrc  ilti  sufllcere  polerat,  se  silti 
B  stiliicere  posse  jiidicavit,  et  taato  magis  infra  sc  ce- 
ddit,  quanlo  magls  se  eoiitra  gloriam  sui  conditoris 
erexit.  i  Sic  et  vasa  quae  in  massa  bumanl  generis, 
bono  scilicei  vase  AJam,  in  qtio  fuimus  omnes  boni 
a  Deo  bono  facti ,  si  ipse  in  eo  statu  permaneret  in 
quo  factns  fuerat  reclus  ,  pereiinte  illo  siiggesiione 
diabolica  et  vitio  proprio  ,  in  quo  perivimus  omnes, 
facti  sumnsvasa  ir»,pn!pparata  vel  aptata,$ive|>erfecui 
in  perdiltonem.  Deqiiasi  nullus  eriperetur»  irrepre- 
bensibile  esset  Deijudicium  :  quia  autem  inulti  eri- 
piuntnr,  ineffabilis  graii:e  Dei  est  donum.  El  item 
beatus  Gregorius  in  iibro  vigesimo  nono  {cap,  €)  Mo- 
raiinm  dicit :  c  Diabolus  qoippe  vel  homo  ah  statu 
oonditionis  propri»  elata  mente  corruoriint ,  ut  vel 
ilie  dieeret,  Ascendam  euper  altiiudinem  na^fiim,  si- 


deadwB  esl,  si  vasa  irae  aptata  vel  praepnraU  Stint  a  C  ^mg  ^^o  Altistimo  {ha,  xiv,  U) ;  vel  isie  audiens 


Deo,  aeilioet  qfus  praedeslimilione,  hi  interitom.  Er- 
go  iniqiras  Deus,  qni  itifert  iram,  puniens  eoe  quos 
tales  praedestinavit.  Sed  nunquid  iniquilas  est  apiid 
Deom?  nbsil.  Si  autem  Dei  praedestinatione  vasa  irae 
non  snnt  aptata  vcl  prpparala  in  interituin,  qiiid 
90  adjnval  illom  istnd  excmplum  ad  suam  connr- 
maodatn  sentenliam,  qiia  dicit  quia  impii  sunl  a  Deo 
pRC:lesf  inati  ad  mortem  ?  Hoc  etiam  exempium  et 
Prasilestinaliani ,  sieul  H^rginus  in  supra  memorato 
itbrtmilibello  dieit,  ad  siiam  conflrmandam  senlen- 
tiam  prolulemnt:  qood  boatus  Augoslinos  in  epislola 
ad  Sixtnm  presbytemm  alio  sensu  exponit  dicens 
{episi,  105) ;  i  Sed  si  va^  sont  ine,  qme  perfecta 


crederet,  Aperientur  ocuU  vestri^  et  eriiis  sicut  dii 
{€en.  III,  5).  Idcirco  ergo  uterque  cecidil,  qnia  csse 
Deo  siniilis  ,  non  per  jitsiiiiam  ,  sed  per  potenttam 
concupivit.  Sed  liomo  per  gratiani  liberatus,  qui  Dei 
siiniliiudinem  perverse  appelendo  cectderat,  in  rea- 
tu  criminis  sui  iotige  Deoimparem  se  esse  cognoscens 
clamat,  31  Domine^  quis  similis  tibi?(Psal,  xxxiv, 
40.)  Dtabolus  vero  ,  in  Inpsu  sui  criminfs  ji^ste  di- 
missus,  in  mensura  roinae  suse  minime  permanslt  : 
sed  quanto  diutiusab  omnipotentis  Dei  gratia  dcfuit, 
tanio  magis  reatom  criminis  cumolavit.  Nam  qtti 
ideo  cecidtt ,  quia  perverso  ontine  Deo  srmllis  esse 
voluit ,  eoitsque  perdnctus  est,  ut  'Anlicbristus  ve- 


sunt  ad  perditionem  quse  illis  debita  reddilur,  slbi  |.  niens  videri  D«:o  siiniiis  dedignetur,  atqne  eum » 


hoc  iinputent,  qui  ex  ea  massa  facii  sunt,  quaiii 
propter  unios  peccaturn  ,  in  quo  omnes  pcccave- 
ruut,  merito  Deus  justeque  damiiaYii.  Si  auiem  vasa 
sunl  misericordise »  quibus  ex  eadem  massa  factts 
siippliciam  debitom  reddere  noluft ,  non  se  infient, 
sed  ipsnm  glorifioent,  qui  eis  misericordiam  non  de- 
biiain  pnestith.  i  El  aliq  lanto  superius  :  i  Ergo  cui 
tuit  nriseretur,  et  qnem  mlt  obdurat  (Rom.  ix  ,  48). 
Talibus  itaque  dicamos  cuui  Apostolo,  non  enini 
mdiasillo  invenire  possumus  quid  dicamus,  0  homOy 
iu  qms  es  oiri  respondeas  Deof  (ibid.,  10.)  Ouaeri- 


quem  liabere  nou  poiuit  siiperbus  a;qualem,  d:«rana< 
tus  putet  inferiorem.  »  Sic  et  de  vasis  irae  in  penli- 
lionem  propria  iniqnitate  peifectis,  ^ut  se ,  sicnt 
Pauhis  dicit,  gratia  Dei  emnndnnerit  ab  hi» ,  quibtrs 
Inquinatus  eiistit,  erit  vas  in  honorem  (II  Tim.  ii,  21 ) : 
qui  autem  in  iuiquiiate  permanere  delegerit,  ve!  j:iin 
adco  ad  iniquilatem  excreveril,  ut  judice  Deo  ex  ju- 
stitise  retribulionc  ab  iniqiiitate  redire  non  possit, 
sicut  lcgilur  de  Pbaraone  obdurato  quia  gralia  non 
emollilo ,  et  dc  bis  qiii  sunt  in  reprobiim  scnsum 
traditi,  quia  gratia  non  fibcrali,  erit  vas  in  contume- 


9.H 


HlNCMAUl  RH&M£NSIS  ARGHIEPISGOPL 


palielur  aelernum.  Sicfenim  aptaia  ad  inieiitum  vasa  A  ad  peccaliim  :  cnjiis  dicla^  quia  ipse  eeleri  praeren- 

ms  esl  obitiij  Prosper  vtr  erudiitis.et  saiictiis  recta 
defendit  ftde  \al.,  recte  defendii  (IdeliJ  et  cnpkMO 
sermone.  Ei  qnibus  Gatloram  capitulisul  roq  miilla 
nnnc  ponamus^  ne  libellum  Umm  qnem  proli&nm 
facere  disputandi  necessilas  eogil  prolixioFem.  volun- 
tis  facere  videatur,  duanim  responsionum  loca  du- 
ximas  inserenda.  Deeima  qiiarta  quippe .  Gallonim 
objeclio  sie  balietur  :  «  Qtiod  qiil  evangelicae  pnedi- 
eationi  non  credunc,  ex  Dei  prsedestiiialioao  non 
credant ;  et  quod  Deus  itadefiiiierit,  ut  qukiinque 
non  credunt,  ex  ipsiiis  conslitiilione  noo  orodant.  » 
Huie  itaqne  praviiati,  qoae  beati  AugaMhu  dielis 
non  ex  vcrilale,  sed  ex  llvore  olijieiebatiir,.  laK  Pro- 
sper  sermone  respondli  :  c  Infidelitas  non  creden- 


snnt  Irae,  sicut  et  Aposiolas  isdem  dicit  nalura  filiot 
ir<e  {Ephes.  ii,  5) ;  non  qiia  primus  homo  cst  condi- 
lus,  sed  qua  post  peccatum  ipsius  e\  nialediclo  se- 
mine  quisqueesl  generaius  :  unde  soli  snlvantnr  qtii 
Salvatoris  gratia  salvi  nunt,  et  psalmns  dieil,  Facius 
sum  tanquam  vas  perditum  (Pi^aL  xxx,  43),  qtiod 
ixponit  Hieronymus,  liomo  perditus  per  peccatuin. 
CAPUT  VIII. 

Vnde  Prwdeslinatiani  auctoritatem^  potiusque  opinio- 
nem  hujuscemodi  expositionis  apoatolici  capituH, 
non  sibi  profuturam  quia  ex  mendacio  snmpse- 
rint. 

Cseienim  non  latet  nos  nnde  compilalor  capitulo- 
mm  hunc  sententise  aposlolicae  sensuin  cum  fiducia 


ad  suum  suorunique  complicium  errorein  aslruen-  ^  ti"m  Evangelio  neqnaquam  ex  Del  pnedesliiialione 


dum  assumpserit  :  nimirum  de  verbis  Fulgenlii,  qui 
sicut  supra  posuimus,  ad  Monimum  de  pr(cdestinaiis 
ad  inleritnm  (iib.  i,  c.  5),  quasi  sub  dcfcnsione  san- 
cti  Augustini,  scripserat  cxponendo  verba  illius  qwx 
dixcrat  in  libro  de  Perfeclione  justitiae  homlnis: 
c  Legenle  nie,  inquis,  libnim  de  Perfeciione  justitise 
hominis,  teslimonium  pn>pheUe  in  ordinem  relegens, 
auditu  cduto  pedetentim  paululum  retractavi,  et  cse- 
tera,  usque  dum  a  beato  Augustino  ibidem  dicitur, 
sed  in  eo  geiiere  bominum  quod  prsedestinatum  est 
ad  interitum.  Hic  dicta  sancli  Auguslini  determi- 
nans,  et  ad  me  intentlonem  tuarum  dirigens  littera- 
rum,  dicls  sentire  me  jam  cur  Itenim  haec  inculces, 
scilicel  qiiod  saepius  rclucianti  mihi  pncdestinatio- 


Postea  autem  assumit  teslimonium  sancti  Auguslini 
ex  libro  32  secundo  de  Baptlsmo  parvulorum  ad 
Marcellittum,  ut  suam  valeat  conflrmare  senienliaiu, 
quia  sunt  damiiandi  praedestinati  ad  pcenam.  In  qiio 
Itbro  tractans  hoc  aposloticum  lestimonium  ila  di- 
cit  (Ibid.^  c,  26) :  c  Quia  causam  iniquitatis  siiae  ex 
propria  boino  babuit  volunlale,  propterea  beatus 
Paulus  susttnuisse  asserit  Deum  in  mulla  patientia 
vasa  irm  aptata  in  interitum  {Rom,  ix,  22).  »  Et  post 
panlulum  :  c  In  boc  Itaque  ista  vasa  Deus  aptavit  in 
qaod  prsedesilnavit,'hoc  est  in  interitura  :  illum  uti- 
que  interilam ,  quem  Paulus  malis  repente  super- 
ventarom  demonstrat  dlcens  :  Cum  enim  dixerint 
pax.et  seeuritas,  tunc  repentinus  eis  superveniet  inte-  ^  gentii, 
riius  (/  Thess.  v,  5}.  >  Post  quse  subjunxil  in  eodem 
libro  de  beaio  Auguslino  dicens  {cap,  29)  :  c  Et  ut 
manifestiore,  inqutt ,  dictorum  ejus  jndicio  nostra 
fulclatur  assertio,  aliquid  nobis  ponendum  est  de 
libro  quem  scripsit  de  Prsedestinalione  sancloruin, 
qiio  manifesiius  ostendit  sine  praedestiuaiione  prae- 
scientiam  Dei  esse  posse,  prxdestinationem  vero 
sine  pncscienlia  esse  non  posse.  >  Et  post  pauca 
(cap.  50)  :  c  Non  autem  ignorafs ,  etiam  pra^lerito 
tenipore  illi  luculentissimo  sancli  Augiisiini  operi, 


generatnr-:  bonorum  eiiim  Dens  auetor  osl,.  non 
iiialorum.  Praedestinatio  igilur  Dei  sanper  tn  bono 
est»  aiil  ad  retributionem  juslili»,  autad  donaiio- 
nem  perlinens  gnitiie.  fJmversm  enhn  viw  Damim 
misericordia  et  ventas  {Psal.  xxiv,  lOy.  Proinde  Infr- 
detitas  non  credentium  noii  ad  constitutionem  Dei, 
sed  ad  praescientiam  referenda  esl,  qnse  non  ideo  ne- 
cessitatem  non  credendi  intolii,  quia  falli  de  ea  quas 
futnra  eral  infidditate  non  potull.  >  Dedimi  qninta 
etiam  objectlo  bis  verbis  inserta  esl :  c  Quod  idem 
sit  prdescientla  qaod  praedesttnaiio.  >  Gui  Prosper 
sic  respondil :  c  Qui  prsescieniiam  Dei  in  niillo  ab 
ipsiiis  piraedestlnatione  discernil,  qood  iriboendum 
eslDeode  bonis,  hoc  ei  etiam  de  malis  conaiur 
ascribere.  Sed  cum  bona  ad  hrgilorem  cooperato» 
rcmque  eornm  Deom,  mala  aulem  ad  volonlariam 
rationalls  crealorae  nequitiam  referenda  sinl,  dur 
hiiim  non  est  sine  alla  3S  temporali  differentia, 
Deum  ei  prsescisse  simul  el  pnedestinasse  quae  ipso 
erant  auclore  facienda,  vd  quae  malis  roerilis  jnsto 
erant  judicio  reiriboenda  :  praesdsse  aulem  lan- 
lummodo,  non  etiam  praedestinasSe,  quse  non  ex 
Ipso  erant  causam  operationis  habitura.  >  Noe  il»- 
que,  charissime,  haec  interim  pauca  de  libris  sandi 
Augusiini,  et  de  rosponsionibiis  Prosperl,  ob  hoe 
maluimus  huic  libello  inserere,  ut  cuncli  noverinl 
quid  debeanl  de  piindestinalione  sanctorum  iropio- 
rumque  sentire.  Haec  6umpta|  sunl  de  libro  Ful- 


CAPUT  IX. 

Quod  eliam  Jsidorum  ad  suam  confirmanda»  sentM^ 
tiam  in  testimonium  deducunt,  el  quiedam  de  libris 
beati  Augmtini  projernntj  unde  ipse  vir  insiynis  eos 
revincit^  et  Fulgeniius  ipse  auctoritatem  quam  ex 
iiio  assumunt  mawfeste  dissolvit, 

.    Adduciiiit  etiam  in  testimonium  Isidorum  Hispa* 

lensein  episcopum,  virum  doctum  el  legenlibus  in 

niultis  proficuum ,  qui  in  libro  Senlenliiiruiu  gemi^ 

nam  dicit  esse  praedeslinationem,  sive  eiectorum  ad 

requiem,  sive  reproborum  ad  moriem.  Qui  banc  sen^ 


97  DE  PRiEDESTINATIONE  WSSERTATIO  POSTERIOR.  98 

piiaTit  :  scd  non  ila ,  stciit  in  leciiooe  ejiisdem  libri  A  (Job.  x\xviii,  18),  aperte  conspicit  noloisse  inleltigi 
quiGbet  evidentissinie  poterit  cognoscere,  secttndum 
beati  Gregorii  sensum  excerpsil.  Unde  potest  opinari 


ul  iste  IsifiorQs ,  in  aliis  doclus » in  hac  sententia  de 
reliqoiis  Gallonnn  in  Hispaniis  per  successiones  re- 
manserit.  I>e  quibus  Prosper  in  epistola  sna  ad  bea* 
tnm  Augiisiiiinin  mandavit  ad  locuin  diccns  :  <  Pos- 
trenio  queiiiadroodum  per  hanc  praedicationem  pro- 
posili  Dei,  qiio  fideles  Ounl  qui  pracordinati  sunt  ad 
vitain  aclernaro ,  nemo  eoruni  qiii  eoliortandi  snnt 
inipediatur,  oec  occasionero  negrtgenliae  babeant  si 
sc  praeiiesiinatos  esse  desperent.  lllod  etiam  qualiter 
diloalur  qaaesumus  patienter  insipienliam  nostram 
ferendo  demonstres,  quod  retraclatis  de  hac  re  prio- 
ram  opinlonibus»  pene  omnium  par  invenitur  et  nna 


beatum  Gregorium ,  reprobos  a  Deo  prxdesiinatos 
ad  mortem,  sicut  clccii  ab  eo  sunt  prsedestinati  ad 
Titam.  Ait  enim  inicr  ca^tera  qnae  plenius  in  suis 
locis  lector  inveniel  {Ub,  xxix ,  eap.  9) :  c  Et  fnlW(i« 
gaSf  inquiens,  semitas  domu$  ejus ,  id  est  consideres 
atque  disoemas,  vei  cui  bona  actio  pcrseverans  xier< 
nam  mansionem  praestet  in  regiio  ,  vcl  quein  usqoe 
ad  terininum  suum  aclio  prava  constringens  in  aeter- 
nnm  daninet  suppiicium.  i  Et  itein  ad  locum  :  c  Vae 
miscris  nobis,  qui  de  electione  noslra  niinam  adhnc' 
Dci  vocero  cognovimus ,  et  jam  in  otio  quasi  de  se- 
ciiritate  iorpemus.  Debet.profecto,  debet  in  spe  esse 
secuntas ,  sed  eliam  timor  iii  conversatione ,  iit  et 
iila  certantes  foveat,  et  isle  lorpentes  pungal.  Unde 


sententia ,  qoa  propositnm  et  praedesiinatiunem  Dei  ^  recte  per  Prophetaro  dicitur  :  Qici  tinient  Dominum, 


secnntlum  pnescieniiam  receperunt ,  ut  ob  hoc  Deus 
alios  vasa  honoris,  alios  contumeliae  fecerit,  quia 
iinem  uninscitjasque  prseviderit ,  el  sub  ipso  gratiae 
adiatorio  in  qoa  fnturus  esset  voluntatem  et  actionem 
praescierit.  Quibos  omnihtis  enodaiis,  et  muliis  insu- 
per  quae  altiore  intaitu  ad  causam  banc  pertinenlia 
magis  potcft  viilere  discussis,  credimus  et  speramus, 
M>n  solnm  leiiuitatem  nostram  disputationum  tna-' 
rara  praesiiJBo  roborandam  :  sed  etiani  ipsos,  quos 
laeriiis  atqQe  bonoribns  cImtos  caligo  istius  oplnionis 
obscanit,  defeecailssimum  himen  gratiae  recepturos. 
34  ^^^  oniim  eorum,  praecipuae  auctoritalis  et 
spiritalinm  siudioram  vimni ,  sanctnm  Hilarium 
Arelalensem  episcopum,  sciat  beaiitudo  ioa  admira- 
torem  seetaioremque  in  alits  onmibus  tuae  esse  do-  ^ 
eiriiiae,  el  de  hoc  quod  tn  querelam  trahii,  jampri- 
dem  apud  sanctiiatem  tuam  sensum  suum  per  litte* 
ras  velle  oonferre.  Sed  qnia  utrum  hoc  faclunis,  aut 
qno  fine  sil  facturas ,  incerturo  est ,  et  omnium  no- 
stroni  faligatio»  providenie  hoc  praesenti  saeculo  Dei 
gratia ,  In  luae  charitatts  et  sclenliae  vigore  resplrat, 
adde  erodilionem  humiiibiis,  adde  increpaiionem 
SHperbis.  Neeessarium  et  utiie  est  etiam  quae  sciipta 
sool  scrtbere,  ne  leve  existimeiar  quod  non  fre- 
quenier  ni^ilur.  Sanom  enim  putant  esse  quod  non 
dstei ,  oec  vakius  superducinm  cute  sentiunt :  sed 
hiiell^iii  perventuram  ad  sectionem  quod  habuerit 
perseveraaiem  tumorem.  »  Ad  qiiae  sanctns  Augu- 
siinas  eisdem  viris  Prospero  et  Hilario ,  ut  praerois-  -^ 
sum  esl,  libros  de  Praedestinatione  sanctoriiin,  et  de 
Bono  perseveranti»  rcscripsit.  Verum  qiii  coiitem- 
plaiur  verba  Isidori ,  quibus  subseqnilur  in  pracfata 
scntenlia  de  geinina  praedeslinatione  dicens  :  c  Utra- 
qne  divino  agontur  judicio ,  ut  semper  eiectos  sn  • 
peroa  el  interiora  seiioi  faciat,  semperque  reprobos 
ni  infinia  ei  exteriora  delectentur  deserendo  per- 


spereni  in  Domino  {PsaL  cxin ,  ii)  :  ac  si  aperte 
diceret  :  De  spe  incassum  praesumit ,  qui  timere 
Deum  in  suis  operibus  reniiit.  i  Et  hem  :  c  Yse  eiiam 
laudabili  vit^  Iteminum,  si  remoia  pietaie  judice- 
tur  :  qnia  dislricle  disciiss»  inde  ante  ocnlos  judicis 
umhi  se  placere  siispicatur  obrnitur.  Unde  recte  Do* 
niino  per  Prophetam  dictlur  :  Ne  intres  in  judicinm 
cum  servo  iuo,  quia  non  justi/icabitur  in  conspectu  tuo 
omms  vivens  (Psal.  cxlii,  %). »  Et  panlo  post :  c  Hinc 
rarsus  per  Salomonem  dicitur  :  Quis  hominum  inleU 
ligere  poterit  viam  suamf  {Prov,  xx,  24.)  Et  nimirum 
boiia  malave  qnis  faciens  conscientia  attestante  co- 
giioscit.  35  ^^  idcirco  dicitor  quod  via  sua  ab  ho- 
minibus  nesciatur,  quia  eliamsi  recta  se  quisqite 
opera  agcre  intelligal,  sub  districlo  tamen  examine 
qiio  tendat  ignorat.  »  Et  in  eodem  libro  {cap.  35) 
eiponens  scntentiam  :  Nunquid  nosli  ordinem  ceeli^ 
et  pones  rationem  ejus  in  terra?  (Vo6  xxxvin,  53.) 
Alio  sciisit  modos  snpernorum  jndiciorum  in  electis 
el  reprobis  demonsirat ,  quam  Isidorus  in  prfledicta 
sententia  colligat»  de  quibus  suo  loco  dicemtis.  Nam 
quisqtiis  omnes  beati  Gregorii  libros  soilicita  consU 
deralione  perlnslrare  sategerif,  ita  geminam  praede^ 
siliiationein ,  ut  sicnt  electi  ad  vitam,  ita  reprobi  a 
Deo  pncdesliueninr  ad  martem ,  nequaqnam  iilum 
dixisse  vei  inteilexisse  reperiet.  Sed  velut  sanctus 
Augiisiimis  in  libro  de  Praidesiinatione  sanclorumy 
et  Piosper  contra  Gallos  dicunt,  praQdestitialionem 
Dei,  qtiae  semper  in  bono  est,  qnla  aut  aJ  donum 
pertinct  gratiie,  anl  ad  reiributionem  jiistitiQC,  in 
diviiiis  operibus,  qiiae  semper  bona  sunt,  inter  qii» 
coinpiitaiitur,  cnin  per  indebitam  gratiam  salvantur 
clecti,  et  per  debitain  justitiam  reprobi  poniiintur^ 
maiiircstcconfirmat,  uii  in  subsequentibus  demon- 
sirabimus.  Proferani  nihilominus  ad  suam  confir- 
manJam  sententiam  moderni  Prsedestinatiani ,  qnia 


90  HINCMARi  RlieMENSlS  AnCHLCPlSCOPL  100 

Nam  si  alitec  quan)  iii  prxdicli  Yiri  lracui}i)us  inve-  A  *  ^ i»^<^  igilurel  inclioala  el  perfectn  ilunum  Dei  csl : 


neruiil,  iii  suis  excerpiionibus  posiiis&enl,  non  alie- 
norum  veibornni  exceplores,  sed  de  aiienis  suorum 
puliu$  compilalores  quara  coiuposilorcs  exisiercia. 
Cnde  non  noslra ,  sed  qux  nol>iscum  eliam  ipsi  ie- 
gunt  accipianl.  Dixii  DoiniMus  ad  Judaios  :  Ego  non- 
accuto  vos  :  e$t  ifui  aecusat  vos  Moyses  in  qMtn  spe^ 
ratis  (Joan,  v,  45).  Sic  quoque  B.  Augusliiius,  qui 
indiircrenler  usus  esl  iioii  ine  prxdesiinalionis,  di- 
cens  inlerdum  prxdcslinalos  ad  inieriluni  in  Jibris 
quos  nnle  isios  scripscrat,  in  qnibus  proprie  prxde- 
slinationem  exposuil ,  cos  responso  redargnat-.  quo 
refr:>gaioribus  sux  poslerioris  seiilentisc  in  libro  de 
Bono  perseveranti:e  ex  libris  de  iibero  Arbitrio  rc- 
sjmndere  curavil  (cap.  12) :  c  Frustra  itaque  niiiii,  iii- 


ct  hoc  donuni  quibusdam  dari,  quibusdam  iton  dari, 
oinnino  non  dubitct  qui  non  vult  nianireslissimis  sa- 
cris  litteris  repugnare.  Cur  nutem  non  onmibus  de- 
liir,  fidciein  inoverc  non  debet ,  qui  credit  in  iiiio 
omnes  isse  in  condemnationcm  sine  dubiiaiione  ju- 
siissiinam  :  ita  ut  nulla  Dei  essel  justa  reprebensio» 
elianisi  nullus  inde  liberaretur.  Unde  constal  ma- 
gnain  esse  gratiain,  quod  plurimi  liberantur,  et  quid 
sibi  dcbereiiir  in  eis  qui  non  liberanlur  agnoscunl : 
11 1  qni  glorialur  noii  in  suis  merilis,  qux  paria  videl 
esse.dainnalis,  scd  in  Doniino  glorieiur.  Cur  autera 
isluin  potius  qiiain  riluui  liberet»  inscrulabilia  sunt 
iudicia  gus,  et  investigabiles  via;  cjus  (floni.  xi,  53). 
Mclius  eniin  et  bic  audiinus  aut  dicimus  :  0  liomo^ 


qiiiens,  de  iiiius  libri  inci  vetustate  prxscribitur,  elc.  ^  lu  quis  cs  qni  respondeas  Deo?  (Rom.  ix,  20)  quam 


Ncmo,  ul  opinor,  esset  lam  injuslus  aU|ne  iiivi- 
diis,  qiii  ine  proHcere  prcdiiberct.  i  Et  ilem  in  eodem 
llbro  {cap.  21) :  «  Quamvis,  inquit,  iieminem  velim 
sic  ainplecti  oinnia  inca  ut  me  sequatur,  nisi  iu  bis 
in  quibns  ine  non  errasse  perspexerit.  Nam  propteiva 
nunc  facio  libros  in  quibus  opuscuia  mea  retractanda 
suscepi ,  ul  nec  meipsum  iii  omiiibus  inc  seciiluni 
fuisse  demonstreiQ.  Sed  proficienler  me  existi^no 
Deo  miseranie  scripsisse ,  non  tamen  a  perfeciioiie 
cffipisse  :  quaodoquidem  arroganlius  loquor  quam 
veiius,  sj  vei  nuiic  dico  rae  ad  perfectioneiii  sine  uUo 
errore  scribeudi  jam  3Q  in  isia  xtate  venisse.  Sed 
iuterest  quantum  ct  in  quibns  rebus  crretur,  ct  qiiam 
facile  quisque  corrigat ,  vel  quunla  pertinacia  suum 


dicere  auJeanms ,  quasi  noverimus  quod  occullum 
esse  voluil,  qui  taiiion  aliquid  iigustum  velle  noii  po- 
luii.  »  Et  ilem  in  cpisiola  ad  Sixlura  presbjicrum 
(epist.  105)  :  « In  vasis  qiiai  perfecta  sunt  ad  perdi- 
lionein,  qu:e  damnata:  debita  esi  massai,  agnoscant 
vasa  cx  eadeui  massa  in  bonorem  facla»  quid  eis  nii' 
sericordia  divina  iargita  sit.  >  £t  post  paululum  : 
f  Deuique  ad  utrumque  concludil  :  Ergo  cujus  vuU 
miseretur^  el  quem  vuU  obdural  (Kom.  u,  18).  Iluc 
facit  :.pud  qiiem  non  esl  iniquiias.  MisereUur  itaque 
graiuiio  dono,  obdurat  autem  justissimo  mertto*  > 
Et  aliquanto  superius : «  Qua:rimiis  enimmeriUiDi  37 
obdiiraiionis  et  iavenimus;  merilo  naiiM|ue  pecciiU 
universa  luassa  iiamnata  esl.  Nec  jobdurat  Deus  iin- 


defeiidere  coneiiir  errorenu  Douas  quippe  spei  esi  ^  pertiendo  maiiiiain,  sed  non  impertieiido  misericor- 


liomo,  si  eum  sic  prolicientem  dies  uiiimus  vitx  bu- 
jus  invenerit,  ut  adjiciantur  ei  quoi  proficienli  dtfue- 
runt ,  et  perlicicndus  qiiam  puuiendus  potius  judice- 
tur.  Quocirca  si  hominibus,  qui  propterea  me  dde- 
xerunt,  quia  pervenit  ad  eos  anlequam  me  diligerent 
aliqiia  mei  laboris  utilitas ,  nolo  exibtere  ingraius, 
qiianlo  magis  Deo,  quem  non  diligeremus  nisi  prlus 
dilexisset  uos,  ei  iecissei  dilectores  suos  ,  quoniam 
charitas  ex  ipso  est  (l  Joan.  iv,  7),  sicut  dixerunl 
quos  fecii  magnos,  oon  soiuin  amaiores,  verum  eiiam 
pr^edicatores  suos?  >  Sed  etsi  de  Fulgentio  ad  suain 
canOrmandam  senlentiam  exempla  dare  voluerinl, 
objicicmus  eis,  in  prxfato  libro  ad  Monimum  Itbros 
de  rrxdeslinaiiooe  sanctorum,  ei  responsiones  Pro- 


diatu ;  qnibuseniin  nonimpertilur,iMCjdignisunln;€ 
merenlur,  ac  potiusuinoii  impectiaUirhocdigni  suiii, 
boc  mereuiur.  Qua^riinus  autem  meritum  miscricor- 
dix,  nec  invenimus,  quia  nulium  esi,  ne  gratia  eva- 
cuetur^  si  non  graiis  donaiur,  sed  meriiis  rcddiiur.  > 
£t  item  idem  sanctus  Augusiinus  in  libro  dc  Praede- 
stinatione  gratias  (cap.  2) ;  <  Occnrrii  enim  cur  pe- 
reant  ex  his  aliqui,  cum  Omnipoiens  onmcs  homioes 
salvos  fieri  velii,  ei  ui  agniiioiiem  veriialis  vciiire. 
Dcinde  cur  rursus  indurei  alios  miseriiis  aliorum» 
aiii  quomodo  omnes  imniines  velii  salvos  fieri»  cum 
tpse  nonnulios  ne  saivenlur  indurei.  >  Jili  posi  aii- 
quanta  (cap.  5) :  «  Si  ergo,  ui  apparuit,  de  pra^vacica- 
lorls  semine  omnes  nascimur  dcbiioreSy  quoniam 


spcri  laudibus  exiulisse,  ei  quia  Prosper  vir  erudilus  "^  iu  ipso   omnest   sicut  aii  Aposioius,   peccaverwU 


lecia  fide  el  copioso  sermoue  reprehensoribus  beati 
Augusiini  obstiterii*  QuaproptiU'  dc  pnefato  Aposioll 
tesumonio  audiani  quid  l>eatus  Augiisttnas  in  laudalo 
ab  eis  iibro  Augusiini  de  PraBdesiiiiatione  sanciorum 
dicit  (cap.  8) :  «  Cur  autem,  inquii,  non  omnes  do- 
ceat,  aperuit  Apostolus  qiiaulum  aperiendum  judica- 


(Rom,  III,  12),  ei  ipso  jam  in  principio  unde  descen' 
dimus  massa  dainnata  esi,  nuiius  de  duriiia  suat 
nullus  de  pcQna  conqueri  audeat,  qux  eiiam  Qon  e&i- 
sleuiibus  peccaiis  proprjis,  sola  nascendi  eoiidiiionA 
dcbeiur.  Quod  vero  Deus  aiils  graiuiia  voeaiion« 
convcrsis  misericordiam  largiiur  indebitam,  nonad 


lOt  DE  PRifiDESTINATfONG 

meDlis  mtcnlio  verbi  novilateconfimditnr.  Sed  non 
ita  tnleaigpndum  csl,  qtmst  Dcus  in  homine  tpsam 
qinenon  essel  duritiam  cordis  operetiir.  Quid  esl 
enim  aiind  durilia  quani  Dei  obviare  mandaiis?  >  El 
posl  paoca  :  c  Ergo  qnidquid  posl  illam  pnevariea- 
tionem  natus  supplicii  homo  palitur,  jiiste  rethii  me* 
ritoquc  falenlnr.  liKtnrare  enim  dicitur  Deiis  cuin 
qoem  mollire  no!ueril,  sic  eliam  excaKare  dicendus 
est  eom  quem  iliuniinarc  nolueril,  sic  ettam  repel^ 
lere  enm  qiicm  vocare  nolueril.  Quos  enim  prfcdesti- 
naptr,  iUos  et  vocatii ;  et  quo$  vocavit,  iliot  et  jutlifi^ 
cavit  {Rom.  viii,  29).  Et  post  aliqunnla  {cnp,  6)  : 
Haec  quidem,  qnantum  ad  fldei  regiilam,,  Domino 
illniniitante  pie  dtcta  sint.  ScJ  jam  vidco  quid  etiain 
hinc  cahimniosa  pravius  possil  opponere.  Sequilur 
cfum,  nt  si  eos  quos  prtedesiittavit  ilios  el  vocavit, 
et  si  eos  qiios  vocavit  illos  ct  jnsliAcavil,  qui  nec 
prxdesiinaU  nec  vocatl,  ac  per  hoc  nec  juslificati 
snni,  aib  onini  culpa  debeant  esse  innocentes,  iiijo- 
steque  ab  ets  pro  vilae  prnviiate  iraiisacte  in  illo 
agiiiltoiiis  die  sinl  poscenda  siipplicia.  Dicat  islis 
apostokis  Faulus,  Nunquid  iniqnila$  apud  Deum? 
(AofH.  ix,  14)  statim  tpsc  rcspondeal,  ab$it,  Guinque 
hoc  fueril  in  hominis  mente  sana  pielale  fiiiidaliiin, 
qtiod  nulla  sH  iniqnilas  apu:l  Deuin,  ita  inlelligat, 
Csi  vult  miureturet  quem  vutt  indurat,  quasi  dicere- 
Inr :  Ciil  vnlt  miscreiur,  cui  non  vull  non  niiserciur. 
llemqne  boc  ipsuni  ita  rursus  intcllignt,  quasi  dicere- 
tor  :  Cui  vuU  donat,  el  a  38  quo  vull  liehiliim  pos- 
eii.  Quod  qui  dicere  perseverat  iiijuslum,  ab  Apo- 
stolo  aiidiat,  0  bomo,  lu  qnii  «s,  qui  respondea*  Deo? 
{Rom.  IX, iO.)  Coiigrue  siquidem  bnjusmodi  impiela- 
icm  aposiolica  retuiidit  auctoritas,  tantum  de  exag- 
gt*mtione  nortiinum  pondus  incutien.s,  cum  dicit,  0 
homo,  tu  qui$  e$,  qui  rc$pondca$  Deo  ?  o  homo  Deo, 
htlum  figulo?  Suljungit  i^niin  idcm  Aposloliis : 
Nunquid  dicil  figmentnm  ei  qni  %e  finxU  ^  qnare  $ic 
tue  feeisii  ?  aul  non  hai>el  pote$tatem  fignlus  luli  ex 
tadem  ma$$a  facere  aliud  qnidem  vas  in  honorem^ 
aiiud  in  contnmeliam  ?  >  El  posl  scqiienlia  {cap.  13, 
14) :  f  Dotninus  nosler  Jcsus  Cliristus  Filius  Dei, 
\ttrbitm  Palris  xquale  et  coa^ternuin  Palri,  scniet- 
ipiuni  (*xinanivit  formam  servi  accipiens,  ct  cuin 
peccaium  ipse  non  cssci,raclus  assiimpta  cariie  pec- 
calum,  ut  peccaio  carnis  homrne  saiiato  peccalum 
damnaret  in  cnrnc,  vcniiqn.xrerc  qiiod  pcricrat,  sa- 
nare  qnod  aegrotabnr,  erigcre  qiiod  jacebat,  potesia* 
iem  habens  diniiucre  peccala,  qiiod  no:i  debei^at 
donare,  quod  ei  de!>cbaiur  ignosccre,  delclisque  om* 
nibus  veteris  ciilpae  maculis  quam  fccerat  reparat 
nalnram  :  de  his  quibus  poeiiam  scverilas  jusle  de- 
creverat,  secunduin  inefial)ilein  dispositionis  oc- 
cuitx  misericordiam  elegit  vasa  qu;e  facerct  in  bo- 
norein,  etalios  a  ventura  iradono  graluiUe  voralionis 
^absolvit,  alios   derelinquens  adxqualiintisjudicium 


—  -.-.-. !. 


DfSSERTATIO  POSTERIOR.  m 

A  perltiiros,  eisalvaiis  qiiosin  iHa  secrelasna  electiono 
pRescierat  esse  salvandos,  loto  orbe  diffusa  mulli- 
ptiearefiHr  Eeelesia.  Graiulare  ergo,  qnicunque  ilhH 
minatus  es,  ei  graliam  quam  non  roerebaris  agno- 
sce  :  geme,  quicunque  induraluses,  et  juslitiamcon- 
iliere.  Die,  qiiicunque  ab  originall  contitgio  iavacro 
graiiae  le  gtoriiiris  abluttmi  :  Misericort  et  mt$erator 
Dominu$^  patien$  et  multce  mitericordias ,  non  eecnn- 
dum  peccata  no$ira  fecit  nobis^  neque  ^cundum  ini* 
quitate$  no$traf  retribuit  nobi$  {Psai,  cii,  iO).  Dic, 
qnicunqi]edamnaris,;»trifi  e$,  Dofnine,in  ommbu$ 
quaf  feci$ii  nobi$,  et  omnia  jndicia  tua  rera  {Dun.  ni, 
27),  quia  in  veritalc  ei  judicio  suporinJuxisii  oniiii:i 
haec  propier  peccata  nosira.  »  Et  ilcm  in  eoitcni 
{cap,  G)  :  f  Kgo  autem  indnrabo  cor  Fharaonis  (Exod. 

1)  IV,  21  ).  Qiiid  est  indurabo  ntsi  non  molliam?  Appn- 
ret  enitn  in  alios  inaiianle  jusiitia,  in  atios  gratia 
profluente,  Scripturde  illius  sentenliam  fiiisse  coin- 
pletam,  qua  dlcit  Deus  Pharaoni,  In  hoc  ip$um  exci^ 
tavi  le^  ut  oitendam  in  te  viriuiem  meam,  et  ut  an- 
nuntietur  nomen  meum  in  unicersa  terra  {Exod.  ix, 
i6).  Ulente  enim  Dco  bene  ciiain  nialls,  induralione 
Phnraonis.  flagellis  iEgypti,  et  iot  ac  tantis  in  ilia 
getitc  niiraculis  oariter  acervatiinqiic  |>erfoclis,  quid 
aliud  geslum  cst,  quam  ut  Dei  virlus,  apud  se  ma* 
gna  in  se  plcna  ,  ad  huinani  genoiis  nolitiam  pcrve- 
niret,  non  Deo,  sed  ipsis  relegenlibus  ut  credentibus 
profiitiira?>  Eipo  t  paucn  {cap.  7)  :  i  Ifoc  etiam  di- 
vin.ts  potestatis  iii  homiimm  electione  judicium 
paulo  anie    commemorans   beatus    Aposiolus  ro- 

^  bustissimis  39  monstravit  exemplis ,  cum  de  Re< 
beccse  partu  adhnc  inlra  utcrum  conslituto  totum  ad 
Dei  gratiam  referens  loquerelur.  Sic  enim  ait  :  Scd 
et  Hebecca  ex  uno  concubilu  haben$  Isnac  patris  no- 
strif  cum  nondum  nati  fm$$ent  neque  altquid  egissent 
boni  aut  ma/f,  ut  secundum  electionem  propo$itum  Dei 
maneretf  non  ex  operibus,  sed  ex  vocante  dictum  esl^ 
qnia  major  serviet  minori ,  sicut  scriptum  e$t ,  Jacob 
dilexi,  Esau  autem  odlo  habui  {Rom.  ix,  iO);  stn- 
timq  le  subjecit,  Oiiil  dicemus?  Nunquid  iniquilas 
apnd  Deum?  negansque  respondil,  absil.  »  Kl  post 
aliquanta ,  qirjc  plcnius  ledor  in  siils  locis  invenict 
{cap.  8) :  i  Prxdestinatos  esl  crgu  Jacob  vas  in  ho-^ 
norem,  sed  non  ex  openbus ,  qiiia  non  ex  operibus , 
sed  cx  vocanle  diciuni  cst,  mnjor  serviel  miiiori.  Et 
nc  forie  vasa  in  honorein  praidesiinnta  aliquid  suis 
vtribiis  iribiiendo  negareni  gloriam  Creatori,  alio  ea 
loco  Aposiolus  vasa  misericordi(e  nomiiial,  ut  totum 
quidquid  esseni  secundum  misericoniiam  sc  esse 
coguoscereni.  »  Ei  post  paoca  :  i  Ecce  in  illis  jusie 
puniiur  iniquiins,  in  islis  gratis  nuHa  jusiiiia  mune- 
raiur.  »  Ei  itein  (cap.  iO) :  «  Hanc  ilaqiie  distribu- 
lioncm,  qua  dixinius  a  Dco  bomincs  nullis  cxislenli- 
bus  inci  iiis  vocari ,  ei  vocatos ,  ui  bonl  aliquid  ope- 
rentur,  Dei  adminiculis  indigere,  sumpto  de  veteri- 

Kito     lillAi>ia    Anrtclnliic    mnn«.Lrat  ATAmnlo.   PoSUlUani 


aa  HINCMARI  UHEMENSIS  ARCIUEPISCOPI.  104 

tiUg,  dixil,  NHntfuid  imquiiM  apud  Deumf  et  seqwi-  A  hoinineg  craiil;  quanluin  ad  digniutem,  ambo  reges; 


Uir,  abtit:ei  quasi  dicereuirei,  Unde  prohas?  parum 
IHiUvil  aucloriuiein  saa:  valere  doclrinae ,  nisi  sen- 
teiuiam  suani  etium  iegis  docoret  exeniplo«  Sic  enini 
iutelligi  voiuit  quod  Hoyses  dixeral,  Miserebor  cui 
miureborj  et  misericordiam  prwslabo  cui  misericon 
fuero  {Exod.  xxxiii ,  19),  ul  primam  a  Deo  miseri- 
cordiam  vocalione  crctiauius  liomiuibus  prxrogari , 
qu£  sola  ad  recte  vivenduui  uoii  sulBcit,  si  deserat 
qui  vocavit.  Ideoque  addilum,  el  misericordiam  pr<»' 
slabo  cttt  msericors  fuero ,  ut  a  Dco  acripi  maiiire- 
8tum  sit  eiiam  ipsa  niisericordiae  opera,  qtisc  cum 
videmur  impendere  Dei  misericordiam  promere- 
mur.  I  El  paulo  posl :  i  Si  quem  vero  movet ,  quod 
iion  omnes,  etiam  de  liis  qui  jam  vocali  sunt,  ad  se- 


quantum  ad  causam,  ambo  captivuiii  Dei  popuiom 
possidentcs ;  quantum  ad  poeoam,  aiubo  flageiiis  de- 
menter  admoniti.  Quid  ergo  fines  eorum  fecit  es^e 
diversos,  nisi  quod  unus  manum  Dei  senliens  in  ic^ 
cordalione  proprijB  iniquiutis  ingeiuuit,  alter  iibero 
coiitra  Dei  misericordissimam  veritatem  pugnavit 
arbilrio?  ilic  quicunque  respondet,  ilii  ol  muUretur 
adfuisse  diviimm ,  buic  ut  induraretur  defuisse  pra^ 
siilium,  et  lioc  contendil  injusluroy  propter  quod  re- 
ruiii  ipsaruiii  fiiies  in  Dei  voluntate  coustitueiis  dixit 
Apostoius  :  Cui  vuU  miseretur,  et  quem  vuU  indurat 
{liom.  IX,  18),  diceiite  etiam  Domioo  :  Sine  me  nihil 
potestis  facere  {Joan.  x\%  intelligat  ista  omnia  vcl 
a(ijuvantc  Domino  perfici,  vel  deserente  pennilti,  ut 


cundain  gratiam,  id  est  ad  recle  viveuvii  donuin  per-  B  noverit  tamcn  nolente  eo  uihll  proruis  admitti.  •  Et 


veuire  mereantur,  sicul  Domiiius  in  Evangelio  dicil, 
MuUi  vocali,  pauci  vero  electi  (Matth.  xxii,  U),  biuc 
iutelligat  quale  sit,  quod  coiilra  Dei  gratiam  dereii- 
sare  mulilur  qui  de  iibero  sibi  blanditur  arbiirio. 
Quicuiique  eiiim ,  divinae  vocalioiiis  munere  dereli-' 
clo,  ad  iinpiam  rursus  deiluxere  perfidiam,  ipsis  Dei 
gratia  deserente  ad  implendum  quod  voluerint  suHi- 
cit  arbitrium.  i  Et  item  post  nliquanla  {cap.  14, 15) : 
I  Hanc  ergo  Pbarao  miscricordiam  non  accepit,  cl 
ideo  ei  ad  pereundum  libcrum  suflecit  arbiii*iuni : 
qii^m  quidem  nullus  ita  igiiarus  divinarum  Scriptu- 
rarum  erit  qui  audeat  dicere  illa  omnia  iujusle  esse 
perpessum.  An  forte ,  si  pic  de  Deo  sicut  expedit 
scutiamus,  etiam  Pharaoni  dalam  misericordiaiii  re- 


post  pauca  (cap,  16) :  i  Niiiic  autem ,  cum  damnatis 
poeiia  justa  dalur,  salvatis  aulcm  gratia  doiiatur  iii- 
debita,  quis  usque  adeo  bumanae  condiiionis  oblilus 
dlvini  seiisus  arcana  discutiat,  ut  cum  ipsain  pceiiam 
merito  fuerit  consecutuSy  queratur  cur  aiius  gratiam 
qu;e  ei  non  debebatur  acceperit?  »  Et  item  S«  Au- 
gustiuus  in  libro  de  Bono  perseverantix  {cap,  11): 
c  Non  enim  est  iiiiquilas  apud  Deum,  sed  inscrutabi* 
lia  sunt  judicia  cjus,  el  investigabiles  viae  ^us  (Rom. 
XI,  55),  uiiivers;e  auiem  \m  Doinini  misericordia 
ei  veriias  (Psat.  xxiv,  10).  Investigabilis  ergo  est 
inisericorJia ,  qua  ciijus  vult  miscreiur,  nullis  ejiis 
pnEcedenlibus  mcrilis  :  et  invesligabilis  vcrilas 
qua  qiiein   vult   obdurat,     ejus    quidein    prxce- 


lierimus?  Patientia  eniin  Dei  valere  ei  debuil  ad  sa-  C  ^^"^'^^"s  merilis  ,    sed    cum    eo   cujiis    niiserelur 


lutem  :  qua  differens  justuni  meritumque  40  ^up- 
p^cium ,  miraculorum  verbcra  crebra  deiisabat  : 
nunquid  non  poluit,  sicutflagellis  cedens  expulit  po- 
pulum,  ila  miraculis  crcdens  Deum  tantae  virtutis 
agnoscere?  Si  dicitur  jam  Pliaraonem  non  potuisse 
mutari ,  quia  euin  prxscierat  Deus  non  esse  inulan- 
dum  :  respondclur  Dei  prsQscienliam  non  cogere 
boininein  ut  Ulis  sit  qiialem  pr^escivii  Deus,  sed 
prxscire  Ulem  futuruin  qualis  futurus  est,  qiiaiiivis 
eum  non  sic  fecerit  Deus;  quoniam  si  cogcret  csse, 
boc  utique  cogeret  quod  iioii  est  -  porro  si  boc 
prscscierat  futunim  esse  quod  non  est,  prxscieiitia 
noii  est :  quod  de  Deo  quain  inipie  dicalur,  adveriit 
quisque  qui  peccatis  suis  inde  blandilur,  quod  Detis 


plerumque  communibus;  sicut  duorum  gemino- 
rum ,  quorum  unus  assumitur ,  alius  reiiiiqui- 
tur ,  41  dispar  est  exitus ,  merila  communia. 
In  qiiibus  tamen  sic  alter  magna  Dei  bonitate  libe- 
raiur,  ul  aller  nulla  ejus  iniquiute  damiietur.  iVifn- 
quid  enim  iniquitas  est  apud  Deum  ?  Absit :  sed  titr^- 
stigabiles  sunt  vi(e  ejus.  Ilaque  miscricordiam  ejus 
in  bis  qui  liberantur,  et  veriutem  in  his  qiii  pu- 
niuntiir  siiie  dubilatione  credamus,  neque  inscruta- 
bilia  scrulari  aut  investigabilia  vesligare  coneniur. 
Ex  ore  quippe  iufanliuin  et  lacteutiuiii  sunm  perllcit 
laudem  (Psal.  vin,5) :  ulquod  in  bis  videmus,qnoruin 
liberationem  bona  eoriim  iiierita  nuUa  prxcedunt,  ct 
in  his  quorum  damuationem  utrisque  couimuiiia  ori- 


eum  peccatorem  futurum  csse  praescierit.   Polcst  D  giualia  sola  prxceduut,  hoc  et  in  majoribus  fieri  iie- 


existere  nihilominus  fortasse  qui  dicat  minus  ido- 
iieain  ad  salulem  viam,  si  nulla  intrinsecus  vocatione 
pulsalus  lamen  quispiain  flagelletur.  Unde  Nabucho- 
donosor  pcenitenliam  meruit  fructuosani  ?  Nonne 
post  innumeras  iinpieiales  flagellatus  poenituit,  et 
regnum  quod  perdiderat  rursus  accepit?  Pharao  au- 
tem  ipsis  esl  flagellis  durior  efleotus,  et  periit.  Hic  ' 
mihi  rationem  reddat  qui  divinum  consilium  nimis 
altum  sapienti  corde  dijudicat,  cur  medicamentum 
unius  medici  confectum  alii  ad  interitum,  alii  valuo- 


quaquam  oinnino  cunctcmur,  id  est,  non  puUntes 
vel  secundum  sua  meriu  gratiam  cuiquam  dari,  vd 
nisi  suis  meritis  queniquain  puniri,  sive  pares  qiii 
iiberanlur  alque  puuiiinlur,  sive  dispares  habeant 
causas  malas;  iit  qui  videtur  sUre  videat  ne  cadat 
(/  Cor.  X,  12),  et  qui  gloriatur  non  in  seipso,  sed  in 
Domino  glorietur  (/  Cor  i,  51).  i  Iiem  Auguslinus  in 
libro  quarlo  contra  Pelagium  {cap.  5) :  «  AttuliC  in 
multa  paiienlia  vasa  irae  quae  perrecU  sunt  in  per- 
ditlonem,  ut  nolas  faceret  divitias  gloria:  suse  in  vasa 


105  Di;  FRiEDESTINATlO^E  OI^JCKTAIUO  TOSTERIOR. 

M»  e$i  ink|iiiuis  apod  Deum.  E(  biiic  ialenigVAt  A  CAPUT  X. 


m 


ma  inisericordis  quam  gratDita  iHis  miaericordfa 
pnri^eatar,  qned  irae  Yasis»  cnm  quflms  eis  est  per- 
ditkMiis  causa  et  massa  commimis»  ira  debita  et 
jssla  repeoditiir.  i  Et  item  Augustinns  in  epistola  ad 
Optatum  dixerat  (^f.  57)  :  f  Tanquam  figuhim 
loti,  ex  eadem  massa  fiieerey  aliud  vas  in  bonorem, 
aliod  in  contumeliam  :  merito  autem  Tideretur  in- 
juslum,  quod  liunl  ?asa  irae  ad  perdltiODem,  si  non 
essel  ipsa  untTersa  ex  Adam  massa  damnata.  Quod 
ergo  fionl  inde  nascendo  Tasa  ins,  pertinet  ad  deM- 
tam  peenam  :  quod  aulem  fiuni  renascendo  Tasa  mi- 
serioordi»,  perUnet  ad  indebium  graiiam.  Ostendit 
ergo  Deos  iram  suam,  non  utique  perlurbationem 
animi,  sicol  <!;jllqu«lra  bominis  nuncupatur;  sed 


De  tezHmomh  Scriffiurarum,  quibus  Gothe$cctcus  ei 
iui  eamptiee$  aiieno  sensu  a  (ide  caJtkoHea  et  w- 
thodosormn  dmritut  irreverentisfime  nfmtnntnr. 

Sciendum  est  etiam,  quod  sub  hoc  sensu,  qno 
isle  compilator  usus  iesl  Apostoli  lestiroonio,  eliam 
aliis  testimonils  in^sserendo  suum  errorem  Golbe- 
scalcus  cum  suis  schoiaslicis  utilur,  ut  Vniversa  pro- 
pter  semetipsum  operains  esi  Dom^nns,  hnpium  qno^ 
f tfe  ad  diem  malnm  (Pfor.  tti,  4) ;  et  de  Epdesia* 
slico,  Qni  transgreditur  a  jnstitia  ad  peeeaium,  pnra- 
nit  enm  Dens  ad  romphasaim  (EecH.  xx?i,  47).  De 
quihos  ita  catboUci  sentiunt :  quia  iropium  ad  di^ 
malum  operatus  est  Dominus,  et  transgrediontema 
joslitia  ad  peccatum  paraTit  ad  rompbaeam,  quia 


«uiHiiy  vivu»  «99»  «|un  ira  uvuiiuio   uuuvu|Miur,   ocu       |uo»iw«i  4u  pcv(»iuini    iKiravi»  au   runipnasam ,   quia 

justam  fixamque  Tindictam,  quod  de  stirpe  inobe-  '  qoem  impram  et  transgredientem  futnnim  pnesclvlt. 


dienlise  ducitur  propago  peccali  atque  supplicii,  et 
hoao  Baios  ex  muliere,  sicut  In  libro  lob  scrlptum 
est(c«p.  xiT,  1) :  breTis  est  Tita,  et  plenus  iracundia ; 
rjus  enim  rel  Tas  est  qua  plenos  est;  unde  irae  vasa 
dieoBtur.  Ostcndii  et  poientiaro  soaro,  qoa  bene  uti- 
tnr  eilam  malis»  multa  illis  naturalia  et  temporalia 
bona  largiens,  eoromqoe  malitiam  ad  exercendos  et 
comparationeadmonendosbonos  accommodans,  ut  in 
eis  discanl  agere  gradas  Deo,  quod  ab  eis  non  suis 
meriiis,  qoae  In  eadem  massa  paria  fueruni,  sed 
ilUus  miseralione  discreti  sont.  >  De  quallbus  Gre- 
goritts  in  Tigesima  prima  Ezecliielis  bomilia  dicit : 
c  Paultts  com  adbuc  rudis  esset  in  fidei  Tocatione, 
quia  jam  Domini  Terlia  perceperaty  et  ccslesti  gratia 
pienos  erat,  Tas  electionis  appellator,  com  dicitor 
Va$  electiams  nM  est  (Act,  ix,  15).  Hinc  pastores 
atque  doctores  prq)beta  admonei  dlcens  :  Mnnda- 
ndm  qui  fertis  vasa  Domini  (Isa.  ui,  li).  Ipsi  et- 
enim  qoasi  42  menssc  Domini  Tasa  portant,  qui 
Titam  fideliom  erodiendo  tolerant,  ut  quandoque 
banc  Domino  ad  bolocauslum  et  sacrificium  perdu- 
cant.  •  Quas  sequcns  sententias  Florus,  ex  cujus 
scripto  iste  quicunque  sit  compilator  lilsidicos  haec 
capitola  commasticans  expuit,  ibidem  scripsit  di- 
cens.  €  Unde  Apostolos,  inquit,  Tasa  misericordise 
(jus  appellal  (Rom.  ix,  20),  ut  osienderet  divitlas 
graiise  sii«  qu»  praeparavit  in  gloriam.  E  conirario 
aiiiem  malos  praeacivit  per  propriam  malitiam  malos 


non  prasdestinavit  ui  ad  diem  slbi  malum,  et  ad  roni- 
pluEam,  id  est  debium  Oltlonis  Tindictam  perTenl- 
ret,  sed  permisit,  factumque  proprio  Titio  impium,  oi 
arbftrio  suotransgressorem,  justo  judicio  condemna- 
Tit.  Qui  non  ideo  est  impiiis  facuis,  neque  est  idcirco 
transgressus,  quoniam  iropius  fulurus  et^ransgres- 
aor  est  a  Deo  praesciius  :  sed  ideo  est  impius  ei 
Iransgressor  a  Deo  pmscitus,  quia  impiua  et  trans* 
gressor  Titio  suo  erat  futurus.  Propterea  quicunque 
legerit  boc  Apostoli  testimonium  In  hiyus  tertio  com- 
pllatoris  capltnlo  positum,  sanius  secundum  catboli- 
corum  Patrum  doctrinam  inlelllgere  debet  quod  dictum 
est  ab  Apostoh) :  Vasa  irm  perfeetavehaptata  ad  interi- 
_  rum  (Rom.  ix,  22),  peccalo  prim»  praeTaricationis :  ei 
?  ^  quod  dicit,  FacllDeos  vas  in  kanoremf  scllicel  gratla 
et  pnfidestinatioDe  :  facit  aotem  vas  in  coniumeliam^ 
non  operando,  sed  justissime  deserendo,  sicot  plena 
sunl  ortbodoxorum  Tolomhia  tali  expositione.  Sci* 
licet  4S  ^^^  ^^^  Pharaonisjustojudicio  induraTit, 
quod  per  gratiam  non  emoUivit :  in  reprobum  sen- 
sum  ex  retributtone  justitiae,  quia  est  peccatum  et 
poena  peccati.  In  aliud  saepe  peccatum  peccatores 
tradidit,  quia  gratia  non  liberaTit  :  justitia  excaeca- 
vit,  quia  gratia  non  IHumlnaTil :  Tas  in  contumeliam 
fecit,  quia  juste  in  massa  perditionis  atque  damna- 
tionis  reliquit,  el  non  per  gratiam  praedestinando  vas 
honorabile  fecil.  Sic  et  inclusit  quoniam  non  ape- 
ruit,  deslroxit  qnia  iion  aedificaTit,  despexit  quem 


fuuirost  ei  pra»cirit  pcr  suam  jusiitiam  a^terna  ul-  p  non  respexit;  et  eum  qui  transgreditur  a  justitia  ad 


tionc  damnaudos.  Sicut  praescicbat  de  Juda  prodi- 
torc  quod  eacm  esset  iraditurus^  sicut  Evangelium 
dicit,  cum  esset  unus  ex  duodecim  (/  Joan.  vi,  72) : 
praesciebal  etiam  aeternam  ejus  damnationem  cum 
diceret :  Ves  autem  homini  illi  per  t/uem  fiiius  homi" 
nis  tradetur  :  honum  erat  ei  ri  naliu  non  fuisset 
homo  iiie  (Matth.  xxvi,  74).  Et  item  malos  non  ideo 
perire  qoia  boni  ease  uon  poUieninl,  sed  quia  mali 

ACCA  vAlaftAMinl      At    flllA  VIIjA  MOA   ir>»     AnlftlA  m    11)16- 


iniquiUtem,  ex  retributioncjustiti»  Deusparavit  ad 
roniphaeam ;  et  permisit  gcntes  ingredi  vias  suas,  et 
hominem  dlmisit  in  roanu  consilii  sui ;  balteum  re- 
gum  jusle  deserendo  dissolvil,  fune  renes  eorum 
pcrmiticndo  pnccingit ;  ex  retributione  Justitiae  in 
tenlationcm  inducit,  qnoniam  juste  induci  pcrmittit. 
Et  in- Job,  Privavit  Deus  sapientia  (Job  xxxix,  17), 
cui  jusie  non  dedit  :  et  de  bis  de  quibus  scriplom 
Aftt.  niiia  nau  noiuerunt  audire  auoniam  volnit  Deus 


107  HlMGMARl  RIIEMCNSIS  ARCHIEPISGOPI.  IM 

nec  quemquam  booi  possibililate  dispoliat :  quia  qui  A  nem ,  protious  addendo ,  Sed  Ubfra  na  a  mato 


aea  Daoaverlit,  ipae  et  velle  qiiod  bonum  est  et 
posse  slbi  sastalfl.  Non  est  ergo  conaeqoens,  at 
DeM  qiiibiM  poHiiteaUam  noa  dederit  resipiscentiam 
abstideril,  et  ques  nea  le^averit,  aliiserit :  cum  aliud 
ak  iMomem  ia  crimen  egisae,  quod  alienum  est  a 
Beo,  ali«d  erimifloso  veaiam  iioii  dedisse,  quod  de 
peeealeijs  eat  merilo.  isifls  sont  do»  sortes,  et  duo 
iuikM  tfniMisi,  onus  ad  oocidend«n,*et  unus  ad 
TiTiicaiMtaB,  eommemorati  de  seripinris  io  libello 
domnl  PmdeDlii,  ad  conflmiandam  senlentiam  quia 
siut  reprobt  a  Deo  prasdestinati  ad  mortem,  sicot 
eledi  ad  Titam.  Sed  melios,  qoia  verius,  Prosper, 
«1  diximiis,  ex  Yerbis  saneti  Augustini,  quallier  ca- 
thofiee  inldligere  debeamus  hHJusmodi  Scripturae 


{Matlh.  Ti,  13),  manifeste  docemor,  ejus  indocere  in 
tentationem  non  esse  aliud  quam  non  liberare  a  ma« 
lo;  ejus  perdere  animam  esse  a  perditione  salvam 
non  facere»  >  Et  sanclus  Gregorius  in  libro  yigesimo 
nono  {cap.  15)  Horalium  :  c  Semelipsom,  inqait, 
Domloos  hoc  gelu  gignere  perhibet;  non  quo  pravo- 
rum  raentes  ipse  ad  culpam  format,  sed  quo  a  culpa 
non  liberat;  sicut  scriptum  est,  Ego  obdurabo  eor 
Pkaraonii  {EsuhI.  r/  ei  tii),  quod  quia  misericorditer 
mollire  noluit,  profeclo  districte  se  obdurare  nun- 
liavit  I  Hinc  sanctus  Augustinus  in  psahno  xxtr  : 
<  Dedii  illos  Deu$  in  eoneupiseefUias  eordis  Ulorum^ 
faeere  quae  non  eonvenxunt  {Rom.  i,  28).  Si  Deus  boc 
facit  ut  faciant  qux  non  conveniont,  rjuid  ipsi  feoe- 


locutiones  apemit.  Viddicet  quia  aut  ad  do-  B  runt?  Ergo  fuil  concupiscentia,  quam  Tincere  nolue- 


nmpeninel  grati»,  aut  ad  retribaUonem  justiti», 
qnid^id  Deaa  misericorditer  justeque  facit,  qui  fe«. 
dt  qaie  i^tara  sunt,  qaia  ul  S.  Augustinus  dicit  in 
Kbro  de  Bono  perseversnti»,  nihil  est  nisi  quod  aut 
ipee  feeil,  aol  fieri  ipse  permiitit,  et  in  Ubro  de  Gra- 
lia  el  Ubero  Arbitrio  ad  Valenlinum  et  cum  eo  mo- 
aaelms  {e&p,  il) :  c  Fixum  enim  debet  esseetimmo- 
Mlfe  in  eorde  vestro,  quia  non  est  iniquitas  apud 
Deam ;  ac  per  hocquaodo  legitis  in  litteris  Teritatis, 
#  Deo  sedoei  homines,  aut  obtundi  Yel  obdurari  cor- 
da  eoramf  noUte  dubitare  praeoessisse  mala  merita 
eomm,  uliusleisu  palerentur,  ne  incurratis  in  iliud 
pKMrtiiam  Satomonis  ;  Insipieniia  viri  vioUu  vias 
eine^  Dmm  antm  ^UMliir  in  corde  suo  {Prov,  xix, 


rant,  Cui  iraderentur  judicio  Dei,  si  aut  dtgni  habe- 
rentur  qui  traderentur.  i  Et  in  psalmo  xxTiii :  t  Alii 
dicebant  Bonus  est,  alii  Non.  Ut  alios  in  cbaritatem 
suam  trajiceret,  alios  in  malitia  eoram  relinquerei.  i 
Et  in  psalmo  ti  :  <  DedU  Ulos  Deus  in  reprobum  sen- 
sum,  Nam  ea  est  csecitas  mentis.  In  edm  quisquis 
datus  fuerit  ab  inleriore  Dei  luce  secluditur;  sed 
nondum  penitus  cum  in  bac  vila  est :  sunl  enim  te- 
nebrse  exteriores,  qu»  magis  ad  diem  judicii  perii- 
nere  inteiliguniur,  ut  penitus  extra  Deum  sit  quis- 
quis  dum  lempus  est  corrigi  noluerit.  >  Et  in  psal- 
mo  T :  f  Gum  punit  Deuspeccatores,  non  malum  snum 
els  infert ,  scd  malis  eorum  eos  dimittit.  >  Et  in 
psaUno  Tii :  <  Esse  ad  lucem  pertinet,  non  esse  ad 


i^.  I  El  in  eodem  post  aliquanta  {eap,  23) :  <  Quando  G  tenebras.  Qui  ergo  deserit  eum  a  qno  factus  est,  el 


evfo  aoditisdicealemDominam :  Ego  Dominus  seduxi 
pr9pk4$am  iUum  {Eucb.  xit,  9) :  et  quod  ait  Apo- 
aUto  ;  Ct^  «tt/l  miuretur^  e$  quem  vuU  obdurai 
{Rom.  ix,  IS),  in  eo  quem  seduci  46  permittit  tcI 
olidttrari,  mala  ^us  merita  ,  in  eo  Tero  cujus  mise- 
retor,  graliam  Dei  non  reddentis  mala  pro  malis, 
aad  bona  pro  malis,  fideliter  et  indubitanter  agno- 
adte.  iiec  ideo  auferatis  a  Pharaone  liberam  arbi- 
iriiMi,  qoia  multis  locis  didt  Deus :  Ego  induravi 
Plmraanmt  toI  tttduraot  aut  itidtira6o  cor  Pharao- 
nie.  Non  enim  proplerea  ipse  Pharao  non  induraTit 
fior  suom;  nam  et  hoc  de  iiio  legiiur,  quando  ablata 
est  ab  ^gyptiis  cynomyia  dicente  Scriptura  :  Et 
aggravavit  Pharao  cor  suum  et  in  isto  tempore  ,  ei 


inclinat  in  id  nnde  factus  est ,  id  est  in  nihilum,  io 
hoc  peccato  tenebratur,  et  tamen  non  penitus  perit, 
sed  in  infimis  ordinatur,  >  His  catholicoram  docn- 
mentis  agnoscat  capiluloram  compUator,  nlhil  se 
a(j|juTari  posse  a  Fulgentio  in  expositlone  secundum 
suum  sensum  higus  45  spostolici  tesUmonil.  Qoa« 
prapler  ad  ^rscratanda  capitoll  reliqua  iransea- 
mos. 

GAPUT  XI. 
De  penerutandis  eapUuli  subsequentie  raliquiis. 

Denique  ait  noster,  quia  Teritatis  aeeundoro  auam 
intelligentiam  infestissimus  perseeulor,  t  In  electione 
tamen  salTandoram  misericordlam  Dei  praecedere 


no/«ti  dimittere  populum  {Exod.  Tiii) ;  ac  per  hoc  et  ^  meritum  bonum  :  in  damnatione  aulem  peritororam 


Deus  induraTit  per  justum  judicium,  et  ipse  Pharao 
per  liberum  arbitrium.  >  Uujus  etiam  locutionis  roo- 
dum  et  Beda  in  secando  libro  commenti  Lucs  CTan- 
gelistas  demonstrat,  exponens  sententiam  dicti  Domi- 
nici,  animam  salvam  facere  an  perdere,  hoc  est 
bominem  curare  an  non :  <  Idem  estquod  praemiserat 


malum  meritom  praecedere  jostom  Dei  Jadicium.  i 
Noluit  haec  Iste  compilator  slc  ponore,  aicut  illa 
Floras  !n  suo  scripto  bene  studoil  ponore,  et  in 
quantocunque  illa  Teri>i8  conTertii,  in  lanto  a  recto 
sensu  perTertit.  Dixit  namque  iUe,  <  SiTC  aniem  in 
iliis  qui  salTantur  siTO  in  iliis  qoi  pereont,  Tolonus 


m  hE  PRifiDESTINATl6NE  DISfiUslHTATiO  P08TER10R.  110 

scivit  omiuDO  et  per  gratiain  saam  bonos  futom,  el  A  ▼ivendi  donum  pervenire  mereaBtvr»  biciU  Domiiiii» 


per  eamdero  graiiam  setema  pnemia  acoepturoa : 
id  eal  et  iii  praesemi  saacok)  hene  Tictoros  et  io 
Ibturo  feliciier  remimerandoa :  otnimqae  tamen  ez 
dono  miaericordi»  Dei.  Unde  ApoeU^us  yasa  miaeri- 
cordim  ejus  appellat  dicens  :  Ui  oUmuUm  di»i9ia$ 
§rmim  sttm  in  wata  miterieordim  f  fM  praf|Mrawl  tn 
9/orM»<liMii.  IX,  SS).  EooBtrario  autem  maloa  el 
pratteiTit  per  propriam  maiitiam  malos  Aitaroei  el 
praescivit  permam  joatitiam  mternaaltiODe  damnaiH 
dos.  >  Immatavil  oompilator  ineoropoaile  Teriia 
compoaita,  et  ractam  senaum  traoatulil  in  perver- 
sum.  Si  enim  diiiaael»  in  aalvatione  electorom 
misefficordiam  Dei  prccedere  bonam  meritam, 
aicunqiie  constare  inteUigerelnr  Benientia.  Manc 


in  EYanfelio  dicit :  Mulii  muU  vocad',  peiid  aera  eUai 
{Mattk,  XXII»  U),  binc  iDteUSgal  quale  ait»  quod 
eootra  Dei  fraliam  defenaare  molilur  qoi  da  liLero 
aibi  blanditor  arlNtrio*  Quicunque  eaim.  divioQ  voca- 
tionis  monere  derelictOv  ad  impiam  rarsuadeduiore 
perfidiam,  ipeia  Dei  graliam  deaeremiboa  ad  iiB* 
plendttm  quod  voioeraBl  aufficit  ariiitriom,  •  el 
reliqaa»  qoae  latiu»  ei  diserliasiroe  ibidem  proMqiiitar 
gralis^eolealisoralor.Hincel  Proeper  inlibro  Sen- 
lenliarum  qjiigrammataffl»  quaa  ex  aancU  Augvaliii 
dictia  breriter  adnolavil  (Mfr.  130) :  c  Siciil  doo  aunt» 
inquit,  offida  mediciam»  mMHii  qoo  aanatar  iailrmilaa» 
aliod  qoo  eualoditar  aanitaa :  iu  dno  dana  aaac 
grati»,  omira  qaod  aaferl  carus  capiditatem,  aliud 


aatam*  qoia  dicere  maloil,  in  dectloneaalvandoram  B  quod  fscitanlmi  peraeverare  virtolem.  >  Bia  doclo- 


miseridbrdiam  Dei  pimcedere  bonom  meriiam,  a 
eonaeqaentia  recti  aenans  recesait.  Nam  de  aaivaii» 
dorura  dectione  scriplum  eal :  Eiegii  Dm  noe  io 
qwo,  id  eal  in  Cbristo,  eiite  mundi  eouiiiutioiim^ 
frmdeuimnM  no$  tn  4u<opiieiim  fiUonm  {Epkee*  i,  4). 
Unde  Aagaalinos  in  libiD  dePnBdealinalione  aando- 
rom  dicit  («op.  iO) :  c  Si  qwralar  onde  qoisque 
sit  digaos»  non  deaonl  qui  dieanl  voloniaite  homana : 
nos  dicimua »  graiia  vei  pnedeatinatione  dirina*  > 
£t  praedeatinatio »  qam  alne  praescientia  esse  non 
poteal»  ipsa  eat  eleclio»  sicol  docet  Aposlolus  :  Quoo 
imrsdvti  et  fn^mdettinaeii  eonforme$  fieri  imagim» 
Ft/tt<iit(Jiom.viit,99).  Etiterom:  Quo$pr€B$eimi  ko$ 
ei  prmde^iinawiif  9oeami,iu$iilieamif  giori/icatii  {IM, 


fom  BentenUia  diacal  el  inleUigai  ae  noa  bene  dixisae» 
ineieelloBe  sahrandorom  miserieordiam  Dei  lurMO- 
dere  meriHim  bonam ;  qooBlam  prima  eal  qwBB 
aliera  Bon  pitoce<ttl  gralia  in  electioao  et  VBoalioae 
salvandorum» qoae  omnepRecedit bonnm ineffllam : 
quin  et  cogitaie  el  velle  bonam»el  fldem  ledas 
operis  boni  iniliom,  qom  por  dileelionem  eperaior» 
sine  qoa  impossibile  est  placere  Deo,  ot  ScapUua 
tesutur  dicens :  Non  quaei  $uffieienie$  $inm  cQgHare 
aliquid  a  nobi$,  qua$i  ex  nobi$ :  $ed  $ugicientia  no$ira 
ex  Deo  e$t  {11  Cor.  iii,  5) :  Qiii  dedii  ttoMe  et  «effe  et 
perfieere pro bona  voiunlate  {Phltip,  ii,  IS),  et :  Atteri 
daiur  fide$  in  eodem  epiritu  (I  Cor,  xit,  S).  Cnde 
Aogastinos  In  Ubro  de  Praedestlnatlone  sanctorom 


V.  50) ;  qalbos  aingoUs  banc  opponens  eententiam  G  dicit  {cap.  18) :  t  Eleglt  Deaein  Christo  ante  maBdi 

constitotionem  membra  ejus :  et  quomodo  eligeret 
eos  qul  nondum  erant ,  nisl  praedestbiando  T  >  Et 
post  aliqaapta  :  <  Elegit  ergo  nos  Deos  hi  Cbristo 
ante  mandi  constitutionem ,  praedestinans  nos  In 
adoptionem  filiorum :  non  qoia  per  nos  sancti  et  Im- 
macidati  f  Qttiri  eramos,  sed  eleglt,  praeddstinaritquent 
essemus,  >  alioquin  gratla  jam  47>)oi^  ^st  gratia,  s! 
non  foerit  gratis  daia.  Secunda  auiem  estmisericor- 
dia  slve  graila  recte  vivendi ,  ad  quam  praesciti  et 
prsedestinati,  electi  atque  vocati  gratlae  dono  perve- 
nire  merentur :  qua  gratia  justittcati  in  foturo  giori* 
ftcabuntur ,  accipientes  gratiam  pro  gratia ,  id  est 
gratiam  beatae  reiributionis  pro  gratia  bonae  opera- 
tionis ,  sicut  sanctus  Augustinus  in  libro  de  Bono 
perseverantiae  scripsit. 

CAPUT  XII. 


sandoa  Anguatinaa  aabjuogii  {cap.  17)  <  et  non 
alioe ;  >  el  declio  grali»  ipsa  estmiaericordia.  Dicat 
ergo,  qoae  miaerioordla  est  alia  qoae  pneeedit  bonom 
meritura  in  electioneaalvandoram,  si  in  eiectioBe 
salvafiderum  praecedit  miaericordia.  Igilor  miseri- 
cordiam  46  pradoodil  miserioordia ,  et  erunt  duae 
misericordiae  qoibus  eltguntur  salvandi :  cum  non 
in  elecUone  salvandorum,  eed  in  saivatione  electorom 
duobua  modis  sit  inlelligenda  Dei  niieerieordia,  vide- 
Hcel  cjos  gratuita  graUa.  Cnde  si  vult  inter  primam 
et  secundam  misericordiam ,  graluitam  sciltcet  gra- 
tiam,  cognoacere  differentiam,  iegat  sancti  Aognstini 
iibrum  de  graliai  praedestinatione ,  in  quo  ad  locum 
dicit  {cap.  iO) :  iMieereorcui  fniserebor,ei  misericor* 
diam  prieetabo  cui  mi$ericor$  fuero  {Exod,  xxxiii,  49), 
ut  primuin  a  Deo  misericordiam  vocatlone  credamus 
hominlbus  praerogari  :  quae  sola  ad  recte  vivendom 
non  safficil,  si  deserat  qui  vocavit.  Ideoque  addiiom, 
eC  maiertconiiam  pneetabo  cui  mi$ericor$  fuero ,  ut  a 
Deo  accipi  manlfeatom  sit  etiam  ipsa  misericordiae 
opera,  quae  cam  videmor  impendere  De«  misericor' 


n«AMAAWAMi<.aa*      Kli 


i?»«»«.a1:^    n»« 


Difinitio  saneti  Augu$tini ,  quid  di  $anciorum  prm^ 
destinatio ,  a  qua  capiiuiorum  istorum  compilator 
omnimodis  discordare  cognoscilur,  et  per  ambage$ 
fidem  divtna:  pmdestinationis  extenuando  pervertit^ 
ei  verba  veritatis  ad  mendacia  quantum  poiest  ttt- 
fieclii :  unde  eum  catholicorum  doctrina  aperta  oe* 


ill  HINGMARl  RUEMENSIS  ARCHIE(ISGOPI.  m 

ea8om  aalem  hominis ,  non  nisi  ad  graiiam  suam  A  ricordia  roiscri  elignntur,  ut  bont  de  malis  Gaat : 


Deus  voluit  pertinere  ut  homo  accedat  ad  enm ,  nc- 
que  nisi  ad  grathim  soam  yolnit  pertinere,  nt  homo 
non  recedat  ab  eo.  Uanc  gratlam  posoit  in  illo  in 
quo  sorlem  consecuti  sumus,  pnedestinati  secundum 
propositum  ejus  qui  universa  operatur,  ae  per  hoo 
sicut  operatur  nt  accedamus ,  sic  operatur  ne  disce* 
damus.  » Et  in  libro,  sicut  sopra  diximus ,  de  Prae* 
destinatione  sanctorom  {cap.  10) :  c  Si  discutiator, 
inqait,  et  quaNrator  unde  quisque  stt  dignQS,  non 
^esunt  qoi  dicant  volontate  homana :  nos  aoiem 
^imos,  gratia  Yel  praedestinatione  divina.  Inier 
gritiam  porro  et  praedestinationem  hoc  tantum  in- 
terestf  qood  praedestinatio  est  gratiae  praeparatiot 
gratia  vero  jam  ipsa   donatio.   Qood   itaqoe  ait 


quibos  per  eamdem  misericordiam  electis  datur  fi- 
des,  parantor  opera  l>ona,  in  qoibos  prscventi, 
afjyoti ,  ambolantes ,  et  ot  perseverent  sobsecoti ,  ad 
vitam»  id  est  ad  graliam  perveniant  sempilemam. 
Qood  vero  sobjunxit,  i  in  damnatione  antem  pe- 
ritororom  malum  meritom  praecedere  jostom  Dei 
Jodiciom , »  si  volt  ipsam  praedesiinationem  reprobo' 
rom  appdlari  jodicium  Dei ,  qood  vldelicet  jodiciom 
Dei ,  id  est  praedestinaiionem ,  praecedat  malom  me- 
ritnm  reprobonim,  proqiio  secundom  praescienliam 
praedestinavit  reprobos  ad  interitom,  qoia  malom 
meritom  iliorom  prsesciens  Deos  ad  Interitom  iUos 
prsdestinavit,  qnam  male  dieat  intelligat.  Neminem 
enim  Deus  damnat  antequam  peccet ,  qoia  neminem 


Apostolos:  Non  ex  operilmf  ne  farte  quU  extoUa'  B  deserit  anteqoarti  deserator,  sicot  catholici  dicont 


tUTf  ifniue  eMim  $umus  /igmenlum ,  creaii  in  Chmlo 
Je$u  in  operibui  bonis  ( Ephee*  n ,  9 ) ,  gratia  est : 
quod  aotem  sequitur :  Qua  prteparatit  Deu$  ui  in  iUi$ 
omMemue ,  praedestinatio  est ,  qo«  sine  praescienlia 
esse  non  potest.  > 

Sed  isle  eommuutor,  immotans  verba  et  sensus 
Flori  qoi  secotos  foerat  sensom  Aogosiini ,  sicut 
dicitor : 

Gattos  in  obscoris  cepit  pro  sorice  picam , 

potamus  qood  qoaodo  dixit  in  eleclione  salvando- 
Tom  misericordiam  Dei  praecedere  meritom  l)onom , 
in  damnatione  auiem  peritororom  malum  meritom 
praecedere  jostom  Dei  jodicium ,  hoc  dicere  volue- 


doctores.  Et  sanctos  Aogostinos  In  llbro  de  Prae- 
desUnatione  sanctorom  ,  et  de  Bono  perseverantiae, 
latissime  et  freqoentissime  atqoe  catholicisslme 
hinc  repognat  eis,  Scriptorae  sacrae  exiemplls,  et 
veracisslinis  ratloclnationibos ,  qobrom  verba  talem 
inperitiam  resonal>ant,  et  insiplentia  talem  stolti- 
tiam  demonsirabat.  Si  aotem  inieliigivoltjoslo  Dei 
jodicio,  quod  praecedit  periturorom  malom  meri- 
tom,  pcenam  eis  ex  retribotione  jostitiae  praedesli- 
natam  ,  Ipse  soam  sententiam  ,  qoa  prsedestinatos 
ad  inieritom  dicit,  com  conator  astroere,  videtor 
pro  certo  destroere :  qoia  olruroqoe,  et  praedestinati 
ct  reiicti,  id  est  et  gratia  pncparati,  et  retribotione 
jostitise  in  massa  perdilionis  cui  est  poena  praedesti*» 
rit,  qood  sanctos  Aogostinus  rectissime  et  aperiis-  C  nata  relicii,  esse  non  possunt :  qnoniam  catholici 


sime  In  libro  de  Bono  perseverantiae  dicit  {eap,  li) 
c  Ex  ore ,  inqoiens ,  infantiom  et  lactentium  Deus 
suam  perfecit  laudem  (Pia/.  viii,5),  ut  in  his 
qoorom  Vberationem,  id  est  dectionem,  videmos, 
bona  eorom  merita  nulla  48  praecedant,  el  in  his 
quorom  damnatlonem  videmus,  non  cunclemur  nisi 
suis  meritis  qoemqoe  poniri,  sive  pares  qui  Iibcran< 
tor  et  qoi  poniontor,  sive  dispares  habeant  caubas 
malas.  >  Nam  ideo  dicuniur  elecli ,  quia  dc  massa 
perditionis  sont  gratia  electi  nullum  habenies  me- 
ritom  antequam  eligantur,  quorum  eleciio  ipsa  est 
Dei  misericordia,  sicui  in  Arausica  synodo,  cui 
beatos  Gaesarios  ex  delegalione  sedis  aposiolicac  pra:- 
sedit ,  et  capitola  ab  apostolica  sede  directa ,  sub- 
scribenda  et  tenenda  oinnibus  protulit ,  capite  xiv 
dtcitur :  Nnllus  miser  dc  quantacunquc  miseria  li- 
beralnr,  nisi  qui  Dei  misericordia  praevenilur,  sicut 
dicit  Psalmista  :  Cito  anlicipet  no$  misericordia  tua , 
Domine  {Psat.  lxxviii,8);  et  illud:  Deus  ni^iii, 
mi$ericordia  ejus  prmveniei  me  {  Psal,  lviii  ,  ii  ). 
c  Et  capiie  xviii :  Debetur  merces  bonis  operibus  si 
fiant ,  sed  gratia  qua:  non  dcbetur  prxcedit  ut  fiant. » 
Haec  est  gratuita  electio,  qua;  praecedit  opera  bona , 
haic  est  misericordia ,  qua  miseri  liberantur,  cum 


magistri  nostri  sentieiido  confirmant,  quia  Deus 
hominem  creavit,  qoem  oonsistere  ad  aetemitatem 
voloit,  et  non  ut  periret  pra)destinavlt ;  periiorum 
aolem  illum  praescivit,  qoifactos  est  massa  perdi- 
tionis  totias  homani  generis,  ex  qoa  massa  perdi- 
tionis48prae8civit  et  praedestinavit  anieomnia  sae- 
cola  quosdam  ad  vitam,  et  vitam  illis  praedestinavii 
aeteniam ,  ot  dicit  Apostolus :  Gratia  autem  Dei  vHn 
(Btema  (  Eom.  vi ,  25) ,  qu»  in  Evangelio  appellatiir 
regnom  paratom,  id  est  praedestinatum,  electis  sci- 
licet  prasdestinatis  ab  origine  mundi. 

Deinde  subjungit  atque  dicit :  f  Praedestiuatione 
auiem  Deum  tantum  statuisse  quae  ipse  vel  gratuiia 
|.  misericordia  vel  jiisto  judicio  facturus  erat ,  sccun- 
dnm  Scripturam  dicentem  :  Qui  fecit  qua:  fuinra 
sunl  {Isa.  Lxv,  $ec,  LXX)  :  in  malis  vero  ipsorum 
malitiam  praescisse,  quia  ex  ipsis  esl,  non  prxilesii- 
nasse,  quia  ex  illo  non  cst;  poenam  sanc  maluin 
meritom  eorom  exsequeniem,  oti  Deom  qoi  omnia 
prospicit  praescivisse,  et  praedestiuasse  qoia  justus 
est.  »  Ordiiiabilius  Fiorus  in  suo  scripto,  unde 
hic  commisculans  ista  decerpsit,  legitur  posuisse. 
Yidelicot,  inquiens  i  Omnipotentem  Deum  in  roa- 
lis  ipsonim  malitiam  praescisse,  quia  ex  ipsis  est, 


*'5  DE  PRiEDESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  IU 

iu8ie  damnaniis.  Noo  eiiiui  praedesUoat  Dens  niM  A  falli  non  poteBt  pnesciuntur.  i  Eccc  in  his  duoboi 

capituiis  incomposilus  iste  compoaitor  diiit  repro- 


qoae  ipee  facturus  esi :  praeseit  leso  mnUa  qvod  ipse 
facturus  non  est,  sicut  omnia  mala,  qosB  utique  mali 
laciunt,  uon  iile.  >  Unde  el  Prosper  in  respoDfiiooe 
dccima  qoinla  oootra  Gallos  dicit :  i  Qoi  praBseien- 
tiam  Dei  in  nuilo  ab  ipsios  prasdestioatioDe  discer* 
nit,  quod  trliMiendom  est  Deo  de  iMmls,  hoc  etiam 
de  malis  conator  ascribere.  Sed  com  bona  ad  larp- 
torem  cooperatoremqoe  eorom  Deum»  mala  aotem 
ad  voluolariam  rationalis  creatore  neqoitiam  refe- 
renda  sint,  dubium  non  esi,  sine  uila  temporali 
dUfereDtia ,  Deum  et  pResclsse  simui  et  pnedesti- 
nasse  qu»  ipso  erant  auctore  facienda^  ▼el  qn»  ma- 
lis  meritis  justo  erant  judicio  retribuenda  :  praescisse 
aulem  taiitummodo,  non  otiam  praedesiinasse ,  qu» 


bos  in  massa  perditionis  relicios,  et  ad  interitom 
iierum  prsedeslinalos  :  et  post  haec  eosdem  prius 
relictos,  et  post  ad  interitum  praedesllnalos ,  iii 
malis  suis  praescitos  non  praedestinatos,  poenam 
autem  ek  pnedesUnatam.  Monstruosa  confecUo,  ut 
de  monte  Lyciae  per  transformaiionem  confingiiur  : 

Prhna  leo,  pattreoMi  draeo,  aedla  ipsa  chfaBers. 

Quld  quaerit  lalibula  ?  Veritas  angulos  non  habet. 
Quid  tergiversando  ad  omiiia  se  componlt  ?  Qoae  ca- 
tholici  dicunt  dicit,  vel  poUus  ad  ilia  se  affectalVdo 
componit,  et  quae  haeretici  dicunt  pro  viribus  asse- 
rit*  Slcut  de  chamaeleonte  referiur,  qut  in  omnes 
nou  cx  Ipso  erant  causam  operationis  babitura.  IV  B  ^"^*  ^'^®"'  "^*  ^  colores  convertit ,  et  de  ifisopi 


test  itaqae  sine  pnedesUnaUone  esse  praeseienUa , 
pnedestioaUo  autem  sine  praescientia  ease  non  po- 
test.  >  Tamen  qualitercQnqoe  iste  confosor  ista 
posoerlt,  videtur  nobis  qoia  ioteUigei^  possumus 
quae  dicit,  c  PraedestinaUooe  aulem  Deum  taotom 
statoisse  qoae  ipse  vel  gratuita  miserieordia  vei  justo 
judicio  faciurus  erat,  secundom  Scripturam  diceo- 
lem,  fui  [^cU  qum  fntura  tunt :  ki  maiis  vero  ipso- 
rum  nialiUam  praeseisse,  quia  ex  ipsis  est,  non  pra&- 
desUnasse,  quia  ex  ilio  non  est  :  pceoam  sane 
malam  meritom  eorom  exseqoentem»  uU  Deiim  qol 
omnia  prospidt  praescivlsse ,  et  praedestinasse  qoia 
justus  est.  »Beatus  namque  AugusUnus  dlcit,  et 
Prosper  ex  veAus  illius  clarissime  manifesut,  quo- 


barba  fabulose  rcfertur,  quia  quidquid  de  ea  domi- 
nus  servi  dolosi  dlxerit,  dictum  suum  in  \\h  Inve- 
nire  valebit :  sic  et  iste  suam  senlenUam  temperal, 
ut  et  catholicls  ct  dyscolis  se  accommodans ,  cum 
utrisque  se  parUbus  praestet,  nulli  conveniat.  Caete- 
rom  postquam  dixil :  <  Pcenam  sane  malum  roeritum 
eorum  exsequentem ,  uU  Deum  qoi  omnia  prospiclt 
praescivisse,  et  praedesUnasse  quia  justus  est,  > 
adyunxit,  i  apud  quem  est,  ot  S*  AogusUous  ait,  do 
omnibus  omnino  rebus  tam  fixa  sentenUa  quam 
certa  praescienila.  >  Hoc  namque  verum  est  qood 
S.  Aogostinus  In  libro  suo  conveaicnUssime  posuit, 
et  iste  compositor  incompositus  hlc  inconvenieo- 
Ussime  usurpavit.  Nihil  enimDeus  praescit,  qood 


niam  praedesUnatio  Dei  e$t ,  quae  aul  ad  donum  per-  C  ^^^  ^^^  omnino  futurum  :  nac  futurum  quid  esse 


tinei  gratiae  qua  liberaotur  elecU,  aul  ad  retriboUo- 
neoi  jusUU»  qua  puniuntur  inijusU.  £t  bene  posuit , 
non  iDtelligens  quod  de  alterius  dictis  assumpsit, 
pnedesUuaUone  Deom  statoisse  qoae  ipse  vel  grar 
toita  misericordia  vd  josto  jodicio  facturos  erat : 
quoniam  misericordia  sutuit  liberareeleclos,  50 
judiclo  pcenam  praedesUnavit  injusUs.  Et  hoc  totom 
est  Dei  praedestinaUo,  ^qo»  aui  ad  donom  perUnet 
gratiae ,  aut  ad  reiribotionem  josUtiae.  Nonc  dical 
qoooiodo  Deos  peritoros  ad  interitom  pnedesUnavil, 
qoooiauB  io  secondo  capltolo  dixll,  <  quia  in  massa 
damoalionis  vel  merito  originali  vel  eUam  actuali 
pennoDserunt :  >  et  in  lertio  fidenler  est  fassus, 
c.praedeslinaUonem  electorum  advitam,  etpraede- 


potesl,  quod  iion  Deus  praesclerit.  Non  tamen 
quicunque  pereunt,  ideo  pereunt  quia  peritori  a 
Deo  praesduntur,  sed  qula  perituri  sunl,  a  Deo 
ante  saecula  praesciuntur,  Sicul  Prosper  in  deci- 
ma  tertia  responsione  contra  YincenUanos  didl, 
<  quod  etsi  ex  aeierna  praescienUa  praecognl- 
tum  habel  quid  uniuscujusque  merlUs  retribulo- 
ros  sit ,  nemini  tamen  per  hoc  qood  falli  ooA 
51  potesl,  aut  necessiutem  aut  volunutem  intuUl 
delinquendi.  Si  ergo  a  jusUiia  el  pietate  qols  deficit, 
suo  in  praeceps  ferlur  arbitrio,  sua  COncopiscentia 
trahitur,  sua  persuasione  decipitur.  Nihil  ibi  Pater, 
nihil  FUius,  nihil  agii  Spiriius  sanctus  :  nec  tali  nc- 
gotio  quidquam  divinae  volunutis  intervenit,  cCyus 


sUoalionem  impiorum  ad  mortem, »  et  postea  subse-  ^  ^V^^  multos  sdmus  ne  laberentur  retentos,  nuUos 
cutos  est  diceiis,  <  Misericordia  salvantur  elecU,  ^^^  ut  laberentur  impulsos.  >  Et  item  indecima 
judido  injusUs  esi  poena  praedestinau.  >  Talem  <IuiQta  :  <  Si  ergo  in  sancUute  vivitur,  si  in  virtnte 
enlm  sensom.  exprlmit  soa  contexUo.  Quomodo  ergo  proflcitur,  sl  iii  bonis  siudiis  permaneior,  manifestum 
nunc  jterum  injusU  possunt  intclligi  ad  pcenam  a     munus  est  Dei,  sine  quo  nullius  boni  operi^  fructus 


i\AA    nwMk4<A0ttr»AfB  9     /\««#vnSMM 


■\->«     ^A    S_* i*. — 


Cfl  oiilAvvk    nK      kas     siAA<wtSla«M     At    i%A   viliA    aa 


m 


HINGMARI  RHEMENSIS  ARGHIEPISGOPI. 


14« 


c  Neoiiiiem  Deus  ad  peccandam  eogit;  praevidet  Aut  possit  qQalieiinqiie  modo  eonsiare,  interpretari 


iBRen  eoe  qai  propria  Toluntate  peceabunt.  Gur  ergo 
Bon  Tindicet  jaslus  qutt  fieri  non  cogit  prsescius?  i 

Unde  verom  est  quod  exeeplor  iste  de  Flori  scripto» 
lieet  inordinato  ordine,  hie  interposoit  dicens  :  c  In 
malis  vero  ipsorom  malitlam  praescisse,  quia  ex  ipsls 
est,  non  praedestinasse,  quia  ex  illo  non  est :  poenam 
sane  malum  meritum  eorum  ex^equentem,  uti  Deum 
qui  omnia  prospicit  praescivisse,  et  praedesllnasse 
quia  jusfus  est.  >  De  senlentia  autem  Augustinl, 
quam  supposuit  dicens :  c  De  omnibus  omnino  rebus 
tam  fixa  est  sententia,  quain  certa  prasscientia,  i 
sanclus  Prosper  in  prsefato  libro  {cap,  157)  dicit, 
ostendens  quia  non  sub  eo  scnsu  illam  Augusiinus 
dixit,  quo  hic  capituli  composilor  interposuil,  ex  illa 


yolumus.  De  hoc  siquidefli  lestimonio  «enerabffis 
Beda  preahyter  Patrum  leqoe&s  sententfas  didt 
{lib.  XI  in  Pr&v.) :  c  Pama  9unt  thrUor^  judicta, 
et  mallei  pareutiiniBi  ituUtyrum  earparibue,  Ec  si  re- 
prohi,  inquit,  sieot  praedictum  est,  vd  jusslonis  vet 
eomminationia  divin»  judicium  derident,  parata 
tamen  eos  exspectant  judicia  damnationis,  quae  ut 
mallei  femim  eandens,  Ita  eos  in  foraaee  gebennae 
aine  flne  verherent.  i  Hinc  et  sanctus  €regorius  m 
libro  decimo  quinto  Moralium  dicit :  c  Qnia  omnl- 
potentis,  inquiens,  justitia  futuromm  praescia  ab 
ipsa  raundi  origine  ignem  creavit,  qui  in  poena  re- 
proborum  esse  semel  inciperet,  sed  ardorem  suum 
etiam  aine  lignis  nunquam  finiret.  >  Et  S.  Hiero- 


probare  cupiens,  sic  reprobos  prscdestinaios  ad  in-  B  nynms  in  lihro  deeimo  Gommenti  Isalae  prophetae : 


teriiura,  sicui  elecli  sunt  prsedeslinati  ad  vitam.  Ait 
enim  Prosper :  i  Ira  Dei  non  perlurbalio  ejus  esl, 
sed  judicium  quo  irrogatur  poena  peccato  :  cogitatio 
vero  Ipsius  el  recogiiatio  mutandarum  rerum  est  in- 
commutabilis  ralio.  Neque  cnim  sicut  hominem  ila 
Dcuni  cujusquam  facli  sui  poenilet,  cujus  de  omnibus 
omniuo  rebus  tam  fixa  sententia,  quam  certa  est 
praescientia.  i  Quam  uliimam  sententise  hujus  par- 
tem  idem  Prosper  in  eodem  libro  {cap,  291)  exponit 
dicens :  c  Magna  opera  Damini^  exquisita  in  omnee 
voluntatei  ejut  {P$aL  cx,  2).  Praevidet  bonos  fuluros 
et  creat,  praevidet  malos  futuros  et  creat,  seipsum  ad 
fruendum  praebens  bonis,  muUa  munerum  suorum 
largiens  ellam  malis,  misericorditer  Ignoscens,  juste 
ulciscens.  Item,  misericorditer  ulciscens,  juste  igno-  ^ 
scens,  nihil  meiuens  de  cujusquam  malitia,  nihil 
indigens  de  cujusquam  Justitia,  nihil  sibi  consulcns 
de  operibus  bonorum,  et  honis  consulens  etiam  de 
pcenis  malorum.  i  Et  iterum  {cap.  140]  :  c  Nullum 
Deus  vel  angelorum  vel  hominum  crcaret,  quem 
malum  futurum  esse  praescisset,  nisi  pariter  nosset 
quibus  eos  bonorum  usibus  commendaret,  atque  ita 
52ordinems«cuIorum  quasi  pulcherrimum  carmen 
etiam  ex  quibusdam  antithelis  honestaret.  i  Haec 
agil  praescius  et  prxdestinans  omnium  bonorum 
Deus,  praescius  non  prsedestinans  omnium  malorum 
Deus,  apud  quem  de  omnibus  omnino  rebus  tani 
fixa  est  scntenlia,  quam  certa  praescienlia  :  quia  nec 
aliud,  nec  aliter  futurum  est,  nisi  quod  et  sicut 


c  Ab  heri  quippe  et  pneterito  tempore  praeparau  est 
a  rege  domino  Thofetb,  Id  est  lata  et  spatiosa  ge- 
benna,  qose  eos,  id  est  impios,  aetemls  orat  ardori- 
bos.  I  Qood  mox  sobsecutus  esl  de  hac  Immohilitate 
praescientiae  et  pnedestlnationls  Dei,  per  qoam  apod 
eum  futura  Jam  faeta  sont,  eilam  apod  EcMdedastem 
bene  intelligitur  dictum  :  Cagnmn  quod  omnia  opera 
qwB  fedt  Deu$  pereevereut  in  perpetuum  :  nofi  poeiU' 
mu9  hii  addere  nee  auferre  qum  feeU  ^eui  ut  timea 
tur  {Eccle.  in,  14). 

Videndum  est  in  doetorum  tractalilNis,  qualiter 
hoc  exemplum  suie  astipoletur  sententiae,  qoa  cona- 
lur  asserere  sicut  electos  ad  vitam,  ita  et  reprobos 
a  Deo  prsedestinatos  ad  poenam.  Ait  namque  Hfero- 
nymus  in  expositione  libri  Ecclesiastes  (cap.  51), 
Vognoviy  inquiens,  quia  omma  qu(e  fecit  Deus  ipsa 
erunt  in  aternum  :  iuper  ilia  non  pote$t  addi^  et  ab 
Wii  non  poteit  auferriy  et  feeit  Deus  ut  timeant  a  facie 
ejui  :  c  Nihll  est,  Inqutt,  in  mundo  qood  novum 
slt.  Solis  cursus,  eilmiae  vfces,  et  terrie  arborumque 
slccitas  vel  viror,  eum  ipso  mondo  nala  sunt  atque 
eonereata.  Et  ideireo  Deus  eerta  ratione  cuncu 
moderatns  est,  et  jussii  homanls  osibos  eie- 
menta  servire,  ut  homines  haec  videntes  fntelll- 
ganl  esse  providentiam,  et  timeant  a  facle  Dei, 
dum  ex  rerum  asqualitate,  cursn,  ordine,  at- 
qoe  53  constantia  inteliigunt  Creatorem.  Invisibiiia 
enimipsius  a  creatura  mundi  pereaquw  facta  sunf 
intetlecla  conspiduntur.  Sempitema  quoque  4jus  vir- 


praescit,  et  quod  et  sicut  futurum  est  Deus  ante  prsc-  ^  tus  et  diviMias  {Rom.  i,  20).  Quod  si  voluerfmns 


scivit.  Non  tamen  mala  fieri  praescientia  sua  coegit, 
sed  quae  futura  erant,  ut  Deus  ante  praescivit,  de  quo 
scriplum  est  :  Deus  ceterne^  qui  abscondiiorum  es 
cognitory  qui  nosti  omnia  antequam  panl  {Dan, 
xiii,  42). 

Et  quod  in  capituTo  compilator  subjuiixit,  ad  hoc 
siquidem  facit  Sapienlis  dictum  :  Parata  sunt  deriso- 
ribus  judida^  et  mallei  perculientes  sluUorum  corpo- 


priore  sensu  flnito  quasi  a  capite  legere,  Et  Deus 
fedt  ut  timeant  a  fade  ejus^  hic  est  sensus,  Deus  fecit 
baec  omnia  ul  timeanthominesab  eoquodsemel  Deus 
disposuit  in  alia  decllnare.  Polchre  autem  tempera- 
vit  dicens,  ut  timeant  a  facie  ejus.  Vultus  quippe 
Domini  super  facienles  mala.  i  Et  Alcuinus  in  ex- 
planatione  ejnsdem  libri,  ad  Oniam  sacerdotem ,  et 
Candidum  presbyterum,  et  Natanaelem  diaconum 


117 


DE  PRiEDESTINATiONC  DISSEaTATIO  POSTEmOR. 


IM 


terre  arbdniinque  siceilas  ycI  viror,  cam  ipso  inuiMto  A  Yilque  yl 


Fecit  auien  Imc 


naU  011111  »mue  creaU.  £i  idcirco  Deug  cena  ralioiie 
CQneu  moderalDS  eal,  ei)uwii  huaaoie  uaibQs  ele» 
meou  aervire,  ui  boauoee  videntee  bse  ialeUiiaDt 
esse  provukniiaa  Dei>  et  iiflieaiii  a  laeie  Dei»  dam 
ex  rerum  aBqoalitaie,  car8ii,oriiine,alquecoDgtantia» 
iiiielltguiii  Greatorem.  i 

£i  qooaiam  Imc  de  Eecleaiaate  ieeiimooium  qua* 
liter  auae  afHipulaliOiii  ceiiYeniai,  yidelicei  quia  ne- 
quaquM  eoAfeniai»  doctorom  fieolentiis  demoaslra- 
viflMia»  e&  liooquod  pnemiait,  De  hae,  inquieoa,  im* 
mobiliiaie  {meaeienlhe  et  praedeaiinaiienis  Dei,  per 
quara  i^ud  eum  iuinm  jam  faeU  suni»  Prosper  illi 
ex  libfo  aocwMlo  (cop.  3S),  de  ¥ocalioae  goniium 
c  Non  esl,  inquiens,  in  Deo  accidens» 


cilum  volunUiis  suae,  ui  nemo  de  sua,  sed  de  i 
erga  ae»  volunuie  glorieur.  Fedtboeseeundmn  dlvl- 
lias  glorue  sum»  secttodum  bonam  volanuiem  auam, 
quam  proposaii  iu  dileeto  Filio  soo»  in  qae  sertem 
oonseeoii  sumus»  praedesiinali  secandum  propoellQm, 
BOB  oosirum»  aed  i^ua  qui  uoiTersa  operaior,  osque 
adeo  ut  ipso  in  nc^  opereur  et  velkL  Operalar  ao- 
lem  aecaodum  consiiiom  TolunUUs  su»,  ut  simua  te 
laudem  glorias  c^.  »  Et  iiem,  Mp.  47 :  <  Ex  boe 
propoelto  ejtts  esl  illa  eledoram  propria,vocatio« 
quibus  omnia  cooperantur  in  bonum,  qol  secundum 
propositom  Tocati  sunl;  el  slne  pcMiitentia  sonl 
dona  ei  voeaiioDei. »  Et  ilem }  c  Elegiiergoeos  de 
mundo  cum  bie  agerel  carnemy  sed  jam  eleeies  in 


molns,  aol  nova  ¥obiotaa,  aut  temporalo  consiliam,  B  geipso  anle  muodi  constiuiionem 


noe  cofiuiio  ^na  cum  fsmm  muUbUium  inaBqaaU- 
Uie  wrtaimr;  sed  cuncu  pariur  tempora  el  lempo- 
ralia  aeaspiUnm  ae  aubili  comprefaendil  imuilu,  el 
omnibos  omma  jam  relribuiiqui  quae  sunt  fttiora  jam 
fecit.  Hinc  est  ittad  beaii  Pauli  aposUli  scribeotis  ad 
Epheaios :  BeMedulMi  IhmHPoier  Dmmni  noMri  /m 
CAriaftyfiii  ^mnrfurilitostii  emiii  6fMdttfioiM  »fnn$aU 
io  «sifosli^ostii  GMifo.  Sieu$  eU^it  no»  in  tino  onlc 
mumdi  oonsliiailimMm»  «I  esssmua  soiitfli  ei  hnmacuiaH 
ineoutpMm  tjme  indberiuie.  Qm  prcsdeeiinatni  no$ 
m  mfoplsoMm  /i/tomm  per  Jeam  Chrislum  in  tpso, 
ieeundmm  prepotiium  woiuuiaiie  aiMS,  in  iaudem  gio- 
rim  §ruiim  eum  {Epkm*  i»  5),  el  caster»  (sicut  ibidem 
leoier  qnlsque  devolua  vel  cufiesuaplenias  et  laiios 


Talia  est  fidea  orthodoiororo  de  praadeslinatloDe 
saDdorum.  Studeat  el  dicat  capiulorum  isloram 
oompilalor,  quia  relielos  reprobos,  impios  ei  mjiH 
stosi  ac  periluros,  anie  mundi  constitullonem  pras* 
destinavil  Deus  ad  interium,  et  perdilionem,  el 
poenam.  Noa  dicere  non  aodemus  quia  dor  diiit 
Apoetolos,  nee  per  eum  loqoens  fiominus  iesus 
Gbristus.  Nee  emendaliore  stylo  et  ungue  cenaorfo 
eorrigena  sua  scriptabeaios  Augualmtts  jussll  elsdem 
seriptis  nos  Uliier  prasdicare.  Dicil  idem  bealua 
AugusUnna  in  eodem  libvo  (eap.  eod.)  i  f  Elecli  sonl 
llaqoe,quin  pnsdestiaali^ante  mundi  eooetiiutlonem 
ea  praMlestinatione  in  qua  Deoa  sua  fuUm  facU 
praBscivit :  eleell  autem  de  mundo  ea  voeaiiooe  qua 

peurll  imniie)^  qoR  Sub  ^uadem  seoeus  pnBdica-  C  Deus  Id  quod  pvaBdesllnavii  implevil*  Qooo  enlm 
^  dooeim  donum  alque  epus  graiiae  »n     pnsdestinavit  illes  el  vecavit,  ffia  scilieel  vocatione 

aecondom  propealiam.  Non  ergo  alloa,  aed  queo 
praedeslinavit  ipsoa  el  voeavH,  noe  alioa  )  sed  quoa 
iu  vocavii  Ipsea  ei  ]osUlcavil,  oeo  aHoe;  led  quoa 
praedesUnavil,  vocavit,  Joaiiieovk,  Ipsoa  ei  f^rlft- 
cavit :  illo  aUque  fine  qoi  non  babel  finem.  »  Bl 
Item  {eap.  iff) ;  c  Elegll  Deos,  InqoleBs,  In  Gbfisio  anu 
moDdl  eonsUloUonem  roembra  ^os.  El  qoomoda 
ellgerei  eos  qul  nondum  erani  nlsl  praBdesUnandoY 
Elegit  ergo  praedestinans  nos.  Nonquid  ellgerel  IflH 
pios  et  immondos  ?  Nam  si  quaeatlo  proponaUr,  ulrum 
bos  eligat,  an  potios  sanetosellmmaeulolos,  qoid  ho- 
rom  respondeai  quis  reqoiral?  ae  noi»  suUni  feroi 
^ 55  pro  sancUs  immacolaUsque  aemettUamt  »  Bt 

pvveegnlu  aiqoe  In  Gbrisu  anu  Sttcola  asiema  ^iuminllbrodePraBdesliDaUoiioaaocUrum(s^p.ill^ 

praseieeu.  Keot  ad  TlmoUieom  scrlbens  Aposlolos 

dUII :  Oottu^ora  Etengeiio  eeeundum  eiriuiem  Dei^ 

qui  isss  tHferemi  et  toeaeU  voeaiione  eua  eaneta^  non 

ueundum  opera  noetrUf  eed  ueundum  $uum  propoe^ 

fnm,  et  ffratlam  qum  data  eet  nobi»  ante  tempora 

ettemu  {li  Tkn,  i,  8).»El  sanelos  AugasUnus  In  libro 

de  PraBdeatfnaUonesanctoraro  {eap.  18) :  c  Haec  eatlm* 


Dei  seosper  asanffiosp  conoilio,  omneaqoe 
odo^lkNlia  flUoa»  aon  aolttffl  in  eo  tempore  quo  jam 
iU  auitt»  sed  eiiam  priuoqoam  muodos 
eleeuo.  In  qoo  eleelloneqoiaqnebo- 
ia  Glriau  praBoafpilUs  non  eal  nolla  eidem 
ioeiablur.  Oonea  enim  qol  ad  legoum  Dei 
temporlo  voeailone  venUri  sunt,  In 
meu  praBcewil  adoplione  signaU 
El  flleoi  mdhta  toideUom  in  faae  aoru  name- 
>  Ito  nulloa  plorom  ab  bae  beoediclione  discre- 
tnaeal^  DoplemUdiooqoippe  membroram  corporis 
54  GMaU  pvaBaeieBUa  Dei,  qoas  falli  non  polesl, 
ttlM  perdll  ei  nuRo  delrimento  minal  poteal.  8amma 


do 
isu 


c  Est  eUam,  kiqoiens,  prasohirts^um 

desUnatlonis  et  graUae  Ipse  Salvator, 

Del  et  hominom  bomo  GhrisUs  lem».  » 

{ibid.)  :  clpsa  esl  tgitor  praedestioaUo  i 

qose  in  sancto  saoctorom  matime  chif^f  i 

gare  quls  poleal  recu  inielligeoUmii  oloqQla  veiiu* 

tls?Nam  el  ipsomDominum  gtorlm,  in< 


^^«t-.^«j^^r.    ^. 


1 ^    S^m.*mmm.    «••      I^aZ     IKKlia 


m 


IIINCMARI  RHeM£NSiS  ARCIIIKPISOOPI. 


i^ 


unus  ut  caput  nostruju  cssci,  iu  niulii  pnBdesiinali  A  qu^ruin  alii  misericordia  salvt  fiunt,  alli  ▼eritale 


sumus  ut  inembraejus  essemus.  >  E(  iiem  (cap.  16) : 
<  Yocat  Deus  enim  pnedesiinatos  mnltos  fiiios  suos, 
ut  eos  faciat  membra  praedestinati  uniei  Filii  sui.  i 
£t  in  fine  iibri  de  Bono  perseveranli»  (eap.  U)  : 
f  Nullum  est  aulem,  imfuit,  iliusinus  pnBdestinatio- 
nis  exemplum,  quam  ipse  Jesus,  onde  et  in  primo 
libro  jam  disputavi,  et  in  hujus  flne  commendare  de* 
legi  ;  nullum  est,  inquam,  illusirius  praedestmatio- 
uis  exemplum  quam  ipse  mediator.  Quisque  fidelis 
▼ult  eam  bene  inteUigere,  altendat  ipj»um,  atque  in 
CQ  inveniat  et  seipsum.  Fidelis,  inquam,  qul  in  eo 
veram  nauiram  credit  et  conficetur  bumanam,  id  est 
uostram,  quamyis  siogularitersuscipienteDeo  vertM), 
iniinicum  Dei  Filium  subiiiuatam,  ita  ut  qui  susce- 


damnantur,  universae  vix  Domini,  id  estmisericordia 
et  veritas,  suo  fine  disjunct»  aunt.  > 

Tandem  coneludit  compiUitor  capltnionim  dicens  : 
c  Yerum  aliquos  ad  malumpraBdestlnalos  esse  divina 
potestate,  videlieet  ut  quasi  aliudesae  nonpossint, 
non  solum  non  credimus,  sed  etiam  sl  sunt  qui  lan- 
tum  mali  credere  voluerint,  cnm  omnl  detesuHone, 
sicut  Arauslea  synodus,  illis  anatbema  didmos.  i 
Faciat  sicot  promisit.  Legat  lotara  IUam  sjmoduro, 
et  videat  si  inveDire  potuerit  ot  praBdestlnatos  ad  in- 
teriuim  aiiquomodo  eadem  sacra  synodusdixerit,  ei  si 
boc  ibi  uiveoerit,  dicat  sicut  illa  gynodus  dixit :  Si  ao- 
lem  hoc  Uh  non  InTenerit,  quod  dixit  dieat,  ot  dod  aliod 
quam  verum  dicat,  quia  professus  est  siout  iMa  syno- 


pit  et  quod  suscepit  una  esset  in  Triuitatepersona.  i  B  dus  dixil  se  dicerew  Si  enim  aliter  dixerit,  aut  allud 


tlcce  caput,  ecce  lumen  pnsdestinatorum,  ecce  prae- 
desiinatioois  exemplum.  Quocirca  qui  reprobos  ad 
iu(eritum  praedestinatos  dicunt,  dicant  a  quo  sunt 
praedestinatl ,  proferanl  praDdestinationis  iliorum 
exempium,  ostendant  capul  Uiium  praedesUnatorum, 
demonstrent,quia  luroen  nonpossunt»  tenebraseonim. 
Contra  quos  videlicet,  qui  reprobos  ad  inieritum 
praedesUoalosdiconl,  S.  Prosper  in  responsione  doo- 
decim  contra  Vincenlianos  dicil :  c  Hi  aotem  de  qoi- 
Imis  dlcitur  :  Ex  nobU  emermUfied  non  erant  ex  no- 
*tf :  $i  emm  fui$ient  ex  »061«,  ManfifStfnl  utique  tio- 
^tsoim  (i/oaii.  II,  19),  voiunute  exierunt,  volunute 
cec  idenint»  et  quia  praesciU  sunt  casuri,  non  sonl 
praedesUnaU  :  essent  autem  prasdestuiaU,  si  essenl 
reversori,  et  io  saocUute  ac  veriuie  mansuri  :  ac 


fldei  cootrariom  soperaddiderit,  maolfestttm  esieom 
anathema  contrtria  senUeoUbos  non  dlcero  aicol  iUa 
dixit,  qo»  In  nollo  a  flde  caOiolica  discordavif . 

£t  qoia  io  ScripCoris  didtormalom,  non  solora 
peccatom^  sed  el  peecaoUs  soppUdoa,  videai  in  ca* 
thdioorom  seDUnUls,  ntrom  homo,  sieut  nee  ad 
peccaU  malom,  iu  eUam  nee  ad  pro  peccalo  soppli- 
ciom  pnBdesUoatns  inleUigi  debeat,  sed  poUos  ex 
retribuUone  JosUUas  volonurie  peocuiU  a  juslo  jn- 
dice  debitom  sil  prsedesUnalom  sonpiiciom.  Ilaioffl 
siqoidem  In  Scriptoris  allUcUo  nominatur,  dcot 
scriptum  esl :  Sufidt  did  m^ia  t««  (Mattk.  vi, 
54) ,  quam  pro  allUcUone  podum  docloies  expo- 
nunt :  &iCHt  ci  dies  mala  voealor,  non  qood  mala  iii, 
G  aed  quod  nuda  facienUbuft  sit  mala.  lu  el  IgolaiBle^ 


per  boc  praedestinatio  Del  mulUs  est  causa  sundi, 
nemini  est  causaiabendi.  1  Etsanclus  Augustinus 
in  libro  de  Bono  perseveranUae  {cap.  8) :  c '  Ex  duo- 
bus,  inqnii,  piis  cur  hoic  donetur  perseveranUa  us- 
que  in  finem»  iUi  noo  dooelur,  inscruubUia  sunt  ju- 
dicia  Dei,  illud  umen  fiddibus  debet  esse  certissi- 
mum,  hunc  esse  ex  praedesUnaUs,  iUum  nou  esse. 
Nam  «i  fuimnt  ex  oc^tf ,  ait  unus  praedestinatorum, 
qoj  de  pectorepomini  biberat  hoc  secretum,  numi^ 
ientMiique.  nobiscum.  Quid  est,  quaeso,  noit  eranl  ex 
nobiif  nam  ii  fuiuenl^  mamiHent  utique  nobiicum  ? 
Noime  utriquea  DeocreaU,  utriqueex  AdamnaU, 
utriqoe  de  tei  ra  facti  eramt^  et  ab  eo  qui  dixit  omnem 
flatum  ego  fe<A  (Ita.  1.V11,  IS),  unius  ejusdemque  na-  |^ 
lursB  animaBacc^ronl?  nonne  postremoSS  utrique 
vocaU  foerant,  etvocantem  secuU?  utriqueex  im- 
piisjusUficaU,  etperlavacrum  regenerationisutriqoe 
renovaU?'!  Secondum  baecomnia  ex  nobis  erant. 
Etpostpaololom':  c  Noneranl  praedesUnaU  secun- 
dum  propofiitum  ejusqui  universa  operatur.  1  Atten- 

«MlA  iinirl  hAaCiftft  AiiiriifitiiMia  iliriL.  hnnp.  AftfiA  at  nrs». 


nus  malos  lorqoeodis  est  peectloribos,  aagelis  aei- 
lieet  et  homioibos  malis  :  ooo  io  natora  boiiA  ope- 
Tum  divinorom,  qoa  creaU  soni  aogeti,  el  homuies, 
et  iddh  gehennse  igois;  sed  operaUone  malonMD : 
cijusoperaiioniaimUumesl  infidditas,  sdUeei  de- 
serUo  veriUUi,  sicnt  IniUom  saloUa  fldes  esse  di- 
gnodcitor  donata  graUa  largU^^ris.  Idem  eoLn  Ifois, 
qui  atanlUms  aogelis  et  lioqiinibus  noeere  non  po- 
luit,  cadentium  transgrossionemexretrUmUmie  jusU- 
tiaepunit,  stcuU  et  flamma  fornacia  Babyionicae  inno- 
centium  vineula  arsU,  et  nec  aq»iUumq|uidemeonim 
adussit,  diffusa  autem  circa  fornacem  ioeendiKpias  re- 
peritininislros  rcgi^qoieamiocendebaotEiigoistro- 
roendiJudidiS7quiindicemveiiturumpfseibii»ii^m- 
mabit  iu  circuiiu  ioimicos  ejus,  et  eril  saocUs  obviam 
iUieuntibus  pervius.  Sed  etsol  iste  visibiU&inandum 
Uiomiuat,  et  intinuis  oculis  nocet,  iion  ex  «0,  sed  ex 
passionibus  oculorum  :  qui  non  sibl  ipsi  diversus 
diversa  agit,  cuni  ceram  liqual  et  iutudl  stringit. 
Et  panis  vium  forUum  roborat,  parvulorum  necat, 
et  ieois  sibilus  eouos  iniURat.  catulos  instisat,  ei 


!il  DK  PRiEDESTINATIONE  nSSEllTATIO  POSTERIOR.  iffi 

motitm.  Sie  et  sfirilUws  reftigis»  et  boaiiiiitNM  re-  A  biittm  potaisset.  Unde  Proeper  in  libro  Sentenlie- 


inaliis  ftt  ignis  «termiSy     nun 


operaiioiie  sot 
ereaiioiie  diYlnt  boMis. 

Ad  qood  oliam  moltttt,  videlleec  morlem  slae 
■orle»  wm  esl  homo  a  Deo  prsedesiiiHitas,  sievt  nee 
sd  ttiiiam  monem  vel  eorporis.  Adom  qalppet  ul 
Boiom  est,  peecaiMlo  aniiiuB  mortem  com  oomi 
stirpe  siia  meorrit»  de  qua  scrlplom  est :  Deit$  mor- 
i<»  no»  fecU  {Sap.  i»  i3).  El  ideo  iwvlem  a  Jodiee 
jiisto  vlDdicante  recepit,  hoc  esi  in  separatioiie 
anim»  et  corporis,  et  nlsi  Dei  gratia  ante  separa* 
tioaem  lUierata  faerity  in  siema  cruciatione  ammas 
ipmns  et  eoiporls,  IUa  sdlieel»  qaa  discedente  anlma 
caro  soia  moritar,  et  anima  poBnis  torqaetar,  osque 
dura  redieos  in  camem»  In  eadem  et  com  eadem  in 


(eop.  S70) :  i  Natarale  nobis  esl  Telle  ylTere» 
male  autem  ibfttt  jam  non  est  natarap»  sed  per- 
▼ersas  YOluntatis,  quam  joste  posna  ooosequitar.  » 

Qaia  vero  sical  nee  ad  peeeall,  ita  nec  ad  morlis 
malam  boroo  sit  a  Deo  pnedestlnatas»  Augustinus  in 
libro  quarto  de  Trinitate  demonstral  dieens  («ap. 
IS) :  c  P$r  umim  qmpfe  kmmm  peeaUum  inlrmnt 
m  mondttm,  et  per  peecatvm  men^  et  ita  tn  omn€$ 
Aominst  periraniivitf  in  quo  emnei  peceaverunt  (Aom. 
▼,  IS).  Hhjus  vi»  mediator  diabolus  ftiit,  persuasor 
peceati  et  precipitator  In  mortem.  Nam  et  ipso  ad 
operandam  doplam  morlem  noslram,  slmplam  at- 
tnlit  suam.  Per  impietatem  namque  mortuus  in. 
^ritu»  came  utlque  mortuus  non  est.  Nobis  autem 


qua  peccavity  aetemaliter  panlator  :  ut  cum  qna  B  ^^  impietatem  persuasit»  et  propier  banc  ut  in  mor- 


eommanleavil  moni  peccati,  qaod  Del  bonitas  in- 
terdlijt  liominl,  com  Ipsa  eomraunicet  morti  sup« 
plieii,  qood  praqiaravil  divina  jastitia  peecalori. 
De  hac  morto  Salvalor  noster  dicit :  £iim  timeie^ 
^ui  peteet  H  ammam  et  eorpus  perdere  in  §ekennam 
{Mauk.  X,  tt),  et  de  qua  scriptom  est :  Mor$  eteitaa 
Demmo  Ika  eet  {Ecdi.  ii,  14) ;  ut  Aagustinos  eip6- 
uii,  viu  ocilieet  a  dooante,  mors  a  vlndicante.  £l 
ntProsper  dich  in  libro  Senlentlaram  {eap.  9W): 
« Ittstem  Jodiciam  Del  est,  ut  peceato  suo  qnisqao 
pereal,  cnm  peccaiam  Deas  non  faciai,  sieut  mortem 
uoD  fedt;  el  tamen  quem  morte  dignam  censet  oc- 
cidit.  Unde  iq;itar,  Deu$  meHem  non  fecit  {Sap.  i, 
15} ;  01,  Jfort  et  eita  a  Deo  e$t  {EecH,  ii,  U).  Qom 
duo  inter  se  eoolraria  profecto  non  vldet,  quisqais  G  i^^^  mortuoram ,  quia  magis  vitabant  bomines 


tem  carois  venire  merercmur  effecit.  Unuin  ergo 
appetivimus  iniqua  suasione,  alteram  nos  secutiim 
est  Justa  damnatlone.  Propterea  quippe  scriptam 
esl,  Deu$  mortem  non  fedt  {Sop.  i,  15),  qoia  caosa 
mortls  ipse  non  fuil.  Sed  tamen  per  ^os  retribu- 
tionem  jastlsslma  mors  inrogata  est  peccatori,  sicat 
suppliciam  judeK  Irrogat  reo,  causa  tamen  sapplicii 
non  esl  justitla  Jadicis,  sed  meritum  criminis.  Qoo 
ergo  nos  mediaior  mortis  transmisii,  et  ipse  non 
venil,  id  esl  ad  raorlem  camis,  ibi  tMio  Dominos 
Deos  nosler  medlclnam  emendatlonis  Inserait,  quam 
iUe  non  meralt,  occnlta  et  nimis  arcana  ordinaiione 
dlvinae  altaeqiie  justltiae.  Ut  ergo  slcol  per  anum  ho- 
I  morsy  Ita  per  onum  bominem  fierei  resnri- 


ab  operibas  divinis  jttdieia  divina  discerolt :  qoia 
aliud  est  cfeando  non  Inslituisse  m<Nrtalem,  aliud 
Jttdicnndo  pleclere  peccatorem.  *  El  ilenim  {cap. 
296) :  c  Dons  qoideffi  mundam  feclt,  et  corpora  pror- 
sus  oomia ;  sed  ut  corpos  corroptibile  aggravel 
animamy  el  earo  coneopiscat  adversus  spiritum^ 
noo  OBi  pfSBcedens  natura  bominis  instituii,  sed 
poeoa  daninaii.  >  Et  item  contra  Gallos  {eap.  U]: 
f  PnedeatifliatJODel  esi,  qoae  in  electis  et  repn^s 
aut  ad  donam  peninelgratiae/aat  ad  retributionem 
jttsliliae.  >  El  Pmdas  confirmat,  Stipendia  enim  pec- 
cati  mare^fraHa  auiem  Dm  dUt  ettema(Rom.  vi,  !&), 
qun  booao  ei  misericors  Deus  aeiernaliter  In  bomine 
coronni  MfMMl  tempoHiliter  bene  gestum  est: 


qood  evititre  uon  poteranl,  mortem  camis,  quam 
monem  spiritus,  id  est,  magls  peenam  qoam  meri* 
tum  poenas  (nam  non  peecare  aut  non  euratur,  aoi 
parom  cnrator ;  non  inori  autem ,  quamvis  oon 
obtineatur,  vebemeoter  saiagilar),  vitae  me^alor 
ostendens  quam  non  sit  mors  tlmenda,  quae  per  bv- 
manam  eondltionem  jam  evadi  non  poiesl,  sed  po* 
tlas  impletas,  qu»  per  fidem  caveri  potesl,  >  et  relk* 
qua,  qaae  ibl  prosequitar.  Ei  Prosper  lo  libro  Sen- 
tentiaram  {cap.  851) : « Homo  factos  erat  immortalist 
Deos  esse  voiolt :  non  perdidlt  quod  bomo  erat,  sed 
perdidit  qood  immortalis  erat ,  88  «^  ^  Inobedien- 
tia  superbiae  contracta  est  poena  naturae.  >  Ecco 
ostendunt  isti  doctores  catbdici,  quia  bomo  nee  fd 


qoln  iiofflo,  qnl  prsveniente,  eomitante,  et  snbso*  D  peccaii,  neque  ad  supplicii  malum  sit  a  Deo  praede- 

quente  se  Dei  gmtfo,  ei  vofamuie  et  recta  iotentione 

a  peixnlis»  qaantam  bumana  fragilius  patitur,  se 

cttsioifivlt,  aui  anle  moriem  a  peccatis  vel  incre- 

doliute  se  retraiit,  et  in  Ode  recU  et  bonis  operi* 

btts  uoque  ad  finem  corporalls  vitae  perseveravit, 

seniper  Deo  vivere  veliel»  si  semper  in  corpore 


alioauis,  sfid  ex  retribatioo^  jiistiOae,  sicut  el  i 

corporis,  ita  et  Inleritio  retribuu  sit  illi  ddNtae  ttk» 

tioois  justaeque  punilionis. 

CAPCT  XHI. 

De  eo  quod  Fulgentiui  in  tibro  $uo  ad  Monimum 
eeripeUf  pradeetinationem  Dei^  non  tantum  tn  bono^ 
aed  tiiam  iu  mato  diei. 


m  tllMCMARI  HIIEIIBNSIS  ARCHIEPISCOPi.  IS4 

(cop.  40)  :  f  (Jaocirea  praedestinalio  Dei,  qttae  iii  A  largitorem  cooperatorenuiiie  eorum  Dettm,  malii  aa« 


boiio  esl,  grati»  e»l,  ui  diil,  pneparatio ,  gralia 
vero  est  ipsitts  pnedestinaiionis  effeclus. » Et  ipse 
FulgeiiiiQs  a  aeipso  prqposita  medicina  saoari  pro- 
eufet.  Ail  enim  idem^  ut  praemisimus»  in  pra^fato 
libro(ltk  1  ad  Mon,,  «.  30) :  c  Huic  iraque  pmiuti, 
inquiens,  quae  B.  Augustini  dictis  noa  ex  veritate, 
sed  ex  liTore  ot^eiebalur,  laii  Prosper  Bermone 
respondit:  Ififtdelitas  non  eredenlium  Evangelio  ne- 
qusquam  ex  Dei  prsdesliiialione  generaiur;  bono- 
rum  enim  Deus  anclor  est,  non  malorQm.  Prsedesti- 
natio  igiiur  Dei  semper  in  bono  esl,  aut  ad  relribu- 
lionem  jiistiliae,  aul  ad  donationem  pertinens  graiise ; 
.ntihersw  enim  mm  Ihndm  muericordia  H  veritai 
(Psat.  XXIV,  40).  • 


tem  ad  voluniariam  ratioaalis  cfeauins  neqttttiam 
referenda  sint,  dubium  non  esi,  siiie  uUa  lenporali 
differemta,  Deum  el  praeteiSie  siinl  el  pfaBdeailnasse 
quie  ipso  eram  aoclore  focienda,  vel  quss  malis  aie- 
rUis  jttslo  eranl  judicio  relribiienda :  pnettdsaeamero 
lanlummodo,  non  eltam  praedeslinasse,  quae  non  ex 
ipso  enint  causam  operalionis  habtfm.  »  Post  luec 
autem  finem  libro  imposuit. 

Sed  cur  aperliores  responsiones  Prosperiy  ad  qoas 
se  reclamavity  diroiserit  el  islas  peraeril,  ipee  vi- 
derii.  Noe  aulem  reelamantibiis  per  Fulgeniium, 
ipsas  oLjectiones  el  responsiones  eomm^noratas  a 
FulgeniiOy  de  praefaiis  B.  Augustioi  libris  proponere 
diguum  duximus ;  ui  si  nos  forte  noltterinl,  eonsillttm 


Ad!iu(5  etiam,  ul  cnm  venia  doroni  Fulgentii  dica-  ^  Fulgeniii,  sicot  ipsi  dicuai  eonim  fantoris,  quod  in 


mus,  aliud  quod  nos  ex  verbis  ilHus  movet  denion- 
sirare  volumus.  Dixii  enim  in  praescriplo  libro» 
sieui  ostendimus  (cap,  eod.) :  c  Mon  aulem  ignoras, 
inqoiens,  etiam  praeterito  tempore  illi  Inculeniisslmo 
sancii  Auguslini  operi,  quoB  scripsil  de  praedesttna- 
tione  sanctorum,  a  quibusdam  Gallis  ob|eclum,  quod 
B.  Augustinus  in  assertione  praedestinationis  divinae, 
peccalores  non  ad  solum  pnedestinatos  diceret  judi- 
cinra,  sed  etlam  ad  peccatum.  Gujot  diett,  quia 
ipse  celeri  pnevenlus  esl  obilu,  Prosper  vir  eroditns 
et  sanctus  reola  defendit  6de  [n/.,  recte  delsndit 
fldeli]  ei  eopioso  sermone.  Ex  qoibus  Gallorom  ca- 
pitulis,  ut  tton  mutki  nunc  ponamus,  ne  libelhim 
islum,  quem  prolixum  facere  disputando  neeesslias 


reKquum  proferemus»  obattdianl.  Aii  enim  B.  Pro- 
sper  ad  Camillum  ei  Theodotum  presbyieros  lanoett- 
sium  civitaiis :  c  Jn  libris,  inquieoSy  beatae  memriae 
Augustini,  quorum  titulus  est  de  Praedesiinaiiutte 
aanciorttm,  quaedam  sanditatem  veatfam,  vel  insolita, 
aul  minus  clara,  moveruiit  i  £l  sic  per  septem  ob}e- 
eliottcs  el  responsiones  progrediens  ad  odavnn  per- 
fenity  qua  dieilur : «  Sequiittr  deincepfr  qnod  in  libro 
Inveniior  secondo*  An  qnisqoam  dicero  aodebit 
Dettm  non  pneaeisoe  quibtts  esaet  datnroB  ot  crede- 
renir  aui  qoos  daturos  essel  Fiiio  soOf  ol  ex  els  non 
perderel  qoemquam?  Quae  ulique  si  praesdvil,  bene- 
ficia  siia  quiiws  no»  dignatttr  labmre  presdvit. 
Ha9c  est  pnedestinaiio  sanclomm,  nlbil  aliod,  prae* 


cogit,  prdlxiorem  volnnlas  facere  videatur,  duarum  ^  scienlia  seilieet  ei  praeparatio  benefteiomm  Dei , 

responsioBom  loca  duximos  inserenda.  >  El  proeier- 

roiitens  illas  respotfskmes  spertins  sibi  contradi- 

eentes,  qnanivis  et  IsM  ipsae  illi  aperie  resistant, 

qnns  Prospcr  objeciionibus,  de  eisdera  libris  coHo- 

ctis  respondll,  ad  atfas  se  converiit  dicens  :  t  Qoar- 

tadecima  quippe  Galkiram  objectlo  sic  habetnr  : 

Quod  qut  evanfelicae  praedicaiioni  non   credunt, 

ex  Dei  praedestinatioBe  non  credam;  etqood  Deus 

ila  diffiniverit,  ot  quicnnqne  00  noo  crednnt,  ex 

ipsius  constitotione  non  eredant.  »  Hoic  itaque  pra- 

vitati,  quae  l)eati  Attgnstini  dictis,  non  ex  Yeriiate, 

sed  ex  livore  oljlciebatur,  tali  Prosper  sennone 

respondit :  c  Infidelitaa  non  credeniiumEvangdione* 

qnaquam  ex  Dei  praedeslinatione  generatur :  bono- 


quibua  certissime  liberantor  qoleanfue  llberanior? 
eaeieri  aulera  obi  nlsi  in  maasa  perdiUonis  josto  di- 
vino  jodido  relinquonlnrt  n\n  Tyril  telicll  sont  el 
Bidonli,  qtti  etiam  credere  potuemnt  al  mira  illa 
Cbristi  signa  Tidissent  J  {Matth.  xi,  ii.)  Sed  qooniam 
m  erederenl  non  eis  eral  dainm,  eilam  nnde  credo- 
rent  est  negatum.  i  Ad  baec  S.  Prosper  respondil»  qoem 
61  Fulgentius  de  flde  et  copioso  sermono  laudaTil: 
c  Qui  isiis  resisiunt,  hoc  seniire  apertlsfinie  proban- 
mr,  quod  fides  non  sii  donum  Dei,  et  qnod  gratla 
non  praeveniai  libemm  aititrium,  sed  seqoator,  et 
qood  gratia  Dei  secondum  merita  noslra  detor. » 
El  poat  paolulum  :  c  Vere  qui  ita  sentlom  fidem 

,_  ^ r „ . "  T\°^    acceperum,    am   quam    aeeepmot  perdi- 

mro  enim  Deua  aoctor  esl,  non  malorum.  Prasde-     derttnt.  »  Et  item  post  paoca  :  r  Agnoaeamoa  itaqoe 


alinatio  igtior  Dei  semper  in  bono  est ,  aut  ad  retri- 
boiionem  josiitiae,  aut  ad  dooom  pertinens  graiiae; 
universcB  enim  vice  Domim  mttehcordia  el  veri$a$ 
(Psal.  XXIV,  10).  PToinde  infidelitas  non  creJeniiuro, 
non  ad  consiitulionem  Dei.sedad  praesctentiam  refe* 


sapiemer,  pieque  faleamurt  praeaciaae  ineommuu- 
bililer  Deora  quibus  esset  dmuroa  m  eredersm,  aut 
quos  daioras  essei  FUio  sooy  ot  cai  eis  non  perderet 
qoemquam,  et  si  haec  praeseivit,  beoeAda  aoa  iilora 
qoilras  nos  dignator  fiberare»  pnBBCiase ;  m  banc 


iS5  DE  PRJU^ESTINATIONE 

qiiain  sub  jiidieio  (jus  iDnoeeiis  peril  {iab  iv,  7),  i 
ei  rcliqua»  qu»  brevilaiis  eauaa  liic  pooere  superae- 
dimus,  qu»que  qui  Btudiose  vel  curioie  ^verit»  io 
soislocislegere  praevalebiL 

Nnnc  autem  audiant,  qui  dictis  inniUiDlur  Fuigen- 
tii»  ipsius  consiiium.  k\t  enim  iu  praefato  libro,  qua- 
si  eorum  syoagogulam  alloquens  in  Monimo  (Lih^  i, 
sa^/Sn.) :  i  Nos  itaque,  cbarissime,  basc  interim  pau- 
ca  de  iibris  sancli  Augustiiii,  et  de  responsionibus 
Prosperi,  ob  iioc  maluimus  buic  libeilo  inserere,  ut 
cuncti  DOTerint  quid  debeaut  de  prasdestinatione 
sanclorum  impiorumque  sentire*  i  Quid  sitautem 
quod  cancti  iode  sentire  debeant  secundum  <jus  con- 
silinm»  idera  in  capiie  sequentis  libri  ad  eumdem 
Monimum  loquitur  dicens  {lib.  ii,  c.  1) :  <  Saiis,  ut 
arbiiror»  Monime  cbarissimCy  quaesttonemdediversi- 
uie  praedesliDaliouiSy  justorum  scilicet  et  iaiquonim, 
boc  esl,  quos  gratuita  misericordia  Dei  praeveaiens 
jostiiicando  contertit  glprificatura  conversos,  et 
eonim,  quos  justa  Dei  severitas  in  peecatis  dereiin- 
quii  puniltira  damnandos,  superior  sermo,  in  quan- 
lum  Dominus  pusillitalem  nostram  dignatus  est  ad- 
juTare,  et  perlractatam  contioet  et  solutam  :  iu  ut 
plerique,  lioei  in  ea  soleant  non  leviler  permoYeri, 
faciie  posmoti  et  divinorum  librorum  testimoniis  in- 
strui,  et  saneli  Augustini  libris,  et  Prosperi  eruditis- 
siffli  Yiri  re^iisionibus  informari,  quibus  agno- 
scaol  pnedestioationem  Dei  nibii  aliud  esse,  nisi 
pneparaliooem  operum  cjus«  qu»  in  aeterna  sna  di- 
sposiiioHe,  aut  misericorditer  se  faaurum  praeseivit, 
aot  jttsle..  Et  quia  in  peccatis  nec  misericordia  inve- 
nitur  iiec  justitia»  ideoque  omnem  iniquoruni  malam 
volaniaiem  qua  peccant,  a  Deo  prsescitam,  non  ta- 
raen  esae  a  Deo  praedestinalam,  ciim  ipsam  volunla- 
tem  malam  dod  aliter  essenl  babiliiri,  nisi  ia  eo  quo 
^isseat  a  Domino recessuri, nec  Deum  pnedestinasae 
iisoeeeionem  bominis  a  se,  Gum  caosa  ipsa  discessio- 
nis  02  sola  voIoDtaria  esset  aversio  peccaloris : 
quae,  quia  Deumfutura  nonlatuit,  inaeterna  praescien- 
tia  cjus  praB|iaratam  sibi  pcanam  justae  relributionis 
ittvenil.  > 

CAPUT  XIV. 

Hine  Mcquiiur  Mhortalio  ad  uiiolam  djfMlum  Golko- 

tcalci, 

Nune  ex  Golbescalci  sdbkola^  quidquid  anlea  diser 
rit,  Fulgenlii  audite  coDsilium,  etcreditediclisAu- 
gostini  SiC  Prosperi,  quae  isdem  Fulgentius  pauio 
ante  proposuit :  Praedestinalio,  inquienSy  Dei  SQmper 
in  b(mo  est»  aul  ad  retribulienem  jostitiaey  aul  ad 
doaalioDem  pertinens  gratiae»  el  praedeslinationem 
ac  praeparationemgratiae  Dei«qtta  eenissiioe  liberaii- 


tn»    AnmAnMMivA      I.KikMntii 


AOafA*/^      antAaM 


DISSERTATIO  POSTEillOR.  m 

A  jodice  esi  pcena  praedeslinata,  slcut  dectls  a  pitsslmo 
largllore  dono  gratia;  vita  est  »teraa  donata.  Nam 
el  Aposiokis  boc  ntramque  testatur  dicene;  Stlpen- 
tUum  emm  peceati  mpn,gratia  aulm  M  tlia  (etema 
(JIm.  VI,  tS). 

CAPUT  XY- 

De  quorum  verbii  aique  Scripturarum  Mnteniiis  qua- 
iuor  cnpitula,  a  nobU  olim  contra  reexortos  Prwde» 
9tinatittno$  excerpta,  qum  Istorum  capitulorum  conh- 
fomtor  reprekemtUf  eoUma  fuerint  et  excerpta,  et 
quce  inde  velere*  Pradsstinaiiani  dixerintf  qMeve 
moderni  ex  his  delirantes  dicant  hmelici. 

El  quia  de  doobos  capilDlis,  neaelmas  a  quo  ex 
Flori  scripto  de  prftseientia  el  pnedestlnatione  De^ 
exeerplis,  singillatim  praeiBimis8ententlis,ex  orlbodo- 

B  xorom  verbisel  seDsibos,  pro  mediocrltaie  ingeitioli 
Dostri  respondiarai,  ut  eongf  uentios  ostendere  valea^ 
mus,  de  quonim  yerbis  capilala  a  nobis  excerpla, 
ela  praefatonim  eairituloram  eompositore  repre- 
bensa  eollegimust  neeessariom  dnxiinut,  alligare  In 
qoaluor  fasciculis  ad  comborendum  xizanra^  qnae  In 
DomiDici  trilici  medio  prisei  semioaronl  Pnedestl- 
Datiani»  varia  quidem  voee,  aed  eognata  ptriqoe 
impietate,  de  Dei  praescieniia  et  praedestlnalione 
suum  dogma  perniciosissimi^  compenentes  ;  qnos 
Augnstinus  el  Pmper  sols  scrlptls  ioiSeieaiisslme 
reviceruol,  el  contra  qaos  B.  Ci^lesilniK  decre- 
vjt.  Quorum  uDura  est,  quia  seeondum  prasscieo- 
tiam  M  Deus  bominee  damDel  pro  m«rills  su«e  vi- 
lae,  quae  non  baboenml  morte  praeventi,  M  tiablturi 

G  esieDt  si  viverent.  Aliad  est,  qood  ab  eis  qoi  non 
suiii  prasdesiinati  ad  rium,  non  aoferai  percepta 
iaptismi  graiia  origliMile  peceaiomt  ei  Itcel  pie  ]ti- 
aleque  vixerinl,  nihil  els  prosll,  sed  taDdio  reser- 
^Feninr,  donec  rvant  el  pereant.  El  quod  liberam  ar- 
bilrinm  in  bomine  nibll  sit,  sed  sivead  bonum,  slvead 
malom  praedeslinatio  Dei  In  bominlbas  operetor : 
qooniam  Deos  ule  in  bominibus  plasmel  arbitrinm 
quale  est  daBmonom,  quod  proprio  moto  nibll  aliud 
possil  velle  nisi  malum.  Terlium  est,  quod  idem  sit 
praeadenlia  quod  praedestinatio.  In  quarto  anlem, 
praedestinationem  eleclorum  ad  vilam  non  denegant, 
el  reproboram  praedesUDOlionem  ad  ioteritom  eon- 
filenUir;  qooo  sieol  dieoDl  aDeo  praedeslinatos  ad 
interitum,  ita  eliam  ad  peccatum.  De  quibus  moderni 

D  Praedestioatiani  unum  non  tangunt,  aliud  transilinnt, 
tertium  dedioanl,  quartum  colore  mutanl,  sed  odoris 
atque  saporia  lolsnigenlia  redolenl.  Dkont  etiim  : 
Praedeeyna.vfl  Doua  repntes  ad  infceriiMD,  non  ad 
peccalum^  cum  noDOisi  per  peccalum  p^veniri  valeal 
ad  iotefiUim. 

Aftioa  auftftn/v»  li<iMMitii»A  ttAAlna  AnoiiAlinOA  elPro- 


197  HlNGMAiU  RHEMEMSIS  ARGHIEnSC»n.  iU 

rem  iUorum  barelieoram  eaibolica  aactoriuie  000-  A  eUam  post  bapitema  noverai,  et  ideirco  eam  ad  bt- 


demmmU  Scripait  iibrum  de  mortaUtale  GypriaDiu 
(cap.  14),  muitis  ac  pene  omDibos  qui  eedeaiaBticas 
litleras  amant  laudabiiiter  notam ;  in  qno  propterea 
dicll  nmi  sohim  non  esse  fideiibas  inntiiem  mortem» 
▼eram  etiam  ntilem  reperiri»  qaoniam  peccandi  pe- 
rieolis  liominem  snbtrabit»  et  in  non  peccandi  secu- 
ritatem  consUtttit.  Sed  qiiid  prodest,  si  etiam  futora 
qm  oonmiissa  non  sunt  peccata  puniuntur  ?  Ait  ta- 
men  itte  copiosissime  atqne  optime,  peocandi  pericuia 
nec  deesse  in  ista  vitay  nec  superesse  post  istam!  Ubi 
et  illud  testimonium  ponit  de  libro  Sapientiae  :  Bth 
piui  «il,  ne  maikia  nmiarei  inUUeetwn  eju$  (Sop* 
IV,  II).  Qood  a  me  qooqoe  positum  fratres  istos  ita 
respuisse  dixistis,  tanquam  non  de  iibro  catbolico 


ptismatis  gratiam  non  perducat.  Quod  si  ita  est, 
peccata  quoromdam  prdcui  dubiopriasquam  sint  per- 
petrata  puniuatur.  Et  quis  ita  recta  sciens  dixerii, 
qnia  omnlpotens  IXeus,  qui  alios  a  perpetratis  fadmh 
ribos  liiierat,  li»c  in  aliis  etiam  non  perpetrata  eon- 
demnat?Occuluitaque  suntejusjudicia»  et  qoanca 
obscuritate  nequeunt  oonspici,  tanta  debent  humili» 
tate  venerari.  > 

r  De  alio  Prosper  contra  Gallos  {eap,  11)  demon' 
strat,  c  quia  in  baptismo  Gbristi  concta  remittuntor 
peccata ;  sed  qui  post  baptisroum  a  Ghristo  reeedit, 
et  aiienus  a  gratla  finit  hanc  vitam,  non  propter  ilia 
quse  ei  in  liaptismo  remissa  sunty  sed  propler  iMa 
qu»  postea  admisit  crlmina»  eoDdemnalnr.  In  quai 


adfaibitam.  Quasi  excepta  hojus  iibri  attestatiOQe,  B  prolapsus,  et  sine  pomitentia  defidaiSy  non  ex  eo 


res  ipsa  non  dara  sit,  quam  Tokunus  hinc  doceri. 
Quis  enim  audeat  negare  Ghristianos,  Justum,  sl 
morte  pr»occupatus  fuerit»  in  refrigerio  fotwrum? 
quiUbet  hoc  dixerit,  quis  bomo  sanae  fidei  tesistai* 
dom  putabit?  Uem  si  dixerit  justom»  si  a  soa  Justitla 
.reeesserit, m  qua  diu  vixit,  et in  eafnerii impietate 
deftmetns,  in  qoa  non  dico  unum  aimoro,  sed  unom 
diem  vixerit,  in  poenas  iniquis  debitas  hine  iturom» 
idhil  sibi  sua  pneteriu  profutura  justitia,  huic  per- 
gplctt»  veritatl  qois  fideiium  contra^cit?  Porro  si 
qottratur  a  nobis  utfum  si  tunc  esset  mortons,  84 
quando  erat  Joslas»  poenas  esset  inventuras  an  re- 
quiem,  nunquid  reqoiem  respondere  dobiUbimos? 
Hasc  est  tota  causa  cur  diaam  est  a  quoconqoe  slt 


necessitatem  pereondi  babuit  qnia  praedestinatus  non 
fuit»  sed  ideo  non  foit  pnedestinatus,  quia  talis  fiita- 
ras  ex  volontaria  praevaricatione  Adt  a  Deo  praesd* 
tus.  Liberam  ari»itrlum  in  liomine  esse  dicit  (cop. 
6) ;  sed  ante  Uluminationem  fidei  un  leneliris  et  in 
umbra  mortis  manere,  priusqoam  a  domlnatlone  dia> 
boli  perDei  gratiamliberelHr.ln  quovolnntasinboiils 
sit  intelligenda  de  gra^,  bi  malls  avtem  volanfaa 
intelligeuda  sit  sine  gratia.  t  De  lertio  idem  Prosper 
dicit  {cap*  15)^  <  quia  non  est  dubiumy  sine  uDa  lempo- 
rali  differentia»  Deum  et  pnesclsse  slmul  et  praedestl- 
nasse,  85  qu«  ipso  erant  auclore  facienda»  vei  qms 
maiit  meritis  josto  erantjudicio  retrilmendn  ;  prc- 
scisse  aulem  tantummodo»  non  etiani  praedestiiiasse. 


dictum  :  ilaplics  es/,  ne  maHHa  mutarei  inuUeeium  ^  qo»  non  ex  ipso  erant  causam  operationis  habltora. 


^  {Sap.  IV,.  li).  Dictum  est  enim  secundom  peri- 
cula  vit»  hijus,  non  secundam  praeseientiam  Del, 
qui  hoc  pnescivit  quod  futuram  erat,  non  quod  fbtu- 
ram  non  erat :  id  est,  quod  ei  mortem  immaturam 
fuerat  larglturus,  ut  tenutiotium  subtrahereiur  in- 
certo,  non  qood  peccaturas  esset  qui  mansoras  in 
teQUlione  non  esseL  >  Et  post  aliquanu :  c  Si  enim 
Jodicanyitar  homines  pro  meritis  sois  vite,  qum  non 
habuerant  raone  praeventi,  sed  babituri  essent  ai  vi» 
verent ;  nihil  prodest  ei  qui  raptus  est  ne  malitia 
muuret  inleliectum  ejus,  nihil  prodest  eis  qui  lapsi 
moriunur,  si  anle  morerentur,  quod  nuUns  dlcere 
Gbristianus  audebit.  Qnocirca  nondebent  firatresno- 
stri  astruere  quod  non  dico  crediUiram,  sed  somnia- 


Potest  iuqoe  sbie  pnedestinatione  esse  praescieBtia, 
pr»destinalio  autem  sine  prasdentia  esse  non  po- 
Ust.  >  De  qaarto  nihilominas  idem  beatdb  Prosper, 
de  verbis  sancti  Aogustini  ex  libro  qui  titnlalur  de 
Bono  perseverantiie,  in  responsione  ocUva  contra 
Janoenses^ssoivitetrepolit  {cap.  9):  c  Agnoscamus, 
inquiens,  sapienter,  pieque  faieamur,  prfiscisse  in- 
commotabiliter  Deum  quibus  esset  dalurus  ot  cre- 
derent,  aut  quos  daloras  esset  Filio  suo,  ut  ex  eis 
non  perderet  quemquam.  Et  si  hsec  prffiscivit,  be- 
neflda  sua  illum  quibus  nos  dignatur  liberare  prx- 
scisse,  et  hanc  esse  pnedesiinatimiem  sanctonimt 
praedesiinationem  scdicet  et  praeparationem  gratiae 
Dei,  qua  cerUssime  Kberantur  quicunque  liberantnr ; 


iomniieminemptaUremus,secundameasdiicetjadi-^  caeteros  aoiem  quos  a  generali  perditione  bnmaai 
cari  quemque  mortooram,  qoae  gesturas  fuerat si  tem*  geneiis  gratia  non  exemit ,  jtt»U>  noverimus  iudido 
pore  prolixiore  vixisseu » Etsanctos  Gregorioo  in  11*  non  exemptos;  >  et  in  absolotione  objectionts  Urliae 
bro  Morallom  vigesimo  septimo  {eap.  S) :  c  Bene,  in*  Galioram  iu  didt  ad  locom :  c  Quod  ergo  hojusmodi 
iinit.ner  Saiomonflai  dkAtmiSioii  imuutoM  mtat  ait      <»  hsM»  nvnlanai  mjilA  AinA  i^AiTM^tlone  iMBnitentix 


IS9 


DE  PRieieSTlNATKWfi  MMnTATIO  IH>8TeRI0R. 


m 


Alia  dao  eliaiii  aMvenenmi  prisci  Pmtelina-  A 
ikHii, at olmisias  suain  potsent eoAfinttrescDleii- 
tiaiB,  q«od  Deos  reprobos  et  ad  pebcatvm  pradetti- 
MTerit,  et  ad  iDleriinm,  scilicec  qoia  non  viilt  omDea 
homines  salvos  fieri,  sed^oertum  numenim  pnsde- 
slinatonim»  eliamsi  omnes^saivari  velint ;  et  qnod 
non  pro  totiiis  moodi  redemplione  Salvator  sit  cni- 
ciixasy  qiiia  certam  est,  si  omne$  kamme$f  secun- 
dun  Apoetolam,  rvii  io/vos  (UH  (/  Thm,  lu  4),  et 
pro  ammbui  marluu$  «K  (/  Peir.  ui ,  18),  ot  Petros 
didtt  oensinem  mlt  perire,  et  naUom  credendus  est 
ad  perditionem  praedcstinasse.  Gontra  qu»  qaatoor 
capitnla/novonmi  Prmdestinatianorum  infestatione, 
ex  catMicoram  Patram  diais  et  sensibus  qoatuor 
iieram  capiiiria  exeerpae  samos  compal$i.QaaMi«e» 


c  aaiembonasetjostaseiegit  exeadem  massaper- 
i  ditionis  seeondam  prmdentiam  soam  qoos  per 
f  gratiamprmdestinavlt  ad  vitam»  et  vitam  iOis  pr»- 

<  deallnavit  «lemam;  c«leros  antem,  qoos  justiti» 

<  Jadlcio  in  .massa  perditionis  reliqoit ,  perituros 
c  praesdvlt»  sed  non  ut  perirent  praMtostinarit;  poe- 

<  nam  aaiem  illis  quia  Justns  est  prsdestin^vit  aeier- 
€  MUB.  Ac  per  hoc  onam  Dei  praedestioaliooem  tan- 

<  lammodo  dlcimns :  qoae  aut  ad  donam  pertinet 

<  graliae,  aot  ad  retrilwtioBemiastitiie.  >  Ecce  capi« 
tolam,  qood  de  praedestioalione  elecloram  Dei  gra- 
laiu  gralia,  et  relicilone  rcprolwrom  Jusiissim» 
Ipsios  retribotiooisjasUtia,  contra  Gotbescalcum  ci 
erroneam  cjtis  adiolam,  necessiute  compulsii  el  in- 
lerrogatione  prindpalis  devotionis  exacti,  secundom 


aicttt  in  capittilis  a  vesira  dominaiione  nobis  anle  B  tancUrnm  Scripturarom  tramilem,  cx  verbis  beati 


Irie&niam  dalis,  et  in  Yaleiiana  synodo  babilis 
scriptam  reperimus ,  reprehensoris  condemnataMie, 
jndicio  saneU  Spiritns,  sicot  illi  non  Deo  dieere  pla- 
csit,  sint  explosa.  Unde  necease  est  nobis  ostendere, 
de  qaoram  dictis  stadoimos  illa  excerpere,  ot  evi- 
dentios  dareat  sl  credendi  sont  illi  Spiritu  sancto 
looiti  ftiiaoe,  qooram  vertn  leclor  qttisqoe  in  capilo- 
Ks  a  nobis  excerptis  inveoiet.  Quod  com  fttorit  oonH 
probatimi,  nemo  ambifct,  explosorem  istorom  capi- 
tdoram  de  illoram  ftiisse  namero,  de  qoibas  scri- 
pttim  eal,  qoia  Q8  propbetabant  de  corde  soo 
dicentes  :  Hme  dicU  Domiiiai,  «mn  DomtfHM  non  ail 
locntus  {E»$ek.  xiii,2,  II);  et  qaia  sicol  ilem  Domi- 
nos  dictt  per  propheum  de  pariele  aedlQcalo  seu  lilo 


Abgostini  ac  Prosperi;  caeterommque  catbolicorum 
dodoram  sensibos  excerpere  procaravimos.  Qood 
qoia  cum  aliis  tribus  a  nobis  excerptis,  qoasi  a  Pa- 
tnim  caibolicoram  doctrina  et  flde  discordans,  ab 
iofestiasimo  explosore  abominatar,  membratim  ne- 
eesse  est  ndns  per  verba  singula  demonstrare,  qoa- 
liUr  non  modo  cum  sensu  atque  dodrina,  verom  el 
eam  vabis  orlbodoxoram  Palrum  psquequaque 
concordat. 

07  Scripsimus  enim  io  prindpio  capiloli ,  Iku$ 
om9Upot€n$f  sicut  scriptom  est  in  HepUtycho  dixisse 
Dominum  ad  lioysem ,  Ego ,  DomtaiM  Deu$ ,  hoe  e$t 
uamen  meum  memoriaie  eempUenum  in  generationee 
ei  pragamee  (Exod.  ui,  15).  Et  Hilarius  in  psalmo 


absque  lemperamento,  he,  didle  parieti  llli  quia  C  cxxix  :  Homanae,  inquit,  inrirmiutis  rdigiosa  oon- 


casunis  esi,  cojus  aediftcatoribos  vae  proBontiatur  ab 
ipso.  Et  alibi  ad  propbeum  ilerum  Dominus  dldt  : 
Ecce  eansHtui  te  euper  gente$  ei  regna ,  ut  eeeiiaa  et 
4i9trua$9  ei  di&perdae  et  di$ripe$^  et  tedifiee^^  et  pla9^ 
res  {ler.  f ,  10).  Impnlso  pariete  aediftcato  snper  are- 
nam,  et  everso,  quia  non  haboit  Ghristum  M  vir- 
Uiiem,  et  Dd  sapientiam  fundamentum,  et  disperso, 
qoooiam  non  baboit  aediftcalores  aposlolos,  et  apo- 
stoiicos  Tlros,  eonvenll  aedificare  nos,  soper  funda- 
mentam  ▼erom,  de  lapidibus  vivis,  sententiis  sdlicei 
cadiolielSy  manltionem  sunplidbos  el  fiddibus  cootra 
IneretiGonim  fomosos  impetns;  et  implelo  a  verlute 
dicu  Teiidico  :  Omnie  plantaiio  quam  non  plantavii 
Paier  n$eu$  eede$ii$  eradicabitttr  {Matth.  xv,  13), 


llessio  esl,  de  Deo  hoc  solum  nosse ,  quod  Deus  est. 
£t  Ambrosius  in  episloia  ad  GalaUs  :  Deus  enim  na- 
turae  nomen  est  et  potesUtis.  Et  in  cantico  £xodi , 
Omnipoune  nomen  eju$.  Unde  ex  Symbolo  apostolico« 
NicaHio  ei  GonsUntinopolitano ,  secundum  prophoti- 
cas,  evangelicas,  et  aposloUcas  Yoces,  Deum  onini- 
poientem  credimus,  confllemur,  el  praedicamus, 
Patrem,  et  Filium,  et  Spiritum  sanctum,  ex  quo,  per 
quem  ,  et  in  quo  suni  omnia  :  ipsl  gloria  in  sjpcula 
saecolorum. 

Sobsecuti  sumus,  c  Hominem  sine  peccato  reclum 
cum  libero  arbitrio  condidii.  i  Ei  in  Genesi  scriplom 
est:  Et  creavil  Deu$  hominem  ad  imaginem  $uam^ 
ad  imaginem  Dei  creavit  illum  {Gen.  i ,  27).  Gonstai 


oponet  nos  planure  fldelia  germina,  proferentia '^enim,einemofldeliumdubiul,nequediffit€flur,quia 


fniclns,  id  esi  inteUeaus  fideles,  ad  quod  sumus 
gratia  Dd  plaiiUti  in  domo  Domini,  in  atriis  domus 
Dd  nostri. 

CAPDT  XVI. 

Abhinc  excerpii  a  nobi$  primi  capituii  textu$  pontlar, 
et  nnde  $umiptu$  fuerit  membratim  defignando 
tHotutratur» 

Hic  enim  est  texlus  primi  capituli :  <  Deus  omni- 


quem  ad  imaginem  soamDeus  saiiclus  et  reclus,  qui 
sine  peccatocst,  condidit,  reciumet  sinepeccaio  illum 
creavit.  £t  in  libro  Ecclcsiasiico  :  Deu$  creavit  Ao- 
minem,  et  $ecundum  ima^inem  $uam  (edtiUum  {EccU. 
xvu,  i).  Et  ilerum :  Convertit  iUum  in  ipaiwi,  et  $0- 
cundum  $e  ve$timt  illum  virtute  {Ibid. ,  2).  Et  ite- 
rum  :  Deus  ab  iniiio  con$tiluit  liominem,  et  rduimt 
illum  in  manu  coneilii  $ui  {Eccli.  xv,  U).  Et  in  Ecclo- 


131 


fflMCMARI  RHEMEMfilS  ARGUiePISGOPI. 


m 


pejoRi  labi,  dnm  maijora  qvsrimos,  ei  altra  vires  A  (emplaUM  quippe  intema  gaudia   vislouis  Dei,  et 


noslras  yaria  cogiUmos.  t  Ei  bealv»  AngttstiBiM  in 
libro  de  Gorreptione  et  Gratia  ad  looam  ita  dicii 
{cap.  12) :  <  Prlmo  f taqne  homini ,  qui  in  eo  iwno 
quo  factas  Aierat  rectus,  acceperai  poase  non  poe- 
care ,  posse  non  mori ,  posse  ipsura  l)onum  noQ  do- 
serere.  >  Et  aliqnanto  superius  in  eodem  iibro  (««p. 
iO) :  <  Quapropter  salaberriroe  confileinur  quod  ro- 
clissime  credimus,  Deum  Dominumque  r^mmom- 
niuro,  qui  creaylt  omnia  bona  Talde,  ei mala  et  bonis 
exortura  esse  prssciTii,  ei  sciTii  ii^agis  ad  anam 
omnipotentissiniam  i>onitatem  pertinere,  etlam  do 
malis  benefacere,  quam  mala  esse  non  slnere,  aio 
ordinasse  angelorum  et  hominum  vitaro ,  ui  in  oa 
prius  ostenderet  quid  posset  eoniira  Ifbenim  «fbi» 


sooialeai  frequemiam  angoiorum  persistentium,  re» 
duxit  ocuios  ad  iina  ;  yidit  quo  jaeerety  qui  ad  boc 
condiltts  fuerai,  ut  In  coelestibus  stare  potuisset.  i 
Item  in  libro  yigesimo  (eap,  16) :  <  HumanQm  igitur 
genns  recto  Dei  judicio  in  volttptatibaa  suis  sibi  di- 
mltsum,  atque  per  oasdem  yolupiates  sponianets 
tribulationibus  iraditum ,  absinlbio  esi  ebrium.  >«£t 
In .  bomilia  decima  septima  :  <  Quid  aulem  aoimas 
liominttm  nisi  cibum  Domini  dixerim,  qux  ad  boc 
snni  Gonditae,  ui  in  €jus  oorpore  trajiciantnr,  id  est 
ui  in  «iernae  EGclesiae  augmootnm  iondani,  *  £t 
beaUis  Ambrosius  in  psalmo  oxyifi :  <  Unde  Aposlo- 
lus»  iii  eos  quidem  qui  oecidoruoi  seyeritatem,  in  le 
aulem  bonitalom.  Si  cnim  non  cecidissoni,  uiique 


trium ,  deinde  qoid  posset  suse  gratl»  beneficlttm  B  tttoreniur  et  ipsi  Dei  Iwnilaie.  t  Et  fianctus'AogasU- 


justitixque  Judiclum.  >  Ei  post  pauca  :  <  Sie  ei  bo« 
minem  fecit  cum  llbero  arbitrio.  i  Et  item  In  libro 
de  Natura  et  Gratia  [cap.  67) :  <  Gum  autem  de  libera 
yolunlate  recte  faciendi  loquimur,  de  lila  seilicei  in 
qua  homo  factus  est  loquimur.  > 

Deinde  subjunximns,  <  Et  in  paradlso  posuii,  > 
quod  et  lectio  Genesis  docet,  PlantatUt  inquiens, 
Deus  paraditum  voluptails  a  principh ,  tn  qu0  poiwU 
hominem  quem  formaverat  (Gen,  ii,  8).  Proieettti 
Bumus,  <  quem  in  sanctiiate  ]astiiise  permanere  yo- 
laiu  >  Dnde  etbeatusGregorius  in  homllia  Eyangelil, 
03  ^ran/  appropinquantes  ad  Jesum  pubticani  ei 
peccatoreSf  ad  locum  dicit  {liom.  S4  m  Effang.)  : 
<  Angelorum  quippe  et  hominum  naturam  ad  eogno- 


nut  in  libro  decimo  lortlo  {cap.  12)  do  Triniute: 
<  Quadam  justitia  Dei»  ioqttitt  Inpotosutom  diaboli 
iraditum  esi  genus  humaniun  peocato  primi  hominis, 
In  omnes  utrivsque  seius  eommisiione  nascentes 
originaliter  transeunto,et  paronium  primonim  debito 
uniyersos  posteros  obiiganio.  Raec  tradiiio  prius  iu 
Genesi  significata  esi :  ubi  cum  serpenil  dicinm  ossei 
lerram  mandMcabis^  homini  diciuni  iarra  ««,  ai  in  ter" 
ram  ibis  {Gen.  iii,  li,  19).  In  oo  quod  dictum  ost,  tn 
terram  ibis,  mors  corporis  prauiuniiaU  osi,  quia  nec 
ipsam  fuerat  experuirus,si  permansisseiuifuoraire- 
ctns.  >  Et  paulo  inferius  :<£ramiis  naiura  (UH  irm  sicu 
et  ceeleri  {Epkes.  ii,  5).  Quocirca  omnes«89  homines 
ab  origino  sub  principo  soni  potosUiis  aoris,  qui 


scendum  se  Domiuns  condidit :  quam  dum  consi-  G  operatur  io  liiiis  diffidenii».  Et  qiiod  dixi  ab  origioe, 


stere  adaeteruitalem  yoluit,  eam  proculdubioad  suam 
similitudinem  creayit.  >  In  qua  aeternitate  homo  per* 
mansisset,  sl  in  sanctiUlejuslitiseperstitlsset,  sicnt 
sanausAugusiinus  in  praefalo  libro  de  Gorrepiione 
ei  Gratia  {eap.  10) :  <  lu  quo  slalu,  inquit,  reclo  ac 
sine  yitio,  si  per  ipsum  liberum  arbitrium  homo  ma- 
nere  yoluisset,  profecto  sine  uUo  mortis  et  infelicita- 
tis  experimento,  acciperet  lllam  merito  hujusmodl 
permansionis  beatitudinis  plcnitudinem,  qua  et  sancti 
angeli  suni  beali,  id  est  ut  cadere  non  posset  ulte- 
riiis ,  ei  hoc  ceriissime  sciret.  Nam  qiiomodo  ipse 
posset  etiam  in  paradiso  beatus  esse,  (imo  ibi  non 
esset,  ubi  esse  miserum  nou  deceret),  si  eum  sui'ca- 
sus  praescientia  et  timor  Unli  mali  mlserum  face 


hoc  esi,  quod  dicii  Aposiokis  naiura ,  ei  so  fuisse 
sicui  ei  c«leros,  naiura  acilioeiui  eoi  deprayau 
peccaio,  non  nt  recia  creau  osi  ab  inilio.  >  Et 
Hieronymtts  in  Michoa  propheu  in  secondo  libro  : 
•  Deus  enim  creavit  hominom  ne  interirei,  ei  mortem 
non  fecii.  >  Et  beaus  Gregorius^in  iibro  quario  Mo- 
ralium  {cap.  38) :  <  Quia  enim  ai  pareniem  primum 
nnlla  peccati  puiredo  oorruraperei,  noquaqoam  ex 
se  (ilios  gebennae  gencraioi ,  sed  qui  nunc  per  re- 
demptionem  salyandi  suni,  soii  ab  illo  olecii  nasce- 
rentur.  >  Et  sanctus  Ambrosios  cum  iracurei ,  /n- 
teilecium  da  nM  el  vtvam  (/M.cxyiH,  14i),  aii :  <  Si 
petissei  Adam  sicut  petivit  David,  nequaquam  illos 
inextricabiles  erroris  laqueos  incidisset,quibusom* 


ret?  >  £t  iiem  beatus  Gregorius  in  libro  oclavo  Mo-  ^  ^^^  ^jus  baeredius  strangulatur.  ideoque  morUiusest, 
ralium  Job  (cap.6) :  i  Ad  boc  namquehomo  conditus     ^l  ^^^^  gravius  esi  morte  poccati,  quia  anU  OMirpa- 
fuerat ,  ut  sunti  mente  in  arcem  se  contemplationis     ▼ll  scire,  quam  inleUectum  quo  yiviflcarelnr  acci- 
erigeret,  et  nulla  bunc  corruptio  a  Gonditoris  sui      peret.  > 
tkvnara  /lo/^linorA»   •  liom  U  n/v<inm  //./«m  ja\  .  «  A/i  nmndA  RiihiiiiiTiiniifl.  «  HAmA  liliArA  arhiirin  male 


iS5  DE  PRiGDESTINATIONE 

f  FuU  Adam»  et  in  illo  ruimus  omnes  :  p«',riit 
Adam,  et  in  illo  onme$  perierunt.  >  Et  beatus  Au- 
gustijMis :  c  Quia  vero»  inquit,  per  liberum  arbi* 
iriufli  homo  Deum  deseruit,  Justnm  judicium  Dei 
expertos  est,  ut  cum  tota  sua  stirpe,  quae  in  illo 
adhoc  posita  tota  cum  illo  peccaverat,  damnarelur.  i 

Sol^ODiimus  denique :  <  Deus  autem  bonus  et 
justus  elegit  ex  eadem  massa  perdiiiouis»  secundum 
praescientiam  siiam»quos  pergraliam  praedestinavit 
ad  vitaTOyet  vitam  illis  praedeslinavilaeternam. » Hinc 
apostolorom  princeps:  Petnu  apostolus  Jesu  Christi, 
electi$  adffems  secundum  prcescientiam  Dei  Patris 
(i  Petr.i,  !)•  Et  Paulus  apostolus  :  Nam  quos 
priesdvU  H  pradestinamt  conformes  fieri  imaginis 
fiUi  tui  [Rom.  viii,  29).  Et  Augustinus  in  Ilbro  de 
PraBdestioatioDe  saoctorum,  et  Prosper  ex  ejusdem 
veitMSt  eoDtra  oljectiones  querulae  imperitiae  seu 
fallacis  inTidiae  aemulorum  beati  Augustini  :  <  Prae- 
destiaauo  est,  ioquiunt,  graliae  praeparatio ;  qua  sine 
praescienUa  esse  non  polest,  polest  autem  esse  sine 
praedestinationeprs^scieDtia.  Quae  enim  ex  Dei  munere 
haberoos»  et  qitae  praescita  dicuntur,  non  possunt  non 
esse  praBdestioata,  et  quae  praedestinata  appellantur, 
noo  possuot  oon  esse  praescita.Et  Dominus  in  Evan- 
gelio:  Veniit^benedicti  Patris  mei^  percipite  regnum 
quod  tobitpuratum ,  id  est  praedeslinalum,  est  ab  ort- 
pne  mundi  {Matth.  xiv,  34).  Et  ilem  Paulus :  Gratia 
wtem  Dei  vita  ceterna  {llom.  vi,  23).  >  Hinc  Au- 
gostioos  in  praefato  libro  de  Praedestinatione  san- 
ctorom  :  c  Gratia  vero  est  jam  ipsa  vita;  donatio.  » 
Et  item :  <  Quo  circa  praedestinatio  Dei  qu£  in  bono 
est»  f  ratiae  esl,  ut  dixi,  praeparatio,  70  grailia  ^ero 
ipsius  praedestinationis  effeclus.  > 

Dcinde  conjunximus :  <  Gaeteros  aulem ,  quos 
justitiae  judicio  in  massa  perdiiionis  reliquit,  periiu- 
ros  pnsscivit,  sed  non  ut  perirent  pracdeslinavil, 
paenam  aotem  illis  quia  justus  est  praedeslinavit 
aetemam.  »  £t  Prosper,  actione  tertia  contra  Yin- 
centiaDOS :  c  Omnium  quidem  hominum  creaior  est 
Deos,  sed  nemo  ab  eo  idco  creatus  est  ut  periret.  > 
£t  beatos  Augustinus  in  libro  de  fiono  vel  Dono 
perseverantiae»  ad  locum  ila  dicil  {cap.  14)  :  <  An 
quisquami  dicere  audebit,  Deum  non  praescisse  qui- 
busesset  daturus  ut  crederent,  aut  quos  daturus 
esset  Filio  suo^  ut  ex  eis  non  perderet  quemquam  ? 
Quae  utique  si  praescivit,  profecto  beneficia  sua  qui- 
bus  nos  dignatur  liberare  praescivit.  Haec  est  prae- 
destinatio  sanctorum,  nihil  aliud  :  pra^scientia  sci- 
licet  et  praeparatio  heneficlorum  Dei,  quibus  ceriis- 
sime  liberantur  quicunque  liberantur.  Gaeteri  autem 
ubi  nisi  in  massa  perditionis  justo  divino  judicio  re- 
linquuntur?  >  Unde  et  sanctus  Prosper  in  absolu- 
tione  oljectlonis  octava  contra  Januenses  :  <  Agno- 
scamos  itaque  sapienter,  pieque  fateamur  pra^scisse 
incommutabifiter   Deum  quibus   esset  dalurus  ut 


DISSERTATIO  POSTERIOR.  iSi 

A  praedestinatlonem  seHieel  et  prseparttimiem  gratiaa 
Dei,  qna  certissime  Kbersnlor  qotflOM|oe  liberantor; 
caeteros  aotem,  cpm  a  geoerali  perdttione  hwnanl 
generfs  gratia  non  exemit,  Jaslo  adYerimosJodicio 
non  exemptos,  et  ^M  nobis  nmiBsam  sit  in  eis 
discamus,  de  quonm  i|oeri  daomAliOM  boo  possor 
mos.  >  Et  Gregorios  In  llbro  rigesimo  qoiolo  {mp* 
7)  Morallom:  <  Gonctis  liqoel  qood  lo  UlatKlMmft 
reqoisitloiie  examen  poMieom  Aieloras  «sl  omoipo* 
tens  Deos,  ut  allos  ad  lormenls  dOiSfOC, olios  od 
partlcipationem  regni  cmleslis  odmiltal*  fiod  ol  boc 
nonc  secreto  jodieio  qootidlQ  ogHor,  qood  Uroc 
10  publico  demonstrabitor.  Nam  Qoslo  oo  odiieri- 
corditer  singuiorom  eordo  Tol  oxomioaos  vd  dis- 
ponens,  alios    in  exteriora  respoit,  aKos  od  eo 

Bquas  sont  intrinsecostrahit,  bos  ooeeodil  inlerna 
appetere,  illos  pro  voluptatlbos  sols  desoric  oxlo- 
riora  cogitare.  •  Et  Aogustlnos  In  sopradieto  libno 
de  Gorreptione  et  gratia  {cap,  iO) :  €  Qnotqoot  ox 
bac  stlrpe,  quin  primi  hominls,  grotia  Dei  Uberan- 
tnr  a  damnatione  otique  liberantor ,  qoa  jom  lenen- 
tur  obstrlctl,  ondeetiamsl  noUos  Jiberaretor,  Justom 
Del  judkiom  nemo  joste  reprehenderet.  Qood  ergo 
pauet  in  comparatione  pereuntium,  in  suo  foro  nu* 
mero  liberantur  multi,  gratis  fit,  groti»  soot  ogend» 
qola  flt :  ne  qois  velut  de  sois  moriilsestollatori  sed 
omne  os  obstmatnr,  el  qoi  glorialor  In  Domioo  glo^ 
rietor.  > 

Ei  In  libro  de  Gratia  Ghrisli,  et  Ubero  arbl- 
Irio,  atque  origlnali  peccato,  qoem  Hypomnesti* 

G  con  appellarit ,  ad  locom  ki  explonatlone  qoae* 
stionis  sextae  de  praedestlnatiooe  ita  diclt  {lib.  vi 
in  princ. ) :  <  Pnedestinatio  quippe  o  praevldeo- 
do,  et  praeveniendo ,  vel  praeordinando  futorum 
71  aliquid  dlcltur.  Et  Ideo  Deus ,  cui  praeecientia 
non  accidens,  sed  essentia  Aiit  semper  et  esi»  qoid- 
quid  antequam  sit  praescit  praedestinat;  et  propterea 
praedestinat,  quia  quale  ftitorum  sit  praescit^  Ideo  et 
Apostolus,  Nam  quos  pr(esmity  inquit,  et  prafdeilf' 
navit  {Rom.  viii,  29).  Sed  non  omne  ^jood  prseacll 
prsedestiiiat :  mala  enim  tantom  praesclt,  bona  vero 
et  praescit  et  praedestinat.  Quod  ergo  bonnm  est 
praescientia  praedestinat,  id  est  priosquam  sit  in  re 
praeordinat.  Hoc  ciun  ipso  auciore  esse  coeperii; 

|.  vocat,  ordinat,  et  disponit.  Vnde  et  sequilur :  Nam 
quos  prasdestinavit  hos  et  vocavity  et'  quos  vocavii  illos 
et  justificavit ;  quos  autem  jnstificavit  iltos  et  giorifi- 

\  cavil  (ibid.).  Jam  igitur  apertius  disseramus  qtiod 
loquimur,  quomodo  erga  humanum  genus  praescicn- 
tia  et  pnedestinatione  sua  Deus ,  in  quo  iniquilas 
non  est,  utatur.  Massae  itaque  bumani  geiieris,  quae 
in  Adam  et  Eva  praevaricatione  damnabilis  moria- 
lisque  facta  est,  noii  conditione  divina  generaliter, 
sed  ex  debito,  poena  cruciatusque  gehennae  debelur; 
venia  vero  non  merito,  sed  Dei  jusii  judicis  miseri 


155  HliNCMARUS  RHIilMENSlS  ARCHIEriSGOPlJS.  m 

hensibili  (pios  prsescit,  misericordia  gratuiia  praepa-  A  moriem  camis,  ibi  nobis  Domiuin  Deus  nosicr  i 


ra(,  fd  est,  praedesiloai  ad  aelemam  vitam  ;  caeteros 
autem  pcena,  ut  praedixi,  delnta  punii;  quos  ideo 
punil,  qoia  quid  essest  futuri  praescivit,  non  tamen 
ptmiendos  ipse  fecit  vel  praedestlnavit,  sed  tauium, 
ut  diu,  in  damnabili  massa  prttsdvit.  Qood  si  a  me 
qunrls  sdre,  cnr  duo  ista  differenter  Deus  faclt,  si 
personaium  aecqitor  non  est,  quia  generaliter  aut 
panlre  debet  justitia,  aot  misericordia  liberare,  con- 
tende  com  ^nlo»  imo  si  audes,  argue  Panlum,  qoi 
dixlt,  Ghristo  in  se  loqoente,  0  Aomo,  tu  qui$  e$,  qui 
'  mpMdm  Deo  {Rom.  ix,  iO)?  »  et  oelera  quac  le- 
Ctor  ibi  sulBcientisdme  poterit  invenire.  Nobis  aiitem 
interim.  sofflelt  demonstrare,  qoalitcr  ex  verbis  et 
sensibos  catholicoram  a  nobls  capilula  sini  exccr- 


dlcioam  emendationis  inseruit,  qoam  iile  non  me* 
ruit,  occulta  et  nimis  arcana  ordinatione  divinae  al- 
keque  justitiae.  Ut  ergo  sicut  per  unum  hominem 
mors,  ita  et  per  onum  bomlnem  fieret  resorrecUo 
roorloorum*  qoia  magis  vitabant  bomines  quod  evl- 
tare  non  poterant,  mortem  camis  qoam  mortem  spi- 
riins,  id  est,  magis  poenam  qnammeritom  poenae, 
(nam  non  peccare  aot  non  corator,  aot  parom  cora- 
tor;  non  mori  autem,  qoamvis  non  obtineatar,  velie- 
menter  satagitor,)  vitae  mediatory  ostendens  qoam 
non  sit  mors  timenda,  qoae  per  bomanam  coaditio* 
nem  jam  evadt  non  potest,  sed  potios  impletas,  quaa 
per  fldem  caveri  potest.  i  Item  Aogastinus  in  libr» 
decimo  tertio  {cap.  II)  de  Trinitate  :  •  Pater  pro^ 


pta.  Et  post  plorima,  item  beatus  AogosUnus  in  eo-  B  pier  nos  Filio  non  parcit,  ipse  pro  nobis  eom  tradi- 


dem  librodlcit :  c  Oportet  igitur  ul  ad  ea  quae  su- 
perius  dispotare  eoepimos  revertamor.  *  Diximus 
namqoe,  de  damnabili  humani  generis  massa  Deum 
praescisse,  misericordla  non  meritis,  quos  electione 
gratiae praedesUnavit advitam ;  caeteros  autem,  qui 
judiclo  jusUUaB  cijos  ab  hac  gratia  eificiuutur  exper- 
tes,  pr«scisse  tantum  viUo  proprio  perituros,  non 
ot  perirent  praedestinasse.  Sed,  ut  dixi,  quos  in 
opera  impietaiis  et  morUs  praescivlt,  non  praeordi* 
iiavit,  nec  impulit,  in  qoibos  Deom  ad  iracondiam 
provocantes,  saloUs  fldem  aot  praedicatam  sibi  accl- 
pere  oolont,  aot  l^  jodice  non  possoiit,  vel  accepu 
male  uiontor,  et  ob  hoc  tradontur  io  reprobum 
sensom,  ut  faciant  ea  qo«  non  convenit  (Rom.  i, 


dit  ad  morlem  (Rom.  viii,  52).  Sed  video  qood  et 
autea  Pater  dilexit  nos,  non  solom  anteqoam  pro 
nobisFilios  moreretor,  sed  ante^ham  coiideret  mon- 
dum,  ipso  teste  Apostolo  qoi  dlcit ;  Sieui  MegU  no$ 
in  ip$o  ante  eon$tUuiionem  mundi  {Ephee.  i,  4). » 
Et  S.  Cyprianos  in  tibro  de  Lap^,  qoia  poeua 
sit  consUtota  reprobis  ita  dicit :  c  In  Evangelio,  la- 
quiens»  Dominos  in  verbis  doclor  et  oonsommator 
in  factis,  docens  quid  fieret,  et  faciens  qoodcoaque 
docuisset,,  qoidqoid  nonc  geritor  et  geretor»  nonne 
ante  pr»monoit  7  Nonne  et  neganUbos  aetema  sop- 
plicia,  et  saloiaria  conflientibos  praemia  anie  otmsU- 
toit?  >  £t  10  Ubro  de  Moruliute  iu.dicit,  c  Nemo  fu- 
tororum  metom  cogiut,  diem  Domini  et  iram  Dei,ei 


SS),  his  peenam  praedestinaUm  esse  riie  fatemor.  >  C  incredoiis  ventora  soppUcia,et  sUtnU  perfidiaaetema 


Et  saoctos  Prosper  in  prima  responsione  primas 
objectlonis  Gallorom  ad  locom  :  i  PraedesUnationis 
aotem  fides  multa  sancUruro  auctoriute  Scriptora- 
nim  7S  munita  est,  cui  nullo  modo  fas  est  ea  quae 
ab  hominibus  inale  aguntur  ascribi ;  sed  ex  primi 
patris  praevarlcaUone  venerunt,  de  cujus  pcena  nemo 
liberator,  nisi  per  graUam  Domini  nostri  iesu  Chri- 
sti  praeparaUm  et  praedeslinatain  in  aeterno  oonsilio 
Dei  ahte  consUtoUonem  mondi.  > 

Et  AogosUnos  in  libro  qoarto  de  TriniUte  {cap. 
it)':  i  Per  unum  quippe  hominem  peccatum  inlratit 
in  mundumf  et  per  peccatum  mor$^  et  ita  in  omne$ 
pertran$ilt,  in  quo  omtte$  peecaverunt  {Rom.  v,  12). 
Hujus  viae  mediator  diabolus  fuit,  persuasor  peccaU, 


tormenta  nemo  considerat.  i  Item  in  llbro  de  Zdo 
et  Livore  :  c  Qoi  odlt,  inquit,  fratrem  suum  in  lene- 
bris  73  ambolal,  et  ncscil  qoo  eat.  Abit  enim 
nescios  in  gehennam,  igiiarus  et  caecos  praeeipiutnr 
in  poenam»  recedens  scilicet  a  ChrisU  lomine  mo- 
nenUs  et  dicentis  :  Ego  $um  lux  mundi.  Qui  me^ 
$ecutu$  fuerit  non  ambulakit  in  tenebrie,  $ed  habebit 
lumen  vitw  {Joan.  viii,  12).  >  Itein  in  libro  ad  Dc- 
metrianum  :  c  Merito  ergo  incorsantibos  piagis  noo 
desont  Dei  flagella,  nec  verbera :  qoae  com  nihil  istic 
promoveant,  nec  ad  Deom  singolos  Unto  cladiom 
terrore  converunt,  manet  postmodom  carcer  aeter- 
nus,  et  jogis  flamma,  et  pcena  perpetua.  Nec  aodie- 
fur  illic  roganUum  gemilus,  quia  nec  hic  Dei  Indul- 


et  praecipiutor  in  mortem.  Nam-et  ipse  ad  operan-  ^  gcuUs  terror  auditus  est.  >  £i  item :  c  Bectum  te, 


dam  duplam  mortem  nostram,simplam  attulitsoam. 
Per  impieUlem  namqoe  morioos  in  spiriio,  carue 
otique  mortoos  non  esl :  nobis  aotem  et  impieuiem 
persoasit,  et  per  hanc  ut  in  mortem  carnis  venire 
mereremur  efleclt.  Unum  ergo  appeUvimus  ioiqua 
siiasione ,  alterum  nos  secutom  est  josu  damna- 
tione.  Proplerea  quippe  scriptom  est,  Deu$  mortem 
non  fecit  {Sap.  i,  13),  quia  causa  morUs  ipse  non 


inquit,  Deus  fecit;  et  cum  caetera  aiiimalia  prona  et 
ad  lerram  situ  vergente  depressa  sint,  Ubi  aoblimi^ 
sutus,  et  ad  ccelum  atque  ad  Deum  tuum  vultus 
erectos  est.  Iltoc  intoere,  illuc  oculos  tnos  erige;  iu 
supernis  Dominum  qnaere,  ut  carere  inferis  possis ; 
sublimiutem  serva  qua  natos  es,  persevera  ulis 
qualis  a  Domino  factos  es.  >  Et  ium :  c  Credite, 
inqolt,  ilii  qui  incredulis  aetema  supplicia  de  gc- 


157 


DE  I^RiGDESTlNATlONE  DISSEKTATIO  POSTERIOR. 


453 


lum  extra  sanctonim  coelum  foras  jactat.  Paravit  A  sed  sua  iniquitaie  consors,  imo  portio  diaboli  effic!* 


ccelnm,  sed  paravit  et  Tartarum  :  paravit  refrigeria» 
sed  paravii  eliam  aeterna  supplicia  :  paravit  inacces- 
sibilem  locem,  sed  paravit  etiam  perpetuae  noctis 
vaslam  aeternamque  caliginem,  i  et  sanctus  Hilarius 
in  expositione  cxviii  psalmi  (vers.  Concupivit  anima 
mea) :  i  An  cum  ex  omni  otioso  verbo  rationem  si- 
iDUS  praestituri,  diem  judicii  concupisceremus ,  in 
quo  nobis  est  ille  indefessus  ignis  obeundus,  in  quo 
subeunda  sont  gravia  illa  expiandae  a  peccatis  ani- 
mac  supplicia?  >  Quia  nemo  Dei  praedestinaiione  pe- 
rit,  ei  neminem  Deus  deserit  antequam  deseraiur, 
in  Hbro  de  Lapsis  :  t  Quam  vim,  inquit,  polest  ob- 
lendere  qua  crimen  purget,  cum  vim  magis  ipse  fe- 
cerit  ut  periret?  t  Et  ita  de  libro  Paralipomenon 


tur,  tractans  versum  Feci  judicium  et  jutlitiam 
(PiaL  cxviii,i21),  ait :  c  Qui  volunl  divites  fieri  inci- 
dunt  in  tentationem  et  iaqueum  diaboli  (/  Tim,  vi).  i 
Et  ilem  :  c  Mortificate  ergo  membra  veMra  quce  sunt 
super  terram^  fornicationem ,  immunditiam,  libidi' 
nem^  co*icupiscentiam  matam,  et  avaritiam  quw  est 
idoiolairia  (CoL  iii,  5).  In  his  enim  diaboli  volunta- 
tem  faeinnis,  et  exsequimur  poteslatem,  qui  per 
carnis  istius  desideria  iiicenlivum  suac  fraudis  ope- 
ratnr.  Quemcunque  ergo  in  viiiorum  siioruin  posses- 
sione  repereril,  tanquam  obnoxium  suo  jiiri  vindl- 
ca(.  Adulterium  quis  facit,  luxuriam  exercel,  aliena 
diripit,  portio  diaboli  est :  pudicus  aulem  et  conli- 
nens,  et  misericors,  Christl  portio  est.  Chrisli  ergo 


^TO^n\i(Cypr.de  exhort,  Martyriit  epiit.  ad  Foriun.,  B  servum  sibi  non  potest  vindicare,  nisi  forte  lapsum 


cap.  8)  :  Dominui  vobiscum  e$t  quandiu  e$tis  vos 
cum  ipso  :  si  autem  derelinqueritii  eum ,  relinquet 
tos  ( II  Par.  XV,  2 ).  Praescieiiliam  quoque  non 
prjedestinationem  Dei  ad  poenam  docens,  de  libro 
Hachabaeorum  ita  exemplum  proponit  dicens  (cap, 
15) :  c  Quintus,  inquit,  praeter  quod  carniGcinam 
regis,  et  duros  variosque  cruciatus  fidei  vigore  cal- 
cabatf  ad  prascientiam  quoque  et  notiiiam  futuro- 
rura,  spiritu  divinitatis  animatus,  prophetavit  regi 
indignatlonero  Dei  et  ultionem  velociter  secuiuram  : 
Potestatemy  inquit,  inter  homines  habes  (II  Mac. 
vn,  16),  et  reliqua  quae  prosequitur.  >  Et  post  pau- 
lalum  :  c  Nec  tanti  inquit  eSse  lucrari  brevia  vilie 
niomenta,  ul  offenso  Deo  incurrere  aeterna  suppli- 
cia.  »  Quo  exemplo  ostenditur,  quia  non  homo  pi%-  C 
destinatur  a  Deo  ad  pcenam,  sed  ipse  perpropriain  ini- 
qailatem  poenam  incurrit.  Etalibi  (deBono  palientice) 
exponens  ApostoIum,(/<mttrtMs  it^t  tram  (Rom.  xi), 
el  reliqua,  justum  judicium  Dei  esse  dixit,  quia 
seruni  est,  quia  diu  multaroque  differtur,  ut  homini 
ad  vitam  longa  Deipatientia  consuIalur.*Et  74  ^^*'^ 
reprjesenlatur  pcena  iropio  et  peccatori»  quando  jam 
uon  potest  poenitentia  prodesse  peccaiiti. 

Et  sanctus  Ambrosius,  cum  exponerei  de  Psalmo 
cxvm,  Fiat  misericordia  tua  ut  consoletur  me, 
commendans  gratiam  Dei,  c  Moysi  enim,  inquil, 
dicit  Deus,  Miserebor  cujus  miserlus  ero,  et  miseri' 
cordiam  ptcestabo  cui  misericordiam  prceslitero  (Exod, 
xxxiii,  19).  Igitur  non  est  volentis  neque  currentis, 
sed  miserentis  Dei  (Rom.  ix,  16).  Ergo  non  debemus 
velle  vel  currere?  Atqui  negligentes  Deus  deserere 
consuevit.  Non  ergo  hoc  dicit,  sed  quid  dicai  con- 
sideremus.  Non  volentis  neqiie  currentis  homiiiis 
perseverantia  est.  Non  esl  enim  in  hominis  po- 
lesiate,  sed  misereniis  Dei  est,  ut  pissis  com- 

nl^rp   nim*   rnRnpriQ.   np.niniiA   itprinn   fliril    nnin   in 


in  vitia  deprehenderii.  Ne  tum  quidem  vindicat,  sed 
tanquam  suum  sibi  tradi  postiilat.  i  Etpaulopost : 
c  Ponit  thronum  suum  diabolus  super  sidera,  quan- 
do  elecium  decipit,  quando  justum  circumvenit,  cu- 
JMs  opera  luceni  sicui  stt^llae  in  coeIo.*Nonne  et  Judas 
proditor  inter  c;eteros  aiidiebal,  Vos  estis  lux  mundi? 
(Matth»  V,  14)  nonne  dinbolus  iumen  ejus  exstinxit? 
Quio  etiam,  quos  non  [lotnerit  circumvenire,  calum- 
niatur  invidens  regni  coelesiis  gloriam :  ut  quos  ille- 
cebris  suis  a  Christo  non  potuit  separare,  eos  calum- 
niis  suis  debili  hondris  fructii  fraudare  conetur.  t 

Et  saiictus  Joannes  Constantinopolitanus  episco* 
pus,  cujus  exemplis  sedes  aposlolica  cum  atiorura 
mundi  luininum,  et  bentus  Augustinus  contra  Julia- 
num  saepenumero,  et  in  aFrs  opusculis  suis,  velut 
malleo  fortissimo  ad  conquassanda  capita  naere^ 
ticorum,  et  veriicem  capilli  perambulantium  in 
delectis  suis,  auctorilative  utuntur.  In  libro  dt 
Heparaiione  Inpsi  iia  dicit  ad  locum :  c  Propterea 
enim,  inquiens,  creavit  nos  Deus,  et  esse  fecit  qut 
non  eramus,  ut  aeterna  in  nos  conferat  bona, 
et  pr%siet  regna  coeloruni.  Non  eiiim  nos  ad 
75  b^c  ^*^^*^  ^^  gehennse  nos  tradat  ignique  perpe- 
tuo.  Regnum  coelonim  propter  nos ,  gehenna  pro- 
pter  diabolum  facta  est.  Et  hoc  ita  csse  ex  Evange- 
liis  doceam.  Ipse  elenini  Dominus  dicit  his  qui  a 
dextris  sunl,  Venitef  benedicti  Palrts  met :  percipite 
regnum  quod  paratum  est  vobis  a  constilutione  mundi 
(Matth,  XXV,  54).  IHis  autem  qui  a  sinistris  sunt 
dicit,  Discedite  a  me,  maledicti,  in  ignem  (eternum^ 
qui  paratus  e&t  ^  non  dixit  vobis^  sed  diabolo  et 
angelis  ejus  (ibid,,  41).  Si  ergo  propler  diaboliim 
gehenna  ignis,  propler  hominem  regnum  coelorum  a 
conslitutione  saecnli  praeparatum  est,  tantum  est  ne 
iiosmelipsos  ab  ingressu  bonorum  persislendo  in 
malis  oertinaeiter  excludamus.  Donec  enim  sumns 


159  IIINCMARI  RIIEMENSIS  ARCIIIEPISCOIH  m 

libetaliorum  quos  4>osiiimu$  ac  ponemus,  suflicere  A  liominis  amiltimus,  qui  gratiam  liominis  non  lcne- 


poteral  ad  rectam  intelligentiam  ct  auctorilatem,  si 
in  contradicentibus  majores  partes  potuissel  liabere 
recti  consensio,  quam  prava  contentio.  Quem  magnum 
virum  in  synodo»  et  etiam  iu  suis  scriptis,  Gothescal- 
^us  reprobus  reprehendit.  Sed  Auguslinus,  probus  ad 
«uas  conflrmandas  sententias,  saepissime  apprehendit : 
'quem  et  nos  ^equentes  amplectimur,  qui  gratia  Dei 
^livinam  scientiametfidem  calholicam  comprehendit. 
Et  ne  quilibet  pertinaccs,  fldes  fldibus  contentio- 
num  augenles,  quibus  ad  sui  perniciem  amplius 
-conslringantur,  jactitent  quia  diiLimus  rcprobis  pce- 
Qam  prsedestinaiam,  et  ex  hiijus  testimonio  demon- 
slramus,  non  liominibus,  sed  diabolo  ignem  pRr.pa- 
ratum  aeternum,  attentius  audiant  quae  hic  vir  san- 


nius.  >  Et  sanctus  Augustinus  in  sermone  de  sym- 
bolo  ad  Neophylos,  c  Mementote  ita  credere  omni« 
poientem  Deum ,  ut  nulla  omnino  natura  sit  quam 
ipse  non  condidit  :  ei  ideo  peccalam  punit  quod  ipse 
non  fecit,  quia  eo  fcedatur  natura  quam  fecit.  • 

Hinc  solertisslme  perpendendum  est,quam  consona 
isti  saucii  doctores,  uno  repleti  spiritu,  sint  diversis 
oribus  variis  locuii  gentibus.  Unde  et  apostolica  do- 
ctrina  ad  imaginem  Dei»  ^d  quam  creati  sumus,  et 
reformari,  et  renovari  spirllu  mentis  nostrae  (Rom, 
XII,  2;  Ephes.  iv,  23),  et  nosmetipsos  salubriler  ad- 
monet  dijudicare ,  ut  non  judicemur,  ne  cum  hoc 
mundo  damnemur  :  Et  sanctus  Gregorius  in  libro  de* 
cimo  quarto  Moralium  ^oh  (cap,  11),  quia  non  homi- 


€tus  prosequitur  :  f  Tantum  est,  inquiens,  ne  nos- 1^  nes  a  Deo  sint  praidestinati  ad  poenam,  sed  diabolo 
ineiipsos  ab  ingressu  bonorum  persislendo  in  malis 
pertinaciter  escludamus  :  desinenies  scilicet  esse 
quod  facti  sumus,  incipiamus  essc  viiio  nostro  quod 
fleri  prohibemur,  diceiite  divino  sermone,  Homo  cum 
in  honore  esset  non  intellexU  :  comparatut  estjumen' 
iis  insipientibus,  et  similis  factus  est  illis  (Psal,  xlviii^ 
43).  »  Unde  sanctus  Ambrosius  cum  tractaretversum 
i^salini  cxviii,  Manus  (u(r  fecerunt  me,etplasmaverunt 
me,  Ita  dicit :  c  Scriptura  eiiim ,  inquiens,  eum  ho- 
minem  dicit,  qui  est  ad  imaginem  et  simililudinem 
Dei :  peccantem  autem«  non  bominem,  aut  serpen- 
tem,  aut  equum  adhinnienlem  feminis,  aut  vulpecu* 
iam  aut  jumentum  vocare  consuevit.  ^oliieperi  sicut 
tquus  et  mulus  quibus  non  est  intellectus,  In  freno 
et  camo  maxillas  eorum  constringe^qui  ad  te  non  appro-  ' 
pinquant  (Psal.  xxxi,9,  10).  £t  :  dicite  huic  vulpi 
(Luc.  XII1,  52)  de  Herode  ait.  Ceneratio  viperarum 
(Luc.  111, 7)  vocatur  ab  Joaniie  plebs  hominum. 
Hagnum  ergo  opus  Dei  es,  homo,  magiium  est  quod 
dedit  tibi  Deus.  \jde  ne  quod  tibi  Deus  tribuit 
amittas :  amillas  magnum  illud  munus  quod  es  ad 
imaginem  Dei,  et  hoc  in  te  puniatur  magis.  Deus 
enim  non  76  V^^^^  simililudinem  suam,  sed  eum 
4)unit ,  qui  ad  similitudinem  Dei  factus,  hoc  quod 
accepit  servare  non  potuit.  Punit  ergo  illud  quod 
ad  simtlitudinem  Dei  esse  desistit,  hoc  est  peccatum 
tuum.  Nam  suam  Deus  non  damnat  imaginem,  nec 
in  illud  incendium  mittit  aeternum  :  sed  magii%  vin- 


cum  corpore  suo  ex  retributioue  justiti^  sit  poena  a 
Deo  praedestinata,  ita  dicit  :  c  £t  omnes  inquiens 
qui  de  ejus,  id  est  Antichristi,  perversa  persuasione 
in  pravis  actionibus  nati  sunt,  illustratione  adventiis 
Domini  aeterno  interitu  cum  eodem  suo  capite  fe- 
rientur.  »  Item  :  c  Hsec  sunt  tabemacula  iniqui : 
videlicet  indicans,  quia  is  qui  iiiinc  ignorando  extol- 
litur,  tunc  ad  propria  tabernacula  perveniet,  quando 
eum  sua  iniquitas  ad  supplicia  demerget.  >  Ilem  iq 
Iibrodecimoquinto(£ap.  5)  :  cManus  ilaque  illiusei 
dolorem  reddunt,  quia  damnationem  jusum  ex  Ini- 
qua  recipict  operatione.  Bene  autem  non  dabunt, 
sed  reddent  dicitur  :  quia  perversae  ejus  actiones 
aeternum  ci  supplicium  quasi  quoddam  debitum  sol- 
venl.  I  Item  (cap.  17)  :  c  Devorabit  eum  ignis  qui  uon 
succenditur  (Job  xx,  26).  Miro  valde  modu  paocis 
verbis  expressus  est  ignis  gehennae.  Ignis  nain- 
que  corporeus,  ut  esse  ignis  valeat ,  corporeis  in- 
diget  fomentis  :  Qui  cum  necesse  est  ut  servetur, 
per  congesta  ligna  procul  dubio  nutritur,  nec  valet 
nisi  succensus  esse ,  et  nisi  refotiis  subsistere. 
At  contra  gehennaB  ignis ,  cum  sit  incorporeus , 
et  in  se  missos  reprobos  corporaliter  exurat, 
nec  ex  studio  humano  succendilur,  nec  lignis 
77  nutritur :  sed  creatus  semel  durat  inexslingui- 
bilis,  et  succensione  non  Indiget,  et  ardofe  non 
caret.  Bene  ergo  de  hoc  iniquo  dicit,  Devorabit  eum 
ignis  qui  non  succendiiur,  quia  omnipotentis  jusiitia, 


dicat  imaginein  deeo,  qui  imagini  illi  fecit  injuriam,  j.  futurorum  praescia,  ab  ipsa  mundi  origine  gehennx 


ut  per  malitiam  quod  eras  esse  desineres,  et  fieres 
mulus  ex  bomine.  Vindicatur  ergo  Imago,  non  con-- 
demnatur  :  vindicatur  quasi  expulsa ,  non  condem- 
•natur  quasi  rea.  Postquam  enira  peccasti,  aliud  essd» 
<oepisti ,  iUud  quod  eras  desisti.  Quomodo  igitur 
punitur  in  te  quod  in  te  non  invenitur?  Nam  si 


.:».:i:.^^^ 


ignem  creavit,  qui  in  pcena  reproborum  esse  semel 
inciperct,  sed  ardorem  suum  etiam  sine  lignis  nun- 
quam  finiret.  i  £t  sanctus  Hieronymus  in  iibro  de- 
cimo  explanalionis  Isaiae  prophetae :  c  Ab  heri  quippe 
et  a  praeierito  tempore  pncparata  est  a  rege  Domlno 
Thofeth  {Jsa.  xxx,  55),  id  est  lata  et  spatiosa  ge- 


141  DE  PRiEDESTIMTIONE 

melloni  oonversis,  ipsum  poeniteat  senteniix  sux  : 
jA  nec  justo  reddat  pnemia  quse  promisit,  si  decli- 
naverit  ad  iniquitatem,  nec  peccaturi  poeiias  quas 
comminatns  est«  si  conversus  fuerit  ad  salutem.  i  Et 
item :  c  Yos  antem,  fllii  Israei,  quasi  in  cribro  agi- 
tatos  atque  concussos  mundabo  et  eligam,  ut  qoi 
lapillas  fuerit,  et  per  poeniientiam  roboratus,  de  cri* 
bro  meo  non  excidat ;  qui  auteui  instar  palveris  ce- 
dderit  in  terram,  percutiatur  gladio  et  moriatur : 
peecaiores  poputi  mel;  non  quia  ante  peccaverint, 
sed  quia  usque  ad  mortem  perseyeraverint  in  pec* 
catis.  t  Item  ubi  dicitur,  Ecce  ego  mutuiabot  cum 
eiq>onit  testimonium  Jeremix,  Auumam  et  loquat 
super  gentemy  et  reliqua,  <  Non  ergo  Deus,  inquit, 
mutatur,  qui  semper  est  immutabilis :  sed  nos  cum 
nostram  couversalionem  nmtamus,  sxvit,  irascitur, 
comminatur,  et  dicit  se  illaturum  esse  supplicia  :  sl 
agamus  poenitentiam,  ipsum  quoque  su»  pe&nitebit 
sententise.  >  £t  sanctus  Augustmus  iu  Psalmo  vii : 
f  Nec  potemus  iltam  tranquillitatem  et  ineflabile 
lumen  J)ei  de  se  proferre,  unde  peccata  pnniantur : 
led  ipsa  peccata  sic  ordinare,utqu£fueruntdelecta- 
menta  bomini  peccanti ;  sint  instrumenta  Domino 
ponienti.  •  Et  in  Psalmo  ixviii :  c  Cum  venerit  Do- 
minos  ferens  In  inanu  retribotionis  damnationes  im- 
piis,  regnum  justis ,  societalem  cum  diabolo  iniqois, 
societatem  cvm  Cbristo  fidelibus.  i  Ei  in  Psalmo  xl  : 
€  Nam  et  Zabuius  Cbristum  exstinguero  concupivit, 
et  Judas  Ghristum  occidere  voluit :  occiso  aulete 
Christo  et  resurgente  nos  viviflcati  sumus.  Diabolo 
famen  et  Judae  merces  mate  volontatis  redditur, 
noQ  nostrae  salutis.  Noveritis  ex  animo  quemqoam 
pendendum,  ad  retribuiionem  vel  praemii  vel  poenx.  i 
Capitulum  quoque  Ita  subjungendo  condusimus, 
<  Ac  per  boc  unam  Dei  praedestinationem  didmus, 
qoae  aut  ad  donum  pertinet  gratiae,  aut  ad  retribu- 
tiooem  justitiae.  i  Et  beatus  Augustinus  in  libro  de 
Bono  Tcl  Dono  perseverantise  {cap,  14) :  c  Quia  vobis, 
inqult,  datum  est  nosse  mysterium  regni  ccelorum, 
illis  autem  non  est  datum,  quorum  alterum  ad  mi* 
seriGordiam,  78  all^rum  ad  judicium  pertinet  iUins, 
cui  dicit  anima  nosira,  Miuricordiam  et  judicium 
cantcbo  tibiy  Domine  (PsaL  c,  i).  »  Et  longe  superius 
{cap.  i^)  :  c  In  eo  ergo  quod  aliis  gratiam  dat, 
aliis  non  dat,  cur  nolunt  cantare  Domino  misericor- 
diam  ei  judicium?  Gur  aulem  iilis  potius  quam  illis 
detur,  quiscognovit  sensuin  Domini?  qtiis  inscruta' 
biiia  scrutari  valeat?  quis  investigabilia  vestigare? 
Couficitur  itaque,  graliam  Dtii  non  secundum  merita 
accipientnm  dari,  sed  secundum  placitum  voluntatis 
cjus  in  laudem  et  gloriam  ipsius  gratiac,  ut  qui  glo- 
riatur  nullomodo  in  seipso  sed  in  Domino  glorielur, 


DISSERTATIO  POSTERIOR.  ili 

A  rum,  justus  in  snpplicio  certorum ;  et  bonus  iu  om- 
nibus,  quoniam  bonum  est  cum  debitum  reddilur  : 
et  juslus  in  omnibus,  quoniam  justum  est  cuiti 
indebitum  sine  cujusquatn  fraude  donatur.  >  Et  iii 
libro  cootra  Pclagium  et  Goeleslium  ,  de  Gratia 
Ghristi,  et  Libero  Arbitrio,  et  originali  Peccato  ad 
locum  {Hypomn,  lib»  vi)  :  0  homo  tu  qui$  es  qui  re^ 
pondeas  DeoT  Nunquid  dicit  figmentum  eiqui  $e  feeit^ 
Cur  me  iic  feci$tif  An  non  habet  pote$tatem  figulu$ 
iuti  ex  eadem  ma$$a  facere^  aliud  quidem  va$  in  ho- 
norem^  aliud  vero  in  contumeUam  {Rom.  ix,  2i)? 
Ego  autem  lioc  dico  qnod  dixi^  quia  quidquid  Deus 
agit,  misericorditer,  juste,  sancteque  facit,  quia 
soliis  ipse  prsesciendo  scit  quod  bomo  nesciendo 
nescit.  c  Quis  enim  cognovit  sensum  Doinini ,  qui 

B  instruat  eum?  aut  quis  consiliarius  ejus  fuit?  aut 
quis  prior  dedit  illi  et  retribuetur  ei?  aut  quis  dicic 
ei:Qoid  me  fecisli  sic?  Non  potest  lantuni  dici  justus 
Deus,  aot  solum  misericors,  sed  justus  et  misericors. 
Sic  legimus,  sic  credimus.  Propterea  quando  illi 
cum  David  misericordiam  et  judicium  cantamus, 
metuentes  non  interrogamus  quae  sit  voluntas  ejus, 
de  judicio  et  misericordia  conquirenles.  >  Et  post 
paululum :  c  Quia  si  scrutari  voluerimus  secretum 
Dei,  quod  justitise  ipsius  solius  notum  est,  compre- 
hendere  non  Yalemus,  et  imptetur  in  nobis  quod 
scriptum  est,  Defecerunt  $crutante$  $crutationem 
{P$al.  LXiii,  7).  Quare?  quia  acce$$itt  inquit,  homo 
ad  cor  altum^  et  exaltabilur  Deu$  {ibid,^  8).  Sed 
forte,  cum  sitis  reprehensibiles,  judiciorum  Dei  esse 

G  vos  comprebensibiles  jactatis :  mdius  scilicet  Dco 
placentes,  quam  Paulus  apostolus,  qui  esse  incom- 
prebcnsibilia  per  sanctum  Spiritum  praedicavit.  >  Et 
post  aliquanta :  c  Ecce  in  omnibus  quae  ei  auctoritate 
divina  protulimus,  habes  misericordiam  et  judicium.» 
Et  sanctus  Prosper  in  responsione  objectlonis 
Gallorom  decima  quarta  ita  dicit :  PraMlestfnatio  > 
igitur  Dei  semper  in  bono  est,  quae  ad  retributionem 
justiliae,  aut  ad  donationem  pertinet  gratiae  :  tiiit- 
ver$0B  enim  vics  Domini  mi$erieordia  et  verita$  {P$aL 
XXIV, iO).  Et  sanctus  Hieronymus  in  expositioneOseas 
prophetae :  c  Argentum  suum  et  aurum  quidquid  ha- 
bere  79  poterant  naiuraliter  sermonis  ac  sensus^ 
verterunt  in  idola  qo»  de  suo  corde  flnxerunt ,  et 
verterunt  non  ut  interirent,  sed  quia  vertemnt  ideo 

^  interierunt.  Neque  enim  hac  rationc  fecerunt ,  ut 
perirent ;  sed  quia  fecerunt,  idcirco  periemnt.  Et 
nos  verbis  beati  Hieronymi  concordantes  dicimus, 
non  ideo  periemnt,  quia  a  Deo  praedcstinati  sunt  ui 
perirent,  sed  ideo  a  Deo  non  sunt  praedestinati  ut 
salvi  flerent,  quia  praesciti  sunt  ab  ipso  proprio  suo 
vitio  periluri,  quibus  ex  retributione  justiliae  poenaui  * 


^:«.:i j-. 


1*«    nl\t»/vlt«tS/k«>ik 


145 


HINCMARI  RIIEMENSIS  ARCirEPISCOPI 


iU 


rclicli  sunt  a  Deo  ut  reliiiquerent  Deum ,  scd  reli-  A  CMitis,  ila  nnllus  obviat  justitix  relinquentis.  Incln- 


•<]rerunt  et  relicti  sunt,  et  ex  bono  in  malum  propria 
\oluntale  niulati  sunt,*atque  ab  eo  qui  ilios  lales 
prspscivit,  non  siunt  pncdestinati.  i  Et  item  in  abso- 
4utione  objeclionis  duodecimae  :  «  Vires  itaque  obe- 
dientise  non  ideo  cuiquam  subtraxit,  quia  eum  noa 
prxdestinavit  C  sed  ideo  non  pnedestinavit ,  quia 
f-e«essurum  ab  ipsa  obedientia  esse  praevidit. »  E|  in 
absolutione  objectionts  decimse  tertix  contra  \in- 
ccntianos :  i  Quod  etsi  ex  aeterna  scinntia  praeco- 
gnitun^  habetf  scilicet  Deus,  quid  uniuscujusque 
«nerilis  retribtiturus  sit,  nemini  tamen  per  hoc  quod 
falli  non  potcst,  aut  necessitatem  aut  voluntatem 
.  intulit  delinquendi.  >  Item  Hieronymus  in  Ainos 
prophelam  :  «  Qui  veniunt  in  diem  malum,  paranles 


dcrc  itaque  Dei  est,  clausis  noo  aperire  :  unde  ai 
Moysein  dicitur  de  Pharaone :  Ego  obdurabo  cor 
ejns  (Exod.  iv,  21).  Obdurare  quippe  per  justiliam 
dicitur,  quando  cor  reprobum  per  gratiam  noa 
emollit.  Includit  itaque  hominem,  quem  in  suorum 
operum  tenebris  relinquit.  >  Ilem  (cap.  7) :  c  Novit 
decipientem,  quia  in  manu  suorum  operum  dimissum 
hunc  ul  ad  pejora  proruat  deserit^  sicnt  scriptum 
est  :  Qui  nocet,  noceat  adhuc  :  el  qui  in  sordibui 
est,  sordescat  adhnc  (Apoc.  ixii,  ii).  Novit  quoquc 
et  eum  qui  decipitur  :  quia  saepe  coromiitunl  homi- 
nes  mala  <|U9e  sciunt,  el  idcirco  permiituiitur  decipi, 
ut  cadant  eiiam  in  mala  quae  nesciunt :  quod  taoiea 
deceptis  aliquando  ad  purgatiouem ,  aliquando  vero 


sibi  vilio  suo  diem  malum  ;  non  quod  dies  uUus  sit  B  ad  ultionis  inilium  (ieri  solet.  i  Ecce  quomodo  prse- 


inalus,  sed  quod  unusquisque  paret  sibi  malum,  juxla 
illiid  quod  in  Ecclesiaste  legimus :  Ne  dixeris  dies 
priores  mcliores  erant  mihi  quam  isti,  quoniam  non 
jn  sapienlia  inlerrogas  super  hoc  (Ecc/^.  vii,  li). 
^lultum  est  eniin  referre  ad  tempora,  cum  in  nostra 
sit  potcstate,  vel  honum  diem  nobis  facere,  vel  ma- 
Jum.  Ilem  in  Nahum  prophetam  in  capite  capituli, 
Vbi  est  habitaculum  leonum(Nahum,  ii> ii) ;  Jeremias 
quoque  de  peccaloribus  loquilur,  Percussit  eos  leo 
de  sHva  (Jer.v,5).  i  Et  post  paululum  :  «  Omnes  qui 
eyredientur  ex  eis,  id  est  civiiatibus,  capientur,  1n 
quo  aniinadverte  quod  nemo  capiatur,  iiisi  qui  de 
civitatibus  Dei  fuerit  egressus.  Denique  Judas  de 
ovili  Chrisli  fuit,  et  raptus  a  leone  suspendio  snfTi)- 
<;atus  est.  Sed  et  ille  proplieia,  cui  pncceperai  Do- 
minus  ne  comederet  panes  e  regione-illa,  ubi  eraut 
^ituli  aurei  et  mentita  religio,  quia  comedit  a  leone 
percussus  est  (111  lieg.xm,^).  Quod  totum  ad  re- 
^ributionein  divinae  juslitix  pertinet.  i 

Uiide  et  sanctus  Gregorius  in  libro  decimo  Mora- 
tium  Job  (cap.  8),  quia  non  ut  ad  gloriam  electi,  iia 
i^int  reprobi  a  Deo  ad  poenam  praedestinali ,  sed  in 
•  inassa  perditionis  vei  iu  iniquitatibus  suis  ex  retri- 
butione  justitiae  juslo  judicio  relicti :  « Si  subverterity 
•Inquity  omnia,  quis  contradicet  ei?  (Job  xi,  10.) 
fiaepe  namque  in  elationem  cor  i^tiollitur,  cum  ]aetis 
30  successibus  in  virtule  roboralur  :  sed  dum  la- 
tentes  xnolus  audaciae  in  cogitatione  conditorcon- 


destinatio  Dei,  aut  ad  donum  pertinet  grattae ,  aut 
ad  retributionem  justitiae.  Item  idem  in  eodem  {Job 
XII,  i8) :  «  Batleum  regum  dissolvil  (cap.  8).  Cum  de 
ipsa  conlinenlia  elatione  mens  taugiliir,  plenimque 
omnipolens  Deus  ejtis  superbiam  deserens  banc  in 
immuuditiam  operis  cadere  permiltit.  Regum  iUqne 
balteum  dissolvit ,  qiiando  in  his  qui  beiie  regere 
sua  membra  videbantur,  proptcr  elationis  culpam 
bastitatis  cingulum  deslruit.  i  llem  (cap.  9) :  «  Et 
optimates  supplantat  (Job  xii,i9).  Quia  cum  mentem 
regentium  justo  judicio  deserit,  haec  in  aetemum 
retributioui^praemiuni  non  requirit.  i  Item  in  libro 
decimo  tertio  (cap.  i  1) :  «  Neque  ila  hoc  dicitar,  ac 
si  omnipolens  et  misericors  Deus  longe  cor  hominis 
a  discipliua  faciat :  sed  quod  sponte  delapsum  ibi 
remanere  ubi  cecidit  judicando  perniittit :  sicut  ia 
oralione  quoque  dicimus  :  Et  ne  nos  inducas  in  ten* 
talionem  (Matth.  vi,  i5),  id  est  induci  minime  per- 
miltas.  I  llem  in  libro  decimo  quinto  :  «  Tradidit 
illo6  Deus  in  reprobum  sensum ,  ut  facianl  qua 
non  conveniunt  (/tom.  i,  28).  Quia  enim  glorificare 
nolueruiit  quem  cognoverunt ,  reprobo  sensui  tra- 
diti  ad  hoc  relicti  sunt ,  ut  nescirent  jam  pen- 
sare  mala  quae  faciebant.  i  Iteni  in  libro  vigesimo 
(cap.  i6)  :  «  Humanum  igitur  genus ,  reclo  Dei 
judicio  in  voluptatibus  suis  sibi  dimissum,  atque 
per  easdem  voluptates  spontaneis  tribulationibns 
traditum ,  absinthio  est  ebrium.  i  Et  sanctus  Au- 
^picit,  se  sibi  homiucm  ostendcndo  derelinquit;   ut  «.gustinus  in  propositionibus  epistolae  ad  Romanos 


■fi]us  mens  dereticla  quid  sit  inveuiat,  quae  inale  ipsa 
secura  gaudebat.  i  Item  in  libro  undecimo  (cap.  2) : 
4  Scicndum  est,  quia  aLiud  est  quod  oinnipotens 
J)eus  niisericorditer  tribuit ,  aliud  quod  iratus  ha- 
i)erc  sinit.  Nain  quod  perverse  pncdoiies  faciunt , 
Jioc  dispeusator  xquissimus  iion  uisi  jusle  permitlil.i 
Jtem  (Jc;6iLii,  i4) :  i  Si  destruxerit,  nemo  est  qui 
jjedificet :  si  incluserit  hominem,  nemo  est  qui  aperiat 
.^npf  5).  Omnipotens  Deus  huiuaiiuin  cor  destruit , 
cum  relinquit :  xdificat,  dum  replet.  Neque  enini 
humanam  mentem  debellando  destruit ,  sed  rece- 
fdendo :  quia  ad  perditioaein  suam  suilicit  sibi  di- 


«  Quod  autem  dicit  tradidit,  intelligitur  dimisit 
91  in  desideria  cordis  illorum.  « Et  Cassiodorus  in 
Psalmo  Lxxxii.  «  Sequitur,  revereantur  et  pereant^ 
Ipse  seosus  est,  quem  superius  dixit,  quia  ibi  reve- 
rendo  non  proficiunt ,  sed  pereunt  qui  ad  aeterniim 
suppiicium  destinauiur,  scilicet  in  malis  obstina- 
tione  sua,nonpraedestinationedivina,  sicut  mox  sub- 
junxit,  et  cognoscant  quia  nomen  tibi,  Domitie^  tn 
solus  AUissimus  in  omni  terra  (Psal.  lxxxii,  19). 
Cognoscant  ad  genus  respicit  utrumque  peccan- 
tium  ,  sive  qui  obsiinatione  sua  perituri  siint, 
sive  qui  habita  satisfaclione  liberantor.  Omnes  cnim 


iiS  DE  PRiCDESTINATIONE 

parcere,  el  obJuralos  aHernt  uUione  damnare. »  Et 
in  PsalflM  Lxxxviii  :  c  Di$9oMsti  ium  ab  emifiii^a* 
Uone,  ei  tedem  eju$  in  terra  cotiiii$ti.  Frequenlec 
eniundat  divinilas  qoos  flagellat,  ut  purgatuin  reci* 
piai  quem  peccatis  sordidum  respuebat,  qiios  yero 
ab  emimdatione  dissolvit,  id  est  removit,  hos  jam  et 
damoare  decrevit.  Quapropter  iUos  hic  signiflcat 
Judjeos,  qui  obstinatione  mentis  Cliristum  spernere 
malueninl.  Sedes  quoque  eorura  io  terra  collisa  est, 
qiiando  respuent^  regem  Dominum  salvatocem,  ne- 
quaqoam  de  gente  sua  principem  ulterius  babere 
meruerunt.  Sedes  enim  pro  regno  posita  est.  >  Et 
kem  in  eodem  :  c  Ipsa  est  commutatio  Cbristi,  qu» 
obatiaatos  deseruit,  et  Gdeles  dono  suae  pietatis  asci- 
Tit.  »  Et  in  Psalmo  cviii  :  Sive  magis  uoa  generatio 
ilia  dieenda  est,  quando  in  peccatis  nasciniur  :  et 
ideo  petii  ui  ad  secundam,  id  est  regenerationem,  non 
perveniant.  Qui  tamen  in  praedestinatione  repulst 
sunt»  ut  in  prima  peccatorum  suonim  Caece  dispe- 
reanty  necsecundjB  nativiiaiis  beneficio  laqueum  mor- 
tis  evadant.  Sed  hxc  et  liis  similia  illis  dicuulur,. 
qoi  in  Domini  judicatione  damnandi  sunt* 

£t  quia  una  est  praedeslinatio,  sanctus  Augustinus 
in  saepe  memorato  libro  Hypomnesticon  conira  Pe- 
lagium  et  Ccetestium,  de  Gralia  Christi ,  et  Libero 
ArlHtrio,  ac  originaH  Peccato,  ut  commemoraviinus, 
ita  dicit  (/i6.  vi  in  princ.) :  c  Prxdeslinatio  quippe  a 
praevidendo  et  praeveniendo,  vel  praeordinando  fulu* 
mm  aliquid  dicitur ,  et  ideo  Deiis ,  cui  pra^scientla 
non  accidensest,  sed  essentia  fuit  semper  et  est, 
qnidqnid  antequam  sit  pnescii,  pfaedeslinat,  et  pro- 
pterea  piaedestinat,  qoia  quaie  futunim  sit  praescit» 
Ideo  et  Aposlolus  :  Nam  quo$  prffscivit^  inquit,  el 
1freedestina9it{Rom,\i}u^),  i  EtinlibrodeBonoper- 
severantiae  (cap.  U) :  c  llaec  est  pradeslinalio  sancto- 
rum  nihil  aliud,  prsescienlia  scilicetetpraeparalio  be- 
neficiorom  Dei,  quibus  certissime  libcranlurquicun- 
que  liberantur.  i  Et  in  libro  de  Praedeslinalionc  san- 
ctorum  :  c  Ipsa  est,  inquit,  prseJeslinatio  sanetorum, 
qeL^e  in  Saiicto  sanctorum  maxime  claruit ,  quam 
negare  quis  potest  recte  intelligentium  eloquia  veri- 
latis?  Nam  et  ipsom  Dominum  gloriae,  in  qunnlum 
bomo  factus  est  Dei  Filius,  praedestinatum  esse  di- 
dicimus.  »  Et  ilem  in  eodem  libro  {cap.  10) :  c  Inler 
gratiam  porro  et  praedestinationem  lioe  tantum  in- 
teresl,  quod  g2  praedestinatio  esl  gratiaj  pnepQrallo, 
gratia  vero  jam  ipsa  donaiio.  i  Et  post  paululum  : 
c  Praedestinatio  est  quse  sine  praescientia  non  potest 
esse  :  potest  autem  e^se  sine  praedestinatione  pra>- 
scientia.  Praedestinatione  qiiippe  Deus  ea  praescit 
qu»  faerat  ipse  factnrus^undedtctumest :  Fecit  qum 
fuiura  iunt;  praescire  autem  potens  est  etiam  quae 
iose  facil.  sicut  auaeconoue  neccaia  :  miin^AUi  Aiint 


DISSERTATIO  POSTEIUOR.  U& 

A  praedestinationis  eflectus.  i  Et  ilem  in  eodem  libro. 
(cap,  8)  :  c  Cur  ergo  non  omnes  docet  ul  veniaut  ad, 
Christum ,  nisi  quia  omnes  quos  docet  misericordia. 
docet,  quos  auteni  non  docet,  judicio  non  docet? 
quoniam  cujus  vuit  miseretur,  et  quem  vull  obdu- 
rat;  sed  miseretur  bona  tribuens »  obdurat  digna  rc-. 
tribuens.  lEt  item  sanctus  Augustinusin iibro de  Prae-. 
destinatione  gratiae  (cap.  ^»5) :  <  Ergo  quidquid  post 
illain  praevaric^tionem  natus  supplicil  bomo  patitur» 
)uste  reddi  meritoqne  fatealur.  fndurare  enim  dicitur 
Deos  eum,quemmoIIire  noluerit.  Sic  etiam  excaecare 
dicendus  esteum  quem  illuminare  noluerit.  Sic  etiam 
repellere  eum,  quem  vocare  noluerit.  Quot  enim 
pra!de$tinavit^  illos  et  vocavit^  illos  et  justificavit. 
Ipse  enim  dedit  ut  simus,  ipse  ut  boni  esse  possimus» 

B  Praescivit  nos  ejus  divinitas ,  sapientia  condidit,  ju- 
stiiia  damnavit,  gratia  liberavit.  Hundus  euim  quam- 
yis  pro  teropore  ex  quo  factus  est  coeperitf  in  illa  di- 
vinae  praescientiae  luce  faciendus  nullum  potuit  ba- 
bere  principium  :  et  quanlicunque  vel  ex  Adam 
usque  in  hodiernum  homines  nati  sunt,  vel  posl 
aelatem  nostram  generationis  sunt  propagine  hasci- 
turi,  apud  Deum  et  jam  nati  sunt,  et  decurso  totius 
vitae  tempore  transierunt,  in  illo  nibtiominus  divinl 
obtutus  lumine  permanentes.  Deus  enim,  qui  ncc 
loco  clauditur,  nec  tempore  prsevenitur,  omniuia 
rerum  tam  praeteriiarum  memoria,  qnam  imminen- 
tium  scientia  plenus  esl  :  nec  remioiscens  volviinr 
in  praeteritum,  iiec  spcrans  tenditur  in  fuiurum.  Et 
quaecunque  omnino  sunt ,  quae  temporum  motibuiK 

^  agitantur,  ab  eo  principio  in  quo  erat  Yerbuin,  et 
Yerbum  erat  apnd  Deum ,  et  Deus  erat  Ycrbum» 
usqiie  in  finem  omnium  sdeculorum  (de  quo  fine  cuiu 
diceret  beatus  Moyses  :  Domine ,  inquit ,  ^ut  regnas. 
in  sa*cttlum  et  in  saiculum,  et  adhuc) ,  nec  speranlur 
futura,  nec  pracierila  iransierunt,  sed  in  prsesentia 
divinilatis  pra^senli  semper  luce  cernuntur.  i  Et  itcnL 
post  aliquanla  (cap,  13) :  c  De  his  quibus  poenam  se- 
verilas  juste  decreverat ,  secunduni  inefiabilein  dis- 
posilionis  occullae  misericordiam ,  elegil  vasa  quae 
faceret  in  bonoceni,  et  alios  a  veiUura  ira  dono 
graluilae  vocationis  absolvil ,  •  alios  dcrelinquei% 
ad  aequalitatis  judicinm  reservavit  :  nuUi  tamen 
agnoscendae    verilatis  abstnbt  facuUatem.  Et  ita 

^plenitudo  divinae  prsescientise  in  alios  mananle' 
83  jusiilia,  in  alios  gratia  profluenle  completa  est» 
'  ut  pereuntibus  quos  praescierat  Deus  esse  perituros,. 
et  salvalis  quos  in  illa  secrel^  siia  electrone  prasscie- 
rat  esse  salvandos,  tolo  orbe  dilTusa  multiplicaretur 
Ecclesia.  i  £t  post  paubilum  (cap.  ii,  15)  :  c  Sipie 
de  Deo  sicut  expedlt  sentimus,  ctlam  Pharaoni  da- 
tani  misericordiam  reperimus.  Patieittia  enim  Dei 
valere  ei  debuit  ad  salutem  :  ouia  diiferens  jusluiu 


447  IflNCMAIll^  RHEMENSIS  ARCmEHSCOFI  M 

gere  hominem  ut  talis  sit  qoalem  praescivit  Deos  :  A  qnia  yerba  qme  dixit  eliam  per  doeCoram  smdimn 

seribi  largiius  est ,  in  manu  calamura  tenait«  Qni 


sed  praescire  ialem  futurum  qualis  futuros  e8i,quam 
vis  cum  non  sic  fecerit  Deus.  Qooniam  si  cogeret 
esse,  hoc  utique  eogeret  quod  non  est.  Porro  si  hoc 
praescierat  futnrnm  esse  quod  non  est,  praescientia 
pon  cst :  quod  de  Deo  quam  impie  dicatur,  adTcrtit 
quisque,  qui  peccaiis  inde  blanditor,  quod  Deus  eum 
peccatorem  futurum  esse  pnescierit. » 

Ecce  de  quorum  verbis  eapituhim  islud  exoerpsi- 
mus.  Accedant  reprebensores  el  oppugnatores  no- 
stri,  imo  impugnaiores  sed  non  expugnatores  rectae 
Hdei»  et  afferaniungnesacuiissimos  cum  subiilissimis 
acubus ,  et  in  morem  feminamm  acupingeniinm 
exiendanl,  ei  diversis  coloribus  pravorum  sensuum 
snonim  divariare  atqoe  decolorare  capitnlum  isiud 


cafamns  mensurae  dicitur,  quia  ipsa  Doctoraro  stodia 
snb  quadam  occulti  judicii  ^ispensatione  retinentar, 
nt  et  aRis  lcgentibus  prosini,  et  aliis  legemibns  pro- 
desse  non  possini.  Ilnde  et  sancti  apoatoli,  com 
magistram  veritaiem  sibi  apertius  loquentem  reqoi* 
rerent  cur  iurbis  in  parabolis  loqueretur,  aodierant. 
Quia  vobi$  daium  €$t  notte  my$ierinm  regm  eeeiorum^ 
ilUsautemnoH{Maith.Tim,ii).yfi  oerte  calamos 
mensurae  est,  quia  in  ipso  sacro  ejus  eloquio,  quod 
nobis  conscripiom  est,  occoltas  esse  dispensationeft 
ejns  agnoscimos.  Nam  per  incomprehensibile  ^os 
judiciuro,  alterinira  mensuram  electonim  nielitnr, 
ei  alter  foras  relinquitur,  ot  iiullo  modo  ad  electo» 


ntientent  :  et  ubicunque  vel  in  solo  verbo,  qoanto  ^  rum  nomerum  pertinere  mereaior.  Habei  ergo  funi- 


magis  in  sensu ,  ortbodoxae  fidei  ac  catbolicorum 
Patrum  doctrinae  adversum  vel  ditersum  invenerini^ 
minutatim  transpungani.  Quod  si  invenire  neqoive* 
rint,  malitiae  soae  mncrone  perfossos,  et  victoria 
veritatis  eonfusos,  atque  redargutione  ipsios  beaii 
Atignsiini  atque  Prosperi ,  qoorum  se  diciis  victores 
jactabant,  verecundiae  nibore  perfusos  intelligentes, 
nos  carperedesinant,etsano  intelleciuimanusdonent. 
Quod  si  et  adhuc  agere  detractant,  veniat  sanctns 
Gregorins,  et  percutiat  eos,  non  clava  Herenlea,sed 
auctoritate  ccclesiastica,  beato  Petro  apostolorum 
primo  a  vivorum  et  mortnorum  jiidice  tradita,  ut 
Gonvertatur  dolor  eorum  in  capnt  ipsorum,  et  arcus 
eorum  confringatur,  et  in  verticem  ipsorum  iniqui-  p 
las  eorum  descendat :  nos  autem  confiieamur  Do- 
mino  in  ejus  justilia.  Ait  enim  in  Homilia  Evangelii 
decima  septima  :  c  /n  quameunque  domum,  inquit, 
intraveritis^primum  dieite  :  Pax  huic  domui,  et  $i  ibi 
fuerit  fUiue  padi,  requiescet  euper  iliam  pax  vestra  : 
ein  autem^  ad  vos  revertetur  {Luc.  x,  5).  Pax  quae  ab 
ore  praedicatoris  affertur,  ant  requiescit  in  domo,  si 
in  ea  filius  pacis  fuerit,  aui  ad  eumdem  praedicato- 
rem  revertitur :  quia  aut  erit  quisque  praedestinatns 
ad  vitam ,  et  ccelcste  verbnm  seqnitur  quod  audit : 
aut  si  nulhis  aodire  voluerit,  ipse  praedicator  sine 
#ucto  non  erit,  quni  ad  eum  pax  revertetur :  quo- 
niam  ei  a  Domino  pro  labore  sni  operis  merces  re- 
compensaior.  »  84  Attendant  ei  appcndani  repre* 


enlom,  habet  in  mano  mensurae  calamom.  Qol  enlm 
funiculo  locum  n)etitar,  aiibl  Ainiculum  trahit» 
aliunde  retrahii,  et  hue  docii  quem  alionde  sobdo- 
cit.  Sic  nimirom  sic  Redemptor  noster  in  oolle- 
clione  hominom  facit,  dum  alios  a  suis  iniquitatibus 
abstrahit,  ei  alios  in  sua  iniquitate  derelinanit.  In 
his  enim  quos  colligere  dignatos  esi,  occoltae  men- 
surse  funiculum  traxit,  et  ab  his  quos  relinqnendos 
esse  judicavit ,  quid  aliud  nisi  funiculnm  retraxit  f 
ut  et  boni  intra  mensuram  coelestis  fabricae  ienean- 
tur,  et  mati  exira  fabricam ,  in  quibiis  bona  quae 
aestimantur  non  siint,  quasi  stne  mensura  remaneaiit. 
Hunc  funicuhim  et  mensurae  calamum  in  manu  sut 
Redempior  nosier  tenuit,  cum  Paulum  apostolum  per 
apparentem  virum  Macedonem  adntonere  dignatns 
cst :  ita  ut  isdem  Macedo  vir  dlcerei.  Traneient  ad-- 
fuva  nos  {Aet.  xvi,  9),  ei  tamen  volenlibos  apostolis 
ad  praedicandum  ire  in  Asiam  non  permisii  spiritus 
Jesu.  Quid  est  quod  sancti  apostoli  vocantur  ire,  ubi 
forlasse  ire  non  cogiiabant,  et  iilnc  ubi  desiderabant 
pergere,  ire  perhibentor ,  nisi  qoia  occoiti  Judicii 
fiinicnlus  et  mensurae  calamus  tenelnr  in  manu,  ut 
ei  alii  verba  vitae  audianl,  et  alii  nullatenus  aodire 
mereantur?  Funiculusergomensuraeest.qui  aliuiide 
tractus  est,.aliunde  retractus.  Sancio  qooqoe  Evan- 
gelio  teste  didicimos,  quod  venit  qoi  dieerct,  Jfa- 
gisterj  sequar  te  guoeunque  ieris  :  cni  responsnm  esi^ 
85  Vti/pM  foveas  habent,  el  voiueres  ceeii  nidos ; 


hensores  isiius  capituli,  qui  volunt  sic  a  Deo  praede-  p  FHius  autem  fiominis  non  habet  ubi  capui  smmm  re- 

siinatoscredi  etdici  adinteritum,qnomodocreduntur 

ei  dicuniur  a  fidelilMis  praedestinatl  sed  ad  vitam 

elecii,  et  reprobi  nou  praedestinati  sed  relicti  ad 

interitum ,  quare  non  dixit  sanctus  Gregorius.  Et 

eritquisque  pnedestinaius  ad  inieritiim,  et  non  se- 

quetur  verbum  quod  aiidierit,  sicut  dixit,  aui  erit 

quisque  praedestinalus  ad  vitam,et  sequetiir  verbum 

coeleste  qiiod  audit.  Ad  praedeslinatum  enim  ad  vi- 

tam  dixit,  seqiietur  verbum  :  ad  non  praedesiinatos 


ciinet  {Matth.  viii,  19,  iU).  Yenit  alter  qni  dlceret, 
Magister ,  sine  me  primum  ire  et  sepeHre  patrem 
meum  :  cni  dicitor,  Sine  mortuos^  sepeOanl  mortuos 
$uos  :  tu  autem  me  sequere,  ei  annuntia  regnum  Dei 
{Matth.  viii,  21,  i2).  Qoid  estqood  ilie  promittit  se 
ire  ct  dcscritor,  iste  domom  voli  redn^,  et  tameo  ot 
scqui  debeai  jubetnr  ?  ille  non  susctpitur,  iste  ncc  ad 
honie  momentnm  ab  obsequio  reiaxator  ?  Intemo  ergo 
occulto  judiclo  funiculus  etmensurae  calamusducitnr. 


m  DE  PBiEDESTINATIOiNE 

iBlerios  Inibitirr»  fletus  aiilem  ab  interioribus 
exierius  emanat.  Polum  ergo  Dominum  cum  fletu 
temperare  est,  alios  ab  exlerioribus  introrsus  tra- 
bere,  alios  ab  inierioribus  in  exteriora  reprobare. 
Conlerei  emm  muUos  et  innumerabiiet^  et  stare  faeiet 
aiios  pro  ets  (Jo6xu!V,  i4).  »  £t  post  pauca  (ibid)  : 
c  Uood  autem  dixil  eonteret  multos^ei illico  adjunxit 
innmmerabiles^  yek  multitudinein  exprimcre  studuit 
reprobomm»  qost  humanae  rationis  numerum  trans- 
it :  Tel  cerle  indicare  voluit  quodomnes  qui  pereunt 
iDlrt  eleetorum  numerum  non  habentur»  ut  eo  sini 
mMueraibiles ,  qiio  exlra  numerum  currunt.  >  Et 
panlo  post  (eap.  eod.) ;  i  Sed  quia  in  Ecclesia  cre* 
acenle  mullitudine  etiam  reprobi  coUiguntur ,  aple 
sub«liliir,  (dixerat  siquidem  paulo  superius  per  ie- 
remiam  prophetam  esse  praedictum  ,  ^€dificabitur 
dwias  Domino  a  lurre  Annanehel  usque  ad  portam 
anguii ,  et  exitnt  ultra  normam  mensurte  (Jer,  xxxi, 
38). )  Exibit  uitra  normam  mensurWf  quia  usque  ad 
eos  qnoque  extenditur,  qui  normam  jusiiii»  transcun- 
les  intra  meosurae  ccelestis  numenim  non  sunt. 
Unde  per  laaiam  quoque  eidem  Ecclesi»  dicilur, 
Ad  dexieram  enim  et  ad  Itevam  dilataberis ,  et  semen 
tuum  genies  hofreditabit  (/la.Liv^S).  Inlrante  quippe 
muliiiudine  gentium  ad  dexteram  extenditur ,  dum 
quosdam  Justiflcandos  suscipit  :  ad  Jxvam  quoque 
dilataiur,  duni  ad  se  quosdam  eliam  in  iniquitate 
permansaros  admitiiu  Propler  banc  multiludinem , 
qose  extra  electorum  numerum  jacet,  in  Evangelio 
Domiiius  dicit,  MuUi  vocati,  pauci  autem  electi 
(Matth.  XX,  16).  Sed  quia  hoc  quod  electis  aliis  alii 
conleruntur,  de  merUo  patienlis  est,  non  de  iniqui- 
late  punientis.  Non  euim  iniquos  Deus  qui  infert 
iram.  »  Ei  paulo  post  (cap,  9.) :  c  Ligatis  manibus 
€t  pedibus  mittite  in  tenebras  exteriores  (Malth.  xxii, 
45).  Tonc  en;m  coaclus  in  tenebras  exleriores  mit- 
tilur,  quia  nunc  in  inlcrioribus  volunlarie  exrxca- 
tur.  »  El  item  sanctus  Gregorius  in  libro  trigesimo 
lertie  Moraiium  Job  (cap,  20) :  i  Non,  quasi  crudelis 
suscitabo  eum  (Job  xli,  1),  quiu  Levialhan  :  et  velut 
si  mox  a  nobis  rationis  causa  quxrerelur,  quomodo 
eum  non  quasi  crudelis  siisciias,  quem  scimus  quia 
tanlos  invadere  et  devorare  permittas?  statiin  sub- 
didil  dicens,  Quis  enim  resistere  potest  vuUui  meo, 
eiquU  ante  dedit  mihi  ut  reddam  eif  (ibid.,  1,  2.) 
Quibiis  duobus  vei»ibu&,  et  virtutein  suae  pole;nlia?, 
ci  orane  pondus  rationi§  explevit.  Nam  propter  po- 
tentiam  8Q  dixil,  Quis  enim  resistere  potest  vidtui 
meo?  et  propler  rationem  subdidit,  Quis  anle  dedit 
fnihi  ut  reddam  eif  Ae  si  diceret :  Non  eiiim  quasi 
crudelis  suscito ,  quia  de  eius  foriiludine  et  electos 
meos  potenler  eripio ,  et  rursum  reprobos  iion  in- 
jnste,  sed  ralionabiliter  damno;  id  est,  eteos  quos 
benigne  eligo,eripere  mirabiliterpossum,  et  eosquos 
respuo  non  injusle  <lerelinquo.  y  Et  paulo  post : 
«  Miro  modo  aequus  omnibus  condilor,  et  quosdam 


DISSERTATIO  POSTERIOR.  ISO 

A  nec  rursum  rcprobis  justitiam  sine  misericordia 
exercel,  quia  hic  xquanimiler  lolcrat  qiios  quaiido- 
que  in  perpeuium  dainnat.  Si  ergo  et  clecli  praeve- 
nieniem  se  graiiam  sequuntur,  el  reprobi  juxta  quod 
merenlur  accipiunt ,  et  de  misericordia  inveniunl 
electi  quod  laudanl,  et  de  Jusiitia  non  habent  rcprobi 
quod  accusent.  Bene  itaque  diciiur,  Quis  ante  dedii 
mihi  ut  reddam  eif  Ac  si  aperte  dicerelur  :  Ad  par- 
cenduni  reprobis  nulia  ralione  compeilor,  quia  eis 
debitor  ex  sua  actione  non  teneor.  > 

Dicanl,  dicant  istius  reprebensores  capituli,  quare 
bealus  Augustinus  in  libro  de  Bono  vel  Dono  perse- 
verantix,  quem  loco  retraclationis  cum  libro  de  Pra^ 
dcstinatione  sanclorum  contra  bujus  objectionis 
calumnias  scripsit,  dixerit  (cap.  14) :  c  Haec  est  prae- 

B  desiinatio  sanctorum,  nihlLaliud,  praescientia  scili- 
cet  et  prseparatio  beneOciorum  Dei,  quibus  certissi- 
me  liberantur  quicunque  liberar.tur  :  ca^leri  aulem 
ubi  nisi  in  massa  perditionis  justo  divino  judicio 
relinquuntur  ?  >  De  qua,  sicut  ex  e]us  vcrbis  prae- 
inisimus,  si  nullus  liberaretur,  irreprehensibile  esset 
divinum  ejus  judicium.  Quare  non  diffinivit  pne- 
destinationem  reproborum  ad  interitum,  sicut  prx- 
destinationem  sanctorum  ad  liberationein  per  divinse 
gratiae  beneficium  ?  Dixit  enrm  ,  c  Prsedestinatio 
praescientia  est,  et  prseparaiio  beneficiorum  Dei,. 
quibus  certissime  liberantur  quicunque  libcranlur  r 
caetcri  autem  u\)i  nisi  in  massa  perdilionis  justo  di- 
vino  judicio  relinquuntur?  I  Dicant  illi  arguti  vir^ 
qiii  sunl  illi  cseteri,  et  si  audent ,  cum  Augustino  in. 
hoc  loco  contendenles,  dicant  ad  interitum,  sicut 
tu  ,  Augustine  ,  ante  dixeras,  prsedestinali.  Nos 
autem  cum  sancti  Augustini  verbis  correctioribus 
dicimus  :  c  Sancli  beneficio  gratide  Deisuntad  vitam. 
pra^destinali ;  qui  et  sancti  iion  inventi ,  sed  gratiar 
sunt  etfecti;  caeteri  autem,  idest  reprobi,  in  massa . 
perditionis  ex  retributione  justitiae  sunt  relicti.  » 

Legant  ctiam  quae  posuimus  ex   libro  Hjpom- 
nesticon  (Ub.  vi)  ejusdem  beali  Augustini  contra  Pe- 
lagium  et  Gceleslium,  de  Gratia  Christi ,  et  Libero  < 
arbilrio,  alque  originali  Peccaio,  et  non  errent  pal- 
pantes  caici  in  meridie ,  quia  beec  est ,  ut  prophet»:^ 
dicit,  direeta  via,  itautstuUi  non  errent  per  eam' 
(Isa.  xxxii,  2).  c  &Iassae  itaque  humani  generis,  quae 

|v  in  Adam  et  Eva  praevaricalione  damnabilis  mor- 
talisque  facta  est,  non  conditione  diviiia  generaliter, 
sed  ex  debito  poena  crucialusque  gchennae  debetur. . 
87  Venia  vero  non  merito  confertur,  Sed  Dei  jusli 
judicis  roisericordise  largitate.  Quia  vero  jusius  et 
misericorsDeus  praesciusque  fulurorum,  ex  hac  dam- 
nabili  massa,  non  personarum  accepiione,  sed  judi- 
cio  aequitatis  sux  irreprehensibili,  imo  incomprehen- 
sibili,  quos  misericordia  gratuita  prsacit  cl  pra^pa- 
rat,  id  est  praedestinal  ad  vilam  :  cabteros  auiem 
poena,  ul  pnedixi,  debila  punit  ;  quos  ideo  punil„ 
quia  quod  essent  fuluri  praescivit ;  non  tamen  pu- 


tllNCMAftl  RHEMENSIS  ARGHIEMSCOPl 
f  Sic  nimirum,  sic  Redemptor  A  ^emfnterna  quoque  eju$  virlus  ei  dmmiae 


Uaut  stfif 


15! 

ut  pnescripsimus 

nosler  in  colleclione  hominum  faclt,  dum  alios  a  suis 

JniquiUlibus  abstrahit,  et  alios  in  sua  iniquitate 

(tcrelinquit.  i  Qnid  clariiis,  quid  aperius  dicere  va- 

iiiit  ?  Et  itero  in  Homilia  quarta  ETangelii  dicit  : 

<  Prius  soli  Judacae  voluii,  postmodum  cunctis  gen- 

tibus  Dominus  prxdicari  :  ut  duin  illa  converli  vo- 

caia  reoueret,  praedicatores  saiicii  ad  vocationem 

gentiom  per  ordinem  venirent»  el  quod  Judx^e  fiebat 

in  lestimonium,  hoc  gentibus  gratiaeesset  incremen- 

tum.  Erant  etiam  tunc,  qui  de  Judasa  vocandi  essent, 

et  de  gentibus  vocandi  non  esscnt.  Nam  etin  aposlo- 

lorum  Actibus  (Act.  ii ,  iv ,  xvi) ,  praedicante  Petro, 

legimus  et  priu»  Hebracorum  Iria  millia ,  et  postea 

quinqiie  millia  credidisse  :  et  cum  praedicare  apostoli 

gentibus  in  Asia  voluissent,  per  Spiritum  prohibili  B  tem  dUigit  me,  diiigetur  a  Patre  meOf  et  ego  diligam 

esse  memorantur  :  et  lamen  ipse  Spiritus,  qui  prius 

pncdicationem  prohibuit ,  hunc  Asianorum  cordibus 

postiuoduin  inrudit.  Idcirco  ergo  prius  prohibuit  quod 

postmodum  fecit,  quia  tunc  in  illa  erant,  qui  salvandi 

non  erant :  tunc  in  illa  erant  qui  necdum  ad  vitam 

reparariraererentur,  nec  tamengravius  de  coiiteropia 

prsedicatione  judicari.  Subtili  ergo  occulioque  judicio 

a  quonimdam  auribiis  praedicatio  sancia  subtrahitur, 

quia  salvari  pcr  gratiam  non  merenlur.  Unde  Psal- 

niisla  dicit  :  Venite  et  videle  opera  Domini  :  quam 

terribilisin  couiUiis  super  filios  hominum  (Psal.  lxiii, 

5).  \idit  namque  quod  alius  misericorditer  vocatur, 

allis  justitia  exigenle  repellitur  :  ct  quia  alia  par- 

cendo,  a>ia  Dominus  irascendo  disponit,  expavit  quod 


inexcusabiies  (Rom.  i,  20).  De  bis  autem  qui  audie-' 
runt,  et  non  obaudierunt,  iterom  scriptum  est :  Vo- 
cati  et  renuistis ,  despexistis  omne  eonsiiium  meum* 
Ego  quoque  in  inieritu  vestro  ridebo  (Prov*  i»  24,  25). 
Sed  et  de  his,  qui  audientes  verbum  crediderunt,  et 
in  flde  recta  ac  bonis  operibus  non  pennanserunt» 
in  Evangelio  dicitur  :  Nemo  mittens  manum  suam  in 
aratrum,  et  respieiensretrOj  aptus  est  regno  Dei  (Luc, 
IX,  62).  Et  de  audieniibus,  credentibus»  ac  perseve- 
rantibus  dicit,  quia  semen  cecidit  in  terram  banam,  et 
attulitfructum  (Luc.  viii,  8).  Et :  Qm  audii  verba  mea 
et  servat  ea ,  similis  est  viro  qM  cedificavii  domum  suam 
supra  petram  (Matth.  vii,  24).  i  Et  item  :  Qui  habei 
verba  mea  et  servai  ea^  UU  esi  qui  diligit  me  :  qui  au- 


eum  et  manifeslabo  ei  meipsum  (Joan.  xiv,  21).  Et : 
Qui  perseveraverit  usque  in  finem,  hic  salvus  erit  (Matih^ 
xxiv,  15).  >  Etitem  idem  beatusGregoriusde  eleclis 
et  reprobis  brevlter  in  homilia  octava  dicit  :  •  Na- 
scitiiro  Domino  mundus  describitiir,  qiiia  ille  appa* 
rebat  in  carne,  qui  electos  suos  ascriberet  in  aeieini- 
lat*e.  Quo  contra  de  reprobis  per  Propheum  dicitor : 
Deleantur  de  libro  viventium ,  et  cum  juUis  non  seH'» 
bnntur  (Psal,  lxviii,  29).  i 

Sed  si  adhuc  de  beato  Augtistino  quod  nondum 
posuimiis  vohint  audire ,  accipiant  quid  in  pnefato 
libro  de  Bono  vel  Dono  perseverantiae,  loquens  de 
Tyriis  ei  Sidoniis;  in  massa  perdilionis  reliclis  dixe- 
rit  (cap.  14)  :  <  Ex  quo,  inquit,  apparet  habere 


penetrare  non  potuil;  el  quem  non  solum  investiga-  ^  quosdain  in  ipso  ingenio  divinum  naturaliter  munus 


bilem  in  quibusdam  suis  senlentiis,  sed  eliam  infle- 
xibilem  vidil,  lerribilein  in  consiliis  esse  memoravit.i 
Et  ilem  alibi  in  Evangelio  legitur  de  his  qui  vocati 
ad  coeuam  venire  noluerunt,  quia  qui  invitati  erani 
nonfuerunt  digni(Mattli.  xxii,  8),  quoniam  quidam 
verbo  praedicalionis  vocantur ,  sed  dignt  non  sunt  ut 
obaudienles  veniant  :  quidam  antem  veniunt,  sed  di- 
gni  non  snnt  ut  in  vocaiion*  permaneant  :  quidam 
autem  nec  etiain  digni  sunt  ut  vocentur,  sicut  in 
pnefata  Evangelii  homilia  hic  doctor  egi^egius  dixit. 
Sed  et  in  irigesima  quinta  Evangelii  homilia  de  voca- 
tis  et  venire  nolentibus  dicii,  quia  <  siciil  iUi  pecca- 
tores  fuerunt,  qui  vocati  venire  noUierunt :  ita  hi 


inlelligenliae,  quo  moveantur  ad  fidem,  si  congrua 
suis  mcnlibus  vel  audiant  verba ,  vel  signa  conspi' 
ciant :  el  tamen,  si  Dei  alliore  judicio  a  perdilionis 
massa  non  sunt  graliacpraedeslinalione  discreti,  nec 
ipsa  eis  adhibenlur  vel  dicta  divina  vel  facla,  per 
quae  possinl  credere.  i  Et  post  paululum  :  <  Sed  nec 
illis  profuit  quod  polerant  credere,  quia  praedestinati 
non  erant  ab  eo,  cujus  inscrutabilia  suntjudicia  el 
invesligabiles  viic :  nec  istis  obfuisset  qood  non  po- 
terant  credere,  (quin  de  quibiis  dictum  est  per  Pro- 
phetam  :  Ex-c^vcavit  oculos  eorumf  et  induravii  cor  i7- 
lorum  (Isa.  vi ;  Joan.  xii) ,  si  ila  praedeslinati  essent, 
nt  eos  caecos  Deus  illuminaret ,  et  indiiratis  cor  la- 


quoque  peccatores  sunt,  qui  invitaniur  et  vcniunt.  «v  pideum  vellet  auferre.  i  Unde  post  panlulum  sequi- 
"   "  "  lurquod  praemisimus,  quorumaUerumadmisericor^ 

diam ,  allerum  ad  jiidiciura  pertlnet  illius,  cui  dicii 

anima  nostra  :  Misericordiam  et  judicium  cantabo 

tibi,  Domine  (PsaL  c,  i). 
99  De  hoc  ctiam  quod  in  hoc  capitulo  circa  finem 

posuinius,  €  Poenam  autem  illis,  »  videlicct  in  massa 


Sed  peccatores  superbi  r^spuuntur,  ut  peccatores 
huiniles  eligantur.  98  ^^  ^i^  etiaiu  qui  vocati  ve- 
niunt,  sed  in  vocatione  non  permanent ,  item  scri- 
ptuin  est,  quia  ad  teinpus  credunt,  et  in  tempore 
tentationis  recedunt.  Quod  Dominus  in  Evangelio  de 
audientibus  et  non  fructiflcantibus  verbuin  manifeste 


m  DE  PRiEDESTINATlONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  454 

peecate,  libernl  qnemqiitiii  pustlloniin  aiqiie  ma-  A  ante  contttilulionein  eieiM  in  Qimto,  dattirBS  eif 


gnorain,  nisi  ille  qui  propter  remitlenda  et  origiiialia 
ct  pr<^a  nostra  peccata  morluos  est,  sine  uilo  suo 
originali  proprioque  peccato.  Sed  quare  illos  potius 
quam  illos?  ilerum  atque  itenim  dtcimus,  nec  nos 
pigel,  0  komo^  iu  qui$  es  qui  rewpomUai  Deo  (Rom. 
ix«  20)  ?  In$cruiabiiia  $uui  judicia  eju$,  ai  inve$liga* 
Me$  tim  eju$  (iil.  xi ,  33).  Et  hoc  adjiciamus  :  A(- 
iiora  te  ne  qum$ieri%^  ei  foriiora  ie  ne  $€ruiaiu$  fuerie 
{Eecli.  III,  2i).  i  Sed  si  isU  el  illa  non  sulBctuiit» 
quae  de  libro  sappe  commemorato  cotitra  Pelafj^iom 
et  Coelestium  posuimus,  a<lbiic  ex  eodem  qu»  ipse 
y\r  sagacissimus'ibidem  prosecutos  est,  qiiae  necdum 
posuimiis  apponemns  [Htjpomn.  Hb,  vi)  :  t  Yerum 
autem,  inquienSy  esse  quod  diximus,  lieet  plene  stt 


graliam  gratis,  hoc  est  nullis  eomm  vel  fidel  vel 
operum  meriiis  pnecedentibus ;  et  majorlbus  etiam 
his,  qiios  praevidit,  si  apiid  eos  facta  essent,  suis 
miraculis  credituros  :  quibus  non  viill  subvenire, 
non  sobvenit  :  de  quibus  in  sua  praedestinatione 
occulte  quidem,  scd  jiiste  alind  judicavit;  >  Hoe 
enim  exemplo  suam  confirmare  obtrectalores  nostri' 
conanlar  senlentiam,  inflectentes  hoc  qiiod  dixit, 
I  de  quibus  in  sua  praedeiiinalione  occulte  qnidem 
sed  juste  aliiid  judicavit,  >  quasi  intelligi  voltierit 
sanciiis  AugusliniiSf  aliud  jodicavit,  ad  interitum 
pRedestinavit  :  qiiod  quam  absurJum  sit  inanifestis^ 
siinis  patet  indiciis.  Ait  eniin,  c  quibus  non  vult 
subvenire,   non  subvenit»  >  videlicet  quia  quibus^ 


djspulaium,  id  est,  perituris  pcenam  esse  praedesti-  B  subvenit,  praedestinalione,  id  est  gratise  praepara- 


naum »  audi  Petrom  aposlolum,  cum  futuros  esse 
pseudopropbeUs  el  magistros  mendaces,  et  aposta- 
las  in  Ecclesia  dicit,  sicut  fuenini  in  popiilo  veteri 
{IlPeir.  II,  1) :  quibos  judicium  jam  olini  non  cessat, 
ei  perditio  eorum  non  dormital.  Itcin  Judas  apo- 
stolus  :  Subinirmeruni  ^  ait,  quidam  homines,  qui 
oUm  prce$cripli  $uni  in  hoe  judicium  impit,  gratiam 
Domini  no$iri  Je$u  Chri$U  iran$ferente$  in  luxuriam, 
ei  iolum  Deum  auciorem  ei  Dominum  Jesum  Christum 
negani€$  {Jud,  4).  Et  Dominus  in  Evangelio  pec- 
catoribus  :  Jte  in  ignem  (eternum^  quem  paravit  Pater 
meu$  diabolo  et  angeti$  eju$ ;  praedeslinaiis  aiitem : 
yemie^benedicii  Patri$mei,percipite  regnum  paratum 
tobi$  ab  origine  mundi{Matth.  xxv,  il,  34),  id  est 


tioiie  subvenit.  De  his  autem  quibus  non  snbvenity 
aliud  in  sua  praedestinalione  occulie  quidem  se  juste 
judlcavit  ;  et  quid  judicaveril  in  subsequentibus 
apertissimedicit;  Nonenimest,  inquiens,  iniquitas 
apud  Deum  :  sed  inscruubilia  sunt  judicia  ejus,  el 
investigabiles  viae  ejus  (ftom.  ix,  33) :  univcrKe  autem 
viae  Domini  misericordia  et  verius  (P$ai.  xxiv,  iO). 
c  Invesligabilis  ergo  estmisericordia,  qnia  cujtis  vull 
miseretur,  nuUis  ejus  praecedentibus  meritis  :  et  in- 
vestigabilis  veriUs,  quia  quem  vult  obdorat,  ejus 
quidem  praecedenlibus  merilis,  sed  curo  eo  ciijus 
miseretur  plenimque  communibns,  sicut  duorum 
geminorum»  quorom  unus  assumitor,  el  unus  relin* 
quitnr.  >  Ecce  quid  est  illud  aliud,  quod  in  sua  prae- 


praedesllnatum.  Tenenda  est  igitur  inconcussa  hujiis  ^  deslinatione  Dominus  judicavit. 


dispotatioois  regula,  qua  divinis  testimoniis  claruit, 
peecaiores  in  malis  propriis,  anlequam  esseni  in 
mundOy  praescitos  esse  tantumnonpraedeslinalos,  pos- 
nam  autem  eis  esse  prsedeslinaum  secundum  quod 
praesciti  sunt.  >  Et  Prosper  in  absolutione  objcctionis 
decinue  contra  Vinceutianos  :  «  Uoc,  inquit,  praede- 
slinavil,  quin  Deus,  judicium  suuiu,  qiio  unicuique  re- 
tribuluruseslprout  gessit  sive bonum, sive  nialum.  > 
Dicant  obtreclatores  nostri,  quid  discors,  vel 
obvium,  sive  devium  invenerint  islis  sanctorum 
AiigusUni,  Gregorii,  atque  Prosperi  dictis  in  capi- 
Uio  a  nobis  excerpto.  El  si  non  possuiit  dicere, 
iiuinifeslum  est  maluisse  eos  maledicere,  quam  ve- 
rum  dicere.  Accipiant  etiam  concors  et  consonum 
praecedeiitibus  dictis  beati  Augustini  exemplum,  de 
sa^  nominato  libro  qui  titulatur  de  Bono  vel  Dono 
-jierseveranti».  Quo  exemplo  quidatn  abutentes  ad 
soos  sensiis  conaniur  infleclere,  sed  non  possunt : 
qoia  et  manifeslissiina  veritas  90  '^^  ^^  eodem 
exemplo,  et  in  praecedeniibus  ac  subsequentibus 
ejusdera  libri,  foriissime  molitionibos  eorom  reni- 
tilor.  Nam  loquens  contra  obloquentes  verltalis  sin- 
ceriUli»  sicut  in  lectione  ejusdem  libri  qui  voluerit, 
facile  cognoscere  poterit,  iu  ad  locum  dicit  (eap. 
II)  :  I  Proinde,  inquiens,  sicut  Apostolus  ait.  ^'^** 


Hinc  denique  sequuntur  verba  ipsius  Augustinl 
in  libro  de  Bono  perseverantiae  :  c  Dispar  est  exi- 
tits,  meriu  communia  :  in  qujbiis  lamen  sic  alter 
magna  Dei  bonilale  liberatur,  ut  aller  niilla  ejus 
iniquitate  damnetur.  Nunquid  enim  inlquius  est 
apud  Deum  ?  Absit.  Sed  investigabiles  siint  viae  ejus« 
Itaque  misericordiam  ejus  iii  his  qui  r.beranlnr,  el 
verilateni  in  his  qui  puniunlur,  sine  dubiutione 
credamus,  neque  inscruUbilia  scruUri,  aut  inve- 
stigabilia  vestigare  conemur.  Ex  ore  quippe  in- 
faotium  et  lactentium  suam  perficit  laudem  {PsaL 
viii,  5),  ut  qitod  in  his  videmus,  qooruin  liberaiio- 
nem  bona  eorom  nierita  nuila  pnecedunt,  et  in  his 
quorum  damnationem  utrisqiie  communia  originalia 
sola  praecedutit,  hoc  et  in  majoiibus  fieri neqiiaquam 
omnino  cunclemur,  id  est,  non  putanles  velsecun- 
dum  sua  meriu  gratiam  cuiquam  dari,  vel  nisi  suis 
meritis  quemque  punii*i,  sive  pares  qui  iiberantur 
atquc  puniuntur,  sive  dispares  habeat  causas  ma- 
las:  91  utqui  videtur  slare  videat  ne  cadat  (/  Cor^ 
X,  12),  et  qui  glorialur  non  in  se  ipso,  sed  in  Do- 
mino  glorietur  (/  Cor.  i,  31).  >  Ei  post  aliquanU  ia 
eodem  libro  subsequitur  dicens(rflp.  17):  c  Ista  igi- 
tur  sua  dona  quibuscunque  Deus  donat,  procul  dubio 
fiA  Hnnaiiiriini  »<iftA  nr.«ftr.ivii.  et  in  sua  oraescientia 


m 


HINGMARl  RHENENSIS  ARGHIEPiSGOH 


m 


€l  poeatio  Dei  {Rom.  xi,  29).  Namque  in  soa,  qtue  A  rum  lestimonionim  iMiraKlas  \4  agere  «oii  expoaee- 


Jalli  mutariqiie  non  poteat,  praescientia  opera  sua 
futura  disponere,  id  omnino  non  aiiud  quidquam  est 
quam  praidestinare* »  Et  postaliquanta :  c  Gum  kee 
et  alia  *multa  quae  pigei  repetere  dixerirous»  atque 
ostentlerimus  et  initium  fldei,  et  usque  in  finem  per«» 
severantiam»  Dei  dona  esse»  nee  ulla  futura  sua 
dona,  et  quse  danda  essent,  et  quibus  danda  essent, 
Deum  non  praescire  non  potuisse,  ac  per  iioc  praede- 
stinatos  ab  illo  esse  quos  liberat  et  coronat.  >  Ei 
aliquanto  superius  :  t  An  forle  nec  ipsa  dicunt,  quio 
Dei  dona,  praBdestinata  ?  Ergo  nec  dantur  a  Deo, 
autea  se  dalurum  esse  nescivit ;  quod  si  ei  dantur, 
et  ea  se  daturum  esse  pRescivit,  profeelo  praedestN 
BaviL  I  Et  sancius  Hieronymus  in  sententia  Ecde» 


ret :  «  Quod,  inqiiit,  personarum  acceptorem  Deum 
se  credere  existimant,  quin  auctores  et  dieaemina- 
iores  perversi  dogmatis»  si  eredant  quod  sine  ullis 
praBcedenlibus  meritis  ciqus  vult  Deus  misereuir,  et 
quos  dignatur  voeat,  et  quem  vult  religiosum  faeit, 
parum  aitenduni  quod  debita  reddatur  poent  dam- 
nalo,  indebita  gratia  liberato.  Agamus  ergo  graiias 
Salvatori,  dum  nobis  non  redditoro  oemiroas  quod 
in  damnatione  similium  etiam  nobis  debitum  fuisse 
cognoscimus.  Si  enim  utrique  liberarentur,  lateret 
quid  peccato  per  jostitiam  debeatur :  s»  nemo^quid 
gratia  largiretur.  Misericordia  et  veritas  ooearre- 
runi  sibi,  ut  nec  miserioordia  impediai  veritatem 
qua  plectitur  dignu^,  nec  verilas  misericordiam  qua 


siaste  :  *  Nou  e$t  omne  reeen$  sub  eole  dicendum  "  liberatur  indignua.  Ergo  cui  vult  misereiur,  et  quem 


^Eccle.  I,  10),  quod  ex  praescientia  el  praedestina- 
iione  Dei  jam  facia  sunt,  qusc  futnra  sunt.  Qul 
enim  electi  suni  in  Ghristo  ante  cousiilutionem 
roiindi,  in  prioribus  saeculis  jam  fuerunt.  i  Et  saii- 
cius  Augustinus  tn  libro  de  Gorreptione  ei  Gratia 
{cap^  9)  .  €  De  illo  dicit  et  propheia  Isaias,  Qui  fe" 
cii  4fute  futura  $uni,  Quicunque  ergo  in  Dei  pnyvi- 
dfnlissima  dispositione  pr»sciii,  prsedestinatif  vo- 
eati,  juseiacati,  gloriflcati  sunt,  non  dlco  etiam 
nondnm  renati,  sed  etiam  nondum  nati,  jam  filii 
Dei  sunt,  et  omnino  perire  non  possunt.  i  Et  Pro- 
sper  In  absolutione  ofajectionis  Gallorum  deciroas 
qufntae :  c  Diibium  non  est,  inqoit,  sine  ulla  tempo- 


Tult  obdurat.  Quaerimus  eniro  roeritum  dbduraiionis 
ei  InTenimus  :  merito  namqoe  peccati  universa 
massa  damnaia  est,  nec  obdurat  Deus  impertiendo 
maliliam,  sed  non  impertiendo  misericordiam.  Qqi- 
bus  enim  non  Impertitur,  nec  digni  suni,  nec  me- 
renlur,  ac  potins  ut  non  impertiatur  hoc  digni  sunt,. 
hoc  roerenlur.  Quaerirous  aulem  meritum  miserl- 
cordiae,  nec  Invenimus,  quia  nuUum  est,  ne  gratia 
evacuetur  sl  non  gratis  donatur,  sed  meritis  reddl- 
tur.  Quod  est  ergo  meritum  horoinis  ante  gratiaro^ 
quo  merilo  percipiai  gratiam,  cum  omne  bonum 
merituni  noslrum  non  in  nobis  faciai  nisi  gratia  :et 
eum  Deus  coronat  merita  nostra,  nihil  aliud  coro- 


rali  difTerentia  Deom  etpraescisse  simul  et  praedesti-  p  net  quam  munera  soa?  Sni^endium,  inqoit,  peccati 


nasse  quae  ipso  eraiil  aoctore  fecienda,  vel  qoae  ma- 
lis  meritis  justo  erant  jiidicio  relribuenda  :  praescisse 
autem  taniuromodo,  non  etiam  praedestinasse,  quas 
tM>n  ex  ipso  erant .  causam  operationis  habitura* 
Potest  itaqiie  sine  praedcstinatione  esse  prapscientia, 
praedestlnatio  aulem  sine  praescientia  esse  non  po- 
test.  I  Et  item  in  Recapitnlatione  qointa  decima : 
c  Quae  cnim  ex  Dei  monere  habemos,  et  qoae  praescita 
dicunior,  non  possont  noii  esse  praedestinata»  ei 
qoas  praedestinata  appellanior,  non  possunt  non  esse 
praescita.  i  Et  in  absolutione  objeclionis  decimae 
quintae  contra  Vincentianos  :  Nullaro  animam  ne- 
quiler  lurpiterque  vietoram  Deus  ad  boc  ut  laliter 
viveret  praeparavit,  sed  talem  fotaram  non  ignora- 


mor$^  gratia  autem  DH  vita  mtema  in  Ckri$to  Jetu 
Domino  no$tro  (Rom.  vi,  23)..Sed  si  vasa  siint  irae,. 
quae  perfecta  sunt  ad  perditionem  quae  iilis  deblta 
redditor»  sibi  hoc  imputent,  quia  ex  ea  roassa  facta 
siini,  quam  propter  unius  peccaturo  in  qoo  orones 
peccaverunt,  roerilo  Deus  justeque  daronavit.  Si  au- 
tem  vasa  sunt  misericordi»,  quibus  ex  eadem  massa 
faclis  supplicium  debitum  reddere  noluit,  non  se 
Inflent,  sed  ipsuro  glorificent  qui  eis  roisericordiam 
non  debitam  praesiltit.  Non  Itaque  gratuitae  miseri- 
cordiae  Dei  pertinacissima  adversentur  Insania.  Si- 
nani  filium  hominis  in  qualibei  aetate  quaerere  et 
salvnm  facere  quod  perierat.  Nec  de  InscruiabRibus 
judiciis  ejus  audeant  judicare,  cur  in  una  eaderoqne 


vii,  et  de  tali  josie  se  judicaturum  esse  praescivit.  j)  causa  super  aUum  veniat  miserioordia  ejus,  super 


Atqiie  ita  ad  praedestinationem  ejus  nihil  aliud  re- 
ferri  potest,  nlsi  quod  aut  ad  debitam  jusiitifle  retri- 
botionem,  aut  ad  indebitam  pertinet  gratias  largita- 
iateni.  Yideani  et  non  invideant  reprehensores 
nostri,  et  dainnalores  caplluli  ex  his  scnteniiis  a 
nobis  excerpli,  qnam  concorditer  consonet  sensus  a 


alium  autem  maneai  ira  cjus.  Qui  enim  suni  isti 
qui  respondeant  Deo,  quandoquidem  ille  Rebeccae 
habenti  geroinos  ex  uno  concubitu  I^aac  palris  mn 
stri,  cum  illi  nondum  nati  nibil  egisseni  boni  vel 
mali,  utseciindum  electionem  propositum  ejus  roa- 
neret,  electlonem  scilicei  graii»  non  debiti,  eleciio- 


157  DE  PRiEDESTINATlONE  DISSERTATIO  P09TERI0R.  158 

Hiiic  efiaiii  8aiict«s  Attgusiious  in  libro  qaiiiiA  A  n»lis  meritis  damnare,  quia  jiistas  est.  i  Et  in  libro 


quinlo  (cap.  18) :  c  Itaque  isto  malo,  quin  libidinis» . 
cum  bene  utuntur  conjugati  fideles ,  a  cujus  reattt 
soluti  sunt  munere  Salvatoris »  profecto  quicunque 
inde  nascuntur,  ^usdem  niunere  Grealoris,  non  si» 
cut  nobis  obicis  in  regnum  diaboli  pratparantur»  sed 
ab  illo  potiiis  eruendi,  ct  in  regnum  Unigeniii  irans- 
lerendi.  i  Item  in  eodem  libro  :  c  Nam  prorsus  ea 
non  perpeti  cum  bic  viviiur,  nullo  modo,  nulla  ra- 
tione  quisquam  poiest :  nec  tamen  sive  maximis, 
sive  minimis  urgeatur,  fas  est  ut  dicat  ei  qui  se 
flnxit,  quamvis  omnipotenti,  jusio  et  bono :  Quare 
me  Mc  fecisti  ?  et  de  jugo  gravi,  quod  est  super  fiUo« 
primi  Adam ,  nemo  liberat  nisi  secundus  Adam»  i 
Et  post  p^ululum  :  c  Licet  ipsi  boc  nescianl ,  donee 
mandi  ex  operibus   praBCognilis  putarentur  electi,  B  si  ex  illo  sunt   pnedestinatorum  ^  numero ,  acci* 


eoDtra  inlianum  ita  dicit  (cap.  5) :  c  Denique  et  hic 
cnm  dixissec  :  Oiniim  roo|ieriiiitiir  in  bonum  hi$  qm 
MecundumpropoiUum  voca/isiuil,  continuo  subdidit, 
quoniam  quoi  ante  prtemvU  el  prmdeuinami  con^ 
farme$  fieri  imaginis  FiUi  ejus^  ul  sU  primogemtus  in 
muUis  frairibus :  quos  autem  prtedestinavU  iUos  et 
uocnvU^  et  quos  voeamt  ipsos  et  justificavit ;  quos  au-' 
temjustificavit  ipsaset  glorificavit  (Rom.  viii,  28-30). 
lii  sont  secundum  propositum  vocati  :  ipsi  ergo 
elecU,  et  hoc  ante  mundt  constitutionem,  ab  eo  qui 
Tocat  ea  quae  non  sunt ,  tanquam  sint,  sed  electi 
per  electionem  gratiae.  Unde  dicit  idem  doctor  et  de 
Jsrael :  Reiiquice  per  electionem  gratUe  salvte  facta 
(Bam.  XI,  5).  Et  ne  forte  ante  constitutionem 


secutas  est  et  adjunxit  :  Si  autem  gratia^  jam  non  ex 
operibust  alioquin  gratiajam  non  est  graiia  (ibid.^  6). 
Ex  islo  numero  electorum  et  praedestinatorum,  etiam 
qoi  pessimani  duxerint  vitam,  per  Dei  benignitatem 
adducuntor  ad  pcenitentiam  ,  per  cujus  patientiam 
non  sunt  buic  vitae  in  ipsa  scelerum  perpetralione 
snbtracti,  ut  ostendatur  et  ipsis,  et  aiiis  cohxredibus 
eorum,  de  quam  profundo  malo  possit  Dei  gratia  li- 
berare.  Ex  bis  iiemo  perit  quacunque  aetate  moria- 
lur  :  absit  enim,  ut  pradesUnatus  ad  vitam  sine  sa- 
cramento  mediatoris  finire  permittatur  hanc  vitaro. 
Propter  bos  Dominus  ait  :  Hac  est  autem  voluntas 
ejus  qui  misU  me  Patris^  ut  omne  quod  dedit  mihi  non 
perdam  ex  eo  (Joan.  vi,  39).  Caeteri  autem  mortales. 


piant  Spiritum  qui  ex  Deo  est,  ut  sciant  qu«  a  Deo 
donata  sunt  eis.  »  Et  item  in  eodem  libro  :  c  Si  hoc 
profundius  esse  perspicis,  quam  ut  abs  te  valeat  in- 
veniri,  utrumque  ulrique  nostrum  profundom  sit, 
cur  et  in  majoribus  et  in  minoribus  Deus  velit  alteri 
et  nolit  alteri  subvenire  :  dum  tamen  certum  et  im« 
mobile  teneamus,  non  esse  iniquflatem  apud  Deumv 
qua  quemquam  sine  malis  meritis  damnet,  et  esse 
bonitatem  apud  Deum,  qua  multos  sine  bonis  meritis 
liberet,  demonstrans  in  eis  quos  damnat  quid  omni* 
bus  debeatur,  ut  hinc  discant  qnos  liberdt,  quae  sibi 
poena  debita  relaxetur,  et  quae  indebita  gratia  con- 
donetur.  »  Et  item  in  libro  quinto  :  c  Aut  certe» 
quia  parum  erat  vitam  quam  nascendo  sortitus  est^ 


qui  ex  isto  numero  non  sunt,  et  ex  ea  quidem  roassa,  C  ideo  addidit  et  misericordiam  :  ne  remaneret  natu- 


ex  qua  et  isti,  sed  vasa  ine  facti  sunt,  ad  utiiitalem 
nascuntur  istorum.  Non  enim  quemquam  eorum 
Deus  temere  ac  fortuilo  creat,  aut  quid  de  illis  boni 
opereiur  ignorat :  curo  et  hoc  ipsum  bonum  opere- 
lur,  quod  in  eis  humanam  creat  naturam,  et  ex  eis 
ordinero  sseculi  praesenlis  exornat.  Isiorum  neminem 
adducit  ad  poenitentiam  salubrem  et  spiritaleni,  qua 
homo  in  Christo  reconciliatur  Deo,  sive  illis  amplio- 
rem  patientiam,  sive  non  imparem  praebeal.  Quamvis 
ergo  omnes  ex  eadem  massa  perditionis  et  damna** 
tionis  secundum  duritiam  cordis  sui,  et  cor  impceni- 
lcns,  quantum  ad  ipsos  pertinet,  thesaurizant  sibi 
iraro  in  die  irae,  quo  redditur  unicuique  sccundum 
opera  sna,  Deus  lamen  alios  inde  per  misericordem 


raliler  filius  irae  sicut  caeteri,  atque  inter  vasa  irae» 
non  inler  vasa  inisericordiae  fieret.  »  Et  in  libr» 
sexio  (cap,  1)  :  c  Quos  quidem  ab  isto  tanto  roalo 
potest  graiia  Dei  per  sanguinem  Mediatoris  eruere  ; 
&ed  unde  potuerunt  in  tantum  malum  ruere,  si  di-* 
vino  judicio  nulla  origini  debetur  pcena  vitiatae?  > 
Itero  in  eodem  iibro  (cap,  4)  :  c  In  eis  ergo,  ut  sa^o 
diximus,  irae  vasis  notas  facit,  secundum  Apostolum» 
divitias  gloriae  suas  in  vasa  misericordiae,  ne  glorien- 
tur  tanquam  de  meriiis  viiae  sna>,  cum  cognoscant 
hoc  sibi  justissime  reddi  potuisse,  quod  vident  reddi 
paribus  cpnsortibus  moriis  suae.  >  Et  item  in  eodem 
libro  (cap.  5)  :  c  Cerle  hic,  ubi  fati  nulla  est  immo- 
bililas,  nulla  fortunae  temeritas,  nulla  personas  di- 


bonitatem  adduclt  ad  poenitentiam  ,  alios  secundum  ^gnitas,  quid  restal  nisi  misericordiae  verilatisque 

profunditas?  ut  sciamus  et  ex  hoc  incomprehensi- 
bile  comprehendamus ,  juxta  duos  homines,  unum 
per  quem  peccalum  intravit  in  mundum ,  alteruni' 
qui  loHit  peccatum  mundi,  omnes  ftlios  concnpi- 
scenliae  canialis,  undecunquc  nascanlur,  ad  jugum 
gravc  filionmi  Adam  inerito  periinere,  et  ex  hi» 
omnes  fiiios  gratiae  spiritalis,  undecunque  nascan- 
tur,  ad  jugum  suave  filionim  Dei  sine  merilo  per- 


justum  judiciom  non  adducit,  >  et  caolera  quae  in 
eodem  loco  prosequrlur.  De  quo  capitulo  contra 
decimam  lertiam  objeciionem  Gallorum  sanctus 
Prosper  calholicc  et  sufficientcr  satis  disseruit.  Iiem 
sanctus  Augustinus  contra  Julianum  in  libro  lertio 
(cap,  17).  c  Quis  autem  Christianus  ignoret,  quod 
ille  qiii  primum  hominem  fecit  cx  pulvere  omnes  fa- 
hriielur  ex semine?  sed  ex  semine  94  jam  vitiato 


•t....^  j... 


159 


HINCMAEl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPl 


m 


miseratione  non  debita  :  quos  elegit  anle  constilu-  A  ess<<t.  Si  enim  lalis  factnsesset,  inculpabilis  esset,  et 


tioneni  numdi  per  eleolionem  gralia",  non  ex  operi- 
btts  ,  vel  pnelcritis  ,  vel  pracsentibus ,  vel  foturist 
alioquin  gralia  jani  non  est  gratia.  >  Hxc  omnia  excm- 
pla  intoeatur  lector,  si  astipulentur  capilulo  a  nobis 
excerpto,  in  qno  scriptum  est :  Homo  libero  arbUrio 
fnale  utens  peccavit  et  cecidit,  et  factus  est  massa 
perditionis  tottus  humani  generis,  Deus  autem  bonus 
tt  justus  elegit  ex  eadem  massa  perditionis  secundum 
pr(sscientiam  suam^  quos  per  gratiam  prcedestinavit 
ad  vitam,  et  vitam  illis  praidestinavit  wternam  :  cos-^ 
teros  autem ,  quos  justitiee  judicio  in  massa  perdi- 
aionis  reliquitf  perituros  praescivit,  sed  non  ut  peri- 
tent  prade^tinavit :  pomam  autem  t//u,  quia  justus 
estf  pradestinavit  ceternam, 

CAPUT  XYIL 

Ik  eo  quod  Gothescalcus  exemplum  libri  beati 
Augustini^quemsuicomplices  ejusdem  esseauctoris 
denegant,  ad  suam  confirmandam  sententiam  posuit, 

•  et  de  aliis  sanctorum  sentenliis  ad  statum  capituli  a 
nobis  excerpti  propositis, 

'  Denique  Gothescalcus  de  libro  Hypomnesticon 
Anguslini  inter  c%lera  ad  confirmandam  sententiam 
8uam,  quia  sintreprobi  a  Deopraedestinali  ad  poenain, 
boc  ponit  exemplum  dicens  de  Juda  :  c  Si  lalis,  in- 
quic  beatus  Augustinus,  faclus  esset,  inculpabilis 
esset,  et  Dei  opiticio  rcpularetur,  non  Jud.ne.  injnste 
etiau  in  eo  praslata  damnalio  esset.  Item  Petrus, 
Quibus  judicium  jam  olim  non  cessat^  et  perditio  eo- 
rum   non  dormitat  (ii  Petr.  ii,  3).  El  Judas,  Subin- 


Dei  opiAcio  reputaretur,  non  Jud».  Injuste  eiiam  In 
eum  praelata  damnatio  esset.  Sed  alfsit  liuc  a  sanime 
bono  judice  auctore  omnium  bonorum  Deo,  damna* 
tore  vero  cunctonim  malonim,  qui  roalQm  Judam, 
ut  prsedixi,  praescivit  non  fecit,  et  tamen  in  qiiibns 
pra;scivit,  judicio  jnsto  tradens  euni  in  reprobom 
sensum,  nt  impleret  permisit;  et  ideo  perraisil,  quia 
per  Spirilum  sanctum  eum  i>eritiirum  ante  pne- 
dixit.  »  Et  post  paulnlnm  :  c  Talis  ergo  perituronim 
omniuiii  caosa  est,  licet  culpa  sit  a  cuipa  dissimilis. 
Verum  autem  esse  quod  diximus,  licet  plene  sit  di- 
sputatum,  id  est  periturispoenam  essepraedestinatam, 
audi  Petrum  apostolum,  cum  fulnros  esse  pseiidopro* 
phetas,  etmagistros  mendaces,  et  aposlalas  in  Eccle« 
B  sia  dicit,  sicut  fuerunt  in  populo  veteri :  -  Qict^ici 
judicium,  innuit,  jam  olim  non  cessat,  et  perditio 
eorum  non  dormitat  (11  Pet,  ii,  3).  Item  Judas  apo- 
stolus:  Subintroierunt,  ait,  quidam  homines,  qui  olim 
prcBScripti  sunt  in  hoc  judicium  impii,  gratiam  Domim 
nostri  Jesu  Christi  transferentes  in  luxuriamy  et  solum 
Deum  auctorem  et  Dominum  Jesum  Christum  negatt- 
les  {Jud,  4).  Et  Dominus  in  Evangelio  peccatoribus  : 
Jle  in  ignem  wternum,  quem  parnvit  Pater  meus 
diabolo  et  angelis  ejus  ;  praedestinatis  autem,  Venite^ 
benedicti  Patris  met,  percipite  regnum  paratum  vobis 
ab  origine  mundi  (Matth,  xxv,  41 ,  34),  id  est  prjc- 
destinalum. » 

Hinc  quoque  nihil  conlra  eumdem  Gothescalcum 
loqui  censuimus,  cum  saiis  apertissime  sanctus  Ati« 


troiemnl  quidam  homines,  qui  olim  pra^scripti  sunt  in  ^  gustinus  pro  se  contra  eum  loquatur.  Cujus  sensui 

et  verbis  de  regno  sanctis  pnedestinato,  el  de  poenis 
reprobis  pnvparatis,  sanclus  Joannes  Constantinopo- 
litanus,  uno  spiritn,  uno  animo,  unoqiie  ore  con- 
cordat  in  libro  de  Reparatione  lapsi,  sicut  supra 
posuimus  :  qui  ex  evangellca  vcritate  demonstrat 
regni  ccelorum  gloriam  propler  homines,  gehcnnam 
quoque  faclain  propter  dinbohim.  Sed  et  de  Juda  in 
eodem  libro  idcm  sanctus  Joannes  ita  dicit  :  «  Pro> 
pterea  denique,  inquieiis,  et  Judam  iinmicus  hinc 
rapuit,  ne  forte,  quia  sciebat  quod  csset  redilus  ad 
sahitem,  lapsuin  suum  poenilentia  reformaret.  Ego 
enitn,  etiainsi  mirum  videlur  esse  quod  dico,  ne 
illud  quidem  Jud»  peccatum  dixerim  vires  exce- 
dere  poenitenliai  potuisse.  i  Unde  et  sancius  Am- 


hocjudicium  impii  (Jud.  4).»  Cujuscxcitas  iion  tan- 
tum  adniiranda  quantum  demonslranda  videtur  : 
quia  derelictis  manifestissimis  talibus  tantisque 
exetnplis,  quae  ex  eodem  libro  posuimus,  liaec  tan» 
tum  Iria  exempla  decurtavit,  et  ad  sensum  suum 
fmpudenler  inftexit.  Nam  loquens  in  eodem  libro 
beatus  Aiiguslinus  de  pnedestinatione  eleclorum, 
et  reliclione  rcproborum,  ita  dicit  {Hgpomn.  lib.  vi) : 
«  Diximus  nainque  de  damnabiii  humani  generis 
massa  Deuin  praescisse,  misericordia  non  meritis, 
qiios  et  electione  gratiie  pncdesiinavit  ad  vitam ;  cx- 
teros  vero,  qui  judicio  juslitise  ejus  ab  hac  gralia 
elOciuntur  cxpertes,  praescisse  lantum  viiio  proprio 
perituros,  iion  ul  perirent  prxdeslinasse.  »  Et  post 


paululiim  :  «  His  poenam  prccdestinatam  esse  rite  fa-  ^  brosius,  cum  exponeret  versum  Psalnii  cxvtii  :  Po- 


temur.  Quod  ut  probare  vaicamus,  solum  rcor  ad 
exemplum  suflicere  Judain.  Hunc  enim  Deus  cum 
prsescisset  in  vitiis  propri;B  voliintalis  possimum 
fore,  id  est  eleclione  discipnlatus  sui  bene  a  Christo 
confcrenda  male  usurum,  QQ  et  avarilia  ardentem 
pretio  Juda^is  Dotninum  tradlturum,  poenam  ei  prae^ 
destinavit  ex  merito,  i  Quod  cum  exemplis  Scnptu- 
rarum  satissime  conrinnarel,  ad  bunc  locum  perve- 


suerunt  peccatores  laqueum  mihi ,  ait  :  «  Ac  ne 
mediocrein  hunc  laqueum  pules,  hic  laqueus  Judam 
apostolum  strangolavit :  cui  miscr  cum  esset  illa- 
queatus,  ul  proderet  Dominum,  ubi  advcrtit  quan- 
tum  sceleris  esset  admissum»  laqueo  97  se  ipse 
suspendit.  Sed  el  ipse  laqueus  diaboil  fuit,  ul  non 
agcrct  pceuitcntiam,  sed  laqiieo  se  suffbcaret.  Dciis 
enim  etiain  in  ipsos  pius  est  prodilores,  ul  ad  poe- 


151  DE  PRyCDESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERICR.  m 

Mi  tenentur  astricli,  ctim  possint  dicere  :  Dtsriim-  A  cuHdum  opera  sHa :  hi$  quidem  qui  secundum  patien* 


pamiM  vincula  eorwn.  Dedil  enini  tibi  Scriptitra 
divina ,  ut  non  solum  caveas  diaboli  laqueuai,  sed 
etiaro  per  pceniteniiam  ejus  vincula  disrunipas.  i 

Quantuni  namque  Deus  poenitentiam  omnis  pecca* 
loris  acceplet  ct  diligat,  qui  non  vult  mortem  pec* 
catoris,  sxiiS.  ut  converlalur  et  vivat,  et  in  evangclicis, 
et  in  apostolicis,  et  in  propheticis  scripluris  ipse  de- 
monstrau  Videns  enim  civilatein  peccalricem  ilevit 
super  illam  dicens,  Quia  $i  cognoviues  et  tu  (Luc. 
XIX,  42) ,  subauditur,  pGenitentiae  lacrymis  fleres; 
quia  gaudinm  est  super  uno  peccatore  pceuilentiaiu 
agente  (Luc,  xv,  7),  quae  inulioties  pracdicatur,  ut, 
Vcmitentinm  agiie^  appropinquavit  enim  regnum  cce^ 
loTum  {Mattlu  iii ,  1).  Et  in  Evangelio  Marci,  Yenit 


tiam  boni  opcris,  giorxam  et  honorem  el  incorruptionem 
quwrunt,  vitam  ceternam;  his  vero  qni  sunt  ex  conten^ 
tione,  et  qui  non  acquiescunt  veritati ,  credunt  autem 
iniquitati,  ira  et  indignatio,  et  angustia  super  omnem 
animam  hominis  operantis  malum  (Rom.  ii,  4-9).  De 
quibus  Psaimista ,  Statuerunt  oculos  suos  declinare 
in  terram,  et  ecce  qui  elongant  se  a  /e,  Dominey  pert- 
bunt(Psal.  xvi,  if).  £t:  Perdidisti  omnes  qui  forni- 
cantur  abs  te  (PsaL  lxxii,  27).  Quos  invitat  Dominus 
dicens :  Audi,  pupulus  meus^  et  cuntestabor  te;  Israei^ 
si  audieris  me.  Pfon  erit  in  te  deus  recens,  neque  ado* 
rabis  deum  alienum.  Ego  enim  sum  Dominus  Deut 
tuus(PsaL  Lxxx,  9-11).  £t  de  quibus  ilerum  conque* 
ritur  dicens :  Et  non  audivit  poputus  meus  vocem 


Jesus  in  Galila*am  prwdicans  Evangelium  regni  Dei,  et  B  meam ,  et  Israel  non  intendit  mihi,  Ideo  dimisi  eo$ 


diceus :  Qucniam  impletum  est  tempus,  et  appropinqua* 
tit  reynum  Dei^  pcsnitemini  et  credite  Evangelio^ 
(if^irc.  1,  14.)-£t  Joannes  Baptista,  Facite  fructus 
dignos  pcsniteniias  (Luc.  iii ,  8).  Et  Petrus,  Pcenite^ 
mini  et  contertimini  ut  deleantur  vestra  peccata  (Act, 
III,  19).  Et  item  Scriptura,  Misereris  omnium,  Do^ 
mine,  et  nihil  odisli  eorum  quce  fecisti ,  (iu<tmtt/aiii 
peccata  bominum  propter  pmnitentiam  (Sap.  xi,  24 « 
25).  Quam  qui  agere  fugit,  iion  Dei  prxdestinatione 
perit,  sed  ipse  in  perdilionem  se  ipsuin  dimergit, 
Domino  atleslante  in  Evangelio  Lucae ,  Cum  ei  nun- 
tiatum  e$set  a  guibusdam  de  Galilais,  quorum  sangui-' 
nem  Pilatus  miscuit  cum  sacrificiis  eorum,  quibus 
respondens  dixil:  Putaiis  quod  hi  Galilai  prw  omni» 


secundum  desideria  cordis  eorum  :  ibunt  in  adinvea- 
tionibus  suis.  Si  populus  meus  audisset  me,  Israel  <t 
in  viis  meis  ambulasset,  pro  nihilo  forsitan  inimicos 
eorum  humiliassem,  et  super  tribulantes  eos  misissem 
manum  meam.  Inimici  Domini  mentili  sunt  ei ,  el  erit 
tempus  eorum  in  scecula  (ibid. ,  12-16).  Quos  ad* 
huc  in  singulari  persona  Evaiigeiium  Lucx  bortatur 
dicens  :  Ciim  autem  vadis  cum  adversario  tuo  ad  prin^, 
cipem  in  via,  da  operam  liberari  ab  Hlo,  ne  forte  tra^ 
dat  te  apud  judicem,  et  judex  tradat  te  exactori ,  ei 
exactor  mittat  in  carcerem  (Luc.  xu,  58).  Adversarius 
noster,  inquit  Beda,  in  via  est  sermo  Dei  cooirariua 
noslris  carnalibus  desideriis  in  praesenli  vita  :  a  quo 
ipse  liberatur  qui  praecepiis  ejus  humiliter  subditur. 


bus  Galilffis  peccatores  fuerunt,  quia  taiia  passi  suntf^  Alioquin  adversarius  judici,  et  judex  Iradet  exaclori: 


Son,  dico  vobis;  sed  nisi  jxenitentiam  habueritis,  om- 
nes  sinuiiter  peribitis.  Sicut  et  ilU  decem  et  octo  supra 
quos  cecidit  titrris  inSiloe,  et  occidit  eos,  putatisquia 
et  ipsi  debitores  fuerunt  praiter  omnes  homines  liabi' 
tante»  in  Jerusaiem  ?  Non,  dico  vobis ;  sed  si  non  pce- 
nitentiam  egeritis,  omnes  similiter  peribitis  (Luc.  xiii, 
1-5).  Unde  Beda  :  Et  isti  ilierosolymitx  quemadmo- 
duin  et  iili  Galilaei,  nou  soli  fuerunt  peccatores,  sed 
in  terrorem  sunt  reliquorum  puniii :  qui  ntina  turris 
oppressi  praenuntiant  omnes  qui  poenitere  noluerunt 
perituros.  Quales  plangit  Paulus  dicens,  Vt  (ugeam 
vntttos  ex  his  qui  ante  peccaverunt ,  et  non  egerunt 
peenitemiam  (II  Cor.  xii,  11);  et  de  qualibus  Domi- 
nusdicit,  Vocavi,  dicens  pcenitentiam  agite,  et  re- 
nuistis:  extendi  manummeam,  et  non  fuit  qui  aspi- 
eeret,  Despexisiis  omne  consilium  meum,  et  increpo' 
tiones  meas  neglexistis  (Prov.  i ,  24).  Propterea  prae- 
destinalum  tales  puuiet  judicium  de  quo  ibidem 
suhsequitur»  Ego  quoque  in  interitu  vestro  rtdebo ,  el 
sub$annabo,  cum  vobis  quod  timebatis  advenerit :  cum 
irruerit  repentina  calamitas,  etjudicium  vel  damnatio 


quia  ex  sermone  Domini  contempto  reus  peccaior 
tenebitur  in  examine  judicis;  quem  judex  exacton 
tradet,  quia  hunc  maligno  spiritui  ad  ulUonem  tra^ 
here  perroittet,  ut  compulsam  animani  ipse  ad  pQe«. 
nam  de  corpore  exipt,  qiue  ei  ad  culpam  sponie 
ponsensil.  Exactor  mittit  io  carcercm,  quia  per  nia 
lignum  spiritum  in  inferno  retrudilur,  quousque  dieg 
judicii  veniat,  ex  quo  jam  in  inferni  ignibus  simul 
et  ipse  crucietiir.  Dico  tibi,  Non  exies  inde  donec 
etiam  uovissimuin  minuium  reddas,  id  est  dooec 
etiam  minima  peccata  persolvas :  quae  quia  semper 
solvere  pcenas  paiiendo,  sed  nunquam  persolvere 
veniam  consequendo  poteris,  neque  enim  ibi  veni« 
locus  erii,  nunquam  exies  inde«  ubi  perpetuas  ope^ 
rum  poenas  lues,  sciiicet  praedesUnato  judicio  ex  re- 
iributione  justiti^. 

Et  quia  plus  seiisu  pertinacibus  quam  vivacibuSf 
ct  potius  curiosis  quam  siudiosis  cogimiir  respoii- 
dere,  dicamus  illis  quod  sanctus  Augustinus  in  iibro 
de  Pncdestinatione  sanctorum  suis  rcspondit  dero* 
galoribus  :  <  Multatioquit,  dixiinus,  et  fortasse  jam 

HiKiiim  nntiiiiniis  npr6iio<liki.ik  migik  v/vlfimiie    tkt  t%AU.,^ 


t63  IIINCMABI  RHEMENSiS  AUGHIEPISGOPI  m 

rant  confra  Gatios,  accipiam  quae  ideni  bealus  Au-  A  lificali.  Quod  aulem  posuit  in  iine»  iUos  ei  giorifica' 


gustinus  scripserat  contra  Africanos  Praedestinatia- 
nos  in  libro  de  Correplione  et  Graiia,  de  quo  sancius 
Prosper  ad  beatum  Augustinuni  dicit ,  in  epistola 
pro  hujusmodi  negoiio  ad  iilum  directa  :  c  Evenit, 
Inquit,  ex  dispositione  misericordise  Dei ,  ut  cum 
quidam  intra  Africam  similia  movisscnt,  videlicet 
sicut  ipse  praescripsit ,  his  qui  in  Massiliensi  urlie 
coDsistunt,  librum  de  Correptione  et  Gratia  plenum 
ditins  auctoritatis  emitteres.  De  quo,  sicut  et  de 
aliis  libris  quos  commemoravimus ,  convententius 
est  ad  revincendos  errores  exempla  ponere ,  per 
quos  voluit  ipse  eosdcm  errores  revincere,  quam  de 
iltis,  quos  in  libris  islis  studuit  sicut  est  certum 
corrigere.  Nos  in  prxscripio  capitulo  ,  sicut  supra 


vi/,  siquidem  illa  gioria  est  hic  intettigenda,  de  qua 
idem  dicit,  Cum  ChrUtu$  apparuerit  vita  vestraf  tune 
et  vos  apparebitis  cutn  ipso  in  gloria  {Col.  iii,  i), 
noiidum  factum  est.  Quamvis  et  illa  duo,  id  est  voca- 
vit  et  justificavit,  uon  in  omnibus  facta  sint,  de  qul- 
bus  dicta  sunt :  adbuc  enim  usqoe  in  Onem  sa&cali 
raulti  Tocandi  et  jusltflcandi  sunt :  et  tamen  verba 
pneteriti  temporis  posuit  de  rebus  etiam  futuris» 
Unquam  jam  fecerit  Deus,  qnae  jam  ut  flerent  ex 
xternitatc  disposuit.  Ideo  de  illo  dicit  et  propheu 
Isaias :  Qui  fecit  qucs  futura  sunt.  Quicunque  ergo  in 
Dei  provjdentissima  dispositione  praesciti,  pnedestt- 
nati,  jusiiflcatl,  etglorificati  sunt,  non  dico  ctiani 
nondum  renati ,  sed  etiam  nondum  nati,  jam  fiUi 


tatatum  est,  diximus  :  Deus  bonus  et  justuselegit  H  Dei  sunt,  et  omnino  perire  non  possunt.  >  Et  post 


«X  eadem  massa  perditionis  secundum  praescientiam 
ftnamquosper  gratiam  praedestinavit  ad  vitam,  et 
▼itam  illis  praedestinavit  seternam  :  caeteros  auiem, 
quosjustojudicio  in  massa  perdiiionis  reliquit,  pe- 
rituros  praescivit,  sed  non  ut  perirent  praedestinavit , 
|HBnam  autem  illis  quia  justus  est  praedestinavit 
aetemam.  i  Et  beatus  Augustinus  in  memoraio  libro 
de  Gorreptione  et  Gratia  {cap.  7) :  «  Qui  vero  ,  in- 
quit,  perseveraturi  non  sunt,acsica  fide  Chrisiiana 
eleouTersatione  lapsuri  sunt,  ut  tales  eos  vitae  hu- 
jus  finis  iiiveniat,  procul  dubio  uec  illo  tempore  quo 
bene  pieqne  vivunt  in  praedestinatorum  numero  com- 
pvtandi  sunt.  Non  enim  sunt  a  massa  illa  perdiiionis 
praescietttia  Dei   et  praedestlnatione  discreii.   »  Et 


aliquanla  {cap»  10) :  «  Si  enim  secundum  proposiium 
▼ocatus  Iste,  procul  dubio  illi  etiam  quod  corripitur 
Deuscooperatur  in  bouum.  Utrum  autem  ista  sit  voca- 
tio,  quoniam  qui  corripit  iiescit,  faciatipse  cum  chari- 
tate  quod  scit  esse  faciendum.  Scit  enim  tali  corripieit- 
do  facturumDeum  aut  misericordiam  aut  jodiciuin  : 
misericordiam  quidem,  si  a  massa  perditionis  illequi 
corripitur  gratix  largitate  discretus  est,  et  non  est 
intervasa  irae,  quae  perfectasunt  in  perditionem,  sed 
intervasaroisericordiae,  qu»  praeparavit  ingloriam.» 
Unde  et  idem  beatus  Augustlnus  in  libro  de  Prae- 
destioatlone  gratiae  dicit  {cap.  5) :  «  Ab  illo  ergo,  qui 
aeternus  et  praescius,  qni  et  jusius  et  pius  esi,  qui  et 
exerit  debitam  severitatem ,  el  exhibel  indebitam 


item  {cap.  9) :  «  Nec  nos  moveat,  quod  filiis  suis  C  pietalem,  et  habet  in  creandis  atque  eligendis  homi- 


qmbasdam  Deus  non  dat  istam  perseverantiam.  Ab 
siienim  ut  ita  esset,  si  de  illis  praedeslinalis  essent, 
et  secundum  propositnm  vocatis,  qui  vere  sunt  filii 
promissionls.  Nam  isti  cum  pie  vivunt  dicnntur  filii 
Del :  sed  quoniam  victuri  sunt  impie  ,  et  in  eadem 
impietate  morituri,  non  eos  dicit  fliios  Dei  praescien- 
tia  Dei.  i  Attende  quare  non  dlxit  hic,  sicnt  dicunt 
Praede8tlnatlani,ad  interitum  praedestinatio  Dei :  sed 
dixit  de  electis  loquens  praedestinationem,  de  repro- 
bis  autem  praescientiam.  Et  post  pauca  : «  Qui  verc 
ilii  sunt,  praesciti  et  praedestinaii  sunt  conformes 
imaginis  filii  ejos ,  et  secundum  propositum  vocati 
sunl  ul  electi  essent.  Non  enim  perit  filius  promis- 
skmis ,  sed  filius  perditionis.  Fuerunt  ergo  isti  ex 


nibus,  sicut  in  luto  figulus,  poteslatem,  facta  sunt 
aiia  quidem  vasa  in  honorem,  alia  vero  in  contume- 
liam.  Antequam  faceret  praescivit  nos,  et  in  ipsa  nos 
praescientia  cum  nondum  fecisset  elegit.  Sod  a  qno 
hoc  fieri  potuit,  nisi  ab  eo  qui  voeat  ea  quce  non  sunt, 
ianquam  ea  quce  sunt  {Rom.  iv,  17)  .*  Apostolus  enini 
dicit  :Qui  elegit  nos  ante  mundi  constitutionem  (Eph. 
1, 4).  Intra  mundum  facti  sumns ,  et  ante  mundum 
electi  sumus ;  atque  ita  uno  eodemque,  nec  trans- 
eunte,  nec  futuro,  sed  continuo  tempore,  vei  sl  quo 
alio  modo  dici  potest,  sed  tamen  potest,  apud  Deum 
est,  et  praiscire,  et  facere,  et  eligere,  et  praescientia 
sua  incommutabiliter  permanente  eligere  faciendos, 
quos  facturus  fuerat  eligendos.  i  Et  itemidem  in  eo- 


muIUtadine  vocatonim,exelectorumautempaucitate  ^  dem  libro  {cap.  16) :  «  Hanc  itaque  divinam  electio- 


non  fuerunt.  Non  igitur  filiis  suis  pr«destiiiatis  Deus 
perseveranllam  non  dediu  Haberent  enim  eam ,  si 
in  eo  flliorum  numero  essent,  Ipsi  sunt  praedestinati, 
iiii  praedestinali  el  secundum  propositum  vocati, 
<l«orum  nalias  perit.  »  Et  item :  «  Et  jam  in  illa 


nem,  non  meritis  reddi,  sed  sola  voluntatis  munifi* 
centia  donari  hominibus ,  Moyses  cum  jain  lune 
quamvis  carnalem  populum  doceret  ostendit.  Sic 
enim  in  Deuteronomio  dioit  ad  populum :  Ecee  do- 
tm fit  Dei  tui  coslum  ,  et  coelum  cceli ,  terra  «1  omnfs 


m  bE  PRiEDESTINATIONfi  DISSEKTATIO  POSTERIOU.  180 

JHra  eervice  ei  ineircnmciti  corde  et  auribun^  wt  \  raiiliain  usque  in  rmeni.  Haec  Dcos  faclurnm  se  essd 


temper  SpirHui  tanclo  ustiti$Us  (Aei,  vii,  51).  Unde 
dnra  cervix  in  eo  populo,  qui  ex  mundo  electuscsi?  i 
£t  post  aliquanta  :  '  Cuin  illo,  scilicct  Apostolo. 
quando  de  talibus  qujeritur  admiremul*,  et  ^manente 
sententia  quod  non  sit  iniquitas  apud  Deum,  si  quld 
iilnd  roodum  nostri  sensus  excesserit,  et  intellectus 
Bostri  non  dignatur  anguslias,  in  illa  justitiae,  mise- 
ricordix,  praescientiaeque  diviiiae  plenitudine  perma- 
Dcre  ioeoncussa  aequiiate  fateamur.  >  Et  item  ali- 
quanto  soperiuft  [cap.  13} :  i  Elegit  vasa  qus  faceret 
in  honorem,  cl^illos  a  venlura  ira  dono  gratuitae  vo- 
caiionis  abs6ivit,  alios  dereiinquens  ad  aequalitatis 
judicium  i^eservavit :  nulli  tamen  agnoscendae  veri- 
Utis  abstulit  facultatem.  Et  ita  plenitudo  divinae 


praescivit :  ipsa  est  praHlestinatio  sanclorum ,  quos 
ekn^it  in  Cbrisioante  coiistiiutionemmundi,  utessent 
sancti  et  immaculati  in  conspectu  ejus  in  charitate» 
praedestinans  eos  in  adoptionem  fliiorum  per  Jesum 
Cbristum. »  Ei  item  :  c  lllud  Umen  fidelibus  debet 
esse  certissimum « bunc  esse  ex  praedesiinatis,  iiium 
Don  esse.  i 

£t  Cassiudorus  in  Psalmum  xiv  :  i  Revera ,  in- 
quit,  ipsi  restituta  est  hasreditas,  cui  aute  cunditio- 
nem  reruni  fuerat  iu  praedestinatione  collata.  >  £t 
itein :  c  Uaereditas  Ciiristi  est  praedestinaU  multi- 
tudo  sanciorum.  i  Et  in  Psalmo  xlix  :  c  Memento 
quod  per  has  allusiones  pnedestinatoruro  numemiii 
significat,  non  de  sola  Syiiagoga  Judaeorum  ,  sed  de 


praes^ientiae  in  alios  manante  jusliiia,  in  alios  graiia  B  cunctis   gentibus  esse  completum.  i  Et  in   Psal- 


profluente  compieu  est.  i  Item  beatus  Augustinus 
in  libro  de  Correptioiie  et  Graiia  (cap.  12) :  c  Ipse 
igitur  eos  facit  perseverare  in  bono,qui  facit  bonos : 
qui  autem  cadunt  et  pereunt ,  In  praedestinaionim 
numero  non  fuerunt.  i 

Audiat  cum  scbola  soa  Goihescalcus  princeps 
narratorom,  et  bujiis  iniqiiae  fabulationis  resuscita- 
lor,  qoid  dicat  sanctus  Aogustinus  :  c  In  praedesli- 
natoruoi  numero  non  fueoint.  Si  vellet  et  debuisset, 
convenienler  dicere  potuisset,  Qui  autem  cadunt  et 
pereiint,  ad  interitum  pr»destinati  fuerunt,  et  ideo 
cecidenint  et  perierunt.  i  Et  item  sanctus  Augusti- 
nus  an  praefato  libro  ad  locum  (cap,  15) :  c  Haec  de 
bis  loquor  qui  pnedestmati  sunt  ad  regnum  Dei , 


mo  Lxxvii :  c  Paraeti  in  duicedine  tua  pauperif  Deue^ 
Parasti,  significatpraedestinatos,  qui  aborigine  mundl 
ipso  miseraniepraeparati  sunt.  i  Et-in  PsalmoLXxxviii: 
c  Exaltelur  dextera  tua.  Clarificetur  numerus  praede- 
atinqlorum ,  qui  est  ad  dexteraih  coUocaBdus.  i  Et 
in  Psalmo  xc :  c  Non  enlm  possunt  a  latere  Domini 
vel  a  dextris  ejus  cadere,  qui  jaro  in  beatorum  nu- 
mero  praedestinati  esse  noscuntur.  Sed  hoc  de  prae- 
sumptoribus  bene  dicitur,  qui  iilud  se  consequi  cro- 
dunt  quod  minime  promerentor.  i  Et  in  Psalmo  xci : 
c  Dum  planutio  dicitor»  praedestinatio  Domlni  signi* 
flcatnr,  quia  nisi  quis  in  ea  pianuius  fuerit,  cre- 
mentum  felicissimum  non  habebit :  i  Et  in  Psal- 
roo  xcv :  c  Domus  enim  isu,  Id  est  universalis  £c- 


quorum  iu  certus  est  numerus,  ut  nec  addalur  eis  C  desia.  oua  Christas  inhabiut,  vivis  iapidibus  sero- 


quisquara»  nec  minuatur  ex  eis :  non  de  bis  quj,  cum 
annunliasset  et  iocutus  esset,  multiplicati  sunt  super 
nnmerum.  i  £t  item  in  eodem  libro :  c  Hi  vero  qui 
non  pertinent  ad  hunc  praedestinatorum  numerum, 
quoa  Dei  gratia,  sive  nondum  habentes  ullum  libe- 
rum  soae  voluntails  arbitrium,  sive  cum  arbitrio  vo- 
lunutis  ,  ideo  vero  libero  quia  per  Ipsam  gratiam 
Kberato,  perducit  ad  regnuro,  bi  ergo,  qui  iioii  per- 
tinent  dd  islum  certissimum  et  electissimum  nume- 
rum,  pro  meritis  justissime  judicaniur.  i  Et  item; 
c  Si  is  qui  corripitur  ad  praedestinatorum  numerum 
pertinety  sit  ei  correptio  salubre  inedicamentum  :  sl 
antem  itbn  pertinet,  sit  ei  correptio  poenale  tormen- 
tnm.  I  Et  ilem  (cap,  15) :  c  Nobis  quidem  tunc,  id 


per  exstruitur,  quia  qootidie  de  eonfitentibus  aedifi- 
cationis  siimit  augroentum,  nec  aedificari  desinit, 
donec  usque  ad  finem  saeculi  praedestinatonim  nume- 
ras  impleatur.  i  Et  in  Psalmo  ciii:  c  Et  eedri  Uham 
qua$  plania$ti^  id  est  quae  tua  praedestinatione  sniit 
in  religionis  amoenissimo  paradlso  constitatae.  i  Et 
item  iu  eodem  :  c  Omnis  justus  cnm  Dei  Ecdesiam 
eupit  augeri,  peccatores  oput  sine  dubiutione  con- 
venl :  maxime  cum  noverit  desiderabilem  advenlum 
Domini  usque  ad  praedestinatoram  numeram  posse 
suspendi.  i  Et  in  Psaimo  cxvni :  c  Non  incongroe 
Ecclesiam  catbolicam,  quae  adhuc  in  isto  roundo  ge* 
ritur,  qualuor  cardines  inondi  indicare  noscuntur» 
quando  adhuc  imperfecu  est,  donec  praedestinato- 


esl  quando  evangeiizamus ,  incipit  esse  quisque  fi-  D  rum  numerum  competenler  acquirat.  i  Et  in  Psal- 


iius  pacis  cum  obedierit  huic  Evangelio,  et  ex  flde 
jostificatus  pacem  ad  Deum  habere  coeperit :  secun- 
dum  praedestinationem  autem  Dei ,  jam  filius  pacis 
erau  Neque  enim  dlctum  est,  super  quem  requieve- 
rit  pax  vestra  ,  fiet  fiilus  pacis  :  sed  Vbi  fueril^  in- 
qoit »  fiUue  pads^  requie$cet  $uper  illam  domum  pax 


mo  cxLiii :  c  Reputas  eum,  utique  in  ovibus  tuis  iii 
numero  praedestinatorum.  i  His  sentenUis  sancto- 
rum  doctoram  auimadverti  poust ,  quia  non  prae- 
destinatione  Dei  quisquam  perit ,  nec  Judas  periit, 
nec  eiiam  ipse  Antichristus  maximus  periel :  sed 
infideliute  et  perslveranti  iniquiute  pereunt  qui* 


{67 


IILNGMARI  RIICMENSIS  AftCIllEPlSGOPI 


m 


de  cerlo  praedesunalorum  numero,  iie  quisquam  ^  sunt,  id  est  allenl  a  proposilo  Dei,  ei  perduranliii 


niale  sicut  diabolus  Scripluras  iiilerprelans,  dical 
quia  certus  e$t  numerns  pra^deslinalorum,  et  qui 
pereunt  in  pra^desliiialorum  numero  non  fuerunt : 
it  qui  praedestinaii  ad  viiam  sunt,  quidquid  factanly 
^uamlibet  negligenies  vivant,-  perire  non  possunt, 
hoc  enim  et  veteres  Praidestinatiaiii  dixerunl,  au- 
di^nt  eumdem  B.  Augustiiinm  contra  suos  oblrecta- 
tores  in  Hypomnesticon  libro  dicentem  (lib,  i)  : 
t  Gredere  nos  quippe  vel  praedicare  suggillatis,  quia 
ciim  iege  Dei  et  prophetis,  cum  Evangelio  Ghristi 
ejusqiie  apostolis,  praedestinationem  diciinus,  eo 
(i|U0d  Deus  quosdam  hominuin  sic  pra^destinet  ad 
viiam  regni  coelorum,  ut  si  nolint  orare  et  Jejunare, 
aut  in  omni  opere  divino  vigiles  esse,  eos  oinnino 


operibus  malis,  si  sic  etiam  ex  hac  vita  migraverint, 
non  eos  dicimus»  ut  vos  putaiis,  ita  a  Deo  hominuni 
opiOce  ordinatos  ut  perirent»  tanquam  Ipse  iliis 
mores  maix  viiar  creaverit,  ipse  ad  omne  opus  mor- 
tis  invilos  praecipitaverit.  Absit  hoc  a  divino  propo- 
sito.  Non  enim  volens  iniquilatem  est  Deus,  nec 
mandavit  cuiquam  impie  agere,  nec  alicui  dedit  laxa- 
mentuin  peccandi.  Fecit  enim  ul  essent  omoia,  et 
sanabiles  natipnes  orbis  terrarum.  Invidia  aut^m 
diaboli  mors  intravit  in  orbem  terrarum.  Imitantur 
ergo  illum  qui  suntex  parle  illius.  Nec  dicimus,  ut 
iingitis,  et  si  credere  velint,  vel  boiiis  operibus  Dei 
vacare,  Deum  illis  hoc  noUe  prsestare,  cum  ejusmodi 
velle  Dei  sit  donum.  Si  ergo  ex  Deo  est  quod  vo- 


perirenon  posse,  nec  prorsus  debere  sui  esse  soUi-  B  lunt,  vult  Deus  perfectum  fieri   quod  donavit.  Si 


citos,  quos  Deus  quia  voiuit  semel  jan)  eligendos 
oraedestinavit  ad  vitam  :  quosdam  vero  sic  prsedesti- 
/let  in  pcenam  gehennse»  ut  eliamsi  credere  velint^ 
si  jejuniis  et  oralionibus,  omnique  volunlali  divinai 
se  subjecerint,  in  eis  Deum  non  deiectari,  vitam 
illis  aeternam  in  toio  dari  non  posse,  sic  electione 
pnedestinatos  esse  ut  pereant :  Deum  nos  taliter 
operantem  pcrsonarum  esse  dicere  acceptorem.  Non 
Riif^amur  vos  de  nobis,  id  est  homines  de  hominibos 
faisa  posse  confingere  :  cum  videainus  vos  sic  a 
diabolo  esse  fascinatos,  ul  Scripturas  sanctas  et  ve^ 
ridioas  att  volontatis  vestrae  intellectum  mutare  nita- 
mWVu  fidem  Christi  apdsiolorum  praedicatione  funda- 
tam  eveitere,  falsuni  dogma  veslrum  anteponere  ve- 


autem  ex  Deo  non  est,  sed  est  el  jactantia  propriae 
voliinuiis,  qua  se  meritis  Deum  aestimant  prome- 
reri,  manifeste  quod  volunt  capere  non  possunt, 
quia  non  volentis,  inquit  Apostolus,  neque  curreniis^ 
sed  miserentis  e$t  Dei  {Rom.  ix,  16).  El  quia  non 
potest  bomo  a  se  facere  quidquam,  nisi  datum  illi 
fuerit  desuper,  non  hoc  agit  Deus  summe  bonus 
malitia,  sed  juslitia  :  nec  personarum  accepiione, 
sed  causarum  secretarum  discretione.  » 

Et  item  idem  in  libro  de  Bonp  perseveranii;& 
{cap»  22) :  <  Yos,  inquit,  eliam  ipsam  obediendi 
perseverantiam  a  patre  luminum,  a  quO  desceudit 
omne  datum  optimum,  et  omne  donum  perfecium 
{Jac.  1, 17),  sperare  d^betis,  et  quotidianis  orationi- 


rilati.  Hinc  est  utique,  ut  non  possitis  agnoscere  ^  hus  poscere,  atque  hoc  faciendo  con/idere,  non  vqs 
veritatein.  Imb  hinc  est,  ul  corrupti  et  abominabiles 
£acti  sitis  in  voluntatibus  vestris.  » 

£t  iteih  ad  locum  :  i  Velut  nobis  calumniam  ob» 
iicitis,  quod  operari  bona»  et  oportere  esse  in  Dei 
proposito  soiliciios  prohibeamus.  Quin  potius  qui  se 
dono  gratiae  ad  Dei  misericordiam  sentiunt  pertinere» 
bortamur  oporlere  incumbere  orationibus,  obsecra- 
lionibus,  jejuniis,  v|giliis,  omnique  operi  voluntatia 
divinai.  Praedestinalis  enim  dlcitur  apostolis,  cum 
lamen  generale  sit  quod  iilis  dicitur  a  Ghristo,  prae- 
desiinato  secundum  carnem  ex  semine  David,  pra&- 
deuslinante  aut^m  secundum  potentiam  Dei  Patrig 
cum  Patre  et  Spiritu  sancto,  Vigilate  et  orate,  u/  non 
intretU  in  tentationem  {Malth»  xxvi,  41).  Item»  Vt^t- 


a  praedestinatione  populi  ejus  alienos,  quia 
etiam  hoc  ut  faciatis  ipse  largitur.  Absit  autem  a 
vobis,  ideo  desperare  de  vobis,  quoniam  spem  ve- 
slram  in  ipso  babere  jubemini,  noii  in  vobis.  Male- 
dictus  enim  omnis  qui  spem  habet  In  homioe  {Jer. 
XVII,  5),  (Bt  bonum  est  confidere  in  Doihiiio,  quam 
confidere  in  homine  {PsaL  cxvii,  8),  quia  beati  om- 
nes  qul  confidunt  in  eum.  Hanc  spem  tenentes, 
servile  Domino  In  timore,  et  exsultate  ei  cnm  tre- 
more  {P$al.  ii,  15,  11)  :  quoniam  de  vita  aetema, 
quam  filiis  promissionis  promisit  non  meiidax  Deus 
ante  tempora  aeterna,  nemo  potest  esse  securus,  nisi 
cum  consummata  fuerit  ista  vita,  quas  tentaiio  est 
super  terram.  Sed  faciat  nos  sperare  in  se  usque  in 


latein  omni  tempore  orante$t  ut  digni  habeamini  fu-     hujus  vilse  finem,  cui  quotidie  dicimus,  Ne  no$  in 


^ere  i$la  omnia  quw  futura  $unt,  et  Mare  ante  (iiium 
komini$(Luc,  xxi,  56).  Item»  Contendite  intrare  per 
ungu$tam  portam  {Luc,  xiii,  24).  Item,  Vo$  amici 
mei  e$ti$j  $i  feceriii$  quw  prwcipio  vobi$  (Joan,  xv, 
84).  El  mulia  alia,  quas  longum  est  enarrare.  Sed 


fera$  in  tentationem  {Malth,  vi,  13).  »  Et  item  post 
aliquanta  {cap.  25)  :  <  Attendant  ergo  quomodo 
.  fallaniur  qui  putant  esse  a  nobis,  non  dari  nobis,  ut 
pelainus,  quaeramus,  pulsemus  :  et  huc  esse  dicunl 
quod  gratia  praecedilur  nierito  nostro,  ut  sequalur 


ut  fiiinpriiis  niAmnrAvi    nni  aic  /liTit   fsttut  mp  niliil      illa.  r.iim  arr.inimiis  netentes.  el  invenimus  ouaeren « 


IC9  DE  PRiCDESTIMATIONE 

106  ^  '  ^^^^  ^<  l^oiiiifiM  Jem  mii  in  Spirim 
MNcro.  Oaec  igltar  qatt  poscti  a  Domiiio«  et  fleniper 
es  quo  esse  ccepil  popoftdl  EcdeMa,  iia  Deas  to- 
catis  suis  daittmni  se  ease  pnBselTii,  ul  in  ipaa  prae- 
deslinalione  jam  dederiu  Qood  Aposlolos  sliie  aai* 
bigttiuie  dedarai.  Scribeos  quippe  ad  TimolheiiiBt 
Otfa^oni»  iiMiuit,  fraiifgiio  secmidfi»  «trliam  Dd 
ml9cs  nos  fmcientis^  el  v6canii$  voeofioM  siia  utnetu^ 
Mn  ueumdnm  epera  noura^  s«d  lecmiidic»  smijii  f^ 
pnkmn  ei  grnlinm  qnm  dnin  e$l  nohis  in  CkriUo  Je$n 
anin  UmpQrawiema^  manifetiaia  auiem  mnii  nune  per 
addeninm  Saimaorh  noff ri  Je$u  Chrieti  {II  Tim.  i,8). 
Et  iiein  hine  Idem  In  libro  de  Gorreplione  ei  Gralia. 

CAPUT  xvni. 

De  certo  numero  Progde$iinatorum. 
4  CerUnn  vero  esae  niuneniin  declonun,  neqoe 
augendnin,  neque  minueodttin  qoam?is  el  ioannes 
Bapasu  signiAcei,  ubi  didl :  Faeite  ergo  dignum 
fnctum  peenitemUef  et  nolite  dieere  apud  90$meiip» 
u$ :  Patrem  kabemue  Abrakam,  Potene  e$i  enim  Deu$ 
ie  iaiHdiku$  i$ii$  $u$eitare  fiiioe  Abrakas  (Mattk,  iii, 
8),  ui  06leni!at  sic  ease  islos  aoipuUndos  si  non 
leceriol  frucium»  ui  non  desil  nomerus  qoi  promis- 
susesi  AbroLae;  Uinen  apertius  iu  Apocalypsi.di- 
diur :  Tene  quod  kakee^  ne  aiiu$  aecipiai  eoronam 
tuam  {Apoc.  iii).  Si  enim  alius  non  esl  acceptums 
ntsi  iste  perdideHl,  eerius  est  numerus  elcetorum. 
Qttod  auieBi  eiiam  perseYeraluris  sanciii  sic  isu 
dicontttr»  quasi  eos  perseTemluros  habealor  incer- 
ittffi,  DOD  aliter  bxc  audire  debeol  qoibus  eipedit 
non  altum  saperesed  limere.  Quis  enim  ex  muUiio- 
dne  fidelium,  quandin  in  bac  morUliUle  vivitor, 
in  numero  pnedestinalerom  se  esse  praesttmai? 
Quia  id  occuiUri  opus  est  in  boc  loco,  ubi  sic  ca- 
yemta  eslelatio,  ut  etiam  per  SaUnae  angelum,  ne 
cxioileretttr,  colapbizaretur  Unlus  a|iostoius.  Hiiic 
sposlolb  dicebalur :  Si  man$eriti$  in  me^  diceiite  illo 
qoieos  uliqoe  sciebat  esse  mansoros;  et  per  pro- 
phetam  :  Si  volueritie  et  obaudieritie  me,  cum  sciret 
ipse  ia  qoibos  operaretur  et  vdle;  el  similia  mulu 
diconlur.  >  Haec  seotentia  saepius  reyolvenda  et  flr- 
miicr  retinenda  est,  eontra  eos  qui  dicuol :  Quid- 
qoid  racii  pranlesttnaus  ad  vitain,  ad  regnnm  per- 
veniet  seinpiiernttm ;  et  qnidquid  eliam  faciei  prae- 
deslinatus  ad  inleritum,  in  mortem  ibit  aetemam. 
Qnod  dlxerunl  el  aemuli  sancti  Augusiini,  sicot 
Prosper  In  oljectionibus  calumniatorum»  quas  or^ 
tbodoxe  dlssolvit,  manKeste  demonstrat,  el  iios  pro 
nostra  medioeriuie  commemoravtmus.  Umle  etiam 
in  episioUs  quas  ad  bealom  Aogostioum  direxerant, 
iidera  Prosper  el   Uilarios   Arelaleosis  conquesii 


DI8SERTATI0  POSTEIUOll.  17« 

A  tontor,  slve  cum  pRdiaotiir,  sive  cum  coronantur. 
Nam  el  lunc  esse  illis  Dei  misericordiam  necessa- 
riam  sancU  Scriptura  tesuior,  ubi  sanctus  de  Do- 
minoDeosno  didt  aninuB  sux:  Quicorotwt  te  \n 
mieeratione  et  minricordia  (P$iil,  cii).  »  Sed  et  tunc 
pro  bonorom  operum  meritis  justo  judicio  etium 
misericordia  tribuetur.  Quod  vidit  beatus  Grcgorius, 
prim»  et  sanclae  sedis  Romanae  ornaius  pratcipuus» 
diceus  in  libro  priroo  Dialogorum  (cap.  8)  :  i  Qu» 
perennis,  inquil,  regni  prxdestinalio  ita  est  ab  om« 
ni)ioteute  Deo  disposiu,  ut  ad  lioc  electi  ex  laboro 
perveniant,  quatenus  postulando  mereaniur  acci- 
pere  quod  eis  omnipotens  Deus  ante  sapcula  dispo- 
suit  donarc.  i  Unde  et  sicul  iu  gestis  Romanorum 
pontificum  legilur,  arcanis  sacrameiitoruni  cOBle- 
B  stium  augmentare  curavit,  Ut  dies  nostros  in  sua 
pace  disponat,  atque  ab  aeterna  danmationc  nos 
eripi,  et  in  eleciorum  suorum  jubeat  grege  nume* 
rari,  per  Cbristuin  Dominum  nostrum,  prxdestina- , 
lorum  et  declorum  caput,  Deus  et  Pater  ejusJem 
Domtni  nostri  Jesu  Ghristi,  ad  qaem  sacri  canones 
preces  ad  altare  dicendas  a  sacerdotibus  fundi  ju- 
bent,  per  eumdem  Filiuin  suum  Dominum  nostrum, 
cui  cum  eo  In  uoitate  Spiritus  sancti  est  glorla, 
virtus  et  iinperium,  per  omnia  saccula  saeculorum. 
Amcn.  > 

CAPUT    XIX. 
QualUer  una  Dei  prcedestinatio  gemina  fidetiier  po$$it 
dici^  unde  Golke$ealeu$  cum  $ua  $ytMgoga  peccan^ 
tium^  prave  eentiendo  atque  interpretando^  anxie 
ac  permciose  iakorat. 

G  Laborat  nibilomlnus  Gotbescalci  complexlo  ut  sic 
geminam  praedestinatioiiem  osteiidal,  quatenus  sicut 
decti  a  Deo  pnBdestinanlur  ad  vilam,  iu  reprobi  a 
Deo  praedestinentur  ad  inortem.  Cui  nuuc  boc  modo 
sensibus  et  verbis  catholicorum  Patruro  respondere 
censuimus.  Beatus  Gregorius  in  libro  ix  Moralium 
(cap.  S3).  <  Dicitqr,  iiiquiens,  Dcas  selans,  dicttur 
iratus,  dicitur  pceniten?,  dicitur  misericors,  dicitur 
praescitts,  duro  nec  zclus,  nec  ira,  iiec  pceoitentia, 
nec  proprie  nrisericordia,  iiec  praescienlia  esse  possil 
in  Deo.  Haec  namque  omnia  ab  buinanis  in  illum 
qaaliutibus  tracta  sunl.  In  illo  enim  nec  praeteriu, 
nec  fotura  reperiri  quettnt,  sed  cuncta  mulabilia 
immuUbiliier  durant,  et  qiiac  in  seipsis  simni  e&i- 
stere  non  possont,  illl  simul  omnia  assistunt.  Mam 
dum  circa  nos  quaedam  prospera  et  adversa  varian- 
tur,  io  eo  quod  nos  inuUntur,  quasi  ejus  circa  nos 
muUtivn  auiinum  suspicamur.  Ipse  vero  in  se  iii- 
,  coinmuubiiis  permanens  aliter  atque  aliicr  in  cogi- 
Uliooesentilur  hoiniuum  pro  quaiiatc  mcriioruiu.  i 
Qua  de  re,  quanium  ad  prpprietateni  noiuinuni, 
el  divinam  107  sp^cut  essentiam,  sicut  beati  Gre- 


171 


KINCMARI  HHEMENSIS  ARCHIEPrSCOM. 


Domine,  qui  nosti  omnia  antequam  fiant  ( Dan,  xiii ,  A  4>Sf  ^^^  «toe  pr»8deK«ia  «iM  non 

42),  et  de  quo  scriptum  cst  :  Qui  fecit  quas  futvra 
iiinl,  diccre  non  valcmus.  yentmtamen  Scriptora  sa* 
cra,  quse  excellentiam  suam  aliter  nobis  demon- 
strare  non  potest  nisi  condescendendo  nobislatllras 
Ycrbis  congruat ,  quibus  nos  ad  suam  intelligen* 
tiam  trabere  et  sublevare  pracvaleat,  nMs  propria 
usurpavlt,  ut  sibi  propria  nos  doceret ,  quatenus  per 
iropropria,  quanlum  iicet  morlalibus,  propria  cogno- 
scamus.  Sicut  item  sanctus  Gregorius  in  libro  xxis 
MoraIiom(cap.  4)  dicil:  i  Dominus  Deus  noster  Jesiis 
Chrisius,  in  eoquod  virtuset  sapientia  Deiest,  dePaire 
ante  lempora  naios  csl,  vel  potius,  quia  nec  coeptt 
nasci  nec  desinit,  dicamus  verius  temper  natus*  Non 
autem  possumus  dlcere  semper  naict/tir,  ne  imperfe- 


171 

,  nM  et 
booa  eC  josta  est,  qu»  aot  ad  donum  perliaelKr»liat, 
ant  ad  retribution^  justitise,  aiciil  saaeius  Auga- 
slinus  in  libro  de  Bono  peraeveranlue  dicit  :  <  Sine 
posnilenlia  snnl  dona  el  vocalio  Dei.  Namqiie  in  sua, 
qu»  fatli  mularique  non  poiest,  pnBscientia  opera 
sua  ftitura  disponere,  id  omnino  nec  aKad  qaidquaDi 
esi  praedestinare.  i  El  in  Itbro  de  PraedesliuaikHic 
sanclonim  :  <  Praedesiiiialione  qulppe  Deus  en  pne- 
scivit  qu»  foeral  ipse  facturus;  unde  dieiuiB  est : 
Fedt  qu(g  flnra  suni*  i  Quia ,  ul  tpse  in  leriio  Ubn 
de  Trinitate  dieit^  <  in  ilia  samma  esaenlia  nee  ori> 
Uir  nec  morHfir  aiiquid,  nei;  incipil  esse  nec  deaifiii.» 
Et  in  libro  Hyponniesticon  ( lib.  vi,  sub  iniiinm ) : 
I  DeuSfCttipraescienliauon  accidensesl,  sed  essenlia 


ctus  videalur.  At  vero  ut  selernus  designari  valeat  et  B  fuil  semper  et  cst,  quidquid  aniequani  sil  sic  pnescii, 


perfectus ,  cl  semper  dicamus  el  nalus ,  quatcnus  et 
nalus  ad  perfeciionem  pertineat,  et  semper  ad  seter- 
nitatem  :  ut  quocunque  modo  ilta  essentia  sine  lem- 
pore  lemporuli  valeat  designari  sermone.  Qnamvis 
hoc  ipso  qnod  perfeclum  dicimus ,  mullum  ab  illius 
veritatis  expressione  deviamus,  quia  quod  factum 
hon  est ,  non  polest  dici  perfectum.  El  tamen  inflr- 
initalis  noslra;  verbis  Dominus  condescendens,  ait : 
Estote  perfecti  sicut  et  Pater  vester  codestis  perfectus 
est  (Marc.  v,5).  >  Hoc  enim  de  radice  traximoSquod 
in  raniis  portamus  »  ut  taiibus  ac  taliter  doceri  indi- 
geamus ;  quoniam  corpus  quod  corrwnpilur  aggravat 
animam^  et  deprimit  terrena  inhahitatio  sensum  multa 
cogiiantem  (Sap.  ix,  15),  et  quandiu  sumus  in  hoc 


prsedestinat ,  et  propierea  praedestlnat ,  qota  quale 
fntnrum  sit  prsescit :  sed  non  omne  quod  praeseilpne- 
destinat;  mata  eniin  tantum  prsescit,  i)ona  vero  prr- 
scit  et  praedestinat.  Quod  ergo  boiiom  est,  praescien- 
tia  pr^edestinat ,  Id  est ,  priusquam  sil  in  re  pras- 
ordinat,  hoc  cum  ipso  auetore  esse  coepertl,  vocal» 
ordinat  et  disponlt.  i 

Qua  pncscienlia  et  praedestinotione  Dens  bonus  et 
jnstus  quaecunqne  fecit  in  tempore,  et  ipsa  etiafli 
lempora,  qui  feeit  qnw  fuiura  sunt,  praescivil  el  pne- 
desUnavii  sine  tempore,  quia  ante  onmln  lempora 
hominem  com  lihero  arbiirio  sc  faeiuram.  Preesei^it 
autein,hon  praedestimivit ,  eumdem  hominem  per 
idem  lil)eram  nrfolirium  casuruin ,  ei  inassaro  perdi- 


corpore,  peregrinamur  a  Domlno,  et  ingemiscimus  G  lionls    totius   Inimani  generis  futurum.  Pnesetni 


gravati ,  superindui  cupleutes  habitationem  qu9e  de 
coelo  cst.  Cum  aulem  corruptivum  hoc  induerit  in- 
corruptionem,  et  mortule  hoc  indocrit  immortallta- 
lem,  quod  nunc  verbis  sibi  impropriis  divina  essentia, 
quasi  in  ligura  el  senigmate,  ex  parle  nos  docet,  qui 
docet  honiinem  scienliam,  et  a  ciijus  facie  est  scien- 
tia  et  intellecius,  quando  venerit  quod  perfectum  est, 
ct  evacuabitur  quod  ex  parie  cst ,  et  revelala  facie 
gloriam  Domini  speculabimur  in  civitale  lucida  alque 
pcrspicua ,  quae  est  similis  auro  mundo ,  vitro 
mundo  ,  el  cnjus  lucerna  est  agnus,  omnesque  ejos 
'filii  erimus  docli  a  Domino,  in  propriis  proprin  doceri 
non  indigebimus. 

Verumtamen,  salvo  fldei  intellecio,  rectissime  di- 
citur  prxscientia  et  praedestinaiio  Dei ,  quae  non  ei 
ex  teinpore  accidens,  sed  essentia  est,  cui  semper 
esse  est,  et  id  scire  quod  esse  est.  Et  sicut  idem 
Deus  sempitemus  ,  idem  semper  aeternus  et  bonus 
cst,'ita  praescientia  el  pmedestinatio  ejus  coaelerna 
et    bona,  non   accidens ,    sed   essentia   fuil  itn 


etiam  et  praedestlnavit  siiie  teinpore ,  quia  anie  om- 
nia  lempora,  ex  eadem  massa  quosdam  per  graiiara 
se  ad  eamdem  aeieniam  vitam  rcparaturum,  ad  quam 
primum  hominem  consistere  voluil,  qoem  se  ad 
imaginem  et  stmiKtudinem  suam  ante  onnia  lero- 
pora  praescivll  et  praedestfnavii  factoram  :  el  eadem 
gralia  praesclvit  et  pnedesiinavit  anle  lempora  sae- 
cularia,  prjescilis  et  prsedestinatis  suis  eamdem  aeier- 
nam  vitamsedonaturuin.  PraesGivil  auiem,  non  pne- 
destiiiavit,  quosdam  in  eadem  massa  meriis  pen&aa- 
suros ,  et  ad  secundam  monem ,  qim  «eiernn  esi , 
perventuros :  prjedeslinavil  vero  eisdem «  perseve- 
rante  iniquitaie  ad  aeternam  morlem  per^*ej:ioris, 
poenam  se  merlU)  reddituraro.  Qnonlam  sieul  pras- 
*  scivlt  et  non  praedestinavit  aute  omnia  seropora 
homineni  peccauiram,  el  per  peeealoia  ir.ortew 
incursuruin  :  ita  isdem  ,  qni  non  esl  auelor 
inonis,  sed  damnator  vitai  ei  monis^  non  est 
mors  morientiiim,  sed  vlla  viventiumf  q«i  dunc: 
iVofi  tH  Dous  mortuorum »   $ed  tiveniium  (  Mattk. 


1^3  DE  NbEDSITiMATION&  IH8$£aTAT10  PMTERIOR.  lU 

ad  pttnam»  mI  ^mm  per  pttoi»  digDa  op«i«  perve-  A  sbyler :  c  In  baerelieie  ei  malis  calhoUcis  non  Mera-* 

oeDU  coninittnia,  in  quibus  nobiscum  sunt,  et  e<i" 
?ersum  nps  non  suni,  sed  divisionem  paci  veri- 
talique  conirariain,  qua  adversum  nos  sunt,et  Oomk 
wim  Donsequutttur  nobi9cum».detestari%et  prohi- 
bere  debemus. » 

Quouiam  Gotl^eflealcus  et  sui  complices  geminam 
praedestioatioiiem  dicunt,  non  per  lotum  neque  ia 
loio  boc  refutare  debemus,  sed  sensum  caibolicae 
fidei  confrarium  iu  hoc  diclo»  quo  pra^iestinatio- 
nem  Dei  gemiuam  astruuiit>  fidei  catboiic»  filii  abo- 
minari  et  anatbemaliaare  debemus.  Dicunt  enimi 
ut  praemisimus»  quia  sicut  etecti  a  Deo  praedestinan- 
lur  ad  vitam»  ita  reprobi  a  Deo  prxdestinantur  ad 
moriem.  Qui  tam  vitandi  sunt  Ecclesiae,  ui  si  fieri 


quia  el  iafidelilas  peuiak)  opus  esl»  sicut  el 
opuft  sahilis  esi  fides»  dioeute  Domino :  Boc  tu  «»- 
iem  ajpmi  <fiif »  «1  cred^irjs  in  mtm  fiMW  muiI  iiU 
(Jmv.  VI,  20) ;  ui  quieuiMf ue  ad  poBoam  vadiiv  'oii* 
fiaali  vd  aetoali  peeealo  in  tnfiddiiaie  perroaneos, 
aui  DOD  credendo,  aui  maiis  operibus,  sieui  Aposio- 
lus  dicil,  Deuro  negandot  non  pnedeatinalione.  Dei 
ad  niafli  pervoMi.  Aiioquia  opifieio  iUius  repuia- 
reiiir,  ni  depiaatur  «jus  opificio  quod  praedesti- 
naii  ad  Tila»  penreniuoi  sempiiemam.  Sicui  neo 
prinaa  lioino  fiei  prsedesiinaiioMe  peccavjt,  vel 
prsdesllnalione  mtnem  ioeurrii,  quia  Deus  nuo 
prKdestiaai  nisi  ea  qu«t  ipso  auclore  suut  facienda. 
Sic  etfam  ei  do  praescieoiia  Dei  seotiendum  est : 


quta  aieiii  non  pnescieotia  Dei,  sed  proprio  vitio  B  potest,  sicui  de  leprosis  ha^reticos  slgnificanlibus 

l^itur,  longius  remoti  magno  clamore  Chrisium 
interpelleoi,  ei  cum  aliis  turbis  non  coinprimani, 
de  quibus  legilur,  ^ict  iteierunt  a  hnge  {Luc.  xvii, 
12).  Qui  vero  iii.  siuu  caiboIicaB  matris  £cclesi» 
posiius,  ita  Dei  praniesliiuilionem  voluerit  dicere 
geminam,  ut  in  effectu  operum  Dei|  ^ui  fecit,  qnm 
fnluraiunl,  hoc  recto  sensn  intelligat;  scilicetut  ad 
electos  donum  grati»  pertinere,  ei  secundum  supe- 
riorem  seusum  ad  reprobos  retributionem  juslitia 
iat/eaiur,  ui  dono  gratiae  electi  sint  praedesliuati  ad 
vilam,  et  iUis  vita  sit  prxdestinata  a^ierna,  reprobl 
autem  non  a  Deo  praedestineutur  ad  poenam,  a^ 
retributione  justiiiae  illis  poena  praedesiinetur  seierna» 
non  discordal  a  v^ro,  si  hanc  Dei  praedesiinalionem 


primtts  iMMne  poecavit  et  cecidii,  ita  etiam  nemo 
propogiiiis  iUios  praescieotia  Dei  m  peccaii  massa 
cogilor  permooere,  vel  ad  pmnam  pcrvenire,  quia 
000  ideo  primus  bomo  peccavii  quia  Deus  illum  pec- 
cataroni  pneseivit,  sed  qota  peccaturus  erai  homo 
priuMis»  Dens  pracscivit.  Simiiiier  oon  repi*obi  perma- 
oeui  r^robi  quia  Deus  hoc  pnescivii,  sed  quia  illi 
perroonauf i  eraoi  reprobi«  Deus  praescivit,  sed  noo 
praedesiiiiavii :  quia  quod  futurum  est  non  pncscire 
Deos  BOD-poieai,  sieutei  quod  Deos  praescit  non  po- 
iesl  noo  eose  Aiiorum ;  veluii  ooii  aliud  necaiiier  est, 
iiisi  slctti  Dooopnoscit :  nec  alitcr  vei  aliud  Deus  pne- 
aeit»  iMai  slcoi  ei  quod  esi  pro  cerlo  fuiurom.  Pra&- 
scieolia   igiior  Dei  in  maiis  sine  praedesiinatioue 


ejus  i»  boiiis  aoiem  cum  prqescieoiia  ei  praedeslina-  C  sicdicit  gcmiiiam,  sicui  caibolici  dociores  cbarita- 


tio  Dei  esl;  et  prjedesUnatio  Dei  semper  in  bono  est, 
quae,  sicui  dicium  esi,  aut  ad  dooatiooem  periiuet 
giatiae,  aot  ad  relribiitionem  jusiiiiaeY  ei  praesciti 
ac  praedestioati  donatione  graiiae  ad  vitam  perve- 
oioui,  el  vtta  illis  doiiatur  aelema  :  praesciti  aulem 
tanloro  ct  noii  praedestinatl,  ad  pcenam  perveniuni, 
ei  ex  retrtbutione  justltiae  pcena  lUis  praescita  et 
praedcsiiuata  reddttor  sempitenia.  Quoctrca  una 
est  Dei  {»«Jestinalio  qux  seinper  in  bouo  esl; 
et  esi  a  Deo  prttsdeslinaiio  eieclorum  ad  vitam ,  noo 
aoiero  esi  a  Deo  praedestinatio  repnriM>rttm  ad 
ffiortem. 

Yenini,  ut  Taierabilis  Beda  presbyter  in  €om- 
mento  Evangelii  Lucae  dicit :  i  Nuila  falsa  doctrina 
esi,  quae  non  aliqua  vera  interinisceat.  >  £i  sanctus 
Gjf nlhts  ad  Eulogium  presbyterom  {iub  imiium  epi- 
iiolee) :  €  Mon  omiiia,  iuquit,  qusecunque  dicunthaere- 
lici,  fugere  et  refutare  deeoi.  Muiia  eoim  conflten* 
tor  sicoi  ei  nos  coofiiemur.  Velut  Ariani  quando 
dieont  Paimo  qnia  Creator  esi  omoiom  et  Domlnus, 
propter  lioc  fogere  conseqoeos  est  hnjus- 


.9  c:«  A*  :^    iu^«.«^.:^     «  « a  i:«a* 


tem  geminam  dicuiit,  qux  una  est,  et  in  praeceplis 
diiobus,  diicclione  vidclicet  Dei  et  proxiini,  geiiiina 
dicilur.  Sed  nou  alia  est  charilas  quae  diligit  proxi- 
mum  quam  illa  quae  diligil  Deuin ;  quamvis  sil  aliud. 
Deus,  aiiud  proximus,  tamen  una  cbaritale  diiigen- 
dus  est  Deus  et  proxinius.  El  sicut  unus  cst  Spiritus 
ei  duo  daia,  iia  una  est  Dei  praedesiinatio,  qua?  aul 
ad  donum  pertinet  gratiae,  aut  ad  retributionem 
justitiae.  Quia  sicut  bcatus  Gregoniis  in  bomilia  17 
{iub  medium)  Ezecbielis  propbeiai  dicit :  i  Non  alia 
cogitauoiie  Deus  justos  adjuvat,  alque  alia  injustos 
damnat,  sed  una  eadenique  vi  natura^  singularis,  sibi 
scmper  iiidissimilis,  dissimilia  disponit.  Cur  autem 
biic  de  poteulia  Creaioris  admiremur,  qiii  virtulis 
^ejus  vestigia  ei  in  creatura  conspiciinus  ?  Nalura 
quippe  luli  et  cera>  diversa  est,  solis  vero  radius 
oon  est  diversus :  et  tamen  cum  diversus  nou  sit, 
divcrsa  sunt  quae  In  iuto  operatur  et  cera  :  quia  uno 
eodemque  sui  ignis  calore  iotum  durat  el  ceram 
liquai.  Sed  forusse  hoc  in  nalnra  hiii  vei  ccrac  est, 
non  in  ipsa  solis  substaoiia,  qu»  iu  naturis  divcrsis 


173  HINCMARI  BHEMENSIS  AII€ailEPISG(»L  176 

Dee  in  omni  loco,  et  in  his  qtii  $alvi  fiunt^  et  m  kh  qni  A  corde  dijudicat ,  ctir  medicAnieDtiim  aiiius  loediei 


pereunt  {11  Cor.  ii ,  iS) ,  uno  eodemque  bono  odore 
quidam  salvi  (iuiit,  quidam  autem  pereunt.Qui  salri 
flunt,  grali»  dono  salvantur  et  coronantur;  qni  pe- 
reunt,  sua  iniquitate  pereunt,  etes  relribniione  ja- 
slilix  puniuntur.  Et  ut  beatus  Gregorius  in  iractaeu 
Ezecliielis  prophelae,  sed  et  in  Moralibus  Job  diclt : 
I  Panis  vitam  fortium  roborat ,  parvulorum  necat ; 
etlenis  sibilus  equos  mitigat,  catulos  instigat.  >  Et 
beatus  Angustinus  in  septimo  psalmo  (iub  finem)  ex^ 
ponit  dicens :  <  Sed  qnia  non  sagittas  tanlum ,  sed 
eliam  vasa  moriis  dtxit  in  arcu  Dominnm  parasse, 
quseri  poiest  quae  sint  vasa  morlis.  An  forte  hacreticit 
Nam  et  ipsi  ex  eodem  arcu,  id  est  ex  eisdem  Scri- 
pluris,  in  animas  pro  charitate  inflammandas,  sed 


confectum  alii  ad  interltum,  alii  yaloerit  ad  8aloten<b. 
nisi  quta  ChriUt  benue  odw  aHis  ett  odor  mtcB  in  w* 
tam^  aliU  odor  mortie  in  mortem  (//  Cor,  n,  t5). 
Quantum  ad  natnram  ambo  homines  erant,  qnaBtum 
ad  dignitatem  ambo  reges,  quantum  adcausam  ambo 
captivum  Dei  populimi  possidenles,  quanlum  sd  poe^ 
nam  ambo  flagetlis  clementer  adtnoniii.  Quid  ergo  fi- 
nes  eorom  fecit  esse  diversos,  nisi  quod  uiHia  manum 
Dei  sentiens,  in  recordationem  propriae  iaiqoilalis 
ingemuit ,  alter  libero  cotitra  Dei  misericordissimam 
veriiatem  ptignavit  arbitrio?  HicquicoDqoe  respQn- 
det  illi  ut  nmtareiur  adfuisse  divimim ,  huic  ut  iiido- 
raretur  dcfnisse  pnesidium,  et  hoc  conlendit  inja- 
stum ,  propter  quod  rerum  ipsarom  flnes  in  Dei  vo- 


veneno  mortis  perimendas  insiliunt;  quod  non  con-  B  iantate  conslituens  dixit  Aposlolus :  Cm  tnUi 
tiiigit  nisi  pro  meritis.  Propierea  dtvinae  Providentias 
eiiam  ipsa  disposilio  tribuenda  est,  non  quia  ipsa 
peccatores  Htcit,  sed  quia  ipsa  ordinat  com  peccave- 
rinti  Malo  enim  voto  per  peccatum  legentes,  male 
coguntur  iniettigere ,  ut  ipsa  sit  poena  peccati.  Qno- 
ruiii  tamen  niorte  filii  catholicx  Ecclesix ,  tanqtiam 
quibusdain  spinis,  a  souino  excilantur,  ut  ad  inleHi- 
gentiant' dlvindrum  proHciant  Scriptnrarum.  OporteL 
enim  it  'hcereies  esie^  ut  probati,  inquit,  manifesH 
fianiiniervos(l  Cor,  xi,  19),hocest  inter  homixes, 
cum  manifdsti  sint  Deo.  An  forte  easdem  sagitus  el 
vasa  mortis  disposnlt  ad  perniciem  infidelium,  et  ar* 
d^nlcs  Vel  ardentibus  oporatus  est  ad  exercitationem 
'iiiielmmf  ^6ti  enlm  fdlstim  es%  quod'Apo$tolifs  dicit : 
AHis  sumus  odor  vit<e  in  vitam,  aHis  odor  mortisin^ 
nioriem  f//  Cbr:  ii,  16):  Et  ad  haec  quis  idoneus?  Non 
ergo  niinim  si  iidem  apostoli ,  et  vasa  mortis  eis  a 
quibus  persecutioriem  passi  sunt,  et  igneae  sagittae 
sunt  ad  inflammanda  corda  credentium.  Post  hanc 
dispensalionem  justuin  veniet  judicium,  de  quo  ita 
dicil,  u<  inlelligamus  unicuiiii^e  hOmini  supplieinm 


iur  et  quem  vtUt  indural  (Rom.  ix,  18) ,  dieente  s 
Domino :  Sine  me  nihil  poiestis  facere  {Joam*  xv,  S). 
inlelligat  ista  otnnia  vel  adittvanle  Deo  perfiei,  vel 
deserenle  permiiti.  i 

Et  Pr<»fiper  in  Ilbro  Epigrammatoro«  cap.  28,  de 
duptici  opere  Dei  :  c  Si  omnes  homines  slmul  oofiai- 
deremns,  quorum  alii  roisericordia  8alvillont,elaIii 
veritate  daninanlur,  nniversoe  viae  Doinini,  id  est  mi- 
sericordia  et  veritas,  suo  fiue  distinclse  sonu  Si  ao- 
tem  solos  sanctos  Intoeamur ,  non  discemoBtor  bc 
viae.  Individna  est  enim  ibi  et  a  mlserieordia  veriitt 
et  a  vcritate  niistmcordia  :  qoia  beatitodo  snncio- 
rum,  et  de  munere  est  gratise,  et  de  relributiooe  j«- 
stitise. 

Omnibus  1n  relnis  g|^ni'!iKim  «st  ofms  OmDipoleolii^ 

Totum  aut  josiUia  e^tqnod  g«rit,aui  |iietas. 
Qua;  s.mul  io  lenas  desctinduiii  lucis ab arce, 

Ne  cinquani  parii  desii  utnnnqua  Iwiium. 
£i  qauniaiii  cuncii  auxiiio  misereuii:»  egemus» 

rraRcedit  seinper  gr.i(  ia  juslitiam, 
Dararianiem  ekaios,  sulvantem  jusiiticalos, 

Quos  Deus  ei  Uouia  auxerit  et  meritis.  • 

El  itein  ideiu  in  eodein  iibro  cap.  16  de  Justilia  et 
^ratia  :  c  Duae  retiibutiones  justitias,  cum  autlioiia 
probQPis,  aut  mala  redduntur  pro  nians.  Teriia  est 
rct^ribiMtiogratiaiyCumperregenerationeuiremiUuniur 
mala  et  retribuuntur  bona.  Atque  iia  manifestatur 
quod,un!irer«^..vi>Domint  misericordia  et  veriias.  U- 
i;im  aul^m  impiorum  retributioiieni,  qua  pro  boiiis 
niala  restitiiunt,  Deus  nescit,  qui  nisi  retribnetet 


lien.et  ei  iniquitatem  in  pocham  converti.  Nec  pute- 

mvis  illam  tranquillitatein  ^t  Ihcffabil^  Ium6n  Dct  de 

sepVoferre  linde  pccbatap^iinianturi^tedipsa  (^ectfata 

sfc  oTclinare,  ut  quae' fufeniuVdfe^6lctafm^nt4'hoh4ifli 

,ipeCcanli,sint  insttllmcntallJdWtndii^unfeiiti.  lElili 

psalmo' iLiv  :  i  t|ui  iHqueBlinldf  bOniiA   od^rerfi. 

Dilieebaianiicumspohkisulipsasjiidnsa, qu«dl^^         .  ,.  .      •      .  m        .  i 

/,  '*..  .vjv.v^  j^    •  -iwiii   jiCLiixJij  zi2  ^kL^u.iM:j^       bonaoro  niaus,  nou  esset  cui  retribiieret  bona  pro 

'  gis  ciim'  vldeKant,'  quili  Pauttrni  ^  1n  glbria  i^rafclfiieJi- 

tionis  Evangelii,  et  in  \\d'  ihetilpati!!?',  thoto  titegis 

invidia  torquebantuf  (t  dcetdefontur  bono  odore.  > 
•  Etiteftt  sirrtclns Augufetrnif» Infibro  db  Phedebtiifii- 

lione  graliae  '(chp:  i  S)' : '  t  Poiest  ^tistefe  nihilomi- 

liliil  YdKb^e;  ^Xii-^diteaif  llSyniimfc  idoneam  bd  telu- 

tcm  'ViafM/'^r  Mla iittriHsecos'  tooaVlone  'p«il9»fis 

laMtMi  <|ai9fi»m>flaglslletuK'  Uode  NabuohodonoMr 

peeMibnilirm^mdMHrrttOittosaFml  ncilne  postinfiume- 

rtisr9«ii|piietateS'ttagt}1l«tUfi^<iMsnaiuit'i'^t- r^ 


113  Jusllti»  merces  gemiua  esl,  cum  vel  bona  rectiSt 

Yel  pravis  digne  curn  mala  reslituit. 
Saivairix  amem  cuncloram  gratia  Cbrlsli, 

NiiR  peosaMSmehlttm,  diiuii,  oiiiae  4iialum. 
Credeoiesque  omnes  renovans,  bapiismate  sacro, 
'  *'    '  Dlt  btAia  quae  propter  det  meliora  botits. » 

Et  item  ianctiis  Atiguslimis  in  libro  de  fioDO  per- 

^  S«ffen(ntiai  (chp,  6) ':  t  At  enim  voiunlate  $ua  qirisque 

deserit  Deiim,  ut  merito  desei^tura Bed,  qui«  Iiog 

fiegaverttl  Sedideb  peiimns  ne  inferanNir  in  leiiu- 

•'lioitem;Qtfhoefi<¥^i  (lat.-*Nfliil' eYrim  iit,  fiiaaquod 

tiut  ipse  fatlt,'  tiot  fleri^ ipse pennfilit.  t  liiiie«anctas 


«77  DE  rRi£DESTLNAT10NC 

4kb  aderit.  Quhi  etiam  Id  aaBuineiHlit  Qdelibua  fu- 
liirooi  esse  discrimen  osiendil,  cum  dnobus  in  af  ro 
positis  assHmilur  unus,  et  alius  relinqtiitur,  et  dua* 
bus  roolentitms  iBiprobetttr  altera,  et  ailera  eligatur» 
et  ex  duoiius  qui  in  lecio  emnt,  adbaereat  uiius  ei 
alius  deseraiur.  Jniidelium  enim  et  fidelinm  discri- 
men  ia  relinquendis  aliis  el  aUis  assumendis  docet. 
Dei  enini  ire  iBgravesceate,  sancti,  ot  Propbeu  ail» 
In  proBfCoariis  recondentur,  perAdi  vero  ad  coele- 
slts  ifnis  maieriem  relinqnenlnr.  Duos  igitur  in 
agfo,  id  est  duos  popnlos  ftdelium  et  infldclium  in 
sscnlo,  tanqvam  in  Yiue  bnjos  opere,  dtes  Dominl 
deprelieQdei.  Separabontor  tamen,  reltcio  alio  et 
alio  assmttplo.  De  roolentibus  qnoque  par  raiio  esU 
Mola  opos  legis  esl.  Sed  qnia  pars  JudaBorum,  ut 
per  apostolos  credidit,  ita  per  Eliam  est  creditura, 
61  jttsiiftcanda  per  fidero  est :  ideo  una  per  eamdem 
idem  boni  operls  apprehendetur,  alia  vero  in  infru* 
ctooso  legls  opere  raKnqueior,  molens  in  cassum, 
non  factttra  coelestis  cibi  panem.  Duo  autem  sont 
in  lecCo,  enmdem  passioni!^  Dominicae  requiem  prae- 
dleanies,  circa  qoam  et  bereticorom  et  caibolico- 
rom  eadem  atqne  una  confesslo  esi.  Sed  quia  oni- 
talem  Pniris  el  Fllii,  et  communem  eomm  tbeoteiam, 
quam  deiiatem  noncnpamos,  catbolicorom  verilas 
pnedicafvit,  el  eamdem  rorsom  plurimts  contomelils 
haereclconmi  falsilas  impugnaril,  idoiroo  ex  duobus 
in  ledo  alios  TeKnqoetur,  et  alios  assometur  :  quia 
Mem  confbssionis^  virtusqoe  in  ono  assomendo,  et 
alio  rellnqoendo,  divini  arbitrii  JQdicium  compro- 
babtt/f  •    -••    *'    ■'■ 

Unde  praemissfs  exemplis  aperiissime  deilnonstra- 
tor,  quia  tee  Det  praedestinatio  ila  recto  sensu  po- 
test  gemina  dici,  non  qito  ea  ipsa  pRrdestinatlone 
sic  praedestinenlur  reprobi  ad  interitum,  sicnt  pras 
destinanior  elccti  ad  ▼ilam :  sed  quia  eleclis  dat 
gratia  qnod  non  merelur  malitia,  reliciis  anlem  red- 
dil  aK]uitas  quod  mereiur  iiiiquitas.  Sed  et  charita- 
tem,  quae  uoa  est,  qnia  Deus  ch^ritas  esl,  quae  itt 
et  omne  dalum  opiimum,  et  omne  donum  perrrcium 
descendens  a  Patre  htmiiium  esi,  non  solum  gemi- 
nam  dicit  beatus  Gregorius,  verum  114  ^^  de  ed- 
dem  scribens  :  i  Siciit  e\  una,  inquit,  radice  mulii 
arboris  rami  prodeunt,  ita  et  ex  una  charitatem 
muliae  viriuies  gcneraniur.  Et  de  sanclo  Spiritui  qui 
anns  est,  et  doo  suniejusdem  sancti  Spiritus  daia, 
cum  laus  sapienliae  describitur  in  libro  qut  nomine 
Sapientiae  titulatur,  posiqoam  dictum  est  :  Spiritut 
Domini  repievil  orbem  terrarum  {Sap,  i,  7),'  acQun- 
ctiim  est:Eslemmfiil//ff,  quin  sapientia  :  Spiriiui 
inieileetue,  spMiue  unieu$,  multiplex,  eubtiiit,  mobi" 
iiSj  humanHs,  ttabilis  {Sap,  vn,  22).  Qni  lamen  onus 

P««P  IWin   flnMtlllnP.   Rt  AlMtm  nninna  Aitia    In^ltvSeiia 


DISS[!:HTATiO  POSTEIUOR.  171 

A  sancti  Sptrilus  dona  per  impositiooem  manus  epi- 
soopalis  ei  consignaiionem  sacri  cbrismalis  in  con- 
(Irmaiione  fldeli«m  coelitus  largiendo  sancu  cele- 
bral  et  freqiiental  Ecclesia.  i  Unde  beatus  Ambrosius 
in  terlio  libro  de  Sacramentis  {cap^  i)  didt :  i  Sequi* 
tnrspiritalesignacubim,  qood  aodistis  hodie  legt, 
qoia  poal  fontem  superest  ot  perfectio  fiat ;  quooiam 
ad  invocationera  sacerdotis  Splritns  sanctus  Infttn- 
dilQr,  spiritos  sapientias  et  intellectos,  spiritos  coii- 
silii  atque  virtuUs,  spiritus  cognitionis  alque  pieta- 
lis,  Spiritus  sancti  timoris.  Septem  qiiasi  virtutes 
sont  et  omnes  qoidem  virtutes  ad  Spiritom  perti- 
Beut :  sed  islae  quasi  cardinales,  quasi  prlncipales 
istaesontsepiem  viriutes,  quas  aocipis  quando  si- 
goaris.  Nam,  utait  Aposlolus  sanctos,  qoia  muliifor- 

0  mis  etl  tapienlia  Domim  notiri,  et  multiformit  sapten- 
tia  Dei  (Ephet.  iii,  10),  iia  niulltformis  est  Spiritiis 
sancius,  quibabeatdiversas  variasquevirtules.  Unde 
Deus  virtuium  dicitur,  quod  aptari  potest  Patri,  et 
Filio»  et  Spiritu  sancio. »  Et  sanctus  Gregorius  iii 
libro  Moralium  xisv  {cap.  7) :  c  Joannes  seplem  £c- 
clesiis  in  Apocaljpsi  scripsit  (Apoe.  i,  4),  per  qiias 
oniversalem  Eccieaiam  iiiieiligi  voluit.Quae  nimirum 
universaiis  Ecclesia  ut  plena  sepiiformls  gratiae  spi-* 
ritu  signareior,  Eiisaeos  super  mortoum  puerum 
septic^s  oscitasse  describitur.  Super  exsiinctum 
quippe  populum  Dominus  veniens  quasi  septies  os- 
citat,  quia  ei  dona  Spiritus  septiformis  gratiae  mi- 
sericorditer  aspirat.  Et  haeretici  atque  bi  qui  aeque 
extra  Ecclesiam  positi  sunt,  reatus  sui  absoluiiooem 

C  noo  accipJUBt»  nisi  graiiae  sepiiformis  spiriiu  uni- 
versali  paci,  a  qua  excisi  fuerant»  aggregentor.  » 
Sed  et  beatus  Paolus  dicit :  Alii  datur  termo  tapien- 
tiaff  alii  termo  tdentite^  et  caetera  osque  dum  dicit  : 
Hwe  autem  omma  operatur  unut  atque  idem  tpiritut, 
diwdent  ungulit  prout  wult  (l  Cor.  xii,  8-11).  liiiii 
sicut  fides  opus  est  Dei  juxta  evaiigeiicam  veriiaieni 
quae  dicit :  Hoc  ett  autem  oput  Dei^  ut  eredatit  iu 
eum  quem  mitit  Ule  (Joan.  vi,  29),  ila  et  reliqiiae  vii- 
Uites  ad  donorum  cbarii^inata  divina  sunt  opera,qua! 
tooc  ex  Dei  prasdestinatione  effectibus  operuni 
ostenduntor,  cum  Lirgltate  bonitaiis  divitiarum-ejus, 
qui  dives  est  in  omnibus»  pro  soa  misericordia  ct 
volttntate  hominibos  ad  credenlium  utilitaiem  dl- 
stribttoiitttry  8\eut  dicU  Aposiolus  :  C^niciit^ice  dafiir 

uWHtnamfettatio  tpiritutadutilitatem  (I  Cor.  xu, 
7).  Ili  enim<  omnes  operis  divini  effiectus  ad  doniim 
gratiaspestinere  ooscuntuf. 

CAPUT  M, 

QuaikerinteUigi  debeal  i^uod  beatm  GregQriut  piurati 
numero  prtBdettinationet  potuit, 

Beatoaeiiam  Gregorlus  effiBCtos  praedesUnationis 


lv«S  :.  »:■ u^ 


m  HlNCMARl  RliEMENSIS  ARCIilEPISCOP].  W 

OiHupuUI,  qni  omneftaot  ad  donnm  perUflent  |p*aitae,  A  tinere,  siciit  scriptum  eat :  Aicen$H$meoT^n»  di^- 


aut  ad  relrllNitionem  jiidliiise.  Dlcit  enim :  t  Quia 
inieUigafc  qv»  esse  ratio  secreiomm  ^Mteat,  qiiod 
SBepe  Tir  jnaius  a  jitcKelo»  non  soium  tton  Tindieatus, 
aed  eliam  pnnitus  redeal?  >  qiiod  ad  doiiUra  perti- 
netgrati»,  sient  scriptum  esi,  toncftts  «/iii^ft/fcedir 
adhuc{Apoe.'ixti,  11).  Veluti  sancti  Dei  in  eonciliis 
et  m  sjnagogis  flagellatl,  et  anle  reges  et  praBsides 
dneti  ei  eondemnati  luerunt.  Naro  ut  nos  dono  gra^ 
liae  salvarel,  propter  nos  homines  et  propter  no- 
stram  salutem,  et  Jesns  sletit  anle  prsesidem,  qui 
ahpis  et  coutumeliis  affectus  exiit  a  judicio  injoste 
iiidicatus,  et  veniet  in  majestate  sua  et  Pairis  ac 
sanctonim  angelonim  vivo&  el  mortnos  jnsle  Judlca* 
tvrus.  Seqnitur  In  verbis  sancii  Gregorii :  f  Et  ini« 


po$uU  in  eonvaUe  iarrymarum  {  F$al^  Lsxxiif,  6) , 
qoi,  ut  Paulus  dicit,  renowturdtdle  M  dkm  (//  Cor. 
IV,  16).  El  ilem  psalmns :  Adhne  mukiffHceibmHtur  in 
unecta  uberi  { P$aL  ici,  15  ) ;  quoniam  illi  in 
senecta  uberi  mulliplicantnr,  quorum  vlia  eam  dtf- 
fertur,  semper  ad  melios  forlilndo  prodocHur,  e»- 
qoe  per  aogmentum  lempomm  crescnnt  eliani  Incra 
meritornm.  Ilem  econlra,  c  alws  male  vfvens  din 
reservatur  ot  corrigator ;  t  quod  ad  domini  periioei 
gratiae,  sicut  Paulus  dicil :  ¥id^i$  eermo^  Ckrimu 
Je$u$  venii  inhunc  mundum  pee€tt$0re$  $aivo$  faxne^ 
quorum  primue  ego  $um.  Sed  ideo  mieericofdim»  cem- 
$eeutu$  snm,  ^nt  pntt«  fui  bla$phemm,  ei  pertenrfar, 
et  contumelio$u$,  ut  in  me  primo  ooUnderet  ChriUMo 


qaua  cf us  adversaritis  non  solum  non  punituSt  sed  B  J$$u$  omnem  patientiam^  ad  informatiouem  eorum 


etiam  vtclor  abscedat? »  qiiod  esl  ex  retributiooe 
}osliliae,  ut  qui  nocet  noceat  adhuc,  qoalenus  Justus 
jusiillcetor  adhitc.  liem  seqnitur  :  c  Quis  intelligat 
onr  vivU  aUos  insldians  moflibns  proiimorum  ?  > 
qood  est  ex  relribuiione}itsliliae,  ul  qoi  In  sordibus 
^i  sordescal  adboc.  Item,  c  Ei  morilur  aliiis,  qui  pro* 
ifftorus  essel  vii»  multorttm  ?  >  qood  ad  donum  per- 
finet  gratias,  siem  scripinm  esl :  Raptue  e$t  ne  mali- 
tiafmutaret  imellectum  eju$  {S«p.  tv,  II ).  Unde  An- 
guslinus  in  libro  de  Praedestinatioiie  sanctorum : 
c  Dictum  esl  Iioc  seenndom  pericoia  viiae  Itu» 
)os,  non  seeimdum,  pRnscieniiam  Dei,  ut  ten- 
taiiottum  snbtraberetor  Incerto,  non  qnod  pecca- 
Inrvs  essel,  qui  mansarus  io  tenlatione  non  esset.  > 


^t  credituri  $uni  ilH  in  vkum  atemam  { I  Tin$.  i, 
15).  c  Alius  vero  bene  quidem  videtur  vivere :  sed  in 
hac  vita  eousqne  durat,  qno  ad  perversa  prontofipai.» 
Qnod  occulto  fit,  sed  non  Injiislo,  Dci,  i»  qoo  non 
esl  iniqniUs,  pidicio.  De  qualibus  scripuim  esl  :  Ad 
temim$  eredunt,  et  in  tempore  ienlationi$  recedumt 
{Luc.  VIII,  15).  Sicut  Balaam  post  propheliam  ei  ki- 
crymas,  et  Judas  de  apoelolatu  poal  signa  miraculo^ 
rum,  quia  cnpiditatis  ignem  eisliiiguere  noloii,  ad 
perpenia  tormenia  pervenii;  qiiod  pertinelad  reln* 
butionero  jnslitia?.  Iiem  :  c  AUus  io  errore  infideliu- 
lis  natiis,  In  errore  deficH ;  >  qood  perilnel  ad  r^ 
tribullonem  justitise,  quia  qiiod  In  radice  puiruii,  in 
ramo  exaruit;  de  quibus  scriptum  est :  KrraueruMt 


Hem  :  c  Alius  eulmen  pofeslatls  assequitur.qui  non  C  ob  utero  {P$al,  lth,  i)»  ut  Esau  adiitic  in  vulva  csi 


nisl  lacdere  slndet.  >  Quod  est  ex  jusiitiae  reiribo- 
lione,  sicul  seriptnm  esi :  rran^jemnl  tit  affeetum 
eordie.  Item  :  c  Alius  tantummodo  iaesos  defendere 
concnpiscil,  et  tamen  ipse  oppressus  jacet,  >  quod 
ad  donnro  perttnet  gratiae,  quia  stcpe  quidaro  in  sub- 
jectione  caulius  se  custodtunt,  et  in  praelatione  de- 
Itnqount,  nl  in  Davidoperibus  discimus,  quem  Do* 
minns  misericorditer  temperat,  nefortequi  In  plaiils 
titnbal  in  pnecipitio  pedem  ponat,  sicot  idem  san- 
ctns  Gregorins  in  Regula  110pastoraU  demonstral. 
El  sicul  scriptum  est  ;  Sanctue  $anciificeiur  adhuo 
{Apoc.  XXII,  II),  nt  Tobias  el  caeleri  in  captivitate 
eleoti.  Iiem  :  c  Alins  vacare  appeili,  el  innumeris 
tiegoiiii  impliealur :  alius  negoiiis  impUcart  deaide^ 


reprobatus.  c  Alius  io  eatbolicae  fidei  rectitudine  ge- 
nitus,  in  catbeticae  Adci  reclitudinc  consuromatur.  > 
Quod  ad  donum  pertinet  gratiae,  sicut  Jeremias  el 
Joannes  de  ventre  vocaii,  el  in  iitero  saneiiAcaii,  et 
Isaac  anteqtiam  conciperemr  designatus,  et  Jacob 
vocatione  eiectus.  Econlra  vero,  c  alius  calholicae 
matris  ventre  editus  juxln,  vltae  terminum  erroris 
Toragine  devoratur,  >  quod  periinct  ad  retriboiio- 
nem  jiisiitiae,  quta  curo  Deum  cognovisset,  ut  Paulus 
dicit,  non  $i€ui  Deum  honorificavii  (Aoatt.  i,  21) ;  ct 
do  diabolo,  lalium  videlicet  capile,  scriptum  est 
quia  in  veritate  non  eieiil  {Joan*  viii,  i4),  in  qua 
sine  dubio  foit,  sed  non  in  ea  permansit»  qnoniam 
tumens  de  dono  117  gratiae  Dei,  de  sublimi  exccl- 


rai,  et  coactus  vacat.  >  Qua  saepe  ad  donum  perti-  D  leniia  ex  retributione  justiliae  cecidit  ad  miseriae  in- 
nenc  gratiaj,  saepe  ad  retrilMiionem  juslitiae,  sicul  fima,  c  AUus  autem  vitam  suam  in  cathoUca  picuiie 
idem  sinictus  Gregorius  el  in  iibris  Moralibns,  eiio  consnmmat,  qui  ortus  in  pcrfidla  curo  lacte  niairi» 
R<^uia  pastorali  deroonslrat.  llem  :cAUusroale  hauserat  vimserrorte;qtiodadUonum  pcriineigra- 
incboans  usque  ad  viue  su»  ierminum  ad  pejoia      tiae»  sicul  scripium  est:  Gr4«fc  $alvi  faciie$ti$,  et 


•  „_«_ti-— «1 


>  «Aii««    «liiMMm  pnim    Hm  Mt  (Eohci^  II.  8). 


I^  0fi  PRJtt>£STl^UkTIONE  WSSBRTATIO  POSTEWOR.  *W 

m;  <le  qitt.  »i  Aiigasilaw dicil,  si  niJIu»  libcrare-  A     wr6/i  •itmp«m«  t//a  ^ir  f^jllll^^!!!^^^ 


mr,  ut  lacomprebeMibUis  Ua  el  irreprehensiLiiia 
cssei  Dei  jttstiiia. 

Ad  eognoacendos  qnlppe  Islos  jwJlclonini  secrcio- 
mm  sinus  nullus  ascendit,  quia  scii  In  suo  secreio 
consilto  anlfcz  et  peritus  cemenUrittSt  quo  ruaem 
pefpendicoll  trahcre ,  vel  quo  retrahere  debeal : 
quem  lapidem  In  maceria  Jerusalem,  qu»  aedifica- 
lur  ot  ciYiias,  ab  tnius  foras  trahere,  quem  a  foris 
iRtns  retrabere,  et  ubl  in  opere  suae  construciionis 
pooere,  queni  a  eompositione  debeat  ipslns  suae  cl- 
Tiimis  relinquere ,  quod  fit  unius  ejnsdemqoe  pr»do- 
sikiationw  autdonoKraliae,  aut  relrlbutione  justitise. 
Unde^sanetos  Gregorius  In  Ezecbietls  propbetae  bo- 
mtlia  il  dlcit :  c  y\s  illa  dlviniiatls,  quas  in  diversi- 
tatis  motum  et  mutabHitatem  non  docitur,  ea  Ipsa 
hice  justitias  alHiclos  ac  poBnlientes  \tTillcat ,  qna 
snperbientcs  ac  rigidos  percutit.  »  £t  bomllia  17 : 
tOmnipoiensDeus,  quia  slbimelipsi  dissimilis  non 
est,  ea  ▼irtuteTidet  qua  audU,  ea  Tirtule  creat  qua 
lodlcat  ereata.  Kjus  vero  et  viderc  simul  omnla  ad- 
minislrare  cst,  et  admjnlstrare  conspicere :  nec  alta 
cogitaiione  jus&os  adjavat ,  atque  alia  injuslos  ^am- 
nat,  sed  una  eademqne  yI  naturae  Bingularis  sibi 
semperque  Indissinulis  digsimilla  dlsponit.  t  De  quo 
terriblli  iu  consilBs  snper  filios  honunnm  exclamat 
Pjulus:  O-  uitihuh,  inquit,  uijpientim  et  itientuje  Dei! 
qwm  ineamprehennbilia  smrl  jndicia  ejnt ,  ef  im^«ff- 
foM/et  vm  eju$ !  {Rtm,  ii ,  f 5.)  Qul  si  mutat  tempos, 
non  mntat  consiKum,  qnoniam  consiifum  ejos  in 
«lemom  manet,  eogitationes  cordts  ejos  in  sseculom 
saecoli.  Haec  est  pnedestlnatio  Dei,  qui  prapdestlnat 
ea  quae  ab  ipso  sont,  vel  qoae  erat  Ipse  factoros, 
praedesilnans,  id  est  gralia  praeparans  electos,  pro- 
bos  et  jiistos  ad  regnom,  ad  vitam  aeternain,  id  est 
ad  gratiam  qiiae  est  praedesllnationis  eifectus :  po- 
niens  relictos ,  reprobos,  Injustos,  qnod  est  }ustae 
retribotionis  eflbctns.  Sicque,  ut  beatus  Prosper 
istls  ipsis  Tcrbis  coniltetnr,  et  alil  catbolici  doctores 
coneordi  sensu  fatentur,  et  sacra  Scriptura,  atqne 
catbolica  credit  el  docet  Eeclesla,  praedestinatio  Dei 
semper  tn  bono  cst,  ani  ad  retribulionem  jnstltlae, 
aot  ad  donalionem  peninens  gr&tiae.  Ideo  bas  molti- 
plices  varletates  atque  elfectus  divinae  praedestina 


pripposieraiione  illiM^  qnm  a  quibuidam  mwhnate 
faeta  eeu  dignoieitur. 

Secundum  capilulum  in  synodo  apud  Carisiacum 
babiia  nos  de  gratia  et  libero  arbitrio  ex  sanctomm 
Pairum  diclis  excerpsimus;  de  qiio  prisci  dixerunt 
Praedesiinaliani,  quod  lilwrum  arbilrium  in  bomine 
nihil  sit,  sed  sive  ad  lionum  sive  ad  malum,  praedo- 
stinatio  Dei  in  hominibus  operelur ,  quoniam  Deus 
tale  in  homimbus  plasmet  arbitrium,  quale  est  dae- 
monum,  quod  proprio  motu  nihll  aliud  posslt  vellc 
nisi  inalum.  Inde  el  Gothcscalcus  modernus  9raede- 
slinalianus  in  libello  ad  Rabanum  archlepiscopum 
Moguntinum  dlcitad  locnm:  i  Dequo  videlicet  libero 
arbilrio  quld  Ecclesiae  Chrisii  tenendum  sit  atqne 


•^"*'"       ,"    Hcredendum,  com  a  caeleris  calholicis  Palribus  evl- 
dncitur,ea  ipsa      ^^^^^^^  ^.^  ^^  ^^^^.^^  dispotatum,  tum  prsecipuc 

conlra  Pelagianos  ei  Coeleslianos  a  bealo  Auguslino 
plenius  el  uberius  diversis  in  opuscnlis,  et  maxirac 
iiiHypomnesticon  cssecognosciturinculcaiura.  Undc 
te  potius  einsdcra  catholicissimi  doctoris  frucioosls- 
siinis  assertionlbos  Incomparabiliter  inde  qu<Mioc 
malueram  nitl,  quam  erroneis  opinlonibus  Masalien- 
sis  Gennadii,  qui  plerisque  pr3»ump8it  in  locis,  tani 
fidei  catbolicae,  quam  beatoram  cliam  Patrum  invi- 
ctissimis  auctoritatlbus,  infcllcis  Casslani  pernicjo- 
sum  nimis  dogma  seqoens  rcnili.  >  Contra  quae  nos 
In  praefata  synodo  scrlpsimus  : «  Llbertatem  arbitrii 
In  primo  homine  perdldimus,  quani  pee  Ghrisuan 
Dominura  nostrnra  recepimus,  et  habemus  llberqm 
C  arbilrium  ad  bonum  praevenlum  ct  adjotum  gralia, 
et  habemus  liberum  arbitrium  ad  malum  desermm 
gratla.  Llbemm  auiem  habemus  arbitrium ,  quia 
graiia  liberatum ,  el  gratia  de  corraplo  sanatum.  * 
Coi  capiiulo,  cum  aliis  tribus  de  quibus  ratlo  agitnr, 
in  convenUi  episcopornm  domnus  subscripslt  Pru- 
denlius.  Poslea  aiilem  in  epistola  ad  'Wenilonem 
soum  archiepiscopum  de  onliiiimdo  JEnea  Parisio- 
rum  episcopo  direcla,  quatoor  poiiens  capilula,.  Ita 
de  hoc  primo  dicil ;  c  Libemm  119  arbiirium,  in 
Adam  merito  Inobedienthe  amissura»  iia  nobia  pcr 
Dominura  nostram  lesum  Cbrislum  redditum  aique 
libcratum  confiteator ,  intcrim  in  spe ,  postmodum 
autem  in  re,  sicut  dicil  Apostolus  t  Spe  emm  iolti 
facti  Bumu$  (Rom.  viii,  44),  ul  lamen  semper  ad 


tionis  a  118  beato  Gregorio  cnmputalos,  qualiter  D  ^^^  ^^^  |jonum  Dei  omnipotenth  gratU  indigea- 


ant  ad  donom  gratiae,  aot  ad  retributionm  }ostilix 
penineant ,  ostendere  procuravimus :  qula  qotdam, 
sicot  bi  pragfotis  Ubellis  ostendiraus,  praedestioaiio- 
ncs  ex  verMs  sancti  Gregorii  phn*aU  nnmero  pro- 
soeront ,  ut  fainc  prBodestinalionem  gemlnam  perdo- 
cerent,  qna  sanetl  ad  vUam,  ei  sicot  iMI  dicnnt,  re- 
probi  praedestinantur  ad  inertero.  None  ad  leddon- 
dam  ralionem  secnndi  eapftvli  transeamus. 

a%P€T  XXi. 


mos,  sivc  c<^ilandum ,  sive  inclioandnm,.  operan- 
dum,  ac  perseveranier  consummandum,  et  sine  ipsa 
nihii  boni  nos  posse  ullatenns  autcoglure,  aut  velle, 
aut  operari  sciamus.  »  Unde  miramur,  cum  In  prae- 
fota  synodo  capUutis  superius  memoraiis  subscri- 
pserit,  ct  canonicaa  sanctiones;  atque  decreta  apo- 
stolicae  sedis  pontiftcum,  sufficienier  cogniia  de  sy- 
nodali  subscriptione  atque  professione  habeat,  tam 
inconsolte,  et  inconsuete ,  sine  probabili  colI^Uone, 
contra  regnlamm  insiituta,  hujusmodl  scriplum  pro 


ISI  fn!<C»rARl  RNEWINSfS  ARCHIEPISCOR.  m 

«tograUaclIiberoarbUrio,  curin  bac  sua  episiola  A  perdidimiis :  qul  sive  ad  peccMidmii ,  iKe  ad  roii 


illud  cupilulum  in  cupile  posuil.  Conveniemios  quippe 
anteponiiur  illud  ciipiluluni,  iu  quo  de  pr9cdestitt.v 
iione  Dei  loquilur,  qux  aute  omnia  sxcuta  exstat  et 
tempora,  illi  capitulo  in  quo  dicllur  de  libero  arbi- 
trio,  quod  bomo  in  sseculo  et  in  (empore  non  peni- 
tos  vei  in  totuni  pcrdidii,  sed  innrmavit.  Denique 
in  Yolumine  nobis  a  vesira  doniinatlone  ad  respor.* 
deDduni  commisso  invenimus  in  sexto  capitulo  quae 
tequuntur :  <  IteiU  de  gratia  per  quam  salvantur 
credentes,  et  sine  qiia  rationalis  creatura  nunquam 
beate  vixit,  et  de  libero  arbitrio,  per  peccalum  in 
primo  bominc  infirmalo,  sed  [ter  gratiam  Domlni 
Jesu  lidelibus  ejus  redintegralo  et  sanato,  id  ipsum 
constantissime  et  fidc  plena  fatemur,  quod  sanctis 


peccandum,  arbilnum  liberum  habvil,  et  noa  per 
aliud  offensam  conlraxit,  nisi  per  qaod  iie  delinqiie- 
rct  suadenti  resistere  potuit.  Qui  ergo  per  posse  bo* 
num  vincere  potuit  velle  malum ,  per  malom  velic 
perdidii  bonom  posse.  Unde  post  casum  primi  pa- 
renlis  arbitrium  boittinis,  priosquam  a  dominatioiie 
diaboli  per  Dei  gratiam  liberelur ,  in  iUo  profundo 
jacet,  in  quod  ae  soa  Ubertate  dioiersil :  sic4|ae  ia 
malis  omnlbos  arbilrii  justitise  liberi ,  servi  autea 
peccati,  toluntas  inleiligenda  est  sioe  graiia.  Acce- 
dente  autem  gratia,  idem  arbitrium  iiberuin ,  quod 
sua  liberiate  eral  pravom,  spiritu  Dei  agente  fti  re- 
Gtum.  Sicque  in  bonis  omnibos  est  libera  volnntas 
intelligenda  de  gratia ,  qoam  arbitrii  libertatero  per 


simi  Patres  auctoriiate  sacrarom  Scriplurarum  nobis  '  Cbrislum  recepimus,  qui  cum  Paire  dedit  nobis  pi- 

tenendum  reliquerunt ,  quod  Arricana,  quod  Arao- 

sicana  Syuodus  professa  est,  quod  beatissimi  Ponti- 

ilces  apostolicae  sedis  catbolica  fide  tenuerunt,  sed 

et  de  naiura  et  gratia  in  aliam  partem  nullo  modo 

declinare  praesumenies.  > 

De  hoc  eiiam  comptlatore  istorum  capitulonim 
miramor,  cor  post  omnia  capitula  de  quibos  redivi- 
va  quaesilortenlilatar,  novissime  posuerit  de  gratia 
ti  libero  arbitrio,  euro  lertlo  ec  quarto  convenien- 
lius  prxponi  valeat,  sicut  potest  quilibet  sanum  sa- 
piens  ex  consequentia  rationis  discernere.  Sed  non 
est  mirum  ,  quoniain  captiosus  quisque  ,  dum  vult 
improvidis  et  incautis  laqueos  oslendere,  coiifusione 


gnos  spiritus,  et  ubi  est  spirilosDomini,  ibi  liberlas, 
et  ut  scripiom  esl :  Si  m  Filius  Hberavgrk^  iuuc  $€- 
re  liheri  eriti$  (Joan.  viii,  56);  qoa  libertaleClurislos 
iios  liberavll.  Hinc  sanctos  AugtisliiiH»  in  iibro  de 
Correplione  et  Gratia  (cop.  12)  dicil :  c  Unde  auteia 
non  glorlelor  omiits  caro  (id  tu  omois  bomo)  coram 
ipao,  iiisi  de  meriits  sois?  qoaeqoidem  poloil  ha* 
bere,  sed  perdidit ,  et  per  quod  faabere  poiuii ,  per 
hoc  perdidit ,  hoc  est,  per  iiberom  arbitrhun,  pro' 
pler  qood  uon  restat  liberandis  nisi  gralia  liberan- 
tis.  »  Et  item  in  libro  Hypomneslicon  (/i6.  in ,  wh 
imiium) :  c  Vitiata  iibero  arbitrio,  tolus  homo  esl 
vitiatos,  per  qood  absque  a4iutorio  gratiae ,  ul  Dco 


muhiplici  eamdem  studet  decipulam  paleis  vel  qui-  ^  piaceat,  nec  valet  iucipere,  uec  perficere  sufficii.  » 
boscnnqoe  valet  permiscendo  quisquilifs  occultare,  ^l  aliquaiilo  soperius :  <  Ideo  liberum  arbitrium 
sicut  et  in  praescripto  capitulo  de  Flori  verbis  atque 
sententiis  studuit  agere.  Quapropter  necesse  est  no- 


bis  integritatem  capituli  anobis  excerpti  iterum  po- 
nere,  et  verba  catholicorum  de  quibus  iilud  excer- 
pMnus  demonstrare^  Hic  enim  ejosdem  esl  textus 
seomdicapituli':  «  Libertaiefll  arbitrii  in  primo  ho- 
iniiie  pierdidimus,  quanrper  CbrisUtm  Dominumno- 
siMmi  <rocepiaAt9,»120e^  habemos  liberum  arbi^ 
iriom  ad  bonom  prie^entnm  etaiyutumgralia ;  eflta-i 
bemus  irlwifxm'arbi%rium  qiU  niaium  desertjjnygraiia. 
Libtmni  ailteiii  habemu^arbitffunn^quia  gmia  libo- 
ruunnecfraila  d^^eorhitttotRlMaetfiin.  »  TJnd^  Aogu- 
sl{mviu'Hlfro'llefioAb*(>eVS(Ki'^ei*aMti%  (th/>.  7),  (tuia 


dicium  esl,  quod  in  soa  posiiumsil  poteslaie,  ha- 
bens  agendi  qood  velit  potestatem,  qood  esl  viuiis 
et  rationalis  aninue  moius.  Sed  hojusmodi »  ui  ante 
jam  dixi»  fuil  io  homine  protoplasto,  cum  aiiie  poc- 
cfttum  manerel  illaesus.  Nou  enim  per  aliud  goq- 
tra«it  oflensam,  nisi  per  id  quo  poluit  ne  deiiuquerei 
resislere  suadenti.  Pcr  veile  ergo  malum,  recte  per- 
didit  posse  bonura,qui  pcrposse  bonuni  \%\  potuit 
vincere  veiie  maium.  Quera  josie  Deus  jam  deiicto 
captivum  voluntali  depravatae  dimisit,  ul  h^c  eideiu 
essel  pcsiia  in  noii  facieitdo  quod  veliet,  qom  sem- 
perisi  Deo  fuissel  obediens  su0icere  poluissel  ad' 
omde oposlMmom  qood  voiuissel.  >  Ei  iiem :  c  Cre- 


iJlfmcisitii^WtHl  Ai^i^MiiitttriAfnirt^^niei^M  ita  dlcit :  Q^diCeoim  calhoiica  Ecclesia,  quod  salus  homiais  ex 

•  •I^erlirVlmiui^fe^^ln  befnMWfea^leqiiiitticaderct!     ^  - 

q4Me  Mrteniffieriafi  Volui^ails^  inr  iifiirrprim^  d)nA- ' 

lioiilri  |i(rt^iiria*<](«ailtditi  va!lt€lrit,'a[^|iarui('in  ^d- 

gdisJ' »  QdaBn  'iiiillo  sKJincW  lJt4Wioni6ttiirty'atnishhu«, 

sfentldeinf^doctor  ih  fibrO^dc  Coiri*epiiohe  ei  GrSitia  ' 

{enp.  {%)  didlt :  i  Nuiic  vc^o;  ili(]iilens,  pOsKiaqdara 

factaesaWa-ma^nai^I^^fcteili  merilo^tmtea  llbertas,' 

eiiiim  rt(aj6rfkiis'doni^  adjiiYandareln&nsil  infirriti- 

ia*.'i|»t'iim|rt«amo^iuthfcrlUs(kJap:'fi)':  i  HajcadK^in' 

tittto toajo^ esiVui  ^artftn  «U hotnin!  per  illam  re- 

pj^afrd  pefrAiVrfni 'libertAlcmi   •  Sirbsc<^.ali'  siirmis , ' 


Dio  «it  Chriaius ,  cigos  viflnere  iiberum  oostrttin 
cm-aiur  ^i  Terormaiur  arbiiriom  volneratum.  >  Ci 
ilcm  in  eoilem :  <  Cum'  auUm  licceperii  siMriium 
Ddihiai,  erit  io  eo  llberias,  ad  Domini  capesscnda 
praecepla,  quia  obl  «pirluisDoBtini,  ibi  lib^tas.  i 
•  Deittde  sobjunxlmos  :  Et  habemue  Uberum  arbi- 
ifium  ad  bwnmn  pranfeMumet  aijutunt  ^roiin,  ei  ku" 
bemus  tiberum  arbitrium  kd  maium  deeanum  fratia, 
ElAugostinos  iniibro  der  Pnedesiinaitone  saocto* 
rom  :  «  Esl^ergo,  imittieM;  iiiimilorom  potwtaie 
peecare  t  ut  avieoi  peecando  -boc  vel  hoc  iiia  malilia 


iis  DE  PRiCDESTfNATicfNe  NdSEirrATio  rosmioii.  fM 

c  Esi  igliiir  Ubertioi  trWirkiin,  qwfA  qn^ik%  e&se  A  cupMtiialeg,  alti  magtt,  alif  mtntie,  sad  emnee  raait. 


negaTerit  catheHeus  non  est ;  et  qvisqiris  sic  esse 
dixertt,  qood  sine  Deo  bonnm  opus,  id  est  quod  ad 
ejus  sanctom  proposiinra  perttnet,  nec  incipere  nec 
perGcere  posait,  catholicus  est.  >  Et  item  {ibid.,  $ub 
iniiium)  :  c  Vitiato  iibero  arblirio  totus  bomo  est 
Tiiiafns  :  per  quod  ab8i|ue  adjutoriO  graii»  Dei,  ut 
Deo  placeat,  nec  valet  incipere»  nec  periicere  suflQcii. 
PneTenitur  autem  medicina,  id  est  Cbrisli  gratia, 
ttt  sanetur  et  reparetur^in  eodem  Titiata,  aique  pr;»- 
parelur  Toiuntas,  qua  semper  indigeos  in  ac^utorlum, 
iUuminante  gratia  Satyatoris,  possit  tara  Deom  co- 
gooseerot  qoam  flecundom  ejus  vivere  Yokinialera.  i 
£t  item  :  <  Non  ergohomo  ▼olnntate  sua,  adbnc  in 
TiUo  liberi  arbitrii  claudicanie,  praeTcnlt  Deum  ut 


ei  pro  ipsa  diTersitate  dlversis  suppliclis  Judlcandi.  i 
De  sensu  autero  et  contexto  toiiiis  Gapltolt,  Idem 
beatus  Aiigiistlnus  in  libro  de  Perfectlone  justiths 
bominis  ica  dicit :  c  Verom  est  autem  quod  ait,  quin 
oblrectitor  siios;  qnod  Deiis  tam  bonos  quam  fiistHS, 
lalem  boniinem  fecerit,  qui  peccali  malo  carere  sof^ 
Oceret,  sed  si  voluisset.  Quis  eiiim  eum  nescit  sa* 
num  et  Inculpabilem  factttm,  ei  libero  arbllrio 
atqne  ad  juste  Tivendom  polestate  libera  conatU»» 
ium?  Sed  nunc  de  illo  agitor,  quern  semiviTum  la^ 
trones  in  via  reliqnerunt ;  qni  gravibos  saocins  con'» 
fossosqiie  vnlneribns,  non  ita  potesi  ad  justili»  eol- 
inen  ascendere,  siciit  potoii  inde  deaeendere,  qoi 
etiam  si  jaro  in  stabulo  est,  curaior.  Noa  igitur  Deno 


cognoacai  et  quaeral  eom,  gradaro  tanqoam  meritis  B  impossibilia  jnliet,  sed  jobendo  admonet,  ei  Aicere 


accepturos  ;  aed  prsecedii  etiam,  ui  diximus,  mlse- 
licordissima  gratia  soa  Deos  bomines  ignorantes,  ei 
necdora  se  quaerentea  Tolontaie  iiberi  arbiirii,  nt  eoa 
se  scire  ei  qoarere  faciat,  sicot  dicit  Joannes  apo^ 
slobis  in  Epistola  sua  :  Seimui  quoniam  FiiinM  iM 
wenii^  ef  dedU  nM$  sensmm,  nl  eognoscamuM  virum 
Deum^  el  »mu$  iu  vero  FUio  eju$  :  hic  e$l  veru$  el  titm 
tttema  {I  Joan,  t,  SO).  »  Aodiatetiam  quisquelector, 
slre  beoetolas,  sive  malcTolcn,  qoid  de  libero  arbitrio 
praeTeBio  ei  ad^nto  gratia,  etde  eodemliberoartiitrto 
deserio  gratia,  sentiat  idem  doctor  catholicus.  <  Esse 
fatemur,  lnquiens(fi^ro  iii,  sn^  im7innt),  liberum 
arfoiiriura  omnibus  bominibus,  babens  quidem  jiuil^ 
cium  mtionis,  non  per  quod  sit  idoneum  qu»  ad 


qood  possis,  et  petere  qood  non  possis%  » 

•Et  In eptstola (46)  ad  Valeniinnm  :  c  Primoentnr 
Dominos  Jesns,  sicut  scriptum  esl  in.  fifOHffeM 
Joanois  apostoli :  Non  vinit  ui  judioaret  mamdam^ 
$od  ul  salvetur  mundu$  per  ipeum  {Joan*.  iii,  47); 
Postea  Tcro ,  sicut  scribit  aposieiua  Paoloo  :  Judi-^ 
cabit  Deu$  hunc.mundum  (Rom.  ni,  6)^-ei.TeRlotof 
est,  sicui  tou  Ecclesla  in  sfmbolo  eon6teUM%./Ki/l« 
caro  vivo$  et  mortuoe.  Si  ergo  non  esi  Del  grali»v« 
quomodo  salvat  mundum?  ei  si  non  esl  Hbenmi 
arbitrium,  qiiomodo  jodicat  mondoin?  Proindei  % 
brom  vel  epistolara  meam,  qnam  aecum  ad  voa  sik 
pradlcti  attulerunt,  secondum  hanc  fidem  mlelli^ 
gile,  ut  neque  negetls  Dei  gratiam,  neqoe-  llbeHimp 


Denm  pertinent  sine  Deo  aiit  incboare  rel  cerie  per-  C  arbitrium  sic  defendaiis,  ui  a  Dei  gratta  separeiia, 

tanquam  slne  llla  vel  cogitare  aliqoid,  tcI  agere  se^ 
condum  Deum  ulla  ratlone  posstmus,  qood  ooMiiw 
non  possomos; »  et  posi  aliqoanta :  c  Credite  diTlnis 
doqoiis,  qnia  et  liberom  esi  nominis  arbitrinm,  et 
gratia  Dei,  slne  ctijns  adjntorio  liberom  arbitriite 
nec  conTerti  polest  ad  Deom,  nec  proficere  in  DeiMii,. 
et  qood  ple  creditis,  ol  etlam  sapienter  InleUigatiB 
orate.  Et  ad  hoc  tpsom  enifn,  id  esl,  ot  sapieMer 
123  intelligamtts,  esi  utique  libenim  aritttriomj^ 
Nisi  enim  libero  arbilrio  inlaUigeremua  alqne  aapor. 
remus,  non  nobis  praecipeietur  dieente  ;SeiipMiaiL< 
Iftielli§ite  ergo  qui  inaipi^ee  e$U$  .iu,,populOi  ali 
$tulti  aliquando  $afuifi(P$al*  xo|X,  fi)«.£n  ipSQ.quip^^' 
^tio  praecepiu^  atqoe  tmperatiim.es^  ol  l^ieHiganMWi 
att|ue  sapiarous,  obedteniiani  nosUrAm  r^uiril,  foia^ 
nulla  pptesi  esse  sine.  libero  arbilifiow  8ed  ai  pesset. 
boc  ipsum  sine  adjttlorio  Det  graliae  fleri%.  per  li^ 
roro  arbiirium  ui  inleffigeremtis  aif(i|e  si^remus, . 
non  di^erettir  Deo:  Da.mihi  inteUecium  u{.di$eam' 
mandala  ^ua  (P$aL  fsxyut,  73);  nec  in,  Evimg^ 
scriplum  esset :  Tunc  aperuU,  UHs.$en$m^  ut  inldip- 
gerent  Script^ra$(l4U^,^x%iy^  4o);  nec  JacoJjua  apo* 
stohisdic^ret;  Si  qui^^tetn^^tKm  in^tMpiei^r 
tia^pp$tuietq;pe0rqmfiatpmnibu4  affluentefj  otMon 
itnoronerat^  ei  dabOttr  ei^  iJa$*  !•  6),  i  Bi4i|9ruin( Ml 


SK^i-e  ;  sed  tanluui  in  operibos  vitae  praeseniis,  tara 
boiiis  qnam  eiiaio  malis.  Bonls  dico,  quae  de  bonls 
naiurae  <Miontor,  id  est,  velle  laborare  in  agro,  vdle 
roandiieare  et  bibere,  veile  babere  amicuro,  »  ei 
cptera  qoae  IIn  proeeqoiutr,  qoae  omnia  non  sine  gt»- 
bemacuJo  divioo  SQbsisioni :  imo  ex  qiso,  et  per 
ipsom  suoC,  vel  esse  cceperunt.  Halis  Tcro  drco,  ut 
esi  rellei  idqlum  122  eulere,  Telle  homicidiom  per- 
petrare,  et  reliqoa  quae  proeequitur  in  eodem  Hy* 
poraoesticon  libro. 

Qoodaolem  m  conclusione  subjunxlraus  dtcentee: 
Liberum.anUm  habemue  arbitrium^  quia  gratta  Hbo' 
ra.'ttm,  el  gratia  de  eorrupto  senaliim,  saneioa  Aik 
giistinus  In  libro  de  Gorreptione-Ci  Gratia  (cap.  15)  ^ 
prosequitnr,  dicens  :  c  Hi  Tcro  qui  non  pertineiit. 
sd  boiic  praedestinatonun  ouraerum»  quoa  Dei  gra^ 
tia,  ftivenondom  babentes  ulhim  libcrom  soae  Tolon» 
t^iia  arbitrium,  siTe  cum.arbitrio  ToIuDlatis,  ideo 
vero  Ubero,  <|uia  pecjpsam  graliamJiberato,  per-. 
dociiad  i^om;  hl  ergo,  qni  :non  pertinen^  ad 
istomceriissimum  ei  fideiisaimum  numerunt,  pro  me- 
riii»  iuatiaaime  jodieamttr  .aAolenim  JaceiH^ub  iiec- 
caio  qtiod  origtnaKleF  geaeraiioDe  traxerunt,  et  oum.' 
lUo  haereditafio.4ebito^  lijneeiettnt»  quod  non  enl 
reffenftralimiA  i1ifni»uiin.  .nni  iM>r  lilwiPNm  flf4J4itimt% 


I&7  HtNCIIARl  RffiMCNaiS  ▲RCHIEPtSGOPI  18g 

raiil»  qii«  ficqae  libenim  arbilriiiin  negai,  sWe  tn  A  IM^  ciiiu  volunus.  Nam  quid  prodest,  si  quod  non 


viuui  fliaUun,  sive  in  bonam,  neque  Untom  ei  iri- 
buit»  ui  siiie  Dei  graiia  valeai  aliquid»  aive  ui  cx 
malo  Gonverta&ur  in  bonum,  sive  ui  in  bonnro  per- 
aeveranier  proficiat,  sive  ui  ad  bonuro  sempitcrniim 
perveuiai  ubi  jam  non  timeai  iie  deficiat.  >  Et  posi 
pauca :  c  lu  bisverbissanct»  Scripiune  consideratc, 
Cratres,  quia  si  non  easei  liberum  arbitrium ,  non 
dicereiar  :  Reclos  cur$ui  (ac  pedtbui  ua,  ei  wa$ 
iua$  dinge^  ne  decline$  ad  dexleram,  neque  ad  eini" 
$iram  (Prov.  iv,  ^7).  Et  tamen  sine  Dei  gratia  si 
poesei  boc  Aeri ,  non  postea  diceretur  :  Ip$e  auiem 
te€io$  faeiei  cur$u$  iuo$ ,  ei  Hinera  tua  in  pace  pro^ 
ducei.  »  Et  posi  aliquanU  :  c  ldet>  vobis  dixi  ne  de- 
dineiis  in  dexteram,  neque  in  siuistram,  lioc  esi  nec 


possumus  vokimus,  aul  qiiod  possumua  nolomas?  i 
Et  item  {cap.  17) :  c  Ut  ergo  velimus  sine  nobis  ope- 
ratur,  cuin  aulem  volumus,  et  sic  vulumus  ui  facia- 
mus,  nobiscum  cooperalor  ;  tanien  sine  iUo  vel  ope- 
rante  ut  velimus,  vel  cooperante  cum  volumus,  ad 
bonx  pietatis  opera  nihii  valerous.  > 

Et  item  in  libro  Uypomneslicon  (Ubro  ni,  9er$u$ 
finem)  iu  didt :  c  Et  gratia  inquiens  el  liberum  ai^ 
bitriuin  peragit  sine  dubio  iter  fidei.  Liberum  arbi* 
trium  dum  Dei  Cbristianus  facii  prsecepU,  sed  non, 
ui  supra  dixi »  sine  gratia  dirigeiite  vel  gubernante. 
Propter  qood  dicii  in  Psalmis  :  Diri^  in  conepeeiu 
iuo  viam  meam  (P$al.  v,  9),  et,  a  Domino  greuu$ 
homm$  diriguniur  (P$al*  xxxvi,  23)«  Itaque  nec 


aic  defendatis  liberum  arbitrium,  ut  ei  bona  opera  B  gratia  sine  libero  arbitrio  facit  liominera  habere 


aine  Dei  gratia  tribuaiis ;  nec  sic  defendatis  graUam« 
ut  quasi  de  ilia  securi  mala  opera  diligaiis,  quod. 
ipsa  gratia  Dei  averut  a  vobis. » 

£t  ilem  ad  eumdem  Yalenlinum  in  libro  de  Gratia 
ei  libero  arbitrio  (eap.  A) :  c  luque  ui  iioc  verbum, 
qiiod  non  ab  omnibus  capitur,  ab  aliquibns  capiaiur, 
ei  Dei  donum  est  liberum  arbitrium.  i  Ei  item  {cap. 
5) :  c  Rogamu$  ne  in  vacuum  gratiam  Dei  $u$cipiati$ 
(U  Cor.  VI,  1).  Ut  qnid  enim  eos  rogat,  si  gratiam 
sic  suflceperunl  ut  propriam  perderent  volunutem  ? 
Tamen  ne  ipsa  volunUs  sine  gratia  Dei  puleiur  boni 
aliquid  posse,  coutinuo  cum  dixisset :  Gratia  eju$  fn 
me  vacua  non  fuit ,  $ed  plu$  omnibu$  illi$  laborati^ 
subtunxit  atque  ait :  /Von  autem  ego,  $ed  gratia  Dei 


beaum  vitam,  nec  liberum  arbitrtum  sine  gratia. 
Tainen  parvulos  sinc  usu  liberi  arbilrii  facit  gratia 
babere  beaum  vium ;  eos  autem  qui  jam  ralionis 
capaces  sunty  pRBvenit  atque  docei,  ui  bouum  velint 
et  possint.  i  £t  item :  c  Nemo  sit  segois  et  remissus 
ad  servieiiduro  Deo,  nec  sic  de  gratia  confidat,  tan- 
quaro  de  libero  arbiirio  cyus,  quod  per  mortem  Filii 
sui  reparavii,  et  silii  pracparavit,  opera  non  requi- 
rat.  I  Etitem :  c  Opera  liberi  arbilrii  bona»  qust  ui 
fiani  praeparantur  per  grati»  pnevenium,  nullis  U- 
beri  arbitrii  meritis,  et  ipsa  faciente,  gubemante,  et 
perficiente,  ut  abundenl  in  libero  arbitriOt  non  dam- 
namus,  qiiia  cx  bis  vel  biyusmodi  homines  Dei  justi- 
fieaii  suut,  juslificaniur,  jusiificabuniur  in  Christo. 


macttm(i  Cor.sy^  10) ;  id est non  solus, sed graliaDei  C  Damnamiis  vero  auctoriute  diviiia  q[iera  liberi  ar- 


mecum ;  ac  per  boc  nec  gratia  Dei  sola ,  nec  ipse 
aolus,  sed  gratia  Dei  cum  illo.  i  Et  item  {cap.  6)  ; 
<  His  Ulibiis  testimoniis  diviuis  probatur  gratia  Dei 
iM>n  secundum  meriu  nostra  dari,  quandoquidem 
noosolum  nuliis  bonis,  verum  etiam  multis  roeriiis 
maUs  pnecedentibus  videmus  dalam ,  ei  quotidie 
dari  videmua ;  sed  plane  cum  daU  fuerit,  incipiiint 
esse  etiam  meriu  nostra  bona ,  per  illam  tamen. 
£*iam  si  se  ipsa  subtraxerit,  cadil  homo,  non  erectus 
aed  praeeipiutus  libero  aiiiitrio.  i  Et  item  in  codem 
194  l>bro  {eap.  14)  :  c  Basc  dixi ,  ut  apostolicis 
verbis  Uberuin  arbitriom  vestrum  a  malo  deterre- 
rattt  ^  exhorum  ad  bonnin.  Nec  Umen  ideo  de- 
heiis  iii  homine,  lioc  est  in  vobis  ipsis,  sed  in  Do- 


bilrii  quae  gratiae  pneponuntur,  ei  ex  hia  unquam 
meritis  in  Christo  justificari  extolluntur.  (^is  enim 
prior  deditei,  et  retribuet  llli?  i  Et  item  :  <  Auacolu 
et  intcllige,  si  Umen  aurea  habeas  audiendi»  etcor 
non  sii  indurauim  intelligeudi.  Propter  Uberum 
arbitrium,  quo  bona  ei  roala  operantur  homines, 
dicium  esi  unicuique  reddi  secundum  opera  siia. 
Habct  enim  homo  malum  meritum ,  cum  vitio  siio 
jam  baptizatus  declinat  a  bono,  et  facit  nialum,  id 
est,  cum  relinquit  Deum  et  diligit  saeculufflt  sicut 
fecisse  Demam  (11  Tim.  iv,  9)  ct  Hermogenein  (II 
Tim.  I,  15),  lesUtur  Apostoius;  telcum  etiam  ia 
toto  X25  SP^"^  habens  in  variis  simulacris,  Deum 
verum  agnoscerc  non  vult,  quem  cogooscendi  in  hoc 


mino  gloriapi.  I  Et  iUm :  c  Liberum  quidem  homiiiis  D  gxcuk)  habct  potesuteni;  si  vcUt  summus  Deus, 


arbitrium  polsatur  ubi  diciiur  :  Bodie  m  vocem  eju$ 
amdieriHe^  notiie  obdurofe  eorda  veelru  {P$al.  xciv, 
8).  Sed  nisi  possei  Deus  etiam  duritiam  cordis  au- 
ferre,  non  dieerei  per  propheUm  :  Auferam  ab  eu 
por  lapideumy  et  dabo  ei$  cor  cameum  (£jwf A.  u,  19 ; 
«irxvi,  96). »  fii  item  {eap.i&) :  c  Semper  esi  aiitem 

«n  MAkia  VAli»nt*a  IShAvio      atkA    nAn    oAmnAii   nat  l-kAnA 


Um  per  indebium  graiiam  qua  justificaf,  impiiim 
salvare,  quam  etiam  cum  se  avenit  judicio  jusu 
traditum  in  reprobum  sensum  fuiuro  gebcniiai  sup- 
plicio  reservare,  ut  reddat  ei  secundum  opera  sua. 
Habei  nihilominus  et  bonum  merituin,  cum  in  om- 
nibus  gratiae  Dei  bona  in  se  operanii  uon  resisiil, 

cAil  it/wvnAralAn  AYt&tit     i  Rt    itAm  •    «    fs^A    aw    milii 


!W 


DE  PAiCinSSTlNATlONE  MSSERTATIO  POSTCRiOH. 


W 


r^r  ol  neritam  faclat  honio  per  propriani  tolun*  A  aginras  ei  Dei  esi,  et  nostntm  :  Dei  per  prerenien* 


laiem.  > 

Et  Gregorius  io  libro  Moraliam  iti,  cap.  10 :  i  Sl 
qois  salTarii  inquiens,  sic  monditia  manoum  soarom 
credilor,  ot  sois  ▼iribns  innocens  flal,  procol  dobio 
enatar  :  qoia  si  soperna  gratia  nocenlem  noii 
prxTcnit,  nuoqtiam  profedo  inveniet  qnem  remo- 
neret  innoeenlem.  Uiide  veridici  Mojsis  vooe  dicitor : 
NuUmmiu€  apud  te  per  $e  innoeene  ett  {Excd.  ixxit). 
Soperm  ergo  pielas  prios  agit  aliqoid  in  nobis  sine 
nobis,  oi  sobseqoenle  qooqoe  nosiro  libero  arbtirio 
bocan  qood  jam  appeiimns  agat  noblscom  ;  qood 
tamen  per  impensam  grali.*im  in  extremo  Jodiolo  ila 
remmieret  in  nobis,  ac  si  solis  processisset  ex  nobls. 
Qoia  enim  divhia  nos  bonius  ot  Innoeenles  faciat 


tem  gratiam  ,  noelram  per  obseqneniem  lilieram 
voluntaiem.  81  enim  Dei  non  est,  onde  el  graiiat  in 
aetemom  sgioMis?  Rorsom  si  nostrom  non  est,  und» 
nobis  relriboi  prmiia  speramus?  Qoia  ergo  non 
iminerito  graiias  agimns,  scimos  quod  cjos  moner* 
praevenimur ;  el  rursum  qoia  non  immerilo  retribQ- 
tionem  qoaerimus,  scimus  qnod  subseqoenie  libero 
arlMtrto  bona  elegimus  qoae  ageremos.  i  Et  in  bo* 
milia  Evangelii  57  :  «  Non  to$  me  elegi$ti$,  $id  eg9 
elegi  to$^  ei  ffoeui  vo$  ui  eati$  ei  fructum  oferatie 
(Joan.  XT,  16).  Posiii,  ad  gratiam  pianiavi,  ot  eatls 
volendo,  frocLom  afSBratis  operando.  Eatis  enlm 
▼olendo  dixit,  qoia  velle  aliqaid  feoere  jam  menie 
ire  est.  Qnalem  vero  fructom  aiferre  debeant  sobdi" 


pnevenit,  Pautus  alt :  Gratia  Dei  $um  id  ^uod  tum  B  tur,  ei  fructu$  ffe$ier  maneai.  Ibi  ergo,  id  est  post 


(/  €or.  XV,  10).  Et  quia  eaiindem  gratiam  nosirom  H- 
beram  arbitriom  seqoitnr,  adjungit :  Ei  gratia  eiu$  in 
me  'uacua  mm  fuit^  $ed  ahmdaniiu$  iUi$  ommbu$  iaho-- 
ram.  Qui  dom  se  do  se  nHiii  esse  conspicerel,  alt, 
nan  auum  ego^  et  laroen  qoia  se  esse  aliqoid  curo- 
gralia  Invenil,  adfonxit  $ed  gratia  Dei  mecum.  Mon- 
dilia  itaqoe  manaum  soaram  lonoeens  salvabilar, 
qola  qui  bie  praevenitor  dono  ot  innocens  ftal,  com 
ad  jndiciom  docllur  ex  merilo  remonerator.  >  Et 
in  iilm  xxxiir :  c  Nemo  quippe,  ut  divina  illom 
gratla  sobaeqoator,  prius  ailqoid  contuiil  Deo. 
Mam  si  nos  Deoro  bene  operando  pncvenimos,  abi 
est  qnod  propbeta  ait :  Mi$ericordia  eju$  prmeniet 
!  {i^ieU.  Lviii,  II)?  Si  qnid  nos  bonae  o|»eratlonis 


mortem,  iila  retrtbolio  Incboal,  niu  isla  terroina- 
tnr.  »  Et  in  homilla  9  (in  frkncifno)  Exechleits  pro-^ 
pYiela» :  «  Ei  ingre$$u$  e$i  in  me  Sfnritu$ ,  po$itfuam 
tocu(H$  e$i  mihi^  et  $tatuii  me  $upra  pede$  meo$ 
(Etech.  II,  2).  Ecce  divina  vox  jacenti  propbetae 
jossit  ut  snrgeret :  scd  snrgere  omnlno  non  posset, 
nlsi  In  bunc  omnipotentis  f)ei  spiritos  inlrassel : 
qoia  ex  omnipotenlis  Dei  gratia  ad  bona  opera  co» 
nari  qnidem  possumus,  sed  haec  iniplere  non  posso- 
mos  si  ipsc  non  adjovat  qui  jubet.  Stc  Paulos  com 
diseipolos  admoneret,  dicens  :  Cum  meiu  ei  tremore 
veeiram  ip$orum  $atutem  operamim  (PhiHpp.  ii,  i% 
15),  illico  quts  in  eis  baec  ipsa  boiia  operareiar 
adjnnxit,  dicens  :Deiis  e$i  enhn  qui  operaiur  in  vobio 


dcdimas,  ut  «jos  gratiam  mereremor,  obi  est  qnod  G  et  velie  et  perficere  pro  bona  voluntate,  Hinc  est  quod 


Paolas  apostolos  didl :  Gratia  $alvi  faeti  e$ii$  per 
fidemf  ei  hoe  non  es  tM>6t«,  $ed  Dei  donum  e$i^  non  ex 
opertbuM  {Ephe$.  ii,  8)?  Si  nostra  dileclio  Deum 
praerenit,  obi  esl  quod  ioannes  apostotus  diclt :  Non 
t/uia  no$  dHexerimu$  Deum ,  $ed  quoniam  ip$e  prior 
diiexii  no$  (/  Joan.  iv,  10)?  Ubi  est  qiiod  per  Osee 
Dominns  dicit :  Diiigam  eo$  $pontanee  {0$€e  xiv,  5)? 
Si  sine  ejas  roonere  nostra  virtute  Deum  seqoininr, 
ubl  est  quod  per  Evangelium  Iferilas  protestalur, 
dicens  ;  Sine  me  lUhU  fH)to$ti$  faeere  {Joan.  xv,  S)  ? 
Ubi  esl  quod  ail :  Nemo  pote$t  vemre  ad  me  nist 
Pater^  tfui  mi$it  me,  iraxerit  eum  {Joan.  vi,  44)? 
Dbi  qnod  itemm  dicit :  Non  vo$  me  e(egi$ti$,  $ed  ego 
eiegi  vo$  {Jean.  xv,  IS)?  Si  saltem  dona  bonorum 


ipsa  Yeritas  discipiilis  dieil :  Sine  me  nihU  poteeiie 
facere  {Joan.  xv,  5).  Sed  in  his  eonsiderandam  esl 
quia  si  bona  nostra  sic  omnipotentis  Dei  dona  sunl» 
ttl  in  eis  aliqnid  nostnim  non  sil,  cur  nos  qnasi  pm 
merilis  aeternam  reiribotionem  qnaeriHins?  si  autem 
ita  nostra  sunt,  ol  dona  Dei  oranipotenlls  non  sinl, 
cur  cx  eis  omnipotcnti  Deo  gralias  agimns?  Sed 
sciendum  esl  quia  mala  nosira  soiommodo  noslra 
sunt,  bona  autem  nostra  el  omnipoientis  Dei  snnt 
et  noslra  :  quia  ipse  aspirando  nos  praeveiiil  a| 
velimus,  qni  adjuvando  subscqnitar  ne  inaniief 
velimus,  sed  posslmns  implere  qnae  vohnnus.  Pra- 
veniente  ergo  gratia,  el  bona  voliintate  subseqiiente^ 
boc  qnod  omnipolentis  Dei  donom  cst,  At  merilum 


IM  op«rom  vlrtote  nosira  bene  cogiiando  prae-  ^  nostmm.Quod  bene  Paulus  brevi  sententia  explicat, 

|27  dicens  :  Piu$  Hli$  ommbu$  hkoravit  (/  Cor, 
XV,  10).  Qoi  ne  videretur  soae  viHuti  tnbulase  qnod 
fecerat,  adjonxit :  Non  autem  ego^  $^  graiia  Dei 
mecum.  Qoia  enim  cmlesii  doiio  praeventus  esi, 
quasi  alienum  se  a  bono  suo  opere  agnovii,  dicens  i 
Non  autem  ego.  Sed  qula  prasveniens  graiia  liberom 
rii  co  arbiirinm  fecerat  in  bono,  qtio  libcro  arbitrio 
esmdem  graliam  est  subsecnius  in  opere,  a^iunxil : 
Md   aratia  Dei   mecum:  ac  si    dicerel :  In   bonq 


venimus,  ubi  est  qnod  mrsum  per  Paulum  tam 
Baluforiter  dicitur,  ot  omnis  de  se  humanae  mentls 
fldncia  ab  ipsa  cordis  radlce  succldalur,  ciim  ail : 
Non  quia  euffieientee  $imu$  cogitare  aiiquid  a  nobi$ 
quaei  ex  nobi$ ,  $ed  ^uffinentia  nostra  er  Deo  est  (II 
Cor.  III,  5)?  Nemo  ergo  Deum  meritis  praevenit,  ut 
tenerc  eum  quasi  debitorem  possit.  »  Et  paulo  post: 
<  Idcirco  enim  nequaquam  coelestis  patria  pnemia 

a^tema  Mrrtniitnt.  nuin  riknrnht   mii»  aa  niintf».  iliim 


m 


lliNOIARl  Ril£MENSLS  ARCHIEPISCOII 


1§« 


legtHjm  diclis,  ftd  exp<mendi  ordinem  redeamns.  >  A  triuro  ?  et  Jdeo  non  est  persoDanim  aeoepiio  a|Mid 


£t  Prosper  in  epistola  ad  Rufinum  de  Gratia  et  de 
Ubero  Arbilrio :  i  Quis  ambigat,  inquit,  tunc  libe- 
mm  ^rbitrium  cobortationi  vocantis  obedire ,  cum 
ifi  illo  gratia  Dei  affectum  credendi  obediendique 
generaveril  ?  »  Et  item  :  <  Qui  credunt ,  Dei  agimior 
spiritn  ;  qui  non  credunt,  iibero  avertuntur  arbi- 
trio.  I  Et  item  :  <  Et  omne  qood  non  est  ex  fide , 
peocatum  est ,  ut  scilicet  inieiligas  juslitiam  inflde- 
liuro  noii  esse  jusliliam,  quia  sordel  natura  sine 
gratia.  Amissa  quippe  iialurali  innocentia,  homo 
exsul  ac  perditus ,  ambulaiis  sine  via ,  profundiores 
iiitrabat  errores;  scd  quaesilus,  et  invenlus,  et 
reportatus  est,  et  in  via  qu»  veritas  et  vila  est 
introductus ,  ac  dilectione  iii  Deum ,  qui  illum  non 


Deum.  In  omni  itaqoe  opere  sancio  prior  est  volun- 
tas  Dei ,  posterior  liberi  arbitrii ,  id  est  operalur 
Deus,  cooperatur  bomo.  >  Et  plura  alia ,  quie  si  quis 
plenius  scire  voluerit ,  eumdem  librum  ex  ordine  re* 
legat ,  in  quo  mulla  mirifica  et  miranda  aut  cogno- 
scere  aut  recognoscere  valcbit. 

Et  sanetus  Goelesiinus  in  Dccretalibus  ex  verlns 
Innocentii  papx  ( posi  ephi.  8 ) :  <  Liberum  enim , 
inquii ,  arbitrium  primus  homo  perpessus,  dum  sois 
inconsultius  utitur  bonis,  cadens  in  pnevaricationis 
profonda  diroersus  esl ,  et  nihil  quemadinodum 
exinde  surgere  posset  invenit,  suaque  in  aetemum 
UbertatQ  deceptus ,  huic  ruine  subjacaisset  oppres- 
sus ,  nisi  eum  post  Gbristi  pro  sua  gratia  relevasset 


diiigentem  prior  dtlexit,.agnitus  esl.  >  Et  item  :  Q^adventus,  qul  per  novx  regeneralionis  puriticatio- 


c  Gratia  jgitur  Dei ,  quoscunque  justificat ,  non  ex 
honis  meiiore^,  sed  ex  malis  bonos  facit,  postea  per 
profectum  ex  bonis  faciura  meliorcs ,  non  adempto 
libero  arbiirio ,  sed  liberato ;  quod  doaec  sine 
Deo  solum  fuit,  mortuum  fuil  justitiae,  vixitque 
peccalo  ;  ubi  autem  id  iliuminavit  misericordia 
Glirisil ,  erutom  est  a  regno  diaboU  ,  et  factum  est 
regnom  Dei.  In  quo  ut  permanere  possit,  ne  ea 
quidem  facultatc  sufiicit  sibi,  nisi  inde  accipiat 
perseveraniiaro ,  unde  accepit  industriam.  > 

£t  ilein  sanctus  Auguslinus  in  libro  Hypomnesti- 
COD  ( lib.  ni )  :  <  Si  attendas  ad  peecatum  primo- 
rum  bominum,  quo  massa  buroani  generis  damnari 
roeruit ,  quia  secundum  testimonium  Pauli  apostoli, 


nem  praeteritum  omne  vitium  sui  baplismatis  lava- 
cro  purgavit.  >  llom  :  <  Adverte  tamlem ,  o  prava* 
rum  mentium  perversa  docirina,  quod  priroum 
hominem  ita  libertas  ipsa  decepit ,  ut  dnm  indul- 
gentlus  frenis  ejos  utitor,  in  praevaricationem  prs- 
somptione  incideret.  Nec  ex  bac  potuit  erui ,  nisi  ei 
providentia  regenerationis  statum  pristime  Uberutis 
Gliristi  Domiui  reformasset  advenius,  >  £t  post  ali- 
quanla  :  <  Quotqoot  enim  spiritu  Dei  agunlur,  hi 
iilii  sunt  Dei,  ut  nec  nostrum  deesse  sentiamus 
arbitrii^m ,  et  in  bonis  quibnsque  volontatis  humanas 
singulis  molibos  magis  iiiius  valere  non  diibiiemos 
anxilium.  >  Et  post  aUquauta :  <  Quod  olique  akttxilio 
et  munere  Dei  non  aufertor  liberum  arbiirium ,  sed 


ex  uno  omnesm  candemnationem  ( Rom.  v,  16 ),  C  Uberatur,  ui  d6  tenebrosQ  lucidum,  de.pravo  rec- 


poteris  agnoscere  judicia  Dei  esse  juslissima.  Inde 
est  enim  malum  meriiuro  in  oronibus ,  taro  parvulis 
qunm  majoribus ,  praecedcns  judicta  Dei ,  ut  juslo 
ejus  judicio  puniantur.  >  El  iiem,  <  Audi  lamen  ad- 
buc  calcatius ,  ut  ad  propositum  soperioris  dispula- 
iionis  reveriamur,  quia  bomo  vulneratur  libero  ar- 
biirio  per  Adae  peccalum ,  sine  gratia  Dei  per  se 
solum  sanare  se  non  potest,  nec  spiMUe  ad  paradi- 
sum  reverii  sanctorum  numero  sociandus ,  oec  eum 
gratiam  meritis  ullis  accipere ,  sed  lotum  sua  mise-  . 
ricordia  Deum  peragere.  >  Et  de  vulneraio  ac  temi- 
vivo  relicto  {Luc.  x ,  50)  secundum  parabobm  evan* 
gelicam  ibidcm  loqoens  isdem  sanctus  Augustinus  sub- 
jungit :  <  Recte  dictus  est  semivivus  ;  habebai  enim 


tum ,  de  languido  sanum ,  de  iroprodenie  sii  provi- 
dom.  >  Et  iiem  sancius  Prosper  in  epistola  ad  Rtifi- 
num :  <  £t  ui  magis  probaretur,  inquit ,  Uberum 
arbitrium  nihil  posse  sine  gratia,  cui  dictum  foerat, 
Canfirma  fratret  tuot ,  el  roga  ne  iniretis  tn  lentaiio' 
nem  (  Lue.  xxii ,  Si ),  quique.  responderai,  utique 
ex  Ubero  arbitrio ,  Domine ,  tecum  paratui  $um  et 
in  carcerem  et  in  mortem  ire^  eidem  pnttdicltur  qood 
prius  quam  gallus  caniet,  ter  Dominum  negaiurus 
sit ;  quod  quid  est  aUud  quam  quod  in  fide  defeciu- 
rus  sii  ?  >  Et  item  :  <  Nimium  vero  inepte,  uimiun- 
que  inconsiderate  ab  adversantibos  dicitur,  quod  per 
hanc  Dei  gratiam  libero  nihil  relinquatur  arbitrio.  > 
£t  posi  pauca  :  <  Proinde  homo,  qui  libero  arbitrio 


\itatem  motum,  128  '^  ^i  Uberum  arbitrium  vul-  D  \2IQ  fuit  malus,  in  ipso  libero  arbitrio  factos  esi 

neraium,  quod  ei  solum  ad  aeternani  vilam  quam 

perdiderat  redire  non  sufliciebat.  >  Et  item  :  <  Cum 

auiem  acceperit  spiritum  Domini ,  erit  io  eo  libertas 

ad  capessenda  Domini  praecepta,  quia  ubi  spiritus 

Domini ,  ibi  libertas.  >  £t  post  aUquanla  :  <  Quia 

cum  Dei  misericordia  se  praevenienie  agit  et  ipse 

salis  per  liberum  arbitrium,  ut  mundeiur ;  sola  au- 

tem  voluntate  sua  si  praesumat ,  roundari  non  po- 


bonos  :  scd  per  se  malos,  per  Deum  bonus,  qui  eom 
ita  in  iUum  iniiialem  honorem  alio  initio  reformavit, 
ut  ei  non  solum  culpam  malae  voluntatis  et  aclionis 
remitteret,  sed  eiiam  bene  velle,  bene  agere,  atqoe 
in  his  permanere  donaret.  >  Et  item  :  <  Ex  una 
roassa,  quae  est  caro  priini'  hominis,  nnam  scimus 
omniom  hominum  creatam  crearique  naluram,  et 
eamdem  per  ipsius  primi  bominis  Uberum  arbitrium. 


m  DE  PRifiDESTINATIONE  DISSEUTATIO  POSTERIOR.  m 

prxeundo  servaverit.  >  Ei  iiem  in  eaJein  episiola  :  A  igilur  cnjasqtiam  peccaii  ancior  Dens  sed  nahim 

creator  est ;  quae  cam  potesUlem  babuerit  non  de- 


«  Nuuc  autero  idem  arbiirium  conversum  esl.  non 
erersum,  ei  donatum  ei  aliter  veile,  aliter  sapere, 
alitcr  agere,  el  incolumitalem  suam  non  iii  se,  sed 
10  medico  collocare :  quia  nccdum  tam  pcrrecta  uli- 
iiir  saoilate,  uteaqux  ei  nocuerant,  nequeantjam 
nocere»  aut  in  salubrtbus  possit  jam  viribus  suis 
temperare.  i  Et  in  absoluiione  sexla  contra  Gallos 
{resp.  6  ad  GqUmJ)  :  «  Liberum  arbitrium  nihil  esse 
vel  Don  esse  perpernm  dicitur ;  sed  ante  illumi- 
naiionem  fidei  in  tenebris,  id  est  in  umbra  morlis, 
agere  non  recte  negatur,  quoniani  priiisquain  a  do- 
minatione  diaboli  per  Dei.graiiam  liberetur,  in  iilo 
profundo  jacet,  in  quo  se  sua  libertaie  diiuersit.  » 
£t  paulo  post  {po$t  epiil.  8),  i  ut  quod  in  illo  inchoa- 


linquendi,  sponte  deliquit,  el  deceptori  suo  proprla 
voluntate  se  snbdidit.  Nec  naturali  sed  captivo  mottt 
versaiur  in  vitio,  donec  moriatur  peccato  et  vivat 
Dco.  Quod  sine  gratia  Dei  facere  non  potest,  quia 
liherialcm,  quam  libertate  perdidit,  nisi  Ghristo 
liberante  non  recipit.  > 

Ecce  habet  lector,  qiiia  libertatem  quam  llbertate 
pcrdidiinus,  nisi  Ghristo  liberante  neqnaquam  reci- 
piinus :  quainque  Gbristi  gralia  liberatam  ad  bonum 
habemus,  et  sine  Ghrlsti  gratia  captivo  motu  ver« 
samur  in  vitlo.  Et  sanctus  Coelesiinus,  ut  supra 
scripsimus :  c  rrimum  hominem  Ita  libertas  ipsa 
decepit,  ut  dum  indulgentius  frenis  cjus  utitur,  in 


lam  est  per  gratiam  Christi,  eltam  per  industriam  B  praevaricationem  praesumptionis^iicideret ;  nec  ei 

hac  potuit  erui,  nisi  ei  providentia  regenerationic 
sutum  pristinx  ItbertatisGhristi  Domini  reformasset 
adventos.  >  Unde  videat  qui  capitula  illa  composuit» 
quae  nobis  dedistis  ut  de  eis  vobis  respondeamus, 
si  capituluni,  a  nostra  mediocriiate  ex  hiset  aliorum 
etiam  doctorum  verbis  excerpturo,  a  catholica  flde 
discordet.  Quonlaro  in  sexto  capitulo,  quasi  nos  ab 
ea  discordaremus,  scribere  voluit,  dtcens  :  <  Item 
de  gralia  per  qnam  salvantur  credentes,  et  sliie 
qua  rationalis  creatura  minquam  l)eate  vixit,  et  de 
libero  arbitrio,  per  peccatum  iii  primo  homine  iu- 
flrmato,  sed  per  graiiam  Domiiii  Jesn  fldelibus  ejos 
redintegrato  et  sanato,  id  ipsum  conslantissime  ei 
flde  plena  fatemur,  quod  sahciissimi  Palres  ancto- 
ritate  sacra^Ohi  Scripturarum  nobis  teiiendum  r^ 
Hqoerunt,  quod  Africana,  qiiod  Arausica  SynodoB 
professa  est,  quod  beatisslmi  PontiOces  apostolicsB 
sedls  catholtca  fide  tcnuerunt.  Sed  et  de  natura 
et  gratia  In  aliam  part^m  nutloAiodo  decKnali^ 
praesumentes.  >  Yerum  et  nos,'sicut  <;upra  bsteridt- 
mus  ,  quod  sanbtlssiiibt  'Patre^'  '^uctoritate^  s^crii- 
rum  Scripiurirum  ndbis  Yei[)eiidhm''fenqoerdtfti 
et  qtiod  beattsftltni  poniiniielii  'aj^bslotfc^  ' ^dJi 
calholica  fi(irA"lehu'ertiiit;''de  grjirta' 'if^  libertf  a'fi)fc 
trio  teniiimus  et  leiiemusl,  sc'rrpsimu's  bi'btyid'cir^ 
thoiico  scribimiis.  $e(f 'ei  de  natui-a  et'  gifaifa  'lA 
aliain  partem  hulVoVnoito  'decViAare'^pncsiimehC^s^ 
quod '  compositor 


liberi  augeatur  arbitrii,  nunquam  remolo  adjutorio 
Dei,  sine  quo  nec  proficere,  nec  permanere  in  bono 
quisquaro  potest.  >  Et  Gassiodorus  in  Psalmo  cxvn  : 
c  Esi  qoidem  in  mala  parte  exsecrabilis  libertas  ar- 
bilrii,  ut  pnevaricator  Greatorem  deserat,  et  ad 
viiia  se  nefanda  convertat.  In  bona  vero  parie  arbi- 
trium  liberum  Adam  peccante  perdidimus ;  ad  quod 
nisi  per  Christi  gratiam  r^dire  non  possuinos,  dl- 
cente  Apostolo  :  Deu$  e$t  enim  qui  operatur  in  vobi$ 
el  velte  et  per/icere  pro  bona  voluntate,  Uude  assidua 
oralione  precandum  est,  ne  nos  voluntas  perversa 
rapiat,  sed  inspiratio  divina  possideat,  quoniam 
quidquid  ex  nobismetipsis  sapimus,  mortifera  con- 
tra  nos  audacia  concitamus.  Jure  ergo  vetuit  in  ho-  ^ 
mine  confldeodum,  qui  per  se  nec  alteri  nec  slbi 
praevalei  dare  remedium.  >  Ecce  quomodo  liberta- 
tem  arbitril  iu  Adam  perdidimus,  et  quomodo  eam 
per  Christum  reccpimus ;  et  quia  habemus  iiberum 
arbitrium  ad  bonum  praevenium  et  adjutom  gratia. 
Unde  addidit  Prosper  :  <  Cum  in  bonis  voluntas  sit 
inieliigenda  degralia ;  etHabemus  liberum  arbitrium 
ad  malum  desertum  gratia.  >  Ex  quo  mox  idem  au- 
cior  subjungit:  c  In  nuiiis  autein  voluntas  intelligenda 
cst  sine  graiia.  >  Et  sanctus  Augustinus  in  libro  de 
Correptione  ctGralia  :  c  Liberum  arbitrium  ad  iiialum 
suflicil,  ad  bonnra  auiem  parum  est,  nisi  adjuyelur 
ab  omnipotenie  bono.  Audiat  et  lector  quia  sicut  in 
capiluli  conclusione  posuimus ,   habeinus  liberum 


arbiirium,  gralia  siquidem  130  liberatum.  i  Uude  q  sint,  131  nbs 

Prosper   in  recapiiulatione   absolulio^iis   decim%': 

c  Arbitrium  enim  hominis  gralia  Dei  non  abolet, 

sed  adolet,  etab  errore  in  viam  r^voQat  ac  reduciip 

ut  quod  su^  liberlate   eral  prayum ,  Spiriiu   Dei 

agenie  sii  rectum.  >  £l  sa  octus  Goeleslinus,  sicu  t  supra 

diximus ;  c,  Auxilio  et  mynere  Dei  non  auferiur  libe- 

nim  arbitrium,  sejd  liberatar.  >  Quod  quaiiter  et  pcr 

qneai   perdidimus,  et  a  quo.qupd  perdideraums, 

rcdpimus,    ^i^    absolutione,..i4  ,  PfO^peri   leclor 


isitor   capituIoTorum  'cum  eclipsi    por 
los  supplenies  adfjicimus,  ^rinlssirneierc^ 


dimus  et  tenemus,  vicleiicet  qtSbd^^tlfi  crediilerunt  ct 
tenuerunt.  oicut  etiaio  sanclus  Augiislihus  in  ribro 
de  ^atura  el  (Sratia  scfipsrtVet^stcuririMibro 'rfe 
Bono  perseveraiitiae  dicit  :  c  iNunqiua  ergo  homimim 
nalurde  duae  sublt  A!bsit.,%i' duie  ixaturas  cfesciit . 
grada  lilia  noii  esset.^I^ulli  eriim  ilaretur  graiuita 
liberalioi  si  nalurij  rfebita  'redcierentur.  Homi- 
nibus  auicm  videlur ,'  omnes  qiii  boiii  ap^a- 
rent    rideles  'perseveraniiam  usque^  in  irneiii   ac- 


m  m^iMm  rhemensis  ABcaiEPiScopi  at 

Ijone  reprimit  qiiotl  aii  Apostolus  :  Quapropter  qui  ^  iuii;iles ,  cum  lemplnm  magnae  Dian»  apod  Ephesara 

inccrulissctyCompreliensus  et  interrogalus  cur  talia 


vtdelur  tiare  tideai  ne  eadai.  Volunlale  autero  sua 
icadit  qui  cadit » et  voluntate  Dei  stat  qui  stat.  Potens 
est  enim  Deus  statuere  iilum.  Mon  ergo  ipse  seipsum, 
/sed  Deus,  Verumtamen  bonum  est  non  altum  sapere, 
sed  tiinere.  lu  cogitatione  aua  vel  cadit  quisque,  vei 
stat.  Sicut  autem  Apostolus  ait ,  quod  in  libro  su*> 
periore  memoravi :  iYo/i  iumus  idonei  cogitare  aliquid 
.quasi  ex  nobismelipsit ,  sed  sufficientia  nostra  ex  Deo 
esl  (U  Cor.  iii,  5).  i  Quem  secutus  et  bcatus  Anibro- 
sius  audet  et  dicit :  4  Non  enim  in  potestate  nostra 
cor  nostrum  et  cogitalioues  nostr».  Quod  omnisqui 
jiumililer  et  veraciier  pius  est,  esse  vcrissimum 
^eutit.  >  Quapropler  bxc  quae  scripsimus  capitulorum 
compilator  relegat»  et  videat  si  in  eis,  uti  in  pr;£- 


pnesumpsisset ,  dicitur  respondisse  :  Quia  lionis, 
inqiiit ,  non  potiii  innolesccrc  ,  saltem  vel  malis  In- 
notesccrein.  Nam  et  isdem  qui  prsefatum  contra  noa 
scripsit  libcilum ,  quantum  dutur  inlelligi,  si  artem 
sciret  qua  votum  suum  ad  cfTeclum  qiiod  desidera- 
verat  perducere  valuisset,  ut  iniiotescere  posset 
voluntarie  hxrelicus .  esset.  Sed  quia  contractas 
scientia ,  et  distraclus  jactanlia  ,  ncc  quantum  voloit 
docere  prava  praevahiit,  et  arroganiia  inflatus,  atqae 
jactantia  velut  quibusdam  calcaribus  stimulatos,  et 
quasi  quodam  pressorio  oppressus,  intra  gftentii 
metas  sine  aliquo  sono  se  cohibere  non  potuit.  Cn| 
In  supra  memoratis  libellis,  quantum  omnis  gratis 


fatosextocapitulo^bripserat^poteritinvenireineptas  B  largitor  dare  dignalusest,cum  aliisreccnsreexortis 


quxstiunculas,  et  auiles  pene  r^^bellas,  Scottorumqiie 
pultes  puritati  fldei  uauseam  inferentes,  qu£  peri- 
culosissiiuis  et  gravissimis  temporibus,  ad  cumulum 
laborum  nostrorum,  usque  ad  scissionem  cUaritalis, 
miserabiiiter  et  lacryinabiliter  succreverunt,  ne 
mentes  Christianae  iiide  corrumpantur,  et  excidant  a 
siropliciiate  et  caslilate  fidei  quai  est  in  Chrislo 
iesu.  Videat  nihiiomiuus ,  si  de  duobus  prsescriptis 
capitulis»  et  de  aliis  etiam  duobus  in  processu  scri- 
bendis,  quae  ex  cathoIicoTum  verbis  excerpsiinus, 
Christianae  menies  corrurapaniur,  et  excidant  a  sim- 
plicitate  et  castiute  fldei  quae  est  iii  Christo  Jesu ; 
an  de  illis,  qux  ipse  cum  modernis  Praedestinatiauis 
et  prisconim  Prasdestinatianorum  anathematlzatis 


Pnedestiiiatiunis  respondimus.  Sed  et  quoniam  isto- 
rum  capitulorum,  quas  inter  manns  habemus,  coiii- 
positor  Africanae  et  Arausicae  Synodornm  fecit  me- 
moriam ,  et  coiiscnptas  sententias  suis  sabjunxit 
capitulis,  ne  rcfiigere  videarour  prxlcrmissis  re- 
spousionum  illius  objectionibus ,  et  a  quocunqoe 
dicatur  nos  illi  non  voluisse,  sed  respondere  non 
potuisse,  nullique  subripiatur  suspiclo,  quasi 
capitulutn  a  iiobis  excerptum  ab  his  Patrum 
scntcntiis  discordet »  conteramus  sicot  revera  ad  li- 
neaiu  rect2C  fldei ,  capitula  a  nobis  excerpta  istis 
Patruin  senienliis,  et  videat  lector  si  his  polcrit 
convenire.  Ponentes  primum  de  synodis  qaamin 
ineraoriam    fecit,  demum  de   sententiis   Patruin, 


.excerpsitadinveotionibus,  ad  compressam  et  fuudi-  ^  quas  suo  snbjunxit  capituio  ,  sensus  earom- 
tus  exstinctam  lixresini  resuscitandam ,  qux  ad 
cumulum  laborum  nostrorum,  periculosissiuiis  et 
gravissimis  temporibus ,  usque  ad  unanimis  scissio- 
nem  fraiernitatis  miserabUiter  et  hicrymabiliter 
reuioveiur. 

132  CAPUT  IXfl. 

De  eo  qui  ad  reprehensionem  istorum  capitulontm 
tacito  suo  nominey  libeHum  eomjfQsuity  et  de  sew 
tentiis  synodaiibus ,  quas  compilator  capitulorum 
nobis  a  regia  sublimitate  datorum  eoUegit ,  volens 
osiendere  ab  ittit  nos  discordasse, 

Denique  subjuuxit  et  compositor  capiiuloruin ,  a 

.  vestra  sublimitate  nostrse  humilitati  datorum,  sen- 
tentias  sanctorum  Patrum  capilulatim  conscriptas, 

evidenti  sigoUicatione  proclamans,  ut  quia  capiuila  D  oium  disputalionum  connexionem  ex  bacsobdltanim 

a  nobis  excerpia  discordant  a  Ade  illa ,  fidelis  quis-  auctoritatum  brevilate  pendere,  nullamque  sibi  con- 

que  teneret  fideliter  quae  qnasi  de  abditis  Patnim  tradictionis  superesse  rationem,  si  cum  catholicis 

scriplis  isdem  pietatis  studio  relevarat,  et  quasi  credat  et  dicat  (cap.  1)  .  Qiiod  Adam  onines  bomi- 

promulgando  decrevcrat.  Quas  etiam  sententias  qui-  nes  Lcserit,  nec  quemquam  nisi  Christi  gralla  posse 

.  dam  linffua  rusiicus  .  sensu  insulsus .  et  secuudum  salvari.  >  Et  nos  haE^c  eadem  diximos  in  orimo  capt- 


dera  133  seutenliaruin  ex  capitufls  a  nobis  ex- 
cerptis  comparare  curemus.  Sanctus  Ccelestiuus 
[epist.  8)  ad  Venerium  et  ad  alios  Gailicanos  episco* 
pos  scribens,  in  Decretali  sua  epistola  ita  didtad 
locum  :  I  Quid  reclores  Romanae  Ecclesiae  de  hxresi 
quae  eoruni  temporibus  exoria  fucrat,  jndicarlnt,  et 
contra  nocenlissimos  liberi  arbitrii  dcfensores,  quid 
de  gratia  Dei  sentienduro  esse  censuennt,  ita  ot 
etiam  Africanorum  coiiciliorum  quasdam  sententias 
jungeremus,  quas  utique  suas  faclentes  apostolici 
aiitistites  comprobarunt.  Ut  ergo  plenlus  qui  in  ali- 
quo  dubilant  instriiantur,  constitutiones  aanctorom 
Patrom  compendioso  manifestamus  Indlculo :  qoo, 
si  quis  non  nimium  est  contentiosus,  agnoscat  om- 


rj7  DE  PRJ:DESTII><ATI0NE  DISSERTATIO  POSTEIUOIt.  fM 

ei  Tiiam  ilHs  praDdesiiiiaviiaiternam.  >  Deinde  adifi-  A  propagini,  asserit  nocnisse,  aot  eerte  morte  tantnm 


dil  sanclus  Coelesliuus  (cap.  5)  :  c  Quod  nisi  gratla 
Dei  conlinua  juvemur,  insidias  diaboli  superare  noB 
possumus,  ei  quod  per  Clirislum  Ilbero  bene  ularour 
arbitrio,  et  quod  omnia  snnclorum  roerila  dona  sint 
Dei,  et  quod  oinnis  sancla  cogilatio  et  motus  piae 
volunlatis  ex  Deo  sit,  et  qiiod  gralia  Dci  non  solum 
peccala  dimitlit,  scJ  eliam  adjuvat  ne  commlttan- 
lur. )  Et  nos,  iilius  sequenles  magislerium,  scripsi- 
musquia  c  libertalem  arbilriiin  primo  bomine  pcr- 
didimus,  quam  per  Cbrisluin  Dominum  noslrura 
recepimus.  >  Non  aulem  ipsnin  liberum  arbilrium 
iunditus  in  bomine  primo  perdidiinus,  sed  liberta- 
lem  arbitrii  ipsius,  quam  per  Cbristum  recepimus. 
(  El  habemus  liberuni  arbiirium  ad  bonum  pneven- 


corporis,  qare  pcena  peccatl  est,  non  auiem  et  pecca- 
tnm,  qiiod  mors  est  animae,  per  nnum  hominem  m 
omne  gentis  homanum  iransisse  testatur.  Tertlum. 
Si  quis  InTocatione  humana  gratiam  Dei  dfcit  posse 
conferri,  non  antem  ipsam  gratiam  facere  ut  invo- 
cetnr  a  nobis.  Quartum.  Si  quis,  ut  a  peccafo  pn^ 
gemur,  volunlatem  nostram  Deuro  exspectare  conten- 
dlt,  non  antem  ut  etlam  purgari  velimus,  per  sancti 
Splritiis  infusionem  et  operatioiiem  in  iios  fieri  con- 
fiietur.  Qiiinium.  Si  quis  sicut  argumentum,  ita  etiam 
Initium  fldei,  ipsumque  credulitatis  affectum,  quo  In 
eum  credimus  qui  justificat  impium,  et  ad  regenera- 
tioiiem  sacri  baplismatis  pervenimus,  non  per  gratlx 
donum,  id  est  per  Inspirationem  snncti  Spiritus  cor- 


tum  el  adjuium  graiia.  i  Scilicet  ut  eo  bene  utamur  B  rigentem   voluntalem    nostram   ab   Infidelitate  ad 


ad  omnia  studi^a,  et  ad  omnia  opera  ac  sancta  me- 
rila,  et  ad  omncm  sanctam  cogitaiionem  et  pi£  vo- 
luniaiis  motum,ut  velimuset  possimus  quodbonum 
est,  et  petamus»  et  inereamur,  et  impetremus  non 
solum  praeterilorum  peccatorum  indulgenliam,  sed 
eLiam  futuroruni  ne  illa  committamus  cautelam.  Sub- 
sequilur  sanctus  Coelcstinus  {cap,  4) :  c  Qiiod  prspter 
siaiQla  sedis  apostolicx  omnes  orationes  Ecclesise 
Christi  gratiam  resonant,  qua  genus  humanum  ab 
slerna  damnatione  reparatur ;  et  qnod  graliam  Dei 
ciiam  baptizandorum  testetur  instituta  purgatio, 
cum  exorcismis  et  exsufflationibus  spiritus  ab  els 
abigantur  iminundi.  i  Et  illius  nos  magisterio  docti 
diximus :  f  Deus  boiius  et  juslus  elegit  ex  massa  per- 


fidcm,  et  c^tera  qun  ibi  prosequltur.  Sextum.  Si 
quis  sine  gratia  Dei  credenlibus,  volentibos,  mise- 
ricordiam  dicit  conferri  divinitus,  non  autem  ut 
credamus,  velimus,  et  reliqua.  Septimum.  Si  quls 
per  natiirae  vigorem  bonnm  aliquid,  quod  ad  sa- 
luteni  periinet  viUe  aeiern»,  cogitare  ut  expedlt, 
aut  eligcre,  sive.saluiari,  id  est  evangelicae  prae- 
dicationi  consentire  posse  confirmat  absque  illu- 
minatione  et  inspirnlione  Spiritns  sancti.  Octavum. 
Si  quis  alios  misericordia,  alios  vcro  per  libe- 
rum  arbitrium,  quod  in  omiiibus,  qui  de  prae- 
varicati<me  primi  faoininis  nati  sunt,  constat  esse 
vitiatum»  ad  gratiam  baptismi  posse  venire  con- 
tondit.  Nonum.  De  adjulorio  Dei.  Divini  est  mti- 


diiionis  quos  per  gratiam  praedeslinavit,  id  est,  gra-  G  neris,  cum  et  recte  cogitamos,  et  pedes  nostros 


tia  praeparavit  134  ^^  vilain.  >  £t  quidquid  in  san- 
ciis  orationibus,  et  mysieriis  fit  ecclesiasticis,  Dtj 
esi  pnedesiinatio  :  quoniam  Dci  est  gratiae  praepara- 
lio,  per  qiiae  sacramentorum  munia  prdedestinali  ad 
vilam  iliis  pervcuiunt  praedestinatam  xlernam.  De 
'  illo  eliam  arbitrio  sensuin  posuimus  saiictl  Coelesiini 
iii  sccuodo  a  nobis  excerplo  capitulo  {ibid.,  in  fine) 
dicentps  :  i  Liberum  autein  babemus  arbitrium, 
quia  gralia  liberatiim,  et  gralia  de  corrupln  sana- 
tum.  >  Nam  et  ipse  dicit :  « IJlique  auxilio  et  munere 
Dei  non  auferlur  libenuii  arbilrium,  sed  libcratur, 
ut  de  tenebroso  lucidiim,  de  pravo  reclum,  de  lan- 
guido  sanuin,  de  imprudenle  sit  piovidam.  Tanta 
enim  est  erga  oinncs  homines  bonilas  Dei,  ut  noslra 


a  falsitate  et  injustitia  continemus.  Decimum.  De  ad- 
jutorio  135  ^^*«  Adjiitorium  Dei  etiam  renatis  ac 
sanatis  scmper  cst  implorandum.  Haec  omnia  capt- 
tula ,  si  quis  benigno  animo  et  devoto  studio  volue- 
rit  inlendcre,  inveniet  in  his  duobus  nostris  capitu- 
lis  nos  proseculos  esse,  quilms  diximus  :  Qula 
c  homo  libero  arbitrio  male  utens  peccavit  et  cecidit, 
et  facius  est  massa  perditionis  tolius  humani  gene- 
ris.  Deus  autem  bonus  et  justus  elegit  ex  eadem 
massa  quos  per  gratiam  pnedestinavit  ad  vitam ;  • 
et  c  Habemus  liberum  arbitrium  ad  bonum  prxven- 
tum  et  adjutum  gratia.  >  Unde,  si  non  arrogantia 
denotari,  et  lectori  taedium  ingerere  tlmeremus,  ne 
quilibet  diceret  quasi  singulariter  nobis  hoc  datum 


velii  esse  meriia  quae  sunt  ipsius   dona.   >  Ecce  D  arrogaremus «  ut  alii  liaec  legentes  non  possent  per- 


quomodo  a  scnsu  synodi  Africanae  non  dissenti- 
mos,  neque  synodo  illius  sanciac  contruria  scripsi- 
mus,  nec  eiiam  gloiiosae  Romanac  Ecclesiac  con- 
traimas. 

r  NiiDc  si  a  sancla  Arausica  synodo,  cui  sanctus 
Cxsarius  ex  dcIegaUone  sedis  apostolice  procsedil, 
discrepemus  in  aliquo  videamus.  Priinum  capitulum 


cipere ,  nisi  nos  singula  singulis  sententiis  singilla- 
tim  demonstraremus,  singulis  capitulis  horum  duo- 
rum  capitulorum  sententias  componentes,  qualiter 
convcnirent  ostendere  studeremus.  Nunc  de  unded- 
mo  capitulo  et  scquentibus  alils,  quae  maxime  de 
libro  sententiarum  Prosperi ,  quas  de  dictis  sancti 
Augustini  breviter  adnotavlt,  sicut  ct  aliquanU  quac 


MtirkmAm 


«^H. 


199  HlNCMARl  RHEMfiNSiS  ARCHIEPtSCOM 

tetno$4Uigii  Deu9.  Tales  nos  amat  Deiis»  quales  A  poiesits  fneere.  Vigesimui»  primnin 

fuluri  sumus  ipsius  dono ,  non  quales  sumus  nostro 

jaerilo.  Yideticet  sicut  scripsimus,  c  Quos  per  gra^ 

tiam  prasdestinavit  ad  vitan).  »  Terlium  decimum, 

Arbilriuro  voluntalis,  inquu  synodus ,  inprimoho- 

mine  iMArmatum,  nisi  per  graliam  baptismi  non 

polest  reparari ;  quod  amissum ,  nisi  a  quo  potuit 

dari,  non  potest  reddi.  £t  nos  diximus :  c  Liberiatcm 

arbitrii  in  primo  bomine  perdiiiimus.quam  perChri- 

stum  Dominum  nostrum  recepimus.  >  Quartum  deci- 

mum.  Nullus  miser  de  quacunque  miseria  liberatur, 

uisi  qui  Dci  misericordia  prsevenitur.  Et  nos  dixi« 

mus :  c  Et  liabemus  liberum  arbilrium  ad  bonum 

praeventum  et  adjuium  gratia.  >  Quiutum  decimum. 

Ab  eo  quod  formavit  Deus  mutalus  Adam ,  seJ  in 

pejus  per  iniquilatem  suam,  ab  eo  quod  operata  cst  B  ^d  malum  desertum  gratia.  »  Yigesimum  teriiom. 

De  volutUaie  Dei  el  hominis.  Suam  voluntatem  ho- 
mines  faciuni,  non  Dei ,  quando  id  agunt  quod  Deo 
displicet.  Quod  autem  ita  faciunt  quod  volunt,  ut 
diviuse  serviant  voluntati,  quamvis  volentes  agant 
quod  agunt,  illius  Umen  voluntas  est,  a  quo  el  pne- 
paratur  et  jubetur  quod  volunt :  quia  sicut  diximus, 
c  Habemus  liberum  arbitrium  ad  bonum  praeveDium 
et  adjutum  gratia,  >  et  c  Habemus  liberum  arbi- 
trium  ad  malum  desertum  gratia.  i  Yigesimum 
quartum.  De  puimitibu$  rt/ti.  Iia  sunt  in  paloiile 
vites  ut  viti  nibil  conferant,  sed  inde  accipiant  unde 
vivant,  et  reiiqua.  Quia,  sicut  dicit  Apostolus,  Gra- 
tia  Dei  sum  id  quod  stim.  Et  ex  massa  perditionis, 
veluli  scrlpsimus,  Deus  elegil  quos  per  gratiam  ad 


De  HatwM  H 

Gratia.  Sicut  eis  qui,  volentes  in  lege  jastincari  eta 
gratia  exciderunt,  verissime  dicit  Aposlolus  :  ^ex 
lege  jusliiia  #s/,  ergo  Christus  graiit  mortuusest.  El 
$i  per  naturam  juslHia  est^  ergo  Christus  gratis  moT' 
tuus  est.  Non  ergo  apud  nos  Chrislus  gratis  roortoas 
est,  quia  diximus  qtiod  credimus,  sicut  scripturo  esi: 
Credidi  prppter  quod  iocutus  sum ,  et  nos  credimus 
propier  quod  et  loquimur.  c  Homo  libero  arbilrio 
male  utens  peccavit »  et  cecidit,  et  factus  est  massa 
perditiouis  totius  humani  generis.  Deus  antem  bonus 
elegit  quos  per  graiiam  prsedeblinavit  ad  vitam.  > 
\igesimum  secundum.  De  his  qua  homim  proprie 
suKi.  Nenio  habet  de  soo  nisi  mendacium  et  pecca* 
tum.  Et  ideo  diximus :  c  Habemus  iiberum  arbitriuffl 


ioiquitas  mutatur  fidelis,  sed  in  melins  per  gratiam 
Dei.  £t  nos  diximus :  c  Uomo  libero  arbitrio  male 
utens  peccavit  et  cecidil,  et  factus  est  niassa  perdi^ 
tionis  totius  humani  generis.  Deus  autem  bonus  ele- 
git  quos  per  gratlam  praedestinavit ,  id  est  gratla 
praeparavit  ad  vitam.  i  Sexlum  decimum.  Nemo  ex 
eo  quud  vidctur  habere  glorielur  tanquam  non  ac- 
ceperit,  et  reliqua.  Et  nos  diximus  :  c  Habemus  li- 
berum  arljitrium  ad  bonum  prasventum  et  adjutum 
gralia.  i  Sepiimum  decimum.  Fortitudinem  genti- 
lium  mundana  cupiditas,  fortitudlnem  Cbristiano- 
rum  Dei  chariias  facit,  et  rcliqua.  Etquia  charitas 
gratia  est,  prxvenit  voluntatem  nostram,  et  facit  ac 
custodit  fortitudinem  uostram ,  quae  diffusa  est  in 


cordibus  noslris  per  Spiritum  sanctum ,   ut  el  Psal-  G  vitam  preBdestinavit,  Yigesimum^  quintum.  Dileciio 

qua  diligiwus  Deum,  prorsus  douuni  Dei  est,  etre- 
liqua.  £t  nos  diximus :  c  Habcmus  iiberum  ariti- 
*trium  ad  booum  praeventum  et  adjotum  graiia.  i  Et 
quod  in  eodem  subsequitur  capitulo,  hoc  etiam  se- 
cundum  fidem  catholicam  credimus,  quod  accepla 
per  baptismum  gratia,  omnes  baptizati,  Chrislo 
auxiiiante  et  cooperanie,  quoe  ad  salutem  animx 
pcrtincot  possint  et  debeaut  fideliter  laborare, 
et  si  voluerint  adimplere,  quia  sicut  diximus: 
137  fiubemus  liberum  arbilrium  ad  bonum  prg- 
ventum  et  adjutum  gratia^  et  quod  subsequilur : 
Aliquos  vero  ad  malum  divina  potestate  pnedesiina- 
tos  esse^  non  solum  non  crcdimus  ;  sed  eliaoisi 
siinl,  qui  tantum  malum  credere  velint,  cum  omoi 


mista  dcmonstrat,  dicens  :  Diiigam  te^  Dominejorti- 
tudo  mea ,  et  [ertitudinem  meam  a  te  cusiodiam.  De 
qua  non  lacuimus,  quando  diximus  :  c  Praevenit  li- 
berum  arbiirium  nostrum  gralia  Domini  nostri ,  i 
scribentes  :  c  Habemus  iiberum  arbilrium  ad  bonum 
praevenlum  136  ^^  adjutum  gratia.  >  Octavum  de- 
cimum.  Debetur  merces  bonis  operibus  si  flant ; 
scd  graiia  quoe  non  debeiur  praecedit  ut  fiant.  Et 
istud  absolutissime  nos  dixisse  potesl  Intelligi,  quia 
c  habenms  liberum  arbitrium  ad  bonum  praeventum 
et  adjutum  gratia.  i  Nonum  dccimum.  Natura  hu- 
mana,  cliamsi  in  illa  integrilale  In  qua  est  condila 
permanerct,  nullomodo  se  ipsa  Creatore  suo  non 
adjuvanie  servarcl.  Unde  cum  sine  graiia  salutem 


noii  posset  custodirequam  accepit,  quomodo  sine '^  detestatione  iliis  anathcma  dicimus.  Umle  et  supra 


Dci  gratia  polerit  reparare  quod  perdidit?  Et  ideo 
posuimtis  quia  c  homo  libero  arbiirio  male  utens 
peccavit  elcecidit,  et  libertatem  arbitrii ,  quam  in 
primo  homine  periiidimus ,  per  Christum  Dominum 
iiostruin  recepimus,  et  babemus  liberum  arbitrium 
praeventum  et  adjiitum  gratia.  i  Vigesimum.  Nihil 
boni  hominem  noxte  stinfi    Dfin.   MiilLn  nAii*;  fnrit  in 


in  ratione  reddiia  deprimo  capitulo  jam  scripsimus. 
£t  nos  etiam  cum  sancta  synodo»  et  PraeJestinaiia' 
nis,qui  sicut  electos  ad  vitam,  Ita  et  reprobos  a  Deo 
ad  inleritum  dicuut  praedestinatos,  cum  illis  qni  ad 
malum  aliquos  divina  potestate  praedestinatos  falen- 
tur,  nisi  se  correxerint,  et  ad  unitalem  catkolics 

{iAm     alnnA  can^tco  mfitrtc  P/«/»lAci<»  ei«inm   npr  df^DI' 


m  DE  PRiSDESTlNATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  iM 

])HS  Terbis,  propter  minus  eapacivm  roinosqQe  stu*  A  ainbulaog  sine  yia»  profundiores  intrabat  errores. 


diosorum  inertiam,  conteiuimus  a  reyerenda  et 
Tcneranda  atque  catholica  prolixitate.  tanlorum 
docioram,  nec  in  allquo  deviaTimus  :  cum  constet 
qnia  quicunque  uos  venenato  dente  rodere  sine 
csasa  maloerit,  se  maleTolum,  et  non  nos  non  ca- 
iholicos  comprobabit. 

Niinc  de  sententiis  mcmoratis,  quas  capitulorum 
composiror  adnotaverat,  vtdeanms.  4  f  •  In  pneva- 
ricaiione  Ada:  omnes  boraines  naturaiem  possibillta- 
lem  et  innocentiam  perdidisse,  et  neminem  de  pro- 
fnndo  illins  ruinae  per  libenim  arbitrium  possecon- 
snrgere,  nisi  eum  gratia  Dei  miserantis  erexerit.  1 
Nec  nos  negavimns  in  prxvaricatione  Ad»  omnes 
koniines  naluralem  possibilitatem   et  iiinocentiam 


Sed  quaBsitus,  et  inventus,  et  reporutus  est,  et  in 
via  quse  veritaset  vita  est  introductus,  ac  dBeetlone 
in  Deum,  qui  iUum  diligentem  pnor  diJexit,  agBltut 
est.  I  Et  post  aliquanta  :  c  Non  adempto  libero  ar* 
bitrio,  sed  liberato :  quod  donec  sine  Deosdum  fult, 
mortnum  fuit  Justitia*,  vixitque  peccato.  Ubi  autera 
id  iilttminavit  misericordia  Chrlsti,  ernlum  esl  a 
regno  diaboll,  et  faclum  est  regnum  Dei.  In  quo  ut 
permanere  possit,  ne  ea  quldem  facullate  sufficit 
sibi,  nisi  inde  accipiat  perseveraniiam,  unde  accepit 
industriam.  »  Et  item  : «  Nisi  Ciirlsii  graiia  rcfor- 
maverit  libemm  ejus  arbitrium  agendo,  spirando, 
auxiliando,  et  usque  in  finem  pnreundo  servaverit.  > 
Et  contra  Gallos  :  c  Quoniam  priusquam  a  domi« 


|verdidisse,  dicenles':  c  Libertalem^iirbitrii  in  primo  B  natione  diaboii  per  Dei  gratiam  liberetur,  in  illo 


horoine  perdidimus.  1  Slc  et  sanctus  Augustinus 
dixil  in  libro  de  Correptione  et  Gratia  {cap.  iS)  : 
i  Nunc  vero,  inqniens,  posteaqnam  est  illa  magna 
pcrcali  merito  amissa  libcrtas,  etiam  mnjoribos  do- 
ins  acljuTanda  remansit  iunnnltas.  1  Et  item  : 
1  Parum  sit  hominl  pcr  iilius  reparare  perditam  li- 
krialem.  >  Quid  appeliaverit  pcrditam  Iil)eriatem 
ipse  nobis  exponat.  Ait  eniin  in  libro  llypomne- 
sticon  (/r6ro  111,  non  longe  a  princip.) :  c  Pecealo 
ergo  libenim  arbitrium  hominis  possibilitalis  bonnm 
pcrdidit,  non  nomen  et  raiionem.  >  £t  ilem  {post 
medium)  :  c  Quid  etiam  aliud  ostendimos  in  ove  illa 
pcrdita  ex  centum  ovibus,  nisi  liberum  arbitrium 
possibilitaiis  bono  vitio  primi  hominis  perdito,  a 


profundojacet,  quln  arbitrium  hominis,  in  quodso 
sua  liberute  dimersit.  1  Et  sanctus  Augustinus  : 
€  Propter  quod  non  reslat  liberandis  nisi  gratia 
Ilberantis.  >  Et  hinc  diximus  :  t  Liberum  autem 
habemus  arbitrium,  qnia  graiia  liberatum,  et  gratia 
de  corrupto  sanatum.  >  3«  Deinde  supposuit  i  Quod 
omnia  studia,  et  omnia  opera  ac  merita  sanctorum 
ad  Dei  gloriam  laudemque  referenda  sint  :  quia 
nemo  aliunde  ei  placeat,  nisi  ex  eo  quod  ipse  dona- 
veril.  4»  Quod  iia  Deus  in  cordibus  homlnum,  atque 
in  ipso  libero  operetur  arbitrio,  ut  sancta  cogitatio, 
pium  consilium,  omnisque  motns  bonae  volontatis  ex 
Deo  sit  :  quia  per  illum  aliquid  boni  possuraua, 
sine  quo  nihil  possumns.  >  Quae  nos  etiam  non  ne- 


justorum  errasse  consortio?  >  Et  ilem :  c  Per  velle  C  gamus,  imoetiam  confitemur  dlcentes  :  c  Et  habe- 

mus  liberum  arbitrium  ad  bonum  praeventum  et 
adjutum  gratia.  >  Ad  bonum  enim  absoluie  posuimus, 
ut  ad  omnebonom  quidquid  bonum  est  intelligamus. 
Si  bonum  est  studium,  si  bonum  est  sanctum  opus, 
si  bonum  est  sanctnm  meri  tum,  si  bonum  est  quod  san- 
ctecogitamus,8i.bonumestpiumconsilium,  si  bonum 
est  moveri  ad  quodcunque  bonum,  et  adquaracunque 
bonam  volunlaiem,  ad  haec  omnia  libenira  no- 
slrnm  arbitrium  praeventum  et  adjutom  gralia  Dei, 
139  et  credimus,  et  dicimus,  et  scripto  firmaviraus* 
Et  hajc  oninia  ex  Deo  esse  credenles  dixlraus,  quando 
€  ad  bonutn  praeventum  et  adjotum  Dei  graiia  libe- 
rum   arbilrium   noslrum  >  conscripsiraus.    Deum 

^..._ «...,,  „_,,„.  ...  ^ quoque  in  ipso  libero  nostro  arbilrio  operari  san- 

pius.  >  Et  ideo  scripsimus  :  c  Libertaiem  arbitrii      ^**™  cogitaiionem,  pium  consiliura,  omnesque  mo 


ergo  malum  rectc  perdidit  posse  bonum,  qui  per 
posse  bonum  potuit  vincere  velle  malum.  >  £t 
iieni :  c  Sed  eum  velle  et  nolle  praedocuit,  cui  ad 
mnimqiie  posse  liberum  donarat  arbitrium,  quo 
male  otens  incaulius  dum  sponle  serpenti  praebct 
snadenti  conscnsum  Domini  prselerire  praeceptum, 
amisso  possibili*.atis  bono,  solum  velle  politus  est 
vulneratus.  >  Et  sanctus  Coelestinus  dicil  ex  verbis 
S.  fniiocentii  qiiae  ad  Carthaginense  conciUum  scri- 
pserat .  c  Liberum,  inquiens,  138  arbitrium  ille 
perpessus,  id  est  primus  homo,  dum  suls  inconsullius 
utitur  bonis,  cadens  in  praevaricationis  profunda 
dimersus  est,  et  nihil  quemadmodura  exinde  surgere 
posset  invenit,  suaque  in  aelernum  libertate  decC' 


in  primo  homine  perdidimus.  >  2*  iSubjonxit,  Quod 
nemp  nisi  per  Christum  libero  bene  utatur  arbitrio. 
Et  nos  ita  diximus  ponentes  :  Quam  libertatem  per 
Chrittum  Dominum  nottrum  recepimu$,  et  habemus 
liberum  arbitrium  dd  bonum  projventum  et  adjutum 


— ..•-   #.'t 


tus  bonae  voluntatis,  professi  sumus,  dicentes  :  c  Ha- 
bemus  liberum  arbitrium  praeventum,  >  scilicet  ante- 
.quam  bona  cogitemus,  c  et  a^iutum  gratia,  >  utbene 
cogitemus,  bene  operemur,  in  bonls  perseveremus. 
Nec  in  istis  duobus  capitiilis  a  catholico  sensu  et 

CatholiCOrum   verbis  in  Alinnn    Om  trralUo.  HAviari. 


203  IIINCMARI  RHEMENSiS  ARGHIEPISGOPI  204 

broso  lucidiiDi,  de  pravo  reciuin,  de  laiiguidosanum,  /^dodt  Vocatiooe  geniium  demonsirat,  dicens :  i  Non 
de  imprudenle  sil  providum.  Tanla  est  enim  erga 
omnes  homlnes  bonilas  Dei,  ul  noslra  velil  esse 
merita  quae  sunt  ipsius  dona,  et  pro  his  quas  largitus 
est  aKterna  prasmia  sit  donaturus.  Agti  quippe  in 


nobis  ut  quod  vult,  et  velimus  et  agamus.  i  Hic  ali- 
quaiitulum»  responsione  non  omissa,  sed  intermissa, 
iiceat  nobis  alloqui  capitulorum  istorum  composito- 
rem.  Vide,  corrigcndo  te,  fraier,  veiis  noiis  fraier 
noster,  quandiu  dixeris  vel  vere  vel  ficie  Domino 
Paler  noUer^  quia  scriplum  est  :  DicUe  hit  qui  $e 
aiienant ,  fratres  nouri  vos  estis  (Isa,-  lxvi  ,  5),  ne 
a  te  incorreeto  audiat  sanclus  Goclesiiiius.  in  iilo 
roanens  ciil  nuda  et  aperta  sunt  omiiia,  ei  eui  cogi- 
talio  hominis  confitetur,  unde  eiomnia  iiostra  videt. 


itaque  omnis  reparabilis  reparaius,  neque  onmis 
sanabilis  sanus  est :  quia  repurabilis  et  sanabilis  de 
natura  est  rcparatum  autem  et  sanatum  esse  de 
gratia  est.  Quapropter  coiligendum  atque  scienduni 
esl,  sanuiii  quidem  fuisse  arbitrium  liberum  in  primo 
homine  eidem  primo  bomini  datum,  quo  libertalem 
et  possibilitatem  boiium  velle  et  possc  babuii,  et 
quo  per  niaium  vclle  perdidit  bonuin  posse,  qui  |)er 
posse  bonum  potuit  viiicere  velle  maluin.  Post  hoc 
autein  nou  fuit  in  homiue  arbitrium  liberuin  sanum, 
sed  sauabilc  :  illi  tamen  cui  nihil  est  impossibiie. 
Est  autem  in  eis  sanum,  ab  eo  et  per  eum  sanaiuui 
cujus  est  gratia,  de  peccati  servo  gratia  liberatiuD, 
et  gratia  liberlatc  donatum,  et  libertati  gratia  roddi- 


et  audit,  te  boe  suo  testiinoiiio  fuisse  abusum,  et  £  lum  :  sicque  in  elcctis  suis  gratia  Dei  de  corrupio 


dicat  tibi  :  f|Cx  oretuo  te  judico,  serve  nequam.  i 
Qtiaiido  legisti  et  scripsibti,  et  credenda  ae  tenenda 
atqiie  praedicanda  ba*c  in  mauus  regias  perveuire 
fecisti,  quod  dixi,  tt  Spiritu  sancto  replelus  veraciter 
dixi  :  Tanla  est  erga  omnes  homines  bonitas  Dei,  ut 
nostra  veiit  esse  merita  quae  sunl  ipsius  dona.  Quo* 
circa  constatessecertissimum  quia  Deus,  secundum 
Aposlolos  Paulum  et  Petrum,  vuU  omnes  homines 
salvos  fieri  (I  Tim.  ii,  4),  et  Neminem  vuU  perire 
{II  Peir.  iij,  9).  Quare  diiisti  illum  in  suprascriplo 
capitulo  quosdam  prsedesliiiasse  ad  intcritum?  Ra- 
tissiinuiii  est  eiiim  quia,  sicut  ego  dixi,  et  tu  abusus 
6ciipbi£ii,  tanla  esi  erga  oinnes  homines  bonitas 
Dei,  ul  nobtra  velit  esse  merlta  qu2e  sunt  ipsius  dona. 


sanatuni,  atque  iiicoluinitatis  sanitate  muneratiiin, 
raodo  in  spe,  in  futura  viu  re  sanum,  sine  ullius 
corruptionis  iuterpolatione  et  attaminatioiie  datum 
atque  donandum.  >  Ct  ideo  diiimus :  c  flabemus  lll)e- 
rum  arbitrium  gratia  de  corrupto  sanatum.  >  Subse- 
quitur  sanctus  Goeiestinus  :  i  De  imprudenie  sii  pro- 
vidum.  I  Nec  boc  exinde  exceptum  est  quod  dixinms 
de  corrupto  safUitum,  slciit  sai^eti  Innocealii  \erbis, 
ut  brevitalis  studio  quai  Augustinus  et  Prospcr  cl 
sanctus  Gregorius  atqiie  Ambrosius  inde  dicunl  pne- 
termittamus,  S.  Goelesliiius  dicit  :  c  In  pravarica- 
tionis  profuiida  dimersus  hulc  ruiiiie  subjacuissct 
oppressus,  nisi  eum  post  Ghrisli  pro  sua  gratia  reie- 
vasset  adventus.  In  pnevaricationis  quippe  proMn 


Unde  est  pro  cerio  falsissimum  quod  dlxisti :  Deum  C  libero  arbiirio  dimersus  libcrum  cornipit  arlHiriuin, 


quosdam  ad  Interitum  pi-sedestinasse,  quoniam  qui 
omnes  homines  vult  saivos  fieri  et  neminem  perire, 
neinineni  crcdendus  est  ad  perditionem  prscdesti- 
nasse.  Sicut  swpra  aposioJicam  tenentes  doctrinam 
coinmililones  ac  cojnniiuisiri  noslri  docuisse  noscun- 
tiir.  Ct  si  cuin  tali  sentenlia  ad  iiiius  judicium  vene- 
ris,  scias  pro  certo  quia  iion  ciava  Herculea,  sed  qiius 
amplius  pensataposlolica  lerula,  talem  iii  capiteictuiu 
accipics,  ut  140  ^'^  ^^^  nunquam  ullerius  jain  re- 
surgas.  De  hoc  capitulo  saiis  iii  supradiclis  rcspon- 
d>mus.  Ct  ne  dicat  nos  complex  quiiibet  composito- 
ris  capituli  pieniter  non  ad  oinnia  respondisse,  quia 
diio  tantuin  ex  libero  arbiirio  de  verbis  sancti  Goele- 
stiiii  in  Gavituio  a  nobis  excerpto  posuimus,  quando 


et  ruina  jacens  oppressus  uiilc  sibi  providere  quid 
posset,  nisi  eum  Ghristi  gratia  relevaret,  sanarei, 
*atqite  iliuminaret,  et  de  imprudente  providum  fu- 
cerei?  i  ISec  hinc  a  catholico  sensu  et  calliolicor 
rum  verbis,  gratias  graiiai  sempiiernx,  vel  in  ali- 
quo  de\uavimus.  6»  sulijunxit  :  i  Fatemur  gra- 
tiam  Dci  et  adjutoriuin  etiam  ad  singulos  aclus 
dari ,  141  eamque  non  dari  secundum  inerita  no- 
stra,  ul  vera  sit  gratia,  id  esl  gratis  data  per  ejus 
misericordiam  qui  dixlt :  Miserebor  eui  uiiserius 
ero ,  ct  misericordiam  pra^tabo  cui  misericors 
fucro.  I  Haec  duo  capilula,  septimum  et  octa3^r.i, 
in  iinum  copulans  de  synodo  Palaestina  contra  Pcla- 
glum  dicta  assumpsit.  Forie  lethai^ica  passione  op- 


Jiximus:  c  llabemiis  liberum  arbilrlum,  quia  gratia  D  pressus,  aut  Sllenico  cantharo  debriatus,  memoria 

mortua  ignoravH  ,  quia  ip  terlio  et  quarto  Gapiiulo 
beali  Goelesll^ai  illa  jam  scripserit,  a  quibusnos  nou 
discordasse  monstravimus.  7«  c  Fateinur  esse  liLe- 
rum  arbitrium ,  etiamsi  divino  indigeat  adjulorio.  i 
Ct  hoc  cnpituium ,  in  Synodo  Palsestiiia  decinium , 

inlP.rnonprp  nmribfnviL    tlp    mm    imc    fncci    ctiiniK . 


iiberatuin,  et  graiia  de  corrupto  sanaium,  >  de  aliis 
qwx  sanetus  Gceleslinus  posuit ,  superaddamus. 
\)\\\i  enim  :  c  De  tencbroso  luciJum,  quando  tene- 
brosum  fuit,  corruptuin  sine  dubio  fuil  :  quando  lu- 
ineii  recepil,  suniiaiein  accepit.  De  pravo  rectuin, 
(luaiido  nravum  fuit.  corrunlum  sine  dublo  fuit  : 


205  DE  PRiEDESTlNATlONE 

Yeltemas  nunalenns  interdidt.  Ut  ergo  inquieM  ple- 
nios  qul  In  aliqno  dubitant  instruaQtur ,  constitutlo- 
nes  sanctorttm  Patnini  compendioso  monstramus  in- 
diculo  :  quosi  quis  non  nimium  est  contensiosus 
agnoscat,  omniam  disputaiionam  connexionem  tx 
bac  sttbditammauctoritatumbrevitate  pendere,  nul- 
bmque  sibi  contradiclionis  soperesse  rationem,  si 
ciim  calbolieis  credat  etdicat,  Yideltcet  qu»  iliius 
dktb  sapra  condiximas.  Sed  quoninin  forte  istorum 
capitnioran  ooraposltor  nimis  contensiosus  est,  et 
nec  cam  catbolicis  credil  et  dkit  quod  crediderunt 
et  dixemnt  catbollci ,  et  esse  mavult  Aristodemus 
apostoll  Joannls  contradictor  eontrarios »  qoam 
apostoli  loannis  et  aposiolici  Ooeleslini  dlscipulos,  ac- 
dpiat  tantcam  nostram ,  Patrum  seiticet  labore  con* 
textam,  id  est  vestem  fidelem,  qua  ipse  gralia  Del 
possit  resuscllari  ad  fidein ,  ul  vel  sic  indignationem 
animi  ejus  contra  nos,  qui  fideles  sumus,  auferre 
possimus.  Unde  adhuc  ilii  de  duobus  sequenlibus  ca« 
pitulis  respondebimus.  8*  f  Arbitrium  volunlalis  in 
primo  homine  infirmatum,  nisi  per  gratlam  baptl- 
smi ,  non  polest  reparari.  i  Et  hoc  ex  teriio  decimo 
capitulo  Arausic»  synodi  assumpsit,  de  quo  nos 
diximus,  quia  <  libertnlem  arbilrii,  lid  estpossibi- 
liuitem  libene  volunlalis  arbitrii ,  c  per  Gbristum 
Dominum  nostruro  recepimtis.  Et  habemus  libertim 
arbitrium  quia  gratia  liberalum ,  >  sicut  scriptum 
est :  Tunc  vere  libtri  eritis ,  cum  vo$  Fiiiu$  liberave' 
rit  {Joan»  viii,  56),  quodque  tunc  fit,  cum  eodem 
spiritu  somus  renaii ,  quo  idem  Ghristus  redemptor 
et  salvator  noster  ex  imroaculata  Yirginis  carne  pro 
nobis  est  natus.  9«  <  Arbitrium  voluntatis  tunc  est 
vere  libcram,  cum  vitiis  peccatisquc  non  servit.  Tale 
da'ium  est  a  Deo  utique  komini  primo ,  quod  amis- 
suninisi  a  quo  potuit  dari  non  potoit  reddi.  Unde 
Veritas  dicit  :  Si  vo$  Filiu»  liberaverit,  vere  tiberi  erir 
its ,  I  142  si^^il  in  prsccedentibus  dtio  capiiula  ex 
synodo  Palaeslina  conjonclim  posuit ,  ct  superflue  in- 
terseniit,  quasi  non  suiBcerel  quod  aposlolica  sedes 
ad  sufficientiam  edidil :  lia  nunc  capiiulum  lertium 
decimum  Arausic»  synodi  in  duo  divisit,  et  aliler 
qoam  ipsa  protulerit  isdeiii  secando  composuit.  Hoc 
siquidem  capilulum  Arausica  synodus  de  libro  Sen- 
lentianm  Prosperi ,  capitulo  150  parlini  assuinpsit, 
eldixit :  <  Arbitritim  voluntalis  in  primo  hominc  in- 
firmatum ,  nisi  per  gratiam  baptismi  non  poiest  re- 
parari ;  quod  amissuin ,  nisi  a  quo  potuit  dari ,  iion 
polest  reddi.  Unde]Vcrilas  ipsa  dicit:  Si  vos  Filins  li- 
beraverit,  lunc  vere  liberi  eritis.  i  (  Joan,  viii,  56. ) 
Iste  aaiem,  sicul  pnemisimus,  octavum  capitulum 
erexitde  medietate  istius  synodalis  capituli  scribens: 


DISSERTATIO  POSTERIOR.  9M 

A  synodus  et  catholice  et  sulllcien^issinie  teiens  et  or- 
dinans  leneadum  capitulum  nobis  suls  posteris  com- 
mendavit.  Acujus  consensu,  verum^uec  a  senientia 
Prosperi,  nostra  conscripiio,  sicut  supra  ostendi- 
most  in  altqao  deviavit«  Sed  et  sl  qaacunqae  neees- 
sitatecapituloram  istorum  compositor  sensum  istlus 
capitnll  diqoasset,  non  ab  re  esset  quod  egerei. 
Nunc  aotem,  manente  verbis  et  sensa  in  sua  incolu- 
mitate  capitulo,  minus  iiecessario  itlud  divisit  ae 
compilavit.  Bene  siquidem  sancius  noverat  Gttsa- 
rius ,  qui  ex  delegatione  apostolicaesedis  biiicsynodo 
praesedit  Arausicffi ,  quid  sanctiis  Augastinus  de  11- 
bero  arbitrio  homini  primo  dato  in  libro  de  Gorrep- 
tione  et  Gratla  dixerat ,  quenique  in  libris  de  Pra^ 
deslinatione  sanctorum,  et  de  Bono  perseverantiae, 

B  ad  praedecessorem  suum  Uilarium  scripirs  comine- 
morat,  quem  etiam  librum  compar  et  socius  illius 
sanctus  Prosper  se  habuisse  noii  tacet  In  epislola  ad 
Attgastinumt  dicens :  <  Libruni  de  Gorreptione  el 
Gratla  pienum  dtvinae  auctoritalfls  emitteres.  Quo  in 
notitiam  nostram  insperata  opportunitate  delato,  i 
et  reliqua.  £t  credenduin  est  quia  sanctus  Prosper 
Hilario  eumdem  librum ,  quem  sc  habere  dixil,  con- 
juncto  et  famillari  suo  non  negaverit.  Unde  et  beatut 
Gssarius,  quae  hinc  sanctus  Augustinus  diserat, 
succedens  in  ordiiie  suo  sancto  Hilario  non  ignoravit. 
Ait  enim  sancius  Augustiuus  in  prxfalo  iibro  (  cap. 
II,  $ub  finem)  :  i  Fit  quippc  in  nobis  per  hanc  Dci 
gratiam  in  bono  recipiendo ,  et  perseveranter  te- 
ueiido,  non  solumposse  quod  volumus,  verum  eiiani 

C  velle  quod  possumus.  Quod  non  fuit  inhomineprimo: 
unuin  eaim  horum  in  iliofuit ,  alterum  non  fuit.  Nam- 
qne  ut  reciperct  bonum  gratia  non  egebat,  quianon- 
dum  perdiderat :  ut  autem  in  eo  permaneret,  egebat 
adjulorio  graliae ,  sine  quo  id  omnino  non  posset.  Ct 
143  acceperat  posse  si  veliet,  qood  ut  nollet  de  li- 
bero  desccndit  arbitrio  :  quod  lunc  ita  liberum  erat, 
ut  bene  velle  posset  et  male.  Quid  erit  auicm  libe- 
rius  libcro  arbitrio,  quando  non  poterit  servtre  pec- 
calo?  qu;e  fulura  erat  et  homini,  sicut  facta  est  et 
angelis  sanctis,  merces  meriti.  Munc  autem,  per 
peccatum  perdito  bono  merito,  in  his  qoi  liberantur 
factum  est  donum  gratiae,  qus  merces  meriti  futura 
erat.  i  Et  post  pauca  :  <  Nunquid  dicturi  sumus» 
Non  potuit  peccare  qui  tale  habebat  liberum  arbi- 
'  trium?  aut  non  potuit  inori  cui  dfctum  est,  si  pecca- 
veris  morte  morieris?  aut  non  poiuit  bonum  dese- 
rere,  cuni  hoc  peccando  deseruerit,  ei  ideo  mortuus 
sit?  I  £t  item  (cap.  11)  :  c  Sed  deseruit  et  deserius 
est.  Tale  quippe  erat  adjutoridm  qtiod  desereret 
cuin  veltet,  et  in  quo  permaneret  si  vellet,  non  quo 

Hckfat    iii   i'Ali<tt     ll<v\/t   A«>«    •^mI.^a    m— <>.:-     j..-    -->. 


^7  IIINGMARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISGOPI  m 

cQuid  ergo  Adam  nen  btibuil  Dei  graliam?  Imo  A  Maniiestalur  cnim  in  eo,  quod  arbilrium  Tolnniaiis 


vero  balmii  magnam,  sed  disparem.  Ule  in  bonis 
erat  qnse  boniiate  sui  t^ouditoris  aoceperat.  Neqiie 
eniin  ea  bona,  et  iile  suis  inerilis  comparaveraty  in 
quibus  prorsus  nullum  patiebatur  malum.  Sancli 
vcro  in  bac  vita,  ad  quos  pertinet  liberationis  baec 
gratia,  in  malis  sunt,  ex  quibus  clamant  ad  Domi- 
num  :  Libera  no$  a  mal4)  (Maltli.  vi).  Ille  in  illis  bo- 
iHS  Chrisli  morte  non  eguil ;  islos  a  reatu  ct  Uaeredi- 
tario  et  proprio  iliius  Agni  sanguis  absoivit.  Ule  non 
opus  liabebat  eoadjutorio.  Quod  iinplorant  isii  cum 
dieuni:  yideo  aUam  legem  in  membris  inew  repugnan- 
tem  leyi  menlis  mete^  el  captivantem  me  in  lege  pec- 
cati  quce  esl  in  membris  meis,  lufelix  ego  homo^  quis 
me  iiberabil  de  corpote  mortis  hnjus  ?  Gralia  Dei  per 


sanum  primo  homini  fuerat  datum,  et  in  ilio  inGr- 
matum,  et  quod  amissum  non  potest  reparari  nisi 
per  gratiaro  bapiismi,  quo  renascuatur  fideles  eo- 
dein  spiritu,  quo  et  conditor  el  reparator  noster  est 
natus,  idemque  volunlatis  arbitrium  ab  ipso  fidelibu» 
redditur,  qiio  primo  bomini  fuerat  datum.  Plena 
Tero  sanitas  atque  perfecta  libertas  nunc  fideiibus 
redditur  in  spe,  in  futuro,  cum  noTissime  inimica 
destrucia  fuerit  mors,  in  re,  slcut  scriptum  est,  spe 
salvi  facti  sumus.  Nam  quandiu  bic  mortaiiter  vivi- 
mus,  cum  morte  confligimus>  ubi  corpus  quod  eor- 
rumpitur  aggravat  animam,  et  deprimit  lerrena  in- 
babitatio  sensum  multa  cogitantcm.  Ubi  caro  oon- 
cupiscit  adversus  spiritum,  spiritusadversus  carnem. 


Jesum  Christum  DomiRum  noitrum  (llom.  vii ,  25).  B  ut  non  qusecunque  volumus  illa  faciamus*  Ubi  iuter* 

Q4ioniain  in  eis  caro  coucupiscit  adversus  spiritum, 

et  spiritus  adversus  carneui*  atque  in  tali  certamiue 

laborantes  ac  periclilantes  dari  s\h\  pugnandi  vin- 

ceiidiqtie  virtulein  per  Christi  gratiam  .poscunU  llle 

\ero,  nulla  tali  rixa  a  seipso  adversus  seipsum  (en- 

tatus  aique  turbatus,  in  ilJo  beatitudinisioco  sua  se- 

cuin  .pace  fruebatur.  Proinde  etsi  non  inlerim  Ise- 

tiore,  nuuc  vero  lanien  potentiore  |;ratia  indigent 

isti.  £t  quie  poieiiliur,  quani  Dei  unigenitus  FiJius, 

xquaiis  Pairi  ci  coxternus,  pro  eis  homo  faclus,  et 

&i  sine  suo  ullo  vei  origlualivel  proprio  pecoato,  ab 

liominibus  ^eccaloi'ibus   cruciOxus?    Qui  quainvis 

terlia  die  resurrexit  nunquam  juoriturus  uUerius, 

pertulit  tainen  pro  mortalibus  nioi^em  qui  niortuis 


dum  babemus  deserentes»  i«Ieoquc  gratia  juste  de- 
serti ,  liberum  arbitriuro  Justitias  liberum  peccaii 
servum ,  sicut  demonstrat  Apostolus  dicens :  Cum 
enim  send  essetis  peccati^  liberi  fuistis  justitiat,  Qium 
ergo  fructum  habuistis  tnnc  in  Aii,  tit  ^iii^M  niinc 
erubescitisf  {Rom.  vi,  21.)  Nam  finis  illorum  niors 
est.  Interdum  autem  babemus,  gratia  pneventi  et 
adjuti,  liberum  arbitrium,  peccati  Ijberum,  jusiiti;e 
sorvum,  sicut  iterum  idcm  demonstrat  Aposiolus 
dicens  :  Nunc  vero  liberati  a  peccato^  servi  autem 
facti  J)eo^  kabeiis  fruclum  vestrum  in  sanclificationem^ 
finem  vero  vitam  a^ternam  (ibid,,  22). |  Gum  autom 
mortale  hoc  induerit  immortalitatetn,  et  corruptivum 
boc  induerit  incorruptionem,  et  venerit  quod  per- 


praesiitit  vitam,  ut  redempti  gus  sanguiue,  tanlo  ac  ^  feaum  est,  et  evacnabitur  quod  ex  part^  est,  babebi- 

tab  ;>ignore  acccpio  diecrent :  Si  Deus  pro  nobiSf 

quis  cotttra  nos?  qui  .proprio  Filio  non  peoercity  sed 

pro  nobis  omnibus  iradidit  f//um,  quomoao  uon  cum 

illc  omnia  nobis  donavit  ?  (Rom.  ^iii,  31-32.)  Pcr 

bunc  mediatorein  Dcus  ostendit  eos  quosejus  144 

sanguine  redeiuit  facere  se  ex  malis  deinceps  in 

xiernuin  bonos,  quem  sic  suscepit,  ut  nunquam  esset 

malus,  nec  ex   malo  factus  seniper  essct  nonus. 

Isiaiu  graliam  non  habuit  bomo  priinus,  qua  nun- 

quaxu  vellet  esse  roaius  :  sed  sane  habuit,  iii  qua  s' 

pcrmanere  vellot,  nunquam  inalus  esset.  i  Et  itcm 

bealus  Augusiinus :  <  Prima  libertas  voluntatis  erai, 

posse  non  peccare  :  novissima  erit  multo  major,  non 

posse  peccare  :  qu;e  futura  erat  et  hoinini,  sicut 

facta  est  et  anFelis  wictis,  merces  meriti.  * 


CAPUT  xxin, 

Sequitur  redargutio  ipsius  compilatoris^  ex  tedti  Au'^ 
gustitti  el  cafhrorum  doctorum  verbts. 

nis  sancti  Augustini  verbis  manifeslissimc  claret, 
ralionabiiius  snnctam  synodum  composuisse  capiiu- 
lum,  quam  isium  divisisse.  Quia  quod  synodus 
dlxit :  <  Arbitrium  voluntatis  in  primo  lioinine  io- 
flrmatum,  nisi  pergraliam  baptismi  non  polest  re- 


mus  tuiicperfecte arbitrium  liber» voluniaiis scilicet 
145  nolie  |)cccare ,  non  posse  peccare ,  non  posse 
mbri,  non  4>osse  bonum  deserere.  £t  in  his  omoiUis 
adha^reiite  nobis  misericordia  Salvatoris  nostri,  ut 
bealus  Augustjnus  dicit,  in  ssepe  memorato  librode 
CoprepUone  et  Gralia,  de  praedestinat-is :  quia  sive 
cum  coiiverluntur,  sive  cum  praeliamur,  sive  cuin 
coronanlur.  Nam  et  tunc  illis  Dei  miserioordiam 
neccssariam  saiicta  Scriptura  testatur,  ubi  sanclos 
de  Doinlno  Deo  dicit  animse  suae,  Qui  cor^nat  ie  in 
miseratione  et  misericordia  (PsaL  cii,  i)«  Uoclibemm 
arbitrium  faomo  primus  habuisset,  si  in  eo  libero 
arbitrio  quod  habuit  sicut  potueral  usus  fuisset,  sicut 
prxmisimus  de  verbis  sancti  Augusllini  ^ca/),  il): 
^  <  Quid  erat,  inquii^  Uberius  libero  arbitrio,  quaiido 
non  potuerit  servire  peccato,  quse  futura  erat  et 
bomini,  sicut  facta  est  et  angeUs  s;)ficlis,  mcrces 
ineriti  ?  •  Sed  cuicunque  j)Iacet,  benigno  aniino  coufc- 
rat  catpitulum  sancta  Arau.sicae  synodi  cum  capitulo 
a  nobis  ad  sensum  CKoerplo,  quia  librum  pne  mani- 
busiunc  non  habuimus,  qu^ndo  hoc  capitulum  dc 
sensibus  orthodoxorum  diclare  coacti  sumns,  ci 
videat  si  in  aliquo  illud  dicianies  a  catholica  fide  el 
expositione  synodi  discordavimus.  Sjnod us  dicit : 
<  Arbilrium  voluntatis  in  nrimo  horaine  ififirmalum 


DE  PRiEDESTINATlONE  DISSERTATIO  POSTERIOR. 


£tO 


rerf  iiberi  eritit,  i   Ei  nas  diumit& ,  Libertalem  A  rcsuit  liberatidis  nisi  gratia  liberaiitis.  Quam  arbltrii 


arbttrii  tii  primo-lioinine  penlidimus  ^  quam  per 
CbrisiumDoininum  Dostrufif  recepimus.  Ei  liabemns 
libenim  arbitrium  ad  bonum  pr;eventum  et  adjiitura 
^lia:  el  habenms  liberum  arbitrium  ad  malum 
deserium  gratia.  Liberom  autem  haboinus  arbitrium« 
quia  gratia  liberatuin  et  gratia  de  corruplo  sanatum. 
Uis  ita  redditis  contra  reprebensorein  hujus  a  nobis 
eicerpti  capituli,  quasl  ex  latere  breviier  inemorarl 
delegiinus,  quia  pervenit  ad  iios,  quoniam  isti  ne- 
bulones,  qiii  in  totuin  adbuc  sicut  prave  sentiuot 
proferre  in  publicum  non  praesumunt,  libnim  adver- 
sum  nos  occuUe  conscribunt,  quem  ad  nostram 
notitiam  peiTenire,  et  ad  lectionem  nostram  adTersus 
quos  scribuitt  detraciant  perducere.  In  qno,  sicut 


liberlatem  recepiinus,  ut  non  solutn  bene  velimus 
et  bene  po«siiiuis  :  venim  ut  a  boiio  discedere  non 
veiimus,  et  in  bono  perseverare  possinius,  noa  abo- 
lente  sed  adolenie  graiia  arbitrium  libenim  gratia 
liberatum ,  gralia  de  comiplo  sanatum.  Ilxc  est 
secunda  gratia,  et  arbitrii  liberi  gratia  Dei  recupe*- 
rata  iibertas.  Gum  autem  in  electis  peniius  novissima 
inimica  destructa  fuerit  mors ,  et  mortale  boc 
induerit  iramortaIitalem,et  corruptivum  hoc  induerii 
incorruptlenem',  profuturam  seilicet  ad  honorem 
^it»,  non  ad  diuturDitatemsupplicii :  quia  et  pecca- 
tores  induent  incorruptionem  ad  diuturnltaiem  siip* 
plicii»  non  ad  bonorem  vil».  Quos  ignis  qui  noii 
evstinguetur  cmn    susceperit,  non  exstingoet  et 


ooMs  reluUtqui  eumdem  nobis  transcriptum  perferre  B  periinet,  sed  pcensp.  suae  seniper  integros  conserva- 


satagens ,  in  turbiiie  lumultuoso ,  qui  nupor  buic 
regno  accidit,  cum  aUis  suis  perdidit,  temuli  nostri 
dicunt  nos  dicere,  scribere  etpraedicare,  quialiberum 
arbitrium  fundiius  in  bomiiie  primo  peccanle  sii 
perdituni.  Unde  brcviier  adnoUre  decrevimus,  quid 
de  libero  arbitrio  sentiamus  :  utqui  Oorte  fatuitatem 
illonim  attigerit,  quae  sale  catholice  sapieniix  con- 
diia  mens  nostra  sentiathic  sine  difficultale  reperiat. 
Primas  namque  homo  cum  liberio  arbitrio  ita  im- 
mortalis  esl  conditus,  ut  possei  noo  peccare  si  vellet, 
et  possei  peccare  sr  vellet :  non  raorereiur  si  non 
peccaret»  moreretur  autem  si  peccaret :  non  peccaret 
vero  si  non  vellet.  Et  si  arbitrio  Ubero  ita  persisteret, 
«i  peccare  non  vellet,  acciperet  illam  meriti  magni 


bit.  Tocn  ejusdem  conditoris  et  reparatoris,  atqoe 
coronatori^  nostri  gratia,  qui  coronai  nos  in  inise- 
ricordia  et  miserationibus,  st  cum  eleciis  resui^entea 
immutari  meruerimus- ,  omncs  quklem  resurgemus^ 
sed  non  omnes  immutabimur,  accipiemos  perfectam 
et  illam  maximam  Hbertatem,  ui  nec  pcccare,  neque 
ab  seternitate  desistete  possimus,  neque  velimus  : 
quam  acceperunt  in  miinere  angeK  sancti ;  qii»  erat 
ari>itrii  liberi  merces  meriti,  siiie  interpositione 
mortis,  si  noii  peccasset,  et  bomiiti.  Hanc  arbitrii 
libertaiem  primus  homo  nonhabuit,  quia  ne  ad 
hanc  ut  poterai  perveniret ,  libertate  arbitrii  qoani> 
acceperat  inconsultius  utens,  in  iter  iievum  deflomt^ 
deserlus  147  l>e'i-gratia,  qnem  prior  ipse  ^leseruiti. 


perroansionem ,  146  ui  peccare  non  posset  necG  Sgdqma  noii  in  ajicpnum  ppojicict*  aui  obUviscelur 


vellet,  sicot  aeceperunt  in  munere  angeli  &ancti>.  quae 
merces  meriti  eratfutura  et  homini.  Haec  estprimi 
bominis  arbitrii  Uberi  magna  et  prima  Ubertas,  qiia. 
Tdieriate  voluntatepeccavit,  et  mortem  sibi  a  Deo^ 
pEaediciam,  ne  lUam  peccando  incurreret,  voluntato 
peccando  incorrit:  et  per  malum  velle  perdidit  bonum 
posse,  qui  per  posse  bonum  poiuit  vincere'  velle 
malam.  Ei  sicui  homo  ita,.  ot  diximus,  immorlalis 
eoodiius  fuit,  quia  Deus  esse  voluit,  perdidit  quod 
tmmortalis.,  et  remansii  quod  homo  fuit :  iia  posi 
casuu  habuit  arbitrium  liberom ,  justitiaD  Ul)eriiia 
peocaii  servum,  per  se  sufl^clens  sibi  ad  malum^ 
hinguidum  autem  atque  invalidum  ad  omne  bonuin,. 
antequam  per  Gbristi  advenXum  spiritu  Dei  agenie 
sit  recitim»  ei  fidei  gtatia  illuminatum  ^  quod  sua 
libertate  erai  pravum  ac  tenebrosum.  Quod  non. 
inde  recepii  unde  perdidit :  sed  ab  iUo  recepit  quod 
liabeai,  a  qoo  quod  amisit  accepetai.  Quoniam  posi 
casuni  primi  hominis  nobiit  Deus  nisi  ad  suaro  gra- 
tiam  perUnere,.  oi  homo  accedai  ad  eom,  et  lionia 
non  recedat  ab  eo,  siciii  scriptum  esi :  Fiat  manu^ 
tua  $uper  virum  dexteTne  tucs^  et  $uper  filium  hominie. 
quem  eonfirmasti  tibi^  et  non  discedimui.  a  te  (Piui/. 
Lxxix,  )8).  Iste  esi  secundns  Adam,  per  quem.  acce- 


misereri  Deiis,  dabitur  haec  gratia  horoini  in  Aituro». 
cum  fuerii  sicut  angeli  sancti  in  coelo,  nunc  in  spo- 
salvus.  factus  in  sxculo,  iunc  iu.  re  salvandus  ii^ 
ssBcuJii  saeculorom.  Ameo* 

CAPIJT  XXIV. 

Reddenda  ratio  incipit  de  capitulo  terlio  a  nobifk 
excerplo^  quod  compilator  capitulorum  nobis  a  reyia 
subiimilate  datorum  acerrime  reprehendit,  cum  his 
qu(B  Pradestinatiani  exinde  ad  suam  dicunt  confir^ 
mandam  sententiam,  et  qualiter  cathulici  eoruHL 
prave  diciis  ex  Scripturarum  sentenliis  contradi" 
eant. 

Explicitis  protit  Dominns.  dediLduolms  capiudisv 
et  reddita  raiione  contra  cribratorcs,  sed  non  cou- 
^sumptores  eorum,  nunc  teriium  adeainus.capitulum 
cum  omni  fiducia,  non  de-nobis  pResumeiites,  sed  de 
iUo  confidentes.  (^ui  dixit :  Ego  dabo  vobis  os  et  sa- 
pifn/tam.,  cui  non  poterunt  resmere  et  contradicere 
omnes  adversarii.  vestri  (Lmc.  xjft,  15).,  crcdentes 
certissime  et  nibil  lixsitanles  in  fide,  quia  qui  coepit 
ipse  perficiet  :  ipsl  gloria,  virius.  ei  imperium  in 
siecula  sempilerna.  De  boc  capitulo ,  sicut  sanctus 
Prosper  demonstrat,  ex  olyeclioiie  Gallorum  ei  Viit- 
centianorum,  et  ex.responsionibus  quibus  ex  deie- 


^      Fk^- 


•  nei\i>imrkmiA  ctmiliii 


^ll  HINCMARI  nriEMENSIS  ARCIIIEPISCOPI  m 

rutfneniin  prsBdeslinatonim.  Etiieni  objectioseeuiida  A  onmtum  Eeclestanim  mntcr,  s.inctam  ealbolicam  et 

Aposlolicam  Romanam  ticclesiam  :  qtioniam  pritile* 


Vincentianoniro :  Quia  Deus  nolit  omnes  saWare^ 
ctiamsi  oroneg  salvari  tellnt.  Et  Goihescalcns  mo- 
dernus  Praedestinalianus  in  Hbro  ad  Rabanum  ar- 
chiepiscopum  Moguntraum  :  i  Omnes ,  inquit ,  quos 
-vult  Deus  salvos  fieri ,  sine  dubitatione  salvantur  : 
nec  possvnt  salvari,  nisi  quos  Deus  vnlt  salvos  neri. 
f^ec  est  quisquam  qnem  Deus  saWari  velit  et  non 
salvetur.  Quia  Deus  nostcr  omnia  quoH^unque  voluit 
lecit.  Ipsi  omnes  ilaque  salvi  liunt  quos  omnes  vult 
salvos  fteri.  >  £t  domnus  Prudentius  in  epislola  ad 
archiepiscopum  suum  Wenilonem,  de  ordinando 
.^nea  Parisiorum  eplscopo,  qnarto  capitulo  iia  di- 
cit :  c  Ut  credat  alque  conliteatur,  Deum  omnipo- 
tentem  omnes  quoscunque  vult  salvare,  et  nemincm 
posse  salvari  ullatemis,  nisi  qnem  ipse  salvnverit. 
Omnes  aulem  salvari  quoscunque  ipse  salvarc  volue* 
rit :  ac  per  hoc  quicunque  non  salvanltir,  penitns 
non  esse  voluntatis  ilUus  ut  salventnr,  dicente  Pro- 
pheta  :  Omnta  qutecunque  voluit  Domlnns  fecit  in 
€(bIo  et  iH  terra^  in  mari  et  in  ommbu$  abyssi$  >  (Psal. 
cxxxiv,  6).  Quos  meudacii  redarguit ,  et  prave  sau- 
ctam  iradere  Scripturam  Leo  in  lomo  ad  Fluvianum 
breviter  demonstrat dicens  (epist.  i%  ante  medium) : 
c  Opus  fuit  seereti,  148  inquit,  dispensatione  con- 
silii,  ut  iocommulabilis  Deus,  cujus  Toluntas  non 
potest  sua  benignitate  privari,  primam  erga  nos  pie- 
taiis  suse  dispositionem  sacramento  occnltiore  com- 
plerct,  el  homo  diaboVicae  intquitaiis  versutia  actus 
in  culpam,  contra  Dei  propositu.m  non  periret.  Ingre- 
ditur  ergo  haee  roundi  inflma  Filius  Dei.  i  llinc  com-  ^ 
positor  iBtorum  capltolorum,  quse  nohis  ut  eis  re- 
fipondeamns  dedistis,  expressius  nihil  dixit,  ut  puta- 
mus,  ^oia  percepit  se  posuisse  de  verbis  sancti  Cor- 
lestini,  quae  in  capilulo  quarto  scripserat,  ubi  dicii : 
Tanta  enim  est  erga  omnes  homines  boniias  Dei,  ut 
nostravelit  esse  merita  quae  sunt  ipsius  dona.  Nos 
aulem,etcontr»priscoset  contra  modernos  Prirde- 
stinatianos,  de  Tcrbis  Prosperi,  et  ipsius  aliorumque 
catborieorum  doclorum  sensibus,  capitulum  istud 
excerpsimus,  dicentes :  Deus  omnipptens  omnes  ho- 
mines  sine  exceptkne  vult  salvos  fieri,  licet  non  omnes 
salventmr,  Quod  autem  quidam  salvaniur^  salvntttis 
est  donnm  ;  qnod  antem  quidam  pereunl ,  pereuntium 
est  meritum. 


gium  qiiod  Hierusalem,  honorabilis  secondnn  sacros 
NicsRnos  canon^^s,  quae  oliin  dicla  estdvltas  justilix, 
et  malcr  civitatum.  propler  infidelitalem  et  negalio- 
nem  Filii  Dei  perdidit,  diccns  eum  OKum  Josepu  et 
filiun)  fabri ,  et  ad  eum  :  Tu  homo  cum  sis  facis  le 
ipsumDeum,  et  dnemonium  habes;  et  deeorNon 
habemiis  regem  nisi  Qcsarem ,  et  secundum  legcin 
debet  morl,  quia  Filinm  Dei  se  fecit,  hsec  confessionc 
beati  Peln  promeruit  dicentis  :  Tu  es  Christus  fiiins 
Dei  rivi  (Matth,  xvi,  16) ,  ct  contestatione  Pauli  ob- 
tinuit  afiirmnnUs,  quia  Chrutus  Jesus  faetus  est  obe- 
diens  Patri  usque  ad  mortemy  mortem  autem  crucis : 
propter  quod  et  Deus  illum  exaltavk ,  et  donavit  illi 
R  noment  quod  cst  snper  omnenomePy  ut  in  nomine  Jesu 
&mne  genu  fiectatur  coetestium^  terrestrium  et  infer- 
fionim,  et  omnis  lingua  confileatur  quia  DominusJe' 
sus  Christusin  gtoria  est  Dei  Patris  (Philipp.  ii,  8,  clc). 
Propterea  sicut  quondam  de  lliemsalem  dictum  est 
per  Prophetatn  :  Gloriosa  dicta  sunt  de  te^  dfilas  bei 
mater,  Sion  dlcet  homo,  et  homo  natnt  est  iu  ea^et 
ipse  fundavit  eam  Altissimus  (Psal.  lxxtvi,  5) :  iLi 
a  Prophetarum  Domino  ista  glorificala  est  magni 
Pelri  principis  apostolorum  pncsentia ,  cui  149  ^ 
vero  Dei  Filio  el  vere  hominis  filio ,  ex  duabus  et  in 
duabiis  nattiris  atqne  substautiis  seu  operationibus, 
divina  scilicet  et  humana,  in  unitate  personx,  non 
in  uiiilale  subslanliae,  subsistente  uno  Jesu  Christo, 
loto  in  suis,  qnx  sequaliter  et  indivise  habet  cun> 
Patre  et  Spiritu  sanclo,  cum  quibus  iina  iili  est 
coxterna  et  indivisa  substanlia,  toto  in  nostris,  ia 
quibus  nostri  cst  generis,  id  est  auima  rationali,  et 
sine  iillo  peccati  contagio  carue  humana,  de  Vir- 
ginis  matris  carne  iromaculala  Spiritn  sancio  fe- 
cundata,  quse  ab  inilio  in  nobis  Creator  condiJii, 
et  qnx.  reparanda  suscepit,  tunc  carne  adhuc  pas- 
sibili  el  morlali,  nunc  autem  devicta  morle  clartli* 
cata  passionis  Tictoria,  alque  in  Dei  Patris  gloria 
permanente,  et  sxcnlum  Judicaturo ,  ac  sine  fine 
regnante,  dictum  est :  Tu  es  Petrus  et  super  hane  pe- 
trnm  wdifieabo  Ecclesiam  meam  (Matth.  xti,  18).  Gt 
sicut  illa  quondam  Hierusalem  civitas  sancti  minuta 
est  angelorum  cnstodia,  usque  dum  propler  incre- 
dulitatem  et  duritiam  cordis  sui  andivit  ab  eis: 


Primo  saiisfaciamns  lecloribus,  quoniam 
apostoli  et  Prosperi  Tcrbis  sine  exceptione  intcrposui- 
mus,  quia  Gothescalcus  noTorum  Prdcdcslinatiano- 
mm  primicerius  in  prsefalo  suo  libello  ad  Rabanom 
s^^ripserat  :  Omnes  et  omnes  debere  intelligi,  id  est 
omnes  qni  salvantur,  de  quibits  dicit  Apostotus :  Qu% 
vult  omnes  homines  salvos  fieri  (1  Tim,  ii,  4),  et 
omiies  qui  non  salvanlur,  quos  non  vuli  Deiis  salvari. 
Sicque  hac  interpretaiione  perversa  et  apostolica 
\erba  el  PrOi«peri  apud  audilores  suos  perTerlebal 
sentenlias.  Unde  necesse  estnobis,  ex  orlhodoxo- 


ideo      Transeamus  ab  his  sedibus,  et  a  Salvafore  suo,  si 


Toluisset :  Ecce  rclinquelur  vobis  domiis  Tcstra  dc- 
serta ;  ita  et  isla  illuslrala  permanet  et  protecta 
orationibus  gentium  magistri  dicentis  :  Tesiis  est 
enim  mihi  Deus^  eui  servlo  in  spiritu  meo  in  Eran' 
gelio  Fitii  ejus,  quod  sine  intermissione  memoriam 
vestri  facio  in  orationibus  meis  (Rom,  i,  9).  Quxnon 
ab  homine,  neqne  per  liominem,  sed  per  Dominum 
Jesum  Christum,  sii:ut  Pclrus  et  Paulus  aposlola- 
tum,  ita  et  hoec  sancla  sedes  omnium  civitatam 
meruit  principatum.  Veluti  sanctus  Anacletus,  ter- 


313 


DE  PRiEDESTINATIONG  DISSERTATIO  POSTERIOR. 


laqitit,  primse  civiuies,  quas  voliis  conscripUs  in  A  inlquiiate  et  obdiiralione  propria  pereant. 

qiiodara  lomo  roiuiiiius,  a  sanctis  apostolis »  et  a 

beato  Clemente»  sive  a  nobis,  primatespraedicatores 

acceperunt :  bsec  vero  sancta  Romana  ei  apostolica 

Eccle&in,  non  ah  aposloiis»  sed  ab  ipso  Domioo  sat- 

vatore  nostro  priinatum  oblinnil,  sicut  ipse  bea- 

to  Pelro  Apostolo  dixit  :  Tu  e$  Petrus^  et»$up*T  hanc 

petfom  nedificabo  Ecclesiam  meam ,  et  portte  inferi 

uon  prtevalebunt  adversus  eam ;  et ;  Tibi  dabo  claves 

regni  calorumy  ei  qucecunque  ligaveris  super  terram^ 

erunt  ligala  et  in  cmlo^  et  qua:cunque  soleeris  super 

terram ,  erunt  soluta  el  in  ccelo  (Malth.  xvi,  18, 19). 

Adbibita  est  eliam  societas  in  eadein  Romana  urbe 

beatissiini  Apostoli  Pauli,  vasis  electionis,  quiunodie 

uno<|iie  teinpore  gloriosa  morte  cum  Petro  subprincipe 


8U 

Vcritas 
est  enim  qiiae  dixit :  Vivo  ego^  dicit  Dominus  Deus^ 
Nolo  mortem  impii^  sed  ut  reverlatur  impius  a  ria 
sua  et  mat.  Convertimini  a  tiis  vestns  pesstmts^  et 
quare  moriemini,  domus  IsraeL  Nunqmd  volenn 
eupio  mortem  iniqui  f  dieit  Dominus  Deus  {Ezeeh. 
xiiiii,  11),  Doiniiius  jurat,  nequis  eriniimiin  moie 
desperet,  quia  non  vult  mortem  i  npii»  seJ  ut  re* 
veriatur  a  via  sua  et  vivat,  et^Pnedestinaliani  per- 
Jiirant,  quia  qui  non  satvaniur  penitus  noa  esse 
voliintatis  Domini  ut  salventur.  Et  item  Domimis  in 
Evangelio  dicit  :  Dieo  vobis,  gaudium  est  coram 
angelis  Dei  in  cmlo  super  uno  peccatore  poenitentium 
agente  (Lue,  xv,  7).  Et  si  supcr  uno  p^enitente  gau- 
deiitangeli,  non  miilto  magis,   si  omnes  pcenten* 


r^i^roiie  agoiiizans  coronatus  esl,  et  arobo  sanctam  ^  tiain  egerint  et  credi.ierint,  angeli  sancti  gaudebunt« 


Uouianam  Ecclesiam  consecraveriiiit,  aliisque  urbi- 
bus  in  universo  mundo  eam  sua  prsesentla  atque 
vcnerando  triumpho  prasUilerunt.  i  Et  sanctus  In- 
niKeniius  ad  Decentiuin  Euguhinum  seribit  episco« 
puin  dicens  (epist.  29  in  princip.)  :  i  Quis  enim 
nesciat,  aut  non  advertat,  id  quod  a  principe  apo- 
stoioruin  Pelro  Roinanse  Ecclesiae  tradilum  est,  ac 
i;unc  iisque  custodilur,  ab  omnibus  debere  servari, 
nec  superduci  aiit  introduci  aliqiiid,  quoJ  aut  auelo- 
ritateni  iion  habe;U,  aut  aliuudc  accipere  videator 
esemplum  ?  Prxserliin  cum  sit  manifestuin,  150 
in  oronem  Ilaiiam  ,  Gallias,  llispanias,  An-icain, 
atque  Siciliam,  insulasque  interjacentes,  nullum 
inslituisse  Ecclesias,  nisi  eos  quos  venerabilis  Pe- 
ttiis,  aut  cjus  successores,  constituerint  sacerdotes. 
Aut  legant  si  ia  his  proviuciis  atius  apostolorura 
aut  legitur  aut  invenitur  docuisse.  Qui  si  non  legunt, 
quia  nusquam  inveniunt,  oportet  eos  boc  sequiquod 
Ecclesia  Romana  custodii,  a  qua  eos  priitcipiuiu 
accepisse  non  dubium  est,  ne  dum  pcregrinis  asser- 
tionibus  student,  caput  iiistitutionnm  videantur  amit* 
tere.  >  Cum  haec  ita  se  habeant,  et  sanctus  Coeie- 
siinus  papa »  ctyos  temporc  primum  hrec  exorta  est 
ha:resis,  dicat  in  Decretali  epistola  sua  (post  epist. 
8.  Coelestim)  ad  Venerium  et  cseteros  Gallicanos 
episcopos  (cap.  11),  quid  Inde  credere,  teucre.cl 
praedicare  catliolice  debeamus  :  <  Obseerationum, 
inquiens,  sacerdotalium  sacramenta  respiciamus« 


qui  in  illo  vident  unde  gaudeanl  ?  De  iUius  scilicet 
gaudio,  a  quo  sempiternuro  gaudium  aceepertiitt. 
Legem  ergo  credendi,  ut  sanctus  Coelestinus  jubet, 
lex  nobis  statiiat  supplicandi :  ut  qnoiiiam  ab  omni 
Ecclesia  catholica  Deo  supplicatur  pro  omnilHis» 
ci^edamus  Deum  omnes  homines  velle  salvos  fieri, 
licet  nou  omnes  salveutur,  et  quod  quidam  salvaRlur, 
salvantis  sil  donum  ;  quod  avtem  quidam  pereunt, 
sit  pereuntium  meriLum. 

Piis,  devotis,  alque  catholicis  hoc  potest  et  li4c 
dcl)et  sufflcere,  quod  omniiim  Ecclesiarom  xnater 
sancta  catholica  atque  Aposlolica  151  ^'^^  ^'^ 
mana  Ecclesia.  Ipsa  enim  ut  maler  nos  Cbrisio  ge- 
nuit,  nos  religione  nutrivit,  nos  doctrina  instf  uxit : 
nos  sicut  in  sancto  Petro  a  Christo  firma  petra  aeco- 
pit,  doctores  instituit,  et  catbolico  lacie  nutntos,  et 
aJ  virum  perfectum  perductos,  ad  docendum  alios 
informavit,  per  Paulum  dicens,  quia  Christus  Je$m 
venit  in  hunc  mundum  peceatores  salvos  faeere  (i 
7tm.  1,15).  DicantPraedestinatiani,  qnem  non  esso 
pcccatorem  possint  excipere,  illo  excepto  qui  sino 
peccato  et  alieno  et  proprio  venlt  quaerere  et  salvaro 
qnod  perierat.  Dicant  qui  non  periit,  cum  idem  di- 
cat  Apostolus,  ex  uno  omnes  esse  in  condemnatio^ 
nem  {Rom.  v,  16).  Si  onines  perivinaus,  omnes  quac^ 
rere  venit :  si  omnes  quaerere  venii,  oiunes  salvari 
yolttit.  Et  item  scriplum  est  :  Invidia  diaboU  mor9 
iniroivit  in  orbem  terrarum  (Sap.  ii,Si).  Et  Joannes 


quae  ab  apostolis  tradita,  in  tolo  mundo  atque  in  ]>apostolus :  Jn  hoc  apparuit,  inquit,  FiUus  Dei,  ut 


orani  catholica  Ecclesia  uniformiter  cdebrantur,  ut 
legem  credendi  lex  statuat  supplicandi.  *  Quae  sii 
auiem  lex  supplicaiidl,.et  ipse  in  eodem  capiliilo 
explicai,  et  Ecclesia  qiiasi  specialiter  in  die  cruci- 
lixionis  Domini  nostri  Jesu  Christi,  ostendens  pro 
quibos  sit  crucilixus,  quosque  vull  salvos  fieri,  sup- 
plicando,  et  congemiscendo  demonstrat,  orans  pro 
omnibus  hominibus,  et  singillaliin  atque  distincte 
pro  omnibus  ordinibus,  pro  oinnibus  gradibus,  pro 


dissolvat  opera  diaboU  (/  Joan»  iii,  S).  Unde  Boda : 
c  Oinnes  peccatores  ex  diabolo  naii  siint  in  quantura 
peccatores.  Ideo  eniin  vcnit  Cliristus  homo  oi  sol- 
veret  peccata  hominum.  Quoeirca  si  ideo  venit,  pec- 
catores  salvos  facere  venlt :  et  quia  oinnes  secundnm 
Apostoliim  peccalores  eranl,  sicul  dixit  per  peccatum 
mors^  el  ita  in  omnes  liomines  pertransivit  in  quo 
omnes  peccaverunt  (Rom,\,  li),  qui  venitquxrero 
quod  perierat,  omnes  quaerere  venit,  omnes  salvos 


Si^ 


fllNCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOP! 


210 


Cur  ergo  non  omnes  salvanlur,  ipsa  Verilas  per  A  luminamur,  «ed  exigeniibns  nostris  meritis  ad]uv»i 


Joanuem  evangelislam  responJeat.  Hoe  est  autem^ 

Inqmifjttdicium,  quia  luxvenit  inmundum^  et  di» 

lexerunt  hominet  tenebras  magis  quam  lucem,  Erant 

entm  eorum  mala  opera  (Joan,  iii,  19).  Unde  sanclus 

Auguslinus  dlcit  (tract,   i^  in  Joan,)  :  <  Quomotlo 

quidam  bonum  opus  fecerunt,  ul  venirent  ad  lucem, 

id  est  ad  Cliristum,  et  quomodo  quidam  dilexerunt 

lenebras?  Si  omnes  pcccatores  invenit,  et  omnes  a 

peccato  sanat,  et  serpens  ilte,  in  quo  figurata  est 

mors  Domini,  eos  sanatqui  morsi  fuerant,  elpropler 

inorsus  serpentis  erectus  est  serpens,  id  esl  mors 

Domini  propier  mortales  homines  quos  invenil  in- 

jvstos,  quomodo  inielligitur :  Hoc  est  judtcium^  quo- 

mam  lux  venit  in  mundum,   et  dilexerunt  homines 

ma^s  tenebras  quam  lucem.  Erant  enim  mala  opera  B  ornavil.    Si    enim    quae    in 

eorum  ?  Quid  est  hoc?  Quorum  enim  erant  mata     nibilo    utique    fecit ,    eliam 

opera?  Nonne  venisti  ut  justiflces  impios?  Sed  di- 

iexerunt^  inquit,  magis  tenebras  quam  lucem,  Ibi  po* 

6mt  vim.  Multi  enim  diiexerunt  peccata  sua.  Quia 

qui  eonfltetur  peccata  sua,  et  accusal  peccata  sua, 

jam  cum  Deo  facit.  Aceusat  Deus  peccata  tua,  si  et 

tu  aecusas,  conjungeris  Deo.  Quasi  duse  res  sunt, 

bdmo  et  peccator  :  quod  audis  homo,  Dcus  fecit : 

4|uod  audis  peccator,  ipse  homo  Tecit.  Dele  quod  fe- 

eisti,  ut  Deus  salvet  quod  fecil.  Oportel  ut  oderis  in 

te  opus  tuum,  et  ames  in  le  opus  Dei.  Cum  autem 

coeperit  tibi  displicere  quod  fectsii,  inde  incipiunt 

bona  opera tua,  quia  accusas  mala  opera  tua.  Initium 

bononim  operum  conressio  est  operum  malorum. 

Facis  veritatem,  152  ^^  ^^^^^  ^^  Incem.  Quld  est 

fadsveritatem?  Non  tepalpas,  non  tibi  blandiris, 

non  te  adtflas,  non  dicis  Justus  sum,  cum  sis  iRi- 

quus,  et  incipis  facere  veritaiem.  Venis  autem  ad 

lucem,  utmanifestenluropera  tua,  quia  in  Deo  facta 

Bunt :  quia  el  hoc  ipsum  quod  tibi  displicuit  peo- 

catum   tuum ,    non    libi    displiceret ,   nisi    Deus 

libi  lucerct,  et  ejus  veritas   libi  oslenderetur.  i 

At  si  quts  de  Proedeslinatianis  hscc  lcgcrit,  forle 
fiub  suo  sensu  dicet  quod  dixerunt  quidain  in  ilio 
tempore.  Qui  aperuit  oculos  cseci  nali,  nunquid  non 
polerat  facere  ut  islc  non  morereiur?  cl  Prsedesii- 
natianus  :  Sicul  isti  illuxil  Deus,  quem  salvum  fleri 
voluit,  sic  et  isti  illuxisset  ut  salvaretur,  si  iilum 


non  possumus.  >  Ab  Omnipotenie  videlicct,  de  qoo 
et  Psiulus  dicit :  Si  negamus^  et  ille  negabit  nos :  n 
non  credimus^  iile  fidelis  permanet,  Negare  se  ipsum 
non  potest  {II  Ttitt.  ii,  12).  Quoe  impotentia,  ut  Ao* 
gustinos  demonstrat,  maximeadomnipoientiam  per- 
tinet.  FideFts  enim  pennanet,  negare  seipsum  non 
potest.  Unde  idem  doctor  eximius  in  Sermone  de 
symbolo  ad  Neophytos  ita  dicit :  c  OmnipoteDs  ex 
nihilo  primilus  cuncta  fecit,  cum  quibus  fecilpari' 
ter  unde  fccit.  Materies  itaque  coeli  et  teme,  sicot 
haec  in  principio  suut  creata,  simul  cum  ipMS  est 
creala.  Ncc  fuit  unde  flerent  quae  Deus  in  prin- 
cipio  fecit,  et  tamen  fiicta  sunt  qiise  Omnipo- 
tens    fecit ,     qux    facla    composuit ,     implevit, 

principio  fecit  ex 
ex  his  qux  fecit 
quidquid  votuerit  facere  potens  est,  quia  omnh 
polens  est.  Nee  ideo  credant  iniqui  Deum  non  esse 
omnipotentem ,  quia  multa  contra  ejns  facinnt 
voluniatem,  quia  et  cum  faciunt  quod  non  vult,  lioc 
eis  faeiet  quod  ipse  vult.  NuUo  modo  igiiur  omni|MH 
tentis  vel  mulantvel  superant  volftntatem :  siveboino 
juste  damnetur,  sive  misericordiier  liberelnr,  voltin- 
tas  Omnipotentis  impletur.  Quod  ergo  non  vult  Om- 
nipotens  hoc  solum  non  poiest.  Ulitur  ergo  malis, 
Don  secundum  eorum  pravam,  sed  secundum  suaro 
rectam  vohmtatem.  Nam  sieut  mali  natura  sua 
bona ,  hoc  est  bono  ejus  opere,  male  utuntur :  sie 
ipse  bonus  etiam  eorum  maiis  operibus  bene  uti- 
tur,  ne  Omnipotentis  voluntas  aliqua  ex  parle  vin- 
catur.  153  Si  enim  non  haberet  quod  bonus  de 
malis  juste  ac  bene  faceret,  nullo  modo  eos  vel 
nasci  vel  vivere  sineret.  Quos  malos  ipse  non  fecit, 
quia  homines  fecit :  quia  iton  peccata,  qnx  sunl 
contra  naturam,  sed  naluras  ipsas  creavit.  Wos 
tamen  eos  futuros  pra^scius  ignorare  non  potuii.  Scd 
sicut  noverat  quae  ipsi  essent  mala  facturi,  sic  etiam 
noverat  quje  bona  de  iliis  esset  factunis.  >  El  V^ 
paululum  :  c  Sed  qiioniam  dixi  Iioc  solum  Omnipo- 
tenteni  non  posse  quod  non  vult,  ne  quis  me  lemere 
dixisse  arbitretur  aliquid  Omnipotentem  non  posse, 
hoc  et  bealus  Aposloius  dixit :  5}  non  credimuSf  illi 
fidelis  permanett  negare  seipsum  non  polest,  Non  cnim 
salvum  fieri  voloisset.  Omnipoiens  est  enim  Deus ,  |.  potcst  justitia  veUe  facere  quod  injustum  esl,  aul 
-  «    .    .        .  *'gapjentia  velle  quod  stultum  est,  aut  veriias  vcue 


ut  et  in  symbolo  catholica  confitetur  Ecclesia,  qui 

omnia  quaecunqne  voluit  fecii.  Respondeat  Evange- 

lista  Marcus  :  Et  non  poterat  ibi  virtute-n  utlam  fa^ 

cerCy  nfw  paucos  infirmos  impositis  manibus  curavit, 

Et  mirabatur  propter  incredulitatem  illorum  (Marc. 

VI,  5).   Hinc  Beda   {cap,  i)  in   Evangclio  Liicae  : 

(  Amabat  itaque  cives,  sed  ipsi  se  charitaie  patria 

8U0  livore  privabant.  i  Et  Dominiis  dicenti  sibi :  Si 
.1      .-.      j? ^...•...  ^^.««^ /u..«.«  «w    Qa\ 


quod  falsum  est.  Unde  admonemur  Deum  omni- 
potentem  non  lioc  solum  quod  ait  Apostolus,  neqau 
seipsum  non  potest^  sed  multa  ncn  posse.  Ecceeiego 
dico,  el  ejus  veritate  dicere  audeo  quod  negare  no« 
audeo.  Deus  omnipotens  non  potest  niori,  non  poiesl 
rouiari,  non  poiest  falli,  non  poiest  miser  fieri,  »«» 
potest  vinci.  llaec  atque  hujusmodi  absit  ul  poss'' 
OmninniAnft.  Ar.  nftr  hoc  Don  solum  oslendit  'Verjia* 


If7  DE  PRJEDESTINATIONE  DfSSEHTATiO  POSTERIOR.  tl8 

Tnltf  omiiipotens  non  esu  Est  autem  omnipoiens,  a  m»  merito  excaec^tjs  veraclssime  seripsit :  Propier^ 


tTfp  quidquid  Tnlt  potest.  De  qao  et  Psalmus  dicit : 
In  cmlo  €t  m  ferra  omniu  qwjecunque  9oluit  fecH.  i 
(Psoi.  cxiii,  5),  et  item  in  librode  Natura  el  Graiia 
{cap.  19) :  (  Absit  a  nobis  ut  Deuro  posse  peccare 
dicamus.  Mon  enim  iit  stitlli  putaat ;  ideo  iion  erit 
ooinipotens,  quia  nec  niori  potest,  et  negare  seipsoin 
Don  potesi.  I  Simiiiter  et  justus  pcrmanens,  de  quo 
Joannes  apostolus  dicit :  Fideli$  et  fustue  ett  (/  Joan. 
1, 9),  injustus  esse  non  potest,  ut  salvet  ad  se  con* 
verii  Tel  reverti  nolentes  :  quoniam,  ut  Gregorius 
dicit :  Peccaiores  diu  ut  convertantur  exspeciat, 
goos  non  conversos  durius  damnat.  Qui  per  prophe- 
Um  dicit :  Deu$  appropiam  ego  «nm,  et  non  Deus  de 
/oage  (Jer .   xxin »  23).  Et   iierum  per  eumdem 


ea  non  poterant  credere  {Joan.  xii,  39),  quia  iterum 
dixit  Isaias  :  Exewcavit  oculos  eorum  ,  et  induramt 
eor  eorum,  ut  non  videant  oculiSy  et  intetligatU  corde^ 
el  eottvertanlur  et  sanem  eos  (Isa.  vi,  10).  »  Qiiod  de 
baereticis  est  valde  timendum,  qui  siinctae  Scripiurje 
seiitentias,  et  apertissima  catholicoruin  dicia  de* 
tniiicanles,  ad  sui»s  seusus  violcnter  iiiAecleiido,  ex 
eis  coHtra  conscieutiam  suam  prava  dogmata  qwB 
disseuiiiiant  conantur  asscrere.  Unde  itein  Beda  in 
EvaDgdio  Lucsb  (fn  Lucam  cap.  ii) :  c  Sola,  inquit, 
blasphemia  in  Spirit«im  sanciuin ,  qua  qiiisque  in 
similitudiiiem  diaboli  et  angelorum  ejus,  contra  con- 
scientiaiu  suam  majestatem  deitatis  oppugnare^iion 
trepidat,  non  habel  remissionem  in  a^teruum,   sed 


prophetam ,  Peccatat  inquit,  separani  inter  me  el  B  reus  erit  seterni  delicti,  sicul  evangelista  Marcus 
tM.  evidenterexponit,  qui  posilo  lioc  Dotiiini  testimonio. 


Uode  Joannes  Constantiuopolitanus  in  libro  de 
Reparatione  lapst :  c  Si  ergo  peccaia  sunt  quae  nos 
separant  a  Deo,  aufeniDPS  e  inedio  isiud  obstacu- 
lain,etiiibU  estqnodnos  proybeat  eoiiJttDgi  Deo.  » 
£i  idem  lo  eodem  libro  :  i  €om  impassibilem  esse 
nauirain  divinam  diflSnitio  Terilatis  ostettdit,  intei« 
ligere  ddiemus,  quia  etiamsi  punit  Deus,  etiamsi 
poeaas  iDfert,  non  boc  cum  ira  passibili,  sed  cum 
ioeffihili  dementia  facit,  medentis  non  perimentis 
siectu.  Ei  ideo  valde  libenter  recipit  pceniteutem. 
PceniteDtlie  medicamentum  si  prseveniens  coret  ani- 
nam,  non  facit  eam  ad  vindtctam  iracundi»  perve* 
nire  pro  his  quae  commisit  in  Deum.  Non  enim,  ut 


subjunxit  alque  ait,  quoniam  dcebanit  spiritum 
immuttdum  habet  {Marc,  iii,  50).  >  Haiic  prophel» 
sententiam,  qua  didtur,  Excaea  corpopuli  hujue 
(Ua,  Ti,  10),  et  reliqua  exponit  bealus  Gelasius  in 
tomo  de  anathemate  Acacii,  sicut  qui  legerit  iuTe- 
nire  valebiL  Ei  item  Beda  in  Evangelio  Luoe  ( in 
Lucam  cap,  xii),  quia  inexcusabiliter  pereunt,  quos 
vult  Deus  salvos  fieri :  i  Quid  autem  et  a  vobis  ipsis 
non  judicatis  quod  jostum  est?  ostendeos  eos,  utpote 
rationalem  creaturam,  elsi  litteras  nesciant,  naiu- 
rali  tamen  ingenio  posse  dignoscere ,  vel  eum  qui 
opera  in  se  quae  nemo  alius  fecissel»  supra  hominem 
iiiteUigendum,  et  idco  Deuin  esse  credendum ;  Tel 


diximus,  propter  semetipsum  vindicat  Deus  in  pec-  C  post  tot  saeculi  hujus  iujustitias,  justufti  Greatoris 


eatorem,  quasi  ulciscens  iiijoriam  154  suam.  Niliil 
enim  tale  recipit  in  se  natura  divina,  sed  ad  utilita- 
tem  nostram  facit  omnia  ;  pro  utilitate  nostra  et 
correptioiies  indacit  et  pcenas,  non  ut  se  vindicet, 
sed  ut  no6  emendet.  Quod  si  persistitquis  In  doritia, 
sieat  et  ille  qui  avertit  a  loce  oculos  soos,  damnuin 
qoidem  luci  Intiilit  nuUum,  semetipsum  vero  tcne- 
bris  condemnavit ;  ita  et  qul  per  cor  impceiiitens 
contemnere  se  putat  virtutem  Dei,  semctipsum  alie- 
nom  efficit  a  salute. »  £t  in  Evangeiio  Marci  scri- 
pium  est :  Qui  autem  blasphemaverit  in  Spiritwn  san- 
c/«m,  non  habet  remissionem  in  astemum,  sed  reus 
erit  atemi  delicti  (Marc.  iii,  29).  Unde  el  Beda  (fn 
huam  eap.  41) :  i  Qui  ergo  manifeste  mlelligens 


judicium  esse  ventururo.  Ncino  igitur,  ex  eo  quo<^ 
supra  dictuin  est,  servuin  nescieiitem  Domini  voiunr 
taiem  vapulare  155  psucis,  inter  peccandum  de 
remedio  nesciendi|  praesuinat :  quia,  ut  alta  tacearo» 
ex  eo  ipso  quod  homo  est,  nec  roala  quac  caveat, 
nec  bona  potest  ignorare  quae  appctat.  »  Iliiic  et 
Paulus  in  Epistola  ad  Romanos,  quia^  inquit,  quod 
notum  est  D«i,  manifeslum  est  illis  (Rom,  i,  19). 
Unde  Ambrosius  :  Notitia  Dei  manifcstaia  est  ex 
mundi  fabrica.  Ut  enim  Deus,  qui  nalura  invisibilis 
est,  etiam  a  visibilibus  possit  sciri,  opus  factuin  ah 
eo  est  quod  opificem  visibiiitate  sua  roanifestarel,  ut 
per  certum  incerluni  posset  sciri,  et  ille  esse  Deus 
omniuin  crederetur,  qni  hoc  opus  fecit  quod  omni- 


opera  Dei,  cum  de  virtute  negare  non  possii,  eadem  ^  fcus  possibile  est.  Deus  enim  illis  luanifesiavit.  Mani- 

festavit  se  Deus  duni  opiis  fecit  per  quod  posset 
agnosci.  Invisibilia  enim  ejus  a  creatura  mundi  per 
ea  ques  facta  sunt  inteUecta  conspiciuntur  (Rom.  i, 
20),  et  seqiientia,  qiiae  ihidem  roirabilis  Paulus,  et 
expositor  ejus  Ambrosius  prosequuntur.  Sicut  et  Leo 
In  tomo  ad  Flavianum  de  Eutyche  loquens  (epist. 
10,  cap.  i)  demonstrai :  t  Sed  si  de  hoc,  iiiquil. 


stimolatus  invidia  calumniatur  et  Christum  Deique 
Verhum,  et  opera  Spiritus  sancti  dieit  esse  Biielze- 
hub,  isti  non  dimittetur,  neque  in  hoc  saeculo,  neque 
in  futnro.  Non  qnod  negemus  et  ei,  si  poenitentiam 
agere  volnerit,  posse  diinilli  ab  eo  qui  vuit  omnes 
bomines  salvos  fieri,  et  in  agnitionem  veritatis  ve- 


«I§  IIINCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  ^O 

rri  Moraliam  (cap.  2i)  dicit :  ijradidit  iUoM  Deu$  A  rccio  et  zelo  Dei  hcc  agebai,  dicil  de  eo  Domioiis, 
in  rqirobum  Betuum^  ut  faciant  qum  non  convtniunt 


(Rom.  I,  i8).  Quia  enim  giorificare  nolnerunt  qnem 
cognoyerunt,  reprol)0  sensui  tradili  ad  hoc  relicli 
snnt,  ut  nescirent  jam  pensare  maia  quae  faciebant.  i 
Et  item  in  libro  viii  {cap.  9) :  <  Nimc  enim  peccaior 
quisque  Deum  non  metuit  et  vivit,  blasphemat  et 
proGcit  :  quia  scilicet  misericors  Crcator,  quem 
exspectando  vult  corrigere ,  aspiciendo  non  viilt 
punire,  sicut  scriptumest :  Dissimulans  peccata  homi'- 
num  propter  p<eniUntiam  {Sap,  ii,  24).  i  Et  in  libro 
XVI  {cap.  18)  :  c  Sic  ilaque  aniina  ejns  quodcunque 
voluit  boc  fecit^  ut  inde  quoqiie  volunlatcm  suam 
Impleat,  unde  voiuntati  illins  repugnari  videlMitur.  i 
Quia  ut  Augustinus  in  libro  dc  Bono  perseverantiaB 


quia  va$  eiectionis  mihi  est^  ut  poriel  nomen  mem 
coram  gentibus  et  reqibus  et  omni  populo  hrael  [Act. 
ix,  15).  I  £t  lu  bomilia  secunda  de  Psalmo  l  :  c  Mi- 
sericordia  Dei  insestimabilis  est,  siiie  fioe  est,  qo» 
compreheBdi  non  polest,  snperans  omnem  aensuin, 
vincensomnem  cogiiationera.  Sed  quia  talisest  mi- 
sericordia  Domini,  tameii  non  at*homine8  misericor- 
diam  consecuti  reniissiores  fierent,  quaerit  qoiddam 
a  nobis  Dens.  Miseretur  quidem,  sed  non  passim  mi- 
seretur.  Provocal  iios  et  dicit :  Da  ia  et  aliquid,  ut 
puta»  mille  scelera  perpetrasti,  habes  onera  delicto- 
rum,  volo  alleviare  pondus  tuum,  da  et  tu  maDom 
tuani :  non  quia  tui  ego  egeo,  sed  quia  volo  el  teali- 
qiiid  conferre  ad  tuam  sahitem.  Quomodo  ergo  iatra 


dicit :  (  Nihil  fit,  nisi  quod  aut  ipse  fiicit,  ant  fieri  B  salvatus  est  et  tanta  solvitpeccaU?  Scito  eum  mise- 

ricordia  provocaium,  et  fide  sua  tanquam  adminiculo 
usum  in  eo  quod  dicit :  Memento  mei,  Domine^  ta  rt- 
gnum  tuum  (Luc.  xxiii,  42).  Qnid  conluiit  Deus  sa- 
luli  ipsius?  reniissionem  videiicet  peccalorum.  Quid 
vcro  inluiil  lalro?  indiciam  salutis  su£,  confessionis 
fidera.  Quaiem  ?  grandero  et  excelsam  nimis,  caeloni 
tangentem.  Qiiomodo  ?  cgo  dicam.  Judaei  viderunt 
mortuos  suscilatos,  et  post  virtutcs  adnumeraus, 
latro,  inquit,  nihii  horum  videns,  sed  considerabat 
sputis  repletum,  crucifixum,  aceto  pouium  et  fdle. 
Et  cuin  haec  omnia  videret,  non  est  scandalizatits, 
scd  regem  coelorum  confessus  est.  Vides  qiioniaro 
non  sine  causa  misericordiam  conaeeulus  est,  quia  et 
ipse  fidem  intulit  ad  saiutein  suam  ?  Necnon  ei  pu- 


ipse  permiltit.  i  Unde  S.  Gregorius  in  libro  ii  Mo* 
ralium  {cap.  14)  dieit  :  c  Qnia  Deus  sine  mutabili- 
tate  simnl  cuncla  respicit,  sine  distentione  compre* 
hendit :  videlicet  et  bona  qnse  adjuvat,  et  mala  quse 
indicat,  et  qusc  adjiita  remuncrat,  et  qnae  judicansi 
<hmnat.  In  his  qna:  diverso  disponit  ordine  diversus 
non  ost.  I  Ei  Hieronyiniis  in  epistola  ad  Philemonem, 
contra  lioc  qiiod  dicunt  Golhcscalcus  atque  Prudefl-* 
tius  :  Qiii  non  salvantur,  non  est  penitus  voluntas 
Dei  nt  salvi  fiant,  ita  dicit :  <  Si  enim  Deos  volon- 
tarie  et  non  ex  necessitate  bonus  est,  debuit  liomi- 
iteni  faciens  ad  suam  imaginein  et  similitodinem 
facere,  hoc  est  ut  ipse  voluntarie  et  non  ex  necessi- 
tate  bonus  esU  Qui  autem  asserunt  ita  euin  debuisse 


llert,  ut  malum  recipere  non  po<iset,  hoc  dicunt  :  C  bltcanus  aliena  injuste  auferens,  quomodo  salvaius 


Taiis  debuit  fieri,  qui  necessitale  l>onus  esset  et  non 
vohintate.  Quod  si  lalis  fuisset  efiectus,  qui  bonnm 
non  voluntate  sed  nccessitate  perficeret,  non  esset 
Deo  similis,  qui  ideo  bonus  est  quia  vuli,  non  quia 
cogilur.  I  Et  S.  Prospcr  156  ^"  ^i^ro  Senlentia- 
rum  {cap.  i68)  :  <  Neino  invilus  bene  facit,  eliamsi 
Imnnm  est  quod  fucit :  quia  nihil  prodest  spirilus  ti- 
rooris,  ubi  non  cst  spirilus  charitatis.  i 

Et  S.  Joannes  Cbrysostomus  in  libro  ad  Deme- 
trium  de  cordis  compunctione  :  c  Possumus,  inqnil, 
etiam  ex  his  haereticis  occasiones  dare,  si  dicanius 
quia  apostoli  et  omnes  sancti,  non  ex  proposito  suo 
et  labore  mirabiles  factl  sunt,  scd  cx  Dci  gratia  sola. 
Diccnt  enim,  £l  quid  prohibet  omiies  fieri  tales? 


est?  Transiens  namqiie  Gliristus  dicit  ad  eum  :  Yeni, 
$equere  me.  Qui  $tatim  ex$urgen$  $ecutu$  e$t  eum 
{Matth.  IX,  9).  Et  sicut  iatro  confessionem  inluiit, 
sic  publicanus  157  obedientram  saam,  etmeraiiin 
apostolalus  ordioe  collocari.  Sicut  enim,  citro  qui- 
dain  gravi  aegritudine  vexatur,  et  multis  modis  indi- 
get  medicaminibus,  et  alteiiaatus  est  suniptibus,  si 
introierit  m^dicus,  et  dixerit  ad  eam  qiii  aegroiai, 
Phires  species  ad  confectionem  medicaminis  neces- 
sariae  enint;  respondeat  vero  aegrotans,  Non  liabeo 
unde  tantas  epecies  emam,  paupertate  detineor: 
dic4it  ad eum  mediius, libm et  illam  da  mihi speciem 
lantum,  caetera  de  meo  praestabo.  Ideoque  rogai 
David,  ut  multum  ab  iniquitate  sua  iavetnr.  Qnid 


Graiia  enim  Dei  si  nihil  requirit  a  nobis,  sed  ipsa      ergopro  hoc  munas  intulit?  Dixlt,  Miserere  nei, 


csi  qiiae  facit  unuiuquemque  perfectiim,  cor  iion  ct 
omnibus  ex  «equo  infunditur,  et  fiunt  omnes  repente 
perfecti  ?  Non  enim  est  pcrsonarum  acceptor  Deus. 
Sed  quoniam  non  sola  gratia  Dei  hoc  agit,  sequtlur 
cnim  ut  et  nos  quod  in  proposito  et  viribiis  nostris 


et,  osqueq'  aque  lava  me  ab  injaslitia  mea,  ei  a 
delicto  meo  inunda  me ,  quoniam  iniquitatem 
meam  ego  cognosco.  Vicissitndo  est,  Deas  dat, 
et  qui  salutificet  reus.  Dedit  Dominiis  miserieor- 
diain  suam,  dedit  et  qui  peccavept  confessioneoi 


m 


DE  PRiEDESTlNATIONE  DISSERTATIO  POST^RIOR. 


t» 


quia  le  non  Tmcel  nattira  corporis,  ncqiie  straiigti-  A  est,  et  mereirix  testia  est,  qnae  de  sna  Aiit  lihera- 


labit  invilum,  neqoe  le  obnoxium  f:iciet  ex  libero 
Aisi  Toluntaria  declinatio.  >  Et  ilem  in  liomilia  de 
patre  et  duobiis  filiis  :  c  Describitur  aulem  in  istis, 
et  eyidenter  ostenditur  libertas  quam  animae  ratio- 
nall  inseroit  creator  Deus.  Yide  enim,  palcr  iste 
qnomodo  nec  illum  discedere  volentem  reiineat , 
nec  liberi  arbitrii  auferat  potestatcm.  Neque  alium 
manere  copientem  cpgat  abscedere,  ne  forte  seqnen- 
tium  malorum,  qux  poslca  his  suo  vitio  accedent, 
ipse  potius  auctor  esse  videatur,  si  in  illis  liberta- 
tem  propriae  voluntatis  absciderit.  Itaqne  et  petenli 
dat,  quia  ex  nobis,  non  ex  Deo,  inopise  et  ofTensio- 
iiis  nostra  caosa  proficiscitur.  Accipiens  autem  par- 
tem  $nam  junior  peregre^  inqnit,  abiit  longe  (Luc. 


tione  sollictta.  Non  igitor  videndo  meretricem,  da 
tna  liberatione  desperes;  sed  et  Judam  cogitando 
non  debes  esse  secorus.  Utromqoe  enim  periculo- 
sum  est,  et  confidentia,  et  desperatio.  Nam  eonfl- 
dentia  stantem  everiit,  et  iterum  desperatio  post 
lapsom  non  admittit  exsorgere.  Et  ideo  Paulos  ex« 
liorialur  dicens :  Qui  $e  pnlai  $tare,  videat  ne  eodat 
(/  Cor,  X,  11).  Habes  exemplom  oiriusqoe  personae. 
Discipolus  com  se  stare  pntaret  cccidit;  meretris 
cnm  se  cecidisse  arbitraretor  exsurrexit.  i  Et  iie- 
rum  in  eadem  :  c  Sed  nec  aperte  eom  omnibos  po* 
blieabat,  ne  impodentiorem  faceret ;  nec  penitiis 
siientio  pneteribat,  ne  celare  arbltratus  aodacter 
ad  proditionem  properaret,  Et  ideo  frequenti  adroo* 


XV,  15).  Quod  autem  ait  longe,  non  loconim  inter-  B  nitione  clamat  :  lJnu$  ex  vobi$  tradet  me  (Matth. 


rapedinem ,  sed  deciinationem  meniis  expressit. 
Qui  enim  oblivionem  Dei  ceperil,  hic  vere  peregri- 
nari  a  Deo  dicitur;  sicut  econtra,  conversalio  sx- 
ciilarisnon  solum  peregrinum,  sed  alienum  Deo 
Iiominenn  facit.  Et  ut  breviter  dicam,  sicut  peregri- 
nantes  a  sseculo  praesentamur  ad  Dominum,  sic  et 
permanentes  in  rebns  terrenis  a  coeleslibus  exsula- 
imtr.  Deniqocet  Cain  exiit  a  facie  Domini,  et  longe 
efllcitar  ;  non  quia  et  locns  aliqnis  foris  esset  in 
ronspeclo  Doi,  sed  quo  sua  mcHle  divisus  ex'isset 
a  Doroini  respectu,  per  homicidium  separalus  a 
Deo.  I  Et  ilem  in  libro  de  Eruditione  disciplinse : 
«  Qaoniam  quidem  miniis  est  peccalum  ei  qui  pec- 
cit  priusqiiam  agnoscal  disciplinam  Domini.  Ntilla 


XXVI,  it).  Nec  tanien  enm  magister  piissimos  pu- 
hlicabat.  Et  de  gebenna  Aiit  so^pissime  loeotos,  et 
de  regno  coelorum  tractavit  assidue.  Utrinsqoe  me- 
ritom  frequenter  edocoit,  et  qoid  peccatoribos  con- 
siilotom  est,  et  quid  non  peccantilius  praeparatur 
ostendit.  Sed  hxc  omnia  crudelis  ille  conteinpsit, 
et  Deiis  illom  non  traxit  invilum.  Et  qooniam  bona 
alque  mala  in  nostra  Deus  posuit  potestate,  eleciio- 
nis  liberom  donavit  arbitriom,  et  invitos  non  reti- 
nct,  et  volentes  ampleciilor.  Nam  non  spente  bonos 
maliliam  non  amitlit.  Et  ideo  Judas,  nimiae  copidi- 
tatis  pnecipitatus  ardore,  c«ca  qoadam  improvi- 
sione  deceptiis,  soam  vendidit  animam,  et  su»  sa- 
liilis  mercator  exstitit,  et  ait :  Quid  vuUi$  mihi  dan. 


autem  venia  est  peccanti  posl  agnilionem   Domini,  C  et  ego  vobi$  eum  tradam?  (Malth.  xxvi,*i5).  Et  wt 


liisi  poenitens  re\ertatur ;  quia  Deus  morlem  non 
f*Hit,  et  non  voli  mortem  morienlis,  qnantiini  nt  re- 
Tmalnr  et  vivat.  Ne  sit  spiriius  vadens  el  non  158 
revertens,  quorum  damnatio  justa  est.  >  Et  inbdmi- 
lia  secunda  Psalnii  l  :  c  Perisii,  sed  poteris  sal- 
vari;  fornicatus  es,  sed  poteris  contincre ;  moe- 
fliaius  es,  sed  poteris  liberari ;  ad  speclacula  pro- 
niebas,  sed  poleris  revocare  pedem;  cum  malis 
liominibus  versabaris ,  poteris  receilere  et  ciim 
bonis  esse.  In  utraque  parte  habes  liberura  arbi- 
liiam.  I 

Et  in  iiomilia  de  proditione  Judse  :  c  Quid  igitiir 
qui  meretricum  mores  valuit  commutare,  disctpu- 
lum  non  potuit  retineret  Valde,  inquam,  et  incun- 


virtolem  Christi  etiam  in  bac  parte  cognosoas,  eum 
ad  capiendum  eum  advenissent ,  vocem  ejus  minime 
toierare  potoemni ,  sed  omnes  lerriti  cecide- 
ront.  Et  qdoniam  niliilominos  in  sua  impudentia 
159  perdorabant,  ipse  se  oltro  commisit,  ipse  se 
tradidit.  Et  ha!c  diximus,  ut  Chrisium  nuDos  aceo- 
set,  cor  Jodae  cogitationem  non  motavit  adversam* 
Sed  si  qois  hoc  dixerit,  aodiet,  Judas  qoemadmoduin 
corrigi  potuil?  sponte,  an  invitns?  Si  rnvitus,  noila 
correctio  est,  nam  mentis  malitia  necessitate  non 
toUitor.  Si  spontCy  omnta  qose  roellorare  animam 
poterant  aodisse  cognoscitor.  £t  si  remediura 
respuit,  non  medici  vitiom  est,  sed  langue«ti[s^ 
El  ot  scias  ejos  crimen  esse  qnod  prodidit,  noii 


ciantervaluit  retinere;  sed  uecessitate  nolebat  bo-      magistri,  sxpius  Deos  de  proditione  praedixit,  ei 


imm  efiQcere,  nec  vi  trahere  ad  se  curabat.  Tunc 
abiit,  inquit,  non  invitatos  a  principibus  sacerdo- 
luro,  nulla  necessitate  constrictus,  sponte  processit, 
et  propria  malignitale  consilium  genuit  sceleratae 
inentis  nullo  participe  cunvocato.  i  Et  post  paulu- 


totius  eum  philosophiae  praecepto  et  sermone  docuil,^ 
et  rebus  osiendit.  Dederat  ei  dxmonom  poteslatem^ 
gehennse  tormenla  monstravit,  coelorum  regna  pro^ 
niisit,  secreta  meniis  ejus  et  praedicebat  et  non  pu« 
biicabat,  pedes  ejus  cum   aiiis  lavit ,  roensae  fecit 


_- j  : iliJ^ 


n& 


UlNGMARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI. 


m 


ego  vobis  (radam  eiim?  cl  posl  faclum  scclus,  posl  A  aperlum  est.  Cum  enim  signum  dedit ,  oredtjloao 

aperuil  quem  tenerent.  Judsei  quoque,  cum  cum 
volentcs  dolo  perdere,  ul  Evangeliura  pandit,  cla- 
maverunt  dicentes :  Crucifige,  crttcifige  l  i 

Hinc  el  prxfatus  Joannes  in  memoraio  !ibro  dif ii: 
fl  Sicut  et  Judas,  inquil,  ilJe  non  solum  nulLo  inlrinr 
secus  impellente  dihipsus  est,  sed  e  ctmlrario  pluri- 
bus  adjutus  remcdiis  stare  non  poiuii.  Vis  ul  bxc 
nou  solum  per  singula  gesla,  sed  eliam  per  populos 
doceam?Quanta  erga  Judxorum  populum  curaeir 
stilit  divinae  providentise  ?  Nonne  onmes,  ol  iia 
dicam,  creatune  emendationis  eorum  minisleriura 
pnitparalae  sunt?  Nonne  prxcaiteris  omnibus  bo- 
minibus  nova  quaedam  et  magnifica  eis  viue  insli- 
lula  sunt  tradiia?  c  ctpost  omnia  cis  divina  munen 


commissum  delictum,  post  completam  proditio- 
nom,  post  perfectum  pccQatum  cognovisti  pcccatum. 
Ex  boc,  dilectissimi  fralres,  edocemur  quod  ne- 
gligentibus  et  desidiosis  facile  admoniiio  prodesse 
uon  poterit ;  siudiosis  autem ,  etiam  admonilione 
cessante,  muUum  commoditatis  accedit.  Nam  et  iste 
quando  magister  admonebat  non  fleciebatur,  et 
quando  nullusadmonuit,  excitata  conscienlia  scelus 
cognovit  adraissum,  et  projecit  triginta  denarios.  > 
Et  item  in  libro  :  Quod  nemo  ladiiur  uisi  a  temei- 
ipso,  post  enumeratos  Pauli  labores  :  c  Nonne  per-  . 
roaosA,  inquit,  semper  idem  Paulu3 »  et  idem  voca- 
tus  apostulus?  Econtra  autem,  Jtidas  unus  fuit  et 
ipse  de  duodecim ,  et  vocatus  aposlolus  fuit.  Sed 


iieque  quod  unus  ex  duodecim  fuit,  neque  quod  B  nttribula  dicit  :  c  Et  lamen  post  omnia  IiaH:  Uiu 


vocatus  apostolus  dictus  est,  prodesse  ei  quidquam 
potuit  non  habenti  animum  virtuiibus  deditum.  Sed 
Pauius  quidem  cum  penuria  et  plagis  cucurrit  cur- 
sum  qui  ducit  ad  ccelum ;  ille  vcro,  cum  et  prior 
vocatufi  esset  in  apostolaium,  et  simili  cum  ca^leris 
gratia  donatus,  coelestemque  edocius  esset  pbiloso- 
pbiam,  et  sacrae  Christi  mensae  venerandique  sacra- 
nMnli  particeps  e\siilisset ,  babuisset  etiam  donom 
Spiritus  sancli,  ita  ut  mortuos  suscitaret,  et  lepro- 
sos  curaret,  ac  daemonia  effugaret,  cumque  de  con- 
temBtu  rerum  saecularium  fuisset  edoctus,  adhaerens 
lateribus  Christi ,  atque  indigentium  sibi  esset  com- 
missa  dispensatio ,  quo  sciiicet  avaritiae  per  hoc 
latens  in  eo  vilium  sanaretnr,  erat  enim  fur  :  ta- 
nen  nec  sic  quidem  proficere  in  melios  potuit,  cum 
erga  eum  tot  tantisque  provisionibus  uleretur. 
Sciebat  enim  Christus  qiiod  avarus  esset  Judas,  et 
pro'amore  pecuniae  periturus;  et  non  solum  non 
arguit  eum  pro  hoc  vitio ,  sed  et  IQO  latentibus 
medicamentis  curare  voluii,  ipsi  committens  dispen- 
sationem  pecuniae,  ut  habcHs  in  manibus  quod  desi- 
derabat,  perniciosa  passio,  expleta  cnpiditate,  cessa- 
rett  ne  decideret  in  illam  mortis  foveam,  sed  mino* 
ribus  malis  majora  reprimeret.  Sic  in  omnibus  qui 
semeiipsum  non  laeserit,  ab  aliis  non  potesl  I^i ;  et 
rursus  qoi  semetipsum  corrigere  etemendare  nolue- 
rit,  et  quod  in  ipso  est  atque  in  potestaie  ejus  ex- 
plere,  nuilus  ei  exlrinsecos  proderit.  i  Unde  et  san- 


evidentia  divinne  virtnlis  insignia,  ct  post  universam 
gloriam  quae  eis  supra  cuiiclos  morlales  data  esl, 
infideles  exsliterunt  et  ingraii.  Capul  namque  vituii 
adoravenint,  et  deos  qua^sierunt  sihi  aiios  fieri, 
cum  tantae  talesque  Dei  virtutesaliae  adhuc  in  oculis 
hal)erentur,  aliae  vero  rccentem  et  nuper  gcsiaiD 
servarent  in  corde  memorlain.  At  vero  Niuivilarum 
populus,  alienigena  ct  barbaros,  nuUis  prius  divina» 
provideniia!  beneficiis  assuetus,  nou  iegibus,  noa 
mirabilihus,  non  praeceptis  ullis  aut  operibus  illa- 
minatus,  hominem  vidit  habilu  naufragum,  vultu 
peregrinum ,  nec  unquam  sibi  prius  cognilum , 
piimo  statim  ingressu  dicentem  :  Adhuc  iriiluo 
et  Ninive  suhvertetur.  Ex  istis  solis  sern>oii'bus 
conversi  sunt  ad  timorem  Dei,.  abjectisque  con- 
tinuo  prioris  vitae  malis ,  ad  virtutem  se  ei  ju- 
stiliam  per  pcenitentiam  contulerunt.  Vides  quo- 
niam  qui  intus  est  et  vigilat,  suiqoe  memiuit, 
non  soium  ab  hominibus  non  potest  laedi ,  sed 
161  imuiineatem  coelitus  iram  repcUit?  qui  vcro 
semetipsum  prodit  et  lu^dit»  etiarasi  mille  intrio- 
secus  divinis  beneficiis  fulciatur,  non  ei  sufficiet  ad 
salutem  :  quia  neque  Judaeis  lanta  mirabUia,  qu£ 
in  eos  collata  sunt  proruerunt,  neque  alienigenis 
quod  nihil  horum  adepti  fuerant  obfuit ;  sed  qno- 
niam  animo  propositoque  recto,  cum  et  seipsos  de- 
derunt  Deo,  parva  occasione  sumpta  plurimum  pro- 
fecenint.  i  Quapropter,  ut  sanctus  Gregorius  In 


€tU8  Aogusiinus  in  libro  IlypoDmcstlcon  ad  locum  p  homilia  Evangelii  13,  dicit  :  t  Deus  despicitor  et 
'   ■         ^  "  exspectat,  contemni  se  videt  et  revocat,  injuriarn  Jc 

contemptu  suo  suscipit,  et  lamen  quandoque  rever- 
tentibus  etiam  praemia  promittit.  i  Qui  etiam,  ui  Au- 
gustinus  in  libro  de  Praedesilnatione  saiicionut» 
dicit  :  Et  ipsi  quia  voiuerunl  crcdiderunl.  Et  item 
Gregorius  :  i  Nemo  hanc  ejus  longanimiutem  "«' 
fihKat :  Quia  tanin  districtiorem  iusliliani  in  judicio 


dicit  :  f  Quod  ut  probare  valeamus ,  solum  reor  ad 
exemplum  sufficere  Judam.  Hunc  enim  Deus  cum 
praescisset  in  vitiis  propriae  volunlatis  pessimum 
fore,  id  est  electione  discipulatus  sui  bene  a  Christo 
eonferenda  male  u«urum,etavaritia  ardentem  pretio 
Judsis  Dominom  traditurum,  poenam  ei  praedesti- 
navit  ex  ni<^rito.  dirp.ntA   np.r  nnviil   5^niriLii  san<«LA  : 


225 


DE  PRiEDESTINATlONE  DidSERTATlO  POSTERIOIl. 


fi$ 


£181  forte  credidenint,  de  illornm  namero  eislite-  A  innocens  esl  et  midericors,  ei  non  enimpet  neqae 


rum,  de  qaibns  item  dicit  Aposiolus :  Qui  $e  eonfi 
leiUur  no$ie  Deum ,  faciis  autem  negani  (Tit.  i»  6). 
Denique  pooamus  orihodoxorum  aique  in  Ecdesia 
probaiissimorum  virorum  lesiimonia,  et  videat  lector 
devotuSt  si  reddaot  nobis  atque  capitulo  testimoiiium 
hioc  ex  illorum  sensibus  et  dictis  excerpto,  quod 
simos  catbolicse  Ecclesiae  illii ,  et  graiia  Dei  lideles 
verbi  ipsius  dispeiisatones. 

CAPUT  XXV. 

5e9VHJi/iir'Or/AodoflM>i'»i)i  verbat-quibue  co^osci  valeat 
qualiier  exinde  sanciof  Eccieeiis  calholici  tenure 
doctores 

Dionysius   quoque,  ut  beatus  Gregorius    dicit 
Areopagila^  aniiquuset  veiierabilis  Puter,  sicut  le- 


clamabit,  et  ipse  miiis  et  propiiiatio  est  peccatorum 
nostrorum.  Quapropter  non  recipiemus  tuos  zelantes 
impetus,  etiamsi  decies  inillies  reaccipies  Phineem 
et  Eliam ,  ipsa  audienles  qu»  non  placebant  Jeso, 
a  discipulis  qui  tunc  erant  mansueti  et  benigni  spi- 
ritus  participes,  Ghristus  in  meniibus  benignus  sil, 
errantem  inquirat,  et  refngientem  advocet,  et  vix 
inventum  in  humeris  tollat.  Non  deprecor,  non  male 
istud  de  nobis  ipsis  consiliemur,  neque  in  nos  ipsos 
inipellamus  gladium.  Quicunque  enim  inique  agere, 
aut  quicunque  e  contrario  bene  agere  inchoant,  illos 
angelos,  quorum  voluntatem  faciunt,  sibi  aut  ma- 
litia  aut  benigniiate  consociant.  £t  illi  quidem  he- 
nignorum  angelorum  discipuli  et  coniites,  et  bic  et 
giiur  per  Pauium  apostoluni  gratia  Dei  fide  iliuuii-  B  iUic  cum  omni  sacra  datione  el  liberUte  omnium 


nalus  et  baplizatus,  qui  cum  bealo  Petro  et  Jacobo 
fraire  Doinini,  aiiisque  quamplurimis  «iiiclissimis 
Ciirisii  discipulis,  Uierosolymis  apud  se|>ulcruin 
viix  principis,  velut  Ipse  in  libro  de  Divinis  nomi- 
nibus  narrat,  in  synodo  agens  fuit,  et  disputationes 
eonim  de  iucarnatione  Dei  Filii  et  audivii,  et  coram 
eis  regulariter  protuli-t,  in  epislola  ad  Demopbiium, 
quia  omnes  bomines  vult  Deus  salvos  ficri,  ita  dicit: 
( Olique  est  enim,  qnin  Chrislus  Jesus  Dei Pilius,  in 
parentis,  et  super  scientiam  benigniutis,  qua  exi- 
sieoiia  esse  facit,  et  qua  ipsa  omuia  ad  esse  per- 
duxii,  et  omnes  bomines  vult  seinper  fieri  similea 
sibi  ipsi ,  et  communiales  suorum,  secundum  sin- 
gulorum  quoronicunque  convenientiam.  Quid  aulem 


malorum  ad  seniper  existens  s.xculum  beacisshna« 
delegantes  terminaiiones,  cum  Deo  seroper,  quod 
est  bononim  omniuni  maximum  ;  isti'  autero  deci- 
dent  a  divina  simul  et  perpeiua  pace,  et  hic  et  post 
mortem  simul  cum  domesticis  suis  erunt  dicmoni- 
bus.  Non  ergo  oportet  nos  iniiha  festinatione  cum 
Deo  benigno  liert,  et  esse  cum  Domino  semper,  el 
segregare  de  malis  in  justificantibus,  nos  seeundum 
dignitalem  ex.iiobis  ipsis  sustineotes?  i  Et  in  libro 
de  Ecclesiastico  principatu ,  cap.  secundo  :  «  Hie- 
rarchas  quidem  unus  quisque,  Dei  assimilatione 
omnes  homines  volens  salvare,  ei  ad  agnitionem 
veriialis  venire,  pnedicat  omnibiis  vera  Evangelia, 
Quaiiti,  inqiiit  enira,  acceperunt  eum,  dedit  eis  pote- 


qoia  et  rerugienlibus  cupide  jungitur,  et  contendit^  ^  statem  filios  Dei  fieri  credentibus  in  nomine  eju$ 


et  non  192  dedigualur  dedigrfari  a  concupitis,  ei 
se  rejicientibus,  et  sine  causa  accusantes  toierat, 
el  ipse  excusat;  qiiin  magis  promittit  mederi,  et  in 
bis  ipsi  abstinenL  Tamen  appropinquantibus  j^rt^ 
occurrit  ei  obviat,  el  totus  totos  complecteus  oscu- 
Uor,  et  non  accusat  de  prioribus,  sed  diligit  pra:- 
mih^  et  diem  festum  agil,  et  provocat  amicos, 
Tjlclicet  benij!;nes  angelos,  ul  sit  omnium  deleclau- 
lium  habitalio. »  £l  paido  posl :  <  Non  oportebat, 
ijiquam,  benignum  in  saluie  perdiioruni,  et  in  vila 
monincaiorum  deleclari,  el  siue  diialione  in  humc- 
ns  toili  vix  ab  errore  converteniem ,  et  benignos 
angelos  ad  epulalionem    excilare,    qui    beuigiius 


{Joan.  1,  i2).  Si  quis  103  ergo  discedit  a  vero 
lumine,  aut  de  inlellectualibus  spontaneo  arbi« 
trio  maliliae  cupiditate  condudens  naturaliter  in- 
spersas  silii  adiilumiiiari  virtutes  pcr  seipsum  se 
destruet. 

Gyprianus  quoque,  doctor  mirificus  et  marlyr 
niagnificus,  in  iibro  de  Oratione  Dominica  :  c  Nam 
ciim  discipiili  ab  eo  non  jam  terreni  appellentur» 
sed  sal  terne  (Maltiu  xv,  45),  et  Apostoiiis  primum 
hominem  vocet  deterrae  liino,  secundum  vero  decoelo 
(/  Cor.  XV,  47);  et  nos,  qni  esse  debemus  Patri 
Deo  similes,  qui  solem  suum  ojiri  facit  super  bonos 
et  inulos,  et  piuit  super  juslos  et  injnstos,  sic  Ghristo 


est  super  ingratos,  et  eriri  facit  solein  suum  super      monenle,  orarnus  etpetimns,  utprccem  proomnium 

malos  et  bonos,  et  ipsuni  animain  suain  ponil  pro         »    -  '    • 

reTugientib-iS.  •  £t  item  ad  locum,  Expavit  oBlum  in 

istttd  :  c  Et  horrui  ego,  quia  Deinopbilus  opinalur 

benignum  in  oranes  honiines  Deuai  non  esse  el  bu- 

maDum,  neqae  se  inJigere  iniserentis  aut  salvantis, 

coin  sacerdotes  ordinatione  digni  benignitali  ofie- 

nint  ignorantias  populi ,  bene  intelligentes  quia  et 


saluie  faciamus  :  ut  quomodo  in  coelo,  id  est  in 
nobis,  per  fidcm  nostram  voluntas  Dei  facta  est,  al 
essenius  e  coelo ;  iia  et  iii  lerra,  boe  est  in  illis  cre- 
dentibus,  fiat  voluntas  Dei,  ut  qui  adhuc  sonl  printa 
nativitate  lerreni,  incipiant  esse  coelestes ,  ex  aqua 
el  spirilu  nati.  >  Et  item  :  <  Petrus  hora  sexta  in 
teaum  superius  ascendens  (Aci.  ix,  iO),  signo  pa- 


!i» 


UINCH^Rl  RHEMENSIS  ARCHiEPlSCOPL 


J3),  ulique  qui  neminein  vuU  perire,  cupil  pecca-  A  Lcgimus  scriplutu  in  Jeremm  :  Maledictntqti  faeit 


lores  pasniienliaii)  agere,  el  per  poenileniiain  denuo 
ad  vilam  redift.  i  Uem  in  episloia  adversus  iudasos 
iist  dJcit  :  c  Surrexit,  inquiens ,  Dominus  leriio 
die,  aperuil  lesUtjpentum  novum,  atque  iu  dixit : 
Tenite,  extene  gentes  hierede»  inei,.Israel  enim  non 
otaudivit.  Quapropier  iie,  discipuU,  in  uUimam 
usque  terram  ,  et  praedicate  per  orbem  liis  verbis : 
Yenite  undique  patriac  geiHium ,  ite  in  aeternam 
fisereditatem,  Israel  enim  noluit.  Nec  dubiiei  qois : 
nuUa  hic  excepiio  est,  nec  ingeyiuitas,  nec  digiiitas, 
fiec  oonditiouis ,  nec  positionis ,  nec  formae ,  nec 
aecaiis.  Licet  dignitate  magniAci,  licet  nobiles,  licet 
senes,  licet  juvenes,  pauperes,  diviies,  boni,  mali- 
que,  domini  atque  servi,  indiflerenier  aequaliter 


opera  Dei  negligenler  {Jer.  xlviii,  10).  Legiinuset 
in  Evangeliis  scriptum  :  Omni  enim  habenti  dabituT, 
et  abundabit  :  et  (fui  non  habet ,  etiam  quo4  habd 
auferetur  ab  eo  {MaUh.  xxv,  29).  Ergo  habens  abiih 
dabit.  Propbeta  non  esl  obnoxius  maledictioois  con- 
ditioni,  quia  non  n^^ligenler  opera  Dei  egit,  eon 
iotoeorde  perquirens.  Deinde  confidenler  peilt  ne 
a  mandaiis  Dei  repelialur,  quia  eum  loto  cordepe^ 
qutrai.  Secuudum  Evaiigelia  enim  habenti  dabiuir, 
ei  et  qiri  wm  baAttt  eiiam  id  qiied  habei  auferUir. 
Detts  igiior  noo  aofefl  nisi  nen  babeiiii ,  seomdDm 
quod  neque-repeliii  uisi  negligealem.  Adeo  auien 
bonitate  plenus  est,  ut  babenteni  abandMtia  iihhm- 
retur  :  adeo  vero  non  vull  quemquaro  non  hiberei 


introiie  in  haeredilatem.  Etsi  debilis  captus  es ,  el  B  ut  nou  habenii  ipsum  quod  habet  adimaU  Neminem 


corpore  deformis.  eisi  macula  turpis,  et  capile  de- 
feclus,  etsi  oculis  viduaius,  universis  iibere  licet 
dlscumbere  in  convivio  ,  et  epulari  nuptias  Sponsi. 
Neiiiiiiem  pudeati  iiec  aeiatis,  nec  hiimiliuiis,  nec 
valetudinis,  nec  condilioiiis.  Goiisuevii  enim  Duini- 
Diis  hiijusmodi  homities  sustinere  :  nam  ei  caecis 
oculos  restituit,  et  claudos  ambulare  fecit,  et  muiis 
sermonem  rcddidit,  el  maculosos  mundavil,  et  mor- 
iuos  susciiavit.  Nec  limeie  qui  peccaiis,  priores  ad 
\iiam  venile ;  nec  qui  homicidiiim  feceritpaveatquia 
fecerai,  iiec  furalus  aliena  desperet  quia  involaverat, 
uec  publicanus  tihfieai  qiiia  conciisserat  :  omnibus 
eniin  remissio  peccalorum  staluia  esi.  >  Et  post  patt- 
ca  :  (  Dominus  eos  placide  alioquebalur  his  verbis  : 


igituf  nisi  obniientem  repellit,  neminem  nisi  negli- 
gentem  rejicil.  Hanc  eitin)  propheta  protulit  causau, 
cur  se  uon  repelli  a  mandatis  Dei  precarelur,  quia 
non  ex  parte,  neqoe  per  desidiam  Dominum ,  sed 
toto  corde  quaesisset.  Per  quod  iotelligirous  euiu  a 
Diandatis  repelli ,  qui  per  multam  incuriam  Aierit 
indignus  admitti;  et  extra  inhibentis  invidiam  est 
quod  de  culpa  prodciscitur  non  merentis.  i  EiiicM 
idem  in  codem  p8alino}(m  hethf  p$aL  Gxvn;,  (U): 
f  Mitericordia  tua,  Domine^  plena  est  ierra.  Terra, 
inquit ,  misericordia  Dei  plena  est ,  quae  conlaiDi- 
nata,  quae  corrupta ,  quse  irreiigiosa,  qux  infu^a. 
qiiae  perdila  est.  Et  si  quis  forte  audebit  impio  ore 
prophelammendacii  arguere,  lanquam  non  in  omiiein 


— r ^ ri  r     r o F n 

Venite  ad  tiie,  omne$  qui  sub  onere  laboratis,  et  ego  ^  terrani  Dei  misericordiam  putet  esse  diffusaoi,  Deuiu 


pos  reficiam.  E$t  enim  jugum  meum  placidum ,  et 
onus  levissimum  {Matth,  xi,  ^).  104  ^^  respon- 
derunt :  Non  audiemus.  Scd  genies  exaudieruht  et 
crediderunt  verbo  salutari.  >  Et  post  pauca  :  c  Vivit 
quem  inieifecisti,  impia  nicrusatem,  et  tamen  non 
totam  speni  denegavii  Doininus.  Dedii  enim  veiiiam 
pcenitentiae,  si  quoquomodo  possis  poenitere.  Quis 
iam  bonus?  quis  tam  pius?quis  tain  misericors? 
Accipe,  iiiquii,  salutem,  licet  iiie  occideris ;  hu!i*es 
esto  cum  virgine.  Licei  non  merearis,  ignosco  sl 
poenites.  > 

Beatus  Hilarius  doclor  caiholicus,  qui  propter 
excellentem  docirinam  Ilomanonim  lucifer  appelia- 


in  Evangeliis  recolai  dixisse  :  E$tote  boni  sicut  Pa- 
ter  vester^  qui  solem  $uum  oriri  facit  $uper  bonoi  ti 
malo$,  et  pluit  $uper  justo$  et  inju$to$  {Matlh.  v,  ioj. 
165  ^^«'^tiens  enim  ct  misericors  Deus,  dum  mavuli 
poenitentiam  peccatorum  quam  mortem  ,  doDS  sua 
tam  justis  quam  injustis  largilur,  unicuique  per  pa* 
tientiam  ioiigae  aequaniiuitaiis  paeoitendi  tcmpus  iin- 
pertiens.  >  £t  item  idem  (in  lamed^  p$aL  cxviu,  89) : 
fl  /n  «p/erittim,  Dominef  permanet  verbum  tuumin  ctdo. 
In  his  eniin  tanquam  in  ccelo  verbuni  Dei  pennanci, 
in  quibus  hoc  verbum  non  oiTenditur  ira ,  ebrielate, 
odio,  inOdelitaie,  iasciviis.  Nam  et  si  aiiquando  nia- 
nel  in  nobis ,  tamen  has  cohabiiationis  suae  coniu- 


Uir,  exponens  versum  Psalnii  cxviii,  quo  dicitur :  «^  melias  nou  fert,  ut  semper  inesse  permaneaU  Si 


in  toto  corde  meo  exqui$ivi  1«,  ne  repellas  me  a  man- 
dati$  tui$  (tn  beth,  p$al.  cxviii,  iO),  ila  dicil: 
«  Competere  bonitati  Dei  nou  videlur,  ul  a  mandatis 
suis  quemquam  repellat ;  sed  sermonum  adjectio  ct 
virtus  verboruro,  quae  ex  perfectae  ccelestisiiue  do- 
ctrinae  ratione  disposila  est,  niliil  dubiuni ,  nihil 
eontrarium  in  se  habet.  Qui  ergo  sccundum  proplie- 
lam  mavult  peccatoruni  pocnitentiam  quam  mortem, 
uoiiquid  exislimandus  est  a  mandatis  suisqnemquam 


^^^^       C^A     _« 


vero  hxc  commemorala  vitia  semper  in  nobis  ermm 
ncc  introire  quidem  poiluta  corporum  doroicilia  di' 
gnabiiur.  Adest  ^utem  unicuique  proximum,  u^ 
dicium  est.  Stat  enim  ad  osiium  verbum  Dci,  ei 
pulsat  oslium  animas  nostrae,  et  dicit :  Ecce  stans  cd 
ostium  pulso.  Si  qui$  aperiet  mihi  ostium ,  ingrediaT 
ad  eum  (Apoc.  iii ,  20).  Vult  ergo  semper  inlroire, 
sed  a  nobis  ne  introeat  excludilur.  Claudimus  enim 
per  hxc  corporis  vitia  animse  noslrae  aditum.  Qu^^* 


m  DE  pr.4:destii«atione 

Dei  Sol  jusruiac ,  assistens  iiniciiique  ut  introeat, 
nec  momtnr  lucem  suam  repcrlis  a(!itii)iis.  >  Et  Ttem 
ipse  in  eodem  psalmo  (in  tamech^  p$uL  cxvm,  115) : 
Declinate  a  m«,  maligni,  t  Noslrum  esi ,  iiuinit,  et 
malos  araare  et  bonos,  et  bonos  ad  boniiatem  docere, 
secundum  eum  qui  universos  ad  se  poiius  invitat, 
dicens  :  Vemie  ad  me,  omne$  qui  Ittborati»  et  onerati 
estis ,  ei  ego  ros  refieiam  {Matth,  xi ,  28).  >  Et  itein  : 
Sprevisti  omne$  di$cedente$  a  ju$tificutiombu$  tui$ 
{PtaL  cxviii,  118).  i  £t  liic,  inquit,  servaLi  ca  ralio 
est,  ul  non  dictum  sit,  Sprevisti  omnes  peccatores, 
sed  sprevisii  omnes  discedentcs.  Si  eniin  peccatores 
Deus  spemeret ,  omnes  utique  sperneret ,  quia  sine 
pecc^lo  netiio  sil;  sed  spernit  discedenles  a  se,  qnos 
apostatas  vocant.  Neque  interest  an  iii  jnsliru-aiioni- 
bus  Dei  quis  aliquando  fuerit.  Spcrnendus  enim  a 
Deo  est  quisqiiis  discesserit,  quia  inanenlis  merilum 
conserval  consummatio  perninnendi.  DifTcrt  vero  a 
peccatore  discessio,  quia  peccatori  veiija  per  pieiii- 
teniiam  reservatur ;  discessio  vero  cum  ipsa  poeni- 
tentia  discessione  se  damiiat ,  qure  hinc  oritur,  cum 
Toluntas  eorum  qui  discessuri  sunt  est  iniqua.  »  Et 
it^m  in  eodem  psalmo  (m  tau,  psaL  cxvni,  174)  : 
<  ConcHpivi  $aiutare  tutwi,  Domine,  et  lextua  medita- 
tio  mea  est,  Totum  se  isle  in  adventum  Jesu,  id  est 
Salvaioris,  extendit ,  ut  per  salvatorem  suum  aeter- 
numque  pastorem  in  coelo  angelis  in  sBterna  gacdia 
perliibeat  se  receptum.  Filius  enim  hominis  venit 
salvare  quod  perierat,  missus  ad  oves  perdilas  domus 
hrael  Dominus  Jesus  Ghristus,  qui  esl  benedictus  in 
sxcula.  Aroen.  >  Item  idem  in  traciatu  Psalmi  li, 
dicit  de  populo  Israei  :  <  Moysem  maledixil,  Deum 
abominatus  est ,  filios  suos  dsemonum  hostiis  vovit, 
prophetas  occidit,  ipsum  quoque  Deum  ac  Dominum 
SHum,  sui  causa  natum  homincm,  proditum  prxlori 
in  crucem  sustulit,  ac  sic  lolo  vilae  suae  die  iniquiLite 
166  glorians  cum  poteiis  esset ,  potens  tamen  in 
roalitia  pennansil.  i  Item  in  eodem  :  i  Hunc  pro- 
pensx  malitiae  affectum  Domiiius  in  Evangclio  coii- 
denmat,  dicens  :  Hoc  e$t  autem  judicium  quia  tux 
tenit  in  hunc  mundum ,  et  dilexerunt  homine$  magi$ 
tenebra$  quam  lucem  (Joan,  ni,  19).  Populus  itaqne, 
cui  ad  redemptionem  peccalorum  Verlum  caro  fa- 
ctum  est,  et  Deus  homo  natus  est,  ut  per  fidei  justi- 
ficationem  maledicto  legis  liber  esset,  dum  in  trans- 
gressione  legis  mavult  servire  malcdiclo  ,  ipsum 
illum  Dcum  suiim  tradidit  poenae,  sanguineni  ejus, 
ut  prxtor  esset  innoccns,  in  se  ipse  suscipiens,  et 
haecagens  demutat  naturae  consuetudinem.  Malitiain 
enim  diligit  super  benignilatem,  et  ex  bonis  amo- 
rem  convertit  in  pessiina.  Diligere  quoque  injusti- 

llAm  ftiinpr  niinm  Iniiiri   iii<sliii»m  mnliiil.  • 


DISSERTATIO  POSTERIOR.  «30 

A  cnli  indigniis  habitaciilo;  quod  significare  Dominus 
intelligitiir  cuni  dicii  :  Ego  $nm  viti$  vera^  vo$  e$ti$ 
propag\ne$,  Pater  meu$  agricola  est.  Omnis  propago 
%n  me  non  manen$ ,  neque  feren$  fructum ,  eradicabi- 
tur,  Et  omnem  prcpaginem  in  me  manentem  emun- 
dabit  Pater  meus,  nt  fructum  ampliorem  ferat  (Joan, 
XV,  1).  Si  qiii  igiiur  per  fidem  corporati  Dei  inanere 
in  natura  asstinipti  a  Deo  corporis  mercbnntur,  bl 
emumfaniur  in  fructus  aeternos  ex  se  afferendos; 
qiiia  necesse  est  ut  naturam  vernc  viiis  propago  intra 
vitein  mancns  leneaL  At  vero  qui  incrediilus  iiatiis 
in  corpore  Dei  fueril,  vcl  si  et  credens  inaneai, 
fruciibus  taincn  fidei  sude  carcat,  eradicabilur,  aut 
ob  iiifideiitalem,  aut  ob  inutilitntem  fructuum  nega- 
loriiin.  Natus  eniiu  ex  Virgine  Dei  Filiiis,  non  tiim 

^  priinum  Dai  Filius  cnm  filiiis  bominis,  sed  in  Filio 
Dei  etiani  filins  honiinis,  ut  et  filius  homfnis  esset 
Filiiis  Dei ,  naluram  in  se  univcrs:e  carnis  assum- 
psit,  pcr  quain  eflcctus  vcra  viiis  geniis  in  se  unl- 
versae  propaginis  lenel.  Si.qua  ergo  propago  infldelis 
aul  inrructuosa  est,  eradicandam  ipsa  se  praebet, 
per  naturam  quidem  maneiis,  sed  per  infidelltalem 
aul  jnulililaiein  revellilur.  Ex  hoc  ergo  labernaculo, 
tant|uam  ex  vera  vile,  Iiic  inipius  Doech  et  cvefiilur 
et  emigratur,  manens  per  naluram  et  in  tabernaculo 
et  in  vjle,  sed  per  infidclilalem  dignus  aveili  :  avul- 
sus  autem  de  lahcrnacu^o  eradicabitur  et  de  viven- 
tiuui  lerra.  Qiii  eiiim  non  inanebit  in  Christo,  regni 
Chrisli  incola  non  erit.  Non  erit  aulem,  non  quod 
sibi  non  patnerit  incolatus.  Universis  enim  patet  ut 

^  consortes  sint  corporis  Dei  ai(|ue  regni ,  quia  Ver- 
bum  caro  facttim  est,  et  habltavit  in  nobis,  naturam 
scilicet  in  se  totius  humani  generis  assuniens.  Sed 
unusquisque  pro  merito,  el  evellendum  se  de  taber- 
naculo,  et  eradicandum  de  terra  vivenlium  prdebet, 
non  prohibitus  unquam  inesse ,  quia  per  nalurae  as- 
sumptionem  incola  sit  receptus,  sed  eradicabitur  ob 
167  infidelitaliscrimen  naturae  consortlo  indiguus 
exsisiens.  Eradicatur  ergo  de  vivenlium  lerra,  quae 
iti  beala  regione  sanctisDomino  congregantibus  prae- 
paratur  ;  ciijiis  ipse  in  Evangelio  mcminit  dicens  : 
Beati  mansuetif  quoniam  ipsi  hcBredilabunt  terram 
(Matth,  v,  4  ).  Et  hic  idem  propheta  :  Placebo  Do- 
mino  in  terra  viventium  (PsaL  cxiv,  9).  i  Et  item  : 
(  Non  eniin  confessio  peccalorum  nisi  hujus  s.neculi 
teinpore  est,  duni  vohintati  suae  unusquisque  permis- 
siis  cbt,  et  pcr  vitae  licentiam  habet  confessionis  ar- 
biiriuin.  Decedentes  namque  de  vita,  siiniil  et  de 
jiire  decedimus  voluntatis.  Tunc  enini  ex  merilo 
pra^leriisc  volunlatis  lex  jam  conslituta,  aut  quietis 
aut  poenai  excedentiiim  ex  corpore  suscipit  volunta- 
t^ni.  Cnius   tcmooris  non  iam  liberam  sed  necessa- 


D 


251  HINCMAai  RHEMENSIS  ARGHIEPISCOPI  131 

sU  morlui,  secunduin  id  quod  scripium  est :  In  in-  A  das  quoquo  in  passione  Domini  ministerinm  diaboli 

fuil,  et  per  eum  eflecium  voiuntalis  propriae  est  exse* 
cuius,  evangeiista  testante.  >  Item  in  eodem  :  i  Jusius 
Dominus,  patiens  sciiicet  in.uitionem,  dissimulator 
ad  poBnitentiae  tempus.  Non  inter  exordium  tiumanx 
iniquitatis  promplus  ad  poenam,  sed  desinendi  a  cri- 
minibus  seram  licet  voluntatem  peccatorum  eispe- 
ctans  :  tunc  cerviccs  concidet,  cum  sine  aliquo  de- 
sinendi  modo  fabricantur,  cum  in  longum  peccata 
tendunlur,  cum  jam  omne  patienlis  misericordis 
tenipus  exclusum  est.  >  Iiem  io  psalmo  cixxn: 
(  Ergo  quia  munera  et  beuedictiones  Dei,  quibiis 
primum  omnia  cum  creata  et  facta  sunt  benedixil, 
postea  vero  ex  peccato  Adae  in  anaihemale  conslite 
runt,  gralum  Deo  est  ea  rursum  in   sanciilicalionis 


ferno  autem  quis  confitebitur  Libi  ?  (Psal,  vi,  6.)  Ilem 
iii  psalino  lii  :  «  Populus  hic  labiis  me  honornt,  cor 
dntem  eorum  longe  eht  a  me  (  ha.  xxix,  13),  quia 
nolunt  crederc  quod  negare  non  possunl.  i 
'  Tlem  in  psalmoxvii :  c  Alienati  sunt  peccalores  ab 
ntero  {Psal,  lvii,  i).  Sic  Esau  alienalus  ab  utcro  est, 
cnm  major  ininori  scrvilurus  eliam  anlequam  exsi- 
sterei  nunliatur,  Deo  futuras  non  nescto  voluntatis, 
cum  el  semionis  falsiias  et  vitas  error  a  ventre  esl, 
jpso  potius  hoc  sciente,  quam  aliquo  ad  necessita- 
tem  genito  naluramque  peccali.  Ac  ne  vitiuin  referri 
possetad  originem,  prcedtiratas  in  his  ad  obedien- 
dum  voluntatis  crimen  exprobrat,  dicens  :  Furor  illis 
secundum  similitudinem  serpentiSf  sicul  aspidis  surda: 
d  ebturantis  aures  suas^  quos  non  exaudiet  vocem  in-  B  sedem  redire  atque  descendere.    Benediclus  enim 


cantant^my  medicamentis  medicata  a  sapienie.  Non 
ebcctisatur  quaidam  necessilas  naturalis  in  crimine. 
Nani  sei^pens  innocens  essc  potuissel,  cui  aures  per 
se  ul  surdafe  sint  obslruuntur,  vocemqne  incantantis 
non  aiidil,  cuin  medlcala  medicamina  a  snpienle  non 
pfercipiV.  Neque  hic  ma.rsorum  cantus  ei  consopita 
vlpei-afom  sibila  rocuiorat,  quia  haec  eadem  majore, 
ciint  energia  perddein  no;ninis  Dei  virlulemqne  tor- 
pe^iint.'  Sed  fllam  coniumacein  atque  insolentem 
amiqUi  scipeiitis  inobedieiUiam  docet  adversum  san- 
cl6rtiih  cantus  et  medicata  a  sapiente  medicamina 
of^uWisccmisl.  Cum  ei  quoiidie,  ne  faliat,  ne  subre- 
pat,  iief  niordeat,  etiam  sub  divini  nominis  denuntia- 
liOtieninrncfeitir/ettamen  obstructode^vit  audilu,  ex 
qutt'h(iii  Obfedientes  Evangelio  naii  viperarum  sunt. 
Ih^^Im6'^LxviiV  :  i  Mccc  itaque  doctriiias  mensa,  vel 
h^ii  Vil!affs'(Jfbi  sermo/el  liiqueus,  el  caplio,et  relri- 
btflti.  5tscfiW(iafuni.esf,  ciim  a  nobisDeusJacobesse 
qftV'nI)iii2l'%'trticiriXus  ostendilur.  llaec  est  enim 
re^^iblif^to^^tanfte'  impietatis,  tit  quod  nobis  est  Dei 
vlrtui,  h^^^ditid.^lnm  sil.  Nam  cum  illaqueali  capti- 
qifc  sint 'sdi4ptls,'intenigcntioe  tamen  carcnt  sensii. 
Etlftco  "tO^  obs(5iirati  snht  oculis  lie  Videant,  id  est 
nifHfifieii  inicllii^cntiiB  conluerenluf^  quia secundum 
EVatigcRittn,  omnihabenti  dabitur ,  qui  aulem  non 
habity  etidtk  qudd  iiabet  aufereiur  ab  eo  (Matth,  xxv, 
29).  i(rufignl  vWeiicct  (jui^inlelligeniiae  ^nsqm  ac  lu- 
men  acc?piereiV(|  et  itleo  evangelicae  libertatis  scien- 


liomo  fuil,  sed  post  benedictionem  peccavit,  et  sta- 
tim  iinpius  fuit ;  sed  qiii  mavult  peccaloris  pceuiten- 
tiam  quam  mortem,  vult  benediciionis  suae  rorem  ab 
Hermon  in  Sion  descendere,  id  est  ex  impielalis 
sede  in  sanctiticationis  locum  Iransire.  Rore  enim 
oninia  virescunt,  aluntur,  augentur :  ila  priiici|Mll 
ilia  Dei  benedictione  homo  gignitur,  splrat,  et  cre- 
scit.  Est  ergo  bonum  alqiie  jocundum,ut  a  gentili 
crrore,  id  esl  a  profana  Hermon  veneratione  des* 
cendens,  ad  Sion,  id  est,  ad  aeteruae  beatitudinis 
domum  transeat,  et  eum  qui  salute  omnium  laelatur 
obiectet.  i  In  psaimo  cxxxiv  :  i  Yoluisset  euitn  po- 
pulum  suum,  quem  in  patribus  eorum  Abraham, 
-  Isaac,  et  Jacob  elegerat,  non  judicari,  ob  quero  post 
>  C  diversas  plagas  iEgyplum  aOlixer:^!,  ob  quernincO' 
lumna  ignis  et  nubis  astilerat,  ob  quetn  mare  divi- 
serat,  aquam  e  petra  ejecerat,  manna  e  c(eio*tni^- 
rat,  legem  posuerat)  vcniam  tantis  sacrilegis  inijul' 
serat,  tot  irreligiosorum  regna  dejecerat,  prophetas 
roiserat,  unigenitum  suum  nasci  homiuem  yoluerat, 
Sed  tot  tantisque  beneficiis  populus  ingratus,  et  co- 
lonus  vine^  primus  eleclus,  in  ipsum  169  doipinum 
vineae  parriddales  manus  intiilit,  Deupi  quaf^ium  in 
se  est  cruxifixum  in  homine.  mortificans.  Sed  electi 
sOnt  servi,  quibus  vinea  fructqiq.gus  reddjsntibus 
traderetur  :  quibus  Dominus  judicato  populo  su« 
pictalis  sux  damnuni  cousolar^tur»  i  In  psalnio 
cxxxvii,  Quoniam  magnificasti  super  omnia  nomen 


tiam  ndn'  a(t6pti,'  perpetno  adhuc  legis  onere  depri-      sanctum  tuum  (Psal,  cxxxvii,  2).  i  Non  tantum  uni 

miiitiiir,  ut  feranl  quod  sustinere  non  possunt.  »    - — -..:  rk~: — ^.««  ^o»  «.x«.,:i..«*   ^....«„  «.«.*u  moirni 

Itefe  inpsalmo  cxxi :  llle  lisrael,  a"(ioraino  Pharaone 

vindlcatos,  Winari'abla'^ns,   in  tieserlo  angelorum 

cil^  pasliiJ,  in  lege  eriidititsi  in  prophetis  objurga- 

tus,  in  if/altVilJlte  a  ftoiViinO  per  coiisoftiiini  corpuris 

susbepi(iy,''iA'  (ii^nee^st^WfeA^t^i^t  saUaius,  ih  resiir- 

reclltfiifc'  sf'-cl)niUel^iii?  ^lorj/icalus,'  niliil'  hiiruiA  ' 

suum' ei^6ifllt'fiihirlioWim  rti^Yiie'^  siiuniVolurt.  i 

lierit  In  ipsafiViockxviii ':  i  Secundum  prlncipeni 
aeris  iiujus*'  sprfilus,  qirfiiuiit;  otcraiiir  in  ifiliis  in-  ' 
obcdientix.  Operantur  ergo  hx  spiritales  nequilise  lA 


^eniti  Dei  nomen  est  cognitum,  super  omnia  magni- 
ficatuin  est,  et  in  otniies  se  mansuetudo  sanctitalis 
exlendit.  Non  barbarus,  non  Scyllia,  non  servus, 
non  liber,  non  mulier,  non  vir,  non  ailas  ulla  secer- 
nitur,  Super  oinnia  eniui  magnificatum  Dei  noineu 
est.  > 

Et  iiem  i.dem  in  libro  primo  de  Fide  (/»&.  i  <^^ 
Trin,  6i  princip.)  ;  i  Esse  aulem  Glios  Dci  non  iie- 
cessfiatem  esse  se.d  poiestatem,  quia  proposiio  uni- 
vefsis  Dei  muticrc,  nontiatura  gignentiiim  afferatur, 
sedvolunlas  praeipium  consequiatur.  Ac  ne  id  ipsum, 


35  DC  PRitDESTOATIONE  DISSERTATIO  POSTEIUOR.  i54 

ina«is  opiatur  ei  ininiis  creditur,  Verbam  Deus  caro  A  sciebat  Quein  si  per  imprudentiam  eleclum  puiant/ 


ficiHm  esC,  ut  per  Deum  Verbuin  carnem  raclum 
laro  proficeretin  Deuin  Verbttin.  Ac  ue  Verbum 
taro  ftitnuin)  aut  aiiquid  aliud  esset  qiiani  Deus  Ver- 
bun,  aui  nou  Hostri  corporis  caro  esset,  habilavii  in 
iv)bis :  ut  dnro  habitat  non  aliud  quam  Deus  inane- 
ret ;  dam  autem  habitat  in  nobis,  non  aliud  quain 
nostr»  camis  Deus  caro  facius  esset,  per  dignatio- 
u«nt  assumpUe  camis  non  iiiops  suoruin,  quia  taii- 
«|uam  anigenitus  a  Patre  plciius  graiia;  el  veriutisy 
et  io  sats  perfectas  sk,  ei  verus  in  nostris.  »  Item 
in  fiecoado  libro  (lib.  n  de  Trin.^  poit  medium)  : 
i  Humani  enini  generis  causa  Dei  Filius  natus  ex 
Virgine  est  el  Spiritu  sancto,  ipso  sibi  in  hac  ope- 
nlione  famulante,  et  sua  Dei  videlicet  inumbrante 


divinae  derogaut  potestati.  Sed  hoc  aesiimare  noii 
possunt,  cum  Scriptura  dicat,  quia  teiebat  Jeeui 
gui$  eum  proditurue  erat  (Joan,  xiii,  11).  Accipiant 
etiam  ipsi,  qua  ratione  Dei  Filius»  vel  prasvaricai uro 
mandaverar,  vel  elegerit  proditorem.  Venerat  Do- 
minus  Jesus  omnes  salvos  facere  peccatores,  etiaro 
circa  impios  ostendere  suain  debuit  voluntatem.  Ei 
Ideo  nec  proditorem  debuit  praeterire,  ut  adverle- 
rent  omnes  quod  in  eleciione  etiam  proditoris  sui 
servandoruin  omnium  insigne  praeiendit.  Nec  in  eo 
kesus  est,  vel  Adam  quia  mandatum  accepit,  ve!  Ju- 
das  quia  elecius  est.  Non  enim  necessitaieni  Deus« 
vel  illi  prxvaricaiionis ,  vel  huic  proditionis  impo- 
suii :  quia  uterque,  si  quod  acceperat  custodisset,  k 


viriiue,  corporis  sibi  initia  consevit,  ei  eiordia  ^  pcccato  potuissei  abstinere.  Denique  nec  JudaM)i 


etrnis  institait,  ui  homo  factus  ex  Virgine  naturam 
b  se  carnis  acciperet,  perque  bujus  admistioiiis  so- 
eieiatem  sancliflcatum  in  co  uuiversi  generis  huina- 
ni  corpus  existeret :  ut  quemadmodum  omnes  in  se 
per  id  qood  corporeum  se  esse  voluit  condcrentur, 
ila  rursam  in  oiiiues  ipse  per  id  quod  ejus  est  invi- 
tibiie  referreiur.  >  Et  post  pauca  :  i  Kon  iHe  eguit 
bomo  eflBci ,  pcr  quem  hoino  faclus  est,  sed  nos 
eguimus  ut  Deus  caro  fierel,  el  babttaret  in  nobis, 
i<i  est,  assnmptione  camis  unius  nieuibra  universsB 
caruis  incoleret.  >  Rt  item  :  c  Angelus  pasloribus 
nufliiat  natum  Christnm  Doiuinuui  saliitem  univer- 
wnim.  I  Ei  item  :  i  Cum  Samarilana  Doiiiino  erat 
^nno :  venerat  enim  redemptio  uiiiversoruin.  i  Et 


onines  credituros  sciebat,  et  tamen  aii :  i^on  veni 
mti  ad  ove$  perditae  domu$  hrael  (Matth.  xv,  i4). 
Ergo  non  in  mandaiite  culpa,  sed  in  prsevaricante 
peccaium*  £t  quod  in  Deo  fuit  osiendit  omnltMis 
quod  omnes  voluit  liberare.  Nec  iaroen  dico,  quia 
praevaiicationem  nesciebat  futuram,  imo  quia  scie- 
bat  assero  :  sed  non  ideo  pereuiiUs  proditoris  invl* 
diam  in  sc  debuit  derivare,  ut  ascriberetur  de  eo 
quod  uterque  sit  lapsus.  Nunc  autem  uterque  redar* 
guitur  atque  convincitur,  quia  et  ilie  mandatum  iie 
laberetur  accepit,  et  bic  etiam  in  apostolatus  munuf 
ascitus  est,  ul  vcl  beneflcio  Dei  revocaretur  a  pro- 
dltionii  affectu,  simul  unde  inali  reviiicuutur  prodes- 
setomnibus.  i  Et  in  psalmo  cxviii  expouens  versutn. 


— — ^,.^  «....>,. w^.^....  .  •«•  —      ,-  g--  , 

ilem :  i  Manus  autein  quod  in  Chrislo  est  omne  om-      Bonitatem  feei$ti  cum  $ervo  /«o,  Dominef  eecundum 


nibos  patet  unum,  et  qiiod  ubique  non  deest,  in 
tanlum  datur  in  quantum  quis  volet  sumcre,  in  lan- 
inm  residet,  in  quantum  quis  volet  proniereri.  i 
licm  in  tertio  llbiD  (libro  iii  in  princip,) :  i  Curam 
trp  humanl  geiieris  habens  Dci  Fiiius,  primuin  ut 
sibi  crederetur  homo  facius  est,  ut  leslis  divinarum 
rerum  nobis  esset  ex  nostris ,  peniiie  infirmitateni 
<^mis  Deum  Patrein  nobis  infirmis  et  carnalibiis 
pnedicaret,  ▼oluntatem  in  eo  Dei  Patris  efliciens  ut 
didl :  Non  vem  170  voiuntatem  meam  faeere^  $ed 
wlnntatem  eju$  qui  mitit  me  (Joan.  vi,  38).  i 

Sanctiis  quoque  Athanasius  Alexandrinus  in  epi- 
stola  ad  Epiclelum  episcopuin  sic  dicit :  i  Vere  ho- 


verbum  tuum (P$aL cxviUt 69),  ita  dicit :  i  Quam  bonas 
Israel  Deus  rectis  corde!  Ergo  bonus  oinnibus,  quia 
oinnes  recto  vuli  esse  corde.  Qui  autem  cor  declina- 
vcrit,  ipse  a  se  gratiam  divin»  bonitalis  avertit. 
Seuiper  Deus  bonus  est,  ideoque  Paalus  ait :  Vidg 
ergo  bonUatem  et  $everitatem  Dei  (Rom.  xi,  22).  Bo- 
nitas  eniminomnesest,  severitas  in  paucos.  Denique 
subdidit  ideni  apostolus :  In  eo$  quidem  qtticeciderwu 
eeveritatemf  in  te  autem  bonitatem*  Sl  enim  noa 
ceddissent,  otique  uterentur  et  ipsl  Dei  boni* 
late.  Nam  et  tibt  ideo  bonus  est,  quia  permanes. 
Quod  sl  171  uon  permaiuieris  in  bonitate,  et  tii 
excideris.   Non   et^o  Deus  propterea  bomis 


niinc  facio  SalviUore,  loiius  hominis  facta  est  salus.  jv  <*e»>«^^^  Q"Ja  Itt  ^»PS"*  ^»  «'  indiges  severitate» 


^tc  corporis  Kulum,  sed  totius  bumaiii  animae  et 
corporis  vere  salus  facta  est  in  ipso  Verbo.  Humanum 
^ero  naturaliter  ex  Maria ,  secunduni  divinas  Scri- 
pturas,  et  veruiu  erai  corpqs  Salvatoris.  Verum  autem 
tral,  quia  simile  erat  nosiro.  Soror  etenim  fuit  no- 
^tra  Maria,  quoniam  omiies  ex  Adani  suinus.  i 
&inctus  Ainbrosius,  cujus  sententi;e  fidei  et  Ec- 


c^sueatqiic  oinnium  virtutum  (trm'' 


81  quidem  ut  severitas  Dei  in  boniiatem  r6car« 
rat,  unusqaisque  castigatus  pedem  referat  a  peeca* 
tis,  et  ad  virtutum  Iramitem  bonamque  conTersa- 
tioncin  recurrat  Denique  docet  de  ittis  qiil  oeclde- 
runt  Aposiolus,  quia  si  non  permanserini  in  incra- 
duliiate  inseren:ur.  Potens  est  eiiim  Deus  Herua 
inserere  illos,  ut,  queniadmodum  deseru  virgufu» 

■  • -«Ini  |»aHflir>lhii«  nMHuMrfam    TirllilM 


m  HINGMAai  BHEMENSIS  ARCUIEFISCOPI  » 

6t  snpra  onnneB  |K>te6tate  »it,  quia  omuibus  ortus  ex  A  qtiein  repelleiidain  palat,  videamus  ne  e^cnutlooea 


Ifirgine  est,  et  bonis  et  malls,  sicut  et  solem  suum 
oriri  jubet  super  bonos  et  malos,  illum  tamen  fovet 
qui  appropinquat  sibi.  Sicut  enim  a  se  fiilgorein 
golis  excludit  qui  fcnesiras  domus  suae  clauseriti 
locumque  tenebrosuin  iu  quo  diversetor  elegerit : 
ita  qui  se  averterit  a  sole  justilio^,  non  potest  splen- 
dorem  ejus  aspiccre,  qula  in  tenebris  ambulat,  et  in 
omnium  luce  ipse  sibi  causa  est  oecitatis.  Aperi 
igttur  fenestras  tuas,  ut  tota  domus  tua  veri  fulgore 
ftolis  illuceat.  Aperi  oculos  tuos,  ut  videas  orieiitera 
tibi  solem  justitiae.  Tulsat  januam  tuam  Dei  Verbum : 
Si^uiM  mihi  aperueril,  inquit,  ifUrabo  {Apoc.  ui,  20). 
Si  quis  ergo  iion  npcruerit,  nunquid  non  ingredieii- 
tis  et  non  magis  noii  aperientis  est  culpa  ?  Nibii  qiii- 


ei  tribuat,  qui  com  se^iui  Deum  velit  repiilsos  sit :  H 
primum  quemadmodum  bonum  Deus  repeKitseqoen* 
tem,  nisi  ipse  mereatur  repelli,  sicut  ipse  Dominis 
ait :  Vulpe»  foveat  fiabent  yMatlh.  viii,  iO),  et  ideo 
quasi  vulpem  repellitt  >  Itomubi  exponit:  HevetancU' 
lo$  meo$  {P$al,  cxviii,  18).  i  Bcne,  inqoit,  adinsnuil 
lectio  Evaiigelii  quae  decursa  est,  in  qua  sanatus  est 
leprosus  ille  qui  dixit :  Si  «is,  pou$  me  muniin 
(Mauh,  VIII,  2),  in  volunute  Domini  conslilueni 
poteslaiis  effectum.  Cui  respondit  similiter:  \d9 
mundare,  Praemissa  pietas  volunlatis,  secuta  pole> 
stalis  auctoritas  est.  Oronibus  dicit  Jesus:  Yoio,  qoi 
non  vult  esse  peccatum.  Yelle  Cbristi  commiine  ii 
oinnes  est :  roundari  fldei  est  credentis  in  ChristQn. 


dem  Deoeslobseratum,  nihilclausumasternolumini.  B  7i:Me/f^i/e»m.  Tangil  eos,  quonim  fide  Uogiuir. 


Sed  portas  malitise  dedignatur  aperire,  conclavia 
pon  vuit  penetrare  nequitiac.  An  vero,  cuui  animoB 
iip^trx  vigor  putrem  corporis  rtfiigiat  porlionem, 
quod  ojus  gratiam  corrupli  arlus  sentiie  non  pos- 
siut,  Deus  corriiptx  aninide  membra  quxdam  dedi- 
tgnalur  balJtare  ?  Auim»  tanien  vigor  pcr  corpus 
omne  difTunditur :  sive  luanus»  sive  pes,  sive  digi- 
lus,  particeps  sensus  est.  Doi  poiest  alicubi  deesse 
sapientia  ?  aiicubi  deesse  majesias?  Sane  fugienies 
non  retiiiet,  non  cogit  invlios,  sed  neque  fastidit 
appropiiiquautes.  Et  iliius  quidem  virtus,  illius  Ver- 
buiu  Dciis  oinnibus  prope  est.  In  ipso  euini  constant 
onmia,  et  ipse  est  caput  <M>rporis  £cclesi»,  iii  quo 
omiiis  iuliab.tat  pleuitudo.  Sed  pierosque   ab  eo 


Denique  dicit  :  Tetigit  me  aliquis,  senlio  virtuiea 
exisse  de  me.  »  £t  iiem  :  Au(er  a  me  opprobrium  et 
coniemptuvi  {P$al.  cxviii,  2^). « Adversnni  iue,iiiqoit, 
delraclabaiit.  Lgo  eorum  redeinptor  advenerain,  e|0 
veneram,  ul  omniuni  peccata  mundarein,  ut  recor 
perarem  ainissos,  restituerem  paradiso  sancii  Jacob 
liasreditaiem,  et  ilii  adversum  nie  detractabant.>Ueia: 
In  (Bternum ,  Domine^  permanel  verbum  tuum  (PfeL 
cxviii,  89).  €  Ddaia,  inquit,  cor  tuum,  occurre  Soii 
lucis  acterna; »  qui  illuminat  omnem  bomioen.  £t 
illud  quidem  venim  lumen  omnibos  lucet  isedn 
qiiis  feuestras  siias  clauserit,  aptenio  biiuioe  se  ipse 
fraudavil.  £xcluditur  ergo  et  CbristiiSv  si  tu  iDenlis 
liucjaniiain  claudas.  £tsi  pOssit  iiitraret  non  voll 


peccata  secernunt,  de  quibus  diclum  est  :  Ecce  qui  C  lamen  iniporlunus  irruere,  non  vult  iuvitos  cogere. 


elougant  $e  a  te  peribunt.  Uude  Psaiiuisia  ait :  Mihi 
autem  adhwrere  Dco  bonum  e$t  (P&ai.  lxxii,  27).  £t 
Apostolus  ait :  iVoii  longe  e$se  Deum  ab  unoquoque 
no$trum,  Jn  ipso,  inquit,  vitfimue,  movemur^  et  «n- 
mu$  (Act.  XVII»  S7).  Viialem  etcnim  gratiam  oinui- 
btts  subministraiis,  omiiibus  praesto  est  bonitatis  suie 
munere  :  sed  pvoprior  est  illis  qut  coulrito  suut 
corde.  »  iiein  ubi  exponit :  Mi$ericordi<g  tuof  multWt 
fiomine(P$al.  czviii,  156).  <  £tsilonge,inquit,a  pee- 
eatoribus  salus»  laineii  iieuodesperett  quia  muitae  sunt 
misericordix  bomuii,  Qni  suo  peccato  peieunt,  mi- 
gericordia  Domini  libenuiiur.  Miurebot^  inquit,  ^ui 
m%$erm$  ero  (Lxod.  xxxiii,  19).  Palam  appaniit  non 
qiiqprentibus,  vocavit  fuKientes,  congregavit  17S 


Orlus  ex  Virgiiie  processit  ex  alvo»  uuiversa  totiiis 
orbis  irradiaiis,  ut  luceret  oinniliiis  bom.uibus.  Ca- 
piunt  qui  desideraiit  fulgoris  perpetui  claritateffl» 
quain  nox  niilia  interpolaL  » 

£l  item  cum  expoueret,  Anima  mea  ia  mwk$$ 
iui$  eemper  (P$aL  cxvtii,  109),  ait :  «  £t  ideo  Fiiios 
bominis  non  habebat  ubi  caput  suum  reciiaant, 
quia  cum  divesesset  pauper  factns  eai :  neegloriuD 
istius  saeculi  requirebat,  qnia  venerat  dou  nt  io 
portione,  sed  ut  in  universum  bumano  generi  sob- 
veniret,  dicens :  Mihi  ira$cimini^  qui  totum  hoenm 
$ahum  feci  in  Sabbatof  (Joan.  Tii,  i3.)  Uoc  estHh 
tum,  non  nt  facullatum  collatiotie  ditarnt,  Don  «t 
lionoruin  insignibus,  non  ut  gloriae  sdecularis  co- 


iguaroft.  >  £t  item  ubi  exponit :  I^ge  e$t  a  peccato-  *'  roularet   augiiiento ,  baec  £nim  oon  babent  beali' 


ri^Ni  saini  (P$(U.  cxvfii,  155).  i  Querum  sertim, 
inquit,  esi  judicium,  eorum  salus  loiige  esL  Sed 
ipsi  sunt  siii  auciores  pericttli,  qut  Domioo  iiou  ap- 
propinqoaruiH.  Ideo  facti  sttiit  long^,  quia  volun- 
lale  soa  a  s^lutis  se  graiia  separaveruiit.  Mon  refugit 
eos  salus,  sed  ip^  salutem,  qui  se  eloogavemnt. 


tudinis  et  gratiae  plenitiidinem,  sed.totum,  bocest 
longiiudinein  vitae  complecteretur  aeternae. » Item  io 
l^S^^^^inps^i^o*  ^<'"<'  lAroniun  satim,  qtiin  dia- 
bolus,  stiper  oii^era.  Quando  eleclum  decipit,  qiiaodo 
justum  circumvenityCujusopera hicentsieutstellc ia 
coeio.  <  Nonne  et  Judas  pn>ditor  inter  eafclerasae^ 

KAi  ?  ViM  MfM  /w4-  «MMn^^  9  i  Urinh    V   41.\  Nimne  llia- 


VI  DE  PBJBGnUUTiOMB  DiaaSRTATiO  P06TSRI0R.  $» 

iirMpffM9it.HMrfto  le  faiytiritesiMietel  imrAi^  ftdttlleru  m,  el  liec  oUeU  freiidte,  elsieMi 
periMi,  IflMnHis.  Fegitl!  eb  ee»  sneepil  le  aaiins     ebtolverei,  legem  solvere  viJeietur :  ain  vero  dan* 

«erel,  prepoeituu)  sui.  muurel  advenius,  quia  pee<- 
etla  omuium  remissunis  adveiiiU  i  £l  iiem  in  eo* 
«ieni :  t  Yide,  ieclor,  divina  mysleria  ei  elememiam 
Cbrtsli :  cum  accusaUir  muliery  caput  Chrislos  in« 
clinat :  eievai  aulem,  ubi  defecii  accusalor,  Ita 
AttUum  damnari  vuli,  absolvit  omues.  i 

JMuflc  quia  lempus  el  ordo  pooendi  esl  saneiom 
JoaoMm  ConslanlinopolilaMm  episcepum,  quipro- 
pler  dtticedinem  salttbris  ac  saporivmeJoc«tionisa 
Graecis  Chrysoslomoe,  id  esi  Os  aurettm,  difttissimo 
esi  appeiiaitts»  verbis  saneU  Augostinj,  quibttsenm 
in  lesiimemttm  suttm  coutra  Juliannm  iavitavii,  uli 
dignum  censttimus.  lugredere,  inqttiit  sanele  Joan- 
oii  Andreas,  PbiHppus  ad  Naihanael  eum  invenisse  B  nes,  ingredere  el  eoaside  cuih  IralriiMis  lois,  n  qni- 


ei  de  periettUs  lifoeravil.  Moa  dimisissel 
Pliarao,  ttisi  i«  ad  Demlnum  vefogisses.  Dicebftl 
Phano,  DomtmMi  nescfOv  In^  nott  dmiifie  (Exod* 
T,  S).  Vides  quam  Sdperbos.  Merlie  erge  sosceptns 
iBbono  estquj  mahmi  fugiu  Non  patilur  ergo  Deos 
is  malo  iios  esse,  soscipil  in  booo.  Nec  patllur  suos 
ealanniis  sttbjacere.  Qoare  ergo  non  omnes  salveo- 
tir,  iia  itt  eedem  psalmo  exponil.  Dieil  Sapienlia : 
Qsmai  me  nutii  «l  noa  iaeraiMii.  Non  quia  Domi- 
nos  nelebet  inveniri  ab  hominib«e,  qul  se  etlam  non 
^offrentibus  oflferebel,  sed  qoia  his  eperibns  qettre- 
Inmr,  ut  indigni  essenl  qoi  qttabrerenl  Invenire. 
Caierum  Slmon,  qoi  enm  neseiebat,  invenit,  invo> 


ledtstL  f  lei  Hem  in  libro  de  leseph  :  t  C»ieram 
fMd  ad  mofeiem  peninel  leeum,  qoia  omnes  voll 
miwe  ieri  Dominos  Dejs  nosier,  dedit  ethim  per 
Joseph  liis  qot  sont  In  eerviinie  eelaiium* 

lleai  in  KOro  primode  Poenilenlia  (eap.  5) :  t  iVoa 
tncternum  projltiei  Drtts,  aut  ebHmetimt  mhereri 
Jku  (PmI.  livvi,  8, 10) ,  demal  prophela,  el  sonl 
<|Hi  divios  ffiiserallODis  qumdsm  lodoeanlebUvf  a.  8ed 
aiani  ideose  iala  asserere,  ne  motnfoilem  Deum  (a- 
fere  videantor,  si  his  qotbas  foerlt  iralos  ignoicaL 
Ouid  erfe?  repudiabimos  divinttoi^ofai,ei  islorom 
epiniones  eeqnemvrf  Sed  non  Deas  ailenis  asser* 
lionibas,  sed  sois  lesHmaBdos  est  voclbos.  >  El 
pest  alM|oaaia  (eep*  4) :  c  El  lo  quldem,  Domlne, 


.bos  ooila  ratie,  nuUa  lenialio  te  sepof  avil,  opus  esi 
el  tna  senlentia.  Qoi  aii  io  Cemnmnle  Episioi»  ad 
Uebneos :  <  Ad  propil&andum  eiiim,  inquil,  peccalis 
noslrts :  qnare  non  disiimundi,  sed  di&it  popoiiT 
Nam  omuinm  peccala  sttstinoii :  sed  quia  iolerim 
de  ipsis  veriebalur  sermo.  Nam  el  angehis  dicebat 
ioseph :  Vocabii  nomen  eju$  Jeeumt  in^  tnim  eu^ 
uMi  pepukun  $uum  (Mtuik*  i,  ii).  Hec  qoippepri- 
mom  oporluil  iieri,  et  propier  hoc  venk,  ot  islos  sai- 
varel,  et  looc  per  istos  illos»  lameisi  eeonlra  eon- 
ligit.  Haec  etiam  Apostoli  ab  ipso  initio  dieebonl : 
VMi  ittickani  filinm  iuum  mimt  keneditemem  vee 
{Aet.  III,  ^).  Et  iterom,  Vabie  i«nneseialJsttrifsos 
e$t;$ed  ^ma  repellUii  ilktd,  ei  indignoe  ua$iudi4»^ 


eopis  sanire,  sed  non  omnes  curari  vohint.>  C  ti$  eHemeB  uiim^  eeee^nvenimmr  ad  gemee  (Aa.  xni. 


£t  ilem  pesl  aliqoaola  (rap.  12) :  <  Ipse  le  deeeat, 
4|Bi  eiiam  non  coslodieniibiis  mandata  sua  veniam 
M»  aegavii,  sicot  habes  in  Psalml  corpore,  8i 
JKsiiftac  nua$  profanaeerlnl  (Pial  liisvmi,  S2),  et 
leiifpta.  Omnibos  igilor  premitlit  misericerdiam.  > 
lieni  in  Bccando.libro  (eop.  4)  r  <  El  Ideo  reveriimini 
sd  Eeclesiam,  si  qoi  vos  separastls  Impie.  Omnibos 
eain  cenversis  potileetor  veniam,  qiiia  seriptam 
esi :  (hnmi  ^eunque  invoeaverit  nomen  Deitnini$at- 
m  etU  (Rom.  x,  15).  •  Et  item  (eap.  5) :  <  Sod  si 
iiti  oao  eoovertonlur,  vei  ves  reverlimini,  qoi  lapso 
virie  de  hmoeenike  ftdeiqoe  prmeelso  fasligio  deei- 
disiis.  iooom  Dominom  habemos,  qoi  velil  donane 
I  Ki  pest  aiiqoanla  (eap.  <) :  <  Ipse  Do- 
fiierosalem  ftevil,  otqaia  ipsa  fiere  oolebel,  ' 
Dsmmi  hMrymis  ad  veniam  periinerei.  Ipse  nos 
iere  volt,  ol  evadere  peosimos,  sicol  liabes  scrl- 
ftnm  io  Evangelio,  Faim  BioruiaUm^  noHteme^re. 
$«d9o$  ip$a$fele(iMe.  xxui,2ft).  i  £l  ilem  idem  in 
temmae  ex  senlenlia  Aposloli  :  •  CredidH  174 
Akrakam  Ooo,  etrepmatmn  eu  ei  ad  ju$U^mn  {Gai. 


II.    e\     IkoMliwimtk  »Sl    AAMfAlu 


D^l« 


46).  Generosilatem  hie  oslendil  Jodaieam,  dieens 
ad  piopilaattdam  pecealis  pepoli.  >  lieram  sic  dixil . 
<  Qui  enim  ?  ipse  cst  qni  peecala  emnittm  dimittH. 
Mattifestavii  in  pandyiico  dieens»  Dimiituntur  Uki 
peeeata  (Mare.  v).  £t  in  baplismale.  Dixh  enim  ad 
discipolos  soes :  £aaiei  doeete  omnei  gentei,  kapt^ 
aanim  eo$  in  nomine  Patrie^  et  FilH^  et  Sptrkuo  $mh 
oU  (Maiik.  xxviu»  19).  i  El  ilem  :  <  Nam  ei  beaiil»- 
dines  quma  Christo  dicunUti^  non  mooacbis  laolwu 
diclae  sont,  aUoq«in  uoiversos  moodtts  perlbil»  oc 
aceusahimuscrodeiitalemDei.  Siveio  beaiiiodlnea 
soUs  monaehis  dalm  sDol»  saBeolarem  aolem  homi* 
nem  impoesibih}  esi  eae  implere  ,  Ipse  oopiiae 
jossit,  ipee  ergooamee  perdidii.  81  enim  non  pee- 
snni  com  nopitis  ea  qom  monachorom  sooi  ImploM, 
perieroniei  eorropti  sooi,  ei  hi  angosiom^ooneiooa 
qom  vinolis  sont,  ei  qoooMdo  homNrabiles  snni  qnm 
nobm  laninm  impedionl?  Qnid  ergo  impoaeibile  Osi  ? 
el  vaUe  possibile,  eliam  habenlee  nooree  vinnlem 
aggrodi  si  vohierimas.  QttoaMNlorei  hebemea  lan- 
qnam  non  habenles  sioMis.  Qnl  nen  gaodemoe  lii 


1^.^*^. 


m  mNCMARl  RHfiHEN&IS  ARaHCnSCOPf  tio 

1)on1s.  I  Et  item,  c  Beproba ,  iiiqnit»  H  mMtedietiom  A  item  :  <  Po«tqofim  ciiin  dixit  svj^riiift  ilb  imi|Dt 

proxima  {Hebr:  n,  8N  O  quantem  habet  consotatio» 

iiem  bic  sermo !  Maledictioni,  Inqati,  proxima^  noo 

malediclio.  Qut  aiiieni  iiecdnm  m  roaledi^tionem 

incldit,  sedproximusest,  ei.longe  fieri  poierit.  Et 

non  lioc  solo  consolaiiis  est,  sed  etiam  in  eo  quod 

sequltur.  Non  enim  diKit :  Reproba  et  maledicUoni 

proxima,  qu»  combureior.  Sed  qliid?  Cujus  coii* 

summatlo  in  adnstionem.  Si  osqiie  ad  iinem  per- 

maneat,  Inqoit.  Proinde  si  abacidamus  et  aduramiis 

spinas,'poterimos  iriilie  lK>nis  peifrui,  et  fleri  proba- 

biles,  «I  beBedictionis  partieipesw  > 

Dt  item  :•€  Qnid  auiem  difliciliue,  dic  miiii,  quam 
contom  in-fronte  portaro,  et  impesitom  puerum 
nul(a  millta  scbemata  fiacientem  ibidem  bajolare. 


Taldeijiie  hiiseraiida,  dieil  mmc  et  deedrles^ 
soliicitudine  quim  de  bomioibos  gerii.  Et  qaanitii 
iilud  uniTersale  sit  quod  omnia  cdnlliiet ,  veruBi* 
tameii  iioc  muito  ampiius  esl  oniferaaie,  at  quaii' 
tum  in  ipso  est  omnes  credant.  Nam  eliam  JoMMm 
dicit,  Vt:a  erat,  Sed  et  provideHtiam  cjas-niairire- 
etaus  iterum  dlcit,  qoonlam  lumen  esi;  Beripium, 
inquit,  mnmfalioiiem  fadens  peeeahnnm.nottrwm, 
sedet  itt  deitera  iwjestatis  in  exoelsis.  J)uo  qu» 
dam  iii  lioc  loco  sii^iGcat  majora,  qtiad  de  nobii 
curam  gerit,  vel  quod  peccata  nostra  nHmdaveiii, 
et  quoniam  per  seipsom  boc  opus  impleverit.  £i  ia 
multis  locis  invenies  eum  in  boc  naume  glenari, 
non  solum  quoniam  conversi  aamo»ad  DeonitSeJ 
et  ddectare  spectantes?  Quid  autem  difficilius  ^m  6  etiam  iii  eo  quod  per  Filium  fueric  istud  effioeuua.  i 


com  giadiis  pHarum  more  iutiere?  qiiid  didlcilios 

quaro  sttperfuoem^exionsum  ambuiare  veliiti  super 

aequaie  solum,  et  rvrsom  ambuJanlem  ve&tiri,  spo- 

liari,  tanquam  io-leoto  «edeait   Nonue  mirabili% 

Dobis  ista  res  esse  videmr ,  et  terribilis  ut  etiam 

Tidere    nolimns  »  sed  iimeanHis  et  tremamus  ad 

ipaum  aspeotum?  Quid  autero  KraTiue,  dic  mibi, 

qnam  .profoiidum  pelagi  scrutari,  et  dacem  miUia 

aHas  arieaquis  dioere  pessit?  Si  omnium  isUrum 

-  Aciiior  est  virtns,  si  voluerimus  et  io  ceelum  ascen- 

dere.  Velle  enlm  opus  est  hic  tantum,  et  omma 

aeqmiftior.  Noo  potes  «nim  dicere  :  Non  possum, 

dieqne  acQUsare  potes  Gonditorem.  Si  enim  impos- 

•aibtles  nos  fecit,  deinde  imperat,  accusatio  qjus  eat. 


£t  Item  :  t  NuUam  auCem  imbeciliiiatera  atifiM 
arbilror  eo  qiiod  dii^lt  Patrera  iodigniaiimim  pro  1m 
quae  ruerit  indlgua  perpessns.  Iloc  magis  mulbi 
Puiri^  Circa  Fiiium  dilectiouis  ei  honoris  oslMditiir. 
Qui  enim  iiidigiiatur  pro  eo,  quouMido  extnuito 
ab  illo  esse  coi^icitur?  Quod  etiam  In  aMo  diekw 
psalmo  :  Qui  habttM  in  c«/ia  irridebU  eos,  et  M- 
nu$ 9ub9annabii  eoi.  Tum  toquetur  ad  eoewinm, 
et  in  furore  iuo  conturbabit  eo§  (Pto//u,  4).  i 
£l  iteruin  ipse  dixit :  c  Eos  aulem  qiii  me  libi  re- 
gnare  iioluerunt,  addocite  in  censpeclo  meo  etln- 
terimiie.  Quia  vereejus  sunt  bmc^erba,  aadi  qsid 
.dicat  et  iii  aJioioco  :  Quoiie$  votui  con^egertfiiu 
luoeei  notuietif  Eece  reiinquetur  vobisdemm  teHra 


QiiQmodD  ergOt.iDquit,  imiiaiioapossuiit?  Quomodo  C  deeeria  {Lue.  xiii,  34).  Eilierom:  Aufereiur  eiobis 

reguumJ>d,  et  dabiturgenti  fadenii  /rKdrat^^i. » 
Et  item  :  c  In  hoc  cernimur  simiies  Oeo,  bi  cttniios 
^mabimus,  diiigamus  etiam  iiiinilcbs  nostro$  r  m 
aotem  si  sSgna  vel  miracula  receriuMs.  IMto  ^ 
Deum  ipsum  admiramar  quidem  mfradilla  tiiSi^ 
tem,  sed  amplias  -adtairambr  niiseranieio  et  lod' 
ganimiter  sustlnentem.  S1  igiiur  et  lA  i^  A^ 
illud  ainpiius  adoiirandum^  qtlaitto  magis  ln  ho- 
mine?  I 

£t  item :  i  Si  enim  patres  ^esitU  Ibquft;  qitia  aoa 
speraverunt  sicut  oportel)atspenrb,  haee||iiui^o(> 
multo  ainpHus  TOs.  Ad  Hfos  lihim  \M  sermo  Mus 
est.  llodie  namque,  inqult,  semperest  donett  ooMtti 
mundus.  Propteiea  consulamini  vos  ipsos  per  tio' 

mitem  vofams  aaoeiidere  didi  untom  Volo.  Qoomodo  ^  Ruios  dies  usqoequo  vocatur  iHHiie  \  hoe  e^,  ^^ 


molti .  uoluat,  dic  St  enim  volueriot,  omnes 

poterttoi.  Propter  boc  et.Pattlu«  dicit :  Voto  oumms 

.Immee  esee  eHeui  et  mdpsum  (LCor.  vu,  7),  quo- 

oiam  sciebat  quia  omnes  poterant  esse  sicut  ipse. 

J^eqoaqoam  enim  hoc.diceret,.ai  impossibile  esset. 

Vis  fierir?  principiam  tanlum  apprebende.  Dic  autem 

mihii  An  artibus  cunctis,  cum  voluerimos  in  eis 

perlecii.  ifieri,  non  •  siJBcR  nobis  velle,-  an  etiam 

•aggredittor  ipsas^  res?  Yelttli  quod  dico  :  Vult  ali- 

.qois  Aeri  fiihecaator  3  110»  didt  Voio,  et  hec  ei 

.jwlVl^U,  fed  etiain  rem  Ipsam  aggredttur.  VuU  fleri 

negotiaior  :  non  dicit  Volo  lantum,  «ed  etiani  rem 

aggreditur:  et  $ie  omniiMis  nen  sufflcit  velie  tan- 

rsed  eiiam  opus -oportei  adderc.  in  cmlom 


.orgo  diceb^M,  iaquit,  qiUa  velle  Sttfficii?  Sed  veHe 
«iMir  opera  appraheadetts,  eiiam  rem  cum  labore. 
Hahemna  qiiippo  cooperatorrm  ei^diutorem  Deum. 
Tonlttm  rem  aasttttianitts,  laiaum  yeluti  ad  opus  ae- 
fiedmiiusadrQm,.  tatttum  curam .  geramus,  Untum 
•et  .n— ahii  aegu^iitur,  Si  vero 


caieinvicem»  corrigiie  vds  ipsos.,  netoillt»^ 
•vobis  similia^  ne  obdorelttr  qttkquam  ei:  vebis^th- 
cipieute  peccato.  ilttendis  ifitftififikkiifas^i)^!"''' 
facii? .  Sicut  enim  infidelit«s  lhaltgnam'itilstt  p^ 
creat,  eic  etiam  anima  qdando'fh|iitiftmdatirMb- 
rum  -venerit  cotttemiMt,  ^lteineits  Mtetfii^ 


»il 


DC  PR.CDESTl^ATlONe  DfSSEiRtAYlO  H>3TB|iI0R. 


ii2. 


iviem  Jimvii  qa\k  n^n  inireiH  in  reqHiem  ejiis,  nisi  A  siiferint,  tnnc  Jam  coavenit  inerep^re*  ne  ii  mile 


iiiiiMitos?-  el  videnNiB  mm  non  poleranl  inirare 
ptc  infideiafalem.  »El  jfoalo  poei:  <  Quorum  obdura* 
lenMi  rocHlioiiem  lacU»  nonne  iudsrorum?  i  Qiiod 
MMen  didl,  uie  est :  <  Audierujil  ei  illi,  inquit,  sic- 
oletiMM  audivimiic,  sed  piiliil  profuit  llli^.  Non 
«igo  pulelis  qttia  tg^  «^ditu  t^niiim  prsedicationis 
jmENniQi,  qiHa  et.illi  aiidi«^HOt«  sed  nihil  utilitaiis 
lialNiei«,4|iioiiiam  non  credideruni«  CaW|^  aulem  ct 
iesos,^ttia  tton  contenseninl  inrideliJiitts,  eflugeriint 
IMBoam  q««  lliiy  illata  est.  t)l  iospice  qiiain  inirabi* 
Uler.  Nondixitiionconsefiserunt,  sed  non  conlcm-s 
peraii  suBt,  boc  est  sine  sediltone  dissenscrunt,  illis 
miUMuiinamalque  eam4e«n  senleniiuni  lial>enti- 
los.  I  £t  ilem  :  /m  die  qna  apprehtndi  manum  eorum 


volaeris  argoere,  impndendoB  et  pfolsrvoa  eflicias. 
Sicut  etiam  Voyses.  fecit  circa  Zambrinm  ei  C;isbi- 
tidem.  PcBnUenUte,  inquil«  locum  non  invemU  Poiesi 
et  aiiier  inieiiigi,  qnia  peccatum  pmnitentia  mi^ua 
admlsii.  Sunt  enim  peccau  pmuiteniiam  superan- 
Ua  :  veluli  si  dicerei :  Non  cndamtts  io  lasaaabileui , 
mlnam.  Dum  enim  eiaodicat  quiaquis»  (acile  poteal . 
reciiis  vel  sanus  eHici :  si  vero  peitiiiis  subvertaiurc 
quid  oltcrius?  Prolnde  necdum  iiipsis  hjtc  ioquiiiirt 
m  cos  timnre  deprimer^i*  Veluii  si  direret,  qiiia  qiii 
ceciitii  nullam  consolailonem  mereri  jaiu  poterit.  Et 
bic  quideni  isios  ne  cadereitt  aliier  •  udiuonebat :  m 
alio  vero  ioco  ui>i  jam  eis  qiiL  cecidenuit  ioquitur, 
ne  in   drspcraiionem  deeiderail,  contraria  dicit : 


tied^^erem.  eo$  de  terra  JSsypiit  ei  ipti  non  manee^  B  fiUeli  mei,  tnqitii,  ^ims  ittrwn  partnrio.dQnec  rtfor» 


rm  iN  uoamenio  m<o,  ei  eg^  n^Uxi  eo»,  dicit  Do- 
imui  (ler^  ixiji,  32).  c  Iniuere  a  nobis  prinium  in- 
ciperc;  Diala* Ipsi,  iiiquit,.prinu  non  niaiiscruni.  £x 
nsbis  ^t  negligentia.  > 

Ei  item  :  Prudeiiiia  aiuem  carnis  iuimica  est 
ia  Deiim  ,  l^i  anlem  Dei .  non  soljichiir ,  ne- 
m  polesi.  <  Qobl  ergo ,  inquit ,  non  lioc  esi 
crirDen?Et..v.ilde  quidein  crimcn  esl.  &falMS  euim 
uiqwquo  e^t  oialus  oon  sulijicilur  quidcm,.  mittari 
:mtem  ei .fierj  Jjddus  potesi.  A.|jjiclamos  igiiiir  inlei- 
Ifj^niias  carnalics.  Quje  si^iitauiem  carnalia?  qua- 
wnqiie  coi;piis  florere  raciunt,  et  luxuiiari,  vitiani 
auiem  anunam.  i  Pomutl  auiein  qnidam  exemplum 
Apostoli  diceniis  de  £san  :  Non  enim  invenil  posni 


metur  Christm  in  vobi$  (GaL  iv»  49).  Qitibus  alibi  di- 
cebat :  Ouf  in  lege  ju$titicamini  a  gratia  exeidi$ti$ 
{Gal.  V,  4).  Ecce  ipsc  lestaiur  quia.ceciderant.  Qoi 
ergo  siat  et  andit,  qponiam  qni  ceciderR  veniam  non 
valet  impetrare,  validios  stabii-et  cauilus.  Si  vero 
et  circa  eum  qai  cecidii  simili  volueris  vehementb» 
ad  id  redigilnr  ai  nanqqam  possit  assurgere.  Quali 
enim  spe  conversionem  vel  qt|aleS  frnctus  susoipii  ? 
Non  soliim,  inqvit,  iacrymas  fiidii«  sed  etiam  exqiti- 
slvit.  Ei  videtur  qnidem  exclodere  pcenitentiam  : 
sed  cauiiores  eos  et  muneraliores  reddit,  ne  feran« 
tur  pro  omuibus  ad  ruinam.  Quanlieunqite  igiliir 
non  creduot  esse  geliennam,  b»c  in  moHtem  revo- 
cent :  ei  quotquoi  exisiimani  impnnita  remanere 


lenii(t  Ipcum^  quffmm  eam  cum  lacrymi$  inqftisiuei  ^  peccata,  b«c  considerantes  aitendant  ciir  £sau  ve- 

(i/ffrr.  w,  17),  volentes  ostendere  qitia  non  Deus 

9i|in«j  sjdvos  vult  Oeri  ^  eMamsi  yeJint  ^alvari.   Unde 

iste,4(vtoi:inUoc.eot|em  librp  dicit  :  i  Qui(|  hic  di- 

umus?  Pimq  pceniicnliam  Paulus.excludii?  Nequa- 

qiiam.  Qiiofnodo.ergo  dicil.qitod^noii  invenerit  poe- 

niteniiai  Iqcuin?  Si  enim  culpavit  sc  i:eiipsum,  si 

fiemitibus  m^gqhi  ii.(5emu.it,,  cur  poeniteniiaB  locum 

nvenire  nonmeniit?  Quoniam  non  erat  posniicniia 

Id.  ^iGHt,.i^.^rjsiitia  Caut  pon  ex  paiientia  descen- 

i^i)M,qtio4,pcqsiQ  frajU*i8  ^pcroit  ?  sic,  etiam  bic 
.s^eant  iUa  ycrba  pouiieniijc.  Ns^n  el  bic  fratris 

^&ioi|«.^alalar,.  quandoqnidcm».  quantum  ad 

un  Attinuil,  eiiam  ipse  fratri  suo  Jacob  inlulit 
morienu  Nam  sic;  dixil :  Appropinquant,  inquit,  die$ 


iiiam  non  potuii  adipisci,  quia  videlicet  non  poeni- 
iuitui  debuii.  Vis  videre  integram  poDniteniiam  f 
Adverte  Peirum,  qualiier  pocnilaerit  postqanm  ne-  , 
gavernt  Cbristum.  Narrans  namqne  iiobis'  evange- 
ristn  ejus  liistorinni :  Et  tixien$ ,  inquit ,  pioravii 
amare  (Matth,  xxvi,75).  Idcirco  ilti  reniissum  esi 
bim  grande  pcccatum,  qiTia  sicut  debuit  poBniten- 
ttnm  gessil.  Ctiam  Judas  poenituit,  sed  male;  la- 
qiteo  nnmqnesesuspendit.  Poeniiuit  eiiam,  sicut 
jam  dixi;  et  Esnn ;  magis  autem  iste  neque  pQeoiiuii. 
LncrytnsR  qiiippe  ill»  non  erani  paBnitenitte,  sed 
animi  violenii  et  indignationis  infem» :  qiiod  ex 
cjiis  operibus  aperitnr.  PoetiHuit  et  bealus  David  : 
Lavabo  per  $ingula$  nocte$  lectum  meum^  ei  m  lacry^ 


9MiifniiPatri$  mei^  Cl  inler/iciam  fralrem  meum^i^^l^^f^*nimeum  rigabo  (Pw/.  vi^  6,  7).  El  pecca- 
't«n.xxvn^4l).,Non  er|[p  valuentnt  soI;e  lacryma 
.^Hi^>iA|n.U|i,ir|bi^ere  :ei  119B  dixit  simpliciter 
:*W1i|K^qDJipfli^^Ti4,  .1^^  ciim.Iacrymis 
^'WW^»KJWrt^R|l«,Jfffijin^..^}..n  !qumI 

^*PiWn  ^,»WBnil^9f^,:^w,^^da|WV|^,  Apa^olui^,  ^H^-     «Ifs^f!^»^';  » ' 


tiim,  qttod  nnte  mnltum  temptis  admiserat,  pns* 
l:inios  annos,  tanlasque  generationes  higebat,  veluti 
de  rccenti  tempore  pcrpethiiam.  PoBnilentem  qiiippe 
hon  cdnvenit  indignari,.  nec  exasperare :  quin  po^ 
iUh  contiiiere',  sicnti  condemnatum  et  flduciam  non 
gcrcntemVet  velutiquippc  qui  miserkordia  salvar* 


S45 


HINCMARI  RHEMEMSIS  ARCHIEriSCOrlT 


M 


179  '"  ^^^  •  ^  ^I  dlseedat  a  nobis.  IRud  ennn  A  cipiis  Jereini»  qnse  referontur  d«  Deo ,  Tel  apud 


fti  quando  coelesti»  roedhamur,  hoe  aotem  quando 
ad  sflMularia  declinamns.  i  llem  in  bomiiia  prima 
Psalroi  L :  c  Propterea  scribo,  nt  Tvhins  et  mediea- 
menta  uniTersi  eoffnoseant.  Non  timeoeonfusronem, 
qnia  meam  sahilem  desidero.  Sic  et  Faulas  facit : 
concessa  sibl  peceata  publicat  diccns :  Cratias  atfo 
qui  me  eonfwrtamt  Christo,  quia  fidelem  me  existimavU^ 
fui  priui  fnt  btasphemus  et  persecutor  et  eontumelio^ 
§m$ ,  et  nunc  fidelem  me  feeit  (I  Tim.  i »  12).  Pro- 
pterea,  inquit,  memetipsum  publico,  ut  si  quis  est 
blasphemus  et  injoriosus ,  et  multis  obnoxius  malis, 
non  desperet  saluiem.  Tantum  est  ut  reccdat  a  ma- 
lis  et  faciat  bona,  et  habeat  spem  salutis,  quia  nolo 
inortem  peccatorls,  dicit  Dominns,  (autum  ut  con- 


reliquos  prophetas.  Quomodo  etiam  cam  despioere- 
tor  180  ct  contemneretar  a  populo,  tamen  nirso» 
revertebator  ad  eos,  et  amore  eororo  eonstricios, 
sectaliator  eos  eliam  aversos  a  se.  Et  lioc  est,  qnod 
ipse  Dominos  in  Evangeliis  indicat  cnm  dtdt :  Je- 
rutatei» ,  Jemsaiem^  qnas  wtidi*  prophetas  et  (ffpf- 
dat  missos  ad  te  :  quotie$  votui  ^angregare  filim  twsf 
slcut  galiina  congregat  puUoi  9U0s  sub  atis  mt,  et 
noluistif  (Matth.  xxiii,  37.)  Sed  ^  Paulos  diclt 
ad  Corinthios  scribens,  quoniam  Deus  erat  in  CArf- 
sto  mundum  reeoncilians  ^bi  {II  Cor.  v,  19) ,  noD 
repnians  eis  delicta  ipsonim ,  et  posuti  in  nobis  ver- 
bum  reconciliationis.  Pro  Cliristo  eniro  Iegation« 
fungimor,  sicut  Deo  deprecante  per  nos ,  rogamw 


veriatur  et  vivat.  >  Item  in  homiiia  de  Canansca  :  B  pro  Cbristo  recondliamini  Deo.   H:ec  eiiam  ad  nos 


sTransiens,  inquit,  Jesus  vidit  Matthwum  sedentem  m 
teioHeOy  et  dixit  ei:  Sequere  me  {MaHk.  i\,  9).  O  vir- 
Ins  sermonis!  quasi  quidam  introiii  bamus,  ei  capli^- 
\nm  miKtem  fecit ,  et  ex  luto  anrum  est  operatus. 
Venii  uncinus,  et  staihn  exsnrgens  secutus  est  eum. 
In  profundo  malignitaiis  erat ,  et  usque  ad  verlicem 
TirtuUs  conscendit,  ut  nobls  neminem  desperare  de- 
bere  satotem  doceret,  quia  naluralis  mallgniias  non 
est.  Liberi  quippe  arbitrii  nos  creavil  Deus,  ul  vo- 
iiinlaie  noslra  cum  adjutorio  Dei  quod  volumus  fa- 
eiamus.  Si  publicanus  es,  poles  fieri  evangelisia. 
Si  blasphemus  es,  poles  fieri  aposCohis.  Si  lalro  cs, 
potes  paradisi  colonus  cfllci.  Si  m:igus  es,  potens 
adorare.  Non  est  uiia  malitia ,  qux  pceniientia  non 


dici  pnlemas.  Non  solum  enim  inftdelitas,  sed  8t 
viUe  contaminatio ,  exsecrabiies  istas  inimrcitias 
faclt  inter  Deom  et  hoininem.  Sic  enim  Apostoios 
dicit ,  qoia  saptenlia  carnis  fnimiea  est  Deo  (Hm, 
vtu,  1}.  Age  ergo  ,  destroamos  honc  Inimicitianiin 
parietem,  et  viam  nobis  reconciliationis  faciamns  ad 
Deum,  ot  ilerom  efficiainor  ei  amabiles  et  concu- 
piscibiles»  >  Et  post  afiqoanta  :  c  Nos  autem ,  qui 
ecrti  sumos  de  flne  ,  et  roanifeste  novimus,  qwsu 
nohirouSy  neqoe  naufragia  anim» ,  neque  damna  po- 
terimus  incurrere ,  quomodo  n(m  arripimus  denoo 
priora  exercitia ,  et  negolia  ^nx  negligenter  amisi- 
mns  reparamus,  sed  jncemits  resupint  et  desides,et 
manus  otiosas  piicainns  ad  pectus,  et  uliiiam  otio- 


sdlvatur.  £t  Ideo  tanquam  principia  malignitalum  ^  sas,  et  non  operantes.in  pemiciem  nostri,  quodest 

utique  evidcntls  insani»  t »  Et  item  :  c  Nam  si  pro- 
plerea  nos  fecissct  Deus  ut  puniret,  bene  desperares 
el  dubitares  de  salnte  tua.  Si  vero  propter  boniUh 
tcro  su^m  tantummodo  nos  fecit,  ut  aeternis  cjus  bo- 
nis  et  muneribtis  fruamur  ,  alqne  qiias  agitab  initio 
sacculi  usque  ad  praesens  tempus,  propterea.agit,  et 
propterea  monel ,  ut  nos  misericordia  sna  salvet, 
qudc  ultra  nobis  desperandi ,  quac  arohigendi  caasa 
supercrit?  i  Et  post  paululum  ,  ostendens  quan 
amabtliter  conversionem  suscipiat  peccatoris  dicit : 
c  Quis  dabit  cor  eorum  ita  esse  in  eis ,  nt  timeaot 
me  et  custodiant  mandata  mea  omnibus  diebns  vitx 
sox,  ut  bene  eis  flat  et  finiseoniin  usquein  sxca- 


elegit  Ciiristus,  ot  nemo  usqoe  in  finero  semetipsum 
despiciat.  Noli  mihi  dicere  :  Perivi,  quia  jain  medi- 
enm  habes  satis  fortiorem  te,  et  poientiorem  quam 
inflrmitas  tua  est.  Medlcum  habes  volunlatem  tuam, 
si  votoeris  emendanlem ,  et  potentemy  etcupien- 
lem.  > 

Item  in  bomilia  de  Tiirture  :  c  Oritur  sol  et  occi- 
dit  sol,  ei  ad  locuni  suuin  revertitur.  Ortus  est  enim 
nobis  sol  justitia;,  Christus,  de  saiicta  &faria  secun- 
dom  carnem  genitos  :  Oricns  quippc  nomen  illi. 
Occidlt  vero,  quando  post  crucem  ad  inferna  de- 
scendit.  Oritur  sol ,  et  occidit  sol »  et  ad  locuro 
sooro  revertitor,  ipso  dicente  :  Cum  exaitatus  fuero^ 


uttiversos  traham  ad  me  (Joan.  xii,  3i).  De  hoc  sole  p  him?  Sed  et  Moyses.  docere  populnm  volcns  quid 


juslitis  et  Isains  pronuntiat  dicens  :  In  diebus  illis 
crietur  sol  juslitice  ,  et  sanitas  erit  in  pennis  ejus 
iMalae,  iv,  i).  Venicnte  epim  sole  ju&titix ,  Chri- 
sto,  ad  tactum  fimbriaa  vestimenti  ejus  fons  proflu- 
vii  sanguinis  exsiccatus  est.  Nigra  sum  et  speciosa, 
fllia  Jerusalem.  .Si  qua  hic  peccatis  anima   dcni- 


•km    ArpAl     Af 


Deus  requirat  ab  omnibus,  ita  dicit  :  Et  nunc, 
Israet ,  quid  Dominus  Deus  tuus  poscit  a  te,  Rf<i  ^ 
timeas  Dominum  Deum  tuum ,  et  incedas  in  omniffut 
viis  ejtts  fc  ii(  diligas  eum  ex  toto  corde  tuo  et  estots 
anima  tua  f  (Deut.  x,  i%)  Deus  vero, qoi cupil  ditigi  a 
nobis ,  el  omiiia  facit  pro  hoc ,  nec  onigcnito  suo 

•vamU   wviw\  cAlitla  nAclro    At    i*K<irtl<llA      At  fllll    Optat, 


i42(  DG  PRiESESTfSATIONE  MSSEaTATIO  POSTElilOR.  tifi 

hpldat  io$  qm  0d  U  miHuniur  {Maiik.  xxnu  57).  x  eom  :  misi  Ezecbiel,  eC  iraetom  per  lapidem  eiee^ 


Omnhi  futan  aiMe  prospiciens  Dominus  praevidit 
eUam  ruiaan  civilatis  iUius ,  et  plag»m  quap  a  Ro- 
luanis  yentara  fueral  super  populnm  iiinm.  Ideo  ex- 
lolleDS  boientam  lug^^lKit  enra  \%\  dicens  :  Jeru- 
saltm,  lerutaUm^  Reeordaliatiir  qiitdem  sangni- 
nein  sanctoruro  suoroin  qiii  eiriisiis  ml  ah  iHrs,  et 
i\iSi  adhiic  postiiiodum  fuerat  efliiiidendus  Sed  non 
taalum  doiebai  de  injuria  ^uiclonim  siionim,  sciens 
qiiaiem  ilUa  gloriam  prapparaverat  pro  inorte  car- 
nali :  sed  deilloram  interitu  flebat,  et  in  illo  pejora. 
Sicut  enin  benelacteDtes  non  Deo  praestamus,  sed 
nolm,  Deos  antem  gandet  non  de  sao  locro,  sed  de 
floslra  salute  :  sic  peccantes  non  Deo  nocemus,  sed 
oobis,  Deos  aolem  irtstatar  oon  de  sna  injuria,  sed 


rebrasti  euro.  Qiiomodo  saneris ,  qul  nullum  ad  te 
medicnm  vcnire  permittis?  qnomodo  cores  iofirmi- 
tatem  toam,  qui  omtieni  m<>dicinam  conculcas?  San* 
etis  meis  1^2  "^i>  pe|)erci,  nt  libi  parcerem  pecca- 
trici.  Illonim  vitam  negiexi  ne  tuam  niortein  vide* 
rcm.  Omnes  roedici  spirilalcs  in  le  defecermii,  et  tiib 
citrata  non  es :  iiisanabilis  passio  tna  vicit  arlem  di- 
vinani.  Si  de  morlc  liia  gavisus  fiiisseiii,  nnnquam 
ad  ie  misissem  proplietas.  Si  le  perderc  voluissem, 
nonqoam  ad  te  ipse  venissem.  Ego  libi  quid  fa- 
ciam,  si  iu  ipsa  vivere  non  vis?  Quoiics  volui  con- 
gregare  filios  iuos ,  slcul  gallina  pultos  suos,  et  no* 
iHistj?  Cum  te  in  iEgypto  quasi  sanguinarius  acci- 
piter  seqoebalnr  Pbarao-,  misi  supur  le  Moysem  et 


de  nostra  perdilione.  Sicut  rex  benignus,  audiens  6  Aaron,  qoasi  diias  mollissimas  pennas  misericordiae. 


criininosas  persimas ,  le^e  qnidem  ipse  niortis  sen- 
leniiam  dictai  adversus  eos  :  unien,  misericordia 
iAsiiganie,  hcrymas  fundii  siiper  ipso.<,  ei  vull  eo^^  ad- 
jiivare,  et  iion  potest,  contradicentesibi  jostiiia.  Q  to- 
Biain  roisericordia  tniic  est  vera  misericorJia,  si  sic 
facta  foerii  oi  jusiiiia  per  eam  non  condemneiur.  Si 
autem,  contempta  jostitia,  misericordia  observetur, 
Ipsa  imsericordia  hoii  estmisericordia,  sed  f.ituitas. 
Nam  et  justitia  non  est  ver.i  jusiilia,  nisi  babiierit  in 
se  misericordiam.  Jiistiiia.siiie  misericordia  non  est 
justilia,sed  credulitas :  sicelinisericordia  slne  jusli- 
tia  noA  esi  misericordia,  sed  faUitlas.  Sic  et  Domi- 
mis  ipse  qaidem  roortis  senleiiiiam  dicia!)at  siiper 
Jttdaeos  dicens  :  E^ee  ego  mHto  a4  tos  prophetas ,  et 
tx  ipm  occideiiSf  ut  temat  super  vos  omnis  sanguis 
jastMs  (MaHk.  xxiii,  31),  ei  ipse  eos  miserabili  la- 
laenlalione  ptangebai  dicens  :  Jerusalem ,  Jerusa* 
km.  Nara  Dens  invitos  compelliiur  ciim  magno  do- 
lore  peeeaiores  eondeninare.   Non  enim  sic  dolet, 
qnia  ipse  ab  eis  offendilur,  sed  qqia  quasi  violenier 
cogiiur  perdere  aliqnem  qui  omnes  cupit  salvare. 
Nani  qneniadmoduni  in  vobis  contra  naturain  est 
benefacere?  Seddicet  aliqnis  :  Cum  in  poleslaieba- 
beat  Deiis  perdere  el  salvare,  quis  enm  invitum 
compellit  condemnare  si  non  viilt?  Tu  qui  non  de- 
sideras  inisericordiam  Dei.   Nara  sicut  qui   desi- 
deranii  inisericordiam  dencgat  crudelis  est ,  sic  qul 
non  desideranli  misertcordiaro  praestat  injuslus  est. 
Sed  dicis  :  Quis  est  bomo  qul  iion  desideral  miseri- 
cordiam  Dei?  Tu,  qui  perinanes  in  peccatis.  Deside- 
rare  est  aulem  mlsericordiain  Dei ,   converli  ad 
Deum.  llle  enim  desiderat  misericordiam  Dci ,  qui 
tiinei  iram  ejus.  Non  desiderat  niisericordiam  Dei, 
sed  contemnit,  qiii  non  cotiverlitur  ad  Deum  qui 
fecit   eiim.   Jerusatem ,    Jerusalem ,    qnas    usque 
Niinc  hictata  es  contra  roisericordiam  meam  loia 


Liberatos  vos  de  angiiibtis  ^us  rapui  in  deserturo, 
et  noliiiiitis,  f.icientes  vobis  vituluin  in  Choreb,  ut 
servirelis  potiii8>  itloio  mortiio ,  qnan^  Deo  viventi. 
Quoties  voltti  congregare  filios  tiios,  sicut  gallina 
pullos  suos,  et  noliiisii  ?  Percurrere  si  vis  in  judl- 
ciuin,  qitoiies  peccaverunt,  et  iradidit  lilos  Deus,  ei 
itemm  liheravit.  i 

£t  saticius  Tbeopbilits  Alexandrinns  episcopus  : 
Ctijns  rei  iestis  est  ille  qiii  loqiiitur  :  Omnes  decHna" 
verunt^  simul  inutiies  facti  sunt  (PsaU  xiii,  5).  £t 
propbela»  Ciirisli  auxriium  deprecantes:  Domine,  in- 
clina  eoelos  et  deseetide  (Psal,  cxLiif,  5)  :  non  ui 
Biiiiarei  loca,  sed  propier  salutem  nosiram  carnem 
humanae  fragililatis  nssumerei. 
^      Et  sancins  Ilierowyinus,  Hebraicae,  Graecae,  et  La- 
tinae  lingnae  periiissimus,  qiii  dicitiir  ul  nucein  juxla 
nocieoro  frnngens,  mednllas  et  ipsa  viscera  Scri« 
plorae  sanctae  invesiigando,  Domino  inspirante,.  pc- 
nelrare  promeruit,  in  exposiiione  Kzcohielis  pro- 
pbetae  ita  dicit :  f  Nunquid  vofuntatis  me(e  est  mors 
tmpn,  dti;il  Dominus  Deus^  ei  non  ut  convertalur  a 
viis  suis  et  vivatf  (Ezech,  xviii,  25.)  Ergo  Doniinl 
volontatis  est  omnes  salvos  fieri,  el  ad  noiitinm  ve- 
ritatis  venire.  Ublcunque  aulem  Dei  videtur  severa 
et  tniculenta  senientia  ,  non  honitnes  sed  peccaia 
eondemnat.  >  £t  item  supra  :  t  AJ  eos  sermo  fi| 
qui  voluni  agere  pcBniteiitiam,  et  jusiitia  peccata 
delere,  ui  coin  fiducia  convertaninr,  et  pleno  aiiimo 
agant  poenitentiam.  Hic  autem  ad  eos  loquitor,  qut 
niagnitudine  peccalorom,  imo  impielatom  suarum, 
desperani  salutem.  i  Et  posl  paoca  :  <  Qoibos  re- 
apondet  Detis,  non  vetle  se  mortem  impii,.8ed  ol  re- 
veriaior  ei  vivat.  Atque  ut  sctamos  qui  sint  impii 
ad  qtios  b>quitur,  seqoens  sermo  demoiisirat :  Quare 
moriemim^  domus  Israelt  (Ezecli.  xxi,  31.)  \ila 
autem  et  mors  iit  boc  loco  non  baec  signiilcatnr,  qua 
AmnM  i»nmmnni  onm  hnftiiis  leim  naturae  vei  vivi^ 


^l^ 


im^m^mmmmnmKm:  m  m: 


s» 


V^^}W .  i^^^  4  J»^1»^M  •  fc^ihW.  fPWJt/  <W«ii^/w*f;B» ;  mm*  MHmi^mfkH  pvmHt^im  ^ tenim 


darii  errf>r^j|,^.Deunmu«.  tioii'  .pimierila^  inuiKrori 

nv»h'  jq&t^  M^iia.  mes.,:;^>.6ii.pf^o)ia;  jnfAMia^ 
IBS  P9Ui€»fi»a .  fM^ca<.<miasii«^ten  iMe  f^preiDQaytn 
»1,  <^mne^Jus^liae.i^iw,pri«|iiKB,okl>^»  Uad^l«r^ 
ip^praefteBjU  ini^Mi4«ia.  m^ielw^  ^i^c  mea^asK  wh 
Uia  $eq4^|^a,.ci]ip.nQfi  .pwin»^«« eodem  tomkie 
poccaV)ri  reddjere  .flw^.iuiKo  pr»imaeram*  Ecaiii!a:^s 
rii^  Sf  pecca(9]^i.  ei  impio  .fuerQ.coDolniiifiiitsv.et* 
dfxero  :  Adbnp  ire^.diea  et.rNiuive  9uliv«rtelw^.tti| 
ill^  egerii  poeniientiaaiv  .beniaqne  operifeQa/^nicimla-. 
rit  errorein,  in.JWWdatja.yitta»  a«fthii]<^,iPieoCMf«l^ 


(fff^f^^^ri,  iWnh  1«  JMPOpbeftia  .Amoe  :  t Hk^ 
*'j^**  W'*"*>f «  Qw  (y*"W«  «» 4»).  Hoc  «stergo  qvod 
dicit^:  JEx^p^cv^vi  .«MlitQ.  tcnipere  ot  agereiit  p(Bnf- 
^^fi^P?<!.f*J^  M«i  piniw  peocMtet.  «laliqnandff 
(^y^r^i  iie|9ipei:efit  ^anitaiepii^»^  Et  ,»i«ti.:  ♦  Afon  /«. 

iff ,,7).  ?i,,i>ou  q«o4  cfemcns  e|  b6nign|ia  Dbus  senh. 
l|er,  .Aii^r^ .  prjenoMtUit,  f^  ne  cagatnr  inrerra 
sn^pli^ia.  Quiaalem  praedicil^.  oon  yidt  punirepec- 
c^nies.  >  Et.iXem^  tJurmnt  Daminw^tf  $Kperbim 
Jlpcok  (iiirM.yiiu  7).  Vt  qui -^fiil  pceniieMiiim, 
a$cendat  cum  /Itt«t>  ^tefndenu.iiinf  aiit^  persene' 
rayerii  in  deijcti^,  dnundai  Mi^ifMviut  AP^it  H 
ingre^sus  mare  absorb<^r.  A«^  ptr  boo  .osieisdil 


qtiidquam .inju$i|im,  nonoe.{h:^bebii,:^iamj  eni  est.  ^  ^ip^rbiarij  4^c,ob,  cfnMra. qttain  jiirai  J>ei|s,  «temis 
Cbristus  vivere,  et  nequaquani  mori?  ComnitMltioi 
Pficcaiorj^jja5juq9.pii^^irft,np,  (jej^fi^a^^^        >:i  ,.> 

^t  in  Osee.prqplieu;.  Ciim,#ati«w,#frf(«,i«w«. 
Wfffy^h  i):'-  «lEgQiqui  HMiloipmniientiampeeostOf) 
m.quam  mont^m»  Qt,po8|e4  l0qiior,4ii  EvmigfllieiQ. 
IHon  it^igent^  ^niimedtc^rU^^.M^ui.mhiMMt^ 
(luc^  V,  5lkF«Ioe^».populi.me|.8anaw<^Mn$.fnmH 
Ei ,  cum  bajc  oml  :ar4e .  ^rwiarom.  M  imi$ei^b«lj9 
popubis  <;arBrei,tu*^  sgbiio.eat^tAtil  JefobMmrdft  irito 
IWiraim..qi»  viitfN  jWireos  fa(Qer)3t,^<malHtai^^ 
mariaB.reyela^a  c^,  Et.  e$L  so^sgs  :rCHmf:ivel|em; 
veiera  populi  mei  peccat;^.,dcleTO  prqpMi^,iyaAiqu;i«i 
i^lololatrinm,.  JCpbraim  .et  Sam^riamoii^.iflplii,  repe- 
ronint.  Sed  ei  hoc  dicj  poie^t,  ^q4  J)(>p\mo  jSalv^ 


$|ipj^l>ciis  devoi;aiidfmu  »  Eiiiem  m  Si  t^mpenafm-t 
rjit,  fifit^t,  ilt^  a  ni/Ui*,sui$,  et  ego  ^gjom  fmnttenlim  dt  Air 
fl(icf??,c<|(3fi;r(^»«rflm  .(ace%ei  {mer.A^^hf^J^  erw 
I^ei^a  miiU^iiir,  qui  ^mper  ^\  iminvla|iilifi :  sed  pqa 
cuifri^os^ram.coj]^vef^ij<^om,mifttAnWriKSB«it,  ir^sci* 
tui;,  c.9inmin9iur^,f  i  di€it.s{e  iUatMr.«m,ei8e  snppHfii)» 
Si  :^gamus  po9niien.tiani  Jpsuni  qup.4iie^i»p«&oilebil 
senieniiae,  >  Ei  iicm  in  prppbtstia.Joi^^i/M*  «r, 
2) :  €  Mi$ericor$  enimpt  w,i$tira,tfir  Pominu§^,ptHi$^tt 
mK/(a?  m$^rati^ni$.,  Tameii  eos  qui  piisMiunt  iani- 
taijeis  non  reUnquii,  n.on.4et(;$iatur,  8f$d.  exspedat 
ui  redeant.  llli  vero  laniam  misericordiamt  et  uUro 
se.  ofrereniem,  ^ponte  prppria.  derelif^quunt. »  Ei 
iiem  :  i  AfflictH$  e$t  Unat.  {Jenm  iv«  i).  f^ulcbre  an- 


tore,  post  effusionem.  sauguinis  aui,.^(.YE^dei|ii^|n    '  ^^"^.^^^^"^  >  quod..interpreiaiiir  lonas^^aflligiuir 


lam  de  iiids^is  quam  de  geniibu^.^^iongi^egimnii^  von 
lenl;e  popnli  pecc,ata,  sanare,  f|t  eofi,a(^p9epitf$Ail^ 
retluccre.  ^ubilo  Epl^J||m„.flJv)  pb^rifif^  ^^lJ^f^^ 

^lognvaium  repro|pii,^«9i.,  et..pop^ii^..8^TOffi«e. iv4 
se  ilici L  Dri , ,pracepia  -  se/va.re, .  $iirrpj»er^j^i,^t  jqpo, 
r,iM  ^int  idoium  falsoi;iim  dogi^i^ifii,  .e^  ,per.,|lbi|8 
u^gressiisest  (iir^t  laArftdiibobw.in.Kc^liefiioimjM)» 
ip3^  docirin^  iMJJ^eticor}"li.ii«r«ss^,^?t4Wfii,J(Mr,,ftt 
lairunQ^ln^.pe  qu^bq^  e.t  S%lvaipr,  jdicii,iM^Yf»^e7 
lio:..Piffiie«  ^ui^vener^nt  (i^fi$;  fvfrmitifH^Jajion^ 
{Joqtk. *iy,,»)»  hfittk;  iA'o|i  ««iil.rw«t,a4/ft«iw«w 
fieumsuum^  et  uon  qut^fifirumJui  omiiilffi$„i^i^^i0^4^f 
Yiif  10)..ttii<Mi s« reneisi.ruis^nt.ad. PomiiiMii,mf  :au- 
disseiit  «Uqoe  perierejmjam  loqneqtem<  Donuvuip : 
Reverikniui  ad  me,  et  e§o  revertar  Mi  ,vof»vEf  c|ji^/ 
unta  raceiint,. aon  qiissierunt.eum.quem  ^uQ  viijo 
perdiiieruni^ »  Ilem :  <  drc^mdedit  m^  u  mendatciif 
Kphraim  (Oeee  \u  i%  *Q\h4  et  E))braim«pt  domu^ 
i^reelet.  J«d%>oironmdedertnl.  QcwH^.iuipei^^cip  p^ 


»lftn»*l«kjA       ^t       t^^tmm^      mA^., 


'.m^  .:i..i\«..> 


dolore,  ei  iristis  esi  ani/na  ejjis^  inorlcm:/|uii 
ne  perirel  populus  iud$oni,m,,^uam|im,in  sefuji, 
mulia  Cbristus  perpcssus  est..  »,.Kl  .iicin  :,  1^011$' 
dcnler  respopditetdixil :  Ben,e  irojtcqr  efo,  vel  coii- 
irislor  u$que  ad  mqrtem^  Non.enini  sic  yotiii  salvare 
alios  ut  perirent  alii,  non  si<;  alicr^qs  liicriracere,,]ii 
nioos  ^  perderem.  Ei  rexera  usque  jsd  pcacseniem 
diepi  (^bris^us  plan|;ii  Jterusalem,  el  pUngiius^ne 
ad  morieni,  irion  suam  sed  iudxorum,  ui  moriaoUir 
peganies,  ,ei  resurgani  Dei  Filiuni  <xmriientes«  > . 

.  Ei  in  Micbaea  propbein  :  Ante  faciem.eorum  ditite- 
rutU  (Mich.  11*1^):  <  Qnia  angeli«  &iv.^P^ier,  ei  Fi- 
liiis,  et  Spiritus  saiirtu^,  diviserunl  quod  yidebainr 
^  obslare,  ei  re.ceriiiii  viam  vpleniibu^  ingr.edi. »  ^ 
ilCin  ;  tlndicabo  tibi^  0  /lomo,  ^ttid  $il  bottum  (l^i^A. 
yi|.8).  Quia  dubitas,  o|>opule.israel,  imo  iiiiiKr- 
suin  iiominum  genns  (neque.enim  loquor  ad  ^V^ 
lum  iudxprum^  sed  genepljter  fid  ^iiinein  lionU' 
p<^m),,,quon||pdo.  pro  peccaiis  iuis  p(>s$is . plac^re 

rkAiim     si   nA/»  kfftluka  vinlimna     nnikiio  ■■■•k  Anmn^nSe- 


iroprift  YOhMIMe  ttlfatiir;  liUri  eiimi  irbfli»ii  sii-  A  Hieroiiijriio  liestlnioiiia  itnU 'snfTidiiiil^O^tf^i  ftinmtil:^ 
itos,  t«li  M»  bonum  ve|le,  oc  €mm  VohieriiiiiTS^  telf  i 
'.n  nolNS  el  ipee  sooiii  imptere  eomlliiim.  >  Ei  iiem, 
t  Nolite  eMriskirt  SfhiiHm  wnehtm  IM  (Epke$. 


tf,  36).  Meenor  saneii  Splrttus  sic  Inldligendiis, 
qnonMNki  irt  Dei,  el  MiMms,  ei  etfeierft  in  humanani 
.«MBiillAdiiieiii  pessidnes.  Non  qno  cimiristeliir  Spiri- 
Uis,  et  Diram  |N>rttfrhatiorien^  DiTiniUis  senlt^l :  sed 
qno  ex  Terbit  nosiris  M  dimmns  aflRecius,  quod 
iiicereiu  qiioilesoniique  peecmnus.  ei  defleat  pec- 
calores.  1^5  Nftro  el  Sftltalor  in  corpore  consti- 
-lUis  flef  it  Hiienisalem,  el  omne  Immhium  gemis  iii 
fopbeu  deplorat,  dieeiis  :  Heu  mihi  animaqmtt  pe^ 
Ut  merettt  a  tttra^  et  qm  eorriqnt  inter  kominei  non 
'».  Ommw  im  Manguine  jndicaniur  {Mich.  tii«  2)» 


qiHR  cdHigf  posftunt,  fl  de  omnilius  iHius  libris-^ulfc^ 
hftliemns  lestimonin  pftsiierimuft,  non  snlum«ufil- 
cienfiam,  sed  siifBrienlias  modiim  excftdent. 

Et  sftnrltift  Cyrillus  ad  Nesiorium  (epiu.  2); 
f  Itaqiie  is  qiit  anter  saecuUi  omnia  esl  naiuft  ex  Pa- 
tre,  eciam  tt  roftliere  cafiPnaliler  dicftn^  prn^refH&Bi 
Niini  qiiift  divlna  ipsitis  batiiria  de  Virgine  ftiimpsft 
exordhim,  necqnod  ^rofiCer  seipsami  opri^  ^aVtiftf 
secirodo  nascl  pftst  itlam  uaiiiriCalem  186  qn^ 
habebalftx  Patre:  esl  enim  ineptnmel  stHltum  ho<^' 
dicererquod  ift  qiil  ante  omnla  siecttla  esl  consem^ 
pilernos  Palri,  sectmd^e-  regeneraiionis  egiterli  iit 
esfte  inciperet;  sed  qnia  profiier  nos*,  el  propter  no- 
simni  salntem  natnram  sibi  copulavit  bnihftftam,  et 


Etiteh)  4n  honifia^  imdedma  Evangelii  s«^c:mdiira  B  iVroresftii  ex  miiliere,  idcirco  dierlur  naltisffSse  car^ 
Lneam  .  jf#c  fiiii  ditcrtptia  prima  a  prffside  Syritt     naliien^  >     '  .         '  * 


Cffrino  {Lne.  ii,  tj.  O  Evangelista,  vfderis  significare 

laia  in  foihis  oriite  pNtresslcAie  describi  oportiierii 

d  Cbrisian,  ut  cnm  omnibus  scriptns  sanclificaret 

;nnes,  et  cum  orbe  relalus  in  censum,  commu* 

iiionem  sui  praL*heret  orbi;  ul  posl  hanc  descri- 

vionem,  iJescriberet  qtioqne  ex  orbe  secum  in  liforo 

rrentium»  el  qui<iuhqiie  credidlssent  In  eo,  postea 

im  sanclis  tllras  scritierentnr  in  tolis.  i  Et  in  duo- 

ecima:  c  Qnaniobrem  angelus  descendil  de  coelo, 

tait :  Anniifitio  voki$  gandium  magnum  {Luc,  ii,  10), 

*l  reliqua.  Palo  el  denniversis  hominibns  generali- 

.T  debere  credi.  Unicoiqne  duo  assislunl  angeli» 

Iter  justitis,  ftlier  iniqiiiialis.  Si  bona  fuerinl  In 


Stuictus  Angnsliniis,  vtr  sngacfssithus  arqne  cjiii^ 
dilisslimis,  qni  fonlra  hieretiees  lift!Cfefba  A^nslml, 
qniimft  dieii  onines  honiines  Deitm  vetlo  sdlVari,^ 
nNiltoties  el  mnltipliciter  cspo^nit,  e^  in  .libr^  Rlnf-^ 
chiridion  bitic  plura  locotiis  esl,  sed  >t  in  Whth 
cohira  JuHanum,  el  de  Correptione  ei  0.i(in,*  et  mf 
Praedeslinattone  sanclomm,  ac  Bono  "perseventhUie/ 
bane  senlftirtiam  sarpe  revolvii.  \}ikde  et  exprcs^^tf 
atqiie  calcfltius  in  libro  de  Sprritki  el  Litierhl  {dnp. 
35),"  ita  diclt :'  <  Riirsns  metiienihim'  i»st  "ne^-Ihffi* 
tteles  fttque  Impii  nnn  immcrito  se  vehiti  fnste  'e^etf- 
sare  viifeantur  Weo  «on  cMdWHsse  (jimd  dare iltls 
Detislsiani  n^^luit  irolitmatem.  Nam '  illird  "qndddt- 


orde  nostro,  qiiiii*  nobis  loqnatvr  angelns  DominL  ^  ct^  est/i>Ms  eM  ^im  qmoperaiur  tn  vobislft  vtlf^ 

etopefitri  pro  toni  9oluntah^(PhiftpAu\o),iiriiii^^ 
fim  esl,  qnam  flfles  lmp^tl-at,^it'j[H>88nil  eSsc^lioW^^ 
ffis  ope^a  feona,  qn»  ^ratdlr  Wcs  i>er  (fileftWrttHt^ 
qine  diffttridnur  Tu  <»ortftbMs  nosirtfi' ptei^  SfplrilW* 
sandum  qt^l  tfains  esl  nftbift.  Sed  credimns*\it  •itbtMJi 
rremiift'b.iinc  tp^ftllM,  cl  ftftiqirtc  vblmwate  cireittmttsl 
Behae  qnafetururidfe  sit  nobls.  Sl  haltalri','qfdb« 
mm  omntbws,  tom  sil  idcm  TJbift  omninrir  c>*^^tt 
sidono^Dei,  etiam  hoc  quarc  noh  <>mtlibtii;=  cdhi 
omnes  homines  vtsUi'  salvos  fleri,  -el ' hi  iigi«&ori6il4 
veriiaf is ' venirc'.  Fritis  igi4«^  ilhi»  dfcftniusi  ^01  fldA* 
mns  nirrtm  h«i6''saiffsfac!at'qu»sfi?*i;  qtiV>d'"«bet1ftft 
arbilriiim,  natHriiliter  attribiiiurii  ii  treWftVe  iiirii» 

n  de  Smieone,  sed  de  cfmni  bumano  genere  sen-  w  raifbnall, 'iHa  rtifedia'vfs  eSftv  qd«««vel  i^Wf^^H 

«^«..^.  1?.  >..t-..  . ^j._-  ...   "fl,,em,'verrnclfnari  adinfldeIi(alerii^pnteSI."^«5li#ft 

nec  isiam  vifthinlateni;  qwft  trcdi^  f)eOf,'dki  'poiwi 
homtf  hsb^ijrirfin  fif^ri  tfccepcrtt i''quaHdi>^iftdw* 
Vocaiite Deo  snnjil  ^  VbfHo  artJIIKio,  qiitodiiaiuw*. 
Kter^^Wirt  iifeftfeW#  &deptti»'Vt*t'ttt»iein  Nusownei 
hefrtfrifes'»tafvt«^flfcri,%<  W^d{friiikm«n'^ert^ 
«fe.-Norir  «lc  t*fn«riV^rif  «s^«imai'ii(b«e*rihi'»i«i^ 
Wrim,  Vj*y  'v«^'  beiHe  HW4'  •mide  imenwi  imlisimc 


^in  nero  mahi  fnerhit  in  cofde  nosiro  versftia,  loqui- 

nr  nobis  angeros  dla!)oli.  Sic  el  in  shignlls  profln- 

Hs.  iltem  fn  terlia  d^ima  :    <  Cum  fecissenl 

ninia,  >  qnfn  angell,  t  qiije  m  snis  vfribos  erant,  ul 

mareiitur  homines,  et  iioluissent  ilti  recipere  sani- 

item,  cerninn  eUmqrii  sanare  potitil  glorificantes.  > 

em  in  detirolft  q^mta  :  c  Videns  Simeon  parviilnm 

sc  gesuri>  qnr  ad  vilictos  veneral  resolyendos, 

'<|ne  ipsdni  nddis  corporis  liberandurn,  SCiens  ne- 

inero  posse  de  claustm  corporis  qtiempiam  emltlere 

m  ape  fntni^  vil»,  nisi  eunt  qiiem  i)raditis  coii- 

fiebat.  Unde'eradeurtrlo<|iiilur,  Nuifc  dimittitser' 

vt  tuum  in  pact  (Lue.  ii,  i5).  Hoc  autem  non  so- 


^ndnmesl.  Siquis^  carcere  vinctomm  doino  di 
tlilur,  ut  ftd  Christum  vad^it,  suinal  Jesnni  In  ma- 
btts,  et  circomdel  eum  brachiis  stfls,  totum  habeat 
sinu  suo,  et  turic  exsultartspotef il ir6  quo  dieside* 
t- »  Et  llein  iri  vigieriina  prima  :  f  Dlceridifmest 
piismo  Jesncdkhirilfulsse  reseratiym,  et  ad^di^pen- 
•tionem'  remisslhnrs  pecc^toniVvr^^  rtori  itlins  qhl 
ccatiini  ftbn  ftet*ilV'nequeiriH'entii|ieSl  diJlrisln'  oi^e 


*'_.ii".l"  .^:..ijf  >    -..wli! 


'■  -1—^    j-^il-x  ' 


friat^ui/«u.u: 


m  mcMm  rhehcnsis  ARcmEPiscon  ^ 

Ite  voliintas  Dei  senper  inTkta  est.  Vinceretur  au-  A  nmt  interin  qo»  respiondere  mllli  placeai,  0  attU 


tero,  81  non  inveiiiret  qiiid  de  coniemptoribtis  face* 
ret,  ant  iiHo  niodo  posscnt  evadere  qnod  de  talibns 
ille  constiiiiii.  Qni  enim  dicli,  verbi  gratia,  Yolo  ut 
lii  onines  servt  mei  operentnr  in  viiiea,  et  postlabo- 
rem  reqoiescentes  epulentor,  ita  ut  qiiisqiiis  eornm 
boe  noluerit,  in  pistrino  semper  molat:  viifetnr  qiii- 
<iem  quicuniiue  contempserit,  contra  voliintatem  Do- 
miiii  sul  facere,  sed  luiic  cam  vincct,  si  ei  pistrinum 
ronienmen8eflug3ril,quodnullo  modofteri  polestsub 
^  187  potestaie.  Unde  scripium  est,  Semel  locum 
t»t  Deu9  {PsaL  lxi,  12),  lioc  estlncommutabililer : 
qiianquam  et  de  unico  verbo  possit  tnlelligt.Deindesulw 
jungi*ns  qitid  incommutabililer  sit  locnliis,  Duo  hiec^ 
inquit,  audivU  quoniam  pote$ia$  Dei  est,  et  ft6t,  Do- 


tudo  diwitiamm  !  et;  Nunquid  iniquiia^  apnd  Deum  f 
Ctti  responslo  ista  displicet,  qnserat  doctiofes,  sed 
caveat  nc  inreniat  pr»*sumptores. » 

Et  in  libro  v  (c^.  3),  contra  Joliannm:  c  An 
oiditus  .es  quod  idem  ipse  doctor  ait :  Ne  forie  det 
iltis  Deue  pceniieniiam  ad  cognoscendam  imUatem^  et 
reeipiicant  a  diabott  taqneis  ?  (//  Tim.  ii,  45.)  SciJ 
jndicia  ejiis  siait  multa  abyssns.  Nos  certe,  si  eos  iti 
qnos  nobis  polesias  est  ante  oculos  noslros  perpe- 
trare  scelera  permittamiis,  rei  188  ^^  ^^ 
erimiis.  Qiiam  vero  innnmernbilia  ille  permiltit  fieri 
ante  ocnlos  suos  {cap.  46),  qnae  ntiqne  si  nolnlsset, 
nulla  ratione  permilteret  t  et  tamen  Jnstns  el  bonni 
est,  et  qiiod  pnebendo  patientiam  dal  lociim  pffini- 


mfii6,  ffitflene(ir(/ta,  qw  reddis  unicuique  secundum  B  tenliie  nolens  aliquem  perire.  »  El  in  libro  de  Caie- 


opera  sua.  llle  igitnr  reus  erit  ad  damiiationem  snb 
poleatale  ejus,  qni  contempserit  ad  credendum  mi- 
s^ricordiain  ^us.  Quisqnts  aufem  crediderit  ei,  qni 
se  a  peecalis  omnibiis  absolvendnm,  et  ab  omnibus 
viliis  sanandnm,  et  calore  ac  Inmine  ejus  accenden* 
dum  iUnminandumqne  non  contempserit,  habebii  ex 
cjos  gratia  opera  bona,  ex  qnibtis  etiam  secundilm 
Qorpus  a  moriis  GorriipUone  rediinatur,  coronetnr» 
Imnisque  satietur,  non  lemporalibnst  sed  aeterniSy 
snpra  quam  petimus  et  inielligiinus.  Haec  dispiiUlio, 
81  quaestioni  ilii  soivendse  sufficil,  suniclat.  Si  autem 
Eespondetur,  cavendum  esse  ne  qnisquam  Deo  tri- 
buendum  putet  peccatum  quod  admittitur  per  li« 
benim  arbitrium,.si  in  eo  qtiod  dicilur,  Quid  habe» 


cbinindis  nidibns,  in  quo  qnarttercnnqne  hanc  sen- 
tentiam  contra  haireticos  exposuerit,  qiiomodo  im- 
buendis  ad  fldero  tradenda  sit,  el  Imbutis  tenendt 
slt,  evidenter  ostendii,  dicens:  f  Yere,  frater,  Hla 
magna  et  vera  beatitndo  est,  qoac  in  fuinro  saecolo 
sanclis  proniitlitnr.  Omnia  Tcro  TisTbitia  tnnseont, 
ei  omnis  hiiins  saeculi  pompa,  el  deliei»,  et  cnriosi- 
Us  interfbunt,  et  secum  ad  interiUim  irabnnt  ama- 
mres  snos.  A  qno  inieritu,  hoc  est  pcenls  aempiter- 
nis,  Deiis  misericors  volens  homtnes.liberare,  si  sibi 
ipsi  non  sint  ininiici,  et  non  resistatit  miserioordis 
Creatoris  sui,  niisit  unigenttiim  Filiuiii  suum,  lioc 
esl,  Verbum  /mom,  leqnale  sibi,  per  quod  condiilit 
omnia,  et  mancns  qnidam  in  diviniute  sna,  el  non 


quod  non  aecepisti  f  propierea  etiam   volunus  qua  G  recedens  a  Patre,'  nec  in  aiiqtto  mulatus,  assninendo 


credlmus  dono  Dei  tribuilur,  qnia  de  Itbero  existil 
arbiirio,  quod  cum  creareniur  accepimns  :  allendat 
^i  videat  iion  ideo  tanturo  istam  volunlaiein  diviiio 
muneri  tribuendam,  quia  ex  libero  arbitrioest,  quod 
nobis  ^aluraliter  concrcalnm  est,  venim  eiiam  qnod 
tiaorutn  suasioiiibus  agit  Deus  ul  velinius,  et  ui  crc- 
damus,  sive  extrinsecus  per  cvangclicas  exlioriatio- 
pes,  ubi  el  mandata  legis  aliqnid  agunt,  si  ad  hoc. 
•dmonent  homiiiein  infirtnitatis  suae,  nt  ad  gratiaro 
justiftcanlem  credendo  conrngiat :  sive  Intrinsecust 
Bbi  neroo  hahet  in  potesute  qnidei  veiiiat  in  mentem» 
•ed  consentire  vel  dissentire  propri»  volnnutis  est. 
His  ergo  modis  qnando  Di^us  agit  cura  anima  ratio- 


Umen  bominem,  el  in  came  morUll  hominlbns  ap- 
parendo,  venit  ad  homines,  ut  quemadinodum  per 
nnum  hominem,  qni  priinus  facius  esl,  id  est  Adam, 
mors  inlravil  in  gonns  hninanum,  quia  conscnsit 
mulieri  stiae  seducue  a  diabolo,  ut  praeceptum  Dci 
Iransgrederentur :  sic  per  unum  hominem,  qni  etiam 
Deiis  esl  Dei  Filius,  Jesum  Christiim,  deleiis  om- 
oibus  peceatis  pncterilis,  credentes  in  enm  omnfs 
in  Kternam  vium  ingreilerentur.  »  Et  in  libro  de 
Bono  persevcrantiae  (cap.  43) :  t  Atqnenlinara  tardi 
eorde  et  inflrini,  qui  non  possnnt  Scripturas  tcI 
earum  expositiones  intelligere,  sic  aodhrent  vd  non 
andirent  in  hac  qusstione  disputationes  nostras,  ut 


nali  ut  ei  credat,  neque  enim  credere  potcst  qnod-  ^  roagis  intiierentur  orationes  soas,  quas  semper  ha- 


libet  libero  arbitrio,  si  nulla  sil  suasio  vel  vocaiio 
cui  credai,  profecto  et  ipsum  velle  credere  Deus  ope^ 
raior  in  bomine,  et  In  omnibus  misericordia  cjus 
praevenit  nos.  Consentire  autem  vocationi  Dei,  vel 
ab  ea  dissentire,  sicut  diximus,  propri»  volunutia 
M*  Qns  res  non  solum  non  infirroat  qiiod  dictnro 
esl,  Quid  enim  habes  quod  non  accepisti  ?  ventro 
eiiaro  confirroaU  Accipere  quippe  ct  habere  auima 
BiMi  potest  dona,  4e  quibus  hoe  audit,  ntsi  consen^ 
tiendo :  ac  per  boo  quid  habeal  et  qnid  aceipiai  0el 
081 :  accipere  autem  et  liabereft  Utiqne  accipientia  et' 


biiit  el  Itabebii  Ecclesia  ab  exordiis  snis,  doncc 
flniatur  hoc  saecnlum.  De  hac  eniro  re,  qoam  nnne 
adversus  novos  iiscretlcos  {cap,  i4),  non  comroemo- 
rare  Untum,  sed  plane  tueri  el  defeiftare  compelli- 
mur,  nunquam  lacuil  in  precilnis  8uis,eUi  aiiqnando 
in  sernionibHsexerendam,  nuHo  urgente  adMsario, 
non  potavil.  Qnando  onlm  non  eratumest  in  Rc- 
clesia  pro  infldelibus;  atqne  Ir/micia  ejuBUtcrsdc- 
r«ni?  qhando  fideUs  qitisquam  tmicnm,  pffetimmi 
<KHiJihgem  habuit  inOddem,  et  non  «i  pelivii  a  IkH 
mino  meniem  obedientem  I»  Cliriniiani»  llde'TQiiii^ 


i!3 


m  PRiEDESTlNATIONE  DISSERTATIO  ^05TER%R. 


m 


la  tei|ienreii$qiielnlliiefla,  nou  «oliiin  voce  ausus  A  adyei^aiur,  iujusia  e$t..  Ab  illo  eniin  qiii  sunima 


est»  fied  Mllen  cogkatione  reprebendere,  ac  nou 
potios  soper  ejus  uleni  benedicUonem,  el  ore  crc- 
dente,  et  eorde  confilente,  fes|M>ndii  Ainen  ?  i  Ecce 
quonodo  sanclus  Augusiinus  consentil  et  confirmat 
qaod  saneius  dixerat  Ccelesiinus :  Legeui  credeniJi 
iev  staiuat  siipplicandi.  Cur  aulem  non  orones 
salvenlur  cum  omnes  Deus  salvos  fieri  velii,  ipsc 
10  libro  de  Pmdestinatione  sanciornm  (cap.  6)  dicit: 
I  Multi  audlunl  verbum  TeritatiSy  sed  alii  credunl, 
alii  coniradicunl.  Yoliinl  ergo  isii  credere,  noliint 
189  autem  ilii.  Quisboc  ignoret?quts  liocnege(?Sed 
cum  in  aliia  praparetur,  in  aliis  non  pneparetur 
toIudUis  a  Domino»  discernendum  est  utique  quid 
veniai  de  misericordia  ejus  ,  quid  de  judicio.  Quod 


justus  est,  omne  quod  qiialttercunque  justqm  esl,, 
manarc.manifesluin  est.  Quis  ergo  erit  qui  Incom- 
mutabiliter  manenlem,  et  omnia  qiisR  sunt  conden- 
iem,  regenlem,  alque  servantem,  Dei  sapieniiam 
hiimanae  sapientix  pendat  arbttrio  ,  de  qua  idem 
Apostolus  dicit,  qiiia  Sapientia  carnit  inimica  eit  Deo 
{Rom,  VIII,  7),  et  alibi  :  Sapientia  hujus  mundi  itul' 
titia  est  apud  Deum  ?  (i  Cor.  iii,  19.)  Non  est  ergo 
de  illa  m:yestale  divinae  sapicnlix  bumanae  Tanitatis 
arbilrio  dispiitandum.  i  El  paulo  posi  {cap.  5)  : 
f  Qiiem  ergo  moTel  haec  in  divina'  glorise  dispensa- 
tione  dlversitai,  et  injustum  puiat  negari  alier 
qiiod  alter  acccperit  »  intellignl  quemadmodura 
190  divinilus  dixerit  Psalmista  :  Universa  viat  Do- 


quxrebat  Israel,  ailAposlolus,  hoc  non  est  cousecu-  B  mini  misericordia  et  veritas  {PsaL  xxiv)  ;  atqne  co- 


lus,  eleciio  autem  conseciUa  est,  cx^tcri  vero  exc;e- 
cati  sonl,  sicut  scripUim  esl :  Dedit  illis  Dcus  spiri- 
tum  con^nctionis  :  oculos  ut  non  videatUt  et  aurcs 
tl  «oa  audiani  usque  in  hodiemum  diem  ilsa,  vi ; 
Bm.  XI,  8).  Et  David  dicit :  Fiat  mensq  eorum 
m  tatiueum  ,  et  in  retributionem ,  et  in  scandaium 
t//ii.  QbscuTentur  oculi  eorum  ne  rideanl^  et  dorsum 
eortm  semper  incurva  {PsaL  lxviu,  25).  Ecce  mi- 
fericordia  el  jiidicium,  roisericordia  in  eleclione  qiue 
(onsecuia  est  jiislitiam  Dei,judiciiim  verain  caeu^ros 
qui  escaecali  sunl :  el  tamen  illi  quia  volueruut  cre- 
diderunt,  illi  quia  noluerunt  non  crediderunl.  Miseri- 
cordia  igiiur  cl  judicinin  in  ipsis  voluntalibtis  facla 
e»u  I  £i  iiem  :  c  Esl  ergo  in  msrlornm  polesiaie 


gnoscal  tali  Deum  res  humanas  agitarc  judicio,  ul 
dcbil:is  poeiias  aiit  jnstc  reddai,  aui  miscricordiier 
doiiei.  I  Ei  paulo  iiiri*a  ;  i  Per  unum  hominem^  in- 
qiiii,  peccalum  intravit  in  mundumy  et  peccatum  mors^ 
et  iia  in  omnes  homines  pertransiit^  in  quo  omnes  pec^ 
caverunt  {Rom.  v,  ii).  Mors  intrare  non  poiuii  nisl 
iotrante.  peccato :  ei  qiioniam  roors  non  naiurae 
condiiio,  sed  poena  peccaii  est,  sequaiur  necesse  est 
poena  pcccatuni.  i  Et  posl  pauca  :  c  Quoiiiam  in 
ipso  oinnes,  quiii  primo  homine,  sicut  aii  Aposiolus, 
peccaverunl,  ei  ipsa  jam  in  principio  unde  desceii- 
diuius  roassa  damnata  esi,  nullus  de  dnriiia  sua, 
niillus  de  poena  conqueri  audeai,  qiise  eiiam  nou 
existciiiibus  peccaiis  propriis,  sola  nascendl  condt- 


peccare.   1)1  autetn  peccando  lioc  vel  lioc  illa  mala  ^  lioiie  del>eiur.  Quod  vero  Deus  aiiis  gratuila  voca- 


Mant,.  non  est  in  eoriim  potestate,  sed  Dei  divi 
deniis  tenebras,  el  ordinaniis  eas,  ul  hinc  eiiam 
qaod  faciuttl  contra  Dei  voluntatem,  non  impleatur 
nisi  volutttas  Dei.  i  Ei  in  libro  de  Bono  perseveran- 
ti«  {cap,  6) :  c  Peiimus  ne  iiiferamur  in  icntatio- 
nein :  et  sl  exaudimur,  utique  non  fii,  quia  Dcus 
iioo  perroiuil  ut  fiaU  Nihil  enun  fit,  nisi  quod  aut 
ip^efacit,  aul  ileri  ipse  permitiil.  i  £i  in  libro  de 
Pnedesiinatione  graiiae  {cap.  t) :  Quaesiionis  rjus, 
quanUiro  donanie  Domino  possumus,  occulta  riine- 
luur,  quam  bealus  aposU>los  Paulus  diversis  locls, 
Don  parum  eiiam  discrepaniibus  verbis,.  studiosis 
proponii  scniiatoribus,  eisque  per  ipsain  loquiiiir 
veritatcin.  Sententiam  siquidem,  in  Dei  gratise  pne- 


tioiie  conversis  niisericordiam  largitur  indebitam, 
non  ad  dispensaioris  iiijusliiiam,  sed  ad  donanlis 
misericordissimam  iargiiatcin  verilatis  ralionc  refc^ 
reiidiiin  esi.  i  Ei  iieiu  posl  paiica  {cap.  4)  : .«  Ita- 
qiie  ex  superiore  hsijus  parte  senlcniix,  qiia  dicit 
Ctti  vttlt  miseretur  {Roni,  ix,  18),  pulo  quod  nullat 
nisi  indignus  niisericonlia  audeat  disputare.  Qiiod 
vero  sequiiur,  ^ii^m  vult  induraty  ibi  paululum  hu- 
roanae  meniis  intentio  verbi  noviiate  confunditur* 
Sed  non  ita  intelligendum  est,  qiiasi  Deus  in  ho- 
roine  ipsam  quae  non  esset  duritlaro  cordis  opereiur. 
Quid  esi  enim  aliud  duriiia  quam  Dei  obviare  man- 
datis?  Unde  illud  beaius  Slephanus  dicebat  ad  po- 
ptilum  :  Dura  cervice^  el  non  circumciso  corde  et  a»-> 


.__ ^ ,  — „,  „ ^._       , .  _ ,  ^,  — , — .^ 

<^edeaUs  latissima  el  robuslissima  disputaiione  con-      rf^tis,  vos  semper  Spiritui  sancio  restiiistis  {Act,  tii» 


fectam,  iia  concludens  ail :  Ergo  cui  vult  miseretur^ 
^  fptem  wuU  obdurat ;  cnm  in  alia  epistola  de  diviua 
benevolenlia  ipsesic  dicat :  Qui  vult  omnes  homines  sal- 
^lien,  et  in  agnitionem  veritatis  venire  {1  Tim.  ii,  4). 
Otciirrii  enim  cur pereant  ex  bis  aiiqui,  cum  Omni- 
poteas  omnes  saWos  fieri  velil,  el  in  agniiionem  ve- 
riiatis  venire :  deinde  quare  ruraum  indurat  alios,. 


51).  Quam  qiii  a  Deo  fieri  putai,  propterea  quod 
diciuin  esi  quem  vult  induraf,  ipsum  praevaricaiionis 
iniuatuf.jeiordium,  et  Deo  donante  mandatum,per 
quod  irans^ressionis  culpam  ii\  corde  fuerit  opera- 
lus  atiendat*  Quamvis  ne  ab  ipso  quidem,  si  nega- 
rei  assensum,  poiuit  tentatore  compelli.  Ergo  quid- 
qgid   post   iliam  prscYS^ricaiionem^  naius  sup^licii 


^%  !  :  ;i  miUMA^M/niMENB»  ARCnifeWSCOPI  ■  «56 

(\»U\  desiilerdt  iiivei)ire>  iU^iim  So«imii  fiuAdem'  Seti**  A  Ilein  Ipse  iti  Psalnio  xxxii :  Domians  dicit  in  Evan? 


ptiinc  relogat,  ubi  .p<'tinQ  Moysi.in  rabe  igniB^ppSH' 
r^it,  atquc  ita  cor  ejns  arUore  diviiu&  cliQntatig 
ignivit,  ut  in  con^pecMi  reguni,  siciit  David  dicir;' 
testimonia  ejus  sine  confiisione  ioqiicrotur  :  el  ibt 
inveniet,  totum  boc  qiiod  imlnrasse  deus  Pliarii«iris 
cor  praemiitit,  non  ad  operat,ioiiem  Dei»  sed  ad^pr»-^ 
scjaniiam  perlinere.  .  LoqneoS'  enim  'iDominua  de 
rnbo,  sic  dicit :  Ego  autem.  tcia  4fuo4  non  difAiliet 
vot  Pliarao  rex  jEgypti^  mn  per  ntanum  magnam 
{Ejod.  iii).  Sed  extendcns  mannm  meam/percu* 
tiam  iClgyplios  in  omnibus  tntrabHibns  qiK^e  faciam, ' 
et  postea  dimiltet  vos.  il:ec  prima  vox  Dei  est,  qtta 
ruturam  rolunlatcm  Pbaraonis  sicfit  pra^viderat 
indi^abat.  Postea  jam  inter  ipsos  miracoiorttm  im- 


gelfo  :  i^tffi  ego  'judico  quemquam :  sermo  quemheuiui 
•ftm  ^,  ipeijudicaHt  eoi  in  noviuimo  die  (Joan.  vin, 
15).  Nec  se  excuset  qui  aadire  non  vdlt,  quasi  non 
sitquod ab iifo exjgatur.  Idipsam enim exigitnr, quia 
DOluit  accfpere  cum  daretar.  Aliud  est  enim  non 
posse  accipere,  aliod  nolle.  Illic  excusatio  necessitsi- 
tls,  hic  reatus  est  voluntatis.  i  El  in  Psalmo  xxxv  : 
c  Dixit  injUsius  ut  definquat  in  eemetipso  :  non  est 
timor  Dei  ante  oculos  ejus  {Psat.  xxxv,  2).  Non  unam 
li6mincm,  sed  genus  homiiium  iniqnomm  didt,  qui 
sibi  adversantur,  nfon  intelligendo  ut  benevivant,noil 
quia  non  possont,  sed  qnia  nolunt.  > 

Prosper  quoque ,  vir  eruditissimus  atque  rdigio- 
sissimns,  hincin  libro  prinK)  de  Yocatione  gentium 


hres  dixisse  legilur  :  Ego  auiem  indurabo  cor  Pka"  ^  {^ap*  2)  ita  dictt :  c  Credimos  el  piissime  confiienrar, 


raoms,ne  dimittat popuium  (Exod,  iv,'21).l3bi  jam 

191  aperte  intelligitur  pvimam  tterasse  senlentiam* 

yuid  est  enim  indnrabo^nisi  non  moliiam^  Apparet 

c»iiim  in  alios  mananle  juslitla,  in  alios  gratia  f)ro- 

fluente,  Scriptuni;  iliius  seiiientiam  ftilssc  compleiamt  • 

qua  dijcil  Deus  Pbaraoni :  In  hoc  ipsum  excilnvi  /e, 

utosiendam.in  te  rirtuiem  meam,  et  ut  nnninitieiur' 

nomen  meum  in  universa  terra  {Exod,  ix,  fO).  lUciite 

eiiiiR  Deo  b^ne  eiiam  inalis,  indurationc  Pbarartnis, 

flagellis  ifigypli,  et  tol  nc  lanlis  in  illn  gctite  mira- 

culis  pariter  acervatJmque  pet fedlis,  qnrd  afliMl  gc- 

siiim  esl,  qiiam  ut  Del  virdis  apiid  se  magna,  iii  se^ 

pleua,  ad  hiimanf  generis  notitiam  perveniret,  non 

Doo«  scil  ip^is  relegentibus  ei  rredeniilms  profiitura?  . 

Pliaraoiicin  nbn  essemulandum,  et  illam  omnem 

gcotem,  qiiac  posl  tot  vorbera  vixstbieriilufn  Dei  po- 

prii^m  arinis  eiinm  itisectari' C0fitfba*w  etlMillo,  afta' 

ill)i,j)0iis  provrdentite  siise  hice  prtescivft.  Seitper- 

i  iiroriuiiiinjeritum'  pnedeslinatis  n  ^e^^  viisis  miseri-^ 

conii:e:sa4ulrs  .es^e  vohiit  argttm6n(um,''ei  'alidnini 

peri)4Uone.'a(l  satotem  inus  est.ali«inmi.^^'lCl'i^t 

plHrima.(tfflpu  4&)':  d  fKnviiiAis  nhstei' lesim  GlJHfstn^" 

FilinsiDitiv  .¥erbiim  PtttrJs^,  1c*f<mle'(E*f"c6tet^^niiin 

Pairiv  iiemelipsttm,  exinQtiivit  ^bhntfiti  sci4i  'sicci- 

pleftv<^^'Cum<pQccatirin  f)^se>nou'essel,  Tactns  dssUM- 

pi9^,«fvne  .poceatnmviur,  rpeecaio  carfflshiynrfti^s^ 

luaQi  peccaliim  damnaretiki  carnet:'  vei!i<%'<<]ffi^i^' 

iueidi|>efifii!at,<sanare'qued  eegrotabal»  Mgene  qiTOd 

aceJ»at,  peiestalem.  Iiabensdinlittere  p6eca(«t,'qiiM  ]^  clo  r  et  ((uititnqtie  «tpfriftf^Dei  ligniittir,'Ill  'ftltr^imt 


qtiod  nunquam  nniversitati  homhium  diviuae  provl- 
dentiae  198  <^^  deftierlt :  qua6  licet  exceptbm  sibi 
popuium  speciaribtis  ad  pietatem  direxit  institutis/ 
nnlli  tamcn  nationl  hominum  bonhatis  sux  dona 
subiraxit,  ut  propheticas  voces  et  praecepta  legalia 
convtncerentur  in  elementorum'  obsequiis  ac  iesti-,; 
moniis  accepisse.  Unde  et  incxcusablles  facti  sunC, ' 
qnia  deos  sibi  Dei  dona  reccnint,  et  quae  creau 
erant  anl  utendum,  ven^rail  sunt  ad  colendurh.  lu 
qitam  fmpiclatem  etiam  itla  gens,  iquam  sibi  ab 
omnibus  geniibus  Doininus  segregavit,  (ota  transis-, 
set,  nisl  misertcordio&  suie  proposiliim  susientandis 
elecCOmm  lapsibas  praetendlsset.  Nam  plenic  sunt 
,  paginte  Veferis  TesiamentT  de  fsraetiticae  defectionis 
'  rdatu  :  m  aperle  appar^al  divfnae   scmper  fuisse 
gratite/qnod  non  omnis  flle  popiitus  tfiscessit  a  Do- 
mino^  Ita  hiihiana  naiiirtr  IH  primTbotriinis  prxv.v 
rlontftin^  tftltfta.  li?llatn'Wtef'l)CnclfleiaVWilcf  pi^ 
cepftaeiauxilial^ei;^  si^e!VTii*e'iileriofin(  cs(  lifo-', 
cllVfOrtofuivtal^,  cni  cohitnltlThdn  est  hti^uvl 'qinini 
diAiKtl.  I  'Bt  post  alrqnahla^ffA^ji.S).'  I  ^mdenim 
mh^,  St'qn7dbm'  ad  vit*e  sncramemn  non  veninol, 
cuYi^  plertqne  <|ni  vldtebrfnWi^  vehfesc  'discefIani?He 
qm)kii''f\S^\i\\f'tExndlhexteriintyse^'noh  ernni 
ex  nobis:  >  'Et  Ipiost  pnnca ':  V  Hali^i  lion  'invdcaht'  no- 
mAt  D^m1ni.*qfii.il  nbh  bbb^nt*'spirttuiiia'dop^ 
filiorumV  iit  qno'rf.^WhmiU  Aliba^t^ati^fl^NcKio  autfl^    ' 
poiest  dicefie  Di>mfni/m'Je^itm','  nisf^irf^lSjJiiHin  san- 


loi^  debebat  don^re,  i|tt«i  ei  deliebainriignOReere, 
feletisque  omiMbus  veteilis  ctilpo)  iiiai(«olls,  qtt^vm^fe- 
cerai.itrpanAre  natiir*m*  l^eMflf  q^ibifS^7Hfihafm^ei*es 
ri \te  jtsta.dedrevprat ;  mmndmti  iheffHb?leW  dtspo^ 
silieni&rorcnlue  '•n^eri<Mynlhiili  ,Vell^r*  vir^U 'tfi^'^ 
rao0nstiin>;4ionmtim  v  >H  alitfS^tf^t^tiii^a^-lra  dOncl 
Arafuit:e  vocationls  absolvlt,  dliosdmRlMyitm'  atf 
r(liattt.1tis<jiidkiinn'irei^rvaYil»  nuHl  ^tk^vi^nii^ 
scendto  'vwlMisi obstiilU' ttdUllAifeln  r et Itii '|il^frt intfb^= 
Hvinm  ipraisciimijisvi^itt^aliesi^fhmiaiir^^jM^U^ 


Dei,  qnl  ad  Deurt^*  p^V  Deum'  pcfrveninnC^t  salvari 
vofetttes?  o^rtfiio'  isalYtirilttrVquiaf  IpsWm^^iitfefiW 
salnijs  «X  D«r  imipit*atiiMie'<M)iibipli)tit;'bt  per^ifiri- 
miiiMionen«'V(tcahti^;  fn  hf^itl^nm^VehWM^  v^%'  ' 
tis.»  BrHem*p«A>aH<}hlihla'tiMi|Ji  4)':  V-^Comte 
legrt^hH H^>  iildWKnl  ^«f^tfcaht ^HIttWhiW^'  fcd^ia- 
mindV  tlkehi  iVis^\^'}\^^rhmilixf^\tkMeih\^ 
BtolO':Mitt-affl%em'VVeif!vite'ht?(}boa'!)M$^iM^ 
omite»  Watiimi  ^WIf *l¥d4?!terf,^iW*lfr-^ai^li***' 
vertfii^  v«tfwr:''Qfltflh  ^it^ficWiniS^-^i^tRlMrt^  ' 


io» grasra  i»rofhtento  emhMeSa  esf,' nr  peli^imfflMff^'^.*  stollifta^m^iilf^i^^l^leffe^ 


ail  cvncuaiiduin  quod  cylumniose  objkiuni,  el  ad  A^niimi  his  ^ae  hnfosbiUin^  eirant  'enai^are'"ih)ccti-' 
(lefendenduni  quud  iinpte  dinilenlur.  ScrU>ens  iiaqoe     iMiiu  »  ElpoBt^auca  {ctipi  5) : 


ad  Timoiheum  inagisier  genlium  Paulua  aposlokMb 
ait :  Ob$ecro  igiiur  prima  omnium^fieri  obiecraihne$j 
posiulalioneSf  yratiarum  actiones^  pro  omnihuM  Aomt* 
mbui,  pro  regibut,  etpro  omnibuB  qui  in  »mblin^ilatn 
tnnt,  ut  quietam  et  tranquillam  vitam  agamus  in  omtti 
pietate  et  castiLate  (1  lim.  ii,  i).  I|oc  eiiiw  bonum 
est,  et  acceplum  coram  Salvatore  nostro  Deo,  (fii 
omnes  homines  vuU  salvos  fleri,  et  in  agiiiiionem 
veritatis  venire.  Untis  eiiiin  Deus,  et  uiius  nicdialor 
Dci  el  houiinuin,  lioroo  Cbristus  Jesus,  qui  dedit 
semetipsum  redeinplionein  pro  omnibus.  Dc  liao 
ergo  doctrinae  apostolicae  Tegqla,  qua  Ecclesia  uni- 
versalis  imbutiur,  ue  in  diversuni  inlelleclum  nostro 


c  Pr^iiBsa  eirim  do  • 
cemia  assenio  lucum  dibai  tnuHtinotfie  quacstiohr, 
m  variala  p^r  lot  popuios  acteropora  gratb;  causu 
quxrexetvr,  cur  sciiicel  anleriorlbos  saeculis  dlmiss» 
esfieiU  omnos  genies  Ingredi  Tlas  snas,  uno  tantom 
Israele,  <{ui  dlvihia  eloqwis «lUdireinr,  exeeptov  et 
ad  cogntUonem  terilaiis  «leolo.  Citjns  iiflid^Ktad  to< 
cum  laiidem  saivandia  geiilibtts  feceril,  tanqoam,  6l 
uniis  po|Milus  in  flde  sai  jgenens  permaneret,  misen-  ' 
cordia  Dei  cseleriK  naiionibuB  se  prxslare  non  pos- 
sel.  Cur  denique  ipsi,  quoroffi  diininuiio  salus  gen- 
lium  cst,  ab  obcaecaiione  siki  non  ilbereniur  prius- 
qnafn  ingrediamr  genliuro  [^lenitudo,  qnasi  ilhimi- 
nari  ciiiu  ommbus  nequeant;  qui^oinnto  Tacta  194 


evagemurarbilrio,  quidipsa  universaiisEcciesiasen-  ^bmuinm  genlinm  adeplione  salvandi  snnt.  Aut  quo- 


liat,  requlrainus :  l934"*^>*>l'i^^^^<^ul>"^*n  polej^it 
iflpnecepto,si  obedicnlia  coocordalin  stiidio.Pn)R€a* 
pll  iiaque Apodtolus,  iuio  per  A postoUiin  Dominus,  qui 
loquebaiur  in  Apostolo,  fieri  obsecraliones,  postuk' 
liones,  grallarum  actiones,  pro  oinnibus  bominibus, 
et  pro  regibus,  ac  pro  bis  qui  in  subiimitale  sunt. 
Qaam  legein  suppltealionis  ita  omnium  sacerdouiai 
el  omntum  fid^um  devotio  coiiconiiler  tenet,  ut 
nolla  pars  mun^i  sU  in  qiia  hujusmodi  oraiioiies 
iion  celehrentur  a  populis  Cbrisiianis.  Supplicat 
ergo  ubique  Ecdesia  Deo,  nou  soluiu  pro  sanciis, 
et  in  Christo  jam  regencr^lis,  sed  etiam  pro  onini- 
bus  iiifidelibus,  et  jnimicis  crucis  Cbristi,  pro  omni- 
bosidolorum  culioribus,  pro  omnibus  qui  Cbristuin 
in  membris  suis  persequoutur,  pro  Juda^s  quoruin 
cxcitati  lumen  Evangelii  non  refulget,  pro  liaeretioiS; 
et  schismalicJs,  qui  ab  uiiilale  fidel  et  cliaritalia 
alieni  sunt,  Quid  autem  pro.istispetit,  nisi  ut,  reliciis 
erroribus  suis,  converlantur  ad  Dcum,  accipiaol  tt- 
dem,  aecjpiant  verilalem,  et  de  ignqranliae  leuei^rla 
liberati,  iii  agnitionem  veniant  Yeritaiis?  Quod  q^ia 
ipsi  pnesuire  sibi  nequeunty  luahc  oousueludini» 
pouiiere  ppprcssi,  el^iaboli  vinculis.aliigali,  ne(iue 
decepiiones  suas  evincere  va1en,t,  qiiibus  lam  perti- 
naciier  iiilia^scrunt,  ut  quantum  uuianda  esit  verilas, 
tanium  dili^ant  falsilatem,.  misericors  Dominus  et 
jusIusl  pro  onunibus  sibi  vult  bomii^ibus  supplicari  : 
ui  cuni  videmiis  de  tam  prolimdis  inalis  iiinumeros 


modo  oinnis  Israel  subtata  obc;ccattone  safvandiis 
sit,  cujus  ionBmerablli»  muliiludo  lii  9m  hifidefiiSBte 
deficicus  a<l  lempora  Mlvanlis  procnisss  non  perve- 
iiit.  Vel  qiiomodo  ipsaram  gentiiin,  quamm  prlus 
non  est  facia  vocatiou  dicalur  ounc  ingredi  plenliu* 
do,  cum,  tania  proiniscu^  acitaiis  et  eonditioniB^ho- 
minuru  iiullia,  in  omoibus  natioDihus  qnoe  sunt  snb 
coelo,  sine  Cbrisli  jnslificatione  moriantur.  Sed  ho-  ' 
rtini  inysteiionim  judieiorumqne  causas  plus  ei  tfo^ 
ctus  niagister  maluit  ad  aititudlnem  divitiarom  sa-  * 
pienliae  Dei  scieniiasque  suspeodere»  quaro  JnsiSssi'- 
inse  veritatis  el  mieericordissiroao  bonlialis  snbtra- 
ctum  ab  bumana  conditione  secrelum  teraerarhi  In^- 
quisitione  disculere  :  nibii  omitieos  de  his  ifuoe  non 
oportet  ignorari,  nihtl  conlreclans  de  hts  qu»  non 
licet  sciri.  JMulla  enun  sunl  in  dispensalione  openim 
divioorum,qiK>rym  causis  lalentibus -soll  moneirai^ 
tiir  efiectus,  ut  cum  paleat  quod  geritar,  oon  pallial 
cur  geralur,  negotio  in  modium  deducto,  et  w  oc^ 
cnltuin  ratione  subducta,  ui  in  eadein  re  et  tle  In- 
scriLlabilii)us  prjesitmplio  comprimatur,  el-  de  mani'- 
festja  falsH^s  refutetur,  >  £l  po£lt  piurifna  (tap,  7)  t 
<  Si  vero  quierHur  cur  Salvalof  omniurii  lioniiiHini  ^ 
noii  oinnibus  dederit  hunc  seusum,  ulcognoseerent  * 
veruin  Deum,  el  essent,  id  est  iiermanerenl,  in  vero  - 
Filio  ejus:  quamvis  credainus  nuUishorainibus  opem 
gratiai  iu  lotuin  fuisse  subtractam,  de  quo  |>leniirs 
in  -cocseqnenlibus  disseremus  :  tamen  ita  for te  lioc 


enii,  iion  ambigamus  Deum  prsesiilisse  quod  ul  pne-  d  yclalum  sit,  sicut  illud  absconditum  efet  cur,  omnl 


staret  oratiis  est^  ,el  gra.Uai  agenles  pro  iiis  qui 
i^alvj  facii  sunt,  speremu3  eiiam  eos  qui  necdumsunt 
illuuiiQar^.eoiicm  dtvinx  gratiaB  opere  exiniendos  de 
potc^le  ifiiQi^jbfa/^ujWr.^iA  r^um  Dei  priusquaxQ 
dejtiap.efepia  vi^  iransfQrenfio^s.  QuofiM  aliqno», 
sieut.^idenpiuj^  a^dei:e,  salvanM/i  gplia  .pr»lerie**it, 
el  proyeis,,<^{ktiq  (;^9^psi9&  fecepla  npn.fuerit,.  ad  oc*> 
^^  <i|y|!H^  j^$tMif!  judicia  rejeceiidum.e6tt  et  agno* 
«<!5^dp>fi(f5j:cti  lugus,  ffjTofuifd^taien»  npbis  i«  l»ac 
viu  paiete  Aon.  no&s^  Ex  narte  eaira  .sciiBnSir  et  ex: 


biis  genlibus  praelermi&sis,  unnm  sibi  populuin  quem 
ad  veriialis  cogniUonem  erudtret  evcepepli.  De  quo 
judicio  Dei  si  non  est  conqoftrendom,  roollo  mimis 
dehocquod  cum  elecUone  omnium  genliuffi  gerltitr 
murmuranduin  est.  Qu»  enim  Deus  occulia  esse  w- 
lutt,  non  sunl  serutanda  ':  quae  auiero  manifcfrta 
fectit  noHsuii.rnegIigenUa.  «  ' 

El  in  libro  m  {tap.  \) :  i  Qnamvis  ehim  ad  rnn. 
niutn  iKnninum  vocationem  Bvangellnn»  ^rigeretiir, 
omttesqoe  Demtntts  veWet  sakoa  fleri,  et  in  agnitto- ' 


luurmiira  querelaruin,  quia  quo^  peus  fi^ri  yoluit,  A  se<I  in  aliis  prasvaluisse  graliam»  in  aliis  Ksiktine 

naturam.  Hanc  quippe  abundanliorem  graiiaiD  iu 


0>nstat  non  aiiier  iieri  dcbulsse  quam  voluit.  >  Et 
post  pauca  :  i  Sed  ue  in  praeierilis  quidem  satculis 
hxc  eadem  gralia»  qu»  post  Doniini  nosiri  iesu 
Clirisli  resurrectioaem  ubique  diflfusa  est»  et  de  qua 
scriplum  est,  lUuxerutU  coru9calione$  luw  orbi 
Urrw  {PtaL  lxxvi,  19),  defuit  mundo.  i  Etpauio 
post  :  c  Non  iia  sc  tamen  xterna  Creatoris  bonilas 
ab  illis  hominibus  avertit,  ut  eos  ad.  cogiKtscendum 
se  atque  nieiuendum  nullis  signincalionibus  admo- 
neret.  i  Et  paulo  post :  c  Igitur,  sicul  dicit  Propiieta, 
Misericordia  Domini  plena  e$l  terra  {PsaL  xxxii,  5) ; 
quie  nullis  unquani  s;eculis»  nullis  generationibus  de- 
fuil,  eamque  providenliam,  qua  universitaiem  rerum 
administrat  et  contlnet,  regendis  alendisque  naturis 


crcdimus  atque  expetimus  potentem,  ut  oullomodo 
arbitremur  esse  vioientiam,  quo  quidquid  in  salvan- 
dis  bominibus  agilur,  ex  sola  Dei  volunlale  peraga- 
(ur,  cum  etiam  ipsis  parvulis  per  alien»  volunutii 
subveniatur  obsequium.  >  £t  item  {eap,  9) :  i  Igiiur 
sicut  qui  crediderunt  juvnnlur  ut  in  fide  maneaut,sic 
qui  nondum  credideruntjuvantur  utcredant.  Etquem- 
adinodum  ilii  in  sua  habent  potestate  ne  venianl.  Fit« 
que  manifestum,  quod  divei-sis  alque  innumeris  modis 
omnes  liomines  vultDeus  salvos  fieri,  et  in  agnilioDeai 
vcritatis  vciiire  :  sed  qui  veniunt  Dei  auxilio  dirigun- 
ttfr,  qui  non  veniiint  sua  19$  pertinacia  jeluctan- 
tur.  >  Et  contra  Gallos  {$enieniia  8) :  c  Item  qui  didt 


semperlSlSi^np^o^iit^isposi^Viiui^^l^^nsexincominu-  ^  quod  non  oiniies  homines  velit  Deus  salvosfieri,  sed 


tabilis  aeternitaie  coiisilii,  quibus  quidque  tempQi*ibus 
distribiierct,  el  muliiformis  gratias  suai  inscrutabjles 
investigabilesquc  metisuras  per  quae  dona  ac  sacra- 
menta  variaret.  >  Et  iiem  post  aiiquanta  (cap.  3) : 
c  Manife&taveruut  eniin  divinorum  eioquionim  multge 
aacloritaies,  et  continua  omniuni  saiciilorum  exp^ 
rimenta  docuerunt^  justam  Dei  misericordiam»  roise- 
ricoi'demquejiistitiam,  necalendis  unquam  corpori- 
bus  boininum»  nec  docendis  juvandisque  eonim  men- 
libus  defuissc.  Semper  etenim  pluit  super  .bonos  ei 
malos,  semper  solem  si^um  oriri  fecit  suj)er  justos 
et  injustos.  >  Et  plurima  divinas  misericordiae.  dona 
commemorans  proUxe  prosequilur*  Et  post  aliquanta 
{eap.  1)  :  c  Cum  tamen  iilud,  quod  de  boniute  Dei 
piissime  creditur,  qua  omnes  homines  velit  salvos 
iieri  et  in  aguitionem  veritatis  venire,  non  oporteat 
nisi  perpetuu.m  aeternumque  seniiri,  secundum  eas 
mensuras  quibus  Deus  dona  generalia  specialibus 
novit  cumulare  muneribus,  ut  el  qui  exsortes  gratise 
fuerint,  de  sua  uequiiia  redarguantur,  ct  qiii  in  ejus 
hiinine  enituerinl,  non  in  siio  merito,  sed  iii  Dotnino 
^lorieiitur.  >  £t  post  aiiquaiita  {cap.  8)  :  c  Sive  ij^i- 
Uir  novissima  contemplemur  sxcula,  seu  media,  ra- 
iionabiliter  et  pie  creditiir  oiniies  hoiniiies  salvos 
fieri  Deuni  velle  semperque  voluisse.  £t  lioc  non 
aliunde  monstraiur,  quaui  de  his  1)eiieficiis  qit«e 
provideiitia  Dei  universis  generatiouibus  coinnninlter 
atque  indifferenter  impendit.  Fueruut  enim  ac  sunt 


certum  numcrum  prxdestinatorum,  durius  loquitnr 
quam  loquendum  est  de  allitudineiiiscrtttabilisgfa- 
tia2  Dei,  qui  el  omnes  homines  vull  salvos  fieri,  etiii 
agiiitionem  veritatis  venirc;  et  ToltiQtatis  sii»propo- 
silum  in  eis  implct,  quos  praescitos  praedestinavit,  pr»- 
deslinatos  vocavit,  vocatos  justificavit,  justificalus 
glorificavit.  >  £t  posipauca  :  c  Quod  autem  promlsit 
Dcus,  potens  cst  et  facere  :  ut  et  qui  salvantur  ideo 
salvi  sitit,  quia  illos  voluit  Deus  salvos  fieri,  et  qui 
pereunt  ideo  percant,  quia  perire  ineruerunL  >  Vnde 
et  in  tibro  ii  {cap,  10)  de  Vocatione  gentium  :  cNui- 
latenus  murinurandum  est,  qiioniam  jusius  et  bonns 
arbiter,  nec  volunUitls  iniquae  esl,  nec  dlscretionis 


C: 


iiicerue,  ut  sub  iinmensa  inisericordia   ejiis  auiod 


juslitia  puleinus  qiind  quisqiiam  pereat  qui  perire 
non  debeat.  >  Et  de  Yinceiitianorum  objectione  (ob- 
ject.  n),  quia  Deus  nolit  omnes  salvare,  cliamsl 
onmcs  salvari  velint :  c  Ciim  Veritas  dicat,  Sim, 
cum  silis  mati^  nostig  bona  data  dare  (iUis  vestrii, 
quanlo  magis  Paler  ve$ter  cceiestis  dabit  bona  petenti- 
bu$  $e  (Matth.  vii,  11)?  quoinodo  fieri  poiest  ul 
Dciis,  qui  etiain  illos  salvat,  de  quibus  dici  non  po- 
tcst  quod  salvari  vclint,  nolit  aliquos  salvare  etiam 
qui  salvari  velint,  iiisi  allqme  causx  existant,  de 
quibus,  quamvis  sunt  iiobis  incognosciblles,  iUe 
tamen  bene  judicat,  de  qtio  aliter  dici  non  potest 
cum  qiiidquam  facere  debuisse  quam  fecerit?  Remota 
ergo  hac  discretionc,  quam  divina  scicniia  intra  se- 


eiusfnodi  dOna  ista  generalia,  ut  ipsorum  tcstimonio  i^  creluin  jusliii£  suae  continet,  sincerissime  creden 


ad  quxrendum  verum  Deum  possent  honiines  ad- 
Juvari  :  quibus  donis  auctorem  suum  per  omuia 
fmula  protestantibus,  specialis  gratiae  largitas  super- 
iiisa  ^L  Qjuv  Hcei  copiostis  iiunc  quam  ante  praesle- 
iur.  causaa  iameii.  distributionum  ^naruin  Dointnus 
a|Uid  sci^ntiam.suam  teoujt,  et  intra  secretum  po- 
ieniissim»  voluiitatis  oi^uluit.  Quae.  si  oinnibi^  uni- 
jrornuter.ainuereut,  non  iatere^t,  etquam  iiulla  est 
Mttbicoiias  de  beniKniiate  seuerali,  lam  de  sueciali 


dum  atque  profitendum,  Deum  velle  ut  omneshomi- 
nes  salvi  fiant.  Siquidem  Apostolus,  cujus  ista  sen* 
tcntia  cst,  sollicitissime  pracipit,  quod  in  omnibus 
Ecclesiis  piissitite  custoditur,  ut  Deo  pro  omnibus 
bominibussupplicetur.  Ex  quibus  quod  multi  perennt, 
pereuutium  est  meritum,  qtiod  mulli  salvantur,  sal* 
vanlis  cst  donum.  Ut  enim  reus  damneiur,  inculpa- 
bilis  Dei  juslitia  est  :  ui  autem  reus  justiticetiir, 
iiieffabilis  Dei  sratia  est.  > 


m  DE  PRitHBSliNATtONE  DISSBftTATia  POSTEMOR.  tGtt 

$ioUim  B) :  i  Tanu  enim  «si  ecft  omiM»  homfaies  A  IreL  >  Iiem  iden  liomilia  de  Epipliania  {komU.  u 

cap.  i) :  <  Ad  omatum  bominum  &peciai  salnteni. 


bonilas  Dei,  ul  nosira  Telil  esRe  meriia  qu»  Mnt 
ipsius  doiia,  et  pro  liis  qu»  largilus  esi  sienia  praa- 
mia  sii  doiiatunis.  » 

Sanctus  quoque  Leo,  vir  rcligiosissimus  atque 
doctissimus  et  facundia  bonestissiiuie  eloqueniias 
Talde  profusus,  quia  recens  aute  ordinationis  ejus 
tempora  haerests  ista  emersit,  quanta  ei  quaiia  con- 
tra  eam  inientet,  est  solertissime  attendendum.  Ait 
enim  tn  epistoLi  ad  Leonem  Augustuni  :  t  Sicut 
enim  negari  non  posset  evangeiisu  dicenie  quod 
yerbwn  taro  faetum  ett  ^  et  habiiavlt  in  nobi^ 
(Joan.  u  H) :  iu  negari  non  poicst,  beato  Paulo 
apostolo  praedicanie,  quod  Deus  erat  I97  in 
CkriUo  mundum  reconeiUant  Mtbi  {II  Cor.  y,  i9f. 


quod  inlantia  mediaioris  Dei  et  hoiiiintim  jam  nni- 
verso  oeclarabatur  mnndo,  ciim  adhuc  exigno  do- 
tinerelur  oppidiilo.  »  Itein  in  scrmone  de  eadem 
(seriti.  3,  cap.  i) :  c  Providenlia  misericordiai  Dej, 
dispositum  babeiis .  pereunti  mundo  in  iiovissimis 
temporibus  subvenirc,  salvationem  oniniuin  geutium 
pneflnivit  in  Ghristo  :  ut  quia  et  cunctas  naiioDes.a 
veri  Dei  cuitu  iiiipionini  error  duduin  avcrterat,  ei 
ipse  peculiaris  Dei  popuius  Israel  ab  iusiituiis  lega- 
libus  peiie  toiiis  exciderat,  coiiclusis  omnibus  sitb 
peccato,  oninium  niistfreretur.  »  Et  iteiu  {eod.  cap. 
Z) :  c  Adorcnt  iii  tril>us  Magisonwes  populi  univer- 
sitatis  Auctorem ,  et  non  iii  Judaca  tantmn  Deiis , 


Qasd  autero  reconciliatio  esse  posset,  qua  bunia-  B  ^<i  <"  lolo  orbe  sii  19S  notus,  ui  ubiqiie  sicui  iii 


no  geoeri  ptvpitiaretur  Di^us,  nisi  omuiumcaosn 
nediaior  Dei  et  bominum  carnem  susciperet  ? »  Et 
iiem  :  c  ^i  autem  repararet  omnium  vilam,  ro- 
cepit  oronium  causam,  et  vim  veteris  cfoirographi, 
quod  solus  inier  omncH  non  debult,  pro  oinnibus 
solTendo  vacuavit :  ut  sieot  per  unins  reatum  omnes 
Lcii  fueraut  peccatores,  ita  per  uiiius  innoceniiam 
omnes  flerent  Innocenles,  inde  in  oinnes  mananle 
JBsUiia,  ubi  est  humana  snscepta  nalura.  »  Et  in 
epislob  ad  FiaYianum  Gonsiantiiiopolitannui  episco- 
puro  {episi.  iO,  eap.  "i)  :  <  bdem  vero  sempiierni 
geniioris  Ikiigeiutus  sempitemus,  naius  est  de  Spi- 
riiu  sanclo  et  Idaria  Yirgine.  Qu»  naiivius  lempo- 
ralis  lliius  nativiUil  diviiue  et  sempitenix  nlhil  mi 


israel  sii  magnuui  nomcn  ejus  :  quoniani  banc  eieeii 
generis  digiiiUiem,  sicui  iulidelius  iii  suis  posieris 
conviiieii  esse  degenereni,  iu  fldes  omnibus  facii  es^ 
ooinmoneuu  •  iiem  {$erm.  5,  c.  2)  :  <  Quod  iili  ires 
viri,  univorsarum  gentiom  persoiiatn  gereiiies,  adom- 
lo  Douiiiio  suni  adepii,  hoc  in  populis  suis  per  fidein, 
quae  justificat  impios ,  loius  mundus  as>equiMir.  » 

Saiictus  Kelis  pa|ia  in  episiola  decreuli  per  dl- 
versas  pnivinci^s,  ad  ioouin  :  c  Sed  quia-  idem,  in- 
quiens,  Domious  aique  Salvaior  clementissimus  esi, 
ei  neminem  vult  perire,  usque  ad  exitus  sui  diew  iii 
poenitentia,  si  resipiscani,  jacere  convemnt.  i 

ElsancUisGregoriusinlibroTiii(Mp*(()lloraU«B,: 
<  Ad  boc  namque  homo  comlilus  fucrat,  ut  aunii 


nuii,  nlhil  coutulit :  sed  lotum  se  reparando  homini  ^  menU  in  arcem  se  ceniemplaUonis  erigeret,  ei  nuiU 


qui  erat  decepius  impendit,  at  el  moriem  vincerel, 
eidialwlum,  qui  luorlis  babebai  tmperlum,  sua  Ttr- 
Uiie  desiruerei.  Non  eiiim  superare  nos  poss^mus 
peccati  ei  moriis  auclorem,  nisi  naturam  nostraih 
ille  siiseepisset  et  suam  /aceret,  quam  nec  pecea- 
Uim  coutaiuiiiare,  nec  mors  pouiit  deiiuere. »  iSt 
ilem  in  eadem  (cap.  3) :  c  Salva  igitur  proprieUU 
mriusqiie  naiune  atque  snbsuntise,  et  in  nnam 
eoeonie  personam,  suscepu  est  a  majestaie  bumi- 
Hias,  a  virtute  inarmius^ab  aeiemiute  moruliUs: 
ei  ad  resolvendum  condiiionis  nostrae  debiium,  na^ 
lura  invioiabilis  naturae  est  uniu  passibiii,  ut  qnod 
ooslris  reinediis  eongruebat,  unus  aique  idem  me- 
diaior  Dei  ei  bomiiium  homo  GhrisUis  iesus,  et  mori 


hunc  corropiio  a  coodiloris  sui  amore  declinaret.  » 
£t  ilem  {cap.  9) :  <  Nunc  enim  peccator  qilisque 
Deom  non  meiuit  ei  viTii,  blaspbemai  ei  proficii  : 
quia  sciJicet  misericors  Greaior,  quem  exspeciaiKio 
Tult  corrigere,  a$piciendo  aon  vuit  punire,  sicut 
scrlptum  e»t :  DiMimti/as  peecata  hominum  propt4r 
peenitentiam  (Sap.  11,  %i). »  £t  Item  (cap*  10) :  <  Ad 
coniemplandum  quippe  Greaiorem  bomo  conditus 
iuerat,  ut  ejus  semper  speeiem  qtiiBreret,  alqne 
in  solemniute  lllius  amoris  habiurei.  Sed  exira  ae 
per  inobedientiam  missus,  meoiis  siun  locum  perdi* 
dlt,  quia,  tenebrosis  iiineribus  sparsus,  ah  iuhabiu- 
iione  veri  iuminis  eiongavii. »  Et  ium  (cap.  iO) : 
<  Gur  quasi  contrarium  tibi  homioem  despicis,  qui 


possei  ex  uno,  et  niori  non  possei  ex  aliero.  ».  Et  ^  cerius  scio  quia  perire  vei  ipsuni  quem  despicere 


iieiu  in  eodem  :  <  Nam  quia  gloriabalur  diabolus, 
boiitinem  sua  fraude  deceptum  divluis  caruisse  mu- 
neribus,  et  immortaljiaiis  doie  hudaium,  duram 
Bnoriis  subisse  senteiiiiam,  seque  in  maiis  suis  quod- 
dain  de  prsevaricaioris  consoriio  invenisse  solatium, 
beuin  cpioque,  Jusiiliae  exlgenie  ratione,  erga  homi- 
^f  quem  lanto  bonore  condiderat,  propriam  inu- 
^  seutentiam,  opus  fuii  secreii  dispensatione 
^silii,  ui  iueommutalHlis  Deus,  cujus  volunUs  iion 


crederis  non  vis?  »  Et  in  libro  decimo  septimo  {eap^ 
il) :  c  Dedit  ei  Deu$  locum  pmmientim^  et  Hie  abuiitm' 
eo.  in  $Uf)erbia»  Quisquis  deiinquii  et  vivit,  iddrco 
Jiunc  diviiia  dispensaiio  iii  iniquiUie  loieraii  iii  «b 
.iiiiquiUie  compescat.  Sed  qui  dlulius  i4«leraliin  noe 
iaiuen  ab  iniquiuu  eompescitur,  mumia  quidem 
SMpernse  patienliae  pereipit,  sed  reaiu»  sui  TiAcuUi 
^  ipso  se  monere  arctius  astriiigii.  »  £1  in  l^|uhi 
pasioraii,  cap.  37.  c  Ver$a  e$t  miki  doniue  l$rati  in 


t05  HINCMARI  RHEIilENSlS  ARCKIEPISCOM  VA 

6ed  in  fornace  mihi  in  »»,  Mgnum,  ferniia,  cl  A  «ero  soam  perficiant  felici  retributioRe.  Si  vere*iwH 
plumlMim  versi  sunt,  qnia  iion  ad  vlrtntem,  sed  ad 


Titia  eiiain  in  tribulatione  proruperunt.  i  Et  item 
in  libro  declmo  septimo  :  «  Quod  qui  (lereunt,  siciit 
et  primus  homo,  non  Dei  voluntale,  sed  sua  iniqui- 
tate  pereunt.  Ad  vitam,  Inqulens,  conditos  liomo 
in  libertale  proprise  voluiitatis,  sponte  sua  factus 
est  debitor  inortis.  i  Et  item  in  octavo  (cap.  20) : 
c  Tonc  sibi  contrarium  Deus  liominem  posuit,  cum 
bomo  peccando  Deum  dereliquit.  Justiis  vero  Con- 
ditor  hunc  sibi  conlrariuin  pt)suit,  quia  inimicum 
eum  ex  elaiione  deputavit.  >  £t  item  :  «  Sunt 
plerique  qui  etiam  post  perceptum  redeinplio- 
nis  auxilium ,  ad  desperationis  tenebras  devol- 
vuntur,   et    tanto    nequius   pereont,    quanto    et 


audierint,  traiisibuni  per  gladium,  et  oonsuitieniiir 
stultilia  :  quia  et  vindicta  eos  in  tributatione  per- 
culit ,  et  finis  in  faluitale  coneludit.  Sant  eDin 
nonnulii ,  quos  a  perdiiis  moribas  nee  lornienla 
compescunt :  de  quibus  per  prophelam  dicitur:  P«r- 
cntMti  eot,  nec  dotuenuu  :  (lageUasti  eoi ,  ei  rewU' 
ruul  auipere  dhciplinam  {Jer.  v,  3)  et  de  qnibiis 
sub  Babylonis  specie  dicitur :  CurammH$  Babyionent, 
ei  non  est  eanata  (Jer,  li,  9).  £t  de  qtiibus  ranun 
dicitur :  Inierfeei  et  perdidi  populum  meum  (Jer. 
XV,  7),  et  tamen  a  viii  suis  non  suni  reversi,  Ui  non- 
nttMquam  deteriores  exlstunt  ex  verbere,  quta  polsati 
dolpribus,  aut  conturaaei  pertinacia  duriores  exl- 
slunt,  aut,  quod  pejus  est,  in  biasphemi»  eUam  ex- 


ol>lata   remedia    misericordiae    contemnunt.   i    Et  B  speraiione  prosiliunt.  i  Item  in  iibro  vigesiino  se- 


199  item  :  c  Nimirotn  Deus  mirabililer  cuncta  dis- 
pensat,  et  jiiste  facit  quod  malignus  spiritus  iiijuslo 
facere  appetit,  et  hoc  fieri  nonnisi  juste  pemiiitit.  i 
£t  in  iibro  deciiuo  octavo  (cap.  iO) :  c  Qiia  in  re 
qunsrendum  est  cur  dicalur  quod  hanc  parlein  atque 
bsereditatem  suam  pravi  ab  Omnipotente  percipinnt. 
Sed,  si  reete  consideratur,  liquet  quia  etsi  a  seiptls 
faabuerunt  injnste  agere,  supemae  tamen  aequitati 
suppetit  iiiJQste  acta  juste  judicafe,  at  divina  sen- 
tentia  ordinet  in  poena,  quos  inordinata  sua  actio 
(rtxit  ad  culpani.  >  Et  item :  c  Nam  boiia  faciens  et 
ordinans  Deus,  niale  vero  non  faciens,  sed  ab  biiquis 
faeta,  ne  iiiordinate  eveniant,  ipse  disponens,  consi- 
clerat  universoram  finero,  et  patlcnter  tolerat  omnia, 


ptimo :  c  Sieut  ignoras  quas  sU  via  epiritut,  et  qm 
200  ftuione  compinguntur  ossa  in  ventre  prmgaaHtu^ 
jic  neuis  opera  Dei  qui  fabricalor  est  omnimn  (Eede. 
II,  5).  Ut  eniro  onum  e  muitis  loiiiiar  (cap.  t),  duo 
ad  haiic  lucem  parvuli  veniuot,  sed  uiii  datar  ut  u( 
redemptionem  per  baptisma  redeat,  alter  aiiiH  suii- 
tr&faitur  quam  faunc  regenerans  uuda  perfiiadat. 
Et  sxpe  fideliiim  filius  sine  flde  rapitiir,  et  s»pe  In- 
iideltum  concesso  fidei  sacramenlo  reiiovauir.  Sed 
fortasse  aliquis  dicai  quod  bnuc  Deus  aeiuruni  pwe 
etiain  post  baptisiua  iiovcrat,  et  idcirco  euin  ad 
baptismaUs  graliam  non  perducaU  Quod  si  iu  est, 
peccata  quorumdam  procui  dttbio,  priusqoaai  siiit 
perpetrau,  puniuntur.  Et  quis  iu  reeta  sciens  di- 


atque  intuelur  eiectorum  tenmiiium  quo  ex  roalo  ^  xerit  quia  omnipotens  Deus,  qui  allos  a  perpelratis 

facinoribus  lil)eral,  baic  in  aliis  etiam  non  perp^ 
Iraia  condemnat?  Occulta  itaque  sunt  ejus  judicia, 
ei  quauta  obscuriute  nequennt  consplci,  UoU  de- 
benl  bomiiiute  venerari.  >  In  libro  xxix  (cep.i): 
t  Cum  dlvitii  operis  mysierinm  sic  misericordia 
peragat,  ut  tamen  el  ira  comiutor,  quatenus  occni- 
lus  arbiter  aiios  respiciens  redimat,  alios  desereos 
perdat.  i  Iteiii  in  eodem  :  c  Auferetur  ab  impHs  lu 
sua  (Jok  xxxviii,  25),  quia  dum  veriuti  eredere  r^ 
nuunt,  cogitattonem  iegis  In  pert^etiiom  amiuoot: 
et  duin  de  accepu  lege  superbiont,  nimirom  de 
scienti»  sua^  gloria  csecantor.  Scripiura  quippeesl, 
Obscurenlur  oculi  eorum,  ne  videant;  rursamqoe 
scriptum  est,  Exceeca  eor  poputi  kujus  et  auret  epu 


nialeotor  ad  bonom.  Inluetur  eiiam  reproboruro  ft- 
nem,  quo  de  niiiio  opere  dlgnuro  se  Irabantur  ad 
soppliciuro.  i  Et  Itein  in  libro  deciroo  sexio  (eap. 
18) :  «  Aninta  ejus  quodcuneiue  voluit  hoe  fedl.  Sic 
iiaque  ejus  aiiiina  qnodcunque  voluit  hoc  fecil,  ut 
inde  quoqne  volunutem  soani-impleat,  unde  voiun- 
uii  iiiius  repiignari  videbaUr^  i  item  idem  in  iibro 
vigesimo  qninto  (cap.  13) :  c  Aliquando  facere  Det 
est ,  id  qood  fleri  prohibet  irascendo  permittere.  i 
Item  in  eodem:  c  Nemo  dlscuiiat  xur  stante  Judaico 
pofiulu  duduin  in  infldeliute  gentilitas  jacuii,  el 
cur  ad  fidetn  gentllltate  surgente  Judaicuni  popu- 
lum  in  infideliutis  culpa  proslravit.  Nenio  dl&cotial 
cmr  alitis  trabatiir  ex  dono,  aiius  repellaiur  ex  ine- 


rito.  Si  ciiiin  genliliutem  miraris  assuinpiain,  ipso  ^  aggrava  (Psal,  lxviii,  24).  Et  rarsum  scriptum  esl 

Jnjudicium  ego  in  hune  mundum  vem,  ul  qui  non  ti- 
dent  videant,  et  qui  vident  eeeci  fiant^ei  quia  senielipsos 
de  iegis  operibus  contra  conditorem  legis  exiole- 
runl,  apte  siibditur,  el  braehium  exeeieum  conteretsr 
(Joan.  IX,  59).  i  in  libro  xxxi :  <  Jusii  viri  securitas 
recte  leoni  coinparatur,  qoi  conlra  se  cura  qoosii- 
bet  insurgere  cotispicit,  ad  montis  sa«  ooofldeniiaoi 
redil,  et  scit  quia  cunotos  advorsanies  soperst, 
qoia  iliuni  soluro  diligtt,  qooro  invilos  nuUo  medo 
amitlit  i  In  irbro  xxKit.  (eav.  1) :  c  Saoerbos  enia 


coiicedente  pacem  quis  est  qui  condemnet?  Si  Ju- 
ciaearo  obstupescis  perditam,  ex  quo  absoonderil 
Yultuffi  suum,  quis  esiqui  conteinpletar  eum?  lu- 
que  consiliuro  bommae  et  occultie  xirtuiis  satisfactio 
oil  aportae  ratioois.  i  Item  in  libro  xxvi  (cap.  23)  : 
c  Si  audierint  et  observaverint,  eompiebunt  dies  euos 
in  bono^  et  annos  suos  in  gloria :  si  antem  non  audiO' 
rint,  tratmbunt  per  giadimn^  et  consumeniur  stuttitia 
(Job  xxxvi,  it).  Per  Iwnuni  recta  actio,  per  glo« 
riaro  vero  supema  retribuiio  desigiiatur.  Qoi  vero 


!65 


DE  PRiEDESTlNATlONE  DISSERTATIO  POSTERIOR. 


266 


permisit.  >  liem  in  libro  zixiii  (cap.10) :  <  Ubique  A  et  majestate  visiiri  sunt,  qiiem  in  humilitale  posi- 

Dobis  occurrit  superna  niedieina,  quia  et  dedit  bo- 

mioi  praecepta,  ne  peccel :  el  tamen  peccanti  dedit 

reinedia,  ne  deaperel.  Unde  cayendum  summopere 

est^De  quis  ddectatioDe  peccatiLeyiatban  istius  ore 

npiatur,  et  tamen  ai  raptus  fuerit  non  desperet, 

qaia  si  peccatum  perfecte  lugeat,  adbuc  foramen  in 

mailla  cjus  invenii  per  quod  evadat.  Jam  dentibus 

teriiar:sed  adbuc,  si  evadendi  via  qnseritur»  in 

maiiUa  ejus  foramen  invenitur.  Habet  etiam  captus 

qoo  exeat,  qui  pncvidere  noluerit  ne  caperetur. » 

Et  post  paululum  {cap.  eodem) :  f  Miuricordia  enim 

a  ira  ab  Ulo.    Divina  iuque  clementia  maiillam 

Veiiemolb  isiins  perforans,  ubique  humano  generi 

et  misericorditer  et  potenter  occurrit ;  quia  nec  li- 


tum  audire  noluerunt ,  ut  virtutem  ejus  lanto  tunc 
districtius  sentiant,  quanto  nuiic  cervicem  cordia 
ejus  patientiam  inclinant.  » 

Et  venerabilis  presbyter  Beda  iu  tractatu  Actuum 
apostoiorum  :  c  Ipse  Petrus  sic  intellexit  omnes  ho- 
mines  aequaiiter  ad  Christi  Evangelium  provocari « 
nullumque  secundum  naluram  esse  pollutum.  >  Et 
item  :  c  Ineras$aium  e$t  enim  cor  populi  hujuSyet 
auribus  graviter  audierunt  (Aci.  xxviii ,  27).  Ne  pu- 
temus  crassitudinem  cordis ,  et  gravitalem  aurium , 
natune  esse  non  voluntatis,  subjungit  culpain  arbi- 
trii  et  dicit:  El  oculot  suos  compresserunt ,  ne  forle 
videant  oculis*  id  est,  ipsi  merilis  prdccedentibus 
causa  fuerunt,  ut  Deus  eis  oculos  clauderel.  Ycl 


bero  admonitioDem  prsecavendi  tacuit,  nec  capto  B  ad  superiora  jungendum  est,  dicente  Domino  ad 

prophetam  :  Vade  ad  |M>pulum  istum,  et  peccatd 
quibus  caecitalem  meruerunt  iliis  impropera ,  si  forte 
vel  sic  audire  et  ad  me  converti  dignentur.  i  Et 
item  idem  in  expositione  Evangelii  evangeiislae 
llarci  {lib.  i ,  c.  3)  :  c  Qui  ergo  manifeste  intelligens 
opera  Dei,  cum  de  virtuie  negare  non  possit,  ea- 
dem  202  Btimulatus  invidia  calumniatur  et  Ghrislum , 
Deique  Verbum,  et  opera  Spiritus  sancli  dicil  esse 
Beelzebub,  isti  non  dimittetur  neque  in  hoc  saeculo, 
neque  iii  futuro;  Non  quod  negemus  et  ei ,  si  pceni- 
tentiam  agere  voiuerity  posse  dimitti  ab  eo  qui  vult 
•mnes  homines  salvos  fieri ,  et  in  agnitionem  verita* 
tis  venire  :  sed  quod  ipsi  judici  et  largilori  veniaa 
credentes,  qui  et  sepoenitentiam  semper  accepturnm. 


remedium  fugiendi  subtraxit.  »  Item  in  iibro  xxxiii 
(cap.  20) :  c  Ad  parcendum  reprobis  nulia  ratione 
compellor,  qnia  eis  debitor  ex  sua  aetione  non 
leneor.  Idcirco  enim  tunc  201  nequaquam  co&- 
lestis  patriae  praemia  xterna  percipiunt ,  quia 
ea  noDC  dum  promereri  poterant  ex  libero  ar- 
hiirio  oonlempsenittU  »  Et  iiem  ( cap.  eodem ) : 
(  Leviaihan  iste  beatiludiuem  quidem  meam  per- 
didil,  sed  dominium  non  evasit;  quia  et  ipsas 
olhi  potestates  inserviunt,  quae  mihi  pravis  actio- 
nibtts  adversanUir.  »  Item  in  eodem  {cap*  xxiv) : 
( Dum  ergo  eis  Doroinus  vicem  malorum  operum 
redderet,  dedil  iUis  scutum  cordis  laboreiii  suum  : 
quia  recto  judicio  inde  illos  contra  se  superbe  obsti 


—  — „«...,  ^,^  ,y^  y^^  »v.,.»  ........... .....^      el  hanc  blaspliemiam  nunquam  dicit  esse  remilten 

laboravit.  Repulerunt  quippe  a  se  verba  prsedican- 
tium,  quia  dedignati  snnt  in  Domino  infirma  pas^ 
sionum.  i  Item  in  libro  xxxiv  {cap,  iO) :  Non  fugavU 
eum  vir  sagittarius,  Unde  bene  peccatis  praecedenti- 
bus  ir^scens  Dominus,  de  his  quos  in  raanu  antiqui 
boslisde8erit,perpropbetamdicit:  c  Jmmittam  vobis 
ter^nles  regulos^  qnibus  non  est  incantatio  {Jer, 
^ui,  17).  Ac  si  diceret :  Juslo  judicio  talibus  voa 
imroundis  spiritibns  tradam,  qui  a  vobis  excuti 
oxboruUone  praedicantium ,  qua^i^  incanlantium 
sermone,  non  valeant.  »  Et  post  paululum  {cap. 
eoiem) :  c  Sed  quid  mirum  si  bumanas  vires  despi- 
cil,  qui  ipsa  etiam  superni  in  se  judicii  «terna  lor« 


dam,  credamus  hunc  bUispbemum,  exigentibus  me- 
rilis,  sicul  nunquam  ad  remissionem ,  ita  nec  ad  ip- 
808  dignos  poeniientiae  fruclus  esse  perventurum. 
Jnxta  hoc  quod  Joannes  evangelista  de  quibusdam 
blasphemiae  suse  merito  excsecatis  veracissime  scri- 
psil :  Propterea  non  potuerunt  credere  {Joan.  xii , 
59,  40),  quia  iterum  dixit  Isaias  :  Exccecavit  oculos 
eorum ,  et  mduravit  cor  eorum ,  ut  non  videant  oeulis, 
et  intelligant  corde ,  et  convertantur  et  sanem  eos.  » 
Et  item  {in  Marcum  lib.  i ,  c.  4)  :  c  Hi  autem  sunt, 
qui  circa  viam  ubi  seminatur  verbum ,  et  cum  au- 
dierint  confestim  venit  Satanas,  et  aufertverbum 
quod  seminatum  est  in  corda  eorum ,  et  caetera.  In 


menu  contemnil.  » Item  in  eodem  libro  {cap.  15) :  |v  hac  Domini  oppositione  omnis  eorum  qui  audire 
«  Omnipotens  Deus,  quia  pius  est,  miserorum  cru-      quic 


ciaiu  non  pascitur ;  quia  autem  justus  est ,  ab  iui- 
quorom  oltione  in  perpetuum  non  sedatur.  Sed  ini- 
qui  omoes  aeterno  supplicio,  et  quidem  sua  iniquitate 
puniuniur,  et  tamen  ad  aliquid  concremantur,  scili- 
cetuietjustiomoes,  et  in  Doinino  videanl  gaudia 
qQ»percipiunl,et  inju8ti  respicianl  supplicia  quae 
evaserunl :  ut  Unto  in  aBlemum  magis  divinae  gratiae 
debiiores  se  esse  cognoscant,  quanto  in  aeternum 
iDala  punire  eonspiciunt,  quae  ejus  adjutorio  vitare 


quidem  verba  salutis  potuerunt,  sed  ad  salulem 
pervenire  nequeunt,  distantia  compreheiiditur.  Sunt 
namque,  qui  verbum  quod  audiunt,  nuHa  fide, 
nuUo  intellectu ,  ^iulla  sallem  tentandae  utilitatis 
occasione  percipere  dignantur  :  qoorum  indiscipli- 
naiis  ac  duris  cordibus  mandatum  verbum  confestim 
immundi  spiritus,  quasi  viae  tritae volucres  semen  eri- 
piunt.  »  Et  itcm  :  c  Et  non  poterat  ibi  virtutem  uUam 
faeere,  nisi  paucos  infirmos  impositis  manibus  curavit» 
Et  mirabatur  propler  incredulitatem  illorum,  Non  qoo 


» 'tS. 


■r i:i 


^«..AM*       < 


i67 


filNGMARI  RHEMENSIS  ARGHIEPISGOPI 


$$t  meum  4are  vobii ,  *ed  quibus  paratum  est  {Marc.  K  Soiiim  est  enini ,  ut  m  liac  vila  peccalum  omne 


X ,  40).  Sic  inlelligendum  est ,  regnum  coelorum  non 
est  dantis,  sed  accipienlis.  Non  est  enim  personarum 
acceptio  apud  Deum  :  sed  quicunque  talcm  se  prae- 
buerit,  ut  regno  coeiorum  dignus  sit,  hic  accipiet 
qnoU  non  personrc,  sed  vitae  paraium  est.  Si  itaque 
tales  estis  qui  consequamini  rcgnum  coetorum ,  quod 
Paler  meus  trimnphanlibus  et  victoribus  praeparavit» 
vos  quoque  accipielis  iilud.  >  Et  itcm  :  c  Et  tu  si 
non  vis  audire  in  judicio  a  Ghristo  :  Discede  a  me, 
maledicte,  in  ignem  xlernuni,  quia  csurivi  et  non 
dedisti  mihi  manducare,  arbor  esse  slerilis  in  hac 
vita  caveto  :  quin  potius  pauperi  Ghrislo  et  esurienli 
fructumpietaiisquoindiget  oiTer.  >  Etilem  :  c  Scri- 
ptum  est  quia  dowus  mea  domus  oratioriis  vocabilur 


fateamur,  ubi  et  hnmana  fragiliiate  deKnquimus.  i 
Et  in  psalmo  lxviii  :  c  Additum  est  in  retribnHonm^ 
quia  subtrarcta  illa  mensa  et  gentfbus  teadiui,  m^» 
lorum  retributTO  fiiit.  Qt^fppe  quand^y  in  «a  efwhn 
nolentes  ab  ea  merito  videnttir  exckidi.  i  Et  ia 
psalmoLxxm  :  c  In  praesenlr  psalmo  dvitaiis  ssl* 
versiQ  deploratur,  nt  durissimos  aninHi»  Jadxonitt, 
vel  ipsius  civiiatis  suae  calamitaiibQS  terreretiir. 
Totum  fecit  medicus  bonus,  si  saTiitalem  redpere 
Volaisset  segrotus.  >  Et  in  psalino  lxxv:  c  Amisenint 
e^go  et  istttd;  qui  majestati  ejus  nequaquam  cred«r« 
voluerunt.  i  Rt  in  pstfmo  lxxxi  :  c  Et  beneM 
sicot  oves,  non  tamen  oves,  quta  non  credendo  fseti 
sunt  hsedi.^  i  Et  in  psaimo  txxvii :  <  €eDus  praTiuH, 


cunctis  gentibus  {Marc.  ii,  17)  :  i  Omnibus,  inquit,  B  quia  veritalem  recipere  noiuernBt.  >  El  hem  in 


genlibus,  non  uni  genti  Judaeae,  nec  iq  uno  Jeroso- 
lyniae  urbis  loco,  sed  in  toto  orbe  terrarum.  Ilein  in 
Gommenlo  Evangelii  Lucse  :  c  Nam  siciit  in  quibus 
venandi  ars  esl,  ubi  feras,  pisces,  et  volucres  plus 
abundare  didicerint,  ibi  sua  maxime  relia  tendunt ; 
ita  et  Dominus  seinper  docuit  in  Synagoga »  el  in 
tcinplo,  quo  omnes  Judaei  conveniebant ,.  volens 
omites  salvos  fieri,  et  ad  agnitionem  teritaU& 
203  v^iiire.  n  Et  itein  :  c  Tulistis  clavem  scienfi(Bs 
Hoc  est,  huuiilitalem  fidei  Ghristi,  qua  ad  divinitatis 
ejus  agnitionem  pervenire  poleratis,  spernentes  abxi- 
cere  maluislis.  i  Etitem(i6t(/.,/f6.  iv  cap.  H) :  c  Nain 
si  peienti  dalur,  et  qu^crens  invenit,  et  pulsanti  ape- 
riclur,  ergo  cui  non  daiui:,  ei  qui  non  invenit,  et  cui 
non  aperiiur,  apparet  quod.non  bene  petierit»  (ji^uae- 
sierit,  pulsaverit.  i  Et  itero  :  c  Yerum  ille  qui  vult 
omnes  liomines  salvos  fieri,  et  ad  agnitionem  veri- 
tatis  veiiire,  nunc  ad  eos,  nunc  eis  atidientibus  ad 
discipulos  suos  verba  faciendo,  consuetae  pielaiis. 
dona  benignus  impendere  non  cessat.  i  £l  iteni, 
{lib,  V,  c.  i9) :  c  Venit  enim  fJius  hominis  qucerereet 
salvarequodperierat.  i  floceslquodalibidicit:  c  Non^ 
veni  vocarejustos^  sed  peccalores.  Pius  sane  magi- 
sler,  qui  murmurantibus  lurbis  sua  mysleria  non 
dedignatur  exponere,  adeo  scilicet  peccatorum  pceni- 
tcntiam  non  esse  respuendam,  ul  ipse  Dei  Fiiius  ob 
hanc  maxime  quaerendam  sit  destinatus  ad  terras* 
Qui  ut  pieiaiis  suse  nobls  dispensationem  inculcet, 


eodem  :  c  Malitiam  hominis  in  su»  i[K%tnitiODe,  et 
ira,  et  tribulatione  dereliqnit,  ut  propriis  pervcrsi- 
tatibus  aiHigaiitur,  qui  divinfs  Jossionibus  obediK 
contemnunt.  i  Rt  in  psalmo  xcir :  c  l^aro  cnm  qna- 
draginta  diebns  a4  mysticum  numefrum  Dominns 
j^junaverit,  cum  alios  quadraginta  dies  cum  apo- 
stolls  post  resurrectionem  fecerit  irt  totus  mundos 
crederet,  Jodaei  obslinati  reperti  simc.  Qoi  quadrat- 
ginta  annorum  204  beneftciis  acqDfeseere  nohie- 
ruiit.  Quibos  rdeo  paratur  major  ruina,  qaia  in  eis 
grandescit  dfiturna  superbfa.  i ISt  ileivr ;  t  Qoier^ 
ingressus  est  in  requiem  efns,  etiam  ips^  requievit 
ab  operibus  suis,  sicut  a  suis  Deus.  SigniHcat  enim 
beaiitudinis  illius  lempus,  quando  jusli  posr  agonem 
^saeculi  istius  aeterna  requie  perfruuiitur :  quod  impiis 
utiqiienon  dabitur,  qui  sua  indignltate  dunienint.  i 
Et  In  psalmo  xcv  :  c  fffe  vero  dicium  fest  pairie 
^e/i/tum,  ut  nultus  indigena,  nullus  bospes,  millas 
peregrinus  redderetur  exceptus.  »  Et  In  psaliuo 
cxiii  :  c  Nullum  genus  bominiim  ei  credens  pro- 
batur  exceptum,  quod  sit  ab  ejus  mutieribus  ali^ 
num* »  Et  in  Gomrtienlo  Epistolae  ad  Romanos  plun 
biscoucioentia  djcil,  quacstudio  brevltatisomiliimtts« 

CAPUT  XXYI. 
Recapitutatio  reddttos  ralionis  post  sanctorum  nondM 
.  designaki  de  capitulo  ittfio» 

Ecce  quid  ex  hoc  capiiulo  senserunt  divino  re- 
pleti  Spiritu  sancti.  Dei  homines.  Gaeterum  capiiala 


sapissime  se  filium  hominis  appellat,  commeadans.»  a  nobis  ex  sanclorum  Patrum  excerpta,  quae  repre- 


sollicite  nobis  quod  faclus.est  benigne  pro  nobis«  i 
JSt  item  :  c  Impietatem  Judaeorum ,  vei  omnium 
reproboruni  ad  Gbristum  convertl  nolenlium,  signi- 
iicat  in  die  judicii  puniendam.  i  Et  item :  c  Quia 
visitationis  sua;  tempus  minime  ^cognovil ,  illis  in 
extremo  vitse  inimicis  traditur.cumauibus  in  xterno 


hendit,domnusPrudentius  venerabilis  episcopus  no- 
biscum  constiluit  alque  firmavit.  Qux  poslea  in  bac 
epistola,  de  qua  loquimur,  ita  confudit  atque  pne- 
posleravit,  ut  verbis  aliis»  et  sensu  contrario,  el 
ordine  immutato,  illa  quaoium  ex  ipso  fuit  disper* 

nerf^t.  Nf^r.  nliis  invAnil  nnn    ilia  «lic/iApnarAi  •    v<»rha 


DE  PKiEDEBTINATIOia  DMSERTATIO  P08TER10R. 


tM 


fneusknm  ta  reliecioiM  reproborum ,  quoe   ance  A  ^uod  UeiH  miseralor  mis^ricort  niserkni  poriini^B 

civitatis  deflens  di«il  ierusalem  :  QwitH$  voM  do»- 
§Tegare  /iiio$  («09,  ^emoiimQdmm  galiim  eomgi^ 
fulhi  iuo$  emh  alie  Miia«  et  mfiuieii?  {Luc.  iiii»  54«) 
Ac  81  aperle  dieeret :  Quod  vokii  ■oluisll,  et  idcireo 
periali ;  aicol  qui  omnibus  YigikUe  dieil,  et  ad  omBte 
per  Si^monem  dicii  :  Voeavi  et  mmiitis :  exien* 
4i  manum  meam,  01  non  fuH  qui  aejplcerei*  DupetMie 
emne  conmiium  meum,  et  inerepaiiones  mea$  negitai^ 
4iis.  Ego  quoque  in  inieritu  vesiro  ridebo^  e$  $ui»atk- 
nabo  cum  wbis  (fuod  iimebatis  advemrii,  Cum  irmorii 
repenUna  ealamitaSf  et  interitus  quum  iempestas  in- 
grueril,  quando  venerit  iuf^rvostribulalioeianguaiia. 
Tunc  imocabunt  me  et  non  esaudiam:  mmm  eonsur^ 
genti  et  non  inwnienl  me  {Prov,  i^  Sii)«  Qnoniam  ilii 


omiia  lempora  exsUltt.  Deinde  de  arbitrio  Hbero, 
quoii  liomo  In  lempore  aeoepil,  el  diaboli  auasione 
mo  riiio  itifiritiaTil :  aique  de  Dei  gralia,  sine  qoa 
ia  primo  iMiniiie  perdili  non  reparantnr  electi,  ot 
qjOA  non  Uberantor  in  generali  p«rdfiionis  massa 
telicti.Ei  liMie^  ^niam  iMMfrinii  arUtrium  liberum, 
lieel  meril»  primm  oulpm  liberiatom,  id  est  boni 
possibililalem  perdiderili  non  tamea  nomen  et  ra- 
ioaem  amisit,  Dcvs,  qui  honrlnem  s4  imaginem  el 
aimibtiidinem  aoam  e(mdidit,qoemqoe  ad  aetemitalem 
mmistere  ▼obitt,  a  lainmibus  Tnlneratum  ac  semivl- 
nn  relieiiimg  yeros  aeilieei  meiHeus,  graita  samare 
moit  plagifl  mortalibossauciumiet  pastor  bonusgra- 
lisqoauoroelsahafre  perditam  renit  ovem.«8lcque 


poneodum  eal  qood  dicil  Joamies  apostohia :  Quod  B  Jam  a  Doo  moreri  non  poleat  i|uod  poik  «  qui  bie 
aos  wfmiii«0l  lesli/irmmHr,  ^onfMn Patermiiil  Filium      «oluil  audire  quod  jiissil. 


mium  salvaiorem  mundi  {IJomn.  1, 14);  qoi  secondum 
PatilHm :  vuii  omnes  itomiues  saivos  ^cri^et  in  agmi/o- 
uem  2M  ^riifliis  venire  (i  jTtm.  11,  4) ;  et  jvxCa 
Pelram  :  iVmifMm  vuit  pofire^  sed  omnes  ad  pcmh- 
israiam  eonveni  (il  Peir.  lu,  %).  £l  lunc  demum  , 
^od  itorum  loannes  dicil  :  Kt  in  iioc  cognotcimua 
cftirtXffim  Des,  quoniam  ille  pro  nobis  animam  suam 
poimt  (/  Joan.  111, 16^ ;  %iii  ul  Pelrus  dicil :  Semei 
pro  peccaiis  mostris  mortuus  esi,  justus  pro  injustis 
(i  Pelr.  ui,  ift).  Fideiift  enim  sermo,  quoniam  «t 
Paolasdicil :  Oiruliia  venii  in  itunc  mundum  pecca^ 
torei  ioivos  facere,  ut  omnii  qui  credii  in  ipsum  non 
feresi  (i  Tim.  1, 15),  Evangelio  eouclamante,  sed 


Mam  si,  ut  dicunl  idii  moderiri  PradesUnationi, 
Bon  esl  qoisquam  quem  Deus  aiivRri  velil  d  Ooa 
aalveuir,  et  ^icunque  aon  ao^aalar^  peniiOo  non 
esse  voluntatis  iUius  ut  i^alveHtur  ^  ei  bts  qui  saha»- 
Uir  imposita  esl  necessilas  sahilis,  et  bis  qui  pereunt 
imposita  esl  necessitas  perdilionis,  aiqoe  idoo  nec 
iUi  iusie  daronanturqui  salvari  non  potueront^  90^ 
nec  isli  juste  romunerantur,  quia  aiiud  quam  sal- 
yandi  esse  iiequiverunt.  Ut  m  olraque  paite  el  per- 
ditio  el  salus  noo  sil  ex  judicio  propriae  actioms, 
sed  ei  praejudicio  dirin»  prseoidlNaliofli»^  quoniam 
utrisque  aurertur  penitus  arbitrium  voluntalis,  cum 
scriptum  de  Deo  sit :  Quia  tu  reddes  unicuique  secun' 


iabeatviHnn  mtenum{Jcm.  ni,  15).  Unde  et  idem  C  dum  opera  sua  {Piol.  lki,  15).  £l  iterum  :  Nunquid 


Dominna  omnium ,  dives  in  omnes  qui  iovocant 
iitnm,  discipulis  tnis  jmsil :  Prmdicate^  iDqoions , 
EvsngeUumomniereatBrm.  Qui  eredideriietbnptisaism 
fverit,ialvws«8ii;  qui  vera  noneredidmi^cond^mna- 
Miur(Marc*  ivi,  14).  Credtnles  aotem  bapliiaii,  et 
per  Dei  graAiam  salvl  £s€ti  credideraiil  quia  vohie«- 
roDt:noB  cred6iiies,non  baptiuili « neqne  saivi  fiieli 
simt,qoiaQredeconoluenNK,  ol  ideo  periernnl.  Qui 
HOM  erediif  inqoit,  jamju^catus  est  (Jomi.  iii,19),  id 
estDeipraescieBlia  jam  damnalusesl.  Quare?  Qttia 
non  eredidii  in  nomine  unigeniti  Fiiii  Dei.  Hoe  esi  am- 
temjudicium,quia  luxvenit  in  mundum^  eidilexentni 
iumnes  tenabras  magis  quam  iueem,  Quae  sinl  tenO- 
br»  ipser  ooosoquenter  expooil  diceus  :  Erant  enim 


iniquus  Deus  qui  infert  iram^  Miii  {Rmn.  in,  Sr). 
£1  venerabili»  Beda  presbyler  io  Homilio  Evongelii 
exponens  senientiam  ipsius  ail:  sEt  cumvensrii^ 
qui  Spiritus  sanctus,  ille  argrni  mundum  do  poeaaio^ 
ei  de  jusiitiai  et  de  judicio  (Jms*  xvi,  S}*  OarOt 
nam^e»  quod  ipse  Filius  Dei  Dorainus  nooter  Je««iB 
Cbristus,  cura  essel  io  mundo,  orguebat  munduni 
id  e&t  sectatores  mundi  >  de  pecealo  soae  incredtiio- 
tatis»  arguebal  de  juslitia,  quia  videRcel  joslitiBm 
iideliuni  nolleat  imiuri^  arguebat  de  judicio,  vido- 
licet  quare  diabolum,  qui  Jam  judicaius  el  damnalns 
erat,  sequerenlur.  Sed  uon  sine  caosa  Spirilom,  cum 
veueril,  boo  idem  dicil  aciurum ;  quia  profocto  per 
huyis  inspiratiooem    eorroborandus  erat  animds 


amim  nmda  opera.  Ul  et  fides,  qum  per  dilcclionem  t  di^ipoiorufn^  oe  muBdum«  qpi  conlra  se  fremebol^ 

aperaiur»  lox  est«  sicul  ilem  scripliim  est :  Lueeai 

iux  vestm  emam  lionmrmbus ,  m  videami  opera  veoira 

bona  (MaHk.  v,  iH).  Qum  sine  Acie  no»  possiini  esse 

bona,  qoio  mo  Deo  sunt  plaeiu.  Siiio  fido  enim 

impoisibiie  est  pfaeere  Deo.  Bona  nempe  agens  venit 

id  iacen^  ot  maniiesioHtur  opera  ejiiSt  qoie  in  Deo 

Mnt  facto,  qui  lux  venit  in  mttndum,  dieens  :  Eg§ 


arguere  timerent.  Exponeus  senieiHiam  soam  Do^ 
ttimis  adjunxit  i  De  peccato  quidemf  quia  non  efedi^^ 
derunt  imme.  Peoeatura  incpedolitatis  quasi  speeiolo 
posuil,  qoia  sioiil  fides  ovigo  virlotum,  ii»solida<» 
raenuim  esl  vitiorum  io  iACvodoHtate  persistere,  Do» 
miBO  lerribilitor  allestaDtet qui  dicit :  Qui  auiemnan 
credit,  jam  jwUMlui  sUi  qusa,  non  eredidii  in  nomin$ 


871  QlNGMARl  RHEMEMSU5  AHatlEPlSCKNPi  m 

ipsi  Tidelicet,  cum  similiter  yerbum  vitae  audlrent,  A  pereunt,  non  Dei  yduotale,  sed  debit»  perdiUoQis 


noluerint  credere  ad  justitiam.  Neque  enim  nequitia 
malonim  ex  sua  solum  fortitudine,  verum  etiam  ex 
comparalione  rectorum,  quam  sit  damnanda  mon- 
stratur.  >  Sed  et  sancius  Augustinus  i»  libro  de 
Ajone  Christiano  {cap.  27)  de  bac  Evangelii  senten- 
tia  dtcit :  c  Qui  non  credU  jam  judicatus  e$i.  Prae- 
sdentia  utique  Dei ,  qui  novit  quid  immineat  non 
credentibus.  i  Hinc  etiam  apparet  mentiri  Praedesti- 
natianorum  scholam  dyscolam,  quae  ex  hac  EvaiH 
felii  sentenlia  affirmare  luctaturaDeopraedestinatos 
ad  interitum.  Et  item  venerabilis  Beda  presbyler  in 
dommento  Evaugeiii  Luoee,  beati  Auguslini  et  alio- 
rmn  Patrum  orthodoxorum  sequens  sententias,  ait : 
4  Dieo  autem  vo6ts,  quia  omni  habenti  dabitur ,  ab 


merito  pereunt.  Nam  sicut  conditor  oaturaro  bomi- 
num ,  id  est  primum  bominem,  quia  et  £va  Adam 
est,  ad  aeternitatem  consistere  voluit,  quia  aeterD&- 
iiter  bonus  est.  Quem  ab  aeteruitate  contra  suam 
voluntatem  cadentem  juste  damnavit ,  quoniam  iu« 
slus  est.  Quemque  ad  salutem  gralia  reparavit,  qoii 
misericors  est.  Ita  redemptor  juslus  in  omnibusviis 
suis,  et  sanclus  in  omnibus  opertbus  sois,  omnes 
ex  generali  massa  perditionis  genitos  vult  salvoi 
fieri ,  quia  bonus  est :  sed  quosdam  in  eadem  massa 
perdilionis  judicio  deserlt  quoniam  juslus  est,  qm- 
dam  a  perdttione  cunctls  debita  dono  gratiae  liberat, 
quia  misericors  est.  Et  ne  velint  nobis  iiludere, 
dicentes  apmuii  rectae  fidei,  quoniam  quosdam  ia 


eo  autem  qui  non  habet,  et  quod  habet  auferetur  ab  B  massa  perditionis  deserlt,  ideo  Deus  jusius  est,  ali- 


£0  {Matth.  xiii,  ii).  Haec  ad  superiora  senlentia 
respicit,  docens  et  illum  possc  amittcre  munus  Dei, 
qui  habens  non  babei,  id  est  non  utliur ,  et  in  eo 
augeri  qui  babens  babet,  hoc  est  bene  utitur.  >  El 
paolo  superius  :  c  Recte  amittit  conatam  gratiam  , 
quam  praedicando  aliis  communlcare  neglexit,  ut  ei 
augeatur  qui  inde  laboravit ,  juxta  quod  angelo 
Epbesi  Ecclesiae  dicitur  :  Et  nwvebo  eandeiabrum 
suttm  de  loco  tuo^  nisi  panitentiam  egerit  (Apoc  ii, 
5),  et  cum  regium  207  cbrisma,  quod  stiperbiendo 
Saul  amisit ,  David  obediendo  proroerult :  Spiritus , 
inquit,  Domini  discetsU  a  Saul^  et  directus  est  inDavid 
a  die  illa  et  deinceps*  > 
Proferunt  quoque  Praedestinatiani  ad  suam  conflr- 


ter  enim  justus  esse  non  posset,  legant  Psalmum, 
ubi  inter  caelera  decanlatur :  Qui  percussit  re^ 
magnos,  et  occidU  reges  fortes,  et  dedit  terram  emm 
hmreditatem  populo  suo.  Quia  in  humilitate  nostrs 
memor  fuU  nostri,  et  redemU  nos  ab  inimicis  nostrit: 
persingula,  quoniam  in  ofternum  misericordia  ejiu 
{PsaL  cxxxv,  i7).  Justus  in  omnibus,  boiius  id 
omnibus,  et  cum  punit  impios,  et  cum  liberat  pec* 
catores,  et  cum  coronat  gratia  justos. 

206  Caeterum  de  priroo  quod  ponunt  testimonio 
ait  sanctus  Augustiiius  in  psalmo  cxii  (/n  enarral. 
sub  finem.  PsaL  cxiii,  ii) :  Deus  autem  naster  in 
ceUo  sursum : « In  coelo,  inquit,  sursum,  quod  irans- 
greditur  omnia  corpora  coelestia  et  terrestria,  ia 


mandam  senientiam ,  qiioniam  qul  non  salvantur  G  coelis  et  iii  lerra  omnia  quacunque  voluil  fecit,  Nec 

indiget  operibus  suis  tanquam  in  eis  colloeetur  ut 
maneat,  sed  in  stia  aeternitate  persistit,  in  quama- 
nens  omnia  quaecunque  voluil  fecit  in  ccelo  et  ii 
terra.  Ergo  in  quibus  est  ipse  tanquam  indiKeDlii 
continet ,  non  ab  eis  tanquam  iiidigeos  contineiar. 
Stve  sic  inteiligltur :  In  coelo  et  in  terra  ooinia 
quaecunque  voluit  fecit,  vei  in  superioribus ,  vel  ifl 
inferioribus  populi  sui  voluntariam  gratiam  suim 
constituit ,  ne  quis  de  operum  roeritis  glorietur.  > 
Et  sanctus  Hieronymus  :  Deus  autem  noster  in  cmlot 
omnia  qua^cunque  voluit  fecit.  Dcus  in  coeio  sursum, 
dicunt  saucii  ad  illos  iufideles  qui  idola  adoranl : 
Yos  vestros  Deos  de  manu  tangitis,  et  oculis  caroa- 
libus  cernilis ;  sed  noster  Deus  in  coelo  est  siirsum, 


tton  est  penitus  voluntas  Domini  ut  salventur,  psal« 
morum  testimonia  :  Deus  noster  in  ccelo,  omnia 
4fU(ecunque  voluit  feeU  {Psai.  cxiii,  li).  Et :  Omnia 
^fWBcunque  veluit  Dominus  fecit  in  ccelo  et  in  terra^ 
in  mari  et  in  omnibus  abyssis  {PsaL  cxxxrv,  8).  Sed 
longe  sensu  alio  illa  exponunt  doclores  catholici. 
r^os  autem ,  antequam  sanctorum  hinc  expositiones 
ponamus,  illos  intewFogare  volumus,  utrum  volun- 
tate  Dei  angeli  de  coelo,  et  homines  in  paradiso  ce- 
elderint.  Si  dixerint  quia  voluntate  Domini  cecide- 
nint,  plebs  universa  lapidabit  eos :  consequens  enim 
est  ul  dicanl  Deum  casus  illorum  auctorem.  Et  om- 
nes  sciunt  sancium  Gregorium  veraciter  in  homiiia 
34  dicere:  c  Angelorum  quippe  et  hominum  naturam 


iid  cognoscendum  se  Dominus  condidit ,  quam  dum  ^  in  coelo  et  in  terra  omnia  quaecunque  voluii  fecit. 


eonsistere  ad  aeternitatem  voluit,  eam  procul  dubio 
ad  suam  slmilitudlnem  creavil.  >  Si  autem  veritate 
eonvlcti  verum  dixerint ,  non  Dei  voluntate ,  sed 
proprio  iilos  vltio  cecidisse,  manifestum  est  qula 
non  cum  eis,  sed  contra  eos  prolata  ab  Ipsis  faciunt 
testimonia.  Quoniam  sicul  duo  primi  homines ,  non 
Dei  voluntate,  sed  suo  vitio  ceciderunt,  qui,  ut  cre- 
dimus  beato  Augustino  et  cae^^ris  sanctis  dicentibus, 
Dei  gratia  per  poBnllentiam  ad  salutem  in  Gbrisii 


In  his  qui  coeiestem  vilam  agunt ,  et  adbuc  terrena 
carne  duduntur,  impiebit  voiuntates  suas.  De  altero 
vero  testimonio  ex  psalmo  cxl  item  sanctus  Hiero- 
nymus  dicii :  c  Omnia  queecunque  voluU  feeit  in  c(tlo 
el  in  terrUf  in  mari  et  in  omnibus  abyssis  (P<fl'* 
Gxxxiv,  6).  Pro  voluntate  bonitatis  placuit  Deo  in 
excelsasanimas,  in  aridas  menles,  in  saeculi  fluciibus, 
in  profunditatemalitiaefaceremirabilia.  lEtsaDCtus 
Augustinus  ita  per  loca  exponens  didi  :  <  OmKis 


273  DE  PtliEDESTlNATIONE  DISSERTATlO  POSTERIOR.  274 

d^bemas ,  quia  qiiidquid  crealurae  in  coelis  el  In  A     Pnesumunt  nihilominus  Praedestinatiant  sibi  l)eati 


terra'et  in  oronibus  abyssis  est,  a  Domino  factum 
est.  Non  omnia  quae  fecit  coactus  est  facere,  sed 
caasa  omnium  quas  fecit  voiuntas  ejus  est,  necessiias 
coegit  te  facere  domum,  testem,  et  caelera.  >  Et 
paDlo  post :  c  Invenimus  aliquid  quod  libera  volun- 
tate  facimus,  cum  ipsum  Deum  amando  laudamus. 
Noo  enim  ex  necessilate ,  sed  quia  placet.  Unde 
joslis  et  sanctis  Dei  placuit  Dens,  eliam  flagellans 
eos.  >  Et  item :  «  Deus  autem  in  ccelo  ct  in  terra 
oronia  quaecunque  voluit  fecit.  Ipse  tibi  det  gratiam, 
nt  in  te  ipso  faci^s  quod  yis.  Nisi  enim  ipso  adju- 
vanle  nec  in  te  facies  qiiod  tis,  quia  caro  concupi- 
scii  adversns  spiritum,  et  spiritus  adversus  carnem, 
nt  non  quaecunque  yultis  illa  faciatis.  >    Et  post 


Job  libri  sententiam,  ut  yerisimiie  auum  possint 
ostentare  mendacium,qua  dicitnr :  Amma  eju$  quod" 
cunque  voluit  hoe  fecH  (Job  ixiu,  15).  Qnam  expo- 
nens  in  Moralibus  beatus  Gregorius  dicit  (ft^.  xyi, 
eap.  i8) : «  ^c  itaque  ejus  anima  quodcunque  yo- 
luit  hoc  fecit,  ut  inde  quoque  vduntatem  suam  im- 
pieat,  unde  yoluntati  illius  repugnari  videbatur.  > 
£t  ilem  :  «  Aliquando  facere  Dei  est,  id  qood  Qeri 
prohibet  irascendo  permittere.  >  Et  sanctus  Augu- 
stinus  in  libro  de  Bono  perseverantiae  (cap*  6)  di- 
cit :  (  Nihil  fit,  nisi  quod  aut  Deus  facit,  aut  fleri 
ipse  permitiit.  i  Legant  adhuc  contentiosi  cumistis» 
si  non  sufOciunt,  testimonium  quod  posuimus  ex 
libro  de  Spiritu  et  Littera  sancti    Augustini.   Ob 


paiica : «  Quia  nop  solom  in  domo  sua ,  nec  solum  ^  quorum  etiam  controversiam  simplicibus  exponenda 


in  agro  sno,  sed  In  came  sua  et  in  spiritu  suo,  non 
implevit  qaod  yolebat,  clamavit  ad  Deum  qui  omnia 
qnaeconqne  voluit  feclt  in  coelo  et  in  terra,  et  dixit : 
hfelix  homo,  quis  me  tiberabit  de  corpore  mortie 
AvJKs  ?  (ifom.  VII,  24.)  Et  ille  bonus,  ille  snavis, 
lanquam  responderet  ei  continuo  subjecit :  Gratia 
Dei  per  Jesum  Christum  Dominum  nostrum,  Hanc 
ergo  snavitaU^m  amale,  hanc  snavilatem  laudate. 
Inielliglie  Denm ,  qui  omnia  qunecunque  voluit  fecit 
in  c(bIo  et  in  lerra,  ipse  et  in  vobis  faciet  qnod  vul- 
tis,  ips(»  adjuvante  volontalem  209  ^estram  im- 
plebitis,  sed  nondum  potestis,  conntemini  cum  po- 
ineriiis,  gratias  agite,  jacentes  damate ,  erecti  su- 
perbire  nolite.  i 

Ad  qnod  si  veterem  pestera  evomuerint  modemi 
Praedestinatiani,  dicentes  quos  non  vult  Deiis  salvos 
ileri,  qooniam  qoaecunque  voluil  fecit  in  coelo  et  in 
tern,  non  faciteos  volentes,  non  l^cit  confitentes,  et 
non  erigit  jacentes,  quia  ad  mortcm  eos  praedestinavit 
xiemam  ;  et  ideo  postqnam  ceciderint  sic  a  Deo 
dispensantor,  ut  nec  possint  nec  velinl  per  poenilen- 
tiam  liberari.  Respondeat  ^is  Prosper  quod  ex  dele- 
gatione  sedis  apostoUcae  respondit  actione  i5  Yin- 
cenlianis  :  «  Non  veraciter,  inquiens,  nec  sapienter 
boc  dicitur.  Qui  enim  a  fide  et  sanctitate  excide- 
nini,  sicut  voiuntale  prolapsi  sunt,  ita  volunlate  non 
resiirgnnt,  et  dominalum  concupiscentiarum  quibus 
snccubuerunt  sponie  patiuntur.  Si  qui  autem  capli- 


est  Evangelii  Lucae  sententia  qoa  dicilur  :  Conten^ 
dite  intrare  per  angmtam  portam^  quia  multit  dico 
vobi$.  qucprent  intrare  et  non  poterunt  (Luc,  xiii, 
24).  Hinc  Beda  (in  Lucam  cap,  iS)  :  «  Quaenint» 
inqiiit,  intrare  salulis  amore  provocati,  et  non 
polerunt  ilineris  asperilate  delerriti.  Quaerunt  hoc 
amhitione  pnemiorum,  a  quo  mox  laborum  limore 
refugiunt,  non  quia  jugum  Domini  asperum  et  onus 
est  grave,  sed  quia  nolunt  discere  ab  eo  quoniam 
miiis  est  et  humilis  corde,  ut  inveniant  requiem 
animabus  suis,  eoque  fit  angusia  porta  qua  intratur 
210  ^^  viiam.  I  Et  post  paululum  : «  Nam  foria 
sianles  ostium  pulsare  est,  a  beatorum  sorte  secre- 
tos  misericordiam  quam  neglexerant  a  Deo  frustra 
flagitare.  Et  respondens  dicet  vobis  :  Nescio  vos 
unde  sitis  :  quia  tunc  velut  incognilos  Deus  deserit» 
quos  modo  suos  per  vitae  meritum  non  agnoscit.  • 
Et  Gregorius  (Aom.  i5  m  Evang.):  «  Hinc  etenim 
Paulus  dicit :  Ignorae  quoniam  benignitcs  Dei  ad 
pcenitentiam  te  addudt  f  seeundum  duritiam  autem 
tuam  et  cor  impiBnitens^  thesaurizas  tibi  iram  in  die 
irm  et  revelationis  justi  judicii  Dei  (Ronu  ii,  4).  Hinc 
Psalmista  ait :  Deus,  judex  justus^  fortis  et  longani* 
mis  (Psal.  vii,  i2).  Diciurus  quippe  longanimem» 
praemisit  justum,  ut  quem  vides  peccata  delinquen- 
tiomdiupatienterferre,  scias  hunc  quandoque  eliam 
districle  judicare.  Hinc  per  quemdam  sapientem 
dicitur  :  Altissimus  est  enim  patiens  redditor  (Eccli. 


▼ilaiem  snam  gemunt,  etjudicantes  semetipsos  ad  d  v,  4).  Patiens  enim  redditor  dicitur,  quja  peccata 


misericordiam  Dei  mutato  corde  confugiunt,  non  sine 
spiriia  divinae  visitationis  hoc  faciunt.  Haec  enim  est 
imniutaiio  deiterae  Excelsl,  qui  innnmeris  lapsisdat 
P<Bniienliam  ut  resipiscant  a  diaboli  laqneis,  a  quo 
eapiivati  tenentur  ad  ipsius  voluntatem.  Nemini 
aQlem  Deus  eorrectionis  adimit  viam,  nec  quem- 
^m  boni  possibilltate  dispoliat,  quia  qui  se  a  Deo 
avertit,  ipse  et  veile  quod  bonum  est,  et  posse  sibi 
sQsiulit.  Non  est  ergo  consequens,  sicut  putant 
qtii  tali.^  objiciunt,  ut  Deus  quibus  poenitentiam  non 


hominum  patitur  et  reddit.  Nam  quos  diu  ut  con- 
veriantur  tolerat,  non  conversos  durius  damnat. 
Tult  enim  placari  precibus,  qui  scit  quia  portari 
non  possit  iratus  :  cum  adhuc  moram  facit  venure» 
legalionem  pacis  suslinet.  Venisset  jam  namque  si 
vellet,  et  cunclos  suos  adversarios  irucidasset.  Sed 
et  quam  terribilis  veniei  indicat,  et  Umen  ad  vc- 
niendum  lardat :  quia  noi!  vult  invenirequospiioiat, 
qui  venit  quaerere  et  salvum  facere  quod  perierat, 
qui  vult  omnes  homines   salvos  fieri,  et  neminem 


m 


HINGMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


m 


omnes  invjtai,  nec  volentes  repudiat,  nec  invitos^  capitulonim,  quibusnosresponderejassisUs,  qoaito 


capitulo  dicit  :  <  Item  de  redemptione  saDgaiois 
Christi,  propler  nimium  errorem  qui  deliac  cao^a 
exortus  est,  ila  ut  quidam,  sicut  eorum  scriptaiiuli- 
cant,  etiam  pro  illis  impiis,  qui  a  mundi  eiordio  us- 
que  ad  passionem  Domini  in  sua  impietate  mormi 
seterna  damnatione  puniii  sunt,  effusum  eum  di$- 
niant,  conira  illud  propbeticum  :  Ero  monluafO 
mor$,  ero  morsut  tuui,  iufeme  {Ose.  xiii,  14).  » 

Miramur  cur  istorum  compositor  capiiulormn 
omisit  quod  quidam,  ad  confutandos  nos,  quia  non 
recte  dixerimus  Cbristum  pro  omnibus  passum,  11- 
cet  non  omnes  passionis  cyus  mysterio  sint  redeio- 
pti,  impiis  et  peccatoribus,  ab  initio  muudl  prosuis 
sceleribus  in  infernum  demersis  et  aeiernilali^ 
gratlam  Christi  Domini  noslri  deposcimus,  ut  sano  ^  cruciandis ,  diabolum  cum  suis  refugis  angeiis  ^ 


aHigaf,  fiec  adeunles  rejicit,  nec  rbgantibus  deest, 
qol  pwpe  est  omnibns  invocantibus  se  in  veritate, 
scraiaits  eorda  et  renes  Deus,  cui  cum  Patre  in 
nniUte  Splritiis  sancti  debetur  omnis  bouor  et  ado- 
raiio  per  omnia  ssecala  saecniorum.  Amen.  > 

CAPUT  XXVII. 

Raii^  reddendn  (fuarti  cnpituli  incipit,  quod  nos  con- 
tra  Preedeslinatianos  excerpsimus,  quodqne  cnpitn- 
lorum  quas  nobis  dedistis  composilor  errore  nimio 
denotavit,  devocans  in  medium,  ad  exagyerandam 
reprehensionis  nostrce  notam,  Antichristum  et  im^ 
pios  in  sua  impietate  defunctos,  et  ante  adoentum 
Christi  igne  damnatos  mierno. 

Rationem  reddendam   quarti  capituli    adeuntes, 


fldei  intelleclu,  sanctarunique  Scriplurarum  aucio- 
ritatibus,  et  orlhodoxorum  teslimoniis,  ab  obtre- 
elatornm  nostrornm  venundalionibus,  qui  de  no- 
etra  infamatione  sibi  quaerunt  emore  laudis  faroam« 
redimal  nos  qui  redemit  Israel  ex  omnibus  ini- 
quitalibiis  suis,  et  sit  nobis  semper  in  omni- 
nibus  211  et  ubique  iii  Deiiin  proiectorem,  et  in 
Jocum  munilum,  ul  salvos  faciat  nos  ab  haeretic« 
pravitalis  muscipulis  capliosis.  De  hiijus  capituli 
sensu  veteres  Praedestinaiiani  dixerunt,  sicut  Ygi- 
nus  scribit,  et  sanctus  Prospcr  demonslrat  obje- 
clione  9  Gallorum,  quod  non  pro  totius  mundi  re- 
dempiione  Salvalor  sit  crucifixus.  Et  item  prima 
Yittcentianorum  objectione  :  Quia  Dominus  noster 


Aniichrisium  solenl  apponere*  Qiios  curo  aliis  sUil- 
tilia  perditis  in  libro  de  Consolaiione  plMlosopbit 
(partet,  cap,  9)  Boetius  complangit,  dicens:£A«s 
quam  miseros  tramUe  dems  abducit  ignoratuia!  Kt 
sanclus  Gregorius  in  Regula  pastorali  de  talibus 
dicit,  quia  quod  albugo  21S  ^n  oculo,  hoc  arto- 
gantia  agit  in  meute  :  quae  cuin  caDdorem  sibi  justi- 
ti.-e  seu  sapientiae  tribuil,  a  luce  se  supernae  cogni- 
tionis  excludil,  et  eo  claritatem  veri  luminis  nequiF 
quam  penetrat,  quo  se  apud  se  per  arroganiiaa 
exallat,  sicut  de  quibusdam  dicilur ;  Dicentet  eim 
se  esse  sapientes,  stulli  facti  sunt  (Rom.  i,  22).  Scii- 
psil  eniin  quidam  delirus,  quem  supra  memoraviiuafi 
contra  nos  dicens  :  c  De  secunda,  inquiens,  difiiQi' 


Jesus  Christus  non  pro  omnium  hominum  salute  et  ^  tione,  qua  iu  illis  capitulis  diffinitum  est,  quod  sa)- 

redemptione  sft  passos.  Et  Gothescalcus  novorum 

Pradestinatianorum  signifer,  in  libello  ad  Rabanuw 

archiepiscopum  Moguntinum ,  ita  dicil  ad  locum  ; 

i  Illos  omnes  impios  el  peccatores ,  quos  proprio 

fuso  sangulne  Filius  Dei  redimere  venii,  hos  omni- 

potentis  Dei  boni*as  ad  vitam  praedestinatos  irre"* 

iracubiliter  salvarj  tantummodo  velit :  et  rursum» 

iflos  omnes  impios  et  peccatores,  pro  quibus  idera 

Fllius  Dei  nec  corpus  assumpsit,  nec  orationero  ue 

dlco  sanguinero  fodit,  neque  pro  eis  ullo  modo  cru- 

cifixus  fuil,  quippe  quos  pessimos  futuros  esse  pras 

scivit,  quosque  justissime  in  geterna  praecipitandof 

tormenia  praefinivit,  ipsos  omnino  perpetim  salvari 

penitus  nolit.  •  Scripsit  et  alia  siib.  hoc  ^ensu  mul- 

tipliciter  replicando,  quae  |hc  superfluum  duximus  ^  seterno  jaro  jodicio  condemnatis,  Doinious 

ponere,  cum  hinc  quisque  sensum  illius  suflicienter     esse  credendus  sit.  Si  enim  pro  hisp^s  essewf- 

possit  cognoscere.  Scripsit  et  domnus  Prudentlo^     dilur,  cur  eiiam  pro  diabolo  ei  tngelis  ^us  similittT 

in  saepe  memoraia  epislola  ad  Wenilonem  archiepl-      passus  esse  non  creditur?  i  Cui  convenienter  W 

scopuin  suum  .  nro  Ardinnnfln   JF.nt^n    PoriciAPnm      r.viinarpJin  vf^rbis  Dominicis  resDondere  valeimtf  • 


lus  homo  est,  fuit  vel  erit,  pro  quo  CbrisUis  | 
non  fuerit,  quid  aliud  respondere  possumus,  nisiiH 
primum  ipsos  qu|  boc  diffinierunt  sedulp  inierroge* 
rous,  et  adrooneamiis,  ut  vigilanter  e(  fideliter  peb- 
sare  studeant,  ne  forte  minus  coDsiderando  qaod 
dicendum  erat,  contra  Qdom  et  jconscientiam  suin 
talia  dixerint  et  scripserint.  Nam  ul  laceamas  de  bil 
qui  nunc  sunt,  vei  adhuc  usque  ad  finem  sa^culi  fo» 
turi  sunt,  in  quibus  uiique  Antichristus  erit,  cerie  d^ 
illa  innumerabili  muUitudine  impiorum*  qui  fueniol 
ab  inilio  roundi  usque  ad  adventum  Doniiui,  et  U) 
sua  impietate  mortui  el  xternis  poenis  sunl  coii- 
demnati,  nec  ipsos  qui  boe  dixerunt  credere  puU* 
nius,  quod  pro  his  in  sua  impietale  mortuis»** 


«7 


DE  PRiEDESTINATIOlNR  DISSERTATIO  rOSTERIOR. 


t19 


digniutem  humanx  naturse  Deus  Dei  Filius  conces-  A  61  volens  earum  auctorilale  firmare  quod  dobium 


sit,  ttt  Deus  et  bomo  una  esset  persona^  Quare  di- 
lit  apprehendH  f  quia  nos  quasi  recedentes  ab  eo  et 
longe  fugicnles  insecutus  apprebendit ,  et  in  unam 
personnm  nostrae  fragililatis  naturam  sibi  contem- 
peraviu  Hoc  crgo  redimere  debuit  quod  assumpsit. 
Ui  beatus  Gregorius  in  libro  ix  {cap.  28)  Moralium 
dicit :  Augelorum,  inquiens,  spiriius  idcirco  irre- 
missibiliier  peocayerunt,  quia  tanto  robustius  slare 
polerant,  qnanio  eos  caruis  admisiio  non  tenebat. 
HoiBO  vero  idcirco  post  culpara  veniani  meruit,quia 
per  carnale  CM^pus  aliquid  q.uo  semetipso  minor 
esset  accepit.  Unde  et  apud  respectura  judicis  ar- 
giunentum  pietatis  est  b?ec  eadem  infirmitas  car- 
nis.  I 


est.  Origenes  autem,  absque  ullo  divin^vocis  testt«- 
monio,  vim  facere  nUitur  veritati,  et  exslincla  1u- 
cema  invenire  cam.  Faulor  dsemonum,  et  non  bo- 
minum,  crebris  calumniis  lacessit  Filium  Dei,  e't 
denuo  cruciGgit,  non  intelligens  in  quam  profundam 
etborribilem  impielalisvoraginem  detrabatur.  Con- 
sequens  enim  est  ut  qui  priora  susceperit,  suscipiat 
et  qu;e  sequentur,  ut  qui  pro  daemonibus  Cbristum 
dixerit  crucifigi,  ad  ipsos  quoque  dicendum  esse  su-> 
scipiat :  Accipite  et  ediie^  hoc  estt  corpus  meum,  El : 
Accipite  et  bibiley  hic  est  9angui$  meus  {Marc.  x&vi, 
i6).  Si  enim  et  pro  dxmonibus  crucingetur,  ut  no- 
vorum  dogmatum  asserlor  affirmat,  quod  eril  privi- 
legium«  aut  quse  ratio,  ut  soli  homiues  corpori  ejns 


Esi  et  alia  causa  qua  perierunt  irreparabiliter  re-  B  sanguinique  communicent,  et  non  dxmones  quoquc. 


fugi  spiritus,  et  homo  gratia  meriiit  reparari.  Sci- 
licei,  quia  diabolus  propria  periit  iniquitate,  homo 
vero  etiam  diaboiica  persuasione,  sicut  Alcuinus  in 
libro  responsionum  Geneseos  ad  Sigulfum  demon- 
siral.  Unde  ei  sanctus  Ambrosius  in  psalino  Cxviii 
dicit :  f  Fortasse  dicas  :  Qua  ralione  213  ^^^  <^>* 
c\m  sit,  miserieordia  Domlni  plenum  est  coelum^ 
quia  sunt  etiam  spiritales  nequitiae  in  coelestibus. 
Sed  non  ill»  ad  commune  ejus  indulgentiae  donum 
Temissionemquepeninent  peccalorum,  quibus  ignig 
serTatur  xternus.  >  £l  sanctus  Tbc opbilus  Alexan- 
drinus  episcopus  in  secuadi  synodali  epistola  dicit : 
<  Veruui  quid  ista  memoramus,  cum  in  tantam  eru* 
perit  Origeues    vecordiam  »   imo  dementiam ,  ut 


pro  qulbus  in  passione  sanguinem  fuderitt  Sed  nec 
daemones  audient :  Accipile  et  edite,  et  :  Accipite  el 
bibUe^nec  Domiaiis  sua  praecepla  dissolvel,  qui  di- 
scipulisait :  Nolite  dare  sanctum  canibus,  nec  mt7- 
talis  margaritas  vestras  ante  porcos^  ne  [orte  concul- 
cenl  eas  pedibus  suis,  et  conversi  disrumpant  vos 
ifiiutth.  V,  6).  Nam  et  ApostoUis  scribens :  Iffolo  vos 
panicipes  dwmonum  fieri  (t  Cor.  x.  2).  Non  potestis 
%\^oalicm  Domimbibere  et  calicem  da^monoriuM^ 
aon  poteslis  mensse  t)omim  parlicipari  et  mensae 
daemoniorum,  impossiblle  esse  demonstrat,  dsemones 
da  calice  Domini  bibere,  el  de  mensa  ejus  pariici- 
yarL  Cibus  diaboU  ncgatores  Dei  sunt,  Habacuc  lo- 
queote:  Esoa  ejus  electm  {Eabac.  t,16).  Cibus  autem 


aiiud  Salvatori  cnmen  impingat,  dicens  eum  et  pro  C  in^^fmn  mnium  eisecrabilis  ipse  diabolus,  pro 

pbetie  vaticinio  eonerepante :  Deditti  eum  escam  po- 
pulU  jStHiopibus  {Psal.  ixxi,  U).  Ex  quibus  omni- 
Im  approbatur,  Chriatum  pro  daemonibus  non  posse 
cr«ciGgi«  nedsenKmescoi^ris  et  sanguinis  ejus  par- 
tjcipeft  fiant.  Cum  ergo  et  Apostoius  de  Salvatore 
signyUet  ;  Hoc  emm  fecit  •emei  seipsum  offereni 
(^#6r.  viii  2T>5  et  Origeoes  Um  audaciter  iliius  seu- 
tentise  contradicatf  temptts  est  iilud  inferre  :  Terra^^ 
Utfaf  (Bfra,  awii  verbum  Domimf  scribe  wirum  istum 
ajbdicui^um  {Jer.  xxu).  Quis  enun  infernus  baec  mala 
#)ifioipere  potest?  qui  Tartarus  de  rebus  istiusmodi 
eogitave?  quae  gigaatum  insania  tamrebellis  exstitit, 
et  turrem  impietatis  exstruxit?  qu^  libido  iasciviene» 


dxmonibus  ac  spiritalibus  nequitiis  apud  supefos 
affigeudum  erucif  nec  intelligit  in  qiiam  profundunl 
imiiietatis  eorruat  iiaratbrum?  Si  enim  Christus 
pro  bominibog  passus  homo  factus  est,  ut  Scriptu- 
rarum  (estanMir  eioquia,  consequens  erit  ot  dicat 
Origenes  :  Et  pro  daamonibus  passurus  dsemon  fu- 
turus  est  Hocenlm  neceflsitate  eogetur  ut  inferat, 
oe  ab  eo  quod  ooepit  discrepare  videatur  imilator, 
£t  iUi  enim  Ghristo  similiter  loquebantur :  Dcemo' 
Mtiii  kabe$  (Matth*  u,  18).  £t  :  In  Beelzebub  prin- 
cipe  iiemoniornm  epcis  dwmania  (Matth.  xii,  24). 
Sed  absit  nt  pr«  d^onibus  Cltristus  p^ssus  sit,  ne 
et  ipae  dflemon  fiaU  Et  q^i  hoc  credunt,  rursum  crur 


ei&guat  et  oeleiiUH  habeat  Filium  Dei,  qui  nequa»  ^  etdaemonum  amore  deperieoB,  sic  universo  dogmati 

4lll<jm    uK.   ■AM&ikn   AKvAkoik    annnoKAnilil      ila      ACCiinriAt    "  «waMaAiinlS    jli«fA«*aAA«ik»i>   nviiwa  vnAnlic    fium?  11111%  lllv 


qu^doi  ul  senea  Abraba  apprehendit»  ita  assumet 
et  dftmonum,  ut  pro  Hlig  quoqiie  crucifigatur.  Nee 
dMBOiies  pre  soi  Deum  in  passione  cernentes,  cum 
pmHiela  elamabenl  3  Bie  peccata  nostra  pwtavii^  e$ 
pTQ  tioftti  dght;  aeqiie  eum  Isaia  dicent :  lAvore  ejn^ 
Mnatisumus  (Isa.  Liii,  5);  nec  pro  dsemonibus,  sici^t 
j^rohominemgenere,  ftimiam  Ckristus  ducetur  ad 


MWAMMA 


transeunti  divaricaverit  crura  mentis  sufle?  Quis  in- 
taBiwn  de  Sodomitica  vmea  bibit,  ut  inebriatus  vine 
furoris  ejus  toto  corde  conciderit  ?  Quis  Babylonio- 
mm  ita  fluminum  gui^ilibus  irrigatus  vivos  tsrael 
fontes  reiiquit?  quis  egrediens  de  ierusalem,  et 
jeroboam  (ilii  Nabath  imitator  existens,  tot  erro- 
rum  labricalus  aliaria  est,  et  ararum  profana  ihura 

«•ti»/»Anii:i  9  rii«>  noiliait  aI  4Kirnn.  nui  tninora  DCCCa- 


279  UINGMARI  RHEMENSIS  ARGHIEPISCOPI  280 

aduUerinas  eum  docnitproferre  doctrinas;  nec  qHi  Anon  perdidlt  vel  dcjeclus.   >  Et  itera  in  Edicto  ci- 


a  principio  ipsi  viderunt,  et  mini^tri  fuenint  verbi 
Dei.  Nec  prophetarum  chorus,  qui  olim  vocabantur 
Videntes,  haec  eum  instituit :  sed  ipse  suae  mentis 
arbitrio  furori  daemonum  serviens,  etblando  cogita- 
tionum  errore  deceptus,  gregem,  et,  ut  ita  dicam, 
examen  dogmatum  perversorum  per  totum  orbem 
immisit  mentibus  indoctorum.  Iste  est  qui  Assyriis 
Babyloniisque  fluminibus  aperuit  os  suunS,  qui  na- 
vem  Ecclesiae,  oonarum  mercium  plenam  salulis 
docirinae,  fluclibus  operire  conatus  est,  dum  impe- 
ritorum  laude  sustollitur,  et  Scripturarum  sensum 
aliier  quam  se  babet  verilas  edisserens,  gloriatur  in 
confusione.  Quis  enim  tam  innumerabiles  et  garm- 
los  et  verbositatis  atque  imperitiae  plenos  conscripsit 


vibus  Romanis  proposilo  (libro  xi,  epiit.  Z):  c  Per- 
venit,  inquit,  ad  me  quosdam  presbyteros  pervent 
spiritus  homines,  prava  inter  vos  aliqua,  etsanctie 
fldei  adversa  seminasse,  ita  ut  die  Sabbati  aliquid 
operari  prohiberent.  Quos  quid  aliud  nisi  Anticliri- 
sti  praedicatorss  dixerim,  qui  veniens  diem  Sabba- 
lum  atque  I>ominicum  ab  omni  faciet  opere  custodi- 
ri  ?  Quia  enim  mori  se  ei  resurgere  simulabit,  b9- 
beri  in  veneratione  vull  diem  Dominicum  :  et  quia 
Judaizare  populum  compellet,  ut  exteriorem  rilDm 
legis  revocet,  et  sibi  Judaeorum  perfidiam  subdat, 
coli  vuit  Sabbatum.  »  Et  Beda  in  Ghronica  saa: 
ff  Et  vidi,  inquit,  de  mari  bestiam  ascendentem,  et 
dedit  illi  draco  virtutem  suam  et  potestatein  mt-' 


libros,  etinfatigabilistudiodies  noctesqueconjunxit,  B  gnam.  Id  est,  vidi  hominem  saevissimi  ingenii,  d^ 


ut  ermnim  monumentadimiitens  mereretur  audire : 
MuUts  itineribus  tuis  deceptus  es,  Usus  esl  enim 
dttce  pessimo  aura  populari,  et  plurimis  falsae  scien- 
liae  voluminibus  exaratis,  acrebelli  conlra  Deum 
mente  pugnans,  unguento  coelestium  doctrinarum  sa« 
niem  quamdam  et  pulorem  sui  fetoris  imn)iscuit,ul  rur«. 
sumadsuam  animam  diceretur:  Inimunda  et  famosa 
etnimia  iniquilatibus.  Nequeenim  prophetam  audire 
215  ^oluil  commonentem  :  Quare  diligitis  oant/a- 
tem^et  quasritis  mendaeiuml  {PsaL  iv,  3)  Qui  pro 
daemonibus  Gbristum  affigit  cruci,  ut  non  solum 
Dei  et  hominum,  sed  daemonum  quoque  mediator 
fiat.  Yerum  absit  tam  immane  nefas  de  Salvatore 
credere,  ut  lemplum  corporis  sui,  quod  pro  nobis 


tumultuosa  impionim  stirpe  progenitam.  Gui  moi 
nato,  et  per  magicas  artes  a  pessimis  imbuto  ma- 
gislris,  adjungens  se  diabolus,  totam  virtutis  soae 
potentiam,  per  quam  magica  caeteris  omnibns  ma- 
jora  patraret,  individuus  comes  altulil.  Et  dala  est 
poteslas,  inquil,  illi  facere  menses  42,  id  est,  ires 
annos  et  dimidium.  Percusso  autem  illo  perditionls 
filio  9  sive  ab  ipso  Domino,  sive  a  Michaele  archan- 
gelo,  ul  quidam  docent,  et  aetema  ultione  damnaio, 
non  continuo  216  ^^^^  judicii  secuturus  esse  cre< 
dendus  esl.  Alioqu^  scire  possent  homines  illios 
aevi  tempus  judicii,  sipost  tres  semts  annos  inchoa- 
tae  persecutionis  Antichrisii  confesiim  sequeretar.  > 
El  sanctus  Hieronymus,  exponens  sententiam  Da- 


susciure  dignatus  esl,  amissnms,  aliud  slbi  lem-  G  nielis  :  f   Beali,  inquit,  qui  interfecto  Aniicbrislo 


pluiT)  daemonicae  conditionis  affigat,  ul  illoram  qno- 
que  recepta  similitudine  pro  ipsis  patibulum  subeaU 
Obsecro,  fralres  dileclissimi,  ut  ignoscatis  dolori 
aeo  doctrinis  impiis  resistenti.  Dum  enim  impa* 
dentiam  scctatorum  ejus  repercnlere  nitimur,  com- 
pageni  loricae  ipsius  et  venenati  pectoris  fraudulen- 
tias  iii  mcdiiim  protulimus,  ut  illud  quoque  comple- 
retur  in  eo :  Revelabo  ignominiam  tuam^  et  ostendam 
eam  amatoribus  luis  (Ezech.  xvi,  57).  » 

De  Antichristo  autem  sauctusGregorlu^  Inlibro  Mo- 
ralium  xxxi  (cap,  2)  dicit  :  f  Qnia  ei^o  per  undena- 
rium  numeram  transgressio  exprimilur,  hujus  bestlaa 
cornu  undecimo  ipse  auctor  transgressioiiis  judicalur, 
quod  videiicet  parvulum  oritur,  quia  puras  homo 


su|fra  Mccxx  dies,  id  est  tres  semis  annos  dies  45, 
praestolaniur,  quibus  est  Dominus  atqne  satvator 
in  sua*  majesuie  venlurus.  »  El  item  Gregorias  io 
xxxii  Moralium  libro  (eap.  i2) :  f  Quod  per  Danie- 
lem  subjungitur  :  Sine  manu  conteretur  {Dan.  vin, 
i5),  hoc  per  Paulum  exprimitur  :  Quem  DominM 
Jesus  interficiet  spiritu  oris  a«{,  et  destruet  iUwtrS' 
tione  adventus  sui  (II  Thess.  i,  8).  Slne  mano 
scilicet  conteretur,  quia  non  angeloram  beUo,  noo 
sanctoram  certamine  ,  sed  per  adventum  ja^^s 
solo  oris  spiritu  aeterna  morte  ferietur.  »  Et  iiefl 
(eap.iZ) :  f  Sed  quia  quale  slt  iniqttoram  caput 
audlvimus,  nunc  huic  capiti  quae  membra  adhaereani 
agnoscamus.  Quisquls  namque  In  superbia  eiiolli* 


gencratur,  sed  immaniter  crescit,  qni  usque  ad  cob-  ^  tur,  quisquis  avaritiae  desiderils  craeialur,  qoisquis 

luxuriae  voluptatibus  solvitur,  quisquis  iiqusta  ac 
immoderatae  irae  flagris  ignitur,  quld  aliud  quaoi 
Antichristi  testis  est?  Etineplslola  Joannis  apo- 
sloli  scriptum  est :  Et  sieut  audistis  quia  Antkkrittus 
veniet^  et  nune    Antichristi  muUi  sunt  (I  Jo^ 

«!■    stt\    . 


jnnct:im  sibi  vim  angelicae  fortitudinis  proficil. » 
£t  iiem  (cap.  i8)  :  f  Principlum  viarum  Del  Vehe- 
moth  dicitur  :  quia  nimimm  cum  cuncta  creans 
agperet,  hunc  primum  condidil,quem  reliquis  angelis 
eminentiorem  fecil.  »  Etitem  (cap.  i2):  f  Quid.au- 


«v<...^^  v^u^^ 


•  IIa     rkmli/.*.*     l«Me#iM 


»\ 


DE  PlliflDESTlNATlONE  IMSSBRTATIO  POSTERIOR. 


t&M 


operatur  mquitatis  (IlTheMs.Uy  7).Decujuspraecoii)-  A  suis.  Si  omnes,  et  ille  homo  de  quo  agilur,  qui,  ut 


l)iis  ileniin  scriplum  esl :  Ex  nobU  exieruni,  $ed  non 
erantexnobi$  (/  Joan,  ii,  19).  Non  enim  exeunt 
foras  nisi  Anlichristi.  Unde  et  de  iuda,  praecipiio 
ADlichrisio,  lotius  temporis  usquequo  ille  maiimus 
veniat  Anlicthristus ,  scriptum  est  quia  mtitl  diabo- 
lus  in  coT  Judm  ut  traderet  €«m,  et  po^t  buccellam, 
introivit  in  eum  Satana^^  ei  exivit  continuo  {Luc. 
XXII,  3).  Qiii  appellatus  est  filius  perditionis,  sicut  et 
maximusAntichristus.  >  Et  ilem  :  f  Judas  antichri- 
stus  tradidit  eum  qni  veraciter  dicitur  Ghrislus,  et 
colitur  Deas,  qul  e$t  snper  omnia  benedictus  in  sae- 
cnla.  llleaQtemin  tempore  suo  adversabitur  et  ex- 
tolletur  siiper  omne  quod  dicitur  Deus,  aut  quod 
colitur,  ita  ut  in    templo  Dei   sedeat,  ostentans 


scriptum  est,  in  suo  nomine  veniet  Antichristus.  Et 
si  aliquid  aliis  reprobis,  ipsius  scilicet  membris, 
passio  Ghristi  contulit,  nec  capiti  denegavii,  sicut 
catholicorum  senlentiis  ostendemua.  Primo  tamen 
contra  compositorem  capiiulorum,  de  quibiis  agitur» 
de  parte  istius  capiluli  quod  Deus  dederit  responde- 
bimus,  et  tunc  ex  ordine  ad  respondendum  his  quae 
sequuntiir,  ipso  favente,  progrediemur. 

Non  ita  scripsimus,  sicut  compilator  iste  compo- 
suit,  et  quare  capitula  a  nobis  excerpta  ponere  sicut 
sunt  scripta  noluerit,  ipse  viderit.  Gredimus  tamen 
quia  jam  vidit  a  pictoribus  nigrum  colorem  albo 
substratum,  ut  quod  erat  iucidum  ex  tenebrosi  com- 
paratione  clarius  videretur :  et  ideo  noluii  verilatem. 


seipsum  quasi  ipse  sitDeus.  »  De  isto  autem,  id  est  ^  a  nobis  de  veridicis  auctoribus  sumptam,  lcnebrig 


Juda,  post  multa  in  libro  Hypomnesticon  S.  Augu 
stinus  dift  :  t  Talis  est  peritiirorum  omnlum  causa, 
licetculpa  sit  a  culpa  diasimilis.  »  Et  deillo  ejusque 
corpore  S.  Gregorius  in  libro  xxxiii  (cap,  19) 
Moralinm  dicit :  f  Et  videntibu$  cuncli$  pracijntabi' 
rsr.  Cunctis  enim  videnlibus  praecipitabituri  quia 
sterno  tunc  judice  terribiliter  apparente,  astanti- 
boslegionibasangelorum,  assistente  tunc  ministe- 
rio  coelcstlum  potestatum,  atque  electis  omnibusad 
hoc  spectacnlum  deductis,  ista  beUua  crodeliset  fortis 
iDiDedium  capliva  deducetur,  etcum  suocorpore,ld 
est  cnm  reprobis  omiiibus,  aeteniis  gehennaeincendiis 
mancipabitur  cum  dicetur  :Di$cedite  a  me,  maledicti^ 
tn  ignem  217  ^temumf  qui  paratu$  e$l  diabolo  et  angC' 


mendacii  sui  componere ,  ne  minus  incaulos  fallere 
praevaleret,et  facilius  mendax  fidelibus  innoiesceret. 
Scripsimus  namque  de  Prospert  verbis,  et  ipsius  ac 
aliorum  orihodoxorum  sensibus,  cap.  i  :  f  Ghristus 
Jesiis  Dominus  noster  sicut  nullus  homo  est,  fuit, 
vel  erit,  cujus  natura  in  illo  assumpu  non  fuerit,  ita 
nuUus  est,  fuit,  vel  erit  homo,  pro  quo  passus  non 
fuerit,  licet  non  omnes  passionis  ejus  mysterio  redi- 
mantur.  Quia  vero  omnes  passionis  ejus  mysterio 
non  redimunlur,  non  respicit  ad  magnitudinem  et 
pretii  copiosiutem,  sed  ad  infideUum  et  ad  non  cre- 
dentium  ea  fide  quse  por  diiectionem  operatur,  respi- 
cit  partem  ,  quia  j|18  poculum  humanae  salutis , 
quod  confectum  est  de  infirmiute  noslra  et  virtute 


li$eju$  (Matth.  xxv,i5).>  Unde  quia  homo  erit  repro-  ^  divina,  habet  quidem  in  se  ut  omnibus  prosit,  sed  si 


bus  et  cnput  reproborum,  eorum  scUicet  et  aliorura 
omnittm,quiab  initio  mundi  usque  ad  adventum  Do- 
mini.qnosistorum  compositorcapitulorum,in  suggil- 
laiionem  nostram,  ^temis  poenis  traditos  in  testimo- 
uiQin  deduxit,  «edet  eorum  quipost  adventum  Domini 
usque  ad  flnem  mundi  in  infidelilate  et  perseveranti 
iniqnitate  ad  ejuspertinebunt  consortium,  cum  iii  pro- 
ximode  eisdem  reprobis  quid  catliolici  doctoressen- 
tlant  scribemus,  quiscunque  caluniniator  nosier  se 
aniese  ponat,  et  utrum  nos  [^er  Antichristum  falsa 
scripsisse  possit  revincere  videat,  et  si  defensores  atque 
sdjntores  catholicos  magistros  contra  illum  invenire 
non  potuerirous,  cum  tripudio  de  nobis  triumphet. 
Horoinem  quippe,  ut  praemisimus,  et  sanctus  Paulus 


non  bibitur  non  medelur.  »  Paret  quia  sicul  dixit 
non  scripsimus  conlra  illud  propbeiicum ,  Ero  mor$ 
tua,  0  mor$ ;  ero  morsus  tuus^  in[eme  (0$e,  xiii,  i4)« 
dicentles,  quia  vero  omnes  passionis  ejus  mysterio 
non  redimuntur,  non  respicit  ad  magnitudinem  et 
pretii  copiosilatem,  sed  ad  infideHum  et  ad  uon  cre- 
denlium  ea  fide  qua;  per  dilectionem  operatur,  re- 
spicit  parteni.  Meque  eniin  saiicttim  Gregorlum  in 
homilia  ^.  quando  hxc  scrtpsimus ,  dixisse  nescivi- 
mus  :  «  Per  liaiic  electi,  qui  quamvis  in  IranquiUita- 
lis  sinu,  tamen  apud  inferni  claustra  teoebaniur,  ad 
paradisi  amosna  reducti  sunt.  Quod  ante  passionem 
dixit,  in  resurrectione  sua  Christus  implevit,  Si  exai" 
tatu$  fuero  a  terra,  omnia  traham  ad  me  (Joan.  xii, 


et  sanctus  Gregorius  et  csteri  quique  doctores  iUum      3i).  Omnia  etenim  traxit,  qui  de  electis  suis  apud 

futurumdicunt  et  nos  credimns,  et  quilibet  reprehen- 

sor  noster  denegare  non  volei.  Et  si  homo  erit,  licet 

diabolo  comiie  plenus,  in  quanium  homo  quanquam 

'eprobus  morietur.  Quem  Dominus  Jesus,  sicut  scri- 

ptom  est,  interficlet  spiritu  oris  sut,  et  destruet 

illusu^tione  advenlus  sui :  quando  sicut  fulgur,  quod 

*»»•  nKoriente  el  paret  in  occidente,  erit  adventus 


inferos  nuUuin  reliquit.  Omnia  absiuHt,  utique  ele- 
cla.  Neque  etenim  infideles  quosque,  etpro  suis  cri- 
minibus  seternis  suppliciis  deditos,  ad  veniam  Domi- 
nus resurgendo  reparavit :  sed  Ulos ex  inferni  daustro 
raptfiit,  quos  suos  iii  fide  ei  actibus  recognovit.  i  Et 
hinc  diximus,  quia  qui  non  redimuntur,  non  ad  pretH 
copio$itatem^  $ed  ad  in/idelium  respicit  jfartem^  Sub- 


ti^j-.  -« 


>»<>    aI.AVM    t\A«i 


HINGMARI  RflEltBMStS  ARCHtEPiSCOPI 


284 


e)u$  my$tefiB  r«dtm«itmr/ Sed  el  quando  liaee  8cri^  A  profuil.  Sicnt  enim ,  inquk  Paulus,  in  Aim  mm 


psimns ,  non  igiioraTimus  sanclum  Augiislinum ,  iii 
•Caialogo  haireseon  ad  QuodvuUdeum  diaconuni  scri- 
■plo ,  oologesiflio  loco*  liaeresim  descripsisse  de  qua 
dicit :  «  Est  haepesis,  quse  dicit  descendente  ad  Infe- 
ros  Clirislo  credidisse  incrednlos,  et  omnes  exinde 
liberatos.  >  Et  venerahilem  presbylerum  Bedam  tn 
cxpositione  prirn»  Epistol»  Petri  (cap,  5)  scnpsisse 
legimus  :  f  QnMara  buiic  iocum  ita  interprelahis  est, 
quod  consolationem  iUain,  de  qua  dicit  apostolis  Do- 
ininus,  Mulli  propkeios  et  justi  cupierunt  videre  qum 
vos  videlts,  et  non  viderunt ,  et  audire  quw  auditii  et 
non  audierunt  [Matth,  xiii,  47),  de  qua  el  Psalinista: 
Defecerunit  inqnil,  oculi  mei  in  eioquium  tuum,  (/»- 
tentes  quando  consolaberit  me?  (Psal.  cxvni,  8i.) 


mcnun/tir,  iiu  et  in  Christo  omnes  timficabuntur  (/ 
Cor,  XV,  ^^ ).  Hincsanctus  Ambrosius  inComine&io 
ipsius  EpistolGC  :  «  Hoc  dlcit,  quia  Bicnt  Adaivpee- 
cans  inortem  invenit,  et  lenuit,  ntorones  ex  cjiis 
origine  dissolvantiir,  ita  et  Chrislusnon  peccans^el 
per  hoc  vincens  mortero  (  quia  qui  non  peccal  vin- 
cit  mortera,  quia  mors  ex  peccnlo),  omnibus  qvl 
simt  ex  ejus  corpore  acquisivil  vitam ,  id  est  resiir- 
rectionero.  Quamvisergo  generaiem  omntbus  (ribue- 
rit  resurrectionem ,  ut  sicut  in  Adam  omiHS  siie 
jnsli  sive  injusli  mqriuntur,  ita  el  in  Chrit^to  oDUieg 
tain  credentes  quam  difiidentes  rosurgant,  liceiqui- 
dam  ad  poc^nam :  inereduli  tameji  vivificari  videntnr, 
quia  corpora  sua  recipient,  jam  non  morituri,sed 


Sancti  qiiiescentes  in  inferno  desideraverint ,  qupd  *  passuri  poenam  in  eis  slne  ftne,  quodcredere  oolue- 


Ikcc,  descendente  in  inferna  Domiiio,  etiam  his  qui 
in  carcere  erant ,  et  increduH  quondani  fuerant  tn 
diobus  Noe,  consolatio  vel  exhortatio  prxdicata  fue- 
rit.  Haec  ille  dixerit.  Sed  cathoHca  fides  babet,  quia 
<lescendens  ad  infema  Dominus,  non  incredulos  inde, 
sed  fideles  solummodo  suos  educens ,  ad  coelestia 
regna  secum  perduxerit :  neque  exulis  corpore  ani*- 
mabus,  et  inferorum  carcere  scelerum  inclusis,  scd 
In  hac  viia  vel  per  seipsum,  vel  per  suornm  exempla 
sive  verba  fidelium,  quolidie  vias  vitse  demoosiret.  • 
Quapropter  diximus:  f  Pro  omnibus  Christus  passuB 
fuil,  licet  non  omnes  passionis  ejus  mysierlo  redl- 


runt. «  £i  beatus  Joannes  Chrysoslomus  in  libro  de 
Reparatione  hipsi :  «  Scrlptara,  inquit,  dfcit  quiaet 
peccatores  induent  incorruptionem  ,  sciiicei  non  ad 
honorem  vibe ,  sed  ad  diulurnitatem  supplicii  pro- 
futuram.  i  Et  sanclus  Hilarius  in  expositione  psaitti 
cxviii  (ven*  22 ) : «  Exprobrat  enim  superbis  alqve 
malediclis  cur  niiul  in  sacrainenlo  sanguinis  soi  at- 
que  mortis  utilitalis  sux  esse  existlmaveriot,  ean 
iUe  nostri  causa  et  oatus,  ei  passus»  et  moriBW 
sit.  I  220  ^l  tl^in  idem  sancius  Hilarius  coneo^ 
dans  sancto  Ambrosio  in  psalmo  i.v  {vers,  8),  dicU: 
«  Sicut  exspeetaverunt ,  inquit ,  animam  meam ,  pr9 
nikilo  ttUvoM  facies  iilo$ ,  tn  tra  poputo$  deduces,  No- 


niantur,  el  quia  iion  omnes  rediiuuntur,  non  ad  pretH 

magnitudinem,sed  ad  non  credenlium  respicit  par»- -,  vus  hic  prophel»  sernio  est , ut eos  qui  cxspecianl 

lem.  •  Et  mioniam  in  tlft  orocessu  reddendae  ra-     animam  suam  ad  nihilum  Deus  salvet.  Et  cum  aliud 


quoniam  in  219  processu  reddendae  ra- 
tionis  de  Isto  capitulo  ^x  catholicorum  dictis  osteo- 
dere  procurabimus,  quod  caihollce  scripsimus,  quia 
Ckristus  pro  omnibus  pastus  fuit^  licet  non  ontnecpai- 
$ionis  ejusmysterio  redimaniur,  Scilicet  et  pi^o  iiis, 
qui  anie  adventum  illius  exstiterunt,  sed  et  pro  biB 
quos  passio  illins  in  carne  invenit. 

CAPUT  XXVUI. 
Qualiter  de  impiis  in  $ua  impietate  defunctis  oense- 
runt  catholici  f  pro  his  etiam  passum  fuisse  DomU. 
num,  licet  non  ejus  passionis  mysterio  ad  salutem 
perpetuam  sint  redempti, 

Verum  et  pro  his  qui  post  passionem  et  resurre- 
clioneni  ipsius,  etexorli,  et  exorluri  sunl  usquc  in 


ait  ad  nibilum ,  aliud  salvari ,  nunc  saJns  quse  in  eoi 
iiet  in  nihilum  sil.  Esl  ergo  quod  salvetur  in  nihi- 
Kim,  estpiane,  quidquid  rosurrectione  oonoessade- 
mulatione  non  dignum  est.  Nani  cum  omws  caro  re- 
dempta  in  Christo  sit  ut  tesurgat,  et  omnem  atfi^ 
stere  ante  tribunal  ejus  neeesse  sit»  uon  tanien  om- 
iiibus  gloria  et  honor  est  promiscuos  resurgeodi. 
Quibus  ergo  tantum  resurrectio,  noo  etiam  deffi»- 
tatio  est  tributa,  hi  saivantur  in  nihilum,  In  in 
enim  dedncenlur  hi  i^opuH  quibus  ad  pcenae  sensua 
aahis  resurrectionis  est  constitula.  A  qua  irs  eri* 
piendos  nos  Apostolus  poliicetur  dicens  :  Oiion<«» 
<i  cum  adhuc  peccatore$  e$$emus ,  Ckri$tu$  pro  nobis 


finem  sseculi,  ut  demonstremus  non  timere  nos  ca-  d  mortuu$  «i,  mutto  maqi$  ju$iifieati  m  saR^ain^  «;«• 


lumnias  istius  obtrectaiorrs  noslri ,  quid  de  reproliis, 
quos  In  suo  quario  capiiulo  ad  revincendos  nos  in 
medium  devocavlt ,  senserunt  et  scripserunt  catho- 
lici ,  utrum  quiddam  eis  passio  et  resurrectio  Christi 
contulerit,  elsi  nihil  illis,  eorum  exigenlibus  cul- 
pis ,  ad  salutem  profuerit ,  osl.endamus.  Quoniam 
cerlum  est,  si  aliquid  eis  passio  Domini  contnlit , 


ealvabmur  per  eum  ab  ira,  (fiom.  v,  8).  Pro  pecca- 
loribos  igitur  ad  salutem  resurrectionis  est  mo^ 
tuus,  sed  sanctificalos  in  sanguine  soo  saivabit  «b 
ira.  I  Et  item  sanctus  Ambrosius  iD  Epialoia  ad  Co^ 
rinthios :  «  Quld  est  autem  reos  ease^  nisi  poentf 
dare  mortls  Domini?  Occisus  est  enim  pro  bisqai 
beneiicium  ejus  in  irritum  dncunt.  •  Et  km  sanctis 

Hilariiia  in  lihrA  m  rin    Pidd  (iih.  ii«  de   Tfiniiate)\ 


»6 


DE  PRJlDiESTINATIONE  jOISSERTATIO  POSTERIOR. 


91» 


wre,  Ad  vUan  pielaiis  ex  JropieUiis  morte  tranc-  J^  cnice  exailatus,  el  unigenitus  Dei  Filios  pra  muodo 


euado.  De  qua  morte  ail  apogUilus  Paulii«  :  Erg0 
omues  mortui  sunt  ^  et  pro  omnibug  morluu$  est ,  «1 
qui  vivunt  jam  non  tibi  tnmnt ,  $ed  ei  qui  pro  ipm 
moriuu$  e$t ,  tt  resurrexit  (  JI  C^r.  iii ,  i4).  Omn«9 
itaqoe  luoriui  simC  io  peccatU,  nenine  prorsus  ex« 
cepto,  sive  originaiibus ,  sive  eiiam  vokioute  addi* 
tis,  vel  ignorando,  vel  «ciendo  nee  facicndo  quo^ 
JQSinm  est ;  ei  pro  omnibiis  roprluis  vivus  inorluu» 
esiuaus,  id  esl,  nuUum  habcas  omnino  peccatorum: 
ui  qui  per  remissiouero  peccatorum  vivunt,  jam  non 
sii>i  vivani ,  sed  ei  qui  pro  omnibus  morluus  esl 
propUir  peccaia  noslra ,  et  resurrexil  propter  justi- 
fiaiiooein  nosiram  :  ui  credentes  in  eum  qui  justi- 
Ijcat  impium ,  ex  impielate  jusUficati ,  tanquam  ex 
morie  vivi/icati ,  ad  primam  resurrectioiiem  quae 
nuijc  e-t  ptriinere  possimus.  Ad  banc  eiiim  primam 
periineat  qui  beaii  erunt  in  aeternum  :  ad  secundam 
Tero ,  de  qua  mox  loculus  esi ,  ei  beaios  periinere 
doeebit  ei  miseros.  Ista  esl  misericordia ,  illa  judi- 
cii.  Propier  quod  in  psalmo  scriptum  esl :  Miseri' 
cordiameijudicium  cantabo  tibi,  Domine  {Psal,  c,  1).  » 
De  isiis  omnibus,  qui  aui  ad  misericordiam ,  aui 
aiijudicium  perlinebmii.  quicunque  calumniaiorom 
noslrorum  voluerit,  excipiat  si  poluerii,  de  quo 
supra  scripsimus ,  Antichrislum.  Propterea  oi  noft 
221  ^^  vcrbis  Prosperi  scripsimus,  quia  c  Chri- 
sius  pro  oujnibus  passus  est,  iicet  non  omnes  pas- 
sionis  ejus  mysterio  redimantur  :  quia  vero  omnes 


sii  datus,  ut  in  eo  omnibus  parata  sii  salos,  so^ 
omiiis  qui  credii  in  euiu  non  pereai.  c  Tamen  et  saii» 
cius  papa  Leo,  in  epistola  ad  Leooem  Augustam 
(epist.  97,  cap.  i),  breviler  elluculent^r  boruiw  »eiH 
sum  testimoniorum  ei  sancto  Evangelio  exponit  di- 
eeiis  :  4  EfTnsio,  ioquii,  jusli  pro  ii^natis  sanguinls 
Cbristi  tam  fnit  dives  ad  pretium,  ut  si  universitM 
captivorum  in  redemptorem  suuro  crederet,  nullum 
diaboii  vincula  reiinerent.  i  Quse  sii  aut^m  univ^i- 
siias  oapiivorum,  Aposiolus  demoustrai  dicens :  £« 
»}io  isse  omnes  in  c^ndemnatioHem,  wi  quo  omne$ 
peccaverum  {Rom.  v,  46).  Qiiae  enim  major  potes; 
^gse  capiivitas,  quam  de  Dei  filiis  diaboii  fijios,  e( 
de  paradisi  incolis  fieri  asiernae  perdilioni  obnoxiosT 
B  Tesiimonium  autem  apostolicum,  quod  subjunxU 
capitulorum  compositor  ad  suam  coqfirmandam 
senlentiam,  qiiod  Chrtstus  non  sii  pro  omnibus  pas<« 
sus,  licei  ncm  omncs  passionis  ejus  rojsterio  redi* 
maniur,  nihil  euro  juvat,  nisi  ut  scriptum  eat :  Sii:i*l 
spina  in  manu  temulenti,  sic  i»  ere  ttuUi  parabpla, 
{Prov.  XXVI,  9).  Primum  enim  ipsum  asaoletvulnerar?. 
Si  veraciier  verara  intelMgeBtiam  proponere  lectori- 
bus  voluisset,  convenienlius  bas  duas  senteotias  4a 
Epislola  Pauli  ad  Hebraeos,  secundum  «uum  ordi- 
nem  poneret,  sicut  tesiimonia  evangeliea  eo  or-r 
dine  qiio  ab  Evangelisia  sunl  posita,  ponere  stu* 
duii.  Ait  enim  Aposiolus  2&S  »<*  Hebraeos  :  Gratia 
Dei  pro  omnibus  gnstavit  ntortem  (Hebr.  \u  9).  Bl 


passionis  qjus  mysterio  noo  redimuniur,  iion  ad  pro- ..,  posl  plura  :  Semel^  inquit,  oblatus  est  ad  muUorum 
lii  magnitudinem,  sed  ad  non  credeniium  respicit      exhaurienda  peccata  {Hebr.  ix,  St^).  Wnde  videamu» 


parlero.  >  Unde  et  sanctus  Cregorius  in  homilia  9 
Ezechielis  dicii :  c  Nolandum  quia  posiquam  mala 
parentum  deXunctorum  dixerat,  mittens  proplietam 
ad  filios  dicii :  8i  forte  vel  ipsi  audiant  et  forte  quie- 
feant  [Esech,  iii,  11),  Quid  cst  dicere  vel  ipsi,  nisi 
(|uia  eorum  patres  qul  in  culpa  defuncli  sunl,  audire 
noluerunt? »  Et  Prosper  contra  Gallos  aclione  9  di- 
cit :  fl  Redemptor  mundi  dedil  pro  mundo  sangui- 
nem  ^uom,  ot  roimdjis  redimi  ooluit,  quia  lucem  to- 
nebr»  non  reeeperunl;  et  ienebrn  receperunt,  qui* 
bus  dicit  Apostolus :  Fiiisiis  aliquando  tenebrw^  nune 
mem  Htx  in  Domino  >  {Epkes.  v,  8).  Et  hoc  est, 
quod  compiiator  isto  \%  capitule,  lioet  non  recio 


qualiter  sancius  Joannes  Girysostomus,  c^us  testi- 
moniis  apostolica  Sedes,  et  eiiam  sanctus  Augustl* 
nus,  in  libris  suis  multoiies  ntuntur,  ad  revincendo^ 
bsereiicos  has  duas  sententias  expoauerit.  Ait  onlm 
de  prima  :  c  Ei  ilie  quidem  propter  Dei  gratiam,  qoas 
nobis  data  esi,  haec  passus  est.  Qot  prapriOy  inquiW 
Filio  non  pepercit ,  sed  pro  n^bis  omnibu^  tradidU 
illum.  Cujus  rei  gratia?  non  onim  debebantur  hM 
nobis,  sed  graiia  hoc  feoit.  »  £t  post  aliquanta  fi 
c  Ei  ipse  quidem  pro  omniiros  mortuus  esL  Qui4 
auiem  si  non  omnes  creduni?  llle  quod  suura  ©f«l 
implevit.  >  Ei  Item  de  alio  testimonio  t  4  SemM « 
inquit,  oblatus  est  ad  multorum  auferenda  peccatth 


sensu  suljungons  contiottaviA.  f  lllud  uot)is  simpli«-  jk  0"^'"®  raoliorura,  et  non  omnium?  Qui^l  "oo  omnoa 

" ....  crediderunt.  Pro  omnibus  quidem   moriuiM,  bmi 

est,  quantum  iii  ipso  est,  ejus  momenti  ast  illa  mora» 
cujus  momenti  est  oronium  perditio.  jNoo  autom 
omoium  peccata  abstulit,  propier  quod  nolueruBt.  i 
Et  sancUis  AugusUnus  in  psalmo  xa.iii : «  Nam  al 
crux  ipsa  et  pro  ipsis  persequeutibos  facta  est.  Indo 
sunt  posiea  sancti,  qui  in  emn  crediderunt  q«em 
ipsi  occiderunt.  >  Et  itein  idem  ki  Ubro  vi  (cap.  i) 
contra  Juliauura  :  c  Unus,  iiiquit,  pro  omnibus  mor- 
tuus  est :  ergo  omnes  roortui  suni :  osiendens  fkmi 


citer  et  fideliter  teneodum  ac  docendum  placei  juxia 
evangelicam  et  aposlolioam  veritatem,  qned  pro 
iUis  datum  pretium  teneamiis,  de  quibus  ipse  Do* 
niiaus  noster  dicit ;  Sicut  Moyses  exaitavit  serpenlem 
in  desertOf  ita  exaltari  oportet  fUium  homimsy  ut  om- 
nis  qui  credit  in  ip^um  non  peteat^  sed  habeal  vitam 
etemam.  Sie  enim  Deus  diiesii  mundum,  ut  FHium 
suum  uniyemlum  darelf  ut  omnis  qui  credil  in  eum 
ma  pereat,  sed  hab^  ^w»  tetemam  {Joan.  iii,  li). 
Quod  ^icet  exposilione  non  indigeat,  quoiuam  Do- 


Rr  hMi 


M7 


HlNGMARI  RHEMENSIS  ARGHIEPISGOPI 


pro  omnibos  morluns  est,  ergo  omnes  mortui  sunt.  A  tium  yiam  Taceret  hum|p«  natarae  ad  incorruptionis 
~  recursum,  gratia  Dei,  sicut  supra  dictum  est,  pro 

omnibus  gaslavit  mortem,  et  lertia  die  resurgens 
exspoliavit  inrernum.  i  Et  venerabilis  presbyter 
Beda,  in  exposito  Evangelii  Marci :  f  Soius  orat  pro 
omnibus,  sicut  et  solus  patitur  pro  unlversis :  et 
quomodo  pro  nobis  maledictum  crucis  factus  est,  et 
flageilatus,  et  crucifixus,  sic  pro  omnium  salnte  qnast 
noxius  cnicifigitur.  i  Et  in  Epistola  prima  Peiri 
{cap,  i  $ub  /inem.) :  c  Sicut  ergo  incorruptibile  est 
pretium  Dominic»  passionis,  ((ua  redempti  sumus, 
ita  etiam  incorniplibile  est  sacramentum  fontis  sacri, 
quo  renascimur :  quae  ita  sibi  invicem  connectim- 
tur,  ut  unum  nobis  sine  altero  salulem  conferre  ne- 
queat.  Quia  nimirum  Dominus  ita  nos  tempore  in- 


Vide  quia  consequens  esse  voluit,  ut  intelligantur 
omnes  morlui,  si  pro  omnibus  mortuus  est.  Quia 
ergo  non  in  corpore,  restat  ut  in  peccato  esse  mor- 
tuos  omnes,  si  pro  omnibus  Ghristus  roorluus  est, 
nemo  neget,  nemo  dubitet,  qui  se  non  negat,  aut 
dubiUU  esse  Ghristianum.  >  Et  sanctus  Dionysius  in 
libro  de  ecclesiaslico  principatu,  cap.  5 :  c  Pro  om- 
nibiis  enini  thearchica  beatitudo,  etsi  benignilate 
divina  procedit  ad  panicipantium  ejus  divinorum 
commnnionem  :  sed  non  foris  secundum  substan- 
tiam  immol)iiis  stationis  et  stabililalis  fl|.  i  Et  san- 
clus  Gyprianus  in  libro  de  Oratione  DominicK  : 
€  Quid  docuit,  inquit,  unitalem?  sicorare  unum  pro 
omnibus  voluil,  quomodo  in  uno  omnes  ipse  porta- 


vit.  I  Et  sanctus  Hieronymus  in  libro  xiv  Isaiae  B  camaiionis  suae,  sacro  sanguine  simui  omnes  rede- 


propheise  :  €  Ghristus  cum  iniquis  repulatus  sit,  ut 
iuiquos  redimeret  a  peccato,  et  omnibus  omnia  fie- 
ret,  ut  omnes  salvos  faceret.  i  Et  item  Augustinus 
in  libro  de  Gorreptione  et  Gratia  (cap.  i6  in  fine)  : 
ff  Quis  magis  dilexit  infirmos,  quam  ille  qui  pro  om- 
nibus  est  factus  inQrmus,  et  pro  omnibus  ex  ipsa  est 
infirmitate  crucifixus?  i  Et  item  Ambrosius  in  psalmo 
cxviii :  <  Et  hicquidem  solqnotidie  superomnes  ori- 
tur.  Mysticus  autem  sol  ilte  juslitise  omnibus  ortus 
est,  omnibus  venit :  omnibus  passus  est,  et  omnibus 
resurrexit.  Ideo  autem  passus  est,  ut  tolleret  pecca- 
tum  mundi.  Si  quis  autem  non  credit  in  Ghristo, 
223  generali  beneficio  ipse  se  fraudavit.  Sed  quod 
solis  est,  praerogativam  suam  servat :  quod  impru- 
dentis  est,,communis  a  se  graiiam  lucis  excludit.  i  ^ 
£t  sanctus  Basilius  Gappadocus*,  in  sermone  de 
psalmo  quinquagesimo  nono  :  f  Moyses  quidem  san- 
guine  agni  Israeliticos  postes  obsignaverat :  tu  vero 
dedisti  nobis  signum,  ipsum  sanguinem  veri  agni 
immaculati,  qui  oblatus  est  victinia  pro  totius  mundi 
salute.  I  Et  item  sanctus  Leo,  in  epistola  ad  Juve- 
nalem  episcoporum  Hierosolymiianum  {epi$i.  72): 
€  Veram  igitur  Ghristi  generationem  cnix  vera  con- 
flrmat.  >  Et  post  pauca :  i  Ut  aulem  repararet  om- 
nium  vitam,  recepit  omnium  cansam,  et  vim  veieris 
chirographi,  qnod  solus  inter  omnes  non  debuit,  pro 
omnibus  solvendo  vacuavit :  ut  sicut  per  unius  rea-> 
tain  omnes  facti  fuerant  peccaiores,  iia  per  unius 
innocentiam  omnes  fierent  innocentes.  Inde  in  omnes 
manante  justitia,  ubi  est  humana  suscepta  natara.  i 
El  sanctus  Gregorius  in  libro  Moralium  decimo 
qoarto  {cap.  22) :  t  StulU  quoque  de$piciebanl  me.  Ac 
sl  aperte  diceretur :  Ipsi  me  eliam  despexerunt,  pro 
qaibuB  sanandis  stultitiam  praedicationis  assumpsi, 
id  est,  ut  per  camem  Verbi  sanarentur :  et  ab  ipsis 
despectus  sum,  pro  qnibos  stultus  aestimari  veritus 
non  sum.  i  Et  in  libro  tricesimo  quinlo  {cap.  9) : 
c  Gonsolanlem  quippe  in  passione  Dominus  minime 


mit,  ut  nos  quoque  nostro  tempore  viritfm  per  re- 
generationem  baptismi  ad  consortium  ejusdem  re- 
generationis  pervenire  debeamus.  i  Et  sanctus  Pros- 
per  contra  Galios,  recapitulatione  nona  :  i  Qui  dicit 
quod  non  pro  toiius  mundi  redemptione  Salvator 
sit  crucifixus,  non  ad  sacramenti  virtutem,  sed  ad 
infidelium  respicit  partem,  cum  sanguis  Domini  no- 
stri  Jesn  Ghrisl-i  pretium  totius  sit  mundi :  a  quo 
pretio  extranei  sunt,  qui  aut  delectaii  captivitate 
redimi  noluerunt,  aut  post  redemptionem  ad  eam- 
dem  sunt  servitutem  reversi.  i  Ei  conira  Vin- 
centianos,  actione  prima:  t  Gum  ilaque  propter 
224  un^m  omnium  naturam,  et  unam  omniam 
causani  a  Domino  nostro  in  veritate  susceptam, 
>  recte  omnes  dicantur  redempti,  et  umen  non  omncs 
a  captivitate  sint  eruti  ,  redemptionis  proprieus 
haud  dubie  penes  illos  est,  de  quibus  princeps  mundi 
missus  est  foras,  ei  jam  non  vasa  diaboli,  sed  mem- 
bra  sunt  Ghristi.  Gujus  mors  non  iu  impensa  est 
humano  generi,  ut  ad  redemptionem  ejus  eiiam  qui 
regenerandi  non  erant  pertinerent :  sed  ita,  nt  quod 
per  unicum  exemplum  gestum  est  pro  universis, 
per  singolare  sacramentum  celebraretar  In  singnlts. 
Poculum  quippe  immortaiitatis,  qood  confectum  est 
de  infirmiiate  nostra  et  virtute  divina,  habet  qui- 
dem  in  se  ut  omnibus  prosit ;  sed  si  non  bibitar, 
non  medetur.  >  Ex  his  verbis  sancti  Prosperi,  et 
supradlctorum  catholicorum  sensibus ,  hoc  unde 
ratio  agilur  capitulum  quartum  excerpsimus  :  sicut 
quilibet  lector,  cui  haec  conferre  placuerit,  facile 
invenire  valebit.  Quae  numero  pauca,  virtute  praeva- 
lida,  ad  demonstrandam  unius  Evangelici  et  duornm 
ex  Apostolo  testimoniorum  «xplanationem  interim 
posuisse  sufficiat,  donec  plura  nec  minus  forlta  or- 
ibodoxorum  huic  capitulo  testimonia  subjungamus. 
CAPUTXXIX. 

Ratio  redditur  de  duobu$  ^ua?,  nece$sitate  eompultit 
in  hoc  quarto  capitulo  verbi$  beati  Proiperi  in$e- 


m  DE  PRiGDESTirsATIOlNE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  m 

nuUus  estt  fvlt^  vel  erit  homo,  pro  quo  pas$u$  C/iri-  A  possel,  qua  hiimano  generi  propitinrettir  Deus,  nisi 
itut  non  fuerit^  licet  non  omnes  passioms  eju$  my 


tleno  rei/jmaii(iir.  Gum  siitlicientissime  dici  po- 
toerit  quod  Prosper  dixit  contra  Gallos  in  aclione 
9:  c  Nulhis,  inquiens,  omnino  est  ex  omnibos  ho- 
minihus,  CQJns  nalura  in  Ghristo  Domino  nostro 
fiospecu  noD  raerit.  >  Et  item  ad  locum  :  c  Gum  i(a- 
qne  rectissime  dicatur  ^alTator  pro  totius  muiidi 
redemptione  crucifixus,  propier  veram  humanae  na- 
lane  susceptionem»  et  proptcr  eommunem  in  primo 
homine  omniQm  perditionem.  i  Et  cuntra  Vincen- 
tianos  {resp.  I) :  c  Gum  itaque  propter  unam  om- 
nium  naturam,  et  unam  omniuro  causaro,  a  Domino 
nostro  ia  Teritate  susceptain,  recte  omnes  dicantur 
redempti,  el  tamen  non  omnes  a  captiviute  sint 


omnium  cuusa  medialor  Dei  et  hominum  carnem 
susciperel?  >  Et  item  :  <  Ul  autem  repararei  om- 
nium  vitaro,  recepit  oinnium  causani.  Et  sanctus 
Hilarius  in  libro  secundo  de  Fide,  Horaani  generis 
causa  Dei  Filios  natus  ex  Virgine  est  et  Spiritu  san- 
cto,  ipso  sibi  in  hac  operatione  famulante,  et  sua 
Dei  videlicet  inumbrante  virtute,  corporis  sibi  initia 
consevit,  et  exordia  carnis  instituit,  ut  hdmo  factus 
ex  Virgine  naturam  carnis  in  se  acciperet,  perque 
hujus  admistionis  societatem  sanctificatum  in  eo 
universi  generis  humani  corpus  existeret.  i  Et  san- 
ctus  Ambrosius  in  libro  de  Paradiso  {cap.  40) : 
I  Salva  tamen,  inquit,  erit  per  fUiorum  generationem 
(1  Ttm.  ii),  inter  quos  generavit  et  Ghristum.  Neo 


eruli.  I  Et  quae  necessitas  ftierit  demonstramus.  B  illud  oiiose,  quod  non  de  eadem  terra,  de  qua  pla- 

GothescalcQS,  ut  prsmisimus,  in  libello  ad  Rabanuin 

arcbiepiscopum  scripsit :  i  Rursus  illos  oinnes  im- 

piofi  et  peccatores,  pro  quibus  idem  Filius  Dei  nec 

corpus  asBumpsit,  nec  orationeni,  ne  dico  sangui- 

nem,  fudit,  nequepro  eis  nllo  modo  cnltifiius  fuit.  i 

Ei  post  hoc  scriptum  capilulum,  quidam  rusticus  de 

Mm  schola  libellum  contra  haec  capitula  scripsil, 

SS5  <^  is^  inseruit :  Nam   si  diligenter  con- 

sidereuir,  nescimus  si  etiam  de  quolibet  bomine 

dici  possit,  at  omnium  hominum  naturam  nascendo 

assufflpseril.  Quae  a  quibnsdam  de  Golhescalci  schola 

djseola  dici  audivimas.  Ideo  licet  non  discordantes 

>  verbis  Prosperi,  et  sensu  catholioo  orthodoxorum, 

eipressias  ista  conscripsimus.  Unde  et  de  quorum 


smatus  est  Adam,  sed  de  ipsius  Adae  costa  facta  sit 
mulier  :  ut  sciremus  unain  tn  viro  et  muiiere  corpo- 
ris  esse  naturam,  unum  fontem  generis  humani.  > 
Et  in  hjmno  eoclesiastica  consuetudine  frequeDtato 
dicit  ad  Ghristum  :  Tu  Patris  sempiternus  es  Filius, 
Tu  ad  tiberandum  suscepturus  hominemt  non  horrui» 
sii  Yirginis  uterum.  Tu^  devicto  mortis  aeuleOf  apO' 
ruisti  credentibus  regna  cadorum.  Et  quomodo  in- 
telligi  debeat  226  4"^  sanctus  dixit  Ambrouus  : 
Tu  ad  liberandum  suscepturus  hominem  :  quia  ut  a 
majoribus  nostris  audivimus,  tempore  baptjsmatiB 
sancti  Augustini  hunc  hymnum  beatas  Ambrosius 
fecit,  et  idem  Augustinus  cum  eo  confecit,  in  capite 
libri  de  Bono  conjugii  eiponit  dicens  ;  c  Quoniam, 


doclrina  illud  assumpsimus,  rationem  devotis  qui-  C  inquit,  unusquisque  homo  humani  generis  pars  est, 

et  sociale  quoddam^est  humana  nalura,  magnumque 
habet  et  naturale  bonum,  vim  quoque  amicitiae,  ob 
hoc  ex  uno  Deus  voluit  omnes  homines  condere,  ut 
saa  societate,  non  sola  similitudiiie  generis,  sed 
etiam  cognationis  vinculo  tenerentur.  i  Exponitur 
etiam  in  hoc  hymno  quia  omtiium  naturam  pro  om- 
uibus  liberandls  Ghristus  assumpsit,  sed  credentibus 
regna  coelorum  aperuit.  Et  sanctus  Augnstinus  in 
libni  de  Prsedestinatione  sanctorum  :  i  Gur  diversa 
est  gratia,  ubt  natura  communis  est.  i  Et  plura  aiia, 
qux  in  libellis  coromemoratis  contra  eosdem  colle* 
gimus. 

Haec  de  prima  quasi  non  necessaria,  sednon  irra- 
tionabili  expressione  sinl  dicta.  Alterum  antem  est 


busque  homiliier  reddimus.  Sanctus  siquidem  Atha- 
nasias,  in  epistola  ad  Epictetum,  dicere  non  dubi- 
laTJt :  c  In  ipso  Verbo  humanum  vere  naturaliter 
61  Maria,  secandum  divinas  Scripturas,  et  vere 
erat  corpus  Salvatorrs.  Veruin  autem  erat,  quia 
simiie  erai  nostro.  Soror  etenim  fuit  nostra  Mariay 
quooiam  omnes  ex  Adam  sumus,  et  hoc  nunquam 
aliquis  dubitavit.  i  Et  sanctus  Augustinus»  exponens 
psalmum  ▼igesimum  nonum  {Prwfat.  in  enarrat.  2) : 
«  Exatlabo  le,  DominCf  quoniam  suscepisti  me.  Om- 
&is,  inquity  homo  in  Gbristo  unus  homo  est,  et 
ttnius  Ghristianorum  uniis  hoino.  i  Et  in  psalmo 
xxsiv  :  c  Maria  et  Adam  :  Adam  mortuus  est  pro- 
pier  peccatum,  et  caro  Doniini  ex  Maria  mortua 


{estpropterdelenda  peccata.  I  Et  iupsalmoxxxv:  Dqaod  expressius  superaddidimus ,  ubi  in  quarto 
<  Nascimur  de  Adam,  ut  moriamur ;  surgimus  per 
Clihstam,  ut  seniper  vivamus.  Quando  portamus 
unaginem  terreni  homiuis,  bomines  sumus,  quaiido 
portamus  imaginem  coelestis  hominis,  filii  hominis 
uimus,  quia  Ghristus  fiUus  hominis  dicius  est. 
Etenim  Adam  homo  erat,  sed  filius  hominis  non 
€nt.ldeo  ilii  pertinent  ad  Adam,  qui  desiderant 
I  camalia  bona.  Horumur  illos  ut  filii  sint  horoinum. 


capilulo  scripsimus  :  c  quia  vero  omnes  passionis 
^us  u)yslerio  non  redimuntur,  non  respicit  ad  ina- 
gnitudinem  et  pretii  copiositatem,  sed  ad  inlidelium 
et  ad  non  credentium  ea  fide  quae  per  dileciionem 
operatur,  respicit  partem.  i  Superaddidimus  autem 
Terbis  Prosperi  ad  non  credentium,  ea  fide  quse  per 
dilectionem  operatur.  Quod  ideo  superaddidimus, 
quiaGothescalcus^-^  ^ — 


S91 


HlNGlf  ARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISGOPI 


lum  gratuitus  esse  reparator  dignatus  est  et  refe-  A  serpeniem  in  deserlo,  ita  exaUaH  oportei  lUium  kmi' 


Ctor  :  nuUius  autem  reproboruin  perpetualiler  esse 
yoluil  Salvator,  nullius  redemptor,  et  nullius  coro- 
nator.  Ilem  ad  quemdam  complieem  suum  :  Absit 
procul  a  me,  ui  vei  illud  solummodo  velim  somniare^ 
nddum  semei  susurrare,  ut  nuUum  eorum  perpetua- 
iiter  secum  periturum  antiquus  rapere  valeal  anguis, 
pro  quibus  redimendis  lam  preliosus  Deo  Patri  Do- 
mini  Dei  nostri  FUii  sui  fusus  esl  sanguis.  Amen.  » 
H;ec  iegentes  inielleximus  diabolici  viri  sensum, 
xolentis  evacuare  copiositatem  Ghristi  sanguinis, 
pretium  scitieel  nostnB  redempiionis.  Unde  et  ad 
eiimden^  coin^licam  suum  scripsil :  c  Baptismi  enim 
sacramftnio  eos  emit,  noB  autem  pro  eis  crucem 
Attbiit,  nec  nortem  pertulit,  noque  sanguinem  fu- 


nis,  ut  omuis  qui  crediji  in  ipsum  non  pereai,  sed 
kabeat  viiam  wternam  (Joan.  iii,  14).  Yenerabilis 
presbyler  Beda  in  hon)ilia  f^  4ieil  :  «  Quia  sieut 
illi,  qui  exaltatunv  pro  signo  serpentem  aeneuni  aspi- 
ciebant,  sanabafnUir  ad  teinpus  a  temporaria  Moriei 
el  plaga  qiKim  serpenlium  raorsua  uilalerant,  ita  ei 
qui  mysierium  Dominicse  pasakmift  credendo,  omi- 
fitendo,  sinceriter  iraitando,  aspidant»  siUvantttr  in 
perpetuum  ab  Ofnni  morte,  quam  peeeafide  i«  anima 
pariler  et  earne  contraxerant.  Unde  reel»  suljmHri- 
tur,  ut  omnis  qui  credU  in  tpfwn  non  p^ftat^  §ed 
habeat  vilam  teternam,  Cujus  quidem  verbt  patei 
sensus,  quia  qui  credit  ia  Gbristum,  non  ioiiira  per- 
ditiouem  evadit  paHiariHn^  sed  et  viiam  percipit 


dii.  >  Unde  quod  ipse  mendose  atque  perniciose  ad  ^  seternam^  sieui  GregoHus  in  prsfata  bemilia  dicit 

Tunc  eleiiira  veraciter  iidelea  snimiSi  si  qmd  verbia 
promittimos,  operibiis  iroplemus.  Hiae  JoMnesait: 
Qui  dicit  st  nosseDeum^  et  mattdata  ops$  non  ctttlodii^ 
mendax  0st  (l  Joan»  ii,  4).  »  Et  Proaper  in  libro 
Senteniiaruiif,  cap.  3d4^  t  Qui  ergo*gaiides  baptisni 
percepiienet  vive  in  fm\  boraini^  MmctlUile:  et 
tenens  fidem  qu»  per  dilectivnem  operalnr  ^  bate 
bonuin  qtiod  nondum  habes,  Ht  |iront  libi  qaod 
babes.  i  El  item  Beda  in  Epistoka  HoM  :  Tu  mdis 
quoniam  unus  est  Beus,  Bene  faci$t  et  dcemanee  cre- 
dunt  et  contremieBunt»  Me  pntes  qui»  magnaia  aliquJ 
facis  SS9  credendo  unvm  Deam  esne,  hoc  enun  ei 
daemones  lisKimii  ^  non  soinm  Denm  Fatrem,  sed  el 
Filium  Dei  credwni.  U«de  drcil  Lwuis :  EMebent 
etiam  diemonim  a  muttiSf  eiamanlim  e$  ^etuia  faie 
tu  e$  FHius  Bel,  el  inarepane  nan  $inetit$em  loqui^  qui$ 
$ciiban$  ipsum  esse  Chtistum^  Ei  post  aKquania  : 
c  G^edere  vero  in  Deom  seli  novermf  qtii  dHigoat 
Deum,  qw  no»  sohim  nonirne  Gbrisliai»  sunl,  sed  el 
liictis  et  vita  :  qiila  aine  dileoiione  fide»  inmUesl, 
oum  dilectPMpe  flde»  GMsti&n^,  sine  dlfeeticne  fides 
dsemonis.  >  £l  sequentla  qns^  ibi  ptoiieqifilur. 

£i  qttalitev  fideles  atquc  infidele»  de  bnptiamaie 
seniiani,  idem  venerabilis  presbyter  Heda  iii  homilia 
Evang^^lti  {homitia  I  de  Saneii$) :  Etai  komo  es 
Phari$wi$  Nicodemu$  nomine  ^  laltoe  et  eatlioHee 
prosequitur,  et  sic  ad  locum  dicil :  c  fMst  hsec  Ecde* 
sia  mater  qu»  general  novil.  CaHerntti  ecfiiis  insi^ 


copiesafli  redempilonem  Gbristi  sanguiuis  voluit 
cetorquerek^  veraciter  et  fideiiter  ad  modiciialem 
ac  dttbieiatem,  imo  et  infideiitatem  inridelium  et 
iKm  credentium,  sacrarum  Seripttirarum  et  ea- 
tboMcorttni  aucierUate  sulKiiti ,  rejecimtis  cnipaift. 
El  ideo  interposuiiHus  :  «  ad  infidelium  et  noit  cre^ 
deniium,  ea  fide  qua  per  dilcciionem  operatur, 
reapieit  partem*  i  Scilket  quia  hasc  soia  fides  eai, 
qjia  flalvnnwr  credentes»  227  Gseterum  et  dsemones 
creduBl,,  el:  ooniremiscuHt,  ei  nec  infldeltsest  sine 
HMf  sieut  sanetufrGregorius  in  libro  quarlo  Diaio* 
gjoruffi  dicit  {(>ap.  311) :  c  Audenier,  inquiens,  dtco, 
gui»  sine  fide  neque  infideUs  vivit.  t  El  post  pauea  : 
c.ttabeal  etiam.  infideles  fidem^  sed  utanam  in 
Deiim,  qiiaiii  u  utique  baberenl,  infideies  nou  e»- 
sent.  K 

El  venerabiiis  presbyter  Beda  iii  Epistola  Jacobi 
(Mp.  i) :  r  Ita  et  fides ,  si  non  halHierii  opera,  mor- 
toa  est  in  aeroetlpsiiy  si  non  operibus  charitatie 
qiribiis  reviviseal  animetur.  JSeque  buic  senteutim 
eontraiinm  esl  quo^  Dominiiis  ail :  Qui  erediderit  et, 
beepti%atu$  fuerit^  $4Uvu$  erit  (Matth.wi,  16).  Subin* 
tcfligendum  namque  ibi  est,  quod  tantnmmodo  vero 
crednty  qiii  exercet  operundo  quod  credii.  •  Hinc  ett 
sanctus  Grcforius  iu  boinilia  Evangelii  vigesima 
nena  dicii :  c  iLttfM#fl|rn  ttmv«r«iim  mttmittm,  prcedicate 
Evangelium  omni  creaturw:  qui  crediderit  el  baptiza" 
tu$  fuerit,  $edvu4  erit:  qui  verot  non  erediderit,  con- 


demnainiwr,  Foriaase,.  inquil,  unusquisque  apud  se*  jv  pteniium  videtur  lalis  eiiire  de  ronle  quaiis  intravit, 


metipsum  dioat:  E|^>atnicred«tii,saivttsero.  Venim 
dicit,  si  fidem  operibus  teoeat.  i  £t  reliqua,  qusa 
ibi  noiissima  multis  prosequitur.  Par  quoque  est  ei 
testimoniutt,  quodistecofUratiictor  noster  in  suggilla** 
tioaem  nentrai»  cemposuia  dieens :  <  Sie  enim  dHexi$ 
Bem  mundumt  u$  FUimm  suum  ttmgenitum  daret,  tt# 
omni$  qui  eredkin  tpnim  noit  p^eet^  $ed  habeae  viiam 
tBiernm  (Jwmi  iiHt  16)«  Vera  etenim  fides  est,  ue 
GregeriuB  m  iMnilia  pnefiila  dtcit,  quft  in  hoc  qiie^ 


cotumqiie  ladus  esse  quod  agflnr.  >  Beams  queque 
Felrus  aposlolad  dicit :  Et  voe  nunc  eimiiie  fenrmet 
salvos  fttcit  fHtpHsma,  non  earnis  depoMo  eordium, 
$ed  conscientice  bonte  interrogati&  M  Beum  (/  Petf.  nu 
24).  E3L  qne  senlemla  idetn  deda  dfieit  (iit  epiet.  I 
Petri^  eap.  5)  :  <  Dbi  esl  enliii  eenscientfa  hoim,  nisi 
nbi  esi  et  ftdei^  non  ficta  ?  Itocsef  namque  aposieles 
Paulus,  qura  /iniepracepti  estehierkae  4e  corde  puro, 
et  coneerentia  ik)na,  et  fide  non  fieta  (/  Tim.  i,  5).  i  Ei 


DE  PRiflDESTINATlONE  DISSERTATIO  POSTERIOR. 


Alioqui  nonniilfi  linereiici  confilenlur,  mnlii  scliisnia- 
tici,  inulli  falsi  cathotici,  Jcsiim  Ghristum  in  carne 
¥eniss<',  sed  confessionem  suam  factis  neganl,  non 
habemio  charitatem.  Charitas  quippe  Dei  Filium 
adduxit  in  carnem,  et  ideo  quis(iuis  non  habet 
cbarilatem,  negat  iUum  ifi  carne  venisse.  Talisque 
gpirituiD  ex  Deo  non  hahere  convincitur.  »  El  item, 
I  fi(tce$t  victoria  qute  vincH  mHndnm,  fide$  noUr»  (/ 
Joaa.  V,  I).  Illa  nimirum  fides,  qu;e  per  dilectioncm 
aperaittr.  i  El  item  Betla  (In  epittolamJacobi^  c,  i) : 
(  Hoc  ipioque  tempore,  sl  qui  Aitper  ad  fidem  venions 
baplismum  acceperit,  et  proponens  tolo  corde  Dei 
senare  pnecepta ,  mox  de  hac  luce  migraverit, 
juslificalas  utique  per  fidem  sine  operibus  migravit, 
quia  lempiis  operandi,  unde  fidem  probaret,  ipso  in 
(fim  credidit  Deo  disponente  non  habuit.  At  qui 
perceptis  sacrainentis  longo  supervivunt  tempore, 
Decbonis  iosistere  curant  operihus,  his  inculcahdum 
est  quod  beatus  Jacobus,  proposilo  exemplo  fidei 
siraul  et  operum  Abrahae ,  mox  siibdidit  dicens : 
Tideiit  quoniam  ex  operibus  jusiipcatur  homd,  et  non 
exfidetantum  ?  {lac.  ii,  24).  Quod  ail  ex  opertb», 
significat  ex  operibas  fidci :  quia  perfccia  opera  sine 
flde  nnllus  habere  potest  :  fidem  verO  sine  operibus 
niuiti,  si  illis  operum  tempus  non  adsit.  De  qualibu^' 
dictum  est :  Raptus  est  ne  matttia  tnutaret  intellectum 
iiliu$,  aui  fictio  deciperet  animam  illius  {Sap»  it,  if).  i 
Sed  ei  in  talibus  ip^  fides  opus  est,  sicut  scrjpHiiin 
esl  ia  EvsngeHo,  Hoc  est  antem  opts  Dei,  «t  eretktHi^ 
in  eum  quem  misit  Hle  (Jxfan,  vi,  2^).  l^uod  opu* 
operaior  qui  In  eum  credit,  qaia  229  ^^^^^  'P^ 
credttlitas  ver»  fldes  esl,  qua»  per  dilectionem  ope* 
ntir,  cr«denido  in  ilhim  qoi  justificat  tmpium,  et 
CQJusomnia  opera  sunt  in  tide,  sine  qua  quisqtie  atf 
bapiismatis  sacramentum  accedit,  bJiptismatis  sacray 
menio  renovari  non  valet,  quia  Spiritus  sanctus, 
quoin  filios  adopiaiiuir  dfsciplinae ,  eflhgit  ficlum,  et 
aufert  se  a  cogitationibus  qnoe  stuit  siiiB  intelleciti. 
Cnde  sanctES  Ambrosius  in  Epist<da  ad  Galaias  dicit : 
«  Quia  sine  spititu  non  erat  plehum  nomei»  filic- 
rnm.  i  Et  item  idem  in  libro  de  Sacramentis  :  <  lA 
baptismate  spiritus  mentem  renovat,  aqua  proficit  ad 
lavacrura,  sanguis  spectat  ad  pretium.  Sacri  fbntis 
onda  nos  abiuit,  sanguis  Domini  nos  redimit,  Sptri* 
Iqs  nos  per  adoptionem  filios  Dei  facit.  >  De^  qua  in 
borailia  Evangelii  30>  sic  sanctus  dicit  Gregorius : 
<  Ipse  namque  Spiriius  sancius  amor  est.  Unde  ei 
Joaniies  dicit :  Deus  charxtas  est  (/  Joan.  iv,  8).  Qui 
ergomente  inlegra  Deum  desiderat,  profectojam 
Iidbet  quem  atnat.  Meque  enim  quisquam  posset 
I>eiim  diligere,  si  euin  quem  diligit  non  haberet.  > 
Ecee  quomodo  etiam  in  bapiismate  tam  in  parvts 
quam  in  magnis  agit  fldes  qnx  per  dilectionem  ope- 
raiur,  sicui  sanctus  Augastinus  in  libro  quarto  con- 
ira  Julianum  dicit :  c  Sed  forte  dicis  :  Ergo  infantcs 


fllli  nftn  /«M/K.^» 


A  incorporantur  Christo.  Responde  noMiS,  sF  pfaeei, 
fidc  an  infidelit:ite  a  porenttbus  ad  ecclesiam  depor* 
(antur?  dileclione  sahttis,  an  otWo  perdiHonis  patfH>- 
nis  a  parentibus  offerunlur,  a  paEronis  sacerdotlbas 
itidem  ofrernntur ,  n  saceniotibus  exsnfllatttur  et 
eiorcizaniur ,  ut  a  potestate  diabolt  emantur?  In 
rtorie  Christi  baptizantur,  ut  moriis  ejtts  simHffit-- 
dini  compfantati  peccato  utique  morlartttnrt  VcRs 
nofis  hsec  omnia  geri  fide  quaR  per  dilcctiOnem  ope- 
rJilUT,arc!atusarctissime  respondebls,  nfsi  impudent( 
ft-onle  mentiri  prjesmnendb  decreveris.  t  Et  ffcnr 
idem  in  scxto  tibro  {cap,  i) :  <  Nam  quomodo  repor-^ 
tat  bonum  ut  inlrel  in  regnnm  Def ,  sf  hod  nftportat 
quisque  quod  gessit,  nisi  quia  pertinet  ard  parvufnm', 
eiiam  quod  per  alicrum  gessit.  id  est  crcrfrdit?  Sicrri 

Biiaqne  quod  credit  penfnet  ad  eum  nt  rcportei  bo- 
num,  hoc  est  percipiat  Dei  rcgnunv,  sic  atf  emn  per- 
tiiiet,  eliamsi  non  credfdit,  ut  reportet  condemha- 
tionis  judicium,  quia  evangelica  est  et  Ipssr  sententia' 
dicendo  :  Qui  non  crediderit  condemngbinf  {Mare^ 
tvi,  16).  I  Et  post  pauca  :  c  AKenum  qtifppe  opus 
est  cum  credit  per  altcrnm ,  sicut  aliennm  opus  fuit 
cuni  peccavil  ii?  allero.  Nec  nos  dubffamus  qnhi' 
baptismate  delictum  omne  mundetur,sed  renascendo 
quis(iue  mundatur.  Qiiod  ergo  non  adinrit  nisf  rege- 
neraiio,  non  cessai  irahere  generatio.  i  Teiicrabilis 
quoque  preshyter  Beda-  in  expositionre  Eva«gelii 
Marci  :  « Iniuendum  sane  quantum  proprfa  cnjiisque 
fldes  apud  Deum  vafebit,  ubi  tantum  vafuit  alieira, 
ul  toius  homo  repente ,  230  ^^^  ^  tnterius  exto*' 

G  riusque  jam  salvatus  exsurgeret,  afionrafque  merito 
alii  laxarentur  erirata.  IJnde  ef  pfura:  in  s^e  com'< 
memoratis  libeflfs  contra  obtreccatores  nostroftexeoN 
pla  posuimus ,  quae  hic  congerere'  nune  snperflttum 
ducimus.  Praisertim  cnm  ifla  qmcmiqne  dignaftus 
fuerii  legere ,  collecta  quasf  inr  fasdcvits  sifr  ccfcri* 
taie  et  sine  allqua  dKflcuftace  tatebK  cognoscere. » 

CAPUT  XXX. 

Q,uod^  exceptis  his  duabus  quasi  syllabicis  sententiis^ 
mtiil  in  hoo  capitulo  ^osuimnSf  nrsi  quod  9X  (^eat\ 
Prospefi  wr^  nteepmus, 

Modo  auicm  his  duabus  excepiis  superaddftHmi^ 
bus ,  de  quibus  rationcm  reddlflimtt^,  vfd^mos  si 
iransverso  ungue,  ut  diclttH',  a^sensfbfrsF  besrti  Vw- 
speri  in  descriptlone  quarvf  capitiiti'  de^immu». 
I^ProspCT  actlone  %- (re»pon9ion&  9)  CDiftnt  Gallos 
dicit  :  f  NulltTS  omnino  est  ex  oiMiibuH  ImniHubas» 
cujus  naiara  in  Christo  DomincF  nosUKi  su9ceptft  non 
fuerit.  >  Et  item  Prosper  contrtf  OaH^:  i^enm^  ila- 
qnc  rectissim^  dieatur  Salvai^r  pro  totiiws  mundi  re- 
dcmptione  cruciflxus,  propter  vevmn  bumeoas-naCQ' 
r»  sttscepifonem ,  et  propier  oomiinmeiii<  in  priiito 
homiiic*  omnium  perdiHonem.  p  Ei  oentra>  Ylnceii- 
tianos  {resp,  i)  :  f  Ei  tamcn  non  eHMies  bomiiies  a 
captivitate  sunt  erutt.  v  Et  nos  scrfpshmifi- :  Itaml^ 


>^i  .*^..tf  «.. 


295  BINGMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISGOPI  29S 

tor  sit  craclflzus ,  Don  ad  sacramenii  virlulem,  sed  A  dixeramus  anctoriiative  resisteret.  Si  autem  et  de 


ad  infidelium  respicit  partem ,  cum  sanguis  Domini 
nostri  Jesu  Ghristi  pretium  totius  sit  mundi.  i  Et  nos 
scripsimus  :  Quia  vero  omnes  pauionis  ejus  mysierio 
non  redimuntWf  non  respicit  ad  magniludinem  et 
pretii  eopiositatem^  sed  ad  infidelium  respicit  parlem. 
Prosper  aclione  prima  contra  Yincentianos  (resp,  i) 
fikii :  c  Poculum  quippe  immortalitatis ,  quod  con- 
fectum  est  de  infirmitate  nostra  el  virtute  divina, 
babet  quidem  in  se  ut  omnibus  prosit;  sed  si  non 
bibitur»  non  roedetur.  »  Et  nos  scripsimus :  Quia 
poculum  humancB  salutis  quod  eonfectum  est  de  infir- 
mitate  nostra  et  virtute  divina^  hahet  quidem  in  se  ut 
ommbus  prosit ,  sed  si  non  bibitur  non  medetur.  In 
quibusverbis  si  aliquam  syllabam  non  autem  sensum 
immutavimus,  non  perstudlum,  nequeper  arrogan-B  ipsi  qui  illa  reprehenderant  contra   ea  scribunt, 


errore,  conscientia  se  remordente,  corrigere  voluit, 
el  ideo  de  medio  ista  abrasit,  et  praecedentes  soos 
errores,  et  subsequentes  nostras  indebitas  reprehen- 
siones,  penitus  absumere  debuit. 

CAPDT  XXXI. 

De  decem  et  novem  capituiisj  quce  compilator  capittt^ 
torum  nobis  a  regia  dominadone  datorum ,  in 
suggillatione  nostra  eommemorat ,  et  de  aliis,  sive 
qu(e  nos  passim  scripta  invenimus  ^  sive  quos  a 
quibusdam  ievibus  quairendo  adinvenla  audivimus. 

De  decem  siquidem  et  novem  capitulis,  quae  coro- 
memorat ,  nunc  ad  alia  occupaiionibus  devocati 
scribere  supersedimuS.  Et  quia  audivimus  quoniam 


tiam  accidit,  sedquia  librum  ejusdem  beati  Prosperi 
prae  manibus  non  habuimus ,  et  spatium  ut  afferri 
valuisset,  instanlia  Cbristianae  devotionis  vestrae  co- 
gente,  sicut  ipsi  melius  scitis ,  venerabilis  princeps 
noster  Karole  rex  gloriose,  obtinere  nequivinlus» 
compelientes  nos  coarctatione  dignissima ,  dantes 
exemplum  ex  libro  Hieronymi  de  optimo  genere  in« 
terprelandi,  quia  non  tanium  quaerebatis  alienae  com- 
positionis  verba,  quam  sincerae  et  episcopalis  con- 
scientiae  catholica  documenta. 

231  ^^^  praemissa  de  quibus  rationem  reddidi- 
rous,  subnexuit  ex  ordine  capituiorum  compositor : 
c  Porro,  iuquit ,  capitula  numero  decem  et  novem, 
syilogismis  ineplissime  et  mendacissime  a  quodam 


exspeciamus  donec  videamus  si  aliquis  fuerit  qui 
ipsa  nitatur  defendere ,  vel  quid  contra  illa  scribens 
nitatur  asserere.  Alia  nihilominus  capitula  77  quo- 
dam  offerente  suscepimus  ,.quonim  superscriptio 
talis  est :  c  Recapitulatio  totius  operis,  et  capitulun 
S3S  primum  haloetur  hujusmodi :  <  Dicis  quadruvio 
regularum  quatuor  totius  philosophiae  omnem  quae- 
stionem  solvi.  Respondemus  nec  illud  quadnivium, 
nec  ullas  mundanae  sapientiae  senteniias ,  ad  omnem 
quaestionem  solvendam  sufBcere  absque  gratia  Dei 
et  fide,  quae  per  diiectionem  operatur,  ac  veraci 
studio  et  sanctarum  scientia  Scripturarum.  Novissi- 
mum  vero.  Dicis  analhematizare  le  eos  qui  geminam 
praedestinationem  dicunt ,  aut  praedeslinationes  pla- 


Scolto  conclusa»  ubi  non  argumentum  fidei,  sed  C  raiiter  efferunt.  Respondemus  tibi  potius  convenire* 


potius  Gommentum  perfidiae  patet,  nulla  omnino 
phiiosophica  arte,  ut  arroganter  a  quibusdam  jacta- 
tur,  constructum»  sed  inani  fallacia  et  deceptione 
imperilissime  confusum ,  a  pio  auditu  fidelium  pe- 
niius  explodimus.  Et  ut  talia  et  simiiia  caveantur» 
per  omnia  auctoritate  Spirilus  sancii  interdicimus.  > 
De  hoc  capitulo  quaedam  dempta  invenimus  ex  eo 
quod  nobis  ante  triennium,  sicut  supra^memoravi- 
mus,  in  Nieifa  villa  Rhotoinageusis  episcopii  com-> 
roisistis.  Ibidem  enim  scripium  habetur  :  Porro 
capitula  quatuor,  quae  consiiio  fratrum  nostorum 
niinus  prospecte  suscepta  sunt,  propur  inutilitatem, 
vel  etiam  noxietatem,  et  errorem  contrarium  veri- 


qui  yeritatem  judiciorum  Dei  tanlisper  impugnas, 
fldem  dictorum  veracium  negas,  sensa  Patrum  per 
omnia  reverendorum  fidelissima  depravas,  et  ea 
insuper  novus  faisitatum  inventor  enuniias,  qu» 
nullus  antehac  dixisse  vel  scripsisse  ullatenus  repe- 
ritur.  >  Quorum  auctores ,  vel  potius  sibi  compa- 
gnatores»  et  in  quibusdam  veritatis  impugnaiores, 
jactiiantur  a  multis  Prudentius  episcopus,  et  Joannes 
Scottigena.  Sed  nos  nec  credere  nec  conftrmare 
volumus ,  quod  documentis  certioribus  demonstrare 
non  possumus.  Interim  tamen  illorum  contentionibus 
nos  immiscere  noluimus ,  usque  dum  liquidius  coguo- 
scamus  ad  quem  finem  contentionem  suam  quicun- 


tati,  sed  et  aiia  capituia  numero  decem  et  novem,      que  sintilli  perduxerint,  recordantes  Sapieniis  pro- 


syliogismis  ineptissime  et  mendacissime  conclusa,  et 
reliqua  sicut  et  bic  compositor  iste  modo  disposuit. 
Unde  miramur,  si  iste  in  oompilandis  iiiis  fuit  capi- 
tulis,  hoc  quod  tunc  in  eis  tam  studiose  inseruit, 
quare  de  islo  eradere  maiuil.  Et  si  in  illis  capitulis 
compositor  iste  non  fuit,  quomodo  tam  consonanter, 
ut  in  nullo  alio,  excepto  isto  loco,  et  de  sequenti 
capitulo,  de  quo  unum  elinxit  aposlolicum,  sicut  suo 
loco  monstrabimus ,  deviaverit  vel  immutaverit » 
neque  transverso  capiiioaconcordi  sententia  exorbi- 


verbii  :  ^icut  qux  apprehendit  auribus  canem^  sic  et 
qui  immiscetur  rixas  aiterius  (Prov,  xxvi,  47).  Sunt 
et  alia  quac  vocum  novilatibus  delectantes,  unde 
sibi  inanes  comparent  rumusculos,  contra  fidei  ca- 
tholicae  veritatem  dicunt.  Videlicet  quod  trina  sit 
Deitas,  quod  Sacramenta  altaris  non  verum  corpus 
et  verus  sanguis  sit  Domini ,  sed  tantum  memoria 
veri  corporis  et  sanguinis  ejns,  quod  angeli  natura 
sint  corporales,  quod  anima  hominis  non  sii  ia 
corpore,  quod  non  aliae  poenoe  sint  infernales,  nisi 


297  DE  PR iEDESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR. 

qas  orlhodoxos  Ecdesiae  cathdlicx  reclores  nccesse  A  CAPUT  XXXn. 


298 


mi  solerti  stadto  Tigilare. 

Sed  et  in  praefata  synodo,  capitulis  qnx  nobis 
dedisiis ,  in  qaatemunculis  unias  consacerdotis  no- 
Biri  sepiem  subjiinctas  inVenimus,  non  Terilate,  scd 
Bomine  regulas  :  quia  non  fidei ,  sicut  ibidem  scri- 
piam  reperimusy  regulae »  sed  ad  infldeliutem  sim- 
plicibas  prolensa  sunt  retiacuJa  :  qu»  yerborum 
et  sensuom  consonantia  ejusdem  auctoris,  cujos 
et  capiiola  nostrae  bamilitati  a  vestra  data  sublimi- 
tate,  fore  creduntur.  Qoarum  iniiium  est :  c  Priroo 
k)co  ponendum,  ot  Yebemcntius,  prout  nunc  pu- 
liUitatis  nosire  memori^e  occurrit,  credimus  com- 
mendandum  septem  quasdam  esse  regulas  fidei, 
ei  diTiuarum  Scriptorarum  auctoritate  venientes , 


De  clausuM  cqpituli  compilatoris,  el  de  tribus  qum 
huic  capitulo  subnectere  procnrammus ;  auortm 
unum  esi  quia  turbas  quof  Dominicum  aaventum 
pracesserunl,  et  qucs  subsequuntur^  una  eademque 
fide  conclamant  Osanna^  quoniam  per  gratiam  Dei 
saltari  credimus  quemadmodum  et  iUi, 

Tandem  in  bac  clausula  adinyentor  istorum  capi- 
tulorum  praesens  conclusit  capitulum  dicens :  c  No- 
yarum  etiam  rerum  introductores ,  ne  districlius 
feriantur,  castigandos  esse  censemus.  >  £t  nos  ila 
etiam  concensemus.  Yeteres  Praedestinatianos ,  no- 
varum  sciiicet  rerum  introductores,  sanctus  Au- 
gustinus  in  libris  de  Correptione  et  Gratia ,  de  Prx- 
deslinatione  sanctorum,  ac  Bono  perseverantiae , 
234  Hypomnesiicon  nibik>minus  libro,  et  libro  de 


et  a  sanctis  atque  ortbodoxis  Patribus  diligentissime  B  Praedestinatioue  gratiae,  sufficientissime  et  fidelissime 

atque  paterne  castigare  curavit.  Deinde  sanctus 
Goelestinus  auctoritate  apostolica,  instantia  sancti 
Prosperi,  et  sententia  synodali,  redarguit  atque 
eompressit.  Et  nunc  itidem  harum  novarum  vocum 
reintroductores,  eadem  auctoritate  sanctarum  Scrip- 
turarum,  et  catholicorum  atque  aniiquorum  Patrum 
proiatis  sententiis,  necesse  est  castigare,  redarguere 
atque  comprimere.  Unde  tria  buic  capitulo  subnecte^ 
mus.  Quorum  unum  est,  quia  turbae,  quae  Dominicum 
adventum  praecesserunt,  et  quae  subsequuntur  (hom, 
17),  una  eademque  fide  conclamant  dicentes :  OMwta, 
id  est,  at  in  traclata  Ezecliielis  sanctus  exponit 
Gregorius :  Salva  nos  in  excelsis,  Quoniam,  ut  Petrus 
dicit,  per  graliam  Dei  salvan  credimus^  quemadmo^ 
dum  et  illi  (Act.  xy,  11).  Deinde  qualiter  doceni 
sanctarum  Scripturarum  auctoritate  catholici  yiri, 
generaliter  Cbristum  fuisse  passum  pro  omuibus. 
Indeque  quomodo  orthodoxi  et  antiqui  magistri  ex 
Scripturis  authenticis  demonstrant,  discrete  nos 
debere  intelligere,  quia  Ucet  Christus  fuerit  passus 
pro  omnibus,  non  tamen  omnes  ad  xternam  salutem 
mundi  pretio,  id  est  passionis  ejus  mysterio,  sint 
redempii.  A  quo  prelio  extranei  sunt,  qui  9ut  de- 
lectati  captiyitale  redimi  noluerunt ,  aut  post  re- 
demptionem  adeamdem  sunt  servitutem  reversi. 
Sicut  et  hic  reprebensor  noster ,  non  integro  intel- 
lectu,  de  bis  qui  redimi  uoluerunt  in  Capitulo  islo 
posuit :  Sic  enim  dilexit  Deus  mundum ,  ut  Filium 


commendataa  :  de  pnescientia  scilicet  et  pnedesti- 
nationo  divina :  qaas  et  catbolicus  fideiissime  tenere 
debeat,  el  quicuaque  his  contraria  sapit,  non 
catbolice  senUre  comprobetur.  >  Et  sic  per  septem 
ilias,  noB  veras  regulas,  sed  fictas  reculas,  sicut  so- 
leot  283  sortiariae  facere,  ad  ora  vasculi  mella,  et 
in  ioferioribus  partibus  venena  supponere,  orihodo- 
xoram  verba  detruncata  praeponens,  ad  banc  sum- 
mam  intellectus  sui  deducit  sentenliam,  at  sicut 
electi  ad  vitam,  ita  et  reprobi  a  Deo  prsedestinentur 
ad  moriem :  et  secundum  praescientiam  suam  Deus 
damnaverit,  quos  ui  iniquilate  et  impietate  perse- 
veraturos  praesciverit »  eosdemque  perituros  pras- 
desiioaverit.  Quae  imitari  vokns  Isidorum ,  de 
Tieottio  et  aliis  sapientibas  septem  in  sacris  Scriptu- 
ris  regulas  excerpentem  ,  salis  insulse  et  non  veri* 
simile  nausiavit,  quaerendo  quid  diceret  qui  loqui 
fiesciens  tacere  non  potuit.  De  quibus  superfluum 
daximus  scribere  ,  quia  primam,  et  secundam,  ac 
tertiam,  sive  quartam,  aranearum  lelas,  quasi 
specialios  sanctos  Augustinus  in  libro  de  Correpiione 
et  Gratia ,  et  in  libro  de  Bono  perseveranliaei  et 
saiictos  Prosper  contra  Januenses,  nuUius  momenti 
esse  demonstrant.  Quintam  vero  naeniarum  et  septi- 
mam  regulam  beatus  Augustinus,  contra  veteres 
Praedeslinatianos ,  in  libro  de  Praedestinatione 
saoaonim,  et  sanctus  Gregorius  in  iibro  vigesimo 
qainto  Moraliom  Job,  in  totum  et  per  totum  annihi- 


laut.  SexUm  ,  ut  dicitur ,  sicut  fumum  pullium ,  ^^  ^^*^^  unigenitum  daret^  ut  omnis  qui  credit  in  eum  non 


bealas  Augustiuus  inter  caetera,  in  libris  de  Gratia 
et  Libero  arbitrio ,  et  de  Bono  perseveranli» ,  de 
Prsedestinatione  gralise ,  et  ad  Sixtum  presbyte- 
nim,  exsufllat  et  facit  penitus  non  parere.  Et  nostra 
mediocritas  in  tribus  istnm  praecedentibus  libellis, 
et  in  isto,  commemoratis  ex   sanctorum  Patrum 


pereat,  sed  habeat  vitam  ceternam  (Joan,  iii,  16). 
Quia  profecto,  ut  venerabilis  presbyter  Beda  expo- 
nit :  c  Idem  Dominus  et  redemptor  nosier,  Filius 
Dei  ante  saecula  existens,  filius  bominis  factos  e$t 
in  fine  saeculonim  :  ut  qui  per  divinitatis  suae  poten- 
tiam  nos  creaverat  ad  perfruendam  vitae  beatiludi* 


._  ^- 1 


tn  HlNCMARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 

distis ,  qu!a  eaput  noslrum  Chrislus  est,  corpus  A  operarins  fiiit.  >  Et  Item  ; 


capiiis  illius  nos  sumus.  Nunquid  soli  nos,  et  non 
etiam  ilii  qui  fuerunt  ante  nos,  omnes  qui  ab  initio 
sxculi  fuerunt  justi»  cap.ut  Christum  habent  ?  lilum 
enim  venturum  esse  crediderunt,  quem  venisse  jam 
credimus,  et  in  ejus  flde  et  ipsi  sanaii  sunl,  in  cujus 
et  nos.  Ut  essel  ipse  tolius  caput  civilatis  lerusalem, 
omnibus  connumeratis  fidelibus  ab  inllio  usque  ad 
fiiiem ,  adjunctis  eliam  legionibus  et  exercitibns 
angelorum,  ut  fiat  illa  una  civitas  sub  uno  rege,  et 
una  quxdam  provincia  sub  uno  impcratore.  felix  et 
in  perpelua  pace  ac  salute,  laudans  Deum  sine  fine, 
beaia  sine  fine. »  Et^Tnerabilis  presbyier  Beda  in  Ei^ 
posito  Evangelii  secundum  Lucam  (cap.  2) :  <  \ide8 
uon  solum  Novi,  sed  el  Veteris  Testamenti  juslos, 


<  Quanii  Palres  anie  !e- 


gcm,  quanti  sub  lege  fuerunl?  et  taitien  hi  qui  in 
Domini  adventu  vocati  sunl,  ad  cceloruni  regnusu  si- 
ne  aliqua  tarditaie  pervenenint.  Eumdcm  ergo  dc- 
nailum  acccperunt  qui  laboraverunt  ad  undecimam, 
quem  exspectavernnt  toto  desiderlo  etqui  laborave- 
runt  ad  primam  :  quia  sequalem  vitae  aetern»  retribn- 
tionem  sortiti  sunt,  cum  his  qui  a  mundi  iniiio  to- 
cati  fuerant,  hi  qui  in  mundi  fine  ad  Dominum  ve« 
nerunt.  >  Et  ilem  :  <  Sed  quia  anliqui  Patrcs  usque 
ad  adventum  Domini,  quamlibet  juste  vlxerint,  ducli 
ad  regnum  non  sunt ,  nisi  ilie  descenderet ,  qui  pa- 
radisi  claustra  bominibus  interpositione  suse  mortis 
apcriret,  eorum  boc  ipsum  murmurasse  est,  qnod  ei 
recle  pro  pefcipiendo  regno236^ixerunt,  el  tamen 


235  SP^  futurx  vitae  desiderium  habuisse  absolvi  a  ^  diu  a  percipiendo  regno  dilati  sunt.  Qiios  enim  post 


corporc.  >  Et  paulo  post  :  <  Quibus  absque  dubio 
verbis  aperir,  quam  maximum  se  prxscntium  cnla- 
miiatum  acturum  speret  iii  fine  sotatium.  Qiicm  lan- 
tispcr  ndvenire  desiderat  :  Quia  viderunt  oculi  md 
salutare  tuum,  quod  parasti  ante  faciem  omnium  po- 
pulorum\Luc,  ii,  51).  Illum  ipsum,"  inquit,  quod 
omnibus  poslmodum  gentibus,  populis  ct  linguls» 
menle  ac  fide  conspiciendum  parare,  spe  ac  dtlee- 
lione  quxrcndum  prsevidisti,  ipse  diu  desideratum 
nunc  el  carnis  ct  cordis  oculis  tuum  salutare  con* 
templor.  Lumen  quidem  utrique  populo  salutareDci, 
id  est  Chnstus ,  a  Deo  Patre  paratur :  qui  tamen 
gloria  magis  Israel,  cui  diu  speralus  et  ex  quo  pro- 
nuntiatus  advcnit.  Gcntium  vero  dicitur  esse  reve^ 


peractam  justiiiam  inferni  loca  quamvis  tranquiila 
susccpernnt,  eis  profecio,  et  laborasse  fuit  in  vinea, 
^t  murmurasse.  Quasi  ergo  post  murmurationem  de- 
narium  accipiunl,  qui  post  longa  inferni  tempora  ad 
^audia  regni  pcrvenerunt.  Nos  autem  qul  ad  unde- 
cimam  veniinus,  post  laborem  non  murmuramus,  et 
denarium  accipimus  :  quia  post  mediatoris  adren- 
tam  in  lioc  niundo  venientes,  ad  regnum  ducimur 
mox  cum  de  corpore  eximus,^t  illud  aine  mora  per- 
cipimus,  quod  aniiqui  Patres  cum  magna  percipere 
dilatione  menierunt.  i 

Et  sanctus  Petrus  in  Actis  Apostolorum  :  Sed  per 
gratiam  Domini  Jesu  eredimus  salvari,  quemadmth 
4um  etilli  [Act.  xv,  11).  ilinc  Beda :  <  Si  ergo  et 


latio,  quarum  meiitis  oculos,  profunda  jam  c:ecitate  C  ilU,  id  estPatres,  portare  jugum  legis  veieris  noa 


demersos,  nequc  ulla  spe  adventu  Dominico  erectos, 
^  ipse  visitare,  pariler  revelarc  atque  illustrare  dignatus 
est.  I  £t itcm :  < Dicovohis,  quod multi  prophetos et reges 
voUieruntvidere  qucB  vos  videtis^et  non  viderunt  :e(  au- 
dire  quas  audilis,  et  non  audierunt  {Luc.  x,  24).  Abra- 
ham  cxsultavit  ut  videret  diem  Christi,etviditet  gavi- 
6US  es|.  Isaias  quoque  et  Miclia,  et  mulli  alii  pro- 
phet»  viderunt  gloriam  Domiiii,  quapropier  Videntes 
sunt  appellali.  >  Et  in  homilia  ejusdem  Evangelisiae : 
<  Cunclis,  inquit,  credentibus,  sive  illis  qui  incarna- 
tionis  <Jus  tempora  nasceiido  prxcesserunt ,  sive 
his  qui  eum  in  carne  viderunt,  sive  nobis  qui  post 
cjus  ascensionem  crcdimus,  communis  est  bilarissi- 
ma  ejus  promissio  ,  qua  dicit :  Beati  mundo  corde, 
quonlam  ipsi  Deum  videbunt  {Matth.  i,  8).  i 

£t  sanctus  Gregorius  in  liomilia  18  :  <  Ad  eru- 
diendam  ergo  Dominus  plebcm  suam,  qunsi  ad  exco- 
lendam  vineam  suam,  nullo  tempore  destitit  opera- 
rios  mittere :  quia  et  prius  per  Patres,  et  postmodum 
ner  IftffisdocioresetDroohetas,  ad  extremum  vero  per 


valentes,  per  gratiam  Domini  salvos  se  fieri  credi- 
derunt ,  manifestum  esi  quod  haec  gratia  est,  qaae 
antiquos  justos  vivere  fecit ,  quia  justus  ex  fide  vi- 
vit,  et  ideo  sacramenia  esse  potuerunt  pro  tempo- 
rum  diversitate  diversa,  ad  unitatem  tamen  ejiisdeai 
fidei  coDcordissime  recurrentia.  >  Et  io  epistola  Pe* 
tri  prima  (cap.  1)  :  Per  eos  qui  evangelizaverunt  in 
vos  Spiritu  sancto  misso  de  codo'(I  Petr,  i,  12). 
<  Supra  dixerat  prophetas  spiritu  Cbristi  prxnun- 
tiasse  passiones  ejus,  et  posteriores  glorias,  et  nuuc 
dicit  eadem  apostolos  cis  nuniiare  Spiritu  sanclo 
misso  de  coelo.  Unde  palet  quia  isdem  Spiriiiis 
Christi  eral  In  prophelis  prius ,  qui  poslmodum  io 
apostolis.  Ideoque  eamdem  fidem  passionis  Chrisii 
^  et  posterioris  giori»  ulrique  popuiis  praedicabant, 
illi  adhuc  venturam ,  isti  jam  venisse.  Ac  pcr  boc 
unam  esse  Ecclesiam ,  cujus  pars  camalem  Domini 
ad  ntum  pnccesserit,  pars  sit  altera  secuta.  i  Et 
item  (cap,  2) :  <  Vo^ii  honor  credentibus^  non  creden- 
tibus  aulem,  lapis  quem  reprobaverunt  iedificanies 


SOl 


DE  PRiEDESTLNATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR. 


m 


gpiritu  venien9  pnBdicavU ,  qui  increditii  fnerant  ali-  A  ▼entum  Domini  omnia  gentilUalis  abolenda  esse  ea- 


quando  (/  Pelr.  ni ,  i9).  Qui  nostris  temporibos  in 
cariieveniens  iter  vitse  mundo  pnedicavit,  ipse  eiiam 
anle  diluvium  eis  qui  tunc  increduli  erant,  et  carna* 
liier  vixerant,  spirilu  veniens  pra:dicavit.  Ipse  enim 
per  Spiritum  sanclum  erat  in  Noe ,  cxlerisque  qui 
tunc  fuere  sanciis,  et  per  eorum  bonam  conversa- 
iiouem  pravis  illius  aevi  homiiiibus,  ut  ad  meliora 
conxerierent,  pncdicavit.  Gonclusos  namque  in  car- 
ccre  dicit  carnalibus  desideriis  vebementer  aggrava- 
los.  Unde  de  illis  Scriplura  ait:  Quia  omms  carocor' 
ruperat  viamsuam.  Quod  autem  dicit,  Inquo^  signiGcat 
in  eo  quod  pnemiserat,  ut  nos  offerret  Deo^  quia  et 
lunc,  si  qui  adprxdicationcm  Domini,  quamper  vitam 
Gitelium  praetendebal,  credere  voluissent ,  et  Ipsos 
237  offerre  Deo  Patri  gaudebat.  i  Ecce  de  populis 
qui  incarnaiionem  Doniini  pnecesserunl ,  inexcusa- 
biles  sunt  qui  non  creiiiderunt,  quia  sine  pnedica- 
lione  salutis  non  ruerunt,sine  sacranienlis  salutis 
quibus  salvarentur  non  exslilerunt ,  quibns  salvati 
sunt  Ahel  Cbrislum  in  agno  oflerens,  Enoch  sola 
Odci  iuvocalione  credens.  Noe  et  in  fabricatione 
arc-e  pr«edicavit,  et  hostias  obtulit.  Arca  Ecclesi» 
ty^ftim  gessit,  aqua  diluvii  (igura  baptismalis  fuit. 
lode  el  in  eadem  epistola  scriptum  esl :  Qui  incre- 
dnli  fuerunt  atiquando,  quando  exapeclabat  Dei  pa^ 
liiniia  in  diebus  NoCy  cum  fabricaretur  arca  (/  Petr. 
ui,  20).  Nam  el  ipsa  Del  patientia  pracdicatio  ejus 
erat ,  cum  Moe  centum  annos  arca;  operibus  insi- 
stens,  quid  mundo  rutorum  esset  quolidiana  opcris 
eisecutione  monstrabat.  Unde  Paulus  ait :  An  igno- 
ra$  quoniam  patienlia  Dei  ad  poenitentiam  te  adducit  ? 
In  qua  pauci,  id  esty  octo  animte  salva:  factce  per 
equam.  Quod  et  vos  nunc  similit  formce  salvos  facit 
bapti$ma  {Rom.  ii,  4).  Formam  baptismi  assimila- 
tam  dicit  arcae  et  aquis  diluvii,  qnod,  pereunte  orbc 
toto,  pauci,  id  est,  octo  anirox  salvse  faetae  sunt  per 
aquam  :  quia  ad  comparationem  pereunlium  mulio 
brevior  esi  numerus  electorum.  »  Quod  ergo  aqua 
diluTii  non  salvavii  extra  arcam  positos,  sed  occidit, 
sine  dubio  prxfigurabat  omnem  hsereticum,  licet 
habentem  bapUsmatis  sacramentum,  non  aliis,  sed 
ipsis  aquis  ad  inferna  mergendum,  quibus  arca  sub- 
leraiur  ad   coelum.  Abraham  in  filio  Ghristom  im- 


crificia,  solumqtie  sacrificium  Deo  Dominicae  pa»* 
sionis  pro  religionc  populi  defereudum.  Etenlm 
Titulus  ille  erat  in  typoChriati,  inquo  septem  spii-i* 
talium  plenitudo  virtutum,  sieut  Isaias  dicit»  habi- 
tabat.  Hunc  vitulum  et  Abrabara  obtulit,  quando 
diem  Domiui  vidit,  et  gavisos  est.  Hic  est  qui  nonc 
in  hsedi  typo,  nunc  in  ovis,  minc  in  vituli  oflere- 
batur.  Haedi,  qnod  sacrificium  pro  delictis  sit :  ovia, 
quod  voluntaria  bostia  :  vituli,  quod  immacolata  sit 
victima.  >  Et  patres  nostri  omnes  baptizati  sunt  in 
tiube,  et  in  mari,  et  omnes  eamdem  spiritalem  escam 
mandocaveront,  et  omnes  eumdem  potum  spiriialem 
biberunt.  Unde  Augustinus  in  expositione  Evangelii 
secundum  Joanneni  {tractatu  26) :  c  Patres^  inqoit» 
*  vestri  manducaverunt  manna  et  mertui  sunt  {Joan* 
VI,  49).  Manducaverunt  Moyses  et  Aaron,  et  caeteri 
sancti  238  4°^  fueront  in  populo  manna,  et  non 
sunt  mortui,  quia  spiritaliter  visibilem  cibum  inlel- 
lexerunt,  spiritaliter  esurierunt.  Alii  vero  manduca- 
vernnt  et  permanserunt  in  infideliiate.  Sicut  Judaei 
audierunt  loquentem  Ghrislum,  sed  non  spiritaliter 
verba  ejus  intellexerunt.  Ideo  dixit  eis  :  Patres  vestri 
manducaverunt  manna  in  deserto  et  mortui  sunt,  Qua 
morte,  nisi  infidelitatis?  Nam  communi  morte  mor- 
tui  sunt  et  sancti  qui  fuerunt  inter  eos.  Ideo  signavit 
Dominus  in  his  verbis  mortem  spiritalem,  non  car- 
nalem  :  Patres  vestri  manducaverunt  manna  et  mor* 
tui  sunt :  non  quia  malum  eral  manna ,  sed  quia 
male  manducaverunt.  Hic  est  panis  qui  de  cxlo 
descendit  {Joan,  vi,  50).  Hunc  panem  significavit 
manna,  bnnc  panem  signant  altaris  Dei  sacramenta.» 
Et  ecce  de  populo,  qui  Domini  prsecessit  adventum* 
Dicamus  de  illo  qui  seqoitur  illius  adventum.  Item 
in  Epistola  Pelri  prima  :  Scientes  quod  non  corm- 
ptibilibtts  auro  vei  argento  redempli  estis  de  vana 
vestra  conversatiene  patemas  traditionis^  sed  pretioso 
sanguinequasi  agni  incontaminati  et  immaculati,Jesb, 
Christi  {1  Petr.  i,  18).  Unde  Beda  {cap.  2  in  Petr% 
Ep.  I) :  f  Quanto  majus  est  prelium  quo  redempli  estis 
a  corruptione  vit»  carnalis,  tanto  amplius  timere  de- 
betis,  ne  forte  ad  corruptelam  vitiorum  revertendo, 
animos  vestri  redemptoris  offendatis,  renati  non  ex 
semine  corruptibiii  ^  sed  incorruplibUi ,  per  verbum 


luolavit.  Melcbisedech  in  figura  panis  vitse  xternae  n  Dei  vivi  et  permanentis  in  eeternum»  Tale  est  in 


elcalicis  salalis  perpeluae ,  panem  et  vinum  oblulit. 
Moyses  agnum  pascbalem  sacrificavit  :  etenini  pa* 
sclia  noslrum  immolalus  est  Ghristus.  Aaron  cum 
viluli  sanguine  semel  in  Sancta  iu  anno  intravit. 
Inde  Paulus  :  C/in«/tt«,  inquit,  assistens  Pontifex 
(uiuroTum  bonorum,  per  amplius  et  perfecttus  taber" 
naculum  non  manu  factum,  per  proprium  sanguinem 
inlratit  semei  in  SanctOy  wtern.a  redemptione  inventa 
[Uebr.  IX,  il^. 


Evangelio  Joamiis,  his  qui  credunt  in ,  nomine  ejus^ 
qui  non  ex  sanguinibus ,  neque  ex  voiuntate  carnis^ 
neqne  ex  voiuntate  viri,  sed  ex  Deo  nati  sunl  {Joan, 
I,  43).  Sicut  ergo  iucorruptibile  est  pretium  Domi- 
nicae  passionis,  quo  redeinpti  sumus,  ita  etiam  incor- 
ruplibile  est  sacramentum  fontis  sacri ,  quo  rena- 
sciniur.  Quae  ka  sibi  invicem  connectuntur ,  ut 
unum  nobis  sine  altero  solutem  conferre  nequeat : 
quia  nimirum  Dominus  ita  nos  lempore  incarna- 


305  HINGHAR[  ftHEMENSIS  ARGIUEPISCOPI  30i 

nascilur,  sic  per  aquam  verbo  Dei  consecratam  vila  A  sc  pcrmisii.  >.  Sed  el  sicul  Palres  quidam  mandu- 

caverunl  manna,  et  a  spiriiali  morle  salvi  facli  suott 


nobis  quse  finem  nesciat  tribuitur. » £i  item  (cap,  2) 
€  Ut  bene  discendo  perveniaiis  ad  refecUonem  panis 
vivi  qui  de  coelo  dcscendit :  hoc  est  per  sacramenta 
Dominic»  incarnationis,  quibus  renati  eslis  et  qui- 
bus  nutriti,  perveniatis  ad  eontemplalionem  divinae 
majestatis.  >  Sed  quoniam  quidam  sunt,  et  post 
adventum  Domini  ante  nos  fuerunt,  atque  fuluri 
sunt,  qui  quod  audiuni  noA  recipiunt,  item  ibi 
scriplum  cst :  Hi$  qui  offendunt  verbo^  nec  creduni 
in  quod  et  po$iti  sunt,  c  Offendont  verbo,  qui  eo 
ipso  quod  verbum  Dei  audire  eos  coniigit ,  offen- 
dunt  animo ,  dum  nolunt  credere  quod  audiunt. 
Qnorum  stuliitiam  exaggerando  subjecit,  nec  crc- 
dunt  in  quod  et  positi  $unt  :  quia  in  hoc  posili,  id 


quidam  autem  manducaverunt  et  mortui  sunt :  iu 
el  sicut  Paulus  dicit  ad  Gorinlhios,  posl  passionem 
Domioi  factum  est,  et  fti  quotidie,  futunimqnc  est, 
quoniam  quidam  accedunt  ad  mensam  Domini  in- 
digne,  quidam  autem  devote  :  et  quidam  sibi  judi- 
cium  manducant  et  bibunt,  quidam  autem  suam  io 
salutem  percipiunt.  Et  de  priore  populo  venerabilis 
presbyter  Beda  in  homilia  ootava  dicit :  c  Quia  idein 
salutiferoi  curaltonis  auxiliuni  circumcisio  in  lege 
contra  originalis  peccaii  vulnus  agebat,  quod  nanc 
baplismus  agere  revelatse  grati»  tempore  consuevit, 
excepto  quod  regni  coelesiis  januam  necdum  intrare 
polerant,  donec  adveniens  benedictionem  daret  qui 


est,  in  hoc  per  naluram  facti  sunt  homines,  lit  cre-  B  iegom  dedit,  ut  videri  posset  Deus  deorum  in  Sion. 


dant  Deo,  etejus  voluntati  oblemperenl,  Salomone 
attesiante,  cum  ait :  Deum  Imt^,  et  mandata  ejut 
ob$erva^  hoc  e$t  enim  omni$  homo  {Eccle*  xii,  15)  :  id 
est,  in  hoc  naturaliter  factus  est  omnis  homo, 
239  ut  Deum  timens  ejus  mandalis  obsecundet.  > 
Quidam  aulem  donum  quod  accipiunt  non  conser- 
vant.  Unde  in  eadem  Epistola  admonet  eos  Apo- 
stolus  dicens :  C/ionsvimt,  ob$ecro  tanquam  advena$ 
et  peregrino$f  ab$tinere  vo$  a  carnalibu$  de$iderii$^ 
qute  militant  adver$u$  animam{I  Petr.  ii,  ii).  (Beda 
ibid.)  c  Hucusque  beatus  Peirus  generaliter  Ecde- 
siam  iustituit,  explicans  vel  beneficia  quibus  nos 
divina  pietas  ad  salutem  vocare,  vel  dona  quibus 
aliquando  Judsos,  nunc  autem  nos  honorare  dignata 


Tanium  in  sinu  Abrahae  post  mortem  beata  requic 
consolati  supemae  pacis  ingressum  spe  felices  ex- 
speclabant.  >  Ulraque  ergo  purificatio,  et  circam- 
cisionis  videlicet  in  lege,  el  in  Evangelio  baplisma- 
tis,  toUend^e  praevaricationis  primae  gratia  posiia 
est,  et  ne  cui  saeculi  labeniis  aetati  superni  J|40 
respectus  munera  deessent,  illi  quoque  qui  a  mundi 
exordio  usque  ad  tempora  daiae  circumcisionis,  vel 
post  datam  circumcisionem,  de  aliis  nationibus  Deo 
placuerunt,  vel  hosliarum  oblationibus ,  vel  certe 
sola  fidei  virtuie,  suos  suorumque  animos  Creatori 
coinmendahtes,  a  primi  reatus  vincuUs  absolvere 
curabant.  Sine  fide  enim  impo$$ibHe  e$t  placere  Deo 
{Hebr.  xi,  6)  ^  et  sicut  alias  scriptum  esl :  Ju$iM$ 


est.  Ilinc  diversas  fidelium  personas  solerter  hor-  ^  autem  ex  fide  vivit  {Bom.  i,  i7).  Et  item  ia  Homilia 


tatur,  ne  se  tanta  spirltus  gratia  camaliter  vivendo 
reddant  indignos  :  ne  qui  regali  ac  sacerdotali  vo- 
cabulo  sunt  insignili,  viliorum  malis  subacti,  a  con- 
donatae  vei  promissae  sibi  nobililatis  gloria  dege- 
nerenl.  >  Et  item  :  c  Vo$  in  libertatem  vocati  e$ti$^ 
fratre$  :  tantum  ne  tibertatem  in  occa$ionem  carni$ 
deti$  {GaU  v,  i3).  Liberi  eiiim  recte  vocamur, 
qui  per  bnptisma  a  peccatorum  sumus  nexibus  ab- 
soluli,  qni  a  daemonica  servitule  redempti,  qui 
filii  Dei  effecti  :  noii  tamen  dono  libertatis  potio- 
rem  peccandi  facultatem,  vel  licentiam  acccpimus : 
quin  imo  si  peccaverimos,  mox  lil)erlate  perdita, 
servi  efficiinur  peccati.  Et  quisque  se  ad  hoc  li- 
bertatem  accepisse  a  Domino  putat,  ut  licenlius 
peccet ,  talis  suam  libertatem  in  velamen  malitiae 
mutat.  > 

*  El  item  in  eadem  Epistob  scriptum  est :  Quia  in 
hoc  voeati  e$ii$,  ut  benedictionem  hoBreditate  po$$i' 
deatis  (/  Petr.  m ,  9).  Et  Umen  de  ad  benedictio- 
nem  vocalis,  de  rcdemptis,  de  justificatis  quotidie 
'pereunt.  Diule  et  Paulus  ad  Goriutluos  dicit  :  Et 
peribit  qui  infirmus  e$t  in  tua  €on$eientia  frater,  pro 
quo  Chri$tu$  mortuu$  e$t  {I  Cor.  viu,  ii).  Hinc  san- 
clos  Ambrosios  :  c  Peribil  infirmus,  si  edat  contra 
unins  Dei  fidt^m  de  sacrificatis.  in  tua  eon$cientia. 


D 


decima  terlia  de  sequenli  populo  post  passionen 
Domini  usque  ad  finem  saeculi  :  c  Qui  dilejcit  not^ 
inquit,  et  lavit  no$  a  peccati$  no$tri$  in  sanguine  sm. 
Non  solum  autem  lavil  nos  a  peccatis  nostris  in 
sanguine  suo,  quando  sanguinem  suum  dedit  ia 
cmce  pro  nobis,  vel  qoando  quisquam  noslrum  in 
mysterium  sacrosanctae  passionis  illius  baplismi 
aquis  ablulus  est :  verum  etiam  quotidie  tollit  pec- 
cata  mundi,  lavaique  nos  a  peccatis  nostris  quoti- 
dianis  in  sanguine  suo,  cum  ejusdem  lieatae  pas- 
sionis  ad  allare  roemoria  replicatur,  cum  panis  et 
vini  creatura  in  sacramenluin  carnis  et  sanguinis 
ejus  ineffabili  Spiritus  sanctificatione  transferiur : 
sicque  corpus  el  sanguis  iliius,  uon  infidelium  ma- 
nibus  ad  pernicieih  suam  funditur  et  occlditur,  sed 
fidelium  ore  suam  sumitur  in  salulem.  Gujus  recte 
figur^pi  agnus  in  lege  paschalis  ostendit.  Qui  semel 
popuium  de  ^gyplia  serviiute  liberans,  in  memoria 
ejusdem  liberationis,  per  omnes  annos  immolatione 
sua  populum  eumdem  sanciificare  solebat,  donec 
venirct  ipse  cui  talis  hostia  lestimonium  dabat» 
oblatusque  Pairi  pro  nobis  in  hostiam  odoremque 
suavitatis,  mysterium  suae  passionis,  aldato  agno, 
in  creaturam  panis  viiiiquc  iransferret.  sacerdos  fa- 
ctus  in  acternum  secundum  ordinem  Melchisedech, 


305 


DE  PR  JIDESTINATIONC  DISSCRTATIO  POSTCRIOR. 


306 


licienda  cral  rcrilas  redemptionis  mortalibns  Insti-  A  nis  papae  {cap.  4 1«  Acta) :  «  El  non  eU  in  alio  aliquo 


tntis,  et  cormptam  ab  inilio  originem  novis  renasci 
oportcbat  exordiis.  Ollerenda  erat  pro  reconciliandis 
hostia,  quae  el  nostri  gencrls  socia,  et  nostrae  con- 
uuninationis  esset  aliena  :  ut  hoc  propositnm  Dei» 
qno  peccatum  mundi  Jesu  Ghristi  placuit  nalivi- 
tate  et  passione  delere,  ad  oronium  generationum 
saecula  pertineret :  nec  turbarent  nos,  sed  potius 
eonflnnarent  mysteria,  quae  tempomm  ratione  va- 
riata,  cum  fides  qna  vivimus  nuUa  fuerit  aelate  di- 
Tersa.  Cessent  Igitur  iUorum  querebe,  qui  impio 
mQnnure  divinis  dispensalionibus  obloquentes,  de 
Doroinicae  naiivitatis  tarditate  causantur,  tanqnam 
praeteritis  temporibus  non  slt  impensum  quod  in 
sltima  mundi  aetale  est  gestum.  Verbl  enim  incar- 


$alu$.  Si  in  nullo  alio,  sed  in  Christo  tantum  mundl 
salus  est,  ergo  et  Patres  Testamenti  veteris  ejusdem 
Redemptoris  Incamatione  et  passione  salvati  sunt» 
qua  nos  salvari  credimus  et  speramus.  Etsi  enim  sa- 
cramenta  pro  lemporam  ratione  discrepent,  fldes 
tamen  una  eademque  ooncordat :  quia  quam  nos  per 
apostolos  Tactam,  eamdem  iUi  dispensationemChristi 
per  prophetas  didicerant  esse  venluram.  Neque 
enim  est  redemptio  captiviuiis  humanse «  nisi  in 
sanguine  ejus,  qui  dedit  semetipsam  redeinptionem 
pro  omnibos.  t  Et  item  TenerabiUs  presbyter  Beda 
in  Epistola  prima  Petri  (In  cap.  1) :  c  Supra  dixerat 
pmpbetas  spiritu  Ghristi  praenuntiasse  passiones 
flius  el  posteriores  glorias :  et  nunc  dicit  eadem  apo* 


■aiio  hoc  coniulit  facienda  quod  facla,  et  sacramen*  B  gtolos  eis  nuntiare  Spiritu  sancto  misso  de  coelo. 


tum  salutis  human»  in  nuUa  unquam  antiquitate 
cessaviL  Quod  pncdieaverant  apostoli,  hoc  an- 
nuntiayerant  et  prophetae  :  nec  sero  est  impletum, 
qnod  semper  est  creditum.  Sapientia  vero  et  be- 
nignitas  Dei,  ac  salutiferi  op^ris  mora,  capa- 
eiores  nos  suae  vocationis  effecit,  ut  quod  mullls 
signis,  multis  Tocibus,  multisque  mysteriis  per  tot 
241  Aierat  saecula  nuntiatum,  in  diebus  Evangelii 
non  esset  ambiguum.  El  nalivitas  Salvatoris ,  quae 
omnia  miracula  omnemque  humanae  intelilgentiae 
enit  exoessnra  mensuram,  tanto  constantiorem  in 
nobis  f  igneret  fidem ,  quanto  praedicalio  «jus  et  anti- 
qiiior  pnecessisset  ei  crebrior.Non  i  taque  novo  consilio 
Deus  rebus  humanis,  nec  sera  miseratiooeconsuluit, 


Unde  patet  quia  idem  spiritus  Ghristi  erat  in  pro- 
phetisprius,  qui  postmodum  in  apostolis.  Ideoque 
eamdem  fidem  passionis  Ghrisli  et  posterioris  gloriae 
ulrique  populis  praedicabant  :  iUi  adhuc  venturain, 
isli  jam  venisse  :  ac  per  hoc  unam  esse  Ecclefiiam, 
cujus  pars  carnalem  Domini  advenium  praecesserit, 
pars  sit  altera  secuta.  >  Sicut  et  S.  Gregorius  iii 
homiUa  Ezechielis  deciina  quiiita  242  <^i<^i^  n  <  Et 
quidem  ab  Abel  sanguine  passio  jam  coepit  Eccle- 
siae,  et  una  est  Ccclesia  electoram  praeoedentium 
atque  sequentium.  i  Et  in  homilia  decima  sepUma  : 
c  Et  qui  pranbant,  et  qui  iequebantur^  clamabant 
Osanna»  Pr^cessit  qoippe  Judaicus  po|>uIus,  secutus 
est  gentilis.  Et  quia  orones  electi,  sive  qui  in  Judaea 


sed  a  constitulione  mnndi  unam  eamdemque  omni*  C  esse  potuerunt,  sive  qui  nunc  in  Ecclesia  exislunt, 

in  mediatorem  Del  et  hominum  crediderant  et  cre- 
dunt,qui  praeeunt  et  qui  sequunturOsanna  clamant. 
Osanna  autem  Latina  llngua  talva  no$  jlicitur.  Ab 
ipso  enim  salutem  et  priores  quaesierunt,  et  praesen* 
tes  quaerunt,  et  benedictum  qui  venit  in  nomiiie  Do- 
mini  conOtentur  :  quoniam  una  spes ,  una  fides  est 
praecedentium  atque  sequentium  populoram.  Nam 
sicut  iUi  exspectata  passione  ac  resurrectione  sanaii 
sunt,  ita  non  praeterita  passione  illius  ac  perma- 
nenti  in  saecuia  resurreclione  salvamur.  > 

De  his  autem  qui  non  salvantur,  idem  auctor 
dicitm  homiUa  nona  m  Notandum  vero.quod  post- 
quam  mala  parentum  defunctoTum  dixerat,  mittens 
Prophetam  ad  filios  dicit   :  Si  forle  vel  ip$i  au- 


tws  causam  salutis  instituit.  Gralia  enim,  qua  sem- 
per  uttiTersitas  justificata  sanctorum ,  aucta  est 
Christo  nasceuie,  non  coepta.  Et  hoc  magnae  pietatis 
sacramenlum  ,  quo  tolus  jam  mundus  impletus  est, 
taai  potens  etiain  in  suis  significationibus  fuit,  ut 
non  minus  eo  adepti  sint  qui  iUud  credidere  promis- 
suoi,  quam  bi  qui  suscepere  donalum.  »  Et  sanctus 
Augustinos  in  iibro  de  Natura  et  Gratia  (eap,  43) : 
i  Ea  quippe  fides  justos  sanavit  antiquos,  quae  sanat 
et  nos,  id  est  inediatoris  Dei  et  bominum  hominis 
Christi  Jesu,  fldes  sanguinis  ejus,  fides  crucis  ejus, 
fides  mortis  et  resurrectionis  ejus.  Uabente$  ergo 
eumdem  $piritum  fidei^  et  no$  credimue  propter  quod 
et  loquimur.  >  Et  venerabilis  presbyler  Beda  in  ex- 


positione  Evangeiii  Lucae  (cap.  i)  :  i  Ut  convertat  ^  diant^  et  $i  forte  quie$cam.  Quid  est  dicere  vel  ip$ij 


eorda  patrum  in  fUio$^  et  incredibile$  ad  prudentiam 
jttKomm,  parare  Domino  plebem  perfeclam,  Corda 
patrum  in  filios  converterc,  est  spiritalem  «ancio- 
rain  antiqiiorum  scientiam  populis  praedicando  in* 
fundere.  Pradenlia  vero  justorum  est,  non  de  legis 
operibus  justiliam  praesumere,  sed  ex  fide-  saluiem 
Quxrere  :  ut  niiamviA  in  iece  oosili  li^ffiis  iuasa  nerli- 


nisi  quia  eorum  patres ,  qui  in  culpa  defuncti  sunt, 
audire  noluerunt?  ».Et  paulo  post :  c  El  nos  adhuc 
parentes  nostros  ad  iniqnitatem  sequimur,  ab  eoram 
elatione  quam  vidiinus  non  inutamur;  et  iUi  quidem 
inter  gaudia,  nos  vero,  quod  est  gravius,  inter  fla- 
gella  peccamus.  Sed  ecce  omnipotens  Deus  ini- 
ffuitates    iudicans   iam    nriori^a   nAstmA    «hfiinlii. 


307 


HLNGMARl  RHEMENSIS  ARCni£riSG<m 


m 


4>M  {Ezech.  n,  5).  >  Ergo  el  pnccedentes  el  subse-  A  jusie  vivendo,  unde  merito  creduntur  per  Domini 


quentes  quotquot  salvaiKur,  per  redemptionem  illius 
salvantur,  etqui  non  credenies  ut  redimaniur  de 
subsequenli  populo  infidelilaie  pereunt,  vel  qui  pra- 
iris  moribus  et  iniquis  operibus  post  redemplionem 
pereunt,  sua  infldelitate  et  iniquiiale  pereunt.  Sic  et 
de  populo  veteri  infidelilateet  iniquitate  quicunque 
sunt  perditi  perierunt,  sicut  sacr;e  Testamenli  Ve- 
leris  paginae,  a  Gain  reprobo  usque  ad  Annam  el 
Caipham,  evidenter  demonstraut :  et  quicunque  sal- 
Taii  suiu  credentes  in  venturum,  sicut  et  rtos  in 
eum  qui  jam  venit  credimus ,  per  redemptioneia 
qiiae  est  in  sanguine  ipsius  salvati  sunt,  sicut  et  nos 
eadem  redemptione  salvamnr,  et  omnes  salvandi 
sine  dubio  salvabuntur.  Uode  et  venerabilis  prcsby* 


sanguinem  ab  extrcmo  supplicio  liberati,  non  tanien 
In  illa  vita  merucrunt  ad  paradisum  revocari :  sic 
et  caro  peccati,  eliarosi  remissis  peccatis  homo  in 
ea  juste  vixcrit,  non  conlinuo  meretiir  eam  mortem 
uon  perpeti,  quam  traxit  de  propagiiie  peccati.  Tale 
aliquid  nobis  insinuatum  esl  de  patriarcba  David  ia 
libro  R^norum.  Ad  quem  propheta  cum  missus  es- 
set,  eique  propter  peccatura  quod  admiserat,  even- 
turamala  ex  iracandia  Dei  comminaretur,  confes- 
sione  peccati  veniam  meruit,  respondeute  prophcta 
quod  ei  flagitium  facinusque  remissum  sit,  et  tameo 
consecuta  sunt  quae  Deus  fuerat  comminatus,  ut  sic 
humiliarelur  a  filio.  Quare  et  hic  uon  dicitur,  si 
Deiis  propter  peccatum    illud  fuerat  comminalus, 


ter  Beda  in  homilia  vigesima  quarta  Evangelil  dicit :  B  cur  dimisso  peccato  quod  erat  comminatus  implevit. 


c  Turbo!  aulem  quas  prtccedebant^  el  quw  sequeban- 
Ittr,  clamabant  dicentet :  Osanna  filio  David  {MatUi, 
xxi>  9).  Una  eademque  confessionis  et  laudaiionis  voce 
Domioum  qui  pnccedunt  ct  qui  sequuntur  exaRant : 
quiaDna  iiimiruinfidescsteoriim.quianle  incarnatio* 
Dcm  Dominicam  ct  qui  postea  fuere  probati,  quamvis 
sacramenia  habuerint  pro  temporum  ratione  dispa* 
Tia,  Pclro  attestante,  qui  ait  :  Sed  per  gratiam  Do- 
tnim  243  ^^<«  credimut  salvari  quemadmodum 
€i  illi  {Act.  XV.  li).  I  Et  sanctus  Hieronymus  in 
Commento  Epistolse  Pauli  ad  Galatas  :  i  Ilseres  iste 
parvulus,  qui  nihil  differt  a  servo  cum  sit  Doniinus 
omnium,  sed  sub  tuloribus  et  actoribus  est  usque 
ad  prxfinitum  tempus  a  patre,  totum   humanum 


nisi  quia  rectissime  sic  dicium  fuerit  ?  Respoadebi- 
tur  remissionem  illam  poccati  factam,  ne  boroo  a 
percipicnda  vita  impediretur  9&terna.  Subseculum 
vero  iilitts  comminaiioniseflectum,  ut  pietas  homi- 
nis  in  illa  bumiiitale  exerceretur  atque  probaretur. 
Sic  et  mortem  corporis,  et  proptcr  peccatum  Deus 
homini  inflixit,  ct  post  peccatoruin  remissionem 
propter  excrcendam  justitiain  non  ademit.  > 

244  ^^  ^^^^^  sanclus  Gregorius  in  epistola  ad 
Eulogium  Alexandrinum,  et  ad  Anastasium  Antio- 
chcnum  episcopos  {tib,  vi,  episl.  51)  :  t  Adae,  luquit, 
animnm  mortuam  in  pcccato  dicimus,  non  a  sub- 
stantia  vivendi,  sed  a  qualitate  vivendi.  Quia  enim 
aliud  cst  substaniia  atque  aliud  qualitas,  non  est 


genus  usque  ad  adventum  Ghristi,  et,  ut  amplius  ^  anima  ita  mortua  ut  non  essct,  sed  ita  mortua  ut 


dicam,  usque  ad  mundi  cousummationem  significat. 
Quomodo  enim  omnes  in  protophisio  Adam  necdom 
nati  morluntur,  ita  omnes  etiam  qui  ante  adventum 
Christi  nati  suut,  in  secundo  Adam  vivificantur. 
Atque  ita  flt,  ut  nos  legi  senierimus  in  patrihus, 
et  illi  graiia  salventur  in  filiis.  Iste  intellectus  Ec- 
clesise  catholicse  convcnit,  quo)  ct  Veieris  et  Novi 
Testamenti  unam  asserii  providentiam,  nec  disiin- 
guit  in  tempore  quos  condilio  sociavit.  > 

Sic  et  sanctus  Augustinus  ad  Marceliinum  in 
libro  secundo  de  Baptismo  {cap  154),  de  redemptione 
primorum  hominom,  quse  est  in  sanguine  ChVisti, 
ita  dicii :  «  Mirandum  non  est,  et  mortem  corporis 
non  fuisse  ventnram  homini,  nisi  pnecessisset  pec- 


beata  non  esset :  qui  tamen  Adam  postmodum  per 
poeiiitentiam  ad  vitam  rediit.  i  Et  sanctus  Amb^o- 
sius  in  libro  de  Paradiso  {cap,  10)  :  <  Vcnim  si 
consideres,  quia  Dco  univcrsitatis  esl  cura,  invcnies 
plus  placere  Domino  debuisse  id  in  qno  esset  causa 
universitatis,  quam  condemnandum  fuisse  illud,  in 
quo  essct  causa  peccati.  Et  ideo  quia  ex  viro  solo 
non  potcrat  humani  esse  generis  propagalio,  pnn 
Duntiavit  Dominus  non  esse  bonum  solum  hominem. 
MaUiit  enim  Deus  plures  esse,  quos  salvos  facere 
possct,  el  quibus  donaret  peccalum,  quam  unnm 
solum  Adam  qni  liber  esset  culpa.  Deni.iue  quia 
idem  utriusque  auctor  est  operis,  venit  in  bunc 
mundum  ut  salvos  faceret  peccatores.  Postremo  nee 


catum,  cujus  eilam  talis  poena  eonsequeretur,  et  ^  Gain  parricidii  reum,  priusquam  generaret  filios, 

passns  est  iuterire.  Ergo  propter  generationem 
successionis  humanae  debuit  mulier  adjici  viro.  De- 
niqoe  lioc  ipsa  verba  declarant  dicentis  Dei,  non 
bonum  solum  hominem  esse.  Nam  et  si  molier  prior 
peccator  erat,  tamen  redempttonem  sibi  paritura 
non  dcbuit  ab    usu    diviiiae  operationis  exclodi. 


postremissionem  peccatorum,  eam  fidelibiis  evenire, 
ut  in  e}Hs  timore  vincendo  exerceatur  fortitudo 
jiistiti».  Garo  enim  qune  primo  facta  esc,  non  erat 
earo  peccati,  in  qna  noluit  homo  inter  delicias 
paradisi  servare  justitiam.  Uude  siaiuit  Deus,  ut 
post  eJQS   pcecatuin    propaeata  caro  peccati,    ad 


909  DE  PRiEDESTINATIONB  DISSERTATIO  POSTERIOR.  S19 

<iedinansind«xtmm8iiperbapnesiinip(ionejuslitiae,  A  rationem.  SimUUer  caiUem  pe$tquMm  cmavii  dicetu: 


neque  in  sinislram  secura  dilectione  peccati,  in 
terram  repromissionis  intrat  :  ubi  jam  peccata  ulte- 
rius  nec  nobls  donanda  optenius»  nec  in  nobis  pn- 
otenda  limeamiis,  ab  iilo  Redemptore  lit)erati,  qui 
non  Tenundatus  sub  peccalo  redemil  Israel  ab  om- 
nibus  iniquitatibus  ejns,  siTC  propria  cujusquam 
vita  commissis,  sive  onginaliter  tractis.  »  |}nde 
oonstal,  sicnl  sancius  Ambrosius  tractans  senien- 
tiara  Apostoli  :  Et  peribii  qui  infirmut  e$t  in  tua 
uiemia  frater^  pro  quo  Ckriitu$  mortuus  eU  (/  Cor. 
viii,  ii)exponit,  Id  est,  c  tua  peritia  illam'occidit,  et 
to  eris  occasio  mortis  fratris,  qu<m  Ghristus  ut 
redimeret  craciAgt  se  permisit. »  Potest  perire  qul 
\m  ckmQm  rciempUonissuscepil,  Tldelicetqniadono 


Hic  e$t  talix  novum  tettamentum  in  $anguine  fneo^ 
qui  fffo  vobi$  fundetur  {Lue.  xxii,  19).  Et  ibi  erat  Ju-  * 
das  inter  apostolos,  licet  quldam  de  praecipuis  doclo- 
ribus  caiiiolicis  aliter  dicat.  Sed  Joannes  Ghrysosto- 
mus  in  homilia  de  proditione  Judae,  et  sanctus  Augu- 
stinus  in  expositione  psalmi  deciml,  et  Leo  in  homilia 
tertia  de  Passione  Domini,  eumdem  prodilorem  ibl 
Ailsse  demonstrant.  Et  posl  pnBmissa  Evangelii  ^erha 
mox  ibidem  snbsequitur :  Yerumtamen  eece  manu$ 
tradenth  memecum  est  in  men$a  (Joan.  xih,  i1).  Da 
quo  scriptum  est :  Et  nemo  periit,  niei  fiiiu$  perditio- 
ni$ :  qnem  et  praesciel>al  se  traditorum,  sicut  scri- 
ptum  esl :  Ip$e  enim  e^ebat  qui$  e$$el  eum  traditurue : 
propterea  dianl :  Non  e$ti$mundiomne$.  Et  hic  vera- 


abosus  periit :  cur  non  dicatur  etiam  Christus  pro  B  ^Uer  scriplum  est :  Hoc  e$t  corpu$  meum,  quod  pro 


eis  passus  qiii  redimi  noluerunt,  qni  si  credidissent, 
Qiique  redimerentur,  sicut  et  ilti  redempti  sunt  qnl 
credidemnt?  Quod  et  Prosper  contra  Vincentianos 
olyectione  prima  demonstrat  dicens  :  Coiitra  vul- 
nos  originalis  pcccati,  quo  in  Adam  omnium  horoi- 
num  Gorrupta  et  mortificata  natura  est,  et  unde 
Goneapisceniiarum  morbus  in«)levii,Ternm  et  poiens 
H  singulare  remedium.  est  mocs  Filii  Dei  Domini 
JesQ  Christi,  qiii  liber  a  mortis  245  debito,  et 
lolus  absqve  peccato,  pro  peccatoribus  et  debiiori- 
iNismortis  eslmorluus.  Quodergo  ad  mngnitudinem 
el  potentiaro  pretii,  et  quod  ad  unam  perlinet  cau- 
ssm  generis  humani,  sangois  Ghrisli  redemptio  est 
toiios  mundi.  Sed  qui  hoc  sseculum  sine  fide  Ghri 


9obi$  datur,  Et :  Hic  e$t  ealix  novum  te$tamentum  in 
$anguine  meo,  qui  pro  vobi$  fundetur.  Hinc  quisque^ 
contradictor  respondeat,  utrum  pro  ilfis  solis,  qul 
de  manu  lllius  illa  sacra  acceperanl,  vel  qtii  ibi  ade- 
rant,  an  et  pro  aliis,  nobis  scilicet,  qui  in  eun^ 
credituri  eramus.  Scimus  quia  facile  respondebit,  et 
pro  omnibtts  in  eum  credentibns,  quia  ibi  scriptum 
est  :  Hoc  facite  in  meam  commemorathnem  {Luc. 
XXII,  19).  Ergo  qaia  lurboe,  qnae  praecedebant  et246 
quae  sequebantur,  clamabant  dicentes  Osanna  fllio 
David,  sicut  pro  subsequendbus,  ita  etpro  praece- 
dentibus,  ut  Petrus  dicit,  per  gratiam  D^i  creiimu$ 
$alvarif  quemadmodum  et  iili  (Aet.  xv.  40). 
Ad  aKerum  moJo  eum  respondere  non  pigeat. 


li,  et  sine  re$fenerationis  sacramenlo  pertranseunt,  ^  quando  dixit :  Hoc  est  corpu$  meum  quod  pro  vobi$ 


%\\ 

a  redcmptione  alieni  sunl. 

£t  qofa  una  eademaue  Ade  salvatx  sunt  turbae  qua^ 
praecesserunt  et  quae  subsequuntur,  constat  licetsint 
sacramenta  disparia,  quia  slmili  inAdelitate  et  iniqui- 
Uie  pereontium  tuitac  quae  praecesseriint  et  qnae  sub- 
seqountur  intereunt.  Sed  et  Aposlolus  demonstrat 
quiauno  eoderoque  liono  odore  alii  salvaniur,  alii 
pereunt,  dicens  :  Gliristi  bonus  odor  sumus  Deo ;  in 
his  qui  salvantur,  el  in  his  qui  percunt.  Et  Ambro- 
Bius,  exponens  sermonem  Apasloli  de  coena  Domi- 
nica,  in  Epist.  ad  Gurinthios  prima,  ila  dicit  de  his 
qui  ex  ea  saTutem  accipiunt.  i  Medicinaenim|spirlta- 
hs  est,  quae  cum  reverentia  deguslata  puriflcat  sibi 
devotum.  Memoria  enira  redcmpttonts  nostrae  est, 


dntur;  et :  Hic  es.t  catix  qui  pro  vobi$  fundetur,  quia 
Judam  non  excepil,  utrum  illum  excipere  audelrit? 
Scimus  quia  Dominum  mentitum  fuisse,  licet  multa 
praesumat,  dicere  non  audebit.  Et  si  Dominiis  a  re- 
demptione  illum  non  excepit,  sed  ipse  licet  illam 
indignus  susceperit,  se  alienum  efTecit,  quid  peceantt 
doctores  catholici  dicentes  :  Pro  omnibus  Ghrisliis. 
passus  est,  licct  non  omnes  passionis  ejus  mysterio 
redimantur,  qui  omnium  suscq>it  naturain,  ei  omne$ 
vult  $alvo$  fieriy  et  neminem  vult  perire,  ut  Paulus 
et  Peirus  dicunt,  licet  non  omnes  salventnr  ?  Et  nos 
quid  contrariom  fldei  catholicae  diximus,  quando 
illorum  et  sensum  et.  verba  ponentes  scripsimus : 
Pro  omnibu$  Chri$tu$  pa$$u$  e$t,  licet  non  omne$ 
mRederoptorismemoresmajoraabeo  consequi  me-  ^  pa$$ioni$  e}u$  mysterio  redimantur :  quia  vero  omne$ 


rearour.  i  Item  de  his  qui  ex  ea  vitio  suo  judiciura 
Bibi  accipiunt :  c  Futurum  est,  inquit,  ut  quemadmo- 
daro  accedil  unusquisque  reddat  causas  in  die  Dominl 
Jeso  Christi  -  quia  sine  disciplina  Iraditionis  et  con- 
versaiionis  qui  accedunt,  rei  sunt  corporis  et  san- 


M    ^mt.     <....«<v« 


^^^    ^..^    ^t.:  . 


pa$$ioni$  eju$  my$terio  non  redimunlur^  non  re$picit 
ad  magnitudinem  pretiit  $ed  ad  infidelium  partem ; 
quia  pocuium  kumance  $aluti$t  quod  confectum  e$t  de 
infirmitate  no$tra  et  virtute  divina,  habet  quidem  in  $e 
utomnibu$promty$ed  $i  non  bibitur^  non  medetur? 

A.i/\/l  enii»it<k1ilAit  VtiliAtnmf  At  eanpli  in  VaIapi    Toafa. 


31! 


inNCMARI  RfiEMENSIS  ARCHlEPISGOPf 


Sli 


naliter  raor&ini3  esl.  Et  sicut  Apostolus  de  quibusdam  A  stnduerunt,  ipsi  se,  sicut  in  passione  sna  e(  post 


irreverenter  luanducantibus  et  bibeniibus  dlciii  Jdeo 
tnulii  itt  vobi$  invaUdi^  et  tegroti,  et  dormiunt  muUi 
(/  Cor.  xi,  30).  Quia  vero  de  mannaei  verbjssaucli 
Augustini  supra  ostendimus,  de  potn  spirilali,  unde 
Apostolus  dixit :  El  omnes  eumdem  polum  $pirita(em 
biberunt  (/  Cor.  x,  4),  verbis  sancli  Ambrosii  ex 
libro  vide  Sacramentis  dicamus  {cap.  1} :  c  Cum  si- 
tiret  populus  Judxorum,  et  murmurarel  quod  aquam 
inveoire  non  posset,  ^ussii  Deus  Moysi  ul  tangeret 
petram  de  virga.  Tetigit  pciram»  el  petra  undam 
maiimam  fudit»  sicut  Apostobis  ait :  Bibebant  autem 
de  consequemi  petra,  petta  autem  erat  Christus,  Non 
immobills  pelra,  quae  populum  sequebatur  :  et  lu 
bibe,  ut  te  Cbristus  sequatur.  i  Et  sanctus  Augusti- 
Bus  in  Exposito  Evangelii  Joannis,  paulo  ante  dixit : 
Nisi  manducaveritit  carnem  fiUi  hominis,  et  biberitis 
ejus  sanguinem^  non  habebitis  vitam  in  vobis  {Joan. 
VI»  54),.  et  modo  dicit  :  Caro  non  prodest  quidquam 
{ibid,,  63),  id^est,  si  carnaliter  vuUis  intelligere.  Quo- 
circa  in  Yeteri  Teslamento  sptritales  spiritaliter  in^ 
telligentes  spiriialem  potum  biberunt,  et  a  peccatis 
ac  poenis  salvati  sunt,  donec  venit  ille  verus  Agnus 
qui  toIUt  peccata  mundi,  iu  cujus  figura,  per  immo- 
lationem  agni  Paschae  veleris,  de  iEgyplia  servitute 
redempti  sunt.  Cujussanguine,  sicut  verbis  sanclorum 
Augustini  247  ^^u^  Ambrosii  supra  ostendimus,  et 
prUni  homines  redempti  sunt,  et  omnibus  incama- 
tlonis  ac  passionis  ejus  mysterium  credentibus  coe- 
lestis  regni  januam  patefecit.  Credere  autem  nolen- 


passionem  suam  fecerunt,  faciant,  et  facturi  suDt,  a 
.  redcmptione  proposita  alienos  fecemtit.  £t  sicot 
nuDC  ipsius  passio  iliis  non  prodest,  sed  in  jodiciam 
erlt,  qui  in  infidelllate  vel  pravis  operibos  de  isto 
saeculo  exeiint :  sic  et  nec  iUis  profuit,  imo  in  jodi' 
cium  illius  passio  exstitit ,  exstat,  atqoe  exstabit« 
quiper  illam  redimi  polerant  si  voioissent,  sicot 
redempti  sunt  qni  in  illum  ventomm  credideraDt» 
et  ejos  passione  salvari  meroeront.  Sic  et  sanctus 
Augostinus,  ut  praemisimus,  de  his  qui  manna  co- 
med^rant  dicit :  Mandocaveranl  Hoyses  et  Aaron, 
et  cxteri  sancti  qui  foenint  in  populo,  manna  et 
non  sunl  mortoi,  quia  spiritaliter  visibilem  cibum 
inlellexerunt,  spiritaliter  esurlerant;  alii  mando- 
B  caveruni  et  permanserunt  in  inlidelitate,  ac  mor- 
lui  sunt,  non  solum  roorle  corporali,  veraoi  etiam 
morte  spiritali.  Sic  ei  de  baptismo  quo  baptizati 
sunt  constat  debere  intelligi,  et  ex  •  testimonio 
beati  Petri  ex  248  ^^^^  ^^  diluvio  supra  osten- 
dimus.  Nunc  quia  manifestum  est,  nobis  men- 
daciter  fuisse  calumniatos,  quia  dixerimos  qood 
oon  diximos,  pro  illis  impiis  Dominom  passom 
fuisse,  qui  a  mundi  exordio  osqoe  ad  passionem 
Domini  in  soa  impietate  mortoi,  aeteraa  damnatioDe 
poniti  sont,  quasi  illi  redempti  sint  sanguinis  ipsins 
effusione.  Sed  sic  diximus  oronibus  paratam  esse 
salutem,  qui  ante  incarnaUonem  iIUus  fuerant,  sic- 
ot  et  bis  qoi  post  passionem  iUios  nati  soDt,  et 
nascituri  sunt :  tantum  ui  credant  ea  flde  qu»  per 


tibus,  et  caraaUter  intelUgentibos  atque  viventibus,  ^  dilectionem  operatur,  sicut  crediderant  ilU  qui  salTi 


et  In  infideUtate  atque  iniquitate  perseverantibus,  et 
spiritaUs  UJe  cibus  ac  potiis,  et  veri  agni  sanguis,  in 
ludicium  damnationis  est :  sicut  et  post  passionem 
iUius,  nott  credentibus,  vel  in  judicium,  ut  Apostolus 
dicit,  ad  boc  sacram  mysterium  suscipiendum  con* 
vcnientibus,  existere  noscitur.  Et  sicut  sanctus  Gre- 
gorius  de  Sanctoruro  perseculoribus,  quod  et  seque 
in  reproba  vita  finientibus  debet  intelUgi,  in  homiUa 
trigesima  octava  dicit :  f  Qnia  nec  ad  memoriam 
nostram  vel  in  mortuorum  numero  veniunt.  >  Ita  el 
iUi  spirttales  viri  in  Testamenlo  Veteri  de  reprobis 
iUius  temporis  sensisse  creduntnr  :  quanio  magis 
nos  hoc  seniire  iste  contradictor  noster  creder^  de- 


facti  sunt,  et  qui  nunc  salvantur,  quique  sabrandi 
sunt.  Et  sicut  saivati  sunt  ab  originali  peccato  a 
muadi  exordio  usque  ad  tempora  datae  circumcisio* 
nis,  vel  post  datam  circumcisionem,  de  aUis  natio- 
nibus  qui  Deo  placoerunt,  vcl  hostiaram  oblationi- 
bus,  vei  certe  sola  fidei  virtute,  suas  saonuDqoe 
animas  Creatori  commendantes.  Sicot  etiam  ab  ori* 
ginalis  peccati  vulnere,  post  tempora  data  circoffl- 
cisionis,  hi  qui  circumcidendi  erant  secundom  le- 
gem,  circumcisione  purificaii,  et  per  fidem  media- 
toris  tunc  venturi,  nunc  jam  a  fidelUios  susc^, 
salvali  sunt.  Et  quia  istorum  capituloram  conjector 
testimouium  apostolicum  posuit,  quo  sicot  nobis 


buerat,  qui  Domini  apostolorumque  ejus,  ac  caiho-  ^.  videtor  demonstrare  voluit,  quia  non  pro  omnibus 


licorum  magistrorum  doctrina  manifestissime  reve- 
lata,  cognoscimus  qua&  iUis  in  figura  velato  myste- 
rio,  ut  dicil  Apostolus,  conUgerunt. 

CAPUT  XXXIII. 

Ab  hinc  sequitur  quatiter  docent  sanctarum  Scripln- 
rarum  auctoritate  catholici  viri  generaliter  C/iri- 
stum  fuisse  passum  pro  omnibus. 

Claret  ex  his  supra  positis  testimoniis,  quia  re- 


Christus  passus  sit,  licet  non  omnes,  sicot  nos  scri- 
psimus,  passionis  cjus  mysterio  redimantor,  re* 
dempti  ac  redimendi  sint,  scribens  Christus,  inqnit, 
semei  oblatus  est  ad  multorum  exhaurienda  peccata 
{Hebr.  ix,  28) ;  et  domnus  Prudentius  ex  EvangeUo, 
et  aliis  Scripturis  sanctis,  ad  hanc  confirmandam 
assertionem  plura  ponit  exempla,  dicitque  in  supra 
memoraia  epislola  capite  tertio :  c  Ui^ 


313  DE  PRiEDESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  314 

liim  komtnii  non  mimtrari^  $ed  ministrare^  et  dare  A  effectx  essent,  nec  pcenitiiisseiil  Corozain  e(  BetlH 


animam  suam  redemptionem  promulti^  {Matth^xx^ 
28).  >  Sed  et  Gothesealcus  in  hanc  venit  senten- 
liain  :  relioquentes  interim  has  naenias»  poliusque 
blasphemias,  quid  Patres  caiholici  senserint  de  my* 
slerio  Dominicae  passionis,  utnun  pro  omnibus  pas- 
sns  sit,  licei  passionis  ejus  myslerio  omnes  non  re- 
dimaniur,  an  tantummodo  pro  his  solis  qui  effh- 
sione  ipsius  sanguinis  redimuntur  atque  saivantur» 
designalis  singulorum  nominibus,  ac  positis  sin* 
giUatim  singulorum  sententiis«  demonstrare  cu« 
reroiis. 

Sanctus  Dionysius  Areopagiles  In  libro  de  ccDlesti 
Bierarcbia  capite  decimo  quinto  :  c  De  sensiiali 
enim  igne  est  dicere,  in  omnes  et  per  omnes  im- 


saida.  Quod  ah  illis  ccepium,  necesse  est  ut  in  omnes 
ejusdem  criminis  pares  iiat,  et  tunc  huroano  generl 
exprobret  non  poenitenti,  neque  in  viam  evangelicam 
pergenli,  id  quod  psahno  conlinetur:  Quce  utilitae  in 
eanguine  meo^  dum  deseendo  in  eorruptionem  {Psal, 
XXIX,  10)?  Exprobrat  enim  superbis  atque  maledictis» 
cur  nihil  in  sacramento  sanguinis  sui  atque  mortis 
ntilitatis  esse  existimarint,  cum  ille  nostri  causa  et 
natus,  et  passus,  et  mortuus  slt.  »  Item  idem  in 
psalmo  Lix :  «  Idcirco  tiiuli  inscriptio  pro  his  qul 
immutabuntur  ascribitur  gloriae  mortis  cjus  qui  pro 
omnibus  morluus  est.  i  Etpost  aliquanta  : « Ita  iram 
misericordia  consecnla  est ,  dum  damno  terrenonim 
pneseniium  Ingens  aeternornm  retributio  repensalur. 


misie  venit,  et  praecellil  omnibus,  et  omnibus  lucens  B  j^^  ^^^^  quklem  non  magis  ad  Israel,  quam  ad  unl- 


cum  sit,  simul  est  et  sicut  occuUus  :  ignotus  ipse  a 
se  oon  in  porro  jacenti  materie  ostendens  propriam 
operaiionem,  innumerabilis  ct  Invisibiiis  neque  te- 
mbilis,  et  omnes  in  qutbus  fll  ad  249  ^^^^  OP^ 
ralionem  oiulans,  tradalis  sui  ipsius  omnibus  sibi 
appiDxiroantibus.  >  Ilem  in  libro  de  ecclesiastico 
Pnncipatn  {cap.  5) :  c  Pro  omnibus  enim  ihearchica 
beaiitudo,  el  si  benignitate  diviiia  procedit  ad  par- 
licipantiom  ejus  divinomm  commonionem,  sed  non 
foris  secDodum  substaniiam  immobilis  stationis  et 
sUbililatis  flt.  i 

Sanctus  CypriSnus  in  libro  de  Oraiione  Dominica 
iia  didt  r  c  Hoc  jam  per  Isaiam  propbetam  fuerat 


versitatem  hnmani  generis  aptata  sunt,  quia  ex  uno 
In  omnes  sentenlia  morlis  et  vit;»  labor  exiit,  cum 
dictum  est«  Maledicta  terra  in  operibus  tui$  (Gen,  iii, 
17).  Nunc  aulem  per  unum  in  250  omnes  vitae  ju* 
stificationls  gratia  abundavit,  ut  quorum  terra  malc- 
dicta  est,  honim  nunc  conformia  Deo  corpora  sint» 
et  quae  commota  metu,  ei  ignoralione  turbata »  eC 
labore  contristata  est,  et  ipso  iilo  laetiflcantis  vini 
compuncla  potu,  nunc  suscepUe  significatlonis  se* 
cura  virtute,  futurae  irae  defugiat  poteslatem.  »  Item 
in  psalmo  lxi  :  c  Posteaquam  Dei  spiritum,  Dei  vir- 
lutem,  Dei  sapientiam  ,  Dei  Filium,  eV  unigenitum 
Deum,  ad  remissionem  peccati,  condemnationemque 


aole  pra^dictum ,  cam  plenus  Spiriiu  sancto  de  Del  r  peccati  legis  homlnem  natum  esse  cognoverit,  qoi 


dignaiione  ac  pieiate  loqueretur:  Verbum  eoruum- 
nant  et  bremans  in  juititta^  quoniam  sermonem  bre^ 
riatwn  fadet  Deu$  in  toto  orbe  terrm  {I$a,  x,  Rom. 
n).  Nam  cum  Dei  sermo  Dominus  noster  Jesus 
Christiis  omnibos  venerit,  et  coUigens  doctos  pariter 
ei  indoctos,  omni  sexul  atque  aetali  praecepta  salutis 
ediderit,  praeceptorum  suorum  fecit  grande  compen- 
dian ,  ut  ia  disciplina  coelesti  discentium  memoria 
non  iaboraret,  sed  quod  esset  simplicis  fidei  neces- 
sarium  velociter  disceret.  »  Et  item  in  eodem  libro : 
(  Qai  docnit  unitatem,  sic  orare  unum  pro  omnibus 
Tolnit,  qoomodo  In  uno  omnes  Ipse  portavit  > 

Sanctus  Hilarius  in  Ubro  secundo  de  Fide  dicit  : 
( HQmani  generis  causa  Dei  FiUus  natus  ex  Virgine 


huinanarum  passionum  sorte  perfunctus,  ad  condem- 
nanda  in  se  coelestium  nequitiarum  impia  tentamenta 
sit  mortuus,  ut  acteniilatem  omnibus,  qui  per  habi- 
tantem  in  carne  nostra  peccati  legem  rooriebamur» 
inveheret,  tum  hoc  sacramento  pietatis  accepto» 
post  ignorationis  noctem  in  scientiae  lumine  coilo- 
catus,  ita  dicit :  Nonne  Deo  subdita  eril  anima  meafi 
Item  In  psalino  lxiv  :  c  Habemus  etiam  et  cibum 
paratum.  Et  quis  hic  cibus  esl?  Ule  scilicet,  in  qiio 
ad  Dei  consortium  praeparamur,  per  communionem 
sancli  corporis,  in  communionem  deinceps  sancti 
corporis  coUocandi.  Id  enim  praesens  psalmus  signi- 
ficat  dicens  :  Paraeti  cibum  illorum ,  ^ttontam  ita  e$t, 
praeparatio  tua  :  quia  cibo  illo  quamvis  In  praesens 


cst  et  Spiritu  sancto,  ipso  slbi  in  hac  operaUone  j^  salvemur,  tamen  in  posterum  praeparamur.  >  Item 


famulante,  et  sua  videlicet  Del  dbumbrante  virtute, 
corporis  sU>i  initia  consevit,  et  exordia  caniis  Instt- 
tuit,  nthomo  factus  ex  Virgine  naturam  in  se  carnis 
acciperet,  perque  hujus  admistionis  societatem 
sancUficaturo  in  eo  unlversi  generis  humani  corpus 
eiisieret:ntquemadmodum  oranes  in  se  per  id  quod 
corporeum  se  eose  voluit  conderentur,  ita  rursum  in 
omnes  ipse  per  id  quod  ejus  est  invlsibile  referrelur.  > 
Et  in  psalmo  cxvni :  c  Atifer,  inquit,  a  me  opprobrium 


in  Lxvii :  c  Et  primum  quidem  non  alienum  a  Del 
misericordia  et  b6nitate  videri  potest,  ut  vitam  om- 
nibus  in  se  ipso  reslitueret  ex  mortuis.  >  Iiem  in 
psalmo  LXV1U  :  c  Haec  sanctorum  exspectaiio  fuit, 
nt  omnis  caro  redimeretur  in  Christo,  ut  In  eo 
aeternae  resurreclioiiis  priinitiae  existerent.  >  Et  iteni 
in  eodem  :  c  Hoc  enim  in  muUitudine  misericordiae 
beneplacitum  est  tempus,  cum  in  se  universorum 
hominum  vitam  Deus  miserans,  ut  miserator  Deus 


315  IILNCHARI  RHEMENSIS  ARCfllEPISCWI;  >16 

volens  pali  aiqae  mori ,  sed  qui  secum  super  lolius  A  generis  nostri  prius  proditaro  anfimam  susoepit , 


populi  impielale  nioereret,  el  qui  seipsum  ipsa  moe 
renlis  secum  salute  consolarelur,  ul  omniLHis  tanto 
scelere  perfunciis ,  solalium  in  liis  saltem  qui  salvi 
fiereut  ucciperel,  secundum  illud,  El  in  servis  suii 
consolabiinr  {II  MacL  vii,  6),  »  Ilem  in  psalmo 
cxxix  :  c  Quia  apnd  te  propitiatio  est.  Esl  enim  uni- 
genitus  Dci  Filius  Deus  Verbum  redempiio  noslra, 
pax  nosira,in  cujus  s^nguinereconciliali  Deo  sumos. 
Hic  est  qui  venit  lollere  peccata  mundi,  qui  cruci 
chirographuin  legis  aDigens,  ediclum  damnalionis 
veteris  deievit.  >  Et  post  aliquanla :  c  Quia  miscri- 
cors  est,  quia  copiosa  apiid  cum  redemptio  esl,  quia 
redimet  ab  iniquiialibus  suis  universos.  »  hem  in 
psalmo  c«xxv  :  «  Reilemit  nos  per  sanguinem  suum. 


propter  inobedienlem  animx  carnem,  propter  nialam 
obedientiam,  pro  qua  et  simul  condemnaia  est,  ut 
sicui  in  carne  et  anima  fuerai  condemnatio,  iia  et 
in  carne  et  anima  tteret  salus.  Cliristus  ergo  pro 
Adam  ,  pro  eo  qui  faclus  est  sub  peccalo,  ille  qm 
erat  sine  peccato  introducitur,  pro  velere  uovus  ,  ut 
Inijus  passione  voluntaria  ille  qtii  inviius  passus  fiie- 
rat  curaretur  :  quo  seilicet  el  pro  singulis  nobis  faoc 
quod  supra  nos  est  redderelur.  >  Item  in  sermone 
de  Natale  Domini :  c  Haec  esl  isla  solemnilas ,  h«c 
est  diei  hujus  mngna  et  gloriosa  festivilas.  Adven- 
tum  Domim  fartum  ad  homines  celebramus,  ut  nos 
ad  Deum  proficiscamur ,  imo  ul  revcrlamar  ad 
Deum.  Sicenim  rectius  dfcilur,  ul  vctcre  homine 


per  passionem  snam,  pcr  resurrectionem  suam :  \\xc  ^  deposito ,  novo  induamiir,  et  sicut  in  Adam  omnes 


magna  vilae  noslrse  pretia  sunt.  Magno  enim ,  ait 
Aposloliis,  preiio  redempti  e$tis  (/  Cor.  vi,20),  et 
redempti  uh  inimicis,  a  diabolo,  ab  angells  ejus,  a 
filio  perdilionis,  a  prinQipibus  aeris,  a  mundi  poie- 
statibus,  ab  inimica  inorie  :  el  redcmit  escamdando 
omni  cnriii.  Qui  dat  escain  omni  cami,  id  est,  quoe^ 
redempta  251  c*»^»  ^^l  escam  incorruptam  et  a»ler- 
nam  panis  vivi,  panis  coelestis.  El  iu  his  singiilis, 
quod  redempti  sumus,  quod  omnis  redempionim 
caro  escaiii  accipit,  ea  caiisa  est,  quoniam  in  sxcu- 
lum  misericordia  ejus.  Qiiod  ccBltim,  quod  terra, 
quod  ca^lera  siint,  et  ipsuin  iltud  quod  sumus  qui 
non  fuiiDus,  <iuod  eriinus  qnod  non  siimns,  causam 
aliam  non  habet,  nisi  misericordise  Dei,  qiii  adcon- 
sortium  bnnorum  suorum  nasci  nos  voluil  ilie  qui 
bonus  est  Dominus  noster  Jesns  Chrislus.  > 

Et  sanctus  Aihanasius  ad  Epicleliim  :  c  Propierea 
quia  natnra  Deus  manens  Yerbum  est  impassibile,  et 
ipse  qiiidem  Incorporalis  erat  in  corpore  passibili , 
corpiis  autem  habebat  in  se  Verbnm  impassibile,  de« 
striiens  infirmilaies  ipsius  corporis.  Faciebat  autem 
hoc  et  fiebat,  ita  ut  nostra  ipse  suscipiens  et  offerens 
in  sacriGcium  destriieret,  ei  suis  nosjam  operiens, 
faceretAposlolum  dicere,  Oportet  corruptibile  hocin- 
duere  incorruptionem ,  et  mortale  hoc  induere  immor^ 
ialitalem  {I.Cor.  xv,  53).  Ahsit  autem,  ul  figurate 
ista  facla  sint,  siciit  quidam  iterum  arbilrantur^  sed 
vere  homine  faclo  Salvalore,  totius  hominis  facta  est 
salus. 


niortui  sumus,  ita  tn  Christo  crnci  affigamur,  et 
consepeliamiir  ei  in  morte,  ul  cnm  ipso  eliam  re- 
surgamus  ad  vrtnm  {Rom.  vi ,  4).  Necesse  est  enim 
nos  perpeii  utilem  hanc  et  nccessariam  vicissrtndi- 
nem,  ut  sicut  ex  bonis  258  ^^  tristia  devoluti  su- 
mus,  itaextristibus  ad  nieiiora  repareraur.  Uhiestm 
abundavit  peccalum^  sttperabundavU  gtfatia  {Rom.  v, 
30),  ut  quos  gustus  ligni  vetitus  condemnavii,  Cbri- 
sli  crux  gratia  largiore  ju^liricet.  >  Et  item  in  eodem : 
c  Sed  quid  aiunt  nobis  in  boc  loco  calamniosi  isU, 
qui  nolMS  velut  severissimi  quidam  discussores  diri- 
nitatis  procedunt ,  accusantes  ea  q&ae  omni  venera- 
lione  digna  sunt  et  faonore  ?  tenebrosi  etiam  in  ioce, 
imperiii  erga  sapientiam,  pro  quibus  Chrislus  gratis 
moriuus  est,  creatur»  ingratae  adversus  Grealorem 
stium ,  ftgmenta  diaboli ,  exprobrantes  Deo  beneficia 
sua.  Propterea  ininor  est,  quiA  propter  te  faumilis 
est  ?  >  liem  in  sermone  de  Epiphania  :  c  Nam  quo* 
niam  inimicus  noster  artem  suam  sopbisticam  vind 
non  posse  prsesumpserat,  sicut  ipse  nos  spe  decepe- 
rat  Deltaiis  Ipromissae  dicens:  Eritis  sicut  dii  {Gen. 
III,  5),  iia  nunc  ipse  caniis  objecttone  decipiiur,et 
velut  hamo  esca  adoperto ,  natura  Adam  cameum 
cupitvorare,  Deum  intrinsecus  invenii  adopertnm: 
ei  iia  novus  hic  Adam  veterem  reparat ,  ei  condeiD- 
natio  prioris  absoivitur;  dum  caro  pro  carne  resti- 
tuitur,  et  pro  morte  mors  redditur,  imo  dum  per 
mortein  ipse  auclor  mortis  punitur.  i  Et  iiem  ia 


Et  iteiu  :  c  Si  proptcr  quod  est  et  dicitiir  in  ..  eodem  :  c  Nec  confundit  te  Jesu  misericordia ,  qai 


Scriptnris  ex  Maria  esse  ct  hunianum  corpus  Salva 
toris,  putant  pro  Trinilate  quateriiilalem  dici,  quod 
facta  adjeciione  propter  airpus,  muUum  erranl  fa- 
cturam  co.nequanles  faclori ,  et  suspi&intur  posse 
deilatem  aliquid  adjeciionis  accipere,  et  rgnorarunt, 
quia  non  propicr  adjectionem  deilatis  Verbum  caro 
factum  est,  sed  ut  caro  resurgat :  neqiie  ut  inelio- 
raretur  Verbnm  processit  ex  Maria,  sed  ut  bumanum 
genus  libeniret.  > 
Greeorius  NaEianzenus  in  libro  Aooloffi»  dicit : 


infirmiiates  nostras  accepit ,  et  aegriiudines  nostras 
portavil  {Isa.  liii,  4),  qui  non  veiiit  vocare  jusios  sed 
peccatores  in  pcenitenliam  {Marc,  ii,  17),  qui  magis 
misericordiam  vult  quam  sacriticium  {Matth.  ix,  13}, 
qui  sepiuagics  septies  poenitenti  vuit  peccata  laxari 
{MatUu  XVIII,  22).  >  Ilem  in  sermone  intercessionis 
pro  quodara  ad  imperatorem  :  c  Ipsuin  tibi  adhibeo 
Christum ,  qui  semetipsum  exinanivii ,  ui  nobis  bo- 
minibus  loqueretur  :  ipsius  impassibiiis  tibi  adbiheo 
oassiones.  oifero  tibi  ad  intercessionem  '" 


3t7  DE  PRiflDESTlNATIONE  DISSERTATIO  POSTEHIOR*  518 

maniter  omnes  aeceJimus,  in  quo  typum  salulls  no-  A  gavit  ignaros,  pro  omnibus  se  obtulit  passioni.  Noii 


gir»  boc  ipsomet  ore ,  quo  nunc  le  deprecor ,  cele* 
hramus.  Mecuro  adbibeo  ad  niiligandum  te  eiiam 
sacrosancia  illa  mysleria  per  quae  virlutibus  ccele* 
slibiis  sociamar.  i 

Ki  Sanctus  Basilius  Cappadocus  in  sermone  de 
psalnio  ux  :  t  Finis  auteui  dicitur,  quod  iu  fine.^-e- 
ruli  in  consummatione  ejus  aptatur :  propler  quod  et 
pro  his  qui  immntabuntur  scribi  dicilur  psalmus , 
qaod  est,  ut  omnia  simul  dicam,  de  universo  genere 
liumano  inteUigendum.  lu  omnes  eienimdebet  psalmi 
intelligentia  pervenire. »  Et  post  aliquanla  :  <  Deus 
ergo,  inquit,  abjecisti  nos  (  PsaL  cvii ,  ii ).  Quos  ? 
Qui  longe  nos  fecimus  ab  eo.  hiterventu  ergo  pecca- 
loram,  et  mediis  intcr  nos  ei  Deum  intercedentibus 


ergo  multum  misericors  ?  Misericordia  enlm  hominis 
in  provimum  snnm,  misericordia  Domini  in  omuem 
carnem,  ui  omnis  caro  ad  Deum  ascenderel  illa  Do« 
miiii  niiseratione  doniila.  Denique  qui  Snsannam  ab- 
solvit  lacentem,  se  obtiiru  morli :  in  illa  causa  ut 
nemo  desperaret,  in  hac  iit  redimentlae  uuivcrsitatis 
sacrificium  non  negaret.  »  Et  item  :  <  Quis  est  aa- 
tem  qui  se  longe  facit  a  Domino,  nisi  qui  non  requi- 
rit  justitias  ejns  ?  Qni  vero  jnsUlias  exquirit,  prope 
e<i|,  adhncret  Deo.  Et  ideo  jusiitias  Dei  qunprenlibus 
dicit  Aposiolus  :  Vos  qui  eratis  longe,  facti  estii 
prope  in  sanguine  Christi  (Ephes*  ii,  i5).  Sangtiis 
Ghristi  jnstitia  esl.  Denique  ipse  ail  ad  Joannem  : 
Sine  nos  implere  omnem  justiUam  (Malth.  iii,  15).  > 


iniquilalibns,  abjecisse  nos  dicitur  Deiis.  Ait  eniin  ^  iiem  ubi  expoiiit,  Retribue  servo  tuo  (P«o/.  cxviii. 


«t  alius  propbela  :  Quia  inter  vos  et  Deum  peceata 
separant  ( I$a.  ux  »  2 ). »  Et  post  pauca  :  <  Moyses 
quidem  Israeiiticos  posles  sanguine  agniobsigiiaverat 
{Exod,  xii,  7) :  tu  vero  dedisli  nobis  aiguum,  ipsum 
languinem  veri  Agni  immaculati,  qui  oblaios  esl 
vidima  pro  totius  mundi  salute.  » 

253  RBatns  quoqiie  Ambrosius  in  psalmo  cxviri, 
'  sbi  dicit,  Misericordia  Domini  plena  est  terra,  <  Quo- 
iBodo,  inquiens,  plena  est  terra  misericordia  Domini, 
nisi  per  passiotiem  Doniini  nostri  Jcso  Chrisli,  qnam 
fuUiram  prsvidens,  quasi  promissam  proplieia  con- 
retebrat?  Plcna  est  ergo  terra  misericordia  Domini, 
qoia  omnibos  dala  est  romissio  peccalorum.  Snper 
omnes  sol  oriri  jubetur,  et  hic  quidem  sol  quolidie 
super  omnes  oritur  {Matth.  v,  45)  :  mYsticus  an-  ^ 
tem  sol  ille  justiti:e  omnibus  ortus  est,  omnibus 
^nit,  omnibus  passns  est,  et  omnibus  resurrexiU 
Ideo  autem  passus  est,  ut  tolleret  peccatum  mundi, 
Si  qnisautem  non  credit  in  Ghristum,  generali  be- 
neficio  ipse  se  fraudavit.  Sed  quod  solis  est,  praero- 
gnlivam  suam  servat :  quod  imprudentis  esl,  com- 
mnnis  a  se  graiiam  Incis  excludit.  Snper  omnes  pln- 
via  est.  »  Iiem  ubi  dicit,  Principium  verbomm  tno' 
rum  veritas  {Psal.  cxviii,  160) :  <  Credo  unnm  Deiim 
esse,  non  plures  deos.  Cum  autem  coeperis  legere, 
Domiiiam  Jesnm  Dei  Filiura  in  carne  venisse  pro- 
pter  totiiis  mundi  redemplionem,  distingue  sapien- 
ter  unuro  Deum  Patrem  csse,  ex  quo  oinnia  et  nos 
^  illo,  et  unuro  Dominnm  Jesum,  ^per  qiiem  omuia 
et  nos  per  ipsum.  »  Item  ubi  exponit  Iniquitatem  ' 
odio  habui  (ibid.,  165) :  <  Qui  quotidie  advocatus 
pmnobis  estapud  Patrem,  ut  pro  quibiis  in  diebus 
camis  siue  misericordi  est  compassus  affectu,  pro 
bis  operetur  remissionem  qnolidie  peccatorum.  Quae 
esi  etiiin  spes  alia  generi  humano,  nist  ut  omnium 
viventinm  delicta  donentur  ?  »  Item  ubi  exponit 
MifericoTdiiB  tum  mult<Vy  Domine  (ibid.,  156): 
«  El  si  hngeest,  inquit,  a  peccatoribus  salus  (ibid,^ 


17) !  <  Respoude,  inquil  et  Christus,  Ecce  bona  est 
proxima  raea  (Cani.  i).  Quoniam  coguoverat  Eccle- 
sia  myslerium,  el  pro  toiius  muiidi  redemptione  cru- 
cifixum  Dominum  Jesum  prsedicabat,  mereluraudi- 
re  :  Ecce  boiia  es,  quia  Dominus  Jesus  mundum  ve* 
nit  salvare,  non  perdere.  Ideoqiie  immemor  est  in- 
jnri»,  niemor  gralise.  >  Iiem  iibi  exponit,  Aufer  a 
me  opprobrium  et  contempium  (PsaL  cxviii,  22). 
<  Ad  versum  me,  inquit,  JS^detract^abant.  Ego  eorum 
rejieniplor  advenerain.  ego  venerani  ut  omuiiim  peC- 
cala  mundarem;  ut  recuperarem  amissos,  resliiue- 
rem  paradiso  sancli  Jacob  haereditaiem^et  illi  adver- 
sum  me  detractabant  (PsaL  cxviii,  58).  »  Item  ubi 
exponil,  Misereremei  secundum  eloquium  tuum :  <  Jus- 
tiiia,  inquit,  qua;  estcnicis,  nisi  quod  ascendcns  illud 
paiibolum  Domimis  nosler  Jesus  Christus  peccaiorum 
nostrorum  chirographura  crucifixil  (CoL  ii,  44), et 
tolius  orbis  peccalum  suo  cruore  mundavit?  »  Et 
itcm  :  <  Mala  Evae  successio  tolum  hominem  devo- 
ravit ,  prseclara  Christi  hieredilas  tolum  hominem 
liberavit.  Non  ad  unum  qiiidem,  non  ad  paucos,  sed 
ad  omnes  tesiamentum  sutim  scripsil  Jesus.  Omnes 
scripti  haeredcs  sumus  ,  non  pro  portione ,  sed  pro 
univcrsilatc.  Communis  est  enrm  oinninm  bxrediias 
universorum,  et  soliditas  singulorum.  Novuin  Tesla- 
mentum  singuli  adeunt,  et  omnes  possiflent,  nec 
miniiilur  hyredi  quidquid  a  cohaercjlibus  vindicatur. 
Manet  emolumentum  iutegrum,  et  eo  magis  singulis 
crescit,  quo  pluribus  fucrit  acquisiluii».  H:cTcdilas 
Christl  est  resurrectio.  Fiancqiiisquam  danmum  suum 
diixcrit,  quae  in  uno  coininunis  gr.itiai  nomen  inve- 
nit?  Christus  enim  resurgens  omnibus  resurrexiJ, 
quoniam  pcr  hominem  resurrectio  mortuorum.  Om- 
nium  Igiliir  polcst  singulorum  esse  dispendiurat 
quod  est  lolius  corporis  et  humani  gcneris  reforma- 
lio?  » Ilem  cum  iraclaret  de  littera  Hebraea  decima 
quinta,  ait :  <  Verum  quia  passio  Salvatoris  omnes 
redemit,  non  absurdum  est  intelligere  ita  hosmovisse 


VO  HINCMAIK  RHEMENSTS  ARCHIEPISCOPI 

nerentjuvenculdi,quiadurili(B/lliuspaucos  decepit;  A  omni^tt»  mortuu$  esl  {11  Cor.Vf  14),  quoniam 


Christus  totum  mundum  redemit.  » Ilem  cum  tracta- 
ret,  Tribulatio  et  angu$ti<sinvenerunt  me  {P$aL  cxviii, 
145) :  c  Noli  iterum  peccare,  ait,  posl  bapiismum. 
Omnibus  in  commune  simul  mortuus  est  Christus,  et 
singulis  semel  moritur,  non  frequenter.  »  Ilero  : 
c  Calix  Domini  remissio  peccatorum  est ,  quo  san* 
guis  effundetur  qui  totius  redemit  peccata  mundi.  » 
Itero  in  tractalu  epislol»  ad  Romanos  {eap.  5) : 
c  In  hoc  cnim  Chrislus  et  vixit,  et  mortuus  est,  et 
resurrexil,  ut  et  vivorum  dominetur,  et  mortuorum. 
Per  Chrislum  Dominum  facta  est  creatura,  quae  pro 
peccato  aiienata  est,  ab  auctore  facta  capliva.  Quam 
Deus  Pater,  ne  opus  ejus  periret,  misso  Filio  de  cos- 
Jis  ad  lerras,  docuit  quid  faciendo  manus  piratarum 
effugeret.  Propter  quod  et  occidi  se  passus  est  ab  B 
inimicis ,  ut  descendens  ad  inferos,  quia  innocens 
erat  occisus,  reum  faceret  peccalum,  ut  quos  tcnebat 
apud  inferos  amitleret.  Quoniam  ergo  vivis  ostendit 
iriain  salutis,  ac  se  obtulit  pro  eis,  mortuos  vero  li- 
beravil  de  inferno,  tam  vivorum  quam  morluorum 
dominatur.  Ex  perditis  enim  iterum  refonnavit  sibi 
iilos  in  servos.  >  Et  item  {cap.  eod,) :  <  Qui  enim  in  hoc 
servil  Christo,  placet  Deo,  quoniain  Cbrislus  nos  rc- 
demit.  Ideo,  ait,  qui  in  hoc  servit  Christo,  qua- 
re  ?  255  Qui^  >pse  misit  Christum  ut  redimeret 
genus  humauum.  »  Item  in  epistola  ad  Corinthios 
( epist,  I ,  c.  i  )  :  c  Verbum  enim  eruci$  pereuntibu$ 
quidem  slultiiia  e$t  { I  Cor.  1,18).  Manifeslum  est 
quia  quibus  crux  Christi  stullitia  est,  in  pcrditioiie 


Christus  diligens  genus  humanum ,  ut  eos  redimereL 
morli  se  dedit.  »  £t  Itcm  ( ibid. )  :  c  Ergo  omna 
mertui  $unt ,  e$  pro  otnnibus  mortuu$  e$t,  Quia  om- 
nes  necesse  est  mori  causa  Adae,  pro  omnibas  mor- 
tuus  est  Christus ,  ut  eos  a  secunda  morte  iiberareu 
Ideoque  qui  Tivunt  in  corpore,  scienles  Christiim 
mortuam  esse  pro  se ,  sint  ei  snbditi  proOtenies 
hunc  Dominum.  QHibus  entm  prodest  mors  ejus, 
testimoniumperhibetresurrectionis.  >  Et  itemepi- 
stoia  ad  Ephesios  {cap,  4) ,  Veritalem  autem  /iaden- 
te$ ,  tit  charitate  augeamu$  in  ip$um  omnia  qui  at 
eaput  Chri$tu$  { Ephe$,  iv,  45 ) ,  c  Qanc  dicit  esse 
veritatem,  ut  amorem  Christi  respicientes,  qiio  di- 
lexit  nos,  et  tradidit  se  pro  nobis ,  omnes  subjkia- 
mur  ei,  scientes  quia  omnium  auctor  est  vitjc,ut 
quasi  capiti  membra  subdantur,  ut  si  alii,  errore^ 
vei  malivolentia ,  non  fatentur  omnium  caput  ha- 
b^i  Chrisuim,  quia  ab  ipso  facla  sunt  volunute^ 
Patris  :  nos  lamen  qui  catholicae  Adei  adhseremns, 
lioc  omni  devotione  et  cura  agere  debemus,  otiwic 
fidei  nos  damnum,  sed  iucnim  afferarous,  persi- 
stentes  in  hac  asseveratione,  ut  comprimantar  pravx 
mentis  coiloquia  adversus  veritatem  arnata.  >  Itea 
in  epistola  ad  Timotheuin  ( cap.  il  ),'Q«i  dedit te- 
metip$um  redemptionem  pro  omnibu$  (i  Tim,  ii,  6). 
c  Quoniam  liomo  jam  reconciiiatus  Deo  obnoiius 
erat  mortf  infernae,  ne  ad  eum  cui  reconciliatas 
fuerat  posset  ascenderc,  Salvator  ul  arl>itrium  soum 
ad  effectum  perduceret ,  mori  se  passus  est  conin 


sunt;  infernae  enim  morii  non  sunt  erepli.  i/w  au-  C  j^,s^  m  descendens  ad  256  infero*.  mortem  de 


tem  gui  $alvi  fiunt  virtu$  Dei  e$t  { ibid.  ).  Non  est 
obscurum ,  quia  his  qui  credunt  Dei  virtus  cst.  Cre- 
dunt  enim  ,  non  inOrmitatem  esse  crucem  Christi , 
sed  virtalem :  iotelligentes  morlem  victam  in  cruce, 
cujus  signum  qui  habent  salvi  sunt ,  qui  ab  illa  te- 
neri  non  possunt.  {Cap.  6)  Non  estis  vestri,  empti 
emni  e$ti$  pretio  {I  Cor.  vi,  19).  Manifeslum  est 
quia  qui  emplus  est,  non  est  sui  aibitrii,  sed  ejus 
a  quo  emptus  est,  u^non  suam,  sed  illius  Hiciat 
volunlatem  :  et  quiacharo  empli  sumus,  propensius 
Deo  servire  debemus »  ne  offeusus  a  qua  nos  rcdemit 
morti  nos  reddat.  Quam  enim  charissiino  preiio  nos 
emit,  ut  sangiiinem  suum  daret  pro  nobis?»  Et 


pietate  quam  in  eo  gesserat  damnaret,  aufereos  eis 
quos  tenebat :  ut  de  caitero  quisque  signiim  ejos 
haberet ,  ab  ea  teneri  non  posset.  Cujus  rei  lesti- 
monium  tcmpore  quo  resurrexit  ostendit.  Destruciio 
enim  mortis  resurrectio  mortuorum  est* » Item  idem 
sanctus  Augustinus  iii  libro  de  Spiritu  saucto  (l* 
promm.  lib.  i),  exponens  sententiam  libri  Judicum 
de  GedeoQ  {Jud.  vi) :  c  Gqm  audisset  Gedeon, quod 
deficientibus  licet  populorum  millibus  in  uno  viro 
Dominus  plebem  suam  ab  hostibus  liberaret ,  obiuiu 
haedum  caprarum ,  cujus  carnera ,  secundum  pne* 
ccpta  angeli ,  et  azyma  supra  potram  posuit ,  et  ea 


jure  pcrfudit.  Quae  sinuii  ut  virg»  cacuroine  quwn 
item  (  cap.  9  ) :  c  Omni$  autem  qui  in  agone  conten-  gerebat  angelus  Dei  contigit,  de  petra  ignis  cropil, 
dit ,  ab  omnibu$  $e  abstinet  { I  Cor.jx ,  25 ),  ab  bis  ^  atque  ita  sacrittclum  quod  offerebatur  absumpluin 


omnibus,  quac  vitanda  eadem  tradit  disciplina,  cum 
sciant  unum  coronanduni :  quanio  niagis  obscrvan- 
dum  nobis  est,  qui  oronibus  promissa  est?  »  £t 
item  {cap.  iO ) :  c  Non  po(e$ti$  men$as  Domini  com- 
municare  et  men$(e  dcemoniorum.  Idcirco  cnim 
Christus  cruciflxus  est,  quia  dissolvit  opcra  dia- 
Loii  ?  Qui  ergo  facit  opera  diaboli ,  Christo  repu- 

«rnat.    •    Rt  ifpm  (  mn     4  I  \  «    Uati»  aril  fnmnviK  at  c/in. 


atque 

est.  Quo  indicio  dectaratum  videtur  quod  petra  llla 
typum  habuerit  corporis  Christi ,  quia  scriptum  est, 
bibebant  de  con$equenti  eo$  petra ,  petra  autem  ent 
Chri$tu$  {1  Cor.  x ,  4).  Quod  utique  non  ad  divini- 
tatem  ejus,  sed  ad  carnem  relatum  est,  qu»  si- 
tientia  corda  populomm  perenni  rivo  sui  sanguiois 
inundavii.  Jam  lunc  igitur  in  mysterio  decUratum 

A<o«        m.«:a    ff\yvM»:n..a     lAaiia    in    aamma     eitA     lAllllfi    IIIIIIMjl 


m  DE  PRiGDCSTlNATIONE  DtSSERTATIO  POSTERIOR.  533 

cibabit  eame  ( Num.  xi )  ?  Quod  igitur  cxiendit  an-  A  qa^  sanipiinem  Domihi  sumimas,  mortem  Domini 


gelQS  Tirgam ,  et  tetigit  pelram  de  qua  ignis  exivit , 
oslenditqaod  caro  Domini,  Spiritu  repleta  divino,' 
peccata  omnia  human«  conditionis  exureret.  Undc 
et  Dominus  att :  Jgnem  veni  millere  in  terram  { iMCi 
xn,  49).  >  Et  item  {ihid. )  :  i  Sicut  ipse  dixisli^ 
DomiDe ,  sequentibus  te ,  scrpentes  et  scorpiones 
possim  calcare  vestigio  ( Lnc,  x  ,  19 ).  Redemisti 
mondum,  redime  unius  animam  peccatoris.  Haec  est 
specialis  tua  praerogativa  pietatis ,  qua  totum  mun«^ 
lAum  in  singulis  redembti.  >  El  in  libro  Apologi» 
David  :  c  Non  Irquet  quod  etiam  sanctum  David , 
fioe  nobiiem ,  pRBstantissimum  mansuetudine,  manu 
TorieDa  probare  volnerit ,  quemadmodum  vitium  te- 
geret,  lapsnm  emendaret ,  ut  non  doceret  quemad- 


annunliarons.  Sicut  ergo  semei  pro  omnibus  immo- 
latus  est,  ita  quotiescunque  peccau  donantor,  cor- 
poris  ejus  sacramentum  sumimus,  ut  per  sanguinem 
ejus  flat  peccatorum  remissio.  >  Et  item  :  i  Qui  iapsu 
alieno  gaudet,  diaboli  gaudet  victoria,  et  ideo  dolere 
magis  debemus,  cum  audimus  perisse  hominem,  pro 
quo  Christus  mortuus  est.  >  Et  in  iibro  primo  de 
excessu  fratris  :  c  Proplerea  enim  pro  omnibus  se«  ^ 
cundum  carncm  Christus  mortuus  est,  ut  nos  uod 
solis  nobis  vivere  disceremus.  >  Et  ilem  :  in  libro 
secundo  :  c  \enit  enim,  ut  iegimus,  Christus  salvum 
facere  quod  periertU  {Malth.  xviii,  li).  Sed  ut  non 
soium  vivorum,  sed  etiam  morluorom  dominetur. 
Lapsus  sum  in  Adam,  de  paradiso  ejectus  sum  in 


tDodum  possimus  admissum  operire  peccatum.  Nisi  B  Adam,  mortuus  sum  in  Adam,  quem  revocat,  nisi 


forte  vilis  cansa  alicui  videtur,  ut  propter  nosiram 
correciiooem  tantus  erraret  propheta ,  cum  propter 
omniom  redemptionem  infirmiutes  nostrasXhristus 
susceperit,  qui  peccalum  pro  nobis  factus  est,  cum 
^calom  noo  cognoverit.  Nec  verisimile  creditur, 
qaod  David  propter  posteritatis  profectum  unius  la- 
psns  opprobrium  inciderit ,  cum  ipse  Dominus  pro 
nobis  sil  factus  opprobrium ,  sicot  ipse  ait ,  Ego  atc- 
iem  sum  Ttermit  et  nan  homo ,  opprobrium  hominum 
H  abjectio  plebis  {PsaL  xxi ,  7 ).  Et  aiibi  :  Opprobria 
tiprobrantium  ceciderunt  super  me  {Psal.  lxviii,  10).  > 
Et  item  :  c  in  figura  aereus  serpens  tanquam  coufixus 
est  cruci,  quia  vems  crucifigendus  generi  annun- 
liabaUir  hnmano,  qui  serpentis  diaboli  venena  vacua- 


me  in  Adam  invenerit?  ut  sicut  in  illo  culpae  obno- 
xKim ,  morli  debitum ,  ita  in  Christo  justificaium.  » 
Et  item  :  c  Unius  morte  mundus  redemptus  est.  Po- 
tuitenim  Christus  noster  non  mori,  si  voluisset.  Scd 
neque  refugiendam  mortem  quasi  ignavem  putavit, 
neqne  melius  nos  quam  moriendo  servasset.  Itaque 
mors  ejns  vita  est  omnium :  sicut  per  hominem  mors, 
ita  el  per  hominem  resurrectio  mortuorum.  Ergo 
resurrcxit  homo,  quoniam  homo  morluus  est :  resus- 
cilatus  homo,  sed  resuscitans  Deus.  Tunc  secundom 
carnem  homo,  nunc  per  omnia  Deus.  Nunc  enim 
secundum  camemjam  non  novimus  Christum,  sed 
carnis  graliam  tenemus,  ut  ipsumpriiniliasquiesceu- 
tium,  ipsum  primogenituin  ex  morluis  noverimo». 


tet,  in  Ggura  maledictus,  in  veritate  aniem  qni  lotius  C  Primiliae  ulique  ejusdem  sunt  generis  atque  naturas, 


iDoridi  maledicta  deleret.  >  Et  item  :  c  Convenienter 
257  eti^na  illud  adjecit  quia  non  pepercil.  Non 
enim  pepercit  sibi  Chrisius,  ut  omnibus  subveniret.> 
£liieo  in  libro  de  Joseph  {capJ ) :  c  Eme  igitur  tlbi 
Christom ,  non  eo  quod  pauci  habent ,  sed  eo  qood 
omaes  habent.  Omnes  habent  per  'naturam,  pauci 
dferunt  per  limorem.  Snum  est  quod  a  le  Christul 
reposcit.  Ipse  vitam  omnibus  dedit,  ipse  pro  omnilHis 
mortem  suam  obtuliu  Solve  pro  auctore  quod  sokt- 
luros  es  lege.  >  £t  iu  iibro  de  Palriarchis  {cap.  4)': 
«  Ex  germine ,  fili  mi ,  ascendisti ,  eo  quod  tanquam 
fruiex  terne  in  alvo  Yii^inis  germinavit,  et  ul  flos 
boni  odoris,  ad  redemptionem  mundi  lotius  matemis 
viscerfbus  in  splendore  novse  lucis  emissus  ascende- 


cnjus  et  reliqui  fructus,  quorum  proUxiore  proventu 
primitiva  Deo  muiiera  deferuntur.  Sacrum  munus  pro 
omnibus,  et  quasi  S58  reparatae  quaedam  libamina 
naturse.  Primitiie  ergo  quiescenlium  Christus,  sed 
utrum  suoruin  quiescenlium,  qui  quasi  morlis  exsor  - 
tes  dulci  quodam  sopore  teneanlur,  an  omnium  mc/* 
tnoram?  Sed  sicut  in  Adam  omnes  mcriunlur,  ita  in 
Ghristo  omnes  vivificantur.  Itaque  siciit  primitias 
mortts  in  Adam,  ita  eiiam  priinitiae  resurrectionis  in 
Chrlsto.  Omnes  resurgunt,  sed  nemo  desperet,  neque 
justus  doleat  commune  consortium  resurgendi ,  cum 
pnecipuum  fructum  virtutis  exspectet.  Omnesquidera 
resurgunt,.sed  unusquisque,  ut  ait  Apostolus,  in  suo 
ordine  (/  Cor.  xv).  Communis  est  divinae  fructus  cle- 


rit.  >  £t  item  (cap,  4) :  c  Lavabit  invino ,  inquit,  ito-     mentiae,  sed  distinctus  ordo  meritorum.  Dies  omni 


tam  suam  {Gen.  xux,  11).  Bona  stola  est  caro  Chri- 
sii ,  quae  ominum  peccata  operuit ,  omnium  delicta 
suscepit,  omnium  errores  lexit.  Bona  stola  quae  uni- 
versos  induit  vestejucunditaiis.  i  Etitem  {cap.  11)  3 
c  Primogenitus  tauri  decus  qjus,  habens  cornua 
unicoraui,  in  quibus  gentes  ventilabit.  Et  bene  tau^ 
ros,  quasi  hostia  pro  delictis,  et  totius  mundi  vh 


bus  iucet,  sol  omnes  populos  fovet,  et  pluvia  posse»- 
siones.  Omnes  resurgimus»  sed  in  utroque  vel  vivendi 
vei  reviviscendi  gratia  dispar,  diversa  conditio.  In 
momento  enim  oculi,  in  novissima  tuba  ,  et  mortui 
resurgent  incorrupti ,  et  nos  immutabimur  (tMd.). 
Quin  etiam  in  ipsa  morte  quiescunt  alii,  vivunt  alii» 
Bona  quies,  sed  viu  meiior.  Denique  Paulus  ad  vi- 


323 


HLNGMARI  RHGMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


32i 


randique  commerdum,  fied  mer itum  resurgendi.  Nam  A  sed  rooUire  desideral.  £t  ideo  eos  in  Canticis  caoti- 


cum  dixisset :  Etmorlui  qui  in  Christo  sutU  resurgent 
primit  subjecit,  Deinde  et  nos  qui  vhimus  simul  cum 
Ulis  rapiemur  in  nubibus  obviam  Christo  in  aera 
(/  Thess,  IV,  15»  46).  Utique  inortuus  est  Paulus,  et 
passione  \enerabiii  viiam  corporis  cura  immortali 
gloria  commuiavit.  Non  fefellit  ergo,  qui  se  viven- 
tem  scripsit  in  luibibns  obviam  Christo  esse  rapien- 
dum ,  I  et  reliqua.  Item  in  eodem  :  €  Advertiinus 
quam  grave  sit  sacrilegium  resurrectionem  nou  cre- 
dere.  Si  enim  non  resurgimus,  ergo  Christus  gratis 
mortuus  est,  ergo  Christus  non  resurrexit.  Si  enim 
nobis  non  resurrexit,  utique  non  resurrexit.qui  sibi 
cur  resurgeret  non  habebat.  Resurrexit  in  eo  mun- 
dus,  resurrexit  in  eo  coeiuni,  resurrexit  in  eo  terra  ; 


corum  Ecclesia ,  in  Evangclio  Cliristus  iuviiat  di- 
cens  :  Venite  ad  me,  omnes  qui  laboratis  et  omali 
estiSt  et  ego  vos  reficiam.  ToUiie  jugum  meiim<i/per 
t«os,  et  discite  a  me  quia  mitis  sum  et  humilis  corde 
(Malth.  XI,  28,  29).  >  El  ilem  in  scrmone  Aposloli : 
Christus  nos  redemit  de  maledicto  legis  (GaL  ui,  15): 
f  Sanguine,  inquit,  pretioso  redempii  esUs,  non 
agni  utique ,  sed  ejus  qui  mansuetudine  el  bumiU 
tate  tanqiiam  agnus  advcnit,  et  totum  munJum  um 
sui  corporis  bostia  lilieravit,  slcut  ipse  ail:Sicut 
agnus  ductus  sum  ad  immolandum.  Unde  etJo%« 
nes  ait  :  Ecce  agnus  Dei ,  ecce  qui  tollil  pcccals 
mundi  (Joan.  i,  29).  i  Et  in  libro  de  Incaniaiione 
Doniini   (cap,  6)  :  Didicistis  igitur,  quia  sacrificiuiQ 


eritenim  ccclum  novum,  et  terra  nova.  Sibi  autem  B  Deo  nostro  obiulit.  Naiii  quae  erat  causa  incaniaiio- 


ubi  erat  necessaria  resurreciio,  qiiem  morlis  vincula 
non  tenebant?  Nam  et  si  secundum  homineni  mor« 
tuus,  in  ipsis  tamen  erat  liber  infernis.  Vis  scire 
qnam  liber?  Factus  sum  sicut  homo  sine  adjutorio 
inter  mortuos  liber  (PsaL  lxxxvii,  5).  >  £t  post  ali* 
quanta :  c  Sed  non  soluin  singuiorum ,  verum  eliam 
universitaiis  isia  mysteHa  sunt.  Adverte  eniiii  jiixla 
(ypum  legis  ordiiiein  graiiae.  Cum  tuba  priina  ceci- 
nerit,  Orieniales  congregal,  qiiasi  praecipuos  et  ele- 
ctos.  Cum  secunda,  siipparis  meriti  qui  secundum 
Libanum  siti  dereliquerunt  Iiidibria  nationuiii*  Cum 
tertia ,  eos  qui  lanquam  in  mari  exagiiati  ii>tius  freio 
mundi ,  safculi  bujus  fluciibus  vacillaverunt.  Cum 
quarta ,  illos  qui  dura  mentium  nequaquam  satis 


nis,  nisi  ut  caro  qu:e  peccaverat  per  se  redititeretur? 
Quod  peccaverat  igiiur  hoc  redeniptum  cst.  Non  est 
ergo  immolata  divinitas  Yerbi,  quia  iion  peccaverat 
divinilas  Yerbi*  >  £l  item  (cap.  7)  :  <  UUid  ergo  pro 
nobis  suscepity  quod  in  nobis  ainplius  periclilaLatur. 
Quid  autem  proJesl  milii ,  si  totum  me  non  rcde- 
mit?  Sed  lotum  me  redemit,  qui  ait :  Mihiindigna- 
mini  quia  totum  hominem  sanum  feci  in  Sabbalo 
(Joan,  VII,  23)?  Tolum  rederolt,  quia  in  viruniper' 
fcctum  fldelis  non  ex  parie  sed  tolus  resnrgit.  i  Sunt 
binc  et  quamplura  testiiuonia  in  librisistius  doclo- 
ris,  in  libro  scilicet  de  Abrabam  et  de  Fuga  sasculii 
de  Isaac  et  Anima,  de  Jacob  et  Yita  beata,  de  Bodo 
morlis,  et  aliis  ejus  operibus,  quae  hic,  ne  leclori 


potuerint  eloquii  spiriulis  mollire.praecepto.  Ideo  se-  C  increscerent,  quoniam  iila  in  suis  locis  pr;»valeliD- 

venire,  distulimus  caiisa  compendii  ponere. 

Sanctus  vero  Joannes  Chrysostomus  in  traciaia 
£pistoIae  ad  Hebraeos  ita  dicit  :  f  Deinde  osiendit, 
inquiens ,  quoniain  gloria  260  ^^  honor  crui  estt 
sicut  ipse  eam  seniper  vocat  dicens  :  Ut  gloripcnsr 
filius  hominis  (Joan.  xi,  14).  Si  ilie  ea  qux  pro 
servis  passus  est  gloriam  vocat,  mullo  ampiius  la 
quae  pro  Domioo  pateris.  Yides  crucis  fructus  quan* 
tussit.  Timeo  ergo  banc  rem?  Triste  quideroiibi 
videtur,  sed  decem  millia  generat  bona.  Oslendit 
etiam  ex  hoc  tentationis  utilitatem,  ita  dicens,  qua- 
liter  gralia  Dei  pro  omnibus  guslavcrit  moriem. 
Qualiier,  inquit,  gratia  Dei?  £t  ille  quidem  propier 
Dei  gratiain  quae  nobis  data  est  haec  passus  esu  Q» 
^Hroprio,  inquil,  filio  non  pepercit  ^  sed  pro  nobi$ 
omnibus  tradidit  illum  (Rum.  vin,  32).  Cujus  rei  gra- 
tia?  non  enim  debebanlur  hsec  nobis,  sed  gralia  boc 
fecil.  £t  ilerum  dixit :  Multo  magis  gratia  Dei,  ti 
donum  unius  hominis  Jesu  Christi  in  muUos  abunda- 
vit  (Rom.  V,  15) ;  qualiter  graiia  Dci  pro  omnilws 
guslaverit  morteai  :  non  pro  fidelibus  tantum,  s^ 
pro  mundo  uiiiverso.  £t  ipse  quidem  pro  omuibus 
inorluus  est.  Qiiid  aulcm  si  non  omnes  crcdDiii- 
ille  qupd  suuiu  eral  iinplevit.  £t  proprie  dixii :  Pr« 


cundum  Boream  vocaii  sunt.  Boreas  enim  secundum 
Salomonem  durusesl  ventus.  Itaquelicet  iii  momento 
resusciientur  omnes,omnes  tamen  meritorum  ordine 
259  suscitantur.  £t  ideo  priini  resurgunt,  qui  ma- 
turi  devotionis  occui*su,  et  quodam  amelucanae  fldei 
exortu  prodeuntes,  Solis  xterni  radios  receperunt. 
Qiiod  vel  de  pairiarchis  juxia  Yeteris  seriem  Testa- 
Dienti,  vel  de  apostolis  juxta  Evangeiium  jure  memo- 
raverim.  Secundi  autem ,  qui  ritum  genlium  relin- 
qiientes,  ab  errore  sacrilego  transierunt  in  £cclesiae 
disciplinam.  £t  ideo  illi  primi  ex  patribus,  isli  sc* 
cundi  ex  gentibus.  Ab  illis  eniin  lux  fidei  coepit,  in 
istis  usque  a4  mundi  occasum  suscepia  durablt. 
Tertii  susciUntur,  qui  ab  Auslro  et  ab  Aquilone 
sunt.  His  quatuor  terra  distinguitar,  his  qualuor 
aiinus  iuchidiiur,  hts  quatuor  mundtis  iinpletur,  his 
qiialuor  £eclesia  congregatur.  Omnes  enim  ,  qui 
sacrosanctae  £cclesiae  copulati  diviiii  nominis  appelr 
latione  censentur,  pracrogativam  resurreclionis  et 
delectationis  aeternae  gratiam  conscquentur,  quoniam 
venient  ab  Orienie  et  Occidente,  et  ab  Aquilone  el 
Austro,  el  recumbent  in  regno  Dei.  Non  enim  exi- 
gua  munduin  suum  Cbristus  luce  compleciitur, 
quandoqOidem  a  summo  cmlo  egressio  ejus ,  et  oe^ 


525  DE  PRiEDESTIMATlONE  DISSERTATIO  rOSTERIOH.  (t6 

Sicut  eiiam  in  secundo  psalmo  dioilur :  Pete  a  me,  A  iulit ,  propler  quod  nolueront.  Quid  autem  est  Pec- 


bquit,  dabo  tibi  genles  h<ereditatem  tuam,  Non  jam 
portio  Domini  tantum  Jacob,  et  pars  ejns  Jsrael,  sed 
OQiiies  protinus  nationes,  lioc  est,  Filiiim  Dominum 
consiiluit  universorum.  Sed  etiam  et  in  Actibus  Pe- 
trus  ioquilur,  dicens  :  Et  Dominum  eum^  el  Chmtum 
[ecit  Dett$  [Act.  ii,  56).  >  Et  item  :  i  Quoniam  itaque 
laJem  liabemus  ponlificem,  imilemur  eum,  ejus  vestj- 
gia  consequamur.  Non  est  aiiud  sacrificium  :  unum 
Dos  purgavit,  post  istud  ignis  et  gebenna. »  £l  item  : 
f  Medintor  igitur  facius  est  nosler  ei  Patris»  et  per- 
saasit  ilii.  Ei  qujd  igitur,  quomodo  mediator  faclus 
esiT  SermoneB  detulit  et  altulit  nobis  a  Paire  per 
transveclores.  Addit  etiam  mortem.  In  oflensione 
qnippe  erarous  ,  mori  nos  opportebat ;  mortuus  est 


cata  abstulit?  Sicut  enim  in  oblatione  sursuui  oBe- 
rimus  peccata,  et  diciiiuis,  Sive  volentes,  sive  no- 
lentes,  peccavimns,  indiilge;  hoc  est,  meniionem 
eorum  facimus  primum,  et  tunc  remissioneni  peli- 
mus  :  sic  autem  et  bic  manirestuin  est.  £l  ubi  hoc 
fecil  Ghristus?  Audi  eum  dicentem  :  Et  pro  illis  iuu' 
ctifico  metnetipBum  {Joan.  xvii,  19).  Ecce  obtulit 
peccata,  suinpsit  ea  ab  hominibns ,  et  obtulit  ea  sur- 
sum  Patri,  non  ul  aliquid  decernat  adversus  eos,  sed 
ut  ea  dimittat.  In  secundo  sine  peccato  videbitur^ 
ioqiii I,  ex^peclanli^tfs  se  in  salutem.  Quid  est  Sine 
peccato?  veluli  non  peccat.  Non  enim  debitor  morlis 
mortuus  est,  oeqiie  propter  peccaliim.  Scd  quomodo 
videbiinr?  Puniens,  inquit.  Sed  non  hoc  dixit ,  sed 


pro  nobis,  ei  feeil  nos  dignos  tcstamenti.  Hoc  modo  *^  quod  feslivum  el  graluin  est,  Sine  peccato  videbitur 


firmum  factum  est  testamentum.  Annou  dignos  jam 
faclos  ?  In  ipso  quidem  iniito  ulpote  Pater  in  filios 
leslaios  est.  Sed  quia  indigni  facti  sumus,  non  jam 
tcsiamenlo  oobis  opus  erat,  sed  poRna.  Quid  igilur 
gloriaris,  inquit,  in^lege?  In  lantum  peccalum  qiiippe 
nosconstituit,ut  salvari  non  possemus  aliqiiando, 
nisi  Domiiuis  pro  nobis  roorerelur ;  oeqnaquam  va- 
leret  lex,  siquidem  est  infirma.  El  non  tantum  ex 
roQunoni  consuetudine  hoc  confirmat,  sed  etiam  ex 
Lis  qiis  in  Veteri  Testamento  contingebanl  maxime 
eos  introJudt.  NuIIus  fpit  qui  non  mortuus  est 
Hlic.  Quomodo  ergo  firmum  est  tesiamentum  ?  Per 
euiudem  ipsum  modum ,  inquit.  Quomodo  enim 
iilicsanguis,  sic  eliam  hic  sanguis.  Si  autem  uon  erat  . 
liicChristi:sanguis,nonmireris;  typus  enun  erat.C/nde, 
^liii^  nequeprimum  sine  sanguine  dedicatum  est.  Qiiid 
esl,  dedicatmn  esi  ?  Firmuiu  factum  est,  roboratum 
esi.  Quod  aulem  dixit,  unde,  tale  est  quale  si  diceret, 
261  Propterea  oportebat  teslamenti  solemnitatem 
cooipleri  eliaro  per  mortein.  Nuncautem^  itninii, semel 
tn  consuwmationesaculorum  ad  destructionem  peccati 
per  sacrificium  suum  manifestatus  est.  Et  quemadmo^ 
dum  staiutum  est  hominibus  semel  mori,  post  hoc 
autem  judidum.  Deinde  dicit  :  Et  semel  mortuuSf 
quia  qua  morte  redemptio  facta  est,  institutum  est» 
iuquit,  mori  bomiuibus.  Ilac  ergo  semel  mortuus  est 
proomnibus.  Quidergo?  Jam  non  morimur  morle 
ilia?  Morimur  quidem,  sed  non  manemus  in  illa, 


exspectantibus  se  in  saluiem  :  ut  jam  de  ca;tero  non 
opus  habeant  sacrificio,  nt  salventur,  sed  in  operi- 
bus  ipsis  hoc  facianl.  i  Et  ileiii  :  i  Ne  cui ,  inquit» 
vestrum  desit  gratia  Dei.  Qiiid  dicil  graliain  Dei? 
bona  futura,  evangelicam  fidem,  optiroam  conveo 
satiofiem.  Omnia  qiiippe  Dei  sunt  graii;£.  Nec  niihi 
dicas,  quia  uuus  esl  qui  peribil.  Eleiiim  Chrisius 
propter  unum  morluus  est.  Tu  ergo  negligis  propler 
quem  Cbristus  digualus  est  mori?  »  ilem  iilein  in 
homilia  prima  de  psalnro  quinquagesiino  :  f  Quando 
iterum  dicit,  Foderunt  manus  meas  el  pedes^  dinume» 
raverunt  omnia  ossa  mea  (Psat,  xxi,  17),  noii  ulique 
passiones  annuntiat  suas,  sed  cruceni  Domini,  sacri- 
ficium  orbis  terrae,  salutem  geiieri  humano  pra^di* 
xit.  >  Iteut  in  iiomilia  de  proditione  Judse  :  i  Dede- 
runt  preiium  sanguiiiis  qui  pretium  non  habebat. 
Quid  accepisti,  Jiida?  triginta  denarios.  Curistus 
gratis  advenit  sauguinem  snum  pro  cominuni  salute 
fusurus^  2€2  ^^  lu  d^  sanguine  cnuJelii  peccaia 
componis?  #  Et  ilem  in  eadcm  :  c  Occisus  proposilus 
Christus  est,  et  cur  occisus  est  videamus  :  ut  coele- 
stia  pacificel,  ut  in  lerra  reconciliet  universa,  ut 
amicum  le  constituat  angeloruni,  ut  Deo  societ 
habenti  omnium  polestate.m.  i  Item  in  homilia  de 
Cruce :  c  Ideo  non  sub  tecto  passus  est,  non  in 
templo  Judaico,  ne  Judsei  subtraherent  sacrificiumy 
et  sibimet  vindicarcnt,  nec  putares  pro  illa  tautuin 
plebe  oblatum  :  idco   foras  civitatem,  ideo  foras 


quod  et  jam  neque  mori  est.  Mortis  enim  tyrannis  p  muros,  ut  scias  sacrificium  esse  commune,  quod 

tolius  terrae  oblalio,  quod  communis  deploratio,  non 
partis,  sicut  Judaeis  consuetudinis  fuit.  Judaeis  etenim 
ideo  jussit  Deus  omnem  terram  dimitlere,  ei  in  uno 
loco  sacrificium  alque  oblalionem  celebrare,  quia 
lunc  omnis  terra  imnranda  fuit,  fumo  et  nidore  el 
aliena  contaniinatione  poUuta,  quae  ex  sacrificiis 
genlium  celebrabanlur.  Nobis  autem,quoniam  Cbri- 

«<.,<.    A^«.A..:Ane    /vntnam    lArrsim    «^mtind.ivit .    OmniS 


et  mors  revera  illa  est,  quod  nunquam  pecinittilur 
mortiios  ad  vitara  reverti.  Quando  vero  post  mor- 
tcm  viTendum  eril»  el  Tila  meliori,  non  est  mors 
illa,  sed  dormitio.  Quoniam  ergo  omnes  retentura 
erat  mors,  propterea  raoriuus  est  ut  nos  liberaret. 
Sic  et  Christus^  inquit,  semel  oblatus  est.  A  qiio  obla- 
lusesi?  Manifestum  quod  a  semetipso.  Hic  r.eque 

Sai^<^rflnlPm  oiim     HipSI     ftAltim       CA/I     aI     vi^tlifnnm     aI 


5«7  HLNCMARl  RHEMENS!S  AUCHIEPISCOPI  388 

dicahaliir  Sancla  sanclorum.  Nam  ibi  pecus  irnilio-  A  El  Hteronyraus  in  Is;jia  libro  •duodecimo,  Et  no» 
uabile  oblaUmi,  hic  spiritale  immolalum  esl :  cl  est  absquetne  Salvator  {ha.  XLuif  \i),  tOsieniSMm 
tanto  majus  est  sacrificium,  quanlo  et  sanctitas  de 
sacramento  profertur.  i  Et  item  idem  in  eadem  : 
I  Et  illi  quidem  dicebant,  Si  Filius  Dei  e$,  Ubera  te 
{Matth,  XXVII,  i9);  iste  autem  omnia  snstinebat  ut 
illos  liberaret  qui  crucifixerunt.  >  Item  in  homilia 


tcrtia  de  Cruce  :  i  Si  quid  igitur  sustinuit  Christus, 
uon  propter  semelipsum,  ueque  propter  Patrem 
Buum,  sed  ut  salvaret  per  crucem  genus  humanum.  > 
Et  item  in  eadem  :  i  Yidens  autem  humanum  genus 
a  diaboli  superari  malitia,  voluit  creaturam  suam 
assumerc,  et  quasi  unum  bominem  indui,  et  afli- 
gere  illum  cruci,  ut  sic  per  lignum  crucis  universo 
generi  humano  salus  oriretur.  i  £t  item  in  homilia 


Paire  Filium  cuncta  salvare,  de  quo  idem  proplieta 
testatur,  Et  mittet  eis  Dominus  salvatorem  qni  sdtot 
eo$  faciet  {]$a.  xix.  20).  i  Et  item  in  libro  decimo  ler- 
tio,  Audite  meet  comedelis  bona  {I$a.  i,  19).  c  Etnon 
solum  bona,  sed  sahitem  omnibus  nuntiavit,  qoam 
ipse  pnebuit  qui  dicit  Sion,  id  est  Ecclesise,  Regnabii 
Deus  tuus  {I$a.  lxii  ,  7).  >  Et  item  in  libro  decimo 
quarto :  <  Cbrislus  cum  iniquisreputatus  est,  ui  jdh 
quos  redimeret  a  peccato ,  et  omnibus  omnia  Oeret, 
ut  omnes  salvos  faceret.  i  Ei  item  idem  in  t^m 
prophetia  :  <  Quia  sciebat  illis  non  credenlibns  cre- 
dituros  essepopulos  nationum,  transitad  gentes,et 
dicit  mislsse  Filium  suum  testem  vel  testimoniam 


de  Pentecosie  :  i  Propterea,  inquit  Christus,  homo  B  cunctarum  nationum,  qui  praecepta  illius  atqaeman- 


faclus  sum ,  propterea  carnem  indui ,  ut  orbem 
universum  salvarem.  i  Et  item  in  homilia  de  Nati- 
vitate  Domini  :  i  In  terra  nascilur  homo  perfectus, 
homo  totus,  ut  salvaret  totum  orbem.  i  Et  in 
homilia  de  Nativitate  Christi  et  Joanne  Baptista  : 
f  Sed  memoratus  est  Cbristum  ipsum  6olum  futu- 
rum  verum  sacerdotem ,  cui  Pater  dizerat,  Tu  es 
$acerdo$  in  wternum  secundum  ordinem  Melclti$edech 
{PsaL  Gix,  4),  qui  hosiiam  placabilem  pro  peccalis 
omnium  solus  Deo  offert.  i  Et  item  iu  eadem  :  <  Ye- 
niebat  ^nim  solus  sacerdos,  qui  agno  solo  proprio 
immaculato  sacrifictum  Deo  pro  peccatis  omnium 
offerrei.  Et  ideo  demonstravit  eum  Joannes  Judsbis, 
Ecce  agnus  Dei^ecce  qui  tollit  peccata  mundi  {Joan,  i. 


data  populis  nuntiaret,  qui  de  se  ipso  loquitor,  opor- 
tet  praedicari  Evangelium  istud  in  omniorbe,  iii 
testimonium  cunctis  gentibus,  de  quo  apostolos 
Paulus  scribit  Tiinolheo,  Vnus  mediator  Dd  el  hmi' 
num  Lomo  Chri$tu$  Jesus,  qui  dedit  $e  redemplionm 
pro  ommbu$  (/  Tim.  ii ,  5).  i  Et  item  in  eadem  pro- 
phetia  :  t  Uxc  locutus  est,  Non  semper  irascor,Dec 
Jurgatus  indignabor,  quia  ad  hoc  percutio  at  emeo- 
dem ,  ideo  occido  ut  vivificem.  Misereor  enim  crea- 
turse  meee,  et  quos  ipse  condidi  in  aeternam  perire 
non  patiar.  Cura  ei^o  a  me  egrediatur  spiritus,  et 
flatu  atque  inspiratione  mea  cuncta  vegetentaret 
vivant ,  non  est  justum  perire  eos  in  a^ternam  qni 
meoflatu  ac  spiritu  sustentanlur.  >  liem  in  propbetia 


29).  I  Item  in  homilia  de  Patre  et  duobus  flliis  :  C  Osee  in  libro  tertio :  <  Intantum  dilexi  eos,  et  tan 


<  Addidit  et  vitulum  saginatum  jugulandum  convivii 
exhibitioni,  sine  dubio  Dominum  nostrum  Jesum 
Christum ,  quem  dedit  Pater  in  victimam  pro  salute 
nostra  :  quem  vitulum  nominat  propter  hostiam 
263  corporis  immaculaii,  saginatum  autem  vere 
dixit,  quia  puiguis  et  opimus  est,  inlantum  ut  pro 
totius  mundi  salute  sufiiciens  sit  ad  odorem  suavita- 
tis  et  nidorem  immolationis  ad  Deum  mittere,  et  pro 
omoibus  exorare.  i  Et  in  libro  adStelechium  de 
cordis  Compunctione :  <  Hic  est  aflectus  servi  fidelis, 
ut  beneficia  domini  sui,  quae  communiter  omnibus 
data  sunt,  quasi  soli  sibi  reputet,  ct  quasi  ipse  sit 
omnium  debitor,  et  pro  omnibus  ipse  solus  habeatur 
obnoxiis.  Hoc  fecit  et  Paulus ,  qui  mortem  Domin 


clemens  pastor  fui,  ut  morbidam  ovem  humeris  meis 
ipseportarem.  Ipse  vero  ignoraverunt  cum  meaillos 
passione  curarem ,  et  qui  amator  sum  omnioro  irabe- 
rem  eos  in  vinculis  charitatis.  i  Item  in  eadem  S6i 
prophetia  :  <  De  manu  mortis  liberabo  eo$.  ManQit 
mortis  appellat  opera  quibus  interflcit^  jaxta  iHud 
quod  scriptum  cst,  In  manu  linguie  mors  et  riti 
{Prov.  xviii,  21).  Liberat  autem  omnesDoroinos.et 
redemit  in  passione  crucis  et  effusione  sangninis  soi, 
quando  anima  ejus  descendit  ad  infemum ,  et  caro 
ejus  non  vidit  corruptionem ,  et  ad  ipsam  moriem 
atque  infernum  locutus  est :  Eromors  tua,  o  .nors 
{Ose.  xiii,  14).  Idcirco  enim  mortuus  sum,  at  cum 
mea  morte  moriaris.  Eromor$u$  tuus^  infeme,  qoi 


et  Salvatoris  nosiri ,  quae  pro  universo  expensa  est  ^  omnes  tuis  faucibus  devorabas.  i  Et  ilero  :  c  IH 

manu  morlis  iiberabo  eos ,  ut  quod  tunc  fignrabator 
inparte,  nunc  sentiatur  in  toto,  et  cum  omni  ba- 
mano  genere  Israel  liberandus  sit  el  redimendus.) 
llem  ipse  in  prophelia  Jonae  :  Affictu$  e$t  Jom* 
<  Pulchre  auiem  dolem^  quod  interpretatur/oM*. 
aflligilur  dolore,  et  tristis  est  anima  ejus  usque  ad 
mortem ,  qitia  ne  periret  quantum  in  se  fuit  inalia 
Christus  perpesBus  esl.  i  Item  idem  in  EpistolaPaoli 
ad  Galalas  :  <  Igitur  et  Pater  tradidil  Fiiiuni,et 
Filius  ipse  se  tradidit,  et  Judas  et  sacerdoies  cum 


roundo ,  sibi  soli  prsestitam  dicil.  Quasi-  enim  de  se 
sok)  ioquens  ita  scribit :  Quod  enim  nunc  vivo  in 
carne,  in  fide  vivo  Filii  Dei,  qui  tradidit  seipsum  pro 
me.  Haec  autem  dicebat,  non  coangustare  volens 
ainplissima  et  pcr  orbem  terrse  diffusa  Christi  mu- 
ncra  :  sed  quasi,  ut  diximus,  qui  pro  omnibus  se 
soUim  judicaret  obnoxium.  Et  revera  quid  interest 
si  et  aliis  prxstitit,  cum  qux  tibi  praeslita  sunt ,  ita 
perfecta,  quasi  nulli  aliiex  his  aliquid  fuerit  praesti- 
tum.  Ideo  denique  et  illa  boni  pastoris  parabola  non 


5i9  DE  PRiGI^STINATIONfi  DlSSfiRTATIO  POSTERIOa.  530 

Patris  snamque  fa<ieret  Toiuntateiu.  i  Item  :  i  Nec  A  biis  est  factus  infirrous,  et  pro  omnibus  ck  ipsa  esl 


hoc  ex  meo  sensu  dictum  putetis,  Scriptura  testis 
est;  quia  Clirislus  gratia  Dei  salus,  ut  in  quibusdam 
exemplaribus  iegitur,  absque  Deo  pro  omnibus  mor- 
luus  esU  Si  autem  pro  omnibus,  et  pro  Moyse,  et  pro 
universis  prophetis,  a  quibus  nullus  potuit  delere 
cbirogr»phum  velus,  quod  adversum  nos  scriptum 
erat,  et  afiOgere  illud  cruci  (CoL  ii,  4i).  Omnet  pec" 
cmruni  et  indigenl  gioria  Dei  (Rom,  iii,  23).  »  £t 
io  Episiola  ad  Ephesios  :  /n  quo  kabemut  redemptio- 
nem  per  $anguinem  ipeiue  remisrionem  peccatorum 
(Epbes.  1,3).  «  Ule  redimttur  qui  captus  est,  et  in 
liostium  venicDS  potestatem  liber  esse  desinit.  Ita  et 
nos  quidam  dicunt  in  hoc  mundo  esse  eaptivos,  ut  et 
sob  principibttset  potestatibus  jugo  servitutis  teneri, 


infirmitate  crucifixus  ?  Quae  cum  ita  sint,  nec  gratia 
prohibet  correptionem,  nec  correptio  negat  gratiam . 
et  ideo  sic  est  prsecipienda  jiisliiia,  ut  a  Deo  gratia 
qua  id  quod  praecipitur  fiat  fideli  oratione  poscatur. 
Et  hoc  utrumque  ila  faciendum  est,  ut  neque  justa 
correptio  negligatur ,  omnia  \ero  hxc  cum  charitale 
fiaiit,  quoniam  nec  cliaritas  facit  peccatum,  et  co^ 
operit  multitudinem  peccatorum.  »  Et  itera  sanctus 
Augustinus  in  vigesimo  libro  de  Civitate  Dei,  titulo  6 
ex  sermone  Apostoli  (cap,  6) :  Pro  omnibui  moriuut 
e$t(II  Cor.  V,  44):  i  OmnilNis,  inqnit,  bonum  est 
audire  vocem  Filii  Dei  et  vivere.  Ad  vitam  pietatis 
ex  iropietatis  morte  transeundum.  De  qua  morte  ait 
Apostolus  :  £r^o  omnes  mortui  sunt ,  et  pro  omnibus 


nec  ante  Tinctas  catenis  expiicare  manus,  et  oculos  B  moriuus  est^  ui  et  qui  vivunt  jam  non  sibi  tivant^  sed 


sursam  attoUere,  nisi  Redemptor  advenerit.  Sed 
qois  iste,  ainnt,  tantos  et  talis ,  qui  possit  pretio  8U0 
totum  orbem  rediraere?  Jesos  Christus  Filias  Dei 
propriuni  sangoinem  dedit,  et  nos  de  servitute  eri- 
piens  liberute  donavit.  Et  revera,  si  historiis  genti- 
iium  credimus,  quod  Codrus,  et  Cortius,  et  Decii 
liures[a/.,  mbres],  pestiientias  urbiam,  et  faroes, 
et  bella  suis  mortibus  represserint ,  quanto  magis 
hoc  in  Dei  Filio  possibile  judicandnm  est,  quod 
cmore  suo  oon  arbem  unam  sed  totum  purget  or- 
bem?  >  In  homilia  decima  quarla  Evangeiii  secun* 
dom  Locam  :  <  Tale  fuit  et  par  turturum.  Non 
erant  iiiae  volucres  ut  istae  qu»  per  aerem  volant , 
sed  divioum  quiddaro,  et  huroana  contemplaiione 


eiqw  pro  ipsis  mortuus  est^  et  resurrexit  (II  Cor.  ▼, 
45).  Omnes  itaque  mortui  sont  in  peccatis,  nemine 
prorsusexcepto,  sive  originalibus,  sive  etiam  volun- 
tate  additis,  vel  ignorando,  vel  sciendo,  nec  faciendo 
quod  justum  est  :  et  pro  omnibus  mortuis  vivus 
mortuus  est  nnus,  id  esl  nullum  habens  omnino  pec- 
catum  :  iit  qui  per  remissionem  peccatorum  vivunt, 
jam  non  sibi  vivant,  sed  ei  qui  pro  omnibus  mortuus 
est  propter  peccata  nostra,  et  resurrexit  propter 
justificationem  nostram.  >  Et  item  in  libro  quarto  de 
Trinitate  (cap.  43) :  f  Christus  occisus  est  innocens, 
ut  diabolum  jore  aequissimo  superaret,  et  9  capiivi- 
tate  propter  peccatum  justa  suo  justo  sanguine  in- 
juste  foso  mortis  chirographum  et  josiificandos  redi- 


^ ,  r -,  * o    -r « 

augnstius,  sobspeciecolumbaeet  tiirturis  apparebat :  ^  meret  peccatores.  liinc  eiiam  diabolus  adhuc  suos 


utnon  talibus  Tictimis,  qualibus  omnes  homines,  ille 
qui  pro  toto  mundo  nascebatur ,  et  pati  habebat , 
coram  Domino  mundaretur,  sed  ut  dispensatio  ejus 
DOTa  omnia,  iia  novas  quoque  habebat  hosilas 
secnndum  volunlatem  omnipotentis  Dei.  » 

Et  sanctus  Augustinus  in  libro  de  Correptione  et 
Gratia(cap.16):26S  *  Absitutistagarrientes  secu- 
ros  nos  inhacnegligeniia  essedeberecredamus.  Verum 
estentmquia  nemo  periit  nisi  filius  perditionis.  Sed 
aii  Deus  per  Ezechielem  prophetam :  lUe  quidem  in  suo 
peccato  morietur^  sanguinem  vero  ejus  de  manu  specu- 
iatoris  requiram  (Ezech,  xxxiii,  6).  Proinde  quantum 
ad  nos  pertinet,  qni  pnedestinatos  a  non  praedesti- 


illudit,  quibus  se  per  sua  sacra  veluti  purgandis,  et 
potius  applicandis  atque  mergendis,  falsus  mediator 
opponit,  qood  superbis  faeillime  persuadet,  irridere 
atque  contemnere  mortem  Christi,  a  qua  ipse  quan- 
tum  est  alienior,  tanlo  ab  eis  creditur  sanctior  aique 
divinior.  Qui  tamen  apud  eum  paucissimi  remanse- 
runt,  agnoscentibus  gentibus,  et  pia  humilitate  bt- 
bentibus  pretium  suum,  ejusque  fidiicia  deserentibus 
266  hostem  suum,  et  concurreiitibus  ad  Redempto- 
rem  suum.  »  Et  in  sermone  centesimo  vigesimo 
Evangelii  Joannis :  <  Omnes  quippe  facit  suas  oves, 
pro  quibus  est  omnibus  passus  :  quia  ut  ipse  pro 
omnibos  paterelur  ovis  est  factus. »  Et^tem  sanctus 


natis  discemere  non  yalemus,  et  ob  hoc  omnes  sal*  |\  Augustinus  in  psalmo  quadragesimo  terlio  :  i  Nam 

vos  fieri  velle  debemus,  omnibus  ne  pereant,  vel  ne 

aJios  perdant,  adbibenda  est  a  nobis  medicinaliter 

severa  correplio.  Dei  est  autem  illis  eam  facere  uti- 

lem,  quos  ille  praescivit  et  praedestinavit  conformes 

imaginis  Filii  sui.  Dicit  enim  Apostolus  :  Peccantes 

coram  ommbus  corripoj  ut  ccsteri  timorem  habeant 

(1  Tim.y^  20) :  quod  de  his  peccatis  accipiendum  est 

quae  non  lateni,  iie  contra  Domini  sententiam  putetiir 

locotos.  llle  enim  dicit :  Si  peccaverit  in  te  frater  luus, 

corripe  eum  inler  te  et  ipsum  (Matth.  xviii,  15).  Ve- 

runilamen  et  ipse  seyeriutem  correptionis  eousaiie 


et  crux  Ipsa  et  pro  ipsis  persequentibus  facta  est : 
inde  sunt  postea  sanaii,  qui  in  eum  crediderunt 
quem  ipsi  occideront.  »  Et  ih  psalmo  qiiadragesimo 
quinto.:  <  Comptin(;ft,  inquit,  corde  dixerunt :  Quid 
faciemus(Act,  ii,S7)?Tanquam  magna  desperatione. 
Ille  tantus  est  quem  nos  occidimus,  nos  ubi  erimus? 
Et  Petrus :  Agite  pcinitentiam,  et  baptizelur  unusquis- 
que  veslrum  in  nomine  Jesu  Chrisli ,  et  dimittuntur 
vobis  peccata  vestra  (Act,  ii,  58j.  Nihil  enim  hoc  pec- 
cato  gravius  cogitare  poloerunt.  Quod  gravius  pec- 
catum  aeffri.  ouam  medici  inlerfeclio?  Oold  ffravlus 


S51 


HINGMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


S5i 


magnani  securilalem ;  bapiizetur   unusquiique  V0- A  de,  quo  ore ,  qiia  fronte  parvulos  moriuos  ni^aiij;, 


$trum  in  nomine  Domini  Jesu  Chriitu  In  illius  no- 
inine  quem  occidisUs  baptizamini ,  et  dimittuntur 
vobls  peccata  vcstra.  Medicum  vel  postea  cognovi- 
stis :  jam  securi  bibiie  sanguinem  quem  fudistis.  » 
Et  item  in  psalmo  xlvi  :  c  Omnes  gentes ,  plaudile 
manitntSt  quoniam  rei  omnis  terrae  Deus.  Non  illi 
^sufficit  unam  gentem  habere  sub  se  :  ideo  tantum 
pretium  ex  latere  dedit,  ut  emeret  orbem  terrarum.  > 
Item  inpsalmo  xlix  :  <  Qui  terram  vocavit,  et  totam 
terram  Yocavit ;  qui  terram  vocavit,  tantam  vocavit 
i|uantam  fabricavit.  Quid  mibi  exsurgunt  pseudo- 
christi  etpseudoprophet»?  Quid  est  quod  me  verbis 
<»pUo8is  illaqueare  moliuntur  dicentes :  Ecce  hic  est 
Christus,  eccc  illic?  Non  audio  ostendentes  partes. 


pro  quibus  Cbristum  mortuum  non  negaiis?  Si 
est  pro  eis  mortuus  Christus »  ut  quid  baptizantQr  ? 
Quicunque  enim  baplizati  sumus  in  Cbrislo  Jeso,  in 
morte  ipsius  baptizati  snmus.  Si  autem  eiiam  pro 
eis  mortuus  est  qui  unus  pro  omnibns  mortuusest, 
ergo  omnes  mortui  sunt,  et  isti  cum  omnibiis,ei 
quia  in  peccato  mortni  sunt ,  rooriuntur  ei  peccato, 
ut  vivant  Deo  quando  renascuntur  ex  Deo.  Qiiod 
si  explicare  non  possum  quomodo  vivus  generet 
mortuum  ,  mortuus  enim  peccato  parens  et  meos 
Deo,  generat  tamen  in  peccato  roortnom,  nisiei 
ipse  peccato  regeneratione  moriatur  et  vivat  Dco, 
nunquid  ideo  falsum  esl ,  quia  explicari  verbis  noo 
polest,  vei  difficillime  potest?  Tu  nega ,  si  aodes, 


Deus  Deomm  totum  mihi  ostendit ,  qui  vocavit  ter-  B  uatum  mortuum ,  pro  quo  Christum  non  negas  mor- 


ram  a  solis  ortu  usque  ad  occasum,  totum  redemit, 
partes  autem  calumniantes  condemnavit. » Item  san- 

•ctus  Augttstinus  in  libro  de  Correpiione  et  Gratia 
(cap.  II) :  I  Unigenitus  Dei  Filius ,  aequalis  Patri  et 
•coQfttemus,  pro  hominrbus  homo  factus ,  et  sine  suo 
tillo  vel  originali  vel  proprio  peccato,  ab  hominibus 
peccatoribus  crucifixus  :  qui,  quamvis  die  tertio  re- 
surrexit  nunquam  moriturus  ullerius,  pertuUt  tamen 
pro  mortalibus  moriem,  qui  mortuus  prxstitit  vium, 
irt  redempti  ejus  sanguine,  tanto  ac  tali  pignore  ac- 
repto  dicerent :  Si  Deus  pro  nobis,  quis  contra  nos  f 
Qui  proprio  Filio  non  pepercit^  sed  pro  nobis  omnibus 
tradidit  eum  (Rom.  viii,  31,  32).  t  £t  in  iibro  sexto 

'Contra  Julianum  (cap.  1) :  i  Tu  dicis  etiam  pro  pec- 


tuum.  Vnus,  enim  ,  pro  omnibus  mortuus  ett ,  er^ 
0mnes  monui  sunt  (11  Cor.  t,  14).  Verba  sunl  apo- 
8t«lica,sed  arma  sunt  nostra.  Qoibus  tamen si re- 
pugnare  nolia ,  intelligis  quod  siiie  dubitatione  cr^ 
dendum  est ,  etiamsi  non  intelligas  (eap.  5).  Audie- 
bamus  a  majoribus  nostris,  qui  se  id  nosse  sc  vidisse 
dicebant ,  Fundanium  Carthaginis  rhetorem ,  ans 
ipse  accidenti  vitio  luscus  esset ,  luscum  iilium  pro- 
creasse.  Quo  exemplo  everlitur  illa  tua  seolenlia, 
qua  dicis  naturalia  per  accidens  non  conveni.  Acci' 
dens  quippe  fuit  In  patre  quod  factum  est  in  filio 
naturale.  Illam  vero  alteram,  qua  dicitis  parentes  in 
filios  ea  quae  non  habent  ipsi  non  posse  transfunderr, 
alius  Fundanii  filius  ,   quod  maxime  usitatom  est, 


catoribua  mortuum  Christum,  ego  dico  non  nisi  C  cum  duobus  oculis  de  iusco  natus  evertit ,  et  inns 


'^.pro  peccatoribus  mortuum,  iia  ut  respoiidere  co- 
garis ,  si  nullo  peccato  parvuli  ubstricti  sunt ,  non 
esse  pro  parvulis  mortuum.  Dicit  enim  Apostolus 
ad  Corintbios  :  Quoniam  si  unvs  pro  omnibus 
mortuus  est,  ergo  omnes  moriui  sunt,  et  pro  om^ 
nibus  mortuus  est  (II  Cor.  v,  14).  Nnllo  modo  bic 
^negare  permitteris,  non  nisi  pro  his  qui  roortui 
stmt  inorluum  fuisse  Jesum.  Quos  igitur  hoc  loco 
intelligis  mortuos?  nunqiiid  eos  qui  de  corpore 
exienuit?  quis  ila  desipiat  ut  hoc  sapiat?  £o  mo- 
do  267  i^que  intelligimus  morluos,  pro  quibiis 
-omnibus  unus  mortuiis  est  Christus  quomodo  alibi 
dicit :  Et  vos  cum  essetis  mortui  in  delictiSf  et  prajpu- 
tio  camis  vestrw^  vivificavit  cum  itlo  (Col.  ii,  13).  Ac 


merabiloA  qui  nascuntur  oculati  de  parentibus  cscis* 
Transmittendo  quippe  in  eos  quos  gigniint  quodii^i 
non  liabent ,  vos  potius  quam  suos  filios  sibi  simiks 
esse  dcmonstrant,  qui  tam  fuistis  in  vestris  defloi' 
tionibus  caeci.  i  Et  item  in  eodem  libro  (cap.tod*)' 
Qua:  sint  enim  ex  parentibus,  vel  ulrum  sint  eltim 
alia  contagia  peccatoruni ,  libenim  nobis  est  qox- 
rere,  sive  sit  facile,  sive  difficile,  sive  impossiitile 
reperire  :  per  unum  tamen  bominem  in  bunc  lunn- 
dum  iiitrasse  peccatum  ,  et  per  peccatum  moneoi, 
268  ^l  >^^  ><>  omnes  homines  pertrahsisse,  inqfl^ 
omnes  peccaverunt ,  aliter  nobis  fas  csse  Donei> 
stimemus  accipere,  nisi  ut  omnes  mortuosessecit- 
damus  in  primi  hominispeccato,  pro  quibos  iDor- 


per  hoc  unus,  inquit,  pro  omnibus  mortuus  est,  ^  tuus  est  Christus,  et  omnes  mori  peccato  quicaoque 

baptizantur  in  Christo.  >  £t  item  in  eodem  {cap.  ^)' 
I  Nam  si  vos  sententiam  rectam  in  vestrum  tortotn 
sensum  torquerc  nolletis,  audiretis  Apostolamhoc 
breviter  explicantem,  qiii  unum  dixil  fuisse,  in  qtt<> 
omnes  peccaveruiu.  In  illo  uno  mortui  suni  omoeN 
ut  morerelur  alius  unus  pro  omnibus.  Unas  tm 
-hiis  mortuus  est ,  ergo  omnes  mortuisnni. 


ergoomnes  mortui  sunt,  ostendens  fieri  non  potuissc 
«ut  moreretur  nisi  pro  mortuis.  £x  boc  enim  pro- 
l>avitomnesmortuo6esse,  quia  pro  omnibus  mortuis 
mortuusestunus.  Impingo,  inculco,  infarciorecusanti. 
Accipe  •  salubre  est,  nolo  moriaris.  unus  pro  omnibus 

"•  ■•"  '^oiise- 


s» 


DE  PRi£D£STINATJONC  DISSERTATIO  POSTERIOR. 


53i 


eijrf.)-  «  MeriU)  ergo  inielliguntur  morlui  qui  non  A  ceperis  ,  cum  adversum  malrem,  quae  le  spirituali- 


habentviuip.pro  quibuS  Cbristus  est  mortuus.  Unus 
enim  pro  omnibus  roorluus  est ,  ergo  omnes  mortui 
sunL  Iiieo  auteni  mortuus  est ,  sicut  legitur  ad  fle- 
brxos,  Vt  per  mortem  evacuaret  eum  qui  potestatem 
hakebat  mortu^  id  est  diabolum.  >  Et  itero  (cap.  5) : 
( Propier  hoc,  juquani ,  vinculum  mortis  mortui  re- 
periuntur  iiif;mtes  :  non  isU  morte  uotissima,  qu» 
a  corpore  animam  separat,  sed  ea  morte  qua  tene- 
banlar  omnes ,  pro  quibus  mortuus  est  Ghristus. 
Sdmus  eniui,  ait  Aposiolus,  quod  a  nobis  saepissime 
repelendum  est,  quoniam  Unut  pro  omnibuB  mor- 
tm  at ,  ergo  omne$  mortui  sunt ,  et  pro  ommbu$ 
moTluut  ett  Chri^us^  ul  qui  vivunt  jam  non  sibi  vi- 
mt,  ud  ei  qui  pro  omnibus  morluus  est  et  resur- 


ter  peperit,  armls  impietatis  induaris.  >  Et  in  iibro 
quarlo  de  Doctrina  Gbristiana  {cap.  21),  sanclus 
quoque  Ambrosius,  cum  agat  rem  magnam  de  Spi- 
rilu  sancto,  nt  eum  Palri  el  Filio  demonslret  aequa  • 
lem,  submisso  tamen  dicendi  genere  ulitur,  quoniani 
res  suscepta,  non  ornamenta  verborum,  aut  ad 
flectendos  animos  commotiones  affectuum,  sed  re- 
rum  documenla  desiderat.  Ergo  inier  caetera  in 
principio  hujus  operis,  ait :  i  Gommotus  oraculo 
Gedeon  {Jud.  vi,  21),  cum  audisset  quod  deficienii- 
bus  licet  populonira  millibus,  in  uno  viro  Dominus 
plebem  suam  ab  hosiibus  liberaret,  oblulit  bxdum 
caprarum,  cujus  carnem,  secundum  angeli  prasce- 
pla,  et  azyma  supra  petram  posuit,  et  ea  jure  per- 


Tedi(IICor.  v,  14).  Illi  ergo  vivunt,  proquibus  ut  B  fu«JI»t  '•  quae  simul  ul  virgje  cacumine,  quam  gerebal 


Tivant  mortuus  est  qui  vivebal.  Quod  aperlius  ita 
diciuir,  liii  sunt  a  mortis  vinculis  liberi,  pro  quibus 
mortuus  est  inter  mortuos  liber :  vel  sic  mullo 
apertios ,  llli  suni  liberati  a  peccato,  pro  quibus 
nionuus  est  qui  uunquam  fuerai  in  peccato ;  et  cum 
semd  sU  mortnoa ,  tamen  pro  unoquoqne  tunc  mo- 
ritur,  qaando  in  ejus  morte  quanta^libet  actalis  fuerit 
lapiizalur,  id  esl,  tunc  ei  proderit  mors  ejus  qui 
fuii  s'De  peccatOy  quando  iu  ejus  morte  baptizaiur, 
ii  ffiorluus  fuerit  eliam  ipse  peccato,  qui  mortuus 
/uerat  ia  peccato.  >  Et  item  :  i  A  morle  quippe  ju- 
siissimae  damnationis  per  unum  mediatorem  Dei  et 
bominum  liberatur  genus  humanum ,  non  a  morte 
corporis  tantum ,  sed  a  morle  qua  mortui  suot ,  pro 


angelus  Dei,  contigit,  de  pelra-  ignis  erupit,  atque 
iia  sacrificium  quod  oflerebatur  absumplum  est. 
Quo  indicio  declaratum  videiur  quod  petra  illa 
typum  habnerit  corporis  Ghristi,  quia  scripium  est : 
Bibebant  de  eonsequente  eos  petra,  petra  autem  erat 
Christus  {I  Cor.  vii,  iO).  Quod  utique  non  ad  divi- 
nitatem  ejus,  sed  ad  camem  relatum  est,  quae  si- 
tientium  corda  populorum  perenni  rivo  sui  sanguinis 
inundavit.  Jam  tunc  igitur  in  mysterio  declaraium 
est,  quia  Dominus  Jesus  in  carne  sua  totius  mundi 
peccata  crucifixus  aboleret  :  uec  solum  delicta  fa- 
ctorum,  sed  eliam  cupiditates  animorum.  Garo  enim 
haedi  ad  culpam  facti  refertur,  jus  ad  illecebras  cu- 
piditalum,  sicutscriptum  est, Quta  concupivit pepulus 


quibus  UDus  mortuus  est ,  ergoomnes  mortuisunt.>  G  cupiditatem  pessimam^  et  dixerunt,  Q%m  nos  cibabit 


Et  in  iibro  primo  {cap.  li) :  i  Postremo  sanctus 
Joannes  dic-il,  quem  lu  honorabiliter  commemorasii, 
quem  tu  sicut  sanctum  eruditumque  iaudasti ,  quem 
tQ  tesiimooium  et  gloriam  de  consortio  veritatis 
suscepisse  di&isti,  etiam  ipse  dicit,  Adam  sic  peccasse 
iiiud  grave  peccalum,  utomne  genus  humanum  in 
commune  danmarcL  >  £t  post  pauca  :  i  Didt  Jti- 
d«um  oegantem  virtute  unius  Ghristi  mundum  pos- 
se  salvari.  >  Item  in  libro  tertio  {cap.  12) :  <  Quis 
autem  Chrislianus  ignoret  quod  ille,qui  primum  ho- 
minem  2Q9  fecii  ex  pulvere,  omnes  fabricetur  ex 
«emine?  Sed  cx  semiue  jam  vitiato  atque  damnato, 
flui  panim  per  veritotem  remaiieat  in  supplicio, 
partiraper  misericordiam  liberetur  a  malo.   Non 


carne  (iVtim.  xi,  18)?  Quod  igitur  extendit  augelus 
virgam,  et  tetigit  petram,  de  qua  ignis  exiit,  osieii- 
dit  quod  caro  Domini,  spiritu  repleta  divino,  peccala 
omnia  humanse  conditionis  exureret.  Unde  et  '^ominus 
^XiJgnem  venimUtere  terram  (Luc.xii,  49),  et<:3etera.  > 
Sanctus  nihilominus  Prosper  in  libro  primo  de 
Yocatione  gentium  dicit  {cap.  19):  i  Et  /u,  inquit» 
puer,  propheta  AUissimi  vocaberis :  prcsibis  enim  ante 
faciem  Domini  parare  mas  ejus  ;  ad  dandam  scientiam 
salutispopulo  ejus  in  ren\issionem  peccatorum  ipso- 
rum :  propter  viscera  misericordim  Domini,  in  quibus 
visUavUnos  oriensexaUOf  lucere  hisqui  in  tenebris 
270  ^^  *'"  ^mbra  mortis  sedent,  ad  dirigendos  pedes 
nostros  ik  viam  pacis  {Luc.  i,  76  ^l  seqq,)  {cap.  20) 
'giUu-,  ul  puus  alque  concludis,  uUis  laqueis  tuis  ^  Haec  autem  viscera  misericordiae  Dominus,  non  ad 


peccati  natoralis  suffocatur  assertio.  Depravatam 
quif^  primi  transgressoris  voluntate  naturam,  non 
Inadefensio  verbis  inanibos  purgat  per  noviiium 
«*ogina  vesirum,  sed  gratia  Dei  per  Jesum  Ghristum 
I)ominum  nostrum.  >  £i  iiem  in  libro  sexto  {cap. 
W) :  1  Unus  enim  pro  omnibus  mortuus  est,  ergo 
f^tius  mortui  sunt,  et  pro  omnibus  mortuus  est. 
Nec  aliqui  poterunt  vivere    pro  quibus  non  est 


unius  tanlum  populi  redempiionem,  sed  ad  omnium 
naiionum  impendit  salutem.  Dicit  Evangelista,  quia 
Jesus  moriturus  erat  pro  gente,  non  tantum  pro  gente^ 
ud  etUtm  ut  filios  Dei  dispersos  congregaret  in  unum 
{Joan.  XI,  51 ,  52).  Hoc  enim  ait  illa  vox  Domini, 
quae  per  quamdam  pielaiis  tubani  toio  terranim  orbe 
sonantem  omnes  homines  invital  et  convenit.  Nam 
cum  dizisset,  Confiteor  tibi,  Pater^  Domine  cceli  et 


;-   ^L J2^ 


335  niNCMAlU  UHKMENSIS  AftCtllKPlSCOP!  5« 

liu$  revelare;  ac  deinde  adjecit,  VenUe  ad  me,  omnes  \  est.  Quae  enim  Deus  occuTta  esse  voluit,  ilon  sodi 


qui  laboralU  et  onerati  enis,  et  ego  reficiam  vo$,  Tol- 
iile  jugum  m^um  $uper  vo$,  et  di$cile  a  me  quia  mitis 
$um  et  humili$  corde^  el  invenieii$  requiem  animabu$ 
ve$tri$ :  jugum  enim  meum  $uave  e$tf  et  onu$  meum 
ieve  {'Matth.  zi ,  25-29).  Joannes  vero  Baptista  iii 
Evangelio  Joannis  prophetico  spiritu  -protestatur 
dicens :  Qui  de  ccelo  venit  $uper  omne$  e$t,  et  quod 
vidit  et  audivit  hoc  te$tatur,  et  te$timonium  eju$  nemo 
acdpit^  qui  aceipit  te$timonium  eju$  $ignavit  quoniam 
Deu$  verax  e$t  {Jqfin.  iii,  51-53).  Igitur  qnantum 
atlinet  ad  bumani  generis  caecilatem,  longa  ignoran- 
Xw  et  superbiae  nocte  contractam,  venit  in  muiidum 
Creator  mnndi,  et  mundu$  eum  non  cognomt  {Joan.  i, 
40).  Lux  lucet  in  tenebri$  et  tenebras  eam  non  com" 


scruianda  :  quse  autem  manifeBta  fecit,  noii  m 
neganda.  i  Et  ilem  {cap*  eod,) :  i  Cum  uiiqoe  con- 
ira  bostem  iion  expedit  siiie  protectore  confligere: 
cum  illo  enim  habet  cerlamen ,  a  quo  aliquando  sq- 
peratus  est.  Non  ergo  fidat  viribus  suis,  qus  etiain 
ciim  essent  integrae  non  steterunt,  sed  per  iilulD 
qnxrat  vindrctam,  qui  solus  non  est  victuselomni- 
bus  vicit :  et  si  quaerit,  non  dubltet  quxrendi  aile- 
ctuin  ab  illo  se  accepisse  quem  quaeril,  nec  quia 
Spirilu  Dei  agitur,  ideo  se  putet  liberum  arbiiriun 
non  habere,  quod  ne  tunc  quidem  perdidit  quaodo 
diaboli  vOluiitati  se  dedit,  a  quo  judicium  volunLiiii 
depravatum  est,  non  ablatum.  >  Et  item  in  secuodo 
libro  {cap.  16) :  c  Nulla  igitur  ratio  dobitandl  esi, 


prehenderunt  (tfrtV/. ,  5).     Qui   super  omnes  est  B  Jesum  Chrislum  Dominum  nostruin  proimpiisft 


qiiod  vidit  et  audivit  tesiatur,  et  testimonium  cjus 
iiemo  accipit.  Sed  quia  non  frustra  Deus  Dei  Filiiis 
venit  in  mundum,  et  dedit  semetipsum  pro  omnibus, 
et  post  mortuus  est,  non  tantum  pro  genle,  $ed  etinm 
vt  fiiio$  Dei  di$per$o$  congregaret  in  unum  et  uni- 
versis  dicit,  Venite  ad  me,  omne$  qui  laborati$  et  one- 
rati  e$ti$t  et,  servato  sibi  incognoscibilis  arbitrio 
eieclionis,  dat  sui  Patris  notitiam  quibus  eam  voluc- 
rit  revelare  :  omnes  filii  lucis,  lilii  promissionis,  fitii 
Abrabae,  filli  Dei,  genus  electum,  regale  sacerdotium, 
-viri  Israelitae  praecogniti  et  prseordinati  ad  regnum 
f)ei,  qui  eos  vocavit  non  solum  ex  Judaeis,  sed  etiain 
«X  geniibus  (Aom.  ix,  24),  testimohiuni  ejus  qui  de 
coelo  veiiii  accipiunt,  signantes  quta  Deus  verax  est, 


peccatoribus  mortuum,  a  quomm  numero  si  aliquis 
liber  inventus  est,  non  est  pro  omnibus  morunis 
Cbrislus.  Sed  prorsus  pro  omnibus  mortuos  esl. 
Nemo  igitur  omnium  hominam,  ante  reeonciliatio- 
nem  quae  per  Cbpsli  sanguinem  facta  est,  non  »i 
peccator  aut  impius  futt,  dicente  Apostolo  :  Si  m 
Chri$tu$f  eum  adhuc  infirmi  e$$emu$^  juxta  lenfv ' 
pro  impii$  mortnu$  e$t,  vix  enim  pro  juito  qu»  mr>- 1 
tnr :  nam  pro  bono  for$itan  qui$  audent  mori  {Rt>*' 
V,  6,  7),  ut  et  qiii  vivunt  jam  non  sibi  vivanl,  ^^i 
ei  qui  pro  ipsis  mortuns  esl.  Commendat  uim 
$uam  charitdtem  Deu$  in  nobis^  quoniam  ti  cnm  ti- ' 
huc  peccatore$  e$$emu$  Chri$tu$  pro  nobis  mnw\ 
e$tf  multo  magi$  ju$tificati  in  $anguine  ipsiu»  f^  i 


id  esl,  expresse  significantes  in  sui  salvatione,  quo-  C  erimu$  ab  ira  per  ip$um.  Si  enim  cum  inimici  au- 

mu$,  reconeiliati  $umu$  Deo  per  morlem  FitH  ej^^ 
multomagi$  $alvierimu$  in  vita  ip$iv$  (i^tf.i^^^l 
Idem  autem  Apostolus  in  seconda  ad  Corintbio$aK:| 
Charita$  enim  Chri$ti  urget  no$^  fudicantet  hoc,  ^j 
niam  $i  unu$  pro  omnibu$  niortuu$  e$t,  ergo  oum 
mortui  «urt/,  et  pro  omnibn$  mortuu$  e$t,  et  rewM 
xit  {JI  Cor,  V,  14).  De  seipso  vero  quid  proBDnw 
audiamus  :  Fideli$,  inquit,  <«rmo,  et  omni  accifHi^ 
dignu$,  quia  Chri$tu$  Je$u$  venit  in  bunc  muniM 
peecatore$  $alvo$  facere,  quorum  primus  ego  tu».  Si 
ideo  mi$erieordiam  con$ecntu$  «tim,  ut  in  me  pnf 
'  o$tenderet  Chri$tu$  Je$u$  omnem  patientiam,  «^ ' 
formationem  evrum  qui  crediluri  $unt  Uli  in  rii* 
,  (Vtemam{l  Tim,  i,  ibet$eqq,).   Sive  ergo  circiii 


niam  Deus  vei^ax  est,  implens  et  perficiens  quod 
promisit  Abrabae  omnium  gentium  pairi,  qui  pol- 
licente  Deo  quod  haeres  futurus  esset  mundi ,  non 
'^ia^eitavit  difidentia,  $ed  confortatu$  e$t  fide,  dan$ 
gtoriam  Deo,  et  pleni$$ime  $eien$y  quoniam  quod  pro- 
'wi$it  poten$.e$t  et  facere  {Rom,  iv,  20).  Quis  autem 
tam  alienus  est  a  fide  Abrahae,  tam  degener  ab  unt- 
'  versarum  gentium  patre,  qui  promissionem  aut  non 
inipleri,  aut  ab  alio  praeter  eum  qui  promisit  dicat 
iinpleri?  llle  quidem  erit  mendax,  Dcus  autem  verax 
ei  omnis  qui  accipit  testimonium  ejus  boc  signat,  hoc 
iiidicat,  quod  per  hicem  illunMnantem  faclus  est 
videns,  factus  est  obedlens,  factus  intelligens,  sicut 
Joaniies  evangelista  testatur  dicens  :  Scimue  quia 
4nundu$  totu$  in  maligno  po$ilt(ii  esl,  et  $cimu$  quia 
F2/tM<271  Deivenitjet  dedit  nobi$  un$um  ut  cogno' 
$camu$  verum  Deum^  et  $imu$  in  vero  fiHo  eju$  {I 
Joan.  V,  19).  {Cap,  21.)  Si  vero  quaeritur  cur  Sal- 
valor  omuium  hominum  non  omnibus  dederit  unum 


cisio,  sive  praeputium,  peccato  universaliicr  coBdi 
debalur,  unusque  omnes  reatus  obstrinxerat,  ei  ■ 
ler  magis  minusque  iinpios  iiemo  erai  Qoi  P^ 
abs(|iie  Cbristi  redeinptione  salvari.  Qiiae  redcmi» 
universo  272  sese  intulit  mundo,  etoranibus  M 


.7..  ._^._.  r, 


r«!Lw  J 


3i7  DE  PR^ESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  53* 

^rent.  Sicut  iiaqtie  non  sufficil  liominnm  renova-  A  vulniis  originalis  peccati,   qno  in   Adam  omniiim 


tioni  natum  esse  bominem  Jesnm  Ghristnm,  nisi  in 
ipso  eodem  de  qao  ipse  ortns  esl  spiritu  renascan- 
tiir,  sic  non  sufficit  liominnm  redemptionl  crucifi- 
inm  esse  Domimim  Jesum  Ghristum,  nisi  commo- 
rianlur  et  consepeliantur  in  taptismo.  Alioqui  nato 
Sakatore  in  carne  substanliae  nostrae,  et  cniclfixo 
proomnibus  nohis,  non  Tuerat  iiecessarium  nt  rena- 
scereronr.  e(  similitudini  mortis  ejus  complantare- 
mur.  Sed  cum  siiie  hoc  sacramento  nemo  liomi- 
mim  conseqnatur  vitam  aetemam,  non  est  salvatus 
rrace  Chrisli,  qni  non  est  crncinius  in  Ghristo  : 
noo  est  aiitero  crocifixus  in  Ghristo,  qui  non  est 
inembnim  corporls  Ghristi  :  nec  est  membruin  cor- 
poris  Cbrisli,  qui  non  per  aqnam  et  Spiritum  san- 


bominum  corrupta  et  morlificala  nalura  est,  et  iinde 
omnium  concupiscentiarum  morbus  inolcvit,  verum 
et  potens  ac  singuiare  remedium  inors  Filii  De  do- 
mini  nosin  Jesu  Ghristi,  qiii  Itber  a  mortis  debilo,  ei 
sotns  absqiie  peccato,  pro  peccatoribus  et  debilori- 
bus  mortis  est  mortiius.  Quod  ergo  ad  magnitudinem 
et  potenliam  pretii,  etquod  ad  unam  pertinet  cau- 
sam  generis  humani,  sanguis  Christi  redemptio  esl 
totius  mundi.  Sed  qui  hoc  saeculum  sine  fideGbri- 
sli,  et  sine  regenerationis  sacramenlo  pertranseunt ,. 
a  redcmptlooe  alienl  sunt.  Gum  itaque,propter  unam 
omnium  naturam  a  Domino  nosiro  in  veritate  siis- 
ceptam,.  reete  omnes  dicantur  redenipti,  tamen  non 
omnes  a  captivitate  sint  eniti,  redemptionis  proprie- 


tlQffl  Indoit  Ghristum,  qui  ideo  in  infirmilato  poslra  B  tas  haud  dubie  penes  illos  est,  de  quibus  princcps 


coinioonionem  siibiit  mortis,  ot.DOS  in  virtute  ejus 
baberemns  consortium  resurrectionis.  Gum  itaqiie 
rectissime  dicatur  Salvator  pro  totius  mundi  redem- 
pliooe  crucifixus  ,  propter  veram  humanae  naAiiras 
SQsceplionem,  et  propter  communem  in  primo  ho- 
miDeommum  perditionero,  potest  tamen  dici  pro 
liistanlunicmciiixiis,  quibus  mors  ipsius  profuit. 
Dixit  enim  Evangelista  qnia  Je$u$  moriturus  erat 
fro  ^ente,  non  tanlum  pro  genie,  sed  etii»m  ut  filios 
Ikiditpersos  congregaret  in  unum  (Joan.  xi,  51,  52).. 
h  sua  enim  venii^  ei  $ui  eum  non  receperuni :  quot- 
^ol  autem  receperunt  eum^  dedii  ei$  potestalem  fHio$ 
M  fieri,  qui  non  ex  sdnguinibu^,  neque  ex  votuntnte 
CBrmi,  neque  ex  voluniaie  mri^  $ed  ex  Deo  naii  $ttnt 


mundi  roissus  est  foras,  et  jani  non  vasa  diaboli,.se(l 
niembra  sunt  Gbristi.  Gujus  mors  non  ila  impensa 
est  humano  generi,  ut.  ad  redeinptionem  ejiis  etiam 
qui  regenerandi  non  erant  pertinerent :  ^d  ita  ut 
quod  per  uniim  exemplum  gestum  est  pro.universis,. 
per  siiiguiare  sacramentum  celebrarelur  in  singulis. 
Pocnlum  quippe  immortaHtatis,  quod  confectum  est 
de  infirmitale  nostraPet  virtule  divina,  babet  quidem 
in  se  ut  omnibus  prosit,  sed  si  non  bibitur,  non  me- 
detur.  > 

£t  sancUis  Gyrillus  in  epistola  synodica  ad  Nesto- 
rium  dicil  (concil.  Ephe$,  part,  i,  c.  26).  t  Gonfile- 
mur  eliam,  inquiens,  quod  idem  ipse,  qui  ex  Deo 
Patre  natus  est,  Filius  unigenilus  Deus,  licet  juxla 


{im.  I,  il,  15).  Diversa  ergo  ab  islis  sorseorum  ^  naturaro  suam  expers  passionis  exstiteril,  pro  nobis 

est,  qai  inter  illos  censentur,  de  quibus  dicitur  : 

L$x  lucet  in  tenebri$f  et  tenebrm  eam  non  comprehen- 

dennt  (ibid,^  5) ,    ut  possit  secundum  boc  dici, 

fiedemptor  mundi  dedit  pro  mundo  sanguinem  suum, 

etfflundusredimi  noluit,  quia  lucem  tenebr»  iion 

Rcepenint,  et  tenebrae  receperuni,  quibus  dicit 

Apostoltts  :  Fui$ii$  aliquando  ienebros ,  nunc  aulem 

iux  in  Domino  (Ephe$.  v,  8).  Ipse  vero  Dominus 

Jesus,  qoi  dixit  se  venisse  quaerere  et  salvare  quod 

perierai :  JVon  »«m,  inquit ,  ni$i  ad  ove$  qu(B  perie- 

nmt  domu$  hraei  (Malth.  x,  6).  Sed  quae  sint  istae 

oves  domos  Israel,  apostolus  Paulus  expoiiat  dicens: 

Ao»  omnes  qui  ex  lerael^  hi  $uni  hraelitce :  neque 


lamen  secundum  Scripturas  carnem  perpessus  sii» 
et  erat  in  crucifuo  corpore  propriae  carnis  impassi- 
biliter  ad  se  relerens  passionem.  Gratia  vero  Det 
pro  omnibus  gOstavit  mortem,  tradens  el  proprium* 
Gorpus,  quamvis  naturaliter  ipse  vita  sit  et  resurre- 
ciio  mortuorum.  Mam  ut  mortem  inelTabili  potentia. 
proculcaret,  et  sua  caroe  primogenitus  ex  morlui& 
fieret,  et  primitiae  dormientium  viam  faceret,  huma- 
nae  naturae  ad  incorruptionis  recnrsum,  gratia  Dei» 
sicut  supra  dictum  est,  pro  omnibus  gustavit  mor- 
tero,  et  lertia  die  resurgens  exspoliavit  infernum.  *> 
Item  in  epistola  ad  presbyteros  et  diaconos,  Patres 
monachorum ,  et  ad  eos  qui  soliuriaro  vitaro  adepil 


l^is  sunt  $emen  Abraha  omne$  filii,  $ed,  In  /«aoc  w^  >«  Dei  fide  consislunt,  ad  locuro  (ibid,,   cap.  2)  : 


TMttbiiur  iibi  umen  (Gen.  xxi,  12),  id  c«/,  non  qui 
fiii  cami$,  hi  fUii  Dei ;  $ed  qui  filii  promi$$ioni$  (B$ii- 
««««r  in  $emine  (Rom.  ix,  6,  8).  !n  istis  ergo  sunt 
iin,  de  quibus  diclum  supra  memoravimus,  quia 
Jetw  moriiurus  erat  pro  gentef  non  ianium  pro  gente^ 
«rf  etiam  ui  filios  Dei  di$per$o$  eongregarei  in 
umm :  quia  non  solum  ex  Judseis,  sed  etiain  ex 

Olf9 


»«:k..<.     


f  Sulficil  vero,  ut  arbilror,  ad  fidero  etiaro  sanctis-r 
sirous  Paulus,  qui  leslatur  dicens  :  Quid  ergo  dice^ 
mu$  ?  Si  Deu$  pro  nobi$t  qui$  contra  nos?  JHui  propria^ 
Filio  non  pepercit^  $ed  pro  nQbi$  .omtti^tt^  tradidit, 
eum^  quomoda  non  etiam  cum.'ip$o.omnia  nobis  do^ 
navit  (Rom.  viu,  31, 3:£)  ?  Proinde  dic  mihi,  quomo-^ 
do  intelligatur   Dei  proprius  Filiu^  qui   ex  sancta 


.  AMTK    UAM%:n;< 


359 


HINGMARI  BHEMENSIS  AKCHIEnSCOPI 


340 


noslra,  >  et  reliqoa.  EtUem  in  eadem  :  i  Sic  etiam  A  obduratio  nen  reltnquit,  oslendant  nnde  nbispem 

vita;  poUtceantur  aetemae,  ad  quam  nisi  per  media- 
torem  Dei  et  hominum  bominem  Cbrislnm  Jesuin 
non  potest  peryenirl.  Sicut  enim  ait  beaias  Pciras 
apostolus,  Non  est  aliud  nomen  daium  hominibut  h%h 
coBlOf  in  quo  oporteai  nos  sahos  fieri  {AeL  iv,  lij, 
nec  est  redemptio  captiyitatis  hamanae,  nisi  in  san- 
guine  ejus  qui  dedit  semetipsum  redempiioDein  pro 
omnibus,  et  qui,  sicut  praedicat  beatus  aposiolas 
Paolus,  cum  in  forma  Dei  e$$et,  non  rajnnm  arH' 
tratut  e$t  e$$e  $e  ofqualem  Deo ,  ud  MmeftjiMm  n- 
inanivitt  formam  $ervi  aceipien^,  in  $imHiiu4i»m  k^- 
minum  faclu$^  et  habitu  intentu$  ut  homo,  Emmlhri 
$emetip$um  factu$  obedien$  u$que  ad  mwtm^  monm 
auiem  cruci$,  Propter  quod  et  Deu$  illum  exeUati, 


posuit  pro  nobis  animam  suani  ;  quia  enim  erat 
mors  ejos  mundo  salutaris,  sustinoit  crucem.  >  Et 
item  :  c  Et  unos  omnium  compensatione  dignus 
roortuus  pro  omnibos,  ut  redimeret  proprio  san- 
guine  quidquid  sub  coelo  est,  et  offerret  Deo  et  Patri 
eos  qui  in  omni  terra  consistunt.  >  Et  ilem  :  c  Unus 
ergo  omnium  dignior  suam  pro  omnibus  animam  po- 
suil.  I  Et  item  :  <  Sicut  enim  dicit  in  Adam,  quin 
inors,  ita  cecidit  et  In  Chrislo  :  ascendenti  quoque 
propter  nos  et  pro  nobis  ad  Patrem  et  Deum  qui  in 
coelis  est,  ut  eis  qui  in  terra  sunt  adibile  demon- 
8traret  coelum.  i 

Magnus  aulem  Leo,  tantae  scilicet  sedis  Romanae 
non  impar,  in  epistola  ad  Leonem  Augustum  dicit 


(epist.  cap,  11)  :  c  Sicut  enim  negari  non  poiest,  B  et  donavit  illi  nomen  quod  e$t  $uper  omne  nmen.n 


evangelista  dicente,  quod  Verbum  caro  factum  e$t^ 
et  habitavit  in  nobi$  (Joan,  i,  14),  ita  negari  non 
poiest,  beato  Paulo  apostolo  pra^dicante,  quod  Deus 
erat  in  Christo  mundum  reconcilian$  $ibi  (II  Cor, 
w,  19).  Quae  autem  reconciliatio  esse  potest,  qua 
bomano  generi  propitiaretur  Deus,  nisi  omnium 
causa  Mediator  Deiet  hominnm  carnem  susciperet? 
Qua  vero  ratione  veritatem  Medialoris  impleret,  nisi 
qui  in  forma  Dei  sequalis  Patri,  in  forma  servi  par- 
ticeps  essetetnostri,  et  mortis  vinculum  uniusprae- 
varicaiione  contractum,  unius  morte  qoi  solus  mor- 
ti  nihil  debuit  solveretur?  Effusio  enim  justi  pn>  In- 
justis  sanguinis  Christi  tam  fuit  dives  ad  prelium,  ot 
si  universitas  captivorom  in  Redemptorem  sonm  cre- 


in  nomine  Je$u  omne  genu  fiectatur^  coEUstitm^  Uf- 
res/nttm,  et  infemorum^  et  <nnni$  lingua  conftetttr 
quia  Dominus  Je$u$  Chri$tu$  in  gloria  e$t  D6  Pitrn 
{Phiiip.  II,  6  et  $eqq.).  >  Et  in  epistola  ad  ioveoaleiD 
episcopom  Hierosolymilanom  {epi$t.  72,  cap.^]'. 
€  Yeram  igitor  Christi  generationem  cmx  ven  eon- 
(Irmat,  quoniam  ipse  in  nosira  earne  nascitnr,  qoi 
in  nostra  carne  crociflgitor.  Qoae  nullo  inierveDieote 
peccato,  nisi  fuisset  nostri  generis,  non  poloisset 
esse  mortalis  :  ot  autem  repararet  omniom  viun, 
recepit  omniom  caosam,  et  yim  veteris  chirograpbi, 
qood  solos  inter  omnes  non  deboit,  pro  omnibos 
solvendo  vacoavit :  ut  sicot  per.onius  reatiim  omDes 
facii  foerant  peccatores,  ita  per  onius  InnocentiaD 


deret,  noUum  diaboli  vincula  retinerent  :  quoniam,  C  f»mnes  fierent  innocentes,  inde  in  Omnes  maniDte 


sicot  ait  Apostolos  :  Ubi  autem  abundavit  peccatum, 
superabundavit  et  gratia  {Rom,  v»  21)  :  et  coni  sob 
peccati  praejudieio  nati  potestatem  acceperint  ad 
jostitiam  renascendi,  validios  faciuin  est  donom  li- 
bertatisqoam  debitum  servituiis.  >  Et  item  :  <  Qnod 
onquam  sacriflciuin  sacratios  fuit,  quam  quod  ve- 
rus  etaeternus  pontifex  altarl  crocis  per  immolalio- 
nem  suae  carnis  imposuit?  Quamvis  eniin  inuUorum 
sanctorum  in  conspectu  Domini  pretiosa  mors  fuerit 
{P$al.  cxv,  15),  nullius  tamen  insontis  occisioredem- 
ptiofuit  mundi.  Acceperunt  justi,  non  dederuntco- 
ronas,  et  de  fonitudine  fideliumexemplasuntpatien- 
tiae,  non  dona  justitiae.  Singulares  quippe  in  singulis 
inorles  fuerunt,  nec  alterius  quisquam  debilum  suo 


justitia,  obi  est  homana  soscepta  natura.  >Etin 
epistola  ad  Flavianom  {ept$t.  10)  :  i  Ab  ipso  aotem 
principio  generis  homanl,  omnibos  hominibusCbri- 
stos  est  denuntiatus  in  carne  venturus :  in  qna,  sic- 
ut  dictum  £St,  Et  erunt  duo  ineameuna  (Gen,\l 
24),  utique  duo  sunt,  Deus  el  homo,  Cbrislns  ct 
Ecclesia,  quae  de  sponsi  came  prodiit,  quandoci 
latere  crocifixi  manante  sangoine  et  aqua,  sacra- 
mentom  regenerationis  et  redemptionis  acccpit.» 
El  item  in  homilia  de  Nalale  Domlni  (Aom.  I)' 
€  Salvator  noster,  dilectissimi,  hodle  naias  est, 
gandeamus.  Neque  enim  locum  fas  est  esse  trisiiia. 
ubi  nalalis  est  vitae,  qoae  consompto  morialitaiis  u- 
more  ingerit  nobis  de  promissa  aeternilale  tetiiiam' 


fine  persolvit,  com  inter  fllios  hominom  onus  solus  ^  Nemo  abttjus  alacriiatis  participalione  secemitnr. 


I>ominus  nosier  Jesos  Christns  qui  vere  eratagnus  im 
maculatus  exstiterit ,  in  quo  omnes  cruciflxi,  omnes 
itiortui,  omnes  sepultl,  omnes  sint  etiam  suscitall :  de 
quibus  ipse  dicebat :  Cum  exaUatu$  fuero  a  terro^  omnia 
traham  dd  me  (Joan.  xii,  52).  Fldes  etenim  vera,  ju- 
stificans  impios  et  creans  justos,  ad  humanitatis  suae 


una  cunctis  laetitiae  commonis  est  ralio  :  quia  I^ 
minos  noster  peccaii  mortisqoe  deslructor,  sicot 
nullum  a  reatu  liberom  reperit,  ita  liberandis  ow- 
nibos  venit.  >  Et  item  in  alia  homilia  (hm*%^* 
I  Nam  soperbia  hostis  anliqoi  non  imroerilo  sibi  « 
omnes  homines  jus  tyrannicum  vindicabat,  nec  m- 

^Akliii  flAmmQtii  nrAmMhat.    AiiAS.  nfiffleCtO  maQOaH^ 


541  DE  PRi£D£STINAT10NE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  Sii 

lis  per  velameD  Boslne  inariiiitatis  absconderet,  il-  A  mittit,  ex  iila  est  voluntate  qua  dilexit  nos,  ettra- 


lusa  esl  securi  bostis  astutia,  qui  nativitatem  pueri 
in  salutem  bumani  generis  procreati,  non  aliter  sibi 
quam  omnium  nasceulium  putavit  obnoxiam.  i  Et 
post  pauca  {cap,  4)  :  c  Redit  in  bonorem  suum  ab 
anliquis  contagiis  purgata  natura,  mors  morte  de- 
stniitur,  nativitas  nativitate  reparatur,  quoniani  si- 
mul  el  redemptio  aufert  servituiem,  et  regeneratio 
Dmtai  originem,  et  fldes  justificat  peccatorem.  »  Et 
paulo  post  (cap,  5)  :  <  Tibi  enim  quondam  abjcclo, 
extruso  paradisi  sedibus,  tibi  per  exsilia  longa  mo- 
rienti,  libi  in  clnerem  et  pulverem  dissolulo,  cui 
)am  non  erat  spes  ulla  viveudi,  per  incarnaiionem 
Yci  bi  poleslas  data  est,  ut  de  longinqiio  ad  tuum 
revcrlaris  auctorem,  recognoscas  pareniein,   lihcr 


didiisemetipsum  pro  nobis,  cooperante  in  hoc  ipsum 
Patre,  qui  Filio  proprio  non  peperoit,  sed  pro  nobi» 
tradidit  illum.  Una  est  enim  Patris  et  Filii  voluntas 
ut  est  una  dlvinitas,  de  cujus  disposilionis  effeciu 
nibil  vobis,  Jndaei,  grati»,  nibil  tibi,  luda,  debemus. 
Salvationi  quidem  noslrae  vobis  non  hoc  volentibus 
iinpietas  vestra  servivit,  et  per  vos  facfum  est  quid< 
qiiid  mnnus  Dei  et  consilium  decreverunt  fieri.  Moi-s 
igitur  Clirisli  nos  liberat,  vos  accusat.  Herito  soU 
non  habeiis  quod  omnibus  perire  yolulstis,  et  tamen 
tanta  est  nostri  bonitas  Redemptoris,  ul  etiam  vos 
possitis  coiiscqui  veniam,  si  Chrislum  Dei  Filium 
confitendo  illam  parricidalem  malitiam  rermquatis. 
Non  eniin  frtistra  Dominus  in  cruce  oravit :  Pater,  di- 


efficiaris  ex  servo,  de  extraneo  proveharis  in  filinm :  ^  mitte  iUis,  quia  nesciunt  quid  faciunt  (Lue.  xxiii,54). 


nl  qui  ex  corniptibili  carne  natiis  es,  ex  Dei  spiritu 
renaseariss  et  obtineas  per  gratiam  quod  non  liabes 
per  naturam.  i  £t  ilero  in  homilia  quarta  (eap.  2) ; 
4  Exsultent  ergo  in  laudem  Dei  corda  credentiom» 
et  mirabilia  ejus  confiteantur  fiiii  bominum  :  qiio- 
niam  in  boc  prxcipue  Dei  opere  humilitas  nostra 
cognoscit  quanii  eam  suus  Conditor  aeslimarit :  qui 
cuin  origini  humanae  mullum  dederil,  quod  nos  ad 
imaginem  suam  fecit,  reparalioni  noslra;  longe  am- 
piios  tribuit,  cum  servili  forms  ipse  se  Dominus 
coaptavit.  Quamvis  enim  ex  una  eademque  pietate 
sit  quidquid  creaturae  Crealor  impendit,  ininus  ta- 
men  mirum  est  hominem  ad  divina  proficere,  quam 
Deum  ad  bumana  descendere.  Hoc  autem  nisi  facere 


Quod  remedium  nec  te,  Juda,  transiret,  si  ad  eam 
poenilenliam  confugisses  qu»  te  revocaret  ad  Chri-^ 
stum,  non  qux  insligaret  adlaqueum.  Dicendo  au- 
tem :  Peccavi  tradens  sanguinemjustnm  {Matth.  xxviu 
4),  in  impietatis  tuae  perfidia  perstitisti,  qui  Jesum 
non  Deum  Dei  Filium,  sed  nostr»  tanturomodo  con- 
ditionis  hominem,  eliam  inter  extrema  morlis  tuae 
pericula  credidisti,  ciijus  flexisses  misericordiaro,  si 
ejus  omnipotenliam  non  negasses.  i  Et  in  tertia  ho- 
niilia  de  passione  Domini  {cap.  2)  :  i  Quidquid  Do- 
inino  illuslonls  et  contumelise,  quidquid  vexationis  et 
poenae  furorintuliiimpiorum,  non  de  neeessitate  to- 
leratum,  sed  de  voluntale  susceptum  est.  Venit  enim 
filius  homitut  qucerere  et  salvare  quodperierat  (Matth. 


(li^naretur  Omnipotens,  nulla  quemquam  species      xtiii,  11),  et  sic  ad  omnium  redemptionem  uteba- 


jusiitiae,  nulla  forma  sapientiae  a  captivitate  diaboll, 
et  a  profundo  aeterns  mortis  enieret.  i  Et  in  ho- 
niilia  de  Epiphania  (^ofrt.  5,  c,  2)  :  t  Judsel  qui  ex- 
tra  regnum  Christi  esse  voluerunt,  adhuc  quodam- 
modo  sub  Herodis  sunt  principatu ,  et,  dominante 
sibi  Salvatoris  inimico,  alienigenae  serviuntpotestali. 
Unile  quotl  illi  Ires  viri,  universaiem  gentium  perso- 
nam  gerentes,  adorato  Domino,  hoc  in  populis  suis 
per  fidem  qua:  justificat  impios  totus  mundus  asse- 
quiuir,  et  haereditatein  Dei  anle  sxcula  pneparatam 
accipiunt  adoptivi,  et  perdunt  qui  videbantur  esse 
ligiiimi.  I  Et  ilem  in  eadem  (cap.  4) :  i  Inter  haic 
auiem  pemiane^  super  omnes  benigintas  Dei,  et 
nulli  misericordiam  suam  denegat,  cum  iiidiscrele  ^ 
universis  boiia  mulla  largitur  :  eoiisque  quos  merilos 
sulKJerel  poenis,  mavull  invitare  beneficiis.  Dilatio 
eiiim  vindiclae  dat  locum  poeniientiae,  nec  dici  polest 
nulla  ibi  esse  uliio,  ubi  nulla  conversio  est :  quia 
mens  dura  el  ingrau  jam  sibi  ipsa  supplicium  est» 
et  in  conscientia  sua  patitur  quidquid  Dei  boni- 
tate  differtur.  Non  tta  delinquentes  peccau  dele- 
ctent,  ut  illos  in  suis  actibus  vitae  hojus  finis  inve- 
i^ialf  277  quoniam  in  inferno  nulla  correctio  est, 
nec  datur  remedium  satlsfactionis  ubi  jam  non  su- 
pcrest  aclio  voluntatis.  >  Ilem  in  homilia  de  Dassio- 


tur  malitia  persequentium,  ut  in  mortis  ejus  resur^ 
rectionisque  saeramento  interfectores  sui  possent 
salvi  esse,  sl  crederent.  Unde  sceleralior  omnibus 
Juda  et  infelicior  exstitisti,  quem  non  poenitenlia  rer> 
vocavit  ad  Dominum,  sed  desperatio  traxitad  laqoeum. . 
Exspectasses  consummationem  criminis  lui,  etdonecx 
sanguis  Chrisli  pro  omnibos  funderetur  infirmis^  . 
lethi  suspendium  distulisses.  Cumque  conscientiank 
tuam  tot  Domini  miracula,  tot  dona,  totque  illa  saU 
tem  te  a  praecipitio   tuo  sacramenta  revocassent, 
quae  lo  Paschali  coena  jam  de  perfidia  tua  signo  dl- 
vinae  scieiitiae  detectus  acceperas,  cur  de  ejus  boni-- 
tate  diffidis  ,  qul  te  a  corporis  et  sanguinis  sui  com- 
munione  non  repulit?  qni  tibi  ad  comprehendendum  . 
secum  turbis  et  armatorum  cohorte  venlenti  pacis.^ 
osculum>non  negavli?  Sed  homo  inconveriibilis,  spi* 
ritus  vadens  et  non  revertens,  cerdis  tui  secotus  ett 
rabiem,  et  stante  dlabolo  a  dextris  tuis  Iniquitatem, 
quam  In  sanctorum  omniom  annayeras  capat,  iii- 
tuuin  verticem  retorsisU  :  ut  quia  facinus  Uram  om-> 
nem  mensuram  uUionis  278  exeesserat,  te  haberet/ 
impietas  tua  judicem,  te  pateretur  tna  pcena  carni« 
ficem.  Cum  igitur  Deus  esset  in  Gbristo  munduin 
reconclHans  sibi^  et  creaturam  ad  conditorissttl  iroa- 
ffinem  reformandam  Grealor  iose  «estaret.  iiefaetla 


^^3  niNCMARI  RHEMENSIS  ARGHIEnSGOPl  3U 

claudus  ut  eervut,  et  clara  erit  lingua  mutorum  {Isa.  A  staniiae  passione ,   sed  etiam  totias  mundi  com- 

molione  monstraium  est.  Pendente  enim  io  paiilHilo 


XXXV,  5, 6),  sciens  Jesus  adesse  jam  lempus  gloriosse 
passionis  implendae  :  Tri$ti$  est  anhna  mea^  inquit, 
u$que  admortem{Matth.  xxvi,  38);  et  iterum :  Pater^ 
$ifieri  poteU^  tran$eat  a  me  calix  i$te  {ibtd.^  39). 
Quibus  verbis,  quamdam  formidinem  proOlentibus, 
noslrae  inflrmilatis  afTectus  participando  cnrabat,  et 
poenalis  experientiae  metum  subeundo  pellebat.  lu 
nobis  ergo  Dominus  nostro  pavore  trepidabat,  et 
suscepiione  se  nostrae  infirroitatis  induerat,  ut  no- 
stram  inconslantiam  suaevirtutissoliditaie  vestirei.i 
Item  in  bomilia  de  passioneDomini  {hom.  iv,  c.  1) : 
«  Peractis  itaque  omnibus,  quae  divinitas  fleri  caniis 
velamine  temperata  permisit,  Jesus  Filius  Dei  cruci 
quam  etiam  ipse  gestaratafflxusest/duobus  latronibus 


Greatore,  universa  crealura  congemait,  et  crads 
ctavosomnia  simul  elementa  sensenint.  Nibilab 
illo  supplicio  liberum  Aiit :  hoc  in  comnianionein 
sui  et  terram  traxit  et  coelum  :  hoc  petras  rupit, 
monumeuta  patefecit,  infema  reseravit,  et  densa- 
ruin  borrore  tenebrarum  radios  solis  abscondii. 
Debebat  hoc  testimonium  sao  mundus  auctori,  otin 
occasu  Gonditoris  sai  vellent  universa  finiri.  Sedps- 
tientia  Dei  servat  rebus  atque  temporibus  oidinem 
suuin,  nosque  in  illum  potius  invitat  afPectom,  «c 
eorum  salntem  petamns,  quorum  crimen  horrenras. 
Tanto  igitur  pretio,  tantoque  sacramento,  eruti  de 
potestate  lenebrarum,  et  ab  aDiiqu»  captiTilatis 


unoaddextet*amipsius,aIioadsinistramsiiniIitercru- ^  vinculis  absoluti.  i  Et  in  oclava  homilia  (»p.  1).: 


cifixis,  ut  etiam  in  ipsa  palibuli  specie  monstraretur 
illaquae  in  judicio  ipsiusomnium  hominum  est  facien- 
da  discretio,  cum  etsalvandorum  figuram  fides  creden- 
tis  latronis  exprimeret,  et  damnandorum  formam 
blasphemantisiinpietas  praemonstraret.  Passio  igitur 
Ghristi  salutis  noslrae  continet  sacramentum,  et  de 
instrumento  quod  iniquitas  Judseorum  paravit  ad 
poenam,  potentia  Redemptoris  gradum  fecit  ad  glo- 
riam  :  qiiatn  Dominus  Jesus  ita  ad  omoium  homi- 
nuin  suscepit  salutem,  ut  inter  clavos  quibus  ligno 
tenebatur  afflxus,  pro  interfecioribus  suis  paternae 
clenientiae  supplicaret  et  diceret:  Pater^  igno$ce  t//i«, 
quia  ne$ciunt  quid  faciunt  {Lue.  xxiii,  34).  Principes 


c  Ssevienti  diabolo  per  ministeria  Judaeorum  foN 
mam  servi  nihil  peccati  habentis  objecit,  ut  per  eam 
ageretur  omniura  causa,  in  quo  solo  erat  cmniam 
natura  sine  culpa.  Irruerunl  ergo  in  lumen  veniDi 
filii  tenebrarum,  et  utentes  faculis  atque  ialei-nis, 
Don  evaserunt  infidelitatis  suae  noctem,  quia  non 
inlellexerunt  lucis  auctorem.  Praeoccupant  paratom 
teneri,  et  trabunt  volentem  trahi :  qui  si  vellet  ol>- 
niti,  nihil  quidem  in  injuriam  ejus  impiae  manus 
possent,  sed  mundi  redemptio  tardaretur,  et  nulliim 
salvaret  illaesus,  qui  pro  omniuna  erat  saluie  mori' 
turus.  I  Et  item  {cap.  S) :  c  Pa$cha  ergo  nottrm, 
sicut  ait  Apostolus,  immolatu$  e$t  Christu*  (1 CV. 


autem  sacerdotum,  quibus  indulgentiam  Salvator  pe-  ^  v,  7) :  qui  se  npvum  et  verum  reconciliationis  sacri- 


tebat,  supplicium  crucis  irrisionum  aculeis  aspera- 
bant,  el  in  quem  manibus  amplius  saevire  non  pote- 
rant,  linguarum  tela  jaciebant  dicentes  :  Alio$  $alvo$ 
fecit^  $eip$um  $ahum  facere  non  potest.  Si  rex  I$rael 
e$tt  de$cendat  de  cruce^  et  credimu$  «t  {Matth.  xxvii, 
A1).  >  Item  in  quinta  homilia  de  passione  Domini 
{cap.  3)  :  €  In  omnibus  autem,  quae  illi  popularis 
ac  sacerdotalis  insania  contumeliose  ac  procaciter 
iuferebat,  nostrae  diluebantur  maculae ,  nostrae  ex  - 
piabantur  ofiensae ;  quia  natnra,  quae  in  nobis  rea 
semper  fuerat  atque  capliva,  in  illo  innocens  patie- 
hatur  etlibera  :  utad  auferendum  peccatum  mundi 
ille  hostiam  se  agnus  ofierret,  quem  et  omnibus  cor- 
poralis  subsunlia  jungeret,  et  ab  omnibus  spiritalis 


ficium  offerens  Patri,  non  in  templo  cujus  jam  ent 
finita  revereniia,  nec  intra  septa  civitatjs  ob  meri- 
luni  sui  sceleris  diruendae,  sed  foris  exlra  castra 
crucifixus  est  :  ut,  veterum  victimaruro  cessante 
mysterio,  nova  hostia  novo  imponeretur  altari,  et 
crux  Ghristi  non  templi  esset  ara,  sed  muDdi.  >  Et 
item  in  eadem  :  i  Traxisti,  Domlne,  omnia  ad  te, 
ut  quod  in  uiio  Jadaeae  templo  obumbratis  signiflca- 
tionibus  ageretur,  pleno  apertoque  sacramento  uni- 
versarum  ubique  nationum  devotio  celebraret.  Nunc 
enim,  carnalium  significationum  varieute  cessante, 
omnes  differentias  hostiarum  una  corporis  el  san- 
guinis  tui  implet  oblatio  :  quoniam  tu  es  verus  agnus 
qui  toUis  peccatiim  mundi,  et  ila  (^rficis  in  tc  noi- 


origo  discernerel.  i  Item  in  sexla  bomilia  {cap,  1)  :  j^  versa  mysteria,  ut  sicut  nnuni  est  pro  omni  viciima 


Judaeorum  euiin  caecitas  nihil  obtinuit,  nisi  ut  sua 
impieute  se  perderet  :  Ghristi  vero  patientia  hoc 
egit,  ut  omnes  sua  passione  salvarel.  >  £t  itein  in 
cadem  {cap.  4)  :  <  Seditiosis  igitur  clamoribus  Jii- 
daeorum  cedente  Pilato,  in  loco  cut  nomen  Golgotha 
crncifigitor  Ghristus  :  per  lignum  erigitur  lapsiis 
in  iigno,  et  gustu  feilis  et  aceti  diluitur  esca 
peccati.  Merito  priusquam  iraderetur  dixerat  279 

nAnrtSnnc  •     C.im    airnli/tlut     fumr/%     n     tfirrn  .      nmnin 


sacriflcium  :  iia  unum  de  omni  gente  sit  regnom. 
Gonfileamur  igitur,  dilectissimi  •  quod  roagisier 
gentium  Pauluaf  gloriosa  voce  confessus  est  dicens : 
Fideli$  sermo  et  omniacceptionedignu$y  quia  Christus 
Je$u$  venit  in  hunc  mundum  peccatore$  $alvot  facere 
{I  Tim.  IV,  9).  Hinc  ergo  mirabilior  est  erga  nos 
misericordia  Dei,  quod  non  pro  justis,  neque  pro 
sanctis,  sed  pro  iniquis  et  impiis  Ghrislus  esl  mor- 
iiiiiR  !  At  nim  mortis  aculeum  recipere  880  ^^^ 


545  DE  PRJSDESTINATIONC  DISSEUTATIO  POSTERIOR.  546 

quoniaiD  crax  Giiristi  eadem  e^t  et  credeiuium  glo-  A  lerpellHre,  est  ipsum  se  pro  omDibus  homlnem  de- 
ria,  el  iion  crcdenlium  poena. »  Et  item  iii  eadem  ^  nionstrare.  >  Item  in  libro  trigesimo  {eap.  15) 


ild- 

circo  uamque  inter  oos  liomo  factus  est,  ut  iion  so- 
lum  nos  sanguitie  fuso  redimeret,  sed  etiam  ostenso 
exeinplo  comniutaret.  In  conversatione  igiiur  noslra, 
et  veniendo  alia  iuvenit,  et  viveiido  alia  docuit.  Stu- 
debant  enim  omnes  superba  Adain  stirpe  progeniti 
prospera  vit^  praesentis  appetere,  adversa  devitare, 
opprobria  fugere,  gloriam  sequi.  Venit  inter  eos  in- 
cariiatus  Dominus  adversa  appetens,  prost»era  sper- 
nens,  opprobria  amplectens,  gloriam  fugieiis.  Nain 
cum  Judei  iUiim  regem  sibi  constituere  voluisseiit,. 
fieri  rex  refugil :  cuqi  vero  eum  iiiterficere  ii>oU- 
rentur,  sponte  ad  crucis  patibulum  veuit.  Fugit  ergo 
quod  omnes  appetunt,  appeliit  quod  omnes  fugiutit : 


{cap.eod,):  cSi  aulem  in  exiiif  Israel  de  ^gypto 

agni  sanguis  fuit  reslitutio  libertatis,  et  sacratissinia 

esl  facta  festivitas,  qux  per  hosliam  pecudis  iram 

averleral  vastaloris,  quania  populis  Cbristianis  coii- 

cipienda  sunt  gaudia,  pro  quibus  omnipoteiis  Paler 

Filio  8U0  uuigeiiito  non  pepercit,  sed  pro  nobis  om- 

nilius  tradidil  eum,  ut  in  occisione  Christi  Pascha 

essei  veruni,  et  in  singniari  sacrificio,  quo  non  ex 

domJDalione  Pharaonis  unus  populu^,  sed  ex  dia- 

boli  capiiviiate  totus  niundus   eruitur  ?  >  liem  in 

bomiiia  Quadragesiinae  :  i  Prudentiain  diaboti  stul- 

lam  fecit  sapientia  Dei,  ut  superbus  hostis  homi- 

nem  videos  quem  aliquando  superaTcrat,  noii  nie- 

lucret  eum  persequi  quem  pro  omnibiis  oportebat  3  fecit  quod  omnes  mirarentur,  ut  et  moriuus  ipse 


occidi.  I  llem  in  homilia  de  passione  Domini :  c  Ad 
bauc  indulgentiam  traditor  Judas  pervenire  non 
poluit :  quoniam  perditionis  iilius,  cui  diaboius  sta- 
bai  a  deitris,  prius  in  desperationem  transiit,  quam 
sacrameotum  generaiis  redemptionis  Christus  im- 
pleret.  Mam,  mortuo  pro  oronibus  impiis  Domino,  po- 
luissel  forieeliam  hic  consequi  reiiiedium,  si  non  festi- 
oassei  ad  laqueitm.»  Item  in  aliarcEvacuatum  est  ge« 
ueraie  illud  venditionis  nostrse  chirograpbuni,  el  pa- 
cium  capliviiatis  in  jus  transiit  Redemploris.  1  Item 
iu  liomiiia  Sabbati  sancti :  c  Ex  eo,  inquit,  initium 
iiobis  factum  est  resurrectionis  in  Cbristo,  ex  qiio 
in  eo  qui  pro  omnibus  est  mortuus,  totius  spei  no- 
sir£  forma  praecessit.  1 


resurgeret,  et  morte  sua  alios  de  morte  suscitaret. » 
Item  iu  iibro  trigesimo  primo  {cap.  19) :  «  Qui  eiiini 
sunt  alii  praerupti  silices,  nisi  iili  fortissimi  angeio- 
rura  chori,  qui  quamvis  n6n  integri,  sed  tamen  in 
proprio  statu  fixi,  cadente  cum  suis  angelis  diabolo 
remanserunt?  Pnerupti  eniin  sunt,  quia  pars  eorum 
cecidit,  pars  remaiisit.  Qui  integri  quidem  stant  per 
quuiiiaicm  meiiti,  sed  pcr  juuroert  quanLitateuj  piu*' 
rupti.  Hanc  prxruptionem  restiluere  Mediator  ve* 
nit,  ut  ledempto  huinano  genere,  illo  angelica  dain- 
na  sarcirei,  et  mensuram  coelestis  putriae  locuple- 
tius  forusse  cumularet.  Propter  hanc  prairuptioiiem 
de  Patre  dicitur,  proposuit  in  eo  in  dispensationem 
plenitudinis  temporuni  instaurare  omnia  In  Christo 


Bealusquoque  Gregorius  in  homilia  decima  sexta  q  qu»  in  coelis  et  quae  in  terra  sunt  in  ipso.  In  ipso 


(licit :  c  Non  est  ergo  indignum  Redemptori  nosiro 
quod  lentari  voluit  qui  venerat  occidi.  Justum 
quippe  erat  ut  'sic  tentationes  noslras  suis  tenta- 
tiuhibus  vinceret,  sicut  mortem  nostram  sua  veiie- 
ral  morle  superare.  1  £t  in  homilia  vigesima  sep- 
lima  :  c  Mori  eliam  pro  inimicis  Dominus  venerat, 
et  uimen  posiiurum  se  animam  pro  amicis  dicebat, 
ui  profecto  nobis  ostenderet,  quia  cum  diligendo 
lucrumfacere  de  inimicis  possumus ,  eliam  itisi 
aniici  sunl  qui  persequuntur.  »  £t  in  libro  decimo 
quarto  Moralium  (cap.  ^)  :  c  StuUi  quoque  despicie- 
bant  me  {Job  xix,  18) :  ac  si  aperte  diceretur  :  Ipsi 
eiiaro  me  despexerunt,  pro  quibus  sanandis  stuili- 
tiain  praedjcationis  assumpsi,  id  est  ut  per  carnem 


quippe  restaurantur  ea  quae  in  terra  sunt,  dum  pec- 
catores  ad  justitiam  couvertuntur  :  in  ipso  restau- 
rantur  ea  qu»  in  coelis  sunt,  dum  illuc  humiliati 
homines  redeunt,  unde  apostatae  angeli  superbiendo 
ceciderunt.  1  Iii  libro  irigesimo  quarto  {cap.  8)  : 
c  Expediebat  quippe  ut  peccatorum  mortem  juste 
morientium  solveret  mors  justi  iiijuste  inorientis.  » 
llem  in  libro  Irigesiino  quinto  (rap.  9)  :  c  Sustinui 
qui  simul  mecum  contmtaretur^  et  non  [uit :  conio- 
lantem  me  qucBtiviy  el  non  inveni  {P$al,  lxviii,  21). 
Consolantein  quippe  in  passione  miuime  invenit,  qui 
ex  despectu  mortis  etiam  ipsos  hostes  perlulit,  pro 
quibus  ad  mortein  venit.  >  £t  in  homilia  trigesima 
sexla  :  c  Ad  abstergendum  nanique  menlis  vestrae 


Verbi  sanareniur,  et  ab  ipsis  despectus  sum,  pro  D  fastidium,  in  coena  Dei  iile  vobis  singularis  agnus 


qoibus  stultus  aestimari  veritus  non  sum..»  Item  in 
libro  vigesimo  primo  {cap,  5) :  c  Ad  hoc  itaque  Do- 
minus  apparuit  In  carne,  ut  humanam  vitam  ad' 
inonendo  excitaret ,  exempla  prspbendo  accende- 
ret,  rooriendo  redimeret,  resurgendo  repararet.» 
heui  in  vigesimo  secundo  {cap,  15)  :  c  Unigenito 
eniin  Filio  pro  honiine  inierpeliare  est,  apud  co- 
xiemum  Patrem  seipsum  homioem  demoiistrare ; 
eiqiie  pro  humana  natura  rogasse  est ,  eam- 
dem  Sftl  naturam  in  divinitatis  suae  celsiiudine 


occisus  est.  Sed  quid  agimus,  qui  hoc  quod  subjun- 
gitur  adhuc  fieri  a  mullis  videnius?  Et  cceperunt  <i- 
mul  omne$  excusare  (Luc.  xiv,  18).  OflTert  Deus  quod 
rogari  debuit :  non  rogatus  dare  vull,  quod  vix  spe- 
rari  poterat  quia  iargiri  dignaretur  poslulatus.  Con- 
temploribus  vero  paratas  deiicias  refectionis  aeternse 
denuntiat,  et  tamen  simul  omiies  excusant.  »  £t  post 
aliquanta  :  c  Ait  enim,  [>ico  atuem  vobt$  quod  nemo 
virorum  iUorum  qui  vocati  $unt  2^2  gtutabit  ccenam 
meam  libid. .  %i).  £cce  vocal  per  se,  vocat  per  an- 


547  HINGMARI  RHEMEt^SIS  ARCH1£P1SG0PI  348 

hujus  prospera,  vocat  aliqotndo  per  adversa :  nemo  A  runt  in  semetipsos,  non  baptizati  ab  eo.  Qaoddicit 
conlemnat,  ne  dum  vocatus  excusat,  cum  voluerit  in  semeiipsos  ,  vel  contra  semeiipsos ,  significat 
introire  non  valeat.  Audite  quid  Sapientia  per  Sa->      quia  qui  graliam  Dei  respuit  conlra  semetipsum  fa- 


lomonem  dicat :  Tunc  invocabunt  me,  et  non  exau-- 
dtam  :  mane  con$urgent,  et  non  invenient  me  (Prov, 
tt  28).  Hinc  est  quod  fatusc  virgines  tarde  ventenles 
claroant  :  Domine,  Domin^,  aperi  nolns;  sed  jam 
tunc  aditum  qnaerentibus  dicilur :  Amen,  dieo  vobit, 
nescio  vos  (Matth,  xxv,  11,  42).  i  Hinc  ilem  idem  in 
homilia  duodecima  :  c  Ibi  jam  a  I>eo  non  potest 
mereri  qnod  petit,  qui  hic  nohiit  audire  quod  jus- 
sit :  qui  tempus  congniae  poenitenti^  perdidit,  fru- 
slra  ante  regni  januam  enm  precibus  venit.  Hinc 
est  enim  quod  per  Salomonem  Dominus  dicit :  Yo- 
cavi  et  renuistis ;  extendi  manum  meam^  et  non  fuit 


cit :  vel  ad  semeiipsos  missura  Dei  consiiium  stiiUi 
et  ingrati  vituperantes  noluisse  recipere.  Consiiium 
ergo  Dei  est ,  quo  per  passionem  et  mortero  Domiai 
Jesu  mundum  salvare  decrevii.  i  Ilem  :  <  E(  bene 
saginatus  vitulus  dicitur,  quia  caro  ejus  adeo  spiri- 
tali  est  opima  virtute ,  ut  pro  lotius  mundi  salute 
sufliciat  in  odorem  suavitatis,  nidorem  videlicet 
immolationis  ad  Deum  mittere,  et  pro  oinnibus 
exorare.  i  Et  item  :  i  Qui  enim  appellatus  esl  in 
terra  rex  Judaef)rum ,  in  ccelis  est  dominus  angelo- 
rum.  Verum  qiiia  Christus  in  carne  toiius  mundi 
propillatio  et  hominnm  videlicet  et  angelorum  il- 


qui  aspiceret ;  despexistis  omne  consilium  meum ,  et  B  luxit ,  pulcbre  sibi  invicem  in  ejus  laude  dispensa- 


increpationes  meas  neglexistis.  Ego  quoque  in  inter- 
itu  vestro  ridebo^  et  subsannabo  cum  vobis  quod  ti^ 
mebatis  advenerit,  Cum  irruerit  repentina  calamitas, 
et  interitus  quati  tempeslas  ingrueril,  Quando  venerit 
super  vos  tribulatio  et  angustia,  Tunc  invocabunl  me 
et  non  exaudiam  ■:  mane  consurgent^  et  non  invenient 
me  (Prov.  i,  24-27).  i  Et  aliquanto  superins  :  c  Tunc 
regni  janua  lugentibus  cianditur,  quae  modo  quotidid 
poenitentibus  aperitur.  i  * 

Et  venerabilis  presbyter  Beda  in  expositione  Ac- 
tuum  apostolorum  :  i  Demulcet  autem  apostolus  ant- 
mos  Judttorum,  quo  ad  credendum  faciat  promp.tio<* 
res,  dic^ndo  quod  tottus  mundi  Salvator  eos  primum 
visitaturuset  benedicturus  elegerit,  Vobisj  inquiens. 


tionis  coeieslia  simul  et  terrena  concinunt.  i  El  item 
ex  verbis  Ambrosii :  i  Juda ,  osculo  Filium  homm 
tradis'!  ( luc.  xxii,  48.  )  Fillum ,  inquil,  hominis 
tradis,  quia  caro,  non  divinitas,  comprehenditiir. 
llind  tamen  plus  confutat  ingratgm ,  quod  eum  in* 
diderit,  qui  cnm  esset  Dei  Filius ,  propter  nos  U< 
nien  filius  hominis  esse  volnit,  et  quasi  dical :  Pro- 
pler  te  snscepi ,  ingrate,  quod  tradis.  Inierrogalifd 
sane  pronuntiandum  puto,  quasi  amantis  alTecUi 
corripiat  proditorem ,  Juda ,  osculo  Filium  homm 
tradis?  hoc  est,  amoris  pignore  vulnus  infligis,el 
charitatis  officio  sanguinem  fundis ,  et  pacis  instni- 
mento  mortem  irrogas ,  servos  dominum ,  discipo' 
lus  prodis  magistrum ,  eleclus  auctorem  ?  i  Et  iiem 


primum  Deus  suscitans  Filium  suum  (Act,  iii,  26).  i  C  ex  verbis  Hieronymi :  i  Et  quomodo  pro  nobisma- 


£t  item  :  i  MnUomque  decebat  illum,  quin  Corne- 
lium,  exaudiri,  qui  instantiam  deprecandi  tribus 
lioris  continuans  a  sexta  pertrahebat  ad  nonam,  quo 
lempore  Dominus  ipse  quem  rogabat  pro  totius 
mundi  salutc  extensis  in  cruce  manibus  orahat.  i 
Et  item  in  expositione  Ev.ingelii  evangelistae  Marci 
ad  locum  :  i  Altiore  antem  sensu  :  Factlins  enim  est 
Christum  pali  pro-dilecloribus  s(cculi,  quam  dileclo- 
res  sseculi  ad  Christum  posse  converti.  i  Et  item  : 
I  Passurus  pro  omni  mundo,  et  universas  nationes 
suo  sanguine  redempturus,  moratur  in  Bethania  in 
domo  obedientiae.  i  Et  item  :  i  Amphoram  aquae 
hajuians  occurrit,  nt  osiendatur  hujus  pascliae  my- 
sterium  pro  ablutione  perfecia  mundi  totius  iesse 


ledictum  crucis  factus  est,  et  flagellatus  et  cnich 
lixus,  sie  pro  omnium  saUite  quasi  noxius  inter 
noxios  cruciHgitur,  ut  ubi  abundavit  peccalum, 
superabuiidet  et  gratia.  i 

Et  Cassiodorus  in  Psalmo  xx  :  i  llle  solus  esl  qui 
desiderio  desideravit  mori ,  quando  se  pro  omniutn 
salute  ofTerebat  occidi,  ut  preliosus  sanguis  ejus 
mnndum  redimeret ,  ne  diabolus  eum  adbuc  iniqua 
proesumptione  vaslaret.  i  Et  itein  in  eodem :  i  Nam 
nescienles  vera  dixerunt :  oportiiit  unura  pro  om- 
nibus  mori.  i  El  itcm  iii  psalmo  xxi :  i  Audiamns 
ergo  vocem  menibrorum  ex  ore  capiiis,  et  inlelli- 
gamus  ex  nostra  persona  merito  fuisse  locuium, 
qni  se  hostiam  obiulit  pro  salute  cunctorum.  >  C^ 


celebrandum  :  aqua  quippe  lavacrum  gratiae,  lagena  D  item  hi  eodem  :  i  Quapropter jam  non  pertiniesciniQS 


fragilitatem  designat  eonim  per  quos  eadein  erat 
gratia  mundo  administranda.  i  Et  item :  i  Consulte 
sive  aqnae  bajuli,  seu  domini  domus,  sunt  prneter- 
missa  vocabula,  ut  omnibus  venim  pascha  cel^ 
brare  volentibus,  hoc  est  Christi  sacramentls 
•imbui,  eumque  suae  mentis  hospitio  suscipere  quae- 
rentibus,  facultas    danda  signetur.  i  Et   itenim  : 

t    $%n1iia    Amt    nrA    nmnihns     ftitf»iit    of    enlne   natilni* 


dicere  Dciim  carne  pnssum ,  Deum  morluum  pro 
salute  cunctorum.  i  El  ilem  eodeni :  i  Nam  qui  pau 
venerat  pro  saliite  cunctorum ,  quem  eorum  noo 
diceretfratrem?  i  Et  in  psalmo  xxx  :  i  Depassione 
sua  multa  dicturus ,  ut  eam  frequenti  memoria  piiS" 
simus  commonerct ,  quam  pro  omnium  saluie  sus- 
cepit.  I  Et  in  psalmo  xliv  :  i  fl«c  omnia  cami  con- 

vAninnt     mi  nii«fiimiinn  VArhnm  nr; 


*-«  nrn  «a- 


5i9 


DE  PRiGDESTlNATlONE  DISSERTATIO  POSTERIOII. 


S50 


sequentis  aninia  S84  ^r^P^  sancts  dispensationis  A  autern  receperunt  eum ,  dedU  eit  poteHatem  fitios  Dei 


suae  eompleat  passionem.  i  Et  in  psalmo  lxx  :  c  Nam 
cum  dixeni  Ycrbum  Patris  fecisse  coplum  et  lerram» 
el  omnia  qux  in  eis  sunt,  perfecla  Dominum  devo* 
tione  laudavi.  Sed  cum  adjunxero  incamatum  esse 
pro  salute  cnnctorum ,  adjeci  cumulum  laudibus  ple- 
jiis.  >  Et  in  psalmo  lxxiii  :  i  Revera  intelligens  fa- 
Gtus  est  Asaph »  qui  talia  petit  unde  totus  mundus 
poluisset  absolvi.  i  £t  in  Psalmo  lxxiy  :  i  Ut  libe- 
rai*eliir  a  crimine ,  invocare  neglexit  omnium  Re- 
deroptorem.  i  Et  in  psabno  lxxxiv  :  c  Ad  segrotos 
niedicus,  ad  pestilentia  plenos  auctor  salutis  adve- 
iiit:  quod  non  solum  ad  unam  gentem,  sed  ad  be- 
neficium  totius  orbis  aptandum  est.  i  £t  iu  psalmo 
cx-v :  c  Dignum  est  enini  ut  publtce  debeat  laudari , 
qui  pati  pro  omnium  salule  dignatus  est.  i 

CAPUT  XXXIV. 

Nunc  quod  snpra  commemoravimus  tertium  sequitur^ 
quomodo  orihodoxi  el  antiqui  magistri  ex  scripturis 
authenticii  demonstrant ,  discreie  non  debere  iniel- 
iigere,  quia  licet  fuerit  Cliristns  pnssus  pro  omnibutt 
non  tamen  omnes  ad  tetemam  saiutem  mundi  pre- 
tio ,  id  est  passionis  ejut  mysterio  tint  redempti,  A 
quo  pretie  extranei  sunt,  qui  aut  deleclati  capti- 
vitate  redimi  nolueruni ,  aut  post  redemptionem  ad 
eamdem  tunt  captivitatis  tervitutem  reverti» 

Ecce  quomodo  sancti  doctores  senserunt  aique 
scripserunt ,  quod  Ghristus  Jesus  Dominus  noster, 
redemptio  scilicet  totius  mundi,  pro  omnibus  sit 
passus,  licet  non  omnes  passionis  ejus  mysterio  sint 
redeinpti.  Nam  si  Christum  bis  tantum  remedia 


fieri ,  hit  qui  credunt  in  nomine  ejut  ( Joan,  i ,  12 ). 
Unde  si,  ut  Prsedestinatiani  dicunt,  non  est  pas- 
sus  Dominiis  nisi  pro  his  tantum  qui  passionis  ejus 
mysterio  sunl  redempti,  et  qni  non  salvaniur  non 
est  voluntatis  Dei,  cujus  Toluniaii  nemo  potest  re- 
sistere,  penitus  ut  salventur,  injustus  est  Deus  qui 
infert  iram ,  contra  quod  dicit  Aposlolus  :  Absit. 
Quoniam,  tit  catholici  fatentur  magistri,  est  gratia 
Dei  salvos  faciendi,  et  est  liberum  arbitrinm  volun- 
tarie  Deo  sacrincandi :  et  nemo  invitus  bene  facit, 
etiam  si  bonum  est  quod  facit,  quia  nihil  prodest 
spirilus  timoris  ubi  non  est  splritus  charilatis.  Qua- 
propter  catholica  Ecclesia  cantat  Domino  miseri* 
cordiam  et  judicium,  qui  non  venit  ut  judicaret 
B  mundum,  sed  ut  salvaretnr  mundus  per  ipsum.  Ye- 
niel  autem,  sicut  in  symbolo  confitetur,  ad  judican- 
dos  vivos  et  mortuos.  Si  ergo,  ut  Augustinus  dicit, 
non  esl  Dci  gratia,  quomodo  salvat  mundum?  et  si 
non  est  liberum  arbitrium,  quomodo  judicat  mun- 
duin?  Passus  est  igitur  Dominus  pru  omnibus,  licet 
non  omnes  passionis  ejus  mysterio  sint  redempti,  ut 
omnis  qui  credit  in  ipsnm  non  pereat,  sed  habeat 
vitam  a^temam,  ad  quam  invitat  omnes,  dicens  : 
Venite  ad  me  cmnet,  et  invemetit  requiem  animabus 
vettrit  (Matth.  xi,  29),  et  vult  omnes  homines  salvos 
fieri,  qui  neminem  vult  perire,  iicet  non  om.nes  sal- 
ventur.  Quod  autem  quidam  salvantar,  salvantis  est 
donum :  quod  vero  quidam  pereunt,  pereuntium  est 
meritum,  qula  perivit  Adam  et  in  ipso  onmes  per- 


attulisse  dicinius    qui   redempti    sunt ,   videbimur  C  ivimus.  De  qua  massa  perditionis  quidam  gralia  eli- 


absolvere  non  redemptos ,  quos  pro  redempiione 
contempta  constat  esse  puniendos,  sicut  sanclus 
Augustiuus  in  sermone  de  Symbolo  ad  neopbytos 
ex  Evangelio  dicit :  Veniet  hora ,  quando  omnes  qui 
tunt  in  monumentit  audient  vocem  ejut ,  et  procedent 
qui  bene  fecerunt  in  resurreclionem  vitce ;  qui  mala 
egerunt,  in  resurrectionem  judicii  (Joan,  v,  28)  ;  et 
illi  videbunt  in  forma  hominis  in  quem  credklerunt, 
et  illi  quem  contempserunt :  formam  vero  Dei , 
qna  sequalis  esl  Patri ,  impii  non  videbunt.  Tollelur 
eiiim  impius,  ne  vidcat  clarilatem  Dornini,  et  beali 
mundicordes ,  quoniam  ipsi  Deuni  videbunt.  Et  Do- 
minus  dicit :  Priedicate  Evangelium  omni  creaturee , 
id  est  omni  homini :  Qui  crediderit  et  bapiizalut 


gunlur  ad  vitam,  quidam  in  ea  judicio  deserantur» 
et  non  a  Deo  pRedestinantur  ad  mortem,  qui  non 
vult  mortem  peccatoris,  sed  ut  convertatur  et  vivat 
(Ezech,  XVIII,  25).  Ipse  est  enim  returrectio  et  vita^ 
ei  qui  credit  in  eum,  eiiamsi  mortuus  fuerit  vivet^  et 
qm  vivit  et  credit  in  eum  non  morietur  in  opternum 
(Joan,  XI,  25,  26),  vila  vivens  ex  pane  vivo,  qui  de 
coslo  descendit,  et  dat  vitam  mumlo,  quem  dedit  in 
cruce  pro  onmibus  redimendis,  sicut  ipse  dicit  :  Et 
panis  quem  ego  dedero  caro  mea  est  pro  mundi  vita 
(Joan.  VI,  52).  Ad  cujus  esiim  omnes  Psalmisla  in- 
vitat  dicens :  Accedite  ad  eum^  et  illuminamini^  et 
vultut  vestri  non  erubescent  (Psal,  xxxiii,  6);  et : 
Guttate  et  videte  quam  tuavit  ett '  Dominut :  beatut 


fuerit  talvut  erit,  qui  vero  non  crediderit  condemna-  D  ^^  ^^j  ^p^y^^    ,•„  g^  (ibid.,  9).  Et  de  quo  itenim 


6iittr  (  Marc,  xvi,  15,  16).  Et :  Qui  non  credit  jam 
judicatut  ett ,  quia  non  credidit  in  nomine  unigeniti 
Filii  Dei.  Hoc  ett  autem  judicium,  quia  lux  venit  in 
mundum ,  et  dilexerunt  hominet  mugit  tenebrat  quam 
lucem  :  erant  enim  eorum  mala  opera  ( Joan,  iii ,  18, 
19).  Et:  Cum  venerit  ille  tpiritut  285  veritalit^ 
ille  arguet  mundum^  id  est  habitatores  et  amalores 
mundi,  de  peccato^  quia  non  credunt  in  me  (Joan, 
XYi ,  8  ).  Lux  enim  in  tenebrit  lucet .  et  tenebrce  eam 


idem  dictt :  Qui  teelongant  a  te^  peribunt  ( Psa/.  lxxii» 
27)  :  quoniam  ut  ipse  Dominiis  dicit :  Qui  non  credi-- 
i/ert<,  videlicel  in  promissam  et  paratam  omnibus 
salulem,  eondemnabitur(Marc,\\\t  16);  et  Paulus». 
imo  per  eum  Ipse  Cbristus,  ea  tantum  flde  quae  per 
dileciionem  operatur  credentes  salvari  dicit,  ejus. 
eoaposiolo  affirmante,  noh  prodesse  fldein,  si  opera 
quisque  non  habeat. 

Nnli   pnim   siint    n^r   niiiTArenm    mtindHn^ 


351 


HU^CMARI  RUfiMENSlS  AftGHIEPISGOPI 


55) 


y  valel.  Qui  sive  Uebraea,  sive  Graeca,  sive  Latina  A  Galliam,  Arricam,  Hispaniam,  lllyricum,  Thraciam, 


linguis  in  calholic»  verilatis  pnedicalione  fulserunl, 
De  quorum  scripiis  sanum  sapientibus  pie  quacren- 
tibus  paz  et  uiultiplex  prorertur  instnictjo,  quae 
sicut  alias  haereses  destruxit,  ita  etiam  hunc  qui  nunc 
repullulat  abscidit  errorem.  Quornm  lectionem,  vel 
potius  lectionis  veram  inteliigenliam,  multum  im- 
prudenter  et  nimis  imperite  isti  moderni  Praedesti- 
natiani  declinare  noscuntur,  ut  etiam  de  eorum  com- 
piici  perversae  conspirationis  consensu  singulari  nu- 
mero  dictum  sit  a  Propheta :  Noluit  intelligere  ut 
bene  ageret :  iniquilatem  meditatus  est  in  cubili  tu0 
{P$aL  zxxv,  45).  Quid  autem  iniquius,  ut  Leo  scribit, 
quam  impie  sapere,  et  sapleniioribus  doctioribusque 
noncredere?Sed  in  hanc  insipientiam  cadunt,  qui 


Asiam,  Orientem,  Pontum,  iGgyptum,  BrilanQiam : 
quae  ut  numero  denarium  quippe  excedentes,  ad 
duodenarium*non  pervenerant,  ita  et  merito  iroper- 
fectae  erant  antequam  evangetica  fide  et  doctrina 
perficerentur,  haec  quae  ez  eorum  scriptis  collegi- 
mus,  inier  alia  rectae  fidei  praedicamenta,  per  centum 
decem  et  trium  provinciarnm  myslicum  aeque  nu- 
merum  docuerunt :  quoniam  quicunque  in  przfalis 
tribus  orbis  dimensionibus,  Europa;  videlicet,  Asiae, 
et  Africae,  et  in  quatuor  mundi  partibus,  in  undeciin 
quoque  regionibus,  et  in  his  centum  decem  et  tribus 
provinciis,  in  noroine  Patris  et  Filii  et  Spiritus  san- 
cti  renatus  ex  aqua  et  Spiritus  sancto,  legis  deca- 
logum  gratia  evangelicae  praedicationis  vila  obseN 


cum  ad  cognoscendaro  veritatem  aliquo  impediuntur  ^  vans  el  moribus,  cum  Dei  dilectione  et  proximi,  iir 


obscuro,  non  ad  propheticas  voces,  non-  ad  apostoli- 
cas  litteras,  nec  ad  evangelicas  aucioritates,  sedad 
semeiipsos  recurrunt,  et  ideo  magistri  erroris  exi- 
stunt,  quia  veritalis  discipuli  non  fuerunt.  Praemissa 
enim  voce  Doroinica  quae  dicit:  Pradicabitur  hoc 
Evangelium  in  toto  mundo  {Matth.  xxiv,  14),  se- 
cundum  praenuntiationem  propheticam  quae  illi  di- 
cit :  Vox  tonitrui  tui  in  rota  {P$al.  lzxvi,  19),  id  est 
praedicatio  Evangelii  in  toto  mundo,  qni  illis  dicit : 
Prcedicate  EvangeUum  omni  creaturas  (Marc.  xvi, 
15),  quorum  tonui  in  omnem  terram  exivit,  et  in  fine$ 
orbi$  terr(B  verba  eorum  {PsaL  xviii,  5),  hodieque 
procedunt,  isti  sunt  quos  descripsimus  Patres  ca- 
tholici,  quibus  Doroinus  per  prophetam  dixit,  et  us- 


«nitate  Ecclesiae  catholicae  perseveraverit,  ad«ier 
nam  vitam,  quae  centenario  numero  qui  de  lasva 
transfertnr  in  dezteram  designatur,  auctore  el  faa. 
tore  Ghristo  perveniet,  ciuus  auctoriute  Patres  isti 
per  disposilionem  aposlolicani,  quae  illis  divisit  ter- 
rae,  id  est  Ecclesiae,  agrum  in  funibus  dislribuiionis, 
domos  sibi  distribuias  ad  regendum  suscepenint, 
suisque  successoribus  fide  et  doctrina,  qua  ccelims 
imbuti  fuerunt,  regendas  translati  ad  regna  ccBlestia 
reliquerunt.  Unde  et  Basilius  in  sermone  de  psalmo 
quinquagesimo  nono  dicit :  €  Nunc  ergo,  inquiens, 
hanc  praecipuam  et  velut  privatam  quamdam  hzre* 
dilatem  in  divisionem  vocabo,  et  comrounem  cum 
caeteris  omnibus  faciam.  Gum  autem  dlvisum  faerit 


que  bodie  eorum  doctrina  recta  fide  et  operibus  bonis  G  testamentum  in  omues,  et  cuncta  ejus  utililas  uni- 


Ecclesiam  gubernantibus  dicit :  Ponile  corda  vestra 
in  virtute  eju$,  civitatis  scilicet  Jerusalem,  quae  est 
Ecclesia,  et  distribuite  domo$  eju$^  ta  enarreti$  in 
progenie  altera,  quoniam  hic  e$t  Deu$  no$ter{P$al. 
XLvii,  14),  id  est,  ut  non  habeatis  formam  pietatis 
Yirtutero  ejus  abnegantes,  sed  in  virtute  ejus  ponite 
corda  vestra,  quae  est  charitas  de  corde  puro  et 
conscienlia  bona  et  fide  non  ficta,  et  ista  dispensa- 
tione  praedicationis  vestrae  distribuite  domos  civitatis 
roeae,  magni  scilicel  regis,  concordanles  in  angulo 
Evangelii  vera  charitate  coiguncio,  ut  enarretis  in 
progenie  altera,  quoniaro  ego  sum  Deus  vobiscum 
permanens  omnibus  diebus  usque  ad  consuromatio- 
nem  saeculi,  qui  dabo  vobis  gubeniantibus  Eccle 


versis  coeperit  esse  comrounis,  Deo  pro  nobis  om- 
nibus  meiius  aliquid  providente,  iunc  etiam  convallis 
tabernaculorum  dimetietur,  boc  est  universus  orbis 
terrarum,  qui  vallis  tabernaculorum  pro  habitaculis 
corporum  diclus  esi,  hic  velut  quadani  sorie  divisus 
atque  dimensus,  per  singula  loca  Ecclesiarum  Dei 
parochiis  et  incolatibus  distinguetur.  Tunc  eliam  ea 
quae  divisa  sunt  in  unitatem  fidei  congregabit  iile 
qui  pacificat  per  sanguinem  suum,  sive  quae  in  terra 
sunt,  sive  quae  in  coelis,  et  qui  roedium  parietem 
sepis  solvens  facit  ulraque  unum  {Ephe$.  u,  1^)-  *■ 
De  quibus  dlmensionibus  sorliti  sunt  isti  catholici 
doctores  hujusmodi  regendas  parochias,  id  estin 
urbe  Roma,  orbis  scilicet  capite,  indeque  per  to- 


siani  meam,  adversus  quain  portae  inferi  non  pneva-  ^  tum  mundum,  Innocentius,  Goelestinus,  Leo,  atqoe 

Gregorius,  non  soium  de  hoc  capitulo,  quo  evange- 
lica  et  apostolica  auctoritate  docetur,  quiaCbristus 
Jesus  venit  in  hunc  mundum  peccatores  saivos  fa- 
cere,  qui  pro  impiis  moriuus  est  justus  pro  injustis; 
et  quod  si  unus  pro  omnibus  mortuus  esl,  ergo 
bmnes  mortui  sunt,  et  pro  omnibus  morluus  esl: 
verum  et  de  prsescientia  et  praedestinatione  Dei, 
alque  de  gratia  et  liliero  arbiino,  necnon  et  q»od 
Deus  omnes  homines  vult  salvos  fieri,  et  neminem 
Sftft  vult  perire.  sicut  praescripsimus,  docueraiU.  In 


lebuni,  os  et  sapieniiam  cui  non  poierunt  resisiere 
et  contradicere  omnes  adversarii  vestri. 

Isii,  inquaro,  orthodoxi  doctores  in  Asia,  Europa 
et  Libya,  quae  et  Africa  dicitur,  alque  in  quatuor 
niundi  pariibus,  Orienle,  Occidenie,  Aquilone  et 
Ausiro,  illuminaii  ab  eo  qui  est  vere  lux  mundi,  et 
illuminat  oninem  boroinem  venieniem  in  hunc  mun- 
dum  {Joan.  i.  9),  quicunque  illuininatur,  sive  nalu- 
rali  ingenio,  seu  sapienliae  doclrina,  edocii  etiam  a 
pcrfeclo  ier  quaierno  apostoloruin  numero.  nerfe- 


555  D£  PRiEDESTlNATIONE 

viBciis  MiiGlos  Htlarius  et  Prosper,  ila  ut  scripsimus, 
doeoenuit.  Id  sex  provinciis  Africae  Cyprianus  Car- 
Ihaginensis  archiepiscopiis,  et  sanctos  Augusiinus 
flipponeregiensts  episcopus  sic  catbollce  docuerunt. 
idemque  beatus  Auguslinus  antidbli  conreclionem, 
ad  hanc  et  alias  multas  infirmitates  mirifice  facien- 
tem,  hoc  morbo  in  GaUiis  laborantibus  circa  finein 
dienim  suorum  transroisit.  Hispanue  quoque  seplem 
proTinci»  hac  doctrina  catboKca  per  sanetum  Hi- 
4arium  et  Prosperum  iilustralaB  /uerunt.  In  provtn- 
ciis  decem  et  novem  lllyrid,  Pauli  praedieatione  fun- 
dalis,  et  se&  proviiiciis  Tliraciae,  in  quaest  Constan- 
«inopolis,  quam  Gregorius  Nazianzenos,  vir  in  fide 
et  doctrina  oplnatissimus,  per  duodecim  Minos  epi- 
scopaliter  rezit,  baereticorom  capita  eonquassavit, 
eosque  Dovaciila  4ingaae  eatholicae  a  provinciis  eis- 
dein  erasit.  Verum  et  Dionysius  AreopagUes,  anti- 
quus  et  venerabilis  Pater,  sicnt  scripsimas,  aposto- 
lice  docuit,  et  Joaimes  Chrysoslomos  ita  ut  ejus  de- 
clarant  testimonia  praedicavit.  In  duodeeim  provin- 
«iis  Asiae,  sieut  ipse  Joannes  Chrysoslomus  suis 
scriptis  denonsirat,  exsul  factione  haereticorom  et 
quorurodam  etiam  livore,  ila  perdocuit.  In  Syria 
Ciliciae,  in  qua  est  Antiochia,  provinciis  videlicet 
46cem  numero,  isdem  Joannes  Chrysostomus,  ante- 
qiiam  ab  Anliodiia,  ut  Liberatus  Carthaginis  arrhi- 
diaconus  scribit,  assumptus  Constantinopoli  ordi- 
naretor  episcopus,  ita  dogmatizasse  probatur.  Bea- 
to8  quoque  Hieronymus  in  Syria  Palaestina,  in  qua 
est  Jerusalem  civitas  et  Betbleem  oppidum,  sicut 
jMwita  a  nobis  ejiis  testimonia  declarant,  ita  sensisse 
et  docuisse  probatur.  In  Ponti  octo  provinciis,  qua- 
rom  una  est  Cappadocia,  Basilius  Cappadocus,  ma- 
gnus  etorthodoxusorator,  ita  catliolice  docuil.  ia 
iEgypto,  iii  qua  est  Alexandria,  Athanasius,  Theo- 
pliilHS,  et  CyriJIus,  ^sacui  scripsimus,  sez  provincias 
docoerunt.  lo  Britannia  quinque  provinciaroin  Beda 
presbyter,  ut  ostemfimus,  sanctarum  Scripturarum 
aucioritate  et  sanctorum  Patrum  doctrina  haec  ca- 
tholica  monumenta  suis  posteris  dereliquit. 

Sicque  talium  viroruin  pnedicalione,  a  Christo 
illuminata,  et  ab  apostolis  Xundata,  catholica  loto 
orbe  diffusa  Ecclesia  consistente,  isli  moderni  Pnc- 
^tinatiani,  qui  quantum  rescire  possuinus,  divecsi 
ordinis  et  habitus,  diversaeque  professionis,  nec  ad 
deciaium  numerum  pervenerunt,  in  tribus  tantom 
provinciis,  contra  Untorum  doctriuam  sicut  Jegitur 
mures  egressi  de  cavernis  suis,  et  vehit  pnstule 
humore  Boxio  coalescente  de  loco  in  loco  scatent  ia 
corpore,  atque  velut  putres  et  corruptae  dcatrices 
£c.lesi£  membra  roedare  tentantes,  seeaibolicos  esse 
dicnnt,  soisijue  capitulis,  vel  potios  pediculis,  eccle- 
siarnm  praesules^  nimio  errore  et  sine  discussione  vel 


DISSERTATIO  POSTERIOR.  354 

A  «  Donatistae  apud  se  tantum  in  Africa  catholicam 
reroansisse  gloriabantiir  Ecdesiam ,  falso  inier  cae- 
tera  Scriptur«  donantes  exemplum  quo  dicitur  : 
Deu$  ttb  Africo  veniet^  et  tanetus  de  monie  eondeneo 
el  umbroso  (Hab.  iii,  3).  i  Qoonim  falsilaiem  idem 
beatus  Angiistinus  apertissime  denudavit,  et  repro- 
bavit,  atque  revicit.  Nam  si  plures  quam  diximus 
numero  modemi  ezistant  Praedestinatiani,  necdum 
cognoscere  possumus  :  quia  etsi  eorum  corda  in  in- 
saniain  perversi  sensus  ebulliunt,  prava  tamen  quae 
sentiunt  apertius  eloqui  non  praesumunt.  Ita  ut 
aperle  videamus  impleri  quod  scriptiim  est  :  Con' 
gregane  ncul  in  utre  aquat  maris  {P$aL  xxxii,  7). 
Aqiia  eiiiin  maris  sicut  in  ulre  congregata  est, 
quando  anyira  haereliconim  scientia  quod  prave 

^  sentii  in  pectore  comprimit ,  et  aperte  dicere  noii 
praesuroit.  Et  recle  noviter  garrientes ,  ut  diximus, 
quantum  cognoscere  possumus ,  iii  novenario  iiu- 
mero  remanent ,  et  ad  dedmum  non  perveniuiit : 
sicoli  et  novem  leprosi,  qui,  uno  ad  gratias  referen- 
das  reverso,  ingraii  Domiuo  reinanserunt :  qnia  et 
isti  ab  unilale  Ecdesiae  in  fide  catholica  peripanente^ 
paudtatem  suae  vilitatis  segregantes,  si  saivari  vo- 
lont,  ad  uniiatem  catholicae  fidei  necesse'  est  ut 
redire  procurenU  Novem  itaque  indigent  uno,  ut 
qiiadaro  unitatis  forma  coagulentur,  et  decem  siiit : 
unum  autem  non  eis  indiget  ut  custodiat  unitatein. 
Uniim  si  addatur  ad  novem ,  quaedam  effigies  uni- 
talis  unpletnr,  quo  fii  tanta  complexio,  nt  uitra  non 
progrediaiur,  et  hac  per  infioitatein  numeri  regula 
custodiatur  :  a  qua  qui  sui  pravitate  sensus  reprobi 
effecti  a  consortio  unttatis  exclusi  sunt,  in  novena- 
rio  numero,  nisi  reversi  fuerint,  tanquam  imperfecti 
remanentes,  iuter  ignotos  in  die  magni  judidi  dam- 
nabuntur ,  qoibos  dicit  Domiims  :  Needo  vo$ 
(Malik.  XXV ;  Lut.  xiii). 

Sed  si  isti,  qoi  ut  errorein  suum  astruant,  quo- 
mmdam  doctoram  ex  his  quos  nominatim  signavi- 
inus  testimonia  proferunt,  sententiam  libri  Apologiae 
beati  Gregorii  Nazianzeni  soiiicite  legerent,  et  sibi 
studiose  aptare  curarent ,  solertius  et  salubrius  in 
lectione  el  doctrina,  atque  auditu  doctrinae  eorum* 
dem  Patrum  proficerent ,  eorumque  testimonia  au- 
dlentibus  pondeffando  proponerent.  Nos  quoque,  st 

j^  ilhm  devote  mentibus  nostris  recondimus ,  el  vigi- 
lanter  atlendlmus,  calcatiusque  in  Scripturis  et  do- 
ctoruin  tractatibus  legimus,  dente  simplid  ruroinare, 
ac  palato  cordis  progustare  ,  sincera  etiam  fide ,  et 
•  sobrio  inteilectu ,  ac  mundo  corde  sumere,  ori  quo- 
que  nostro  ostium  et  seras  adhibere,  verbisque  no- 
stris  stateram  apponere,  et  modum  eis  imponere 
procurabimus  ,  ui  auditoribus  in  tempore  tritici 
meiiauram,  siciit  scriptum  est  (Luc.  xii,  42) ,  tri- 


• t:. 


-I ...^     a:*  a..:< 


355 


RIINGMARI  RHEMEKSIS  ARGHIEPISCOPI 


S56 


pnelo  illibata  audienlibns  propinemus,  et  non  dicta  A  modo  in  illud  versi  atque  mutati,  et  omni  terbo 


catholica  ad  nostros  pravos  sensus  inflectere  praesu- 
nianius.  Ait  enim  praefatus  magniflcus  doctor  Gre- 
gorius  in  libro  quo  diximus ,  id  est  in  Apologia  : 
«  Tripllci  namque  modo  in  Ecclesia  dicentium  peri- 
ciilum  pendct,  ex  sensu,  ex  verbo,  ex  auditu,  ut 
perfacile  eveniat,  in  uno  saltem  aliquo,  si  non  in 
omnibus  lahi.  Aut  enim  minus  illuminatns  est  sen- 
sus,  aut  ad  cxplanandum  dcfuit  sermo  sufficiens,  aut 
bene  prolata  crassior  non  recipit  audilus,  et  ex  uno 
quolibet  horum  casu  fll  in  omnibus  periculum  veri- 
tatis.  Et  quidem  in  aliis  quibusque  studiis  et  doctri- 
nis  facile  vcl  profertur  vcl  recipilur  :  in  his  vero 
nostris  scliolis  ipsa  audilorum  exspectalio  dicturo 
periculum  generat.  Tanquam  enim  de  Deo  audituri, 


nuuc  acquiescentes,  paulo  post  itenim  reluclsintes, 
simul  et  roagistros  et  sludia  perrontant,  et  veUit  pul- 
vis  vento  agitatus  facile  transferuntur.  Ad  ultimum 
vero  stullitiae  suae  proferunt  frucluro.  Nani  velut  fa- 
tigati  audiendo  divcrsos,  et  victi  taedio  simul  oinnia 
respuunt,  et  veluti  vacui  et  inanes  in  omnibQS  qu£ 
crediderunl  facti,  conlinuo  etiam  contemnere  et 
irridere  nos  incipiunt,  velut  nihil  ralionabile  in  fide 
iiosira  habenies,  ei  paiiuntur  quod  accidere  solet 
his  qui  ocuios  dolent,  et  solis  lumen  accusant,  vel 
qui  aures,  et  voces  hominum  minus  esse  sonoras 
qneruntur.  Propterea  ergo  moUo  ulilios  est  aninix, 
simpliciter  et  purie  veritalis  elemenla  suscipere,  ct 
veUit  ceris  ea  nondum  charaxatis  inscribere,  quam 


el  de  summa  omnium  spe  ac  saluie  suscepturi  ver-  B  super  iiia  quae  ante  male  scripta  suiit  perducere,  id 


bum,  quanto  callidiores  erga  fldem  fuerint,  tanto 
ftltentiores  et  scrupulosiores  crga  audiendum  flent ; 
ita  ut  sicubi  aliquid  secus  dicentis  sermo  sonuerit, 
non  titubationero  rmgiiae  putent,  sed  proditionem 
fldei  pietatisque  condemnent,  et  judicent  omnia  non 
docentis  ratione  ,  sed  propriis  sensibus.  Non  enim 
qnos  in  Ecclesia  audiunt ,  sed  quos  de  domo  secum 
deferunt  conservantcs  dogmata,  non  quae  rationabi- 
liter  didicerunt,  sed  quae  ex  consuetudine  non  pro- 
babili  tenueront.  Et  hoc  dico  adhuc  non  valde  ma- 
lororo  hominum  vitium,  qui  licet  regulam  non  te- 
neant  veritalis ,  tamen  religiose  haec  pati  videntur, 
et  habere  zelnm  Dei,  sed  non  secundaro  scientiam  : 
el  ideo  fortassis  videlKtntor  non  del>ere  vehemen- 


est  supcr  malam  doctrinam  et  perversa  dogmaia 
verbum  lidei  ac  veritatis  ingerere  ,  et  cum  primlg 
postrema  confundeVe.  >  Et  paulo  post  :  <  Animain 
vero  illam  melius  excolam,  qoxnullo  adhnc  maligni 
culloris  aratro  temerata  est,  nec  praevenlione  pessirni 
semiiiis  occupata.  Alioquin  duplicabitor  nobis  labor, 
dum  necesse  est  prius  conceptas  roaliti»  forinas  de- 
trudere :  tum  deinde  bonitatis  imaginem  virtulom 
ceris  varianter  reformare,  utquam  imiltae  ac  diveras 
fuerant  in  anima  species  depravationis ,  tam  mulis 
sint  ei  restiiutionis.  > 

Cacterum  quod  dicit  domnus  Prudentius  in  libeiio 
suo,'quem  ad  quosdam  fratres,  aniequam  supra  ro^ 
moratam  epistolam  Weniloni  archiepiscopo  suo  di- 


tius  condcmnari ;   uipote  ncc  multum  vapulaturi  c  rexisset,  composuit.  « Cum  eniro,  inquiens,  quemad- 


tanquaro  igdorantes  Domini  voluntatero,  et  idcirco 
non  facientes  eam.  Aiqui  fortassis  etiaro  corrigi 
aliquando  poterunt  et  emendari.  Sed  religiosa  roeos 
quain  cito  offendilur,  taro  prompte  ei  fncile  cnralur. 
Si  quis  forte  ei  sermo  apte  et  competenter  adhibitus 
cor  polsaverit,  coutinuo  sicut  ignifer  lapis  pulsatus 
siroiii ,  ex  ea  quae  sibi  naturaliter  inest  lucis  scin- 
tilla  laropadas  confestiro  verilatis  accendit.  De  illls 
vero  qoid  dicarous,  qoi  duro  jactanti»  gloriam  qua^- 
ruot,  et  praeesse  populis  delectantur,  iniquitatem 
in  eicelsum  loquuntur  :  qui  velut  Jamnes  quidam 
et  Marobres,  non  tam  Mosi  quaro  veritati  resi- 
stunt ,  et  adversum  sanam  doctrinaro  commo- 
vent  arma  verborum?  Tertium  qooque  genus  est  ex 


roodum  sancti  evangelistse,  verissimi  videlioet  dicto- 
rum  ipsius  factoruroque  stipulatores  atque  scriplores 
testantur,  inter  coenandum  mysteria  suae  quam  to- 
luntate  subiit  roortis  prorsus  indebitae  nostrxque 
redemptionis  edicerel ,  pro  quibus  pateretur  inii- 
roavit.  Dicit  enim  Malthaeus  :  Et  accipien$  calkmt 
gratia$  egit  et  dedit  illis  dicens  :  Bibite  ex  hoc  omnes, 
Hic  e$t  sanguis  meus  novi  testamenti^  qui  pro  mutlis 
e/fundelur  in  remissionem  peccatorum  {Matih,  ivn$ 
27,  28).  Marcus  autero  :  Et  accepto  caiice  gratm 
agens  dedit  eis,  et  biberunt  exiUo  omnes.  Et  aitUiit: 
Hic  est  sanguis  meus  novi  testamenti,  qui  pro  multit 
effundetur  {Matth.  xiv,  25,  24).  Lucas  vero :  Et,  ac- 
cepto  pane^  gratias  egit  et  fregit^  et  dedit  eis  dians : 


iroperitia  contradicentium  :  quam  utique  imperitiam  D  Hoc  est  corpus  meum  quod  pro  vobis  tradetur,  hoc 


consequenler  insolentia  comitatur,  et  oroni  verbo, 
nisi  quod  ipsi  protulerint,  hostilitcr  et  insolenter 
occurrunt.  A  quibus,  secunduro  Domini  dicturo,  por- 
corum  more  veritatis  malrgaritde  pedibiis  conculcan- 
tiir.  AUi  quoqiie  sunt;  qui  nullam  quidero  ex  proprio 
seusu  opinionero  deferunt ,  neque  allquaro  formaro 
de  fide  Dei  obtinent ,  vel  bonaro  vel  malam  :  sed 


facite  in  meam  commemorationem.  Similiter  et  cali" 
cetti,  postquam  c^enavit,  dicens :  Hic-est  caiix  novum 
testatnentum  in  sanguine  meo  qui  pro  vobis  efundetur 
{Luc.  XXII,  i9,  20).  Si  sic  tanturomodo  nobis  iniclli- 
genduoi  tradit  quod  dicit  evangelista  Lucas,  ut  non 
aliter  illud  inteliigarous,  nisi  quod  pro  vobis  trade- 
tur,  et  nro  vobis  fundelur.  id  est  nro  illis  oui  ibi 


557 


558 


DE  PRiEDESTINATlONE  DISSEftTATIO  POSTERIOR 
qm  boc  corpus  pro  vobis  iradeiiir,  el  hic  calix  pro  A  implenlur  in  Ecclesia  magna  qnae  de  malorum  ad- 
vobis  fandelur,  quoniam  Judas  ibi  inierfuil,  el  sa-     niisiionc  pradicla  8unl?i  Et  in  psalmo  xlvii  :  i  Om- 


craimenu  cum  aliis  discipulis  illa  percepU,  resut 
nobisintelligendum,  quia  eliam  pro  cis,  sicul  calho- 
lici  doctom  supra  nobis  ostenderunt,  Dominus 
pasbjs  fucrit,  qui  passionis  cjus  myslerio  ad  aeier- 
uam  non  redimuntur  salutem.  i 

Quia  vero  el  iudas  coenae  Domini  inlcffuerat,  sicut 
ei  evangelica  verius  monstrat,  pro  quo  dicil  Domi- 
iius  fusurum  sanguinem  suuin ,  qui  redemptus  non 
estad  salutem,  et  sanctus  Joannes  Chrysostomus 
jn  liomilia  de  proditione  Judae  testatur :  c  Yides , 
inquit,  quod  immunda  sunt  eorum  azyma ,  quod 
illiciu  festivitas,  quod  non  pascba  Judaicum  ,  sed 
exemptam  et  evacuatum  est  pascb»  spiritalis  ad- 


nes  quippe  sacramenlnm  baptismi  Ghrisli  accipien- 
tes  GhristiaHi  vocaniur,  sed  non  oinnes  digne  illo 
sacramento  vivuiit.  Sunt  enim  quidam,  de  quibus 
dicit  Aposlolus :  Habenie$  (ormam  pietatis,  virtutem 
autem  ejus  abnegantes  {II  Tim.  iii,  5).  i  Et  paulo 
post :  c  Sunt  ergo  filiae  malse.  el  iiiter  illas  cst  lillum 
in  medio  spinarum.  Ilaque  illi  sacrameiila  hahent,  et 
mores  bonos  uon  habent,  et  Dci  dicuntur  et  noii 
Dei,  et  ejus  dicunlur  el  alieni,  ejus  propler  ipsius 
sacramentum,  alieni  propter  vitiuin.  > 

Hanc  catholice  discretam  intelligentiam  ,  qiiod 
Ghrisius  Jesus  Dominus  noster  pro  oninibus  passus 
sit,  licet  non  oinnes  passionis  cjus  mysterio  sint 


ventu,  quod  Chrisius  iradidit.  Nam  cum  manduca-  B  redempti,  demonslrat  etiam  bealus  Ambrosius  in 


reni,  iiiquit,  et  biberent,  accepit  panem  et  (regit  ei 
dmt :  Eac  e$t  corpui  meum  quod  pro  vobii  tradetur» 
Agnoscunt  quod  loquor,  qui  sunt  divinis  consecrati 
mysteriis.  Et  iterum  :  Accepit  calicim  et  dixit:  Hic 
i$t  satiguii  meui  qui  pro  multii  effundetur  in  remir 
mnem  peccatorum.  £l  prxsens  Judas  erat,  ista  Ghri- 
sto  dicente.  Isie  est  sanguis,  dic,  Juda,  quem  tri- 
ginta  denarils  vendidisti.  Iste  est  sanguis ,  de  quo 
cum  Pbarisaeis  paaum  fecisli.  0  Ghrisii  misericor- 
iSaloJud»  demential  lile  enim  triginta  denariis 
pacisoebatur  ut  venderet,  et  Ghristus  ei  sanguinem 
quem  vendidit  ofiferebat;  ut  haberet  remissionem 
peccalonim,  si  tamen  impius  exisiere  noluisset.  Nain 
adfuitJudas,  qui  illius  sacriUcii  communicationem 


secunda  Epistola  ad  Gorinlhios  dicens  (cap.  5) : 
c  Quod  ii  unui  pro  omnibui  mortuui  eit,  ergo  omnei 
mortui  iunt.  Quouiam  Ghrislus  diligens  genus  huina- 
num,  ut  oos  redimeret  morli  se  dedit,  et  quia  omnes 
necesse  est  mori  causa  Adae,  pro  omnibus  roorluus 
est  Ghristus,  ut  eos  a  secunda  morte  liberaret.  i  Et 
in  prima  Epistoia  {cap,  li):  c  Rei  sunt  corporis  et 
sanguinis  Domini.  Occisus  est  enini  pro  his  qui 
beneficium  cjus  in  irritum  ducunt.  >  Et  in  Epistola 
ad  Romanos  {cap.  5) :  c  Per  unum  hominem  pecca- 
tum  in  hunc  mundum  intravitj  et  per  peccatum  mon  : 
et  ita  in  omnei  hominei  pertramiit ,  in  quo  omnei 
peccaverunt  (Aom.  v,12).  Quia  Adam  unus,  id  est 
Eva,  quia  et  mulier  Adam  est,  peccavit  in  omnibus  : 


meruit,  et  pedes  ejus  quando  alionim  discipuiorum  ^  ita  unus  Ghrislus  Filius  Dei  peccalum  vicit  in  omni- 


lavii,  ut  excusationem  suae  maliiiae  non  haberet 
sed  ille  deteslandas  meiitis  insidias  cogiubat.  >  Et 
sancius  Leo  in  homiUa  teriia  d^".  passione  Doroiui  : 
4  Cur,  inquit,  Juda,  de  ejus  honilale  difiidis,  qu»  te 
a  corporis  et  sanguinis  sui  communione  non  repu- 
lit?  I  Beatus  #thiIominu8  Augustinus  in  expositione 
psalmi  X  iu  dicit ,  loquens  contra  haereticos :  c  Ghri- 
stus  qoid  vobis  fecit,  qui  traditorem  siium  tanta 
palienlia  pertulit,  ut  ei  primam  eucharistiam  coii- 
fectam  manibus  suis,  et  ore  suo  commendatam , 
sicut  cxteris  apostolis  traderel?  qnid  vobis  fecit 
Ghristus,  qui  eumdem  traditorem  suum ,  quem  dia- 
bolum  nominavit,  qui  ante  traditionem  Domini  ncc 
loculis  Dominicis  fidem  potuit  exbibere,  cum  caeteris 


bus;  et  quia  proposiium  gratiae  Dei  erga  genus  hu- 
manum  ostendit,  ut  ipsa  primordia  peccati  manife- 
staret,  ab  Adam  ccepit  qui  primum  peccavit,  ut 
providentia  unius  Dei,  per  unum  reformasse  doceret, 
quod  per  unum  lapsum  fueratet  tractum  in  morlem.  > 
Et  item  :  c  Adam  autem  idco  forma  futuri  est,  quia 
jam  tum  in  niysterio  decrevit  Deus  per  unum  Ghri- 
slum  emeiidare,  quod  per  unum  Adam  peccatum 
erat,  sicul  dlcit  in  Apocalypsi  Joannes  apostolus  : 
Agnui  qui  occiiUi  est  a  connitutione  mundi  {Apoc. 
XIII,  8).  I  llxc  de  generali  ad  omnes  proposiio  Dei, 
quia  pro  omnibus  passus  est.  Sed  quia  proprio  eorum 
vitio  Bou'  omnes  passionis  ejiis  salventur  inysterioy 
item   in  eadem  dicit  epistola  {cap,  eod.)  :  c  Sicut 


discipulis  ad  praedicandum  regnum  coelorum  misit?  ^  per  uniui  delictum  in  omnes  homines  in  condemnatio" 


ut  monstraret  dona  Dei  pervenire  ad  eos  qui  cum  fide 
accipiunt,  etiamsi  Ulis  sit  per  quem  accipiunt,  qualis 
fuit  Jodas.  >£t  in  psalmo  xxxiv  :  c  Ule  videbat  tradi- 
torem  suum,  et  elegit  illum  magis  ad  opus  necessa- 
rium,  illius  malo  inagnum  bonum  operatus  est ;  et  u- 
men  inter  duodecim  electus  est,  ne  ipse  duodenarius 


nem  ,  iic  et  per  unius  justiliam  in  omnes  hamines  in 
justificationem  vitce  {Rom.  v,  16),  hoc  est,  sicuc 
unius  delicto  omnes  in  condemnatione  erantsiiniliter 
peccantes,  ita  etjiistitia  unius  omnes  justificantur 
credentes :  sicut  quilibet  condemnationein  hanc 
generalem  esse  putant,  simili  modo  etjustificationem 


tf«ArkAI>Ali 


om\  ni\n  Aet  VAriim  .  niii!!   nnn 


559  niNGMARI  RIIEMENSIS  ARCHIEPISGOPI  ^;^ 

proomnibuspassus  est,  etrcsurrexit,  9tttaresurr«xt<,  A™^S(B  <>b^r^&n<lum  nobis  est,  quia  omnibus  pro- 
inquiens,  leriia  die  (/  Cor.  xv,  4).  i  In  Glirislo  enim      missa  est  salus  ?  i 


oiunes  re^urrexisse,  sicut  in  Adam  mortuos  esse, 
nemo  fidelium  denegat.  i  Et  item  :  c  Per  hominem 
mors^  et  per  hominem  resurreclio  mortuorum  (/  Cor, 
XV,  91).  IJt  quia  peccalo  hominis  mors  invenla  est, 
Christi  juslilia  resurrectionem  meruerit  mortuo- 
rum.  I  Et  item,  quia  non  omnes  salvanlur  passionis 
Chrisii  mysterio,  qui  sunt  qui  salvi  fiunt  in  eadem 
epistola  dicit  (epi$t,  2 ,  c.  6) :  c  Tempore  accepto 
exaudivi  te  (II  Cor.  vi,  2).  Sic  enim  decrevit  Deus 
affluere  misericordiam  suam,  ut  in  nomine  Christi 
poscentibus  auxilium  largiretur.  i  Et  item  ,  de 
passionis  ejus  benelicio  generaliier  cunctis  proposito 
(ibid.,  c.  5) :  c  Ghristus  enim,  inquiens,  post  crucem 


Qualiter  vero  se  quisqiie  hoc  generali  defraudel 
beneficio,  in  eadem  epislola  ipse  demonstrat  dicens 
(epist,  1,  c.  2)  :  Spiritalis  dijudicat  omnia  (/  Cou 
11, 45).  c  Gum  enim  constet  omnes  inimicos  Qdei 
falsa  tenere  pro  veris,  accusatio  illoruin  in  irriiain 
jam  deducta  est,  veri  judicio  condemnau  :  quia 
Qui  non  credit,  inquit  Dominus ,  jam  judicatus  eu 
(Joan,  III,  i8).  Sed  et  credens  atque  redempius,  u 
in  eo  qiiod  credidit  et  redemptus  est  non  permante- 
ril,  et  rpse  beneficio  generali  se  privat.  i  Item  idem 
(cap.  6)  iii  eadem  epistola  dicit :  c  £tfipit  e»imati$ 
pretio  (/  Cor,  vi,  iO),  el  quia  caro  pretio  empii  su- 
mus,  propensius  Domino  nostro  servire  debemai, 


descendit  ad  inferos  devicla  inorte  ;  et  quia  pecca-  B  ««  oflfensus  a  qua  nos  redemit  morli  nos  reddai.  i 

tum  nesciebat,  teneri  a  morte  non  potuit,  quia  mors 

peccatum  inanivit  et  infernum,  ut  mors  justi  pecca- 

toribus  proficeret,  ut  de  cxtero  mors  eos  qui  signum 

crucis  habeni  tenere  non  possit.  i  Item  (cap.  6)  de 

his  qui  crucis  salvantur   mysterio,  in  Epistola  ad 

Romaiios  :  Si  enim  complantati  sumus  similiiudini 

mortis  ejus^  simul  et  resurrectionis  erimus  (Rom,  vi, 

5).  c  Tunc  nos  feiiciter  dicit  posse  resurgere ,  si 

similitudini  mortis  ejus  fiierimus  complaniaii ,  id 

est,  si  in  baptisiiio  omnia  viiia  deponentes,  in  novam 

vitani  translali  de  co^tero  non  peccemus :  per  quod 

simul  et  resurrectionis  illius  similes  erimus,  quia 

similitudo  inortis  similem  praestabit  resurrectionem. 

Nec  eiiim  erit  similitudo,  ut  nihil  distet  qui  similis 

erit  in  corporis  gloria,  non  in  divinitalis  natura.  i  C 

El  ileni  (cap,  15)  generalis  beneficii  discretionem 

demonstrat  in  Epistola  prima  ad  Corinthios  :  Sicut 

enim  in  Adam  omnes  moriunlur ,  ita  et  in  Christo 

omnes  vivificabuntur  (I  Cor.  Wy  22).   c  Omnibus  qui 

sunt  ex  ejus  corpore  acquisivit  vitam,  id  est  resur- 

rectionem.  Quamvis  ergo  generalem  tribuit  resur- 

reclionem,  ut  sicut  in  Adam  omnes,  sive  justi,  sive 

injusti,  moriuntur,  ila  et  in   Ghristo  omnes,  tam 

credenles  quam  di(fidentes ,  resurgant :    licet    ad 

poenam  increduli,   tamen  vivificari  videnlur,  quia 

corpora  sua  recipient,  jam  non  moriturl,  sed  passuri 

poenam  in  eis  sine  fine  quod  credere  noluerunt.  i 

item  (cap.  1),  quod  generaiiler  omnibus  per  crucem 

salus  proposita  operalur  singulis,  in  eadein  Epistola : 


Et  quia  nec  Ules  peribunt»  si  in  inci«duliiale  Td 
in  iniquiute  non  perseveraverint,  iii  eadem  deinmh 
strat  dicens  (cap.  3) :  Non  potui  vobis  loqui  quasi  iptn- 
taiibus(ICor.  iii,  1).  c  Spiriiusenim  sanctus  tuncper- 
manet  in  eo  cui  se  infuderit,  si  maiiet  in  proposiio  r^ 
generationis,  si  quo  minus,  abscedil :  ita  tameo  utsi 
reformaverit  se  homo,  redeat  ad  illum.  Seinper 
enim  paralus  ad  bonum  est,  diUgens  poeniteDiiain.  i 
Quod  de  Spiritu  sancto  bic  calholicus  doctor  dicii, 
hoc  de  Patre  et  Filio  cum  eodem  Spiritu  sancio  est 
sentiendom «  quorum  una  est  voiuntas  et  ope- 
raiio. 

Hanc  catholic»  discretam  intelligentiam  de  re- 
demptione  humani  generis  per  Doinini  passionen, 
tenuit  sanctus  Hieronyrous,  dicens  in  exposilione 
Epistolae  ad  Ephesios :  c  Hoc  in  Dei  Filio  possibiie 
judicandum  est,  quod  cruore  suo  non  itrbem  unaiH 
sed  totum  purgat  orbem.  i  Et  iu  Commenlario 
Malthaei  :  Filius  hominis  non  vcnit  ministrarit  ud 
ministrare^  et  dare  animam  suam  redemplionem  jno 
multis  (Matth.  xx,  28).  c  Non  dixit  pro  omnibus, 
sed  pro  multis,  id  est  pro  his  qui  credere  voloe- 
rint.  I  Sic  et'  Beda  in  liomilia  Evangelii  deci»s 
tertia  :  c  In  Spirilu  sancto  baptizans,  i  quin  Christos, 
c  ad  tollenda  peccata,  non  solum  Israel,  sed  et  lotios 
mnndi,  si  ei  credere  voluerit,  idoneus  est.  i  Hanc 
sanctus  Hilarius  tenuit  et  docuit,  dicens  in  expo- 
sltione  psalmi  cxviii  :  c  Tuiic  humano  generi  expro- 
brat  iion  poenitenti,  neque  in   viain  evangelicani 


Verbum  enim  crucis  pereuntibus  quidem  stuidtia  est  D  pergenti,  id  quod  in  psalmo  continetur.  QuiB  uiiiinu 

in  sanguine  meOf  dum  descendo  in  cormptioneis 
(Psat.  XXIX,  20)  ?  Exprobrat  enim  superbis  atqoe 
maledictis,  cur  nihil  in  sacraniento  sanguinis  sui 
alque  mortis  utilitatis  suae  esse  existimaveriiii,  cani 
ilie  nostri  causa  et  natus,  et  passus,  et  mortous 
sit.  I  Sic  sensit  et  docuit  sanclus  Joannes  Ghryso- 
stomus,  dicens  in  Epistola  ad  Hebrxos,  qualiier 
gratia  Dei  pro  omnibus  gustaverit  mortem,  non  pro 
fidelibus  tantuin,  sed  promundo  universo.  Etdeco 
dictum  est.  ad  mullorum  exhaurienda  peccata  (Bebr, 


(I  Cor,  1,  18).  c  Manifestum  est,  quia  quibus  crux 
Chrisli  stnUilia  est,  iii  perditione  sunt :  inferni  enim 
roorti  non  sunl  erepli.  Ilis  autem  qui  salvi  fiunt^ 
virtus  Dei  est  (ibid.).  Non  est;  obscurum,  quia  his 
qni  credunt  virtus  Dei  est;  credunt  enim  non  infir- 
mitatem  esse  cruccm  Ghrisli,  sed  virtulem,  intelli- 
gcntes  niorlem  viclam  esse  in  cruce :  cujus  signum 
qui  h:)bent  salvi  sunt,  quia  ab  illa  teneri  non  pos- 
sunt.  I  Quia  generaliter  omnibus  sit  salus  proposila, 
itein  (cav.  9)  in  eadeui  dicil  eoistola  :  Ofnitts  aui  in 


501  DE  PRiEDESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  563 

dicens  in  libro  de  Correptione  et  Gratia  :  i  Quis  naa-  A  respiejt  partem .  com  saiiguis  Domini  nostri  Jesu 


gis  diiexit  iDfirmos  quam  ille  qui  pro  omnibus  est 
f;iclus  inGrmus,  et  pro  omnibus  cx  ipsa  296  ^"^>*' 
iniUile  crucirixus?  i  Et  in  li.bro  sexlo  conlra  Julia- 
num :  c  Uli  sun4  liberati  a  peccato,  pro  quibus  mor« 
tuusest  qui  nunquam  fuerat  in  peccato  et  semei 
niortuus,  tamen  pro  unoquoque  tunc  moriiur,  qnan* 
do  in  ejus  morle  quanUelibet  aetatis  fuerit  baptiz^- 
tor,  id  est,  tunc  ei  proderit  mors  ejus  qui  fuit  inpec- 
ralo ,  quando  in  cjus  morte  baptizalus ,  mortuus 
fiirril  etiam  ipse  peccato,  qui  mortuus  fuerat  in 
peccaio.  >  Hanc  tenuit  et  praedicavit  saoclus  Tbeo- 
pbilus  pontifex  Alexandrinus,  dicens  in  capite  Pa- 
schaiis  cpistol(£  tertix  :  <  Nunc  quoque  Dei  viya  sa- 
pienlia  nos  ad  sanctum  provocat  Pascba  celebran- 


Chrisli  prctium  totius  sit  inundi.  >  Hanc  ipsa  sancla 
sedes  apostolica  iii  arcanis  coeleslium  mysterio- 
rum  297  ^^  apostolorum  traditione  retinet  dicens: 
c  Haec  bostia  quaesumus,  Domine,  mundet  nostra  de" 
Hcta^  quae  in  ara  crucis  immolata  tolios  mundi  ^ulit 
offensam.  i  Et  item  :  c  Annue  nobis,  Domine,  ut 
animx  famuli  tui  Leonis  bsec  prosit  oblatio,  quam 
immolando  totius  mundi  tribuisti  relaxari  delicta.  i 
Et :  c  Respice,  omnipolens  et  miscricors  Deus,siiper 
hanc  familiam  luam,  pro  qua  Dominus  noster  Jesus 
Gbristns  oon  dubiiavit  manibns  tradi  nocentium,  et 
crucis  subire  tormentum.  i  Unde  legem  credendi» 
ui  beatus  Goelestinus  scribit,  lex  slaiual  supplicandi. 
Hanc  ortbodoxse  intelligenti»  discreiionera  bause- 


dum,  omnes  cupiens  ejus  esse  participes.  >  Et  in  B  runt  catbolici  patres  nostri  de  fontibus  Salvatoris, 


prima  synodica  :  i  Idcirco,  inquit,  omnibus  errore 
seduclis  vivens  sermo  Dei  in  auxilium  Dostrum  tc- 
nit  ad  lerras,  qux  ignorabant  cultum  Dei,  etveritatis 
sollicitudincm  sustinebant.  Cujus  rei  testis  iile  qui 
lOquilur,  Omnes  deliqtieruiU  ,  simul  inulile$  facU 
tuni  {Rom.  iii,  12).  >  £t  itera  in  secunda  :  <  Pra- 
bentes  nos  dignos  communione  corporis  et  sanguinis 
Cbristi.  Sic  enim  merebimur  accipere  regna  ccR" 
iorum  in  Cbristo  Jesu  Domino  nostro.  i  Et  sanctus 
Leo  in  epistf>Ia  ad  Leonem  Augustun» :  <  Eflusio  enim 
jusli  pro  injustis  sanguinis  Cbristi  tam  fuit  dives  ad 
pretium,  ut  si  universitas  captivorum  in  Redempto- 
reni  suum  crederet,  nuUum  diaboii  vincula  reti-. 
nerent.  i  Et  Ambrosius  in  psalmo  cxviii :  <  Quod 
mortuus  est  Chrislus,  mortuus  est  semel.  Omnibus 
in  commune  semel  morluus  est,  et  singulis  seroel 
moriiur,  non  frequenter.  >  Sic  sanctus  Gregorius  te- 
nuit  et  praedicavit  in  libro  Moraiium  decimo  quarlo 
diceos  {eap.  ii) :  <  Stulti  quoque  despiciebant  me  :  > 
ac  si  aperte  diceretur  :  Ipsi  me  etiam  despexe- 
runt,  pro  qulbus  sanandis  stultitiam  prsedicationis 
assumpM,  id  est  nt  per  carnem  Verbi  sanarentur  : 
ei  ab  ipsis  despectus  sum,  pro  quibus -stuUus  sesti- 
roari  veritus  non  sum.  Et  item  in  bomilia  secunda 
Ezecbielis  propbetae  :  %  Persecutores  suos  diligunt 
pr.cdicatores  sancti;  sed  ipse  auctor  omnium  ac 
Redemptor  in  passione  positus^  pro  persecutoribus 
iutercedit  dicens  :  Pater,  ignotce  ilUs^  quia  nesciunt 


qui  dicit :  Simile  est  regnum  ccelorum  homini  qui  fecit 
nuptiat  filio  <«o,  et  misit  servos  suos  vocare  invitatos 
ad  nuptias^  el  nolebant  venire  {Matlh,  xxii,  2,  3).  Et 
post  alia  :  Dico  vobis  quod  nemo  virorum  illorum  qui 
tocati  sunt  gustabit  ccenam  meam  {Luc,  xiv,  24).  Ve- 
nerunt  autem  multi  de  viis  vocaii  et  sepibus,  et  im- 
pletse  sunt  nopliae  discumbentium.  Et  quidam  eorum 
qui  venerunt,  non  babuit  vcstem  nupiialem,  et  ligatis 
manibus  et  pedibus  missus  est  in  lenebras  eiteriores, 
ubi  erit  fletus  et  stridor  dentium.  Hae  niipti$  ab 
ipsfs  mundi  riidimentis  parats  sunt,  haec  ad  bas  nu- 
ptias  ab  exortu  bumani  generis  vocatio  exstitit,  sicut 
sanctus  Hieronymus  in  Commentario  epistolae  ad 
^  GaJalas  dicit  :  Hxres  isle  parvolus,  qui  uibil  differt 
'  a  servo  cum  sit  dominus  omnium,  sed  sub  tutoribus 
est  usque  ad  praefinitum  tempos  a  patre,  totuin  bu- 
manuni  genus  ab  exortu  usque  ad  adventum  Cbristi, 
et  ut  amplius  dicam,  usque  ad  mundi  consomma- 
tionem  significat.  Quomodo  enim  omnes  in  protopla- 
sto  Adam  necdum  nati  moriuntur :  ita  omnes  et  bi 
qui  ante  adventum  Ghristi  nati  sunt,  iii  secundo 
Adain  vivificantur :  atqoe  ita  fit,  ut  et  nos  legi  ser- 
vierimas  in  patribus,  et  illi  gratia  salvantur  in  fiJiis. 
Et  quonlam,  ut  beatus  Augustinus  in  libro  de  Bono 
perseverantiae  dtcit  (cap.  8)>  nunquid  hominum 
naturse  duxsunt?  absit.  Si  doae  naturae  essent,  gra- 
tia  uUa  non  esset :  unde  constat  quia  nalura  una» 
sed  dispar  est  graiia.  Et  cum  unum  in  generali  massa 


quid  faciunt  {Luc.  xxiii,  34).  Membra  sua  ponnnl  in  ^  perditionis  sit  meritum,  magna  diversitas  est,  ab 

passione  pro  fratribus  :  sed  pro  eleclorum  vita  usque, 

ad  moriem  se  tradidit  auctor  vit^.  <  Et  in  homiIi£ 

Evaogelii  vigesima  :  <  Illum  Joannes  Baptista  prae-^ 

dicare  veniebat,  qui  quosdam  ex  Judxa,  et  multos. 

ex  gentibus  prxdicare  veniebaL  <  Et  in  vigesimo  li- 

bro  Moralium  :  «.Redemplor  eorpus  passioni  obtulit 

quod  pro  electis  assumpserat.  >  Et  iteni :  <  Interpellat 

pro  nobis  Dominus,  non  voce ,  sed  miseratione, 

quia  quod  damnari  in  electis  noluit,   suscipiendo 


initio  usque  ad  consummationem  saeculi,  in  homini- 
bus  morum  et  actionum.  Per  similitadlQem-de  uno 
homine,  et  de  unius  vineae  diversitate,  duarum  lectio- 
Tium  distinctione,  Salvator  demonstrat,  dicens :  Simile 
est  regnum  ccelorum  homint  patrifamilias^  qui  exiit 
primo  mane  conducere  operarios  in  vineam  suam 
(Matth.  XX,  Ij.  Cum  sero  autem  factum  esset,  dicit 
dominus  vinece  procuratori  suo  :  Voca  operarios  et 
redde  illis  mercedem  {ibid.^  8).  Unde  sanctus  Gre- 


.   k  A a:. 


r\«««inii0 


565 


HliNGMARt  RHEMeNSrS  ARGHIEPISCOPI 


304 


plebis  sn»  mores  excoluit,  qnasi  per  operarios  in  A  {Rom.  v,  49).  El  iiem :  Ut  tii  ipte  primogemtm  in 


tineae  cullura  laboravil.  Quamvis  in  qaollbei  modulo 
vel  mensura,  298  quisquis  cum  Ade  recta  bona 
aciionis  exslitil,  buiiis  vineoe  operarius  fuit.  i  Et 
item  :  Vineam  paHinavit  homo,  et  circumdedit  «- 
pem,  et  fodit  lacum,  et  asdi/icavit  turrim^  et  misit  ad 
ugrieolas  in  tempore  servum,  ut  ab  agricolis  acciperet 
de  fructtt  vinea  {Marc.  xii,  i),  et  reliqua.  Unde 
Beda  :  c  Bene  tempus  fruciuum  posuilf  non  proven- 
tum.  Nullus  enim  fructus  exslitii  popull  contumacis, 
riullus  hujus  vineae  proventus,  tametsi  crebro  ac  sol- 
licite  qusereretur,  inventus  est.  El  sic  de  priino, 
stecundo,  et  tertio  pr«missis  servis,  usque  ad  adven- 
tum  filii,  de  quo  dicitur  :  Forte  verebuntur  filium 
meum  {Matlh.  xxi,  57).  Quod  ambigere  Deus  dicilur. 


muliis  fratnbus  (Rom.  viii,  20).  Et  ilem :  fittt  miiitos 
filios  in  gloriam  adduxerat  {Hebr,  ii,  10).  El  item: 
Christus  semel  passvs  est  ad  multorum  exhaumnda 
peccata  {Hebr.  ix,  i8).  El  item  :  Christus  diUnt 
Ecclesiam ,  et  seipsum  tradidit  pro  ea  (Ephes.  ¥,45). 
Sed  et  Maltliaeus,  el  Marcus,  et  Lucas,  ideo  non 
p«*  oninibus,  sed  pro  inultis  et  pro  volis  irade- 
tiir299  corpus  meuin,  et  eflfundelur  sangwis  meiis, 
dicuiit  protestatum  fuisse  Doniinum  Salvaiorera, 
quia  licet  pro  omnibus  passus  fuerit,  non  omnespas- 
sionis  ejiis  mysterio  sunt  redempti :  et  quia  nonora- 
nes  suiit  redempti,  pro  quibns  est  passus,  ad  infid^ 
lium  respieit  parteiu,  non  ad  pretii  potestalem,  cum 
sanguis  Doniini  nostri  Jesu  Ghristi  pretium  sit  lotios 


non  de  ignoraniia  venit,  sed  ut  libera  voluntas  ho-  B  mundi.  Manifestiim  cst  etiam,quia  juxtaAposlolura, 


mini  reservetur.  Et  venit  Glius,  qui  venil  quarere 
et  salvum  facerc  quod  perierat,  dicens  :  Venite  ad 
me  omnes  qui  laboratis  et  onerati  estiSf  et  ego  reficiam 
vos  (ibid.y  28) :  qui  non  venit  ut  judicct  moiiduin, 
sed  ut  salvctur  mundus  per  ipsuin.  El  apprehenden- 
tes  coloni  fdiuni  occiderunt.  Quid  ergo  f«ciet  doini- 
nus  vineoe  agricolis  illis?  responsum  est :  Malos  male 
perdet  {ibid.<,  41) :  quoniam  qui  non  creditjam  ju- 
dicatus  est,  id  est  jam  damnatus  est,  quia  non  cre- 
didii  in  nomine  unigeniti  Filii  Dei :  hoc  est  autem 
judicium,  scilicefdamnatio,  quia  lux  venit  in  mun- 
dum,  et  diiexerunt  homines  lenebras  magis  quam 
Jucem;  erant  enim  eorum  mala  opera.  Judicalis 
autem,  id  esi,  damnatis   illis  colonis  pessimis,  vi- 


Quicunque  baptimi  sumus  in  Christo  Jesu,  in  moru 
ipsius  baptixati  sumus  (Rom.  vi,  3),  Et  ut  idem  dicil 
Apostolus  :  Empii  sumuspretio  magno  (I  C'or.vi,20). 
Et  beaius  Petrus  dicil :  Non  corruptibilibus  auro  a 
argento  redempli  estis  de  vana  vestra  comfersatme 
paiemce  traditionis^  sed  pretioso  sanguine  quau  agm 
incontaminati  et  immaculati  Jesu  Christi  (l  Petr.  i, 
18).  El  tamen  licet  Gothescalcus  perlinacissime  de- 
neget  quod  nemo  Ghristi  redempius  sanguine  possii 
perire,  pereunt  quiJam  aut  ad  infidelilatem  rerersi, 
aut  in  iniquiiate  defuncti,  sicul  idem  bealus  Petrus 
demonslrat  dicens  :  fuerunt  vero  et  pseudopropheiiB 
in  poputot  sicul  et  in  vobis  erunt  magistri  mendacei, 
qui  inducent  seclas  perdiiionis ,  et  eum  qui  emil  eos 


neam  suam  locavit  aliis  agricolis,  qui  reddant  ei  C  Dominum  negantes,  superducentes  sibi  cderemjaT' 


fructum  temporibus  suis;  quia  sicut  ilie  apud  Mat- 
thaeum  exposuit :  Ideo  dico  vobis,  auferelur  a  vobis 
regnum  Dei,  et  dabitur  genti  facienii  fructus  ejus 
{Matth.  XXI,  45).  Sic  quippe  Deus  dilexit  mundum, 
ttt  Filium  suum  unigenitum  daret^  ut  omnis  qui  credit 
•  in  ipsum  non  pereal,  sed  habeat  vitam  (eternam  (Joan. 
III,  16).  Et  beatus  Peirus  :  Non  tardat,  inquil,  Do- 
minus  promissionem  suam,  sed  exspectat  proptervos, 
noiensaliquem  perire,  sed  omnes  ad  pmnitentiam  rever- 
ti  (11  Petr.  III,  9).  Et  sanctusPaulus  :  Qui  proprio  filio 
Stto  non  pepercity  sed  pro  nobis  omnibus  tradidit  itlum 
{Rom.  VIII,  32).  Et  si  unus  pro  omnibus  moriuus  est^ 
ergo  omnes  mortui  sunl  (//  Cor.  v,  14) :  et  pro  omni- 


ditionem  (Jl  Petr.  ii,  1).  UndeBeda  :  c  De  hocieoi- 
pore,  inquit,  et  Paulus  dicit,  empli  estis  preiio 
magno,  gloriflcale  et  portale  Dominum  in  corpore 
vcslro.  Merilo  autem  sibi  celerem  perditioitem  snper- 
ducunt,  qui  Redeinptorem  suum  negantes,  hunc  recie 
confuendo  glorificare,  et  benefaciendo  suo  in  cor})ore 
ferre  delraclaiit,  qiiod  omnes  faciunt  haeretici.  >  & 
sanctus  Paulus  in  epistola  ad  Gorlnthios  iJtaqueqni- 
cunque  ederitpanem  hunc,  aut  biberit  calicemDomiw 
indtgne ,  reus  erit  eorporis  tt  sanguinis  Domim. 
(/  Cor.  XI,  17.)  Unde  Ambrosius  :  t  Quid  est  auiero 
reos  esse ,  nisi  poenas  dare  mortis  Domini?  Ociisu^ 
est  enim  et  pro  bis  .qui  benelicium  ejus  in  irrituin 


bus  mortuus  est,  qui  dedit  semetipsum  pro  omnibus,  ^  ducunt.  >  Et  item  :  Peribit  in  tua  scientia  frater  p^ 


et  gralia  Dei  pro  omnibus  gustavit  mortem,  quia,  ut 
Isaias  dicil :  Omnes  velut  oveserravimus  (Isa.  xiii,  6). 
Unnsquisque  viam  suam  declinavit,  et  Dominus  po« 
ft.iit  in  eo  iniquitatem  omnium  nostrum.  i 

Quia  vero  non.omnes  passionis  ejns  mysterio  sunt 
rAilAmnii     Vioi^t  InfiA  rnAril:  naft.«iifi  nrn  omnihii$;.  ma- 


^iio  Chrislus  mortuus  ett  (I  Cor.  tiii  ,  11).  Un"* 
sanctus  Ambrosius  :  £t  tu  eris  occasio  moriis 
fratris,  quem  Gbristus  ut  redimeret,  cmcifigi  sepcr- 
roisil.  Et  Domtnus  dicit :  Non  omnis  qui  dicit  mihi: 
Domine^  Domine^  intrabit  in  regnum  ccehrum;  sed 
ttui  facit  voluntatem  Patris  mei  aui  in  castis  est,  ipt* 


555 


DE  PR^bESTINATIONE  MSSERTATIO  POSTERIOR. 


m 


(fisqu](tem,  ad  infiddiUtein  vel  perseTeranlcm  ini-  A  ('  (^<>^'  ^h  *?),  quia  qui  sine  disciplina  iraJiiiouis 

quitalem  rcversl,  vilio  proprio  pereant,  pro  qoibu8     "'  -.^.;^-.:  j--   — ? 

non  uegatur  qood  Cbristus  fueril  passus,  cur  pro  cis 

eiiani  nou  crcdatur  atquc  dicatur  passus  fuisse,  qui 

sua  deleciaii  caplivilalc,  aul  fidcm  nolucnint  vel  no- 

luiit  recipcre  ,  aut  iniquitatcm  noluerunt  vei  nolunt 

descrerc  :  pnEScrlim  cum  apertissimc  Dominus  di- 

cat  discipulis  :  Pradicate  Evangelium  omni  crealurce, 

Qui  credideril  et  baptizatu$  fuerit ,  satvtu  eril  :  qui 


xtro  non  crediderit  condemnabitur  [Marc.  xvi,  15, 16). 
El  item  :  Et  niti  abundaverit  justuia  ve$tra  plus  quam 
300  Scribarum  et  Pharisaorum  ,  fioii  intrabiii$  in 
regnum  cwlorum  (Mattk,  v,  20). 

Et  qood  dicit  Gothcscalcus,  quia  hoc  cst  cvacua- 
re  crucem  Ghrisli,  si  dicalur  quia  pro  oranibus  sit 


6t  convcrsalionis  acccdunt,  rei  soot  corporis  ct  san* 
goinis.  Id  cst  pcenas  dabunt  mortis  Domini ;  quo- 
niam  quidemy  ut  sanctus  Gregorius  in  homilia  dcci- 
raa  prophclae  Ezechiclis  dicit,  una  cst  spes,  una  fidcs 
cst  praecedcntium  atquc  scqueotium  populorum.  Si- 
cut  illl  cxspectata  passione  ac  resurreclione  Fiiii 
Dei  salvali  sunt,  ita  nos  praeterita  passione  iilius, 
ac  permanente  in  saecula  rcsurrectione  salvamur. 
Et  sancius  Hicronymus  in  cpistola  ad  Galatas  , 
Chri$tu$  gratia  Dei ,  sivc  ut  in  quibusdam  cxcm- 
plaribos  legitur,  ab$que  Deo  pro  omnibu$  mortuus 
€$i  (II  Cor.  V,  15) :  f  Si  aulcm  pro  omnibus ,  ct 
301  P^o  Moyse,  et  pro  universis  prophclis,  c  quibus . 
nuUus  potuit  delcre  chirogr.iphum  vetus  quod  adver- 


passus  Christus,  ei  non  sint  omncs  redcmpli  pro  B  sum  nos  scriptumcral,  ctafligere  illud  cruci.  Omne* 


quibas  voluit  pati,  non  csl  mirum  si  talitcr  exponit 
eracuari  crucein  Gbrisli ,  qui  evacuare  pnssumpsit 
sacrainentum  baptismi,  senlentiam  apostoli  Petri 
cxponens,  Eum  qui  emit  eo$  Dominum  negantes  (II 
Petr,  II,  1).  c  Baplismi,  inquit,  sacramcnto  cos  cmit, 
iion  lamcn  pre  cis  crucem  subiit ,  ncqoe  morlem 
periuru,  ncque  sanguinem  fudit.  i  Qualitcr  vero  in- 
leiligeiida  sit  sentenlia  Aposloli,  qua  dicit,  Non  eva^ 
nteturcrnx  Chri$ti  (/  Cor,  i,  17),  quoniam  nolissima 
est  caiholicorum  expositio,  brevitatis  studio  vcrba 
^iigiistini  tantum  ex  libro  de  Natura  el  Gratia  po- 
Dinuis  (cap.  7)  :  i  Evacuatur,  inquit,  crux  Ghristi, 
sialiqiio  modo  praeier  illlus  sacramentuni,  ad  justi- 
liam  vitamque  a:lcrnam  pcrveniri  possc  dicatur :  > 


enimpeccavemnt,et  indigent  gloria Dei  (Rom,  iu,3S}.» 
Et  de  bis  qui  salvati  non  sunt  sanctus  Gregorius  in 
homilia  nona  Ezechielis  dicit  :  c  Notandum  quia 
postquam  mala  parentum  defunctorum  dixerat» 
mittens  prophctaiu  ad  filios  dicil,  Si  forte  vel  ipsi 
audiant,  et  forte  quiescant  (Ezech.  ii,  5).  Quid  e^t 
diccrc,  vei  ip$iy  iiisi  quia  corum  patres,  qui  in  culpa 
defuncli  sunl,  audirc  noluerunl  ?  »  Et  Ambrosius  iii 
cpistola  ad  Romanos ,  Nunquid  $ic  offenderunt  ut 
caderent  ?ab$it  (Rom,  xi,  1 1) :  c  Hoc  dicit  quod  supra 
mcmoravi,  quia  non  sic  diffiderunt  ut  nunquam  pos- 
sent  credcre,  id  csl,  non  ita  propter  incredulitatcnk 
suam  caecati  suiil  ut  curari  non  possent,  sicuidiabo- 
lum  legimus  cccidirse.  i  H^c  diximus,  ne  etiam  uunc 


succinciissiroe  contingenies,  quia  sicut  non  evacua-  C  crrorem  cjus,  qui  nos  errassc  non  vere  dixit,  dc  impiis 


lur  fidcs  Chrisli,  si  omnes  non  crcdidcrint,  et  non 
evacuatur  baptismaiis  sacramentum  omnibus  prae- 
dlcandum,  si  omnes  credentes  baptizati  non  fuerint. 
(  Non  enim,  inqoit  Prospcr  ex  Apostolo  (Ad  object, 
Gai,  Sent.  ix),  excidit  verbom  Dci,  neque  evacuata 
esi  mundi  rcdemptio  :  quia  et  si  non  cognovit  mun* 
diis  Deum  in  vasis  irae,  cognovit  tamen  mundus 
Denm  in  vasis  misericordiae.  >  Ita  non  evacuatur 
passio  Rederoptoris,  si  non  omncs,  qoibus  poculum 
burnanae  salutis  confectum  divina  virlutc  ct  infir- 
miiatc  nostra  oblatum  est ,  sumcre  detreetaverint, 
ve)  perversc  pravis  moribus  ct  iniqua  conversatione 
vivendo,  in  judicium  et  condcmnationem»  et  si  non 
nt  Judas  peccatoribus  Judaeis,  verum  sanguiuem  jus- 
tom  Christl  Dci  nostri  suis  peccatoribus  tradidcrint  ^ 
membris.  Medicina  enim  spiritalis  est,  ut  dicit  Am- 
brosius,  quae  cum  rcvcrcntia  degustata  purifical  sibi 
devotum  :  mcmoria  quippe  redemptionis  nostrae  cM. 
Unde  dcvote  ct  cura  tiraore  accedendum  ad  com- 
mnnionem  ejus  docet  Apostolus  ,  ut  sciat  mens  re- 
vereniiam  se  debere  ci,  ad  cujus  corpus  sumendum 
accedii.  Hoc  enim  apud  se  dcbct  judicare,  quia  Do- 
minus  cst,  cujos  in  mystcrio  sanguiiiem  potat,  qui 


antc  passionemChristipunilisindiscussum  praetcrire- 
mus.  Non  cnim  scripsiinus,  Christus  Jesus  Dominus 
noster,  sicut  nullus  horao  est,  fuit  vel  crit ,  cujus 
naturain  illo  assompta  non  foerit:ita  nullus  esl^fuit» 
vel  erit  homo,  quem  non  Christus  passusadaetcrnam 
salutem  redenierit.  Sed  scripsimus,  Ghrjstus  Jesiis 
Dominusnostersicui  nullus  bomoesl,  fuit,  vel  eiil»  cu- 
jus^ialura  in  illo  assumpta  non  fucrit :  ita  quUus  cst^ 
fuit,  velerithomo,  pro  quo  Gbristuspassus  non  fucrit» 
licei  non  omncs  passionis  ejus  mysterio  redimantur. 
Quare  autcm  non  omnes  rcdiinantur,  cum  fuerit 
passus  Ghristus  pro  omnibus,  capitulum  a  nolus 
excerptum  non  tacuit,  sicut  qui  illud  legere  voluerit» 
iuvenire  valebit.  Sed  et  a  tcmpQre  Dominicae  passio- 
nis,  ut  iterum  inculccmus,  constat  esse  certissimumy 
quia  sicttt  veraciter  Yeritasdicit,  Ni$i  qui$  renatut 
fuerit  ex  aqua  ei  Spirilu  sancto,  non  intrabit  in  tegnum 
ccelorum  (Joan.  iii,  5),  ita  veraciler  eadem  Tcritas 
dicit :  Nisi  manducaveritis  carnem  filii  hominis^  et 
biberitis  ejus  $anguinemt  non  habebitis  vilam  in  vobi$ 
(Joan,  VI,  54),  ila  et  veraciter  ipsa  Veritas  dicit . 
Qui  erediderit  et  baptizatus  fuerit,  $alvu$  erit  (Maic. 
XVI ,  16) ;  qoia  secondora  Apostolom  ,  Quvcunque 


5„  HINCMARI  UHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  »» 

m,i«,8  tarnem  m.am  et  bibU  tanguinem  meum,  in  kmno  nostro  in  yeriUte  8u«*pl«m.  «cte  mm 
qutms,  tarnem  «      ,,  A  v,  d  ci,ri^n»     dicantar  rederapti»  el  lamen  non  omnes  a  capUTiUte 

<«:«*  .v»»«:    «•ArlAmniinnic  nrAitriAtaft  haiifl  dubiA  n^nm 


«e  maner^  e(/o  tn  eo  (Joan.  vi .  57).  El  si  Chnslus 
vcraciler  pro  bapiiiaiis  ei  sacramenlomm  ccBlestium 
participanlibns,  ui  ex  Scripturis  et  c^lholicorum 
terbis  osleiidimns,  passus  credilur,  qni  aul  ad  mli- 
dolitatem,  aul  ad  iHiqiiam  \iiam  perseveranier 
relapsi  pereniil,  cur  credi  non  debeat  pro  his  etiam 
passus.  qui  qnoniam  non  credunl  ex  liberi  arbUrii 
descendiiobduralione,  non  ex  Dei  operalione.  qut 
omne$  homine,  vuit  salvos  fieri,  et  ad  a<jnHionem 
veriiatis  venire  (1  Tim.  ii,  4)  ?  Deus  euim  nosier. 
Deus  salvos  faciendi  est :  pereunt  auiem  quicunque 
pereunt  inftdelilate  volunuria,  oon  coacla,  propria 
iniquitaie,  non  Domini  volunlale,  qui  omnes  ad 
salulem  302  invilatdicens  :  Yenile  ad  me  omnes  qut 


sint  eruti,  redemplionis  proprietas  haud  dubie  penes 
illod  est,  de  quibus  princeps  mundi  missus  esl  foras, 
et  jam  non  vasa  diaboli,  sed  membra  sunt  Chrisii. 
Cujus  mors  non  ita  impensa  est  bumano  generi,  ot 
ad  redcmplionem  ^us  etiam  qui  regencrandi  oon 
erant  periinerent :  sed  ita  ut  quod  per  unum  exein- 
pliim  gesium  est  pro  universis,  per  singularc  sacra- 
menlum  celebraretur  in  singulis.  Poculum  quippe 
iinmortaliiatis,  quocf  confeclum  est  de  infirmiuie 
npslra,  et  virlute  diviua,  habet  quideni  in  se  nt 
omnibus  prosit,  sed  si  non  bibiiur,  non  medciur.  i 
Et  iiein  conlra  Gallos  in  recapitulalione  nona: 
€  llem  qui  dicit  quod  non  pro  lolius  mundi  redem- 


1  \^^  OAO  invifUdicens  :  Yenile  ad  me  omne$  qut      i  iiem  qui  uii.ifc  huvu  «««  y.^  .^v.-*  ..™- 

sa!ulem302tn  |tUd^^^^^^^^  ^^^^^^^^  ^.^  crucifixus,  non  ad  sacramenu 

taboratts  et  oneratx  estis.el  ^i?^  '^^/^^'«'«^'^.^^^  ^^,  .        ^.^^,„,_       .    ,  .  P  .,^„^  0|vq  ^^i^it  partem : 


X,  i8).SeJc8iin  humilibus  quod  scnptum  esi  in 
Evangelio,  Qui  non  vident  videant  {Joan.  «,59. 
ei  in  i.rasumploribus,  et  </«i  vident  eaict  fiant  (tbtd.), 
non  quod  videant,  sed  quia  videre  sc  puUnt,  vel 

polius  ^idcrc  se  simulant. 

iJndetnliusnobisomnibusest  audire  consilium, 
quod  beatus  Hieronymus  in  decima  nona.  Homilia 
Evangclii  !.«€«,  idcm  Evangelium  exponcndo  dicit : 
,  Tu,  inquien»,  si  quando  Scripturas  leger.s,  qnsere 
in  eis  sensuro  cum  dolorc  quodam  aiquc  torrocnlo, 
non  quo  Scriptnras  orrasse  aut  perperam  quid  habe- 
re  arbitrer» ,  sed  quod  ilte  inlrin«ccus  babeant 
verilatem  sermonum  atque  ralJonnm,  ct  lii  nequcas 

^A  ™,i,m  A«t  Hoc  est  Dolenies  qucereba-  dlscordaDlt,  neque  sancias  o«ri|Hu.i.s  ».».  u..>^.~. 
:rrCrC;  sTc  ifs^^^  «'--«^-••««-rsasesse  ouubit.  ncqiie  eontentiooibusde. 
Prosper,  sancta:  ajwstolicaj  sedis  legaius,  ut  cailiolica     servire  studebit 


viriulem,  sed  ad  infideUum  303  resp*«t  pa^em : 
cum  sanguis  Domini  noslri  Jesii  Christi  prelium  sit 
totius  mundi,  a  quo  preiio  exlranei  sunl,  qui  aul 
deleciaii  capiiviiaie  redimi  noluerunt,  aut  posl  re- 
dempiionem  ad  eamdem  suni  servitulem  rcversi. 
Non  autem  excidit  verbum  Dei,  nequa  evacuala  esl 
mundi  redemptio  :  quia  et  si  non  cognovit  mundus 
in  vasis  irae.  cognovit  tamen  mundus  Deum  in  vasi» 
misericordia,  qu«  Deus  nullis  eorum  bonis  meriiis 
praecedentibus  cruit  de  poiesiaie  lenebraruni ,  ei 
iranslulit  in  rcgnum  ftlii  dileclionis  suae.  >  Hanc 
inlelligenliam  qui  fideliler  tcnere  volueril,  net  a 
reclosensu  deviabit,  nec  a  catholicis  docloribtts 
discordabil,  neque  sanclas  Scripturas  ubi  diversas 


mairisalumnus.in  bis  sententiis  de  rederapiione 
Chrisli  sanguinis  veriiatem,  et  invenit  veritaus 
intcUigcnUam ,  atque  intelligcntia  discretionem. 
Unde  et  conlra  Gallos  dixit  in  objedione  nona : 
•  Cnm  itaqiie  rcclissime  dicatur  Salvator  pro  touus 
inundi  rcdemplione  cruciQxus,  propler  vcram  hn- 
inanas  natura;  susccptioneon,  et  propler  communem 
in  pruno  hominc  omninm  perditionem ,  polcsl 
tamcn  dici  pro  bis  tantura  cruclflxus,  quibus  mors 
ipsiusprofuii,  diccnte  evangclista :  Quia  Je*u»  mon- 
.«ftt.  erat  pro  gente,  «on  «anJiin.  pro  gente,  tedettttm 
,u  filio*  Dei  eongregarel  in  unum  (Joan.  xi,  52).  i« 
,ua  «mm  venil,  et  ««•  eum  non  receperunt :  quotquot  ^ 
autemreceperunteum,dedit  ei*  potettaiem  fiho*  Dti 
fieri,  qui  non  ex  tanguinibu»,  neque  ex  votuntaie 
tarni*,  nequeexvolttniateviri,  udex  Deo  naU  sunt 
{Joan.  1,11,43).  Divcrsaergo  ab  isiissors  eornm  esl, 
uui  inier  iUos  censenlur,  de  quibus  dicitnr,  Lux 
lutet  in  tenebr\*,et  lenebroe  eam  non  comprehmderunt 
md.,  5) :  ut  possit  secundum  hoc  dici  :  Redein- 
lor  mundi  dedit  pro  mundo  sanguiuem  suum,  el 
inundus  redimi  noluil,  quia  lucem  1«'«^'^  """..l"^^- 


A\n\t 


De  cujus  sancli  viri  scilicct  Prosperi  verbis,  nl 

simpliciter  ei  veraciter  omnibus  legentibus  fateamur, 

insUnlia  devolionis  domni  el  cbrislianissimi  Caroli 

principis  coacti,  qui  librum  illius  pr»  manibns  noo 

habuimus,  quanium  ad  memoriam  nobis  venil,  ei 

brevius  lcmporis  et  subitanea  compulsk)  pennisic, 

hoc  capituium  humililas  noslrae  intelligcntisB  deliba- 

vit.  Sed  qui  benigne  ac  simplici  iiilentione  adTcriere 

voluerit,  a  sensu  illius  nihil ,  a  verbls  vero  ipsias 

pene  nihil  nos  discordasse  videbit.  Relegat  ct  cDpiiu- 

liim  quod  excerpsimus,  et  verba  sancli  Prosperiqo» 

in  proximo  proposuimus,  el  videat  si  esl  veruro  quod 

dicimus.  Et  ne  grave  cuiquam  legenti  sit  longe  su- 

perius  capilulum  quod  excerpsimus  quarere,  hic 

illud  dlgnum  censuimus  ponere.  Istud  est  auteia 

capilulum  a  nobis  excerpUim  :  «  Chrislus  JcsosM- 

t  minus  noster,  sicut  nuUus  homo  est.  fuil  vel  erii. 

I  cujus  natura  iii  iHo  assumpla  non  fuerit:  iia  nuHu» 

•  est,  fuit,  vel  erithomo,  pro  quo  passus  nonfueni, 

,  licet  non  omnes  passionis  ejus  mysierio  rcdiraan^ 

I  tur  ftuia  vero  non  omnes  passionis  ejus  mysienj) 

t  tedimuntur,  non  rescipitad  magiiiludinem eiprem 

;...i«..m  cAd  »d  infiddium  et  ad  noncreJen- 


m  DE  PIUE:DEST1NATI(X«E  DISSERTATIO  POSTERIOR.  570 

I  bilniur  noQ  me  l«(iir.  >  Eiicliarisiia  euim  est  Re- A  vixerintt  nihil  eis  prositt  sed  laDdia  reserreiitiir 


demptoris  ac  Salvaioris  mundi  proposita  omnibns » 
sed  lidelibiis  dans  salutem,  qu«  est  ia  eodem  Domino 
noslro  Jesu  Christo,  qni  secundum  Apostoliim  est 
Salvaloromnium  homlnum,maxime  autem  fidelium: 
quia  non  cst  aiiud  nomen  datum  sub  ccelo  komini« 
bus,  in  quo  oporteat  nos  salvos  fieri  (AcL  iv,  i2}. 
Cui  cum  Deo  Palre  In  unitate  Spiritus  sancti  est 
hoooret  gloria,  polestas  et  imperium,  anteomnia, 
ei  per  omnia ,  et  inr  omnia  saecula  sseculorum. 
AiAeu. 

304  CAPIT  XXXV 

SequUur  ralio  reddita  de  qninto  eapituh^  quod  quasi 
tNper  dolorem  vttluernm  nostrorum  adjiciens^  in 


donec  ruantet  pereant :  nec  ante  eos  ex  hac  viia  quam. 
hoc  eis  contingat  auferri.  Et  quod  Dens  qiiihusdani 
filiis  snis,  quos  regeneravit  in  Christo,  quibiis  fiJem, 
spem,  dileclionem  dedit,  ob  hoc  non  dct  persevcron- 
tiam,  quia  non  sunt  a  massa  perditionis  prascien- 
tia  Dei  ei  praedeslinatione  discreti.  Goihescalcus 
aulem  post  praeposita  testinr.onia  quse  prorcrtmlnc 
ex  305^ci*iP^*ii''sI^">i""'^  passuni  fuissepro  omr 
nibus  ita  dicit :  c  Qui  vero,  inqniens,  proplerh%c  testi-> 
monia,  vel  alia  his  siinilia ,  generaliicr  pro  omniom 
tam  scilicet  clcctorum  quam  reproborum  salule  et 
redcmptione  Dominum  passum  esse  dicit,  ipsi  Dca 
Patri  contradicit ,  i  et  reliqua ,  usque  dum  ad  isla 
pervenit ,  ut  dicerel  :  i  Yerumlamen  quia  electi  et 
nayiUaiionetn  no$tram  repreAeHsw"no$tera(^^  *  reprobi  propler  peccalum  originale,  el  omne  insuper 


conspnere  voluil 

\\m  in  quinto  capiiulo  dicit  hic  noster  acerrlmns 
reprehensor:  f  Firmissime  lenendum  credimus,  quod 

<  omnis  roullitudo  fidelinm  ex  aqua  et  Spiritu  sancto 
I  r^enerata ,  ac  per  hoc  veraciier  Ecclesiae  incor- 

<  porala,  et  juxta  doclrinam  apostolicam  in  mOrte 
f  Chrisli  baptiz^ata ,  iii  eyts  sanguine  sit  a  peccalis 

<  abluia.  »  Ek  sequentia  eodem  ordine  prosequens  , 
sicul  et  in  illo  continelur  capitulo ,  quod  olim  nobis 
dedisiis,  excepto  quia,  ut  praemisimus ,  hoc  unum 
apostolicum  subtraxit  testimonium ,  quod  in  illo  ha- 
belur :  VQlutUarie^  inquit,  peceantibus  nobis  post  ao 
ceptam  notitiam  veritatis,  jam  non  relinquitur  pro 


actuale,  landiu  detenti  sunt,  detincnlur,  deiinehtin- 
iur  sub  diabolo  caplivi,  doiiec  rediuierenlur  atquo 
redimantur  divinitus  per  graiiam  baplismi,  quando- 
cunque  quicunque  fuimus  in  Trinitatis  nomine  bapti- 
zaii,  tunc  sine  dubio  vel  elecii  vel  reprobi  couimuni- 
ter  exstitimus  reJempli ,  id  est  de  dominio  dcBmo* 
nics  dilionis  eruii  et  liberati  :  et  quotiescuiique 
quicunque  baptizanlur,  et  deinccps  iii  diem  judicil 
baptizabuntur,  tuiic  a  diabollca  prorsus  captiviiato 
redimuntur,  atque  redimenlur,  id  est  eruuutur  et 
liberantur,  eruentur  et  liberabuntur.  Hinc  est  illud 
9postoU  Petri,  de  magistris  mendacibns,  et  sectas 
perditibnis  introducentibus ,  celeremque  sibi  perdi- 
tionem  superducenlibiis  :  Eum,  inquit,  qui  emit  eo$ 
peccaliihostia  (Hebr.  x,  26).  Quod  cur  egerit  magno-  C  Dominum  neganies  (II  Petr.  ii ,  1).  Baptismi  enira 


pere  non  curamus,  cum  hoc  capitulum,  licet  inde- 
bite  nobis  illud  impingat,  nos  mordere  non  pnevalet, 
quia  nihil  exinde  scripsimns,  nihilqiie  contra  fidcm 
sensimus  vel  senlimus.  De  quo  etiam  in  prioribus 
libellis  derogatoribus  nosiris  respondere  curavimus. 
In  qnibus  quicunque  illorum  figinenta  legerint,  et 
apologiain  nostram  relcgerint,  scient  nos  hinc  imme- 
rito  reprebensos,  et  magis  coinpilatione  livoris^quam 
ntioneveritatis,  de  nobis  eos  quicunque  fuerint 
ejusmodi  aranearum  telas  frivolo  labore  texuisse. 
Uiide  sciat  quiscunque  iector  devotus ,.  a  nobis,  aut 
ex  nobis,  vel  suspicionis  indlciiim  nullo  niodo  pro- 
cess/sse,  cur  talia  contra  noa  vel  de  nobis  scribi 
debuerfot.  Sed  a  Gothescatci  pitacio,  quod  ad  quem 


sacramenio  eos  emit,  non  lamen  pro  eis  crucem  su-> 
.biit,  nec  mortem  pertulit,  neque  sanguinem  fudit« 
Quod  autem  baptismi  perceptio  redemptio  nuncupe-' 
tur,  doctor  gentium  manifeste  fatelur  :  NolUe  con^ 
tristare,  inquit,  Spiritum  sanctum  Dei  in  quo  signaii 
esiis  in  die  redemptioms  \Epkes,  iv,  50).  Et  in  eadein 
siiperius  ad  Epiiesios  epislola  :  /n  quo  et  credentes 
signatlestis  Spiritu  promissionis  sancto  (Ephes.  i,  13). 
Hinc  etiam  sanctus  llieronymus  asserit ,  redemptio- 
nem  inquiens  veteruin  peccatorum  in  aquis  baptismi 
reperit,  sed  bujusmodi  redemplio,  quae  communls 
est  et  electis  et  reprobis,  noo  redeinit  iiisi  a  peccatis 
praeteritis.  i 
HdBC  ita  a  GollKisealeo  snnt  dicta.  Conlra  liaf.c 


dam  monachum  composuerat,  hinc  scripium  reperi-  ^  ^1^^  sanctus  Aiiguslinus  in  epistola  ad  Bonifacium 


mus :  quoJ  idleo  snpponemus,  ut  quae  ille  dixerit,  et 
qualjier  nos  eatholice  sentiamus,  omnibus  qui  legere 
voluerint  demonslremus.  Et  licet  his  quibus  sufli- 
cieniia  possunt  sufficere ,  sullicientia  curassemus  in 
operis  hujus  capiiulo  quarto  coiligere  :  propter  im- 
probiiatera  tamen  nos  iinporiune  perurgeiitium  ^ 
adhuc  aliqua  velut  ad  hoc  specialius  pertinentia  stu- 
demus  superadjicere. 
Hioc  veteres  Pr»destinatiani  dixerunt  aanA  ah 


(^pi<l.  i 06).  c  Ita  sibi  exhibeat,  inquiens,  Dominiis 
Christus  in  illa  die  gloriosam  Ecdesiam,  non  haben* 
t^m  maculam  aut  rugam ,  aut  aliquid  ejusmodf, 
quam  modo  mundal  luvacro  aquae  in  verbo :  quia 
neque  aliquid  remanel  in  baptisino,  quod  non  dimit- 
talur,  prseteritorum  omniuin  peccatorum^si  tamea 
ipse  baptismus  non  frustEa  foris  babealuc  ^  sed  aut 
intus  detur,  aut  si  jam  focis.datuc,  noaforis  cum 

illn  rAmanAfttiip  •   aL  niiiflniiid  ab  Cis .  nili   DOSt   ac- 


571 


HINCMARI  RHEMEN81S  ARCHIEPISCOW 


171 


accipiendum  esl  qnod  ait  fdem  Aposlolus :  Christuf  A  tarosvlvo8elmortuos;i^ldcHcelomnesparilcrclecios 


(filexit  Ecdesiam^  et  $emetip$um  tradidit  pro  ea,  ut 
eam  sancti/iearet  ^  mundans  eam  tavaero  aqwB  in 
verbo^  ut  exhiberet  abi  ipse  gtorio$am  Ecclesiam,  non 
habentem  macutam,  aut  rugam,  aut  aliquid  hujutmoai 
(Ephee.  v,  25).  Slc,  inquam,  hoc  accipiendum  est, 
ul  eodem  lavacro  regeneraiionis ,  el  verbo  saiytlift- 
cniioiiis ,  omnia  prorsfis  mah  homlnum  regeneralo- 
rx-m  roondenlur  atque  sanentur,  306  ^^  solum 
pcccata ,  qux  omnia  nunc  remittunlur  in  baptismo, 
sed  eliam  quae  posterius  humana  ignorantia  vel  in- 
firmitate  contrahontur.  Non  ul  baptisroa  quoties 
peccatur  toties  repetatur,  sed  quia  ipso  quod  semel 
datur  fit  nt  non  solum  antea ,  verum  eiiam  postea 
qnorumlibet  peccatorum  venia  fidelibus  impetretur. 


redemit,  eniit,  abluilqae  peccaiis,  ipsi  prorsus  ipsi 
fiunt  roundus ,  pro  qno  passus  est  Dominus ,  ut  Ipse 
dixit :  Panis  quem  ego  dedero  earo  mea  e$t  pro  mundi 
mla  (Joan,  vi ,  51).  i  Et  itero  aKbi  idem  Gothescalcits 
scribit :  i  Absil  procul  a  me  :  «t  vel  ilUid  solnn  modo 
velim  somniare,  nedum  semel  s«siirrare,ut  ullum  co 
rum  perpetualiter  secuin  peritunun  antiquus  rapere 
307  valeat  angiiis,  pro  quibos  redimendls  tam  pre- 
tiosus  Deo  Patri  Domini  Del  nostri  Filii  sui  fusns 
est  sanguis.  Amcn.  >  El  itein  loquens  ad  Deum : 
i  Claret  itaque  satis  aperte  quoniam  nullus  libi  perii, 
quisquis  redemptus  est  per  sanguinem  crncis  tuae.  i 
Et  sic  muUa  poncns  Scripturarum  et  doclonira 
exempla,  qiiae  mendacio  manifesto  ad  sensus  soos 


Ouid  enim  prodessct,  vel  ante  baplismum  poeniienlia  ^  inflectendo  sentenliam  suam  niliiur  roborare,  \m 

haeresi^  a  Pr»destinaliani8  inter  alia  fuit  invenla. 
Unde  ad  Faustum  (cujus  opuscula  inier  apocnrplia 
apostolica  sedes  depulare  curavit,  quoniam  cum  aliis 
malesana  doctrinae  zizaniis,  etiam  de  nltiraa  poeni- 
tentia  prave  disseminavit,  sicut  scripla  ejus  demoih 
sirant,  quae  S.  Coelestinus  ad  episcopos  Gallicanos 
scribens  redarguit,  ut  in  ejus  decretali  scripium  in- 
venilur  epistola),  quidam  Paulinus  ita  scribil  dicens: 
I  Scire  ignarus  exoplo.  ut  qure  est  immorlalis  q«o- 
modo  pro  mortalibus  vitiis  anima  lorqueatur,  vel 
ulrum  aiiima  et  spirilus  idem  sint ,  aut  quomodo 
segregentur  agnoscam.  Nam  pradictus  vir  Marinus 
ita  me  sub  sacramenli  etiam  inlerposiiione  conler- 
ruit,  quod  qui  corporalibus  viliis  occubuerit,  nullam 
possit  veniam  promereri ,  sed  hi  Uisdem  servelor 
ipsa  resurreclione  suppliciis,  nec  possit  expiariii!- 
fernalibus  torraentis  quod  corporalibus  diu  viiiis 
concreta  contraxeral.  Tamen  ila  miserriraus  credo, 
quod  si  seroel  susceptum  signum  divini  nominls,  el 
infixum  fronte  character  Domini  nostri  nunquara 
roali  sibi  conscius  vel  subdolus  falsator  infringet, 
susceplis  leviter  pro  expiando  errore  tornieniis, 
purum  aerium  sensum ,  et  simplicis  animae  ignera 
diu  consumpta  producal.  Nam  si  universa  hsccqoa 
intermiiialur  domnus  meus  Marinus  excipiemus  pec- 
calores,  quid  majus  irapii  mereaiitur  ignoro.  i  EJ 
aliquanlo  superius:  *  Mea  haec  sententia  est,  quodsi 
omnia  haec  Chrislianus  excipiei,  nihil  susriperc  va- 

Deraonstrat  el  sanclus  Augustinus  hanc  esse  Pr»- 
destinatianorum  adinventionem ,  resistens  eis,  com 
alio  errore ,  sciiicet  quia  secundum  praescienliani 
quique  damnarenlur,  eiiam  antequam  nascercnwr, 
et  secundura  quod  praesciti  erani  futuri,  licct  aniei 
loUerentur  ex  saeculo  quaita  roanifesiarcntur  injusU, 
«fkmam  Apatit  flamnandi  i  ^^ 


nisi  baptismus  sequeretur,  vel  posiea  nisi  pr^cede-' 

ret?  In  ipsa  quoque  oratione  Dominica,  quae  quoti- 

diana  est  noslra  roundatio,  quo  fructu,  quo  e£fecta 

diceretur  :  Dimi/le  nobi$  debita  nostra,  nisi  ab  eis 

qui  baptizati  sunl  diceretur?  Itcmque  eleemosyna- 

nim  largitas  et  beneficieniia  quantalibet  cui  tandem 

ad  dimittenda  sua  peccata  prodesset,  si  baptizatus 

non  esset?  Posiremo  regni  coelorum  ipsa  felicitas, 

iibi  non  habebit  Ecclesia  maculam  aut  rugam,  aut 

aliquid  ejusmodi,  ubi  nihil  reprehensionis,  nihil  si- 

roulationis  erit,   ubi  non  solum  reatus,  sed  nec 

concupiscentia  erit  ulla  peccati ,  quorum  erit  nisi 

baptizatorum?  Ac  per  hoc  non  solum  omnia  peccata, 

sed  omnia  prorsus  hominum  mala  Christiani  lavacri 

sanctiiate  tnlluntur,  quo  mundat  Ecclesiam  suam 

Christus,  ut  exbibeat  eam  sibi ,  non  in  isto  saeculo, 

sed  in  futuro,  non  habeniem  maculam,  aot  rugam, 

aut  aiiquid  ejusmodi.  Naro  qui  modo  eam  talero  esse 

dicunt,  et  tamen  in  illa  sunt,  quoniam  et  ipsi  fatentur 

se  habere  peccata,  si  verum  dicunt,  profecto  quo- 

iiiam  roandi  non  sunt  a  peccatis,  habet  in  eis  Eccle* 

sia  roaculam.  Si  autem  falsum  dicunt,  quia  corde 

duplici  loquuntur,  habet  in  eis  Ecclesia  rugam.  Si 

autem  se  dicunt  habere  ista ,  non  ipsaro,  non  ergo 

se  esse  roembra  ejus ,  nec  se  ad  corpus  ejus  perii- 

nere  fateantur ,  ut  etiam  sua  confessione  damnen- 

tur.  I  Et  Beda  in  epistola  Joannis  prima  (cap,  \):  Et 

sanguisJesu  Chrisli  Filii  ejus  mundat  nos  ab  omni  pec- 

eato,t  Sacramentum  namque  Dominicae  passionis,et  |v  leat  Arlanus. 

praeterita  nobis  omnia  in  baptismo  pariter  peccata  la- 

xavit  et  quidquid  quotidiana  fragilitate  post  baptisma 

coromisimus,  ejusdem  nostri  Redemptoris  gratia  di- 

roitlit.  Maxime  cum  inler  opera  lucis  quae  faciroas, 

liamlliler  quotidie  nostros  illi  confiteroar  errores, 

eam  sanguiiiis  illius  sacraroeuta  perciptmus,  cum 


•_  j.i.fA. 


373  DE  PRiEBESTlNATIOME  DISSERTATIO  POSTERIOR.  S74 

sd  unum  dtem  Tiierit»  Sn  pcBnas  iniquis  debius  A  Betla :  c  Sanguinis,  inqtiit,  proprii  tincliQne  prias 


liine  iiurum,  nibil  sibi  saam  pneteriUn  profblitram 
jusUiiam ,  buic  pentpicue  ▼eritaii  quis  fldeiium  con* 
tradicitt  Porro  si  quaeratiir  a  nobis,  utrum  si  tunc 
esset  mortuus  qnando  erat  justus,  peenas  essel  in- 
Tentiinis  an  requiem,  nunquid  requiem  respoiidere 
dabitabimus?  Hxc  est  tota  causa  curdictum  est, 
30$  a  qnocunque  sit  dtcturo :  Raptu$  est  ne  maiilm 
mularet  inteltectum  ejns  (Sap.  iv,  il).  Diclum  esC 
enim  secundum  pericnla  viue  hujus,  non  secundum 
prsscieniiaro  Dei,  qui  hoi*  prirscivii  qiiod  futurum 
erat,  iion  quod  futuriim  iioii  erat.  Id  est,  quod  d 
morlem  immaturam  fiierat  Inrgiturus,  ul  teutatio- 
nuAi  subtraberetur  incerto,  iion  quod  peccaturiis 
esseuqui  mansunis  in  tentatione  non  esset. »  Gonira 


babeo  perfundi,  et  sic  corda  credentium  spiritus 
igne*  quo  terrena  oninia  simul  et  animam  suam 
despioere,  imo  odire  queant,  inflammare.  Nen  entqi 
erat  spiritus  datus,  quia  iesus  nondum  fuerat  glor^ 
ficatus :  hoc  est  vicloria  passionis,  de  qiia  aiibi : 
Polestis^  inquity  bibere  calicem  guem  ego  bibo,  aut. 
bapiismum  quem  309  ^9^  bapiizor  baplizarif(Marc», 
z,  58.)i  £t  ilero  Leoin  eplstola  ad  Gonstantinopo^ 
lilanos  (epist,  25) :  t  Sacramentum ,  iuquit ,  hoe  ma"' 
^num  est^  ego  autem  tiico  in  Christa  et  in  Eccletia. 
Ab  ipso  ergo  principio  gcneris  bomani»  omnibus 
bomiuibus  Ghristos  est  denuntiatos  in  carne  ven- 
iurus :  iu  qua,  sicut  diclum  esl,  erunt  duo  iii  carne 
iina :  ulique  duo  sunt  Deus  et  homo*  Gbrisius  et 


quae  Praedestinatianorum  dicia  nefaria,  hnec  et  aiia  B  Ecclesia,  qn»  de  sponsi  carne  proiliit,  quando  ex 


plora  prsefutus  sagacissimus  doctor  dixit,  et  iios  noo 
mnlta  colligere  studiiimus  :  quia  et  ipsi  bis  Gotbes- 
«.-alci  resislnnt  perversilatilius,  qiii  cum  eo  consistunt 
adyersos  doctrinam  catliolicam  in  aliis,  sicut  supra 
ostendimos,quibusdatn  diversitatibus.  Nos  autem  ca* 
tboiicx  et  apostolica'.  Ecciesix  documenta  sequentes, 
eiuim  fiothescaico,  ipsiusque  pravse  doctrinae  obsisti- 
Ains,  cum  fremitu  cunctis  male  sentientibus  pertime- 
sc^ndo,  beati  Leonis  aposioijcae  sedis  episcopi  inso- 
narite  corde  et  ore  ac  siylo  clamantes  (epist.  4  ad  ept^^ 
tcopas  Sieilia^ ,  c. 3): i ruamvis  et  illa  qurc ad  bumiiita- 
lem,  et  illaqiiae  ad  gloriampertinentGhristi,  in  nnam 
concufrant  eamdemqiie  porsonam ,  totumque  qiiod 
in  illo  et  virliitis  divinx  esl  et  inHrmitatis  humanse, 


latere  crucinxi  manante  sanguine  et  aqua  sacrameiv- 
tum  redemptiouis  et  regeneralionis  aceepit.  Ipsa  est 
enim  nova  eonditio  ereaturae ,  quae  in  baptismate, 
non  induroento  veras  carnis»  sed  conlagio  damnatae 
vetustatis  exuitur,  ut  efficiatur  bomo  corpus  Ghristi» 
quia  et  Ghristos  corpus  est  bomiiiis.  i 
*  Uinc  S.  Siricios  ad  Himerium,  cap.  3 :  i  Adje* 
ctum  est  etiam,  quosdam  Ghrtslianos  ad  apostasiaib, 
qnod  dici  nefas  est,  transeuntes,  et  idolorum  cultu 
ac  sacriflciorum  conUminatione  profanatos  :  quos 
a  Ghrisli  corpore  et  sanguine,  quo  dudum  redemptl 
fueraiit  renascendo,  jubemus  abscidi.  Et  Atbanasins 
itt  Syinbolo,  dicens  se  credere  in  Ghristum,  praa- 
missis  aliis,  assumptum  in  coslis,  sedece  in  dextera 


adnostrae  reparationis  tendaleffectum,  proprie  ta- ^  Patris,  inde  venlurum  j.udieare  vivos  et  morluoft 


«icn  in  morte  crucifixi ,  ei  in  resurrectione  mortui , 
poientia  baplismntis  iiovam  creaturam  condil  ex  ve* 
tere,  ut  in  renascentibus  et  niors  Ghristi  operetur 
ei  viu,  dicente  heato  aposlolo  Paulo  :  An  ignoraiisy 
^ia  quicunque  baplizati  sumus  in  Chrislo  Jetu,  in 
morte  ipsius  baptizaii  snmus  f  Consepufti  enim  sumus 
€um  illo  per  baptismum  in  morte  :  ut  quomodo  sur^ 
rexiiChristits  a  mortuis  per  gloriam  Patris^ita  et  nos 
in  ttovitale  vitce  ambulemus.  Si  enim  complantati  facti 
^mus  similitudini  mortis  ejus,  simul  et  resurreclionis 
trimus  (l\om.  vi,  5).  £t  caeiera,  quae  latius  magisler 
geniiuin  ad  commendandum  sacramentum  baptisma- 
lis  disputavit :  ut  appareret  ex  hujus  doclrinae  spi- 
riiii,  regenerandis  filiis  hominum,  et  in  Dei  filios  , 
a«lopiaihlis,  ilhim  diem  el  illiid  tempus  electum ,  in 
Quo  per  similitudinem  formainque  mysterii ,  ea  qiiae 
geniiiiur  in  menibris,  his  quae  in  ipso  sunt  capite 
g«sta  congruere  :  dum  in  baptismatls  regula  et  mors 
iiilervenii  inierrcctione  peccati,  et  sepulturam  tri- 
(iuanam'  imitatur  trina  demersio,  et  abaquts  elevatia 
resurgentis  instsr  est  de  sepulcro.  >  Et  item  idem : 
<  Baptismi  autem  sui  in  se  condidii  sacramentum» 
quia  in  omnibos  primatum  tenens,  se  docuit  esso 
principiura,  et  tunc  regenerationis  potentiam  sanxlt, 


exspeetamus^  in  hiijiis  morte  et  sanguine  remissio- 
nem  peccatorom  consecuturi.  i  £i  sauctus  Grego- 
rius  iii  iibro  Moralium  xxxiu  (cap.  vi).  <  Absotbebit 
flutium  el  non  mirabilur^  et  habet  fiduciam  quod  in^ 
fluat  Jordanis  in  os  ejus  (Job  xl,  18).  Qui  autem 
signantur  appellatione  Jordanis,  nisi  qui  jam  imbuti 
suiU  sacrainento  baptisinatis?  Quia  enira  Redemptor 
noster  in  hoc  flumine  baptizari  dignaius  est«  ejua 
nomine  del^ent  bapiizati  omnes  exprimi,  in  ono 
ipsum  contigit  sacranientum  baptismatis  inehoarf. 
Quia  vero  et  post  Media^oris  advenlum,  quosdam 
qui  recte  vivere  negligunt  etiam  fideles  rapil,  quos- 
dam  qui  baptismaiis  sacramenta  signaii  simt  deglu- 
tire  se  posse  confldit.  AUos  namque  siib  Ghristiaiii- 
tatis  iiomine  positos  devorat,  ^uia  in  ipso  eos  fidei 
errore  supplantat.  Alios  a  rectitudine  fidei  nequa- 
guaiii  deviat,  sed  ad  usum  pravae  operationis  incli- 
nat.  I  £t  post  paululum  :  •  \alde  lerribile  est, 
quia  mubos  aperto  ore  etiam  post  cognitionem  Re* 
demptori&suscipit»  postlavacri  undam  polloit,  post 
sacramenta  ccelestb  ad  inferni  profunda  rapit.  i 
Et  sanctus  Ambrosius  in  Ubro  secundo  de  Sacra- 
mentis  (eap.  2) :  <  Vide  ubi  baptizans,  unde  sit 
baplisma,  nisi  de  cnice  Gbristi,  de  morte  Gbrisii. 


»»» :..   ^.        Usl  . 


*Mii«n     AiitA    nvA   lA  ivocaiia  Aaf     in 


575  HINCMARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  576 

morie  Jesu  baplizalur.  Qaid  est  in  morte?  ut  quo-  A  facia  est  matet.  Christus  awteia  non  ita  :  nulrltor 


modo  Christus  morluus  est,  sic  et  tn  raortem  de* 
gastes :  quomodo  Christus  morluus  esl  peccato,  eC 
Deo  vivit,  ita  et  tu  superioribus  illecebris  pecca- 
torum  mortuus  sis  per  baptismatis  sacramentum,  et 
resurgas  per  gratiam  Chrisli.  Mors  ergo  est,  sed 
non  In  mortiscorporalis  veritate,  sed  in  similitudinc. 
Cum  enim  mergeris,  mortis  suscipis  et  sepultur» 
simililudinem,  310  crucls  illius  accipis  sacramen- 
tura,  quod  in  cruce  Christus  pependit  et  clavis  con- 
fixum  est  corpns.  Tu  ergo  cum  cruciflgeris,  Cbristo 
adhxres,  clavis  Domini  noslri  Jesu  Christi  adhseres» 
ne  te  diabolus  possit  abstrabere.  >  Item  in  libro 
quinto  :  c  Tunc  anns  de  militibus  lancea  iatus  ejus 
aperuit,  et  de  latere  ejus  aqua  fluxit  et  sanguis : 


est  noster.  Ideo  et  pro  cibo  propria  carne  pascit,  ci 
pro  polu  suo  nos  sanguine  propinavil. »  Et  item  in 
horoilia  de  principiis  Marci :  rGrandiimisericordia, 
qoi  peccata  non  fecerat  baptizatur  quasi  peccalor. 
In  baptismo  Domini  omnia  peccata  dimittuntur.  Sed 
quasi  pr«ludium  est  bapiisma  Salvaloris :  caBlenim 
vera  remissio  311  peccatorum  in  Christi  sanguiiic 
est,  inTrinitatis  mysterio.  >  Et  inSermnne  de  verbis 
Aposloli :  *  An  ignoratit,  inquil,  fralrei,  qHomam 
quicunque  in  Christo  baptizati  snmus,  in  morte  ejiu 
baptizati  sumus  ?  ConsepuUi  ergo  iUi  sumus  per  bap- 
tismum  in  morte  {Rom,  vi,  3).  Quid  est  in  mone 
iilius  baplizati  sumus?  ut  et  ipsi  moriamur  sicut  et 
ille.  Criix  enim  esl  baptisma.  Quod  ergo  crux  Ctri^ta 


quareaqua?quaresanguis?aquaauiem  utmunda-Bet  sepulcrum ,   hoc  nobis  baptisma  faaum  esi 

tametsi  non  in  eisdem  ipsis.  Ipse  namque  carnc 
et  mortuus  est  ei  sepulius,  nos  autem  peccaio  in 
utroque.  Quapropter  non  dixit,  coraplantali  morii, 
sed  siniilitudini  mortis.  Morsnamque  el  hoc  cl  illiid, 
sed  non  eisdem  ipsis  subjacct :  sed  haec  quidem 
carnis  Christi,  nostra  autem  peccaU  :  quemadmo- 
dum  ergo  iila  vera,  et  hscc.  i 

£t  magnus  Leo  papa  iii  tomo  catholicae  Cdei  ad 
Flavianum  {epist.  10,  c.  5)  :  i  Si  ergo  Christianam 
suscepil  fldem,  et  a  praedicatione  Evangelii  sui  non 
avertit  auditum,  videat  quae  nalura  transfixa  clavis 
pependerit  in  ligno  crucis ,  et  aperlo  per  miliiis 
lanceam  lalere  cruc^fixi,  intelligal  unde  sanjiiis  ei 
aqua  fluxerit,  ut  Ecclesia  Dei  et  lavacro  rigareiur  el 


ret,  sanguis  ut  rediroeret.  > 

Et  sanctus  Joannes  Cbrysostomus  in  homilia  ad 
Meophytos  :  c  Vis  et  aliam  hujus  sangulnis  scrutari 
vlrtutem  ?  Yolo  unde  primum  cucurrerit  incipias,  et 
de  quo  fonte  manavit.  De  ipsa  primum  cruce  pro- 
cessit,  laius  illi  Dominicum  initium  fuit.  Mortuo 
enim  ait  Jesu,  et  adhuc  in  cruce  pendenie,  approxi- 
mat  miles,  latus  lancea  percussit,  et  exinde  aqua 
fluxit  et  sanguis.  Unum  baptismatis  symbolum,  aliud 
«acramenti.  Non  ait,  exiit  sanguis  et  aqua,  sed, 
exiit  aqua  primum  et  sanguis:  quiaprius  baptismate 
diluimury  ei  postea  mysterio  dedicamur,  latus  miles 
aperuit,  et  templi  sancti  parietem  patefecit.  Et  ego 
thesaurum  prxdaram  inveni,  et  fulgentes  divitias 


roe  gratulor  reperire.  Sic  et  de  illo  agno  factum  est,  ^  poculo.  Audiat  beatum  Petrum  apostolum  pradican 

lem  quod  sanctificalio  spiritus  per  aspersionem  fial 
sanguinis  Christi :  nec  iraiisilorie  legat  eiusdem  apo- 
stoli  verba  dicenlis :  Scientes  quod  non  corrupiibitibtts 
argento  et  auro  redempti  estis  de  vana  vestra  coiw^r- 
tationepatemastradiiionis.sed  pretioso  sangmne  qnasi 
agni  incontaminati  et  immaculali  Jesu  Christi  (/  Petr. 
1,18).  Beati  quoque  Joannis  apostoli  teslimoDio  iion 
resislat  dicentis  :  Et  sanguis  Jesu  Filii  Dei  emundat 
nos  ab  omni  peccato  (/  Joan.  i,  7).  El  iterum :  W<pc  est 
victoria  quce  vindt  mundum^  fides  nostra.  Quis  est 
qui  vincit  mundum,  nisi  qui  credit  qtiomam  Jesus  est 
Filius  Dei  ?  Hic  est  qui  venit  per  aquam  et  sanguinem 
Jesus  Christus  :  non  in  aqua  solum,  sed  in  aqua  et 
sanquine.  Et  spiHtus  est  qui  testilicatur  quoniam 
Christus  est  veritas  :  quia  tres  sunt  qui  testimonium 
dant,  spiritus,  aqua,  et  sanguis ,  et  tres  unum  sHnt 
(/  Joan.  V,  4).  Spirilus  ulique  sanctificationis ,  el 
sanguis  redemptionis,  et  aqua  baptismatis  :  qoae  tria 
unum  sunt,  et  individua  manent,  nibilque  eorum  a 
sui  connexione  s^ungitur  :  quia  catholica  Ecclcsia 
ha^  iu\^  vivil.  ac  uroficit.  ut  in  Chrislo  Jesu  ncc 


Judaei  ovem  occiderunt,  et  ego  frucium  de  sacra- 
mento  cognovi,  de  latere  sanguis  ct  aqua  exivit. 
Nolo  tam  facile  auditor  transeas  tania  secreta  my- 
sterii.  Praestat  enim  mihi  mystica  atque  secretalis 
oratio.  Dixi  bapiismatis  symbolum  et  mysleriorum 
aquam  itlam  et  sanguinem  demonstrari.  Ex  his  enim 
sancta  fundata  est  Ecclesia,  per  lavacri  regenera- 
tionem  etrenovationem  Spiritussancti.  Per  baptisma, 
inquit,  et  mysteria  quse  ex  latere  videntur  esse  pro- 
lata.  Ex  latere  igitur  suo  Cbristus  sedificavit  Eccle- 
siam,  sicut  de  latere  Adam  ejus  conjux  Eva  prolata 
est..  Nam  hac  de  causa  Paulus  quoque  testalur  di- 
cens  :  De  corpore  et  de  ossibus  ejus  sumus  (Ephes.  v, 
30).  Latus  videlicet  illud  significans.  Nam  sicut  de  ^ 
illo  laiere  Deus  fecit  feminam  procreari,  sic  et  de 
suo  latere  Christus  aquamnobis  et  sanguinem  dedit, 
unde  repararelur  Ecclesia.  Et  sicut  in  sopore  quies; 
cenlis  Adae  Deus  lateris  membra  patefecit ,  sic 
roodo  post  mortem  aquam  nobis  donavit  et  sangui- 
nem  :  et  sopor  ille  nunc  mors  est,  ut  discas  mortem 

niilla  ftnnnriA  fiAnnralinnA  rlic/«ppni     Vi/IaIa   miAmQH. 


377  DE  PRjEDLSTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  578 

^onest  Judceus,  nequeCrcveus ;  non  e$i  $ervu$f  neque  A  peccato.  Sed  in  Cliristo  Bimtlilndo ,  nos  teraciier 


liber;  non  est  ma$eutu$j  netfue  [emina.  Omne$  enim 
unum  vo$  e$ii$  in  Chrt$to  Je$u  {GaL  iii,  27).  i 
E(  sanctas  Augustiuiis  in  libro  sexto  contra  Julia- 
Dum  (cap.  8) :  c  Si  obliviscatur  bomo  se  deliquisse, 
nec  ejus  conscientia  stimuletur,  ubi  erit  realus  ille, 
quem  transeunle  peccato  manere  concedis  donec 
remiuatur?  Non  est  certe  in  corpore,  quia  non  est 
eonim  accidentium ,  quse  accidunt  corpori.  Non  est 
in  animo,  quia  ejus  memoriam  312  delevlt  oblivio, 
£i  timen  est.  €bi  est  igitur  ?  ciiro  jani  bene  vivat 
homo  nihil  tale  committens,  nec  dici  possit  eorum  pec- 
caiomm  ejus  reatum  roanere  qu£  meminit,  eorum 
vero  quae  oblilus  esi  non  manere.  Manet  quippe 
eorurt  donec  remiltantur.  Ubi  ergo  nianet,  nisi  in 


eidem  rei  cujas  illa  fuerit  similiiudo  moriamnr,  et 
quomodo  illius  vera  carne  vera  mors  fuit,  sic  fiat  in 
veri  peccali  vera  remissio.  t  item  in  eodem  libro»  ca^ 
plte  tertio  :  <  Ck^nsepulti  ergo  illi  somns  per  bapti- 
smum  in  mortem,  non  sine  parvuHs  :  quoniam  qui- 
cunque  l)aptizati  sumus  in  Ghristo  Jesu,  in  roorte 
illius  baptizati  sumus  :  ut  quemadmodum  surrexit 
Christus  a  niorluis  per  gloriam  Patris,  ita  et  nos  in  no- 
vilate  313  viiieambulemus.Sienimcomplantali  su- 
mus  sirallitudini  morlis  ejns ,  sic  et  resurrectionis 
erinios.  Hic  sunl  et  parvuli  complantati  similitudint 
mortis  ejus :  boc  enim  ad  omncs  pertinet,  quicuu- 
que  baptizati  sumus  in  Christo  Jesu  :  hoc  scienles 
quia  vetus  homo  nosler  siinnl  crucifixus  est.  Quo- 


occuliis  legibas  Dei ,  quse  conscriptoe  sunt  quodam-  B  rum  veias  bomo,  nisi  qnicunque  baptizati  sumus  in 


roodo  in  mentibus  angelormn,  ut  nnlla  srt  iniquitas 
impunita,  nisi  quam  sanguis  Mediatoris  expiaverit  ? 
Cujtts  sjgno  crucis  consecratur  unda  baplismatis, 
ut  ea  diluatur  reatus  tanquam  in  cbirographo  scri- 
ptos  in  notitia  spiritalium  potestatum,per  quas  pcena 
eiigitur  peccalorum.  Iluic  cbirographo  nascuntnr 
obnoxii  omnes  in  canie  de  carne  camaliter  natt, 
eJQs  ab  hoc  debito  sanguine  liberandi,  qui  in  carne 
quldem  et  de  carne,  oon  tamen  camaliter,  sed  spi- 
ritaliter  uatos  est.  Natas  est  enim  de  Spiritu  sancto 
et  Virgine  Maria  :  de  Spiritu  scilicet  sanclo,  ne  esset 
in  illo  caro  peccati  :  ex  Virgine  autem  Maria,  ut 
essei  in  illo  similitudo  camis  peccati.  Ideo  illi  chi- 
rographo  non  venit  obnoxios,  et  ab  itlo  solvit  ob- 


Christo?  I  Ilem  in  libro  terlio  (cap.  21) :  t  Quod  na- 
tas  es,  pertinel  ad  Del  conditionem ,  et  parehlum 
fiecttnditatero  :  contra  quod  autem  dimicas  quia  re- 
natus  es,  pertinet  ad  praevaricalionem  quam  diaboli 
astutia  seminavit.  Unde  te  Christi  gralia  liberavit, 
ut  prius  hoc  malo  b«ne  utereris  in  conjuge,  nunc  illi 
adverseris  in  le.  Non  jam  reus  ex  illo  sicut  eras  na- 
lus,  sed  ab  eodem  reatn  non  erutns,  nisi  qoia  rena- 
tus,  ut  possis  rede:nptus  regnare  cum  Cbristo,  sl 
tamen  ista  hseresis  non  le  faciat  perire  cum  diabolo; 
sed  quod  potius  cupimus  confitearis  mdlum  conira 
quod  beitum  geris :  ui  eo  non  iu  separato,  qaasi  alia 
nunc  sit,  sed  te  omnl  ex  parte  sanato,  in  perpetua 
pace  laeteris. »  Et  item  in  eodem  (eap.  5) :  €  Nec  co- 


noxios.1  Elitem  in  eodem  libro  :  f  Quicunque  bapti^  C  geps  res  impiissimas  atqoe  absurdisstmas  dicere. 


mtx  $umu$  in  Chri$lo  Je$u,  in  morte  eju$  baptizati 
nmu$  (Rom.  vi,  3) :  dicendo  enim  quicunquet  non 
Qtiqoe  parvalos  fecit  exceptos.  Quid  est  autem  in 
inorte  Christl  baptizari,  nisi  peccato  mori?  Unde 
etiara  de  ipso  idem  alio  loco  dicit  :  Quod  enim  mor" 
tuu$  ett  peccato,  mortuu$  e$t  $emel  (Rom.  vi,  10). 
Quod  ulique  dictum  est  propter  similitudinem  car- 
m  peccali,  propter  quod  et  magnum  mysterium  est 
crucis  ejus,  ubi  et  vctus  homo  noster  simul  cmcl- 
flius  est,  ut  cvacuetur  corpus  peccati.  Si  ergo  in 
Chrislo  parvuli  bapiizanlur,  in  morte  ejus  baptizan- 
lur.  Mortis  ejus  similitudini  complantaii  peccato 
uiiqoe  moriuntur.  Quod  enim  morluus  est  peccatOj 
tnonuu$  e$t  $emel :  quod  autem  vivit,  vivit  Deo  (Rnm. 


aut  baplizanjjos  non  esse  parvulos,  quwl  quidem 
postea  estis  fortasse  dictnri :  aut  tam  magnum  sa- 
cramenlum  sic  in  eis  esse  ludibrium,  ut  in  Salvalore 
baptizentur,  sed  non  salventur  :  a  liberatore  redi- 
roantur,  sed  non  liberentur  :  ab  hoc  lavacro  rege- 
nerationis  laventur,  sed  non  abluantur :  exorcizen- 
tur,  et  exsuiDentur,  sed  a  polestale  tenebrarum  noa 
eruantur  :  sil  eorum  pretium  sanguis  qui  in  rcmis- 
sionem  fusus  est  peccatorum ,  sed  nullius  peccati 
remissione  purgenlur.  >  Et  item  (cap.  3} :  i  Caeterum 
rogo  te,  quomodo  potest  intelligi  ista  redemptio,  nisi 
a  nialo  redimente  UIo  qui  redemit  Israel  ab  omnibus 
iniquilatibus  ejus?  Ubi  euim  redemptio  sonal,  intel- 
ligitur  et  prelium  :  et  quid  esl  hoc,  iiisi  pretiosus 


vii  5).  Et  quid  est  complantari  $imilitudim  morti$  "  sanguisagni  immaculali  Chrisli  iesu?  De  hoc  autem 


«Jtu,  nisi  quod  sequitur :  Sic  et  vo$  exi$iimate  voi 
tnoTtuos  e$$e  peccato ,  vivere  autem  Dco  in  Chri$to 
Jesu  ?  Nunquid  dicturi  sumus  peccalo  mortuum  fuisse 
beum,  quod  nullum  habuit  unquam?  absit.  Et  ta- 
ioen  quod  mortuus  est,  peccato  mortuas  est  semel. 
Uors  enim  ejus  peccatum  nostrum  signillcavit,  qiio 
uilque  ipsa  mors  accidit,  cui  morti  mortnus  est.  Id 
^t  ut  niorlaUs  non  esset  ulterius ,  peccalo  dlcitur 
morlaos.  Qutod  ergo  ipse  signiflcavit  in  similitudine 


pretio,  quare  sit  fusum,  qiiid  interrogainus  alium? 
Redemptor  ipse  respondeat,  dicatipse  inercalor :  Hie 
e$t  $angui$  meu$j  qui  pro  multi$  effundelur,  in  rentu- 
$ionem  peceatorum  (Matth.  xxM,  ^).  Pergite,  adhue 
pergile,  et  sicut  diciiis,  in  sacrameiito  Salvatoris 
baplizantursed  non  salvantur,  redimuntur  sed  non 
liberantur,  lavantur  sed  non  abliiuniur,  cxorcizan- 
tur  et  exsufllantur,  sed  a  potesiate  diaboli  non 
eruuntur :  sic  etiain  dicile  :  Funditur  pro  eis  san- 


579  IllNCMARl  lUlCMCNSIS  ARCHIEPISCOPI 

Cl  ilem  Beda  in  epistola  ioannis  priroa :  «  Qui  A  noslrum  in  mYSlerium  sacrosanclse  passionis  illitu 


venit  per  aquam  et  tanguinem.  Aquam  videlicet  la- 

vacri,  ei  sanguinem  suae  passionis.  Non  in  aqua  io- 

lum,  $ed  in  aqua  et  sanguine.  Non  solum  baplizari 

propter  noslram  ablutionera  dignatus  est,  ul  nobis 

baptismi  sacramenlum  eonseeraret  ac  traderei :  ve» 

rum  et  sanguinem  suum  dedit  pro  nobis ,  cum  sua 

nos  passione  redemit,  cujus  sacranienli  semper  re- 

leclione  nutriremur  ad  salutem .  >  Ct  ilem,  c  Tre$ 

sunt  qui  tesiimonium  perhibent  314  verilatif  et  tres, 

inquit,  unum  $unt  (/  Joan,  v,  7).  Individua  namque 

b:i^c  fnanent ,  nibil  eorum  a  sui  conneiione  sejungi- 

lor,  quia  nec  sine  vera  diviniiaie  bumanitas,  nec 

sine  vera  creiienda  est  bumaniiate  divinitas.  Sed  et 

in  nobis  ii»c  unum  sunt,  non  natura  ,  sed  ejusdcm 

operjlione  hiysierii.»  Naui,  sicut  bealus  Ambrosius  B 

ait :  <  Spiritus  nientem  renovat,  aqua  proflcit  ad 

lavacnim,  sanguis  spectat  ad  prelium.  Spiritus  enim 

nos  per  adopiionem  filios  Dei  fecit,  sacri  fontis  unda 

nns  abluii,  sanguis  Doniiiii  nos  redemit.  Alterum 

igilur  invisibile,  alterum  visibile  lestimonium  sacra- 

mento  conseqoitur  spiritali.  i  Ct  in  consecratione 

^qnsR  baplismntis  catholica  dicit  Ccclesia  :  c  Bene- 

idico  te  et  per  Jesum  Cbristum  Filium  ejus  unicum 

Dominum  nostrum,  qui  le  nna  cum  sanguine  de  la- 

tere  suo  produxit,  et  dlscipulis  suisjussit  ul  Cre* 

dentes  baplizarentur  in  te,  diccns :  Ite,  docete  omne$ 

gente$,  baptizante$  eo$  in  nomine  Patri$,  et  Ft/it,  et 

Spirilm  $ancli  (Matth.  xxviii ,  19).  >  Ct  liem  :  i  De- 

scendat  in  banc  plenitudinem  Tontis  virius  Spiritus 

tui,  totamqne  bujus  aqose  subslantiam  regenerandi  ^ 

fecundet  effectu.  i  Ct  posl  pauca  :  <  Ut  oinnis  homo 

boc  sacramentnin  regenemtionis  ingressus  in  verae 

innocentise  novam  infantiam  renascatur,  per  Domi- 

num  nostrum  Jcsum  Cbristum.  i   Ct  bic  individua 

sacramenta  sanguinis  rcdemptionis,  et  Spiritus  san- 

Gtificationis,  et  aqu»  baptismalis,  cunctis  catholicis 

baptizatis  credit,  profitelur,  et  prsedicat  catholica 

sancta  roater  Ccclesia.   Legem  ergo,  ut  sanctus 

Coelesiinus  dicit,  credendi  lex  statuat  supplicandi. 

Ct  item  Beda  in  tractatu  AcUiuni  apostolorum  (cap, 

1) :  <  Nam  postquam  consepulti  fuerimus  cum  Chri- 

8to  per  baptismum  in  morlem ,  quasi  Rubri  maris 

calle  transito,  necessarium  in  bac  soliiudine  Domini 

habemus  ducatum,  qiii  nos  ad  coelestia  regna  per- 


baptismi  aquis  ablulus  est ,  verum  etiam  quoiidie 
toUit  peccata  mundi,  lavaique  nos  a  peccatis  nostris 
in  sanguine  suo,  cum  ejusdem  beaUe  passionis  ad 
aliare.memoria  replic^tur,  cum  panis  et  vini  crca- 
tura  in  sacramentum  carnis  et  sanguinis  ejus  inelT;!- 
bili  Spirilus  sanctiOcatione  iransferlur,  sicque  cor- 
piis  et  sanguis  illius  non  infidelium  manibns  ad 
perniciem  suam  funditiir  et  occiditur,  sed  ndelium 
ore  suam  sumitur  in  salutem.  >  Ct  itero  ipse  in  ira- 
ctnlu  Acluum  aposlolorum  (cap.  10)  :  315  <  l^rss 
cipue  congriiit  nos  baptizari  in  noinine  Domini  Jesu 
Cbristi,  quia  siciit  Aposlolus  ail :  Qnicunque  haip^- 
jkati  $umu$  in  Chri$to  Je$u,  in  morte  ip$iu$  bttpiiiali 
$umu$  {Rom,  vi,  5).  i 

Quia  vero  in  baptismo  Christi  sanguine  redempii, 
infidelitatevelperseverat^ti  iniquitate  perirepossuni, 
contra  Golbescalcum  sanclus  Ambrosius  in  epistoli 
ad  Vercelienses  ita  dicit :  i  Paulus  ad  Cphesios,  in- 
quit :  Fornicatio  autem,  et  omni$  immunditia^  et  ata- 
ritia  nec  nominetur  in  vobi$y  $icut  decet  $ancm 
(Ephe$,  V,  5).  Ct  infra  :  Hoe  enim  $citotef  quoniam 
omni$  impudicu$f  aut  immundus,  aut  avarus,  quod 
e$t  idoiolatria,  non  habet  hcereditatem  in  regno  Chritd 
et  Dei,  De  baplizatis  utique  dictum  liquet :  ipsi  enim 
accipiunt  bxredilatem  qui  baplizantur  in  morte 
Christi,  et  consepeliuntur  cum  ipso,  ut  curo  ipso  re- 
surganl.  Ideo  ba:rcdes  Dei,  cobaeredes  Christi  sunt : 
bDeredes  Dei,  quia  transcribilor  in  eos  Dei  gralia, 
cohaeredes  Chrisli,quia  renovantur  in  vitam  ipsius: 
haeredes  quoqoe  Christi,  quia  datur  illis  per  morlein 
ipsius  tanquam  testatoris  haereditas.  Isti  igitur  ma^» 
sibi  debent  attendere,  qui  babent  quod  possint 
amittere,  quam  qui  non  babent.  >  Ct  item  in  eadem: 
<  Quid  igitur  sibi  Isti  volunt,  qui  tenlant  eos  penrer- 
tere,  quos  acquisivit  Apostolus,  quos  redemit  Cbri- 
stus  sauguiue  suo?  Quod  asserunt  baptizatos  inieD- 
dere  non  debere  virtutum  disciplinis,  >  et  rcliqna. 
Item  idem  in  Cpistola  ad  Corinthios  :  «  Ct  qnia  cam 
empti  sumus,  propensius  Domino  nostro  servire  de- 
bcmus,  ne  offensus  a  qua  nos  redemit  morti  nos  rcd- 
dal.  Quam  enim  charissimo  pretio  nos  emit,nl 
sanguiiiem  suum  daret  pro  nobis?  Ct  item  in  eadem : 
Et  peribit  qui  in/irmus  e$t  in  tua  ecienlia,  frater,  pro 
quo  Chri$tu$  mortuu$  e$t  (I  Cor,  viii,  ii),U  esi,  tia 


docal.  >  Ct  ilem  (cap.  8) :  t  Et  $icut  agnu$  coram  ^  P^rilia  illum  occidit,  quando  a  te  fieri  vidct  quod 


iondente  $e  $ine  voce,  non  splum  saiiguine  suo  rede- 
mit,  sed  et  lanis  operuit.  >  Hinc  idem  in  bomilia 
Evangelii  duodecima  :  c  Quomodo  aotem  peccaia 
nriundi  tollat,  quoordinejustificet  impios,  apostolus 
Petrus  ostendlt»  qui  ait :  Non  corruptibilibu$  argento 
vel  auro  redempti  e$ti$  de  vana  ve$tra  conversatione 


ille  aliter  intelligil,  et  lu  eris  occasio  mortis  fratris, 
quem  Christus  ul  redimeret  crucifigi  se  perinisil. » 
Et  sanctus  Prosper  contra  Gallos  : «  Sacrameniom 
eniin  baptisma*tis,quooronia  prorsaspcccatadeleDlur, 
etiam  in  bis  verum  est  qui  non  sunt  in  veritateman- 
suri.  >  Etitem  :  c  Sanguis  Domini  nostri  lesu  Cbrisli 

niiAliiim  ocl   f/\liiia  miimHi    o  nn a  nrolirt  PTlranftl  SllDti 


381  DE  PKiEDESTINiTIONE 

adoptionis  filit  Dei  drecli  sunt,  sed  dereliquerunt 
tuum  domiciliuro,  id  est  Ecdesiae  unltatem  in  qua 
Deo  renati  sunt»  vd  eerte  sedes  regni  coelestis,  quas 
accepturi  erant  si  fidem  servarent,  et  ante  judicium 
graviter,  et  gravius  in  judicio  universali  damnabit.  > 
Et  Petrus  in  Epistola  II :  Quapropter,  fratres^  ma- 
git  satagite  ut  per  bona  opera  certam  ve$tram  vocatio* 
nmet  electionem  facintis  {II  Peir,  i,  10).  Unde  Beda  : 
f  MuUi  sunt  vocati^  pauci  autem  electi.  Gerta  est  au- 
lem  Tocatio  cunctoruro  qui  ad  fidem  veniunt.  Qul 
vero  fidei  sacramentis  quaeperceperuutbona  quoque 
opera  perseveranter  316  *'^^J"'^fi»^i'^»  is^isuara  cum 
voratione  eliani  electionem  cerlam  intuentibus  fa- 
ciuui.  Sicut  e  conlra,  qui  post  vocalionem  ad  cri- 
.  liuiia  retertuntur,  cum  in  his  en  hac  vita  migrave- 
hnL,  certum  jam  omnibus  quia  reprobi  sunt  red- 
itoni.  >  £t  iiem  In  eadem  ^  Fuerunt  vero  et  pseudo» 
pTophetasinpopulOtSicut  et  in  vobis  erunt  magistri 
mendacesj  qui  introducent  sectas  perdilionis^  et  eum 
fni  en^  eos  Dominum  negantes,  superducent  sibi  ce- 
Itrem  perdiiionem  (II Pelr,  ii,  1).  Hinc  Beda  {cap.%: 
i  De  hoc  emptore  et  Paulus  ait :  Empli  estis  pretio 
magno  :  glorificate  H  portate  Deum  in  corpore  vesiro 
(/  Cor.  VI,  20).  Merito  autem  sibi  ceierem  perdiilo- 
nem  superducunl,  qui  Rederopiorem  suum  neganies, 
hunc  recte  confiiendo  glorificare  etbenefaciendo  suo 
in  corpore  ferre  detrectant,  quod  oinnes  faciunt 
liicrclici.  >  £t  ilem  in  priina  Epislola  Peirus  :  Quod 
ei  vos  nunc  similis  forma  salvos  facit  bapiisma 
(/  P«r.iii,  21).  Unde  Beda  :  i  Quod  ergo  aqun  di- 
luTil  non  salvavil  extra  arcam  posilos,  sed  occidii, 
&ine  dubio  praefigurabat  omnein  liaerelicum  ,*licet 
babentem  baptismatis  sacranienlura,  non  aliis  sed  ip- 
sis  aqnis  ad  toferna  mergendum,  quibus  arca  suble- 
vaiur  ad  coelum. 

Hinc  plurium  et  qoam  plurima  posserous  exempla 
ponere,  sed  superfluum  duxinius,  qiila  et  ipsi,  ut 
diKimns,  qui  conglobati  contra  unanimitatem  doc- 
irin»  ecclesiasiicae ,  buic  perversitati  resislunl,  et 
plura  plurimorum  aggregant  et  accumulani.iesli- 
uiooia*  Et  sancius  Leo  Leoni  Auguslo  (epist.  97, 
cap,  A)y  secuiidum  promissionem  stiam,  non  tam 
multomm,  quam  nominalissimorum  auciorum,  nec 
tam  muliiplicia  testimonia,  quam  valida  eorumdem 
auclorum  aggregala  ad  suara ,  quinimo  oribo- 
doxam,  affirmandam  senientiam  misit.  Neque  enim 
Dumerus  testlnioniorum  ,  sed  auctoritas  valei.  Ex 
qnibus  ostenditur,  Gothescalcum  per  modicum  fer- 
Dienium  totain  Ecclesiae  massam  quantum  ex  ipso 
est  corrupisse.  Unde  ptis  isu  sufficiant,  quse  impiis 
sicut  et  plura  adsalutis  satisfactionem  sufficere  non 
valebunt.  Nam  bujusmodi,  sicut  Gothescalcus  et  sni 
complices  proferunt,  nugatoriis  adinventionibus  au- 
rem  non  accommodabit  qiiisquis  verba  Dominica 
devola  menlis  aore  perceperit,  quibus  orare  jubet 


DISSEBTATIO  POSTERIOB.  3^ 

A  id  est,  a  tentatione  patimur  superari.  Gonlra  q«ied 
Sierum  Dominus  jubet :  Vigilate  et  orate^  ut  non  in- 
iretis  in  Untationem  (Matth.  xxvi,  42).  Et :  Orate  ut 
ne  fiatfuga  vestra  hyenuvelSabbato  (Mailh,  xxiv,  20), 
id  est,  ut  dum  vacat  operetur  quisque  bona  qu» 
valet,  ne  tunc  quilibet  incipiat  velie  bona 
•gere,  quando  non  licebit  bona  modo  quolibet 
operari.  Idcirco  enim  nobis  Dominus  horam  exi- 
tus  nostri  voluit  esse  incertam,  nt  semper  possit 
esse  suspecla,  semperque  in  advenlu  judicis  simus 
paraii,  ante  cujus  faciem  judicii  non  poterimus  abs- 
condi.  Qui  non  vult  invenire  quos  damnet.  Et 
ideo  omnes  misericordissime  admonel  dicens  : 
Quod  vobis  dico  omnibus  dico^  vigilate  (Marc,  xiii, 
37).  Et  vos  ,  inquiens  ,  paruti    cstote,  317  4"'^ 

3  nescitis  qoa  hora  Doiniuus  vesler  venlurus  sit, 
et  si  in  prima,  vel  secunda,  sivc  terlia  vigilia  ve- 
nerit,  similes  estote  servis  exspectantibus  domi- 
num  suum,  quando  revertalur  a  nupliis,  ut  cum 
venerit  et  pulsaveril,  confestim  aperiant  ei.  Nesciiis 
enim  qua  hora  Dominus  vesier  veniurus  sit  (Luc.  xii, 
56).  Sed  hoc  certum  esl,  quoniam  qui  perseveraverit 
usque  in  finein  (in  fide  scili<:et  recta  et  operibus 
bonis,  qua  est  juxta  ApostoUim,  /ides  quce  per  dile- 
ctionem  operalury  et  charitas  de  corde  puro  (GaL 
V,  6),  ut  nulliiis  sit  haercsis  participatione  polluta, 
et  conscientia  bona,  ut  non  sil  malorum  confusione 
permista,  et  fide  npn  ficta  (I  Tim.  i,  5),  ut  non  sit 
conseiisu  juncia  cum  perfidls  vel  iniquis),  hic  salvus 

p  erit  gratia  Domini  nostri  Jesu  Gbrisli,  quem  bono- 
rum  operum  et  spirilalium  studiorum  auclorem  esse 
non  dubinm  esl :  qui  quorum  incitat  mentes,  adju- 
vat  aciiones,  et  persevernntiam  dat  perseverantibus, 
atque  coronandos  coronat  in  misericordia  et  niise- 
rationibus,  cui  cum  Patre  in  unitate  Spiritus  sanctt 
est  honor  et  gloria,  in  saecula  sseculorum.  Amen. 

GAPUT  XXXVI. 

Apologia  denotationis  nostri^  subsequitur,  ijuia  fHius 
Ephrem  conira  nos  intendens  arcumt  mtsit  sogii- 
tas  :  sedsuum  forte  sentiet  arcum  pravum.  Cuique 
conversus  ipsius  gladius  non  prcestabit  auxilium  in 
die  belli. 

Post  sex  ista  capitula,  de  quibus  responsuin  reddi-. 
D  dimus,  septimum  nobis  sobjunclum  dedistis  in  prae- 
faU  villa  Nielfa,  quia  indiscussi  et  inexaminali, 
scienliaque  litlerarura  pene  ignari,  minusque  apo- 
Siolicae  praeceplioni  appropinquanles.peccatis  nosiris 
agentibus,  per  civilates  episcopi  ordinantur,  qua 
occasione  maxime  vigor  ecclesiasticus  deperiit.  Sed 
in  volumine,  quod  nuper  nobis  dedistis,  capitulo- 
rum  istorum  compositor  quaedam  alia  intermiscuit, 
adeo  ut  istud  quod  in  illis  fuerat  sepiimum,  inler 
ista  decimum  habeaiur.  Quod  sicut  intelligere  potui- 
mus,  et  illic  et  isiic  ideo  capitulum  istud  est  posi- 


585  HINCMARI  RnEMENSIS  ARGHIEPiSGOPI  5^ 

aceessimiis  :  qiiia  sicDt  dicit  Leo,  qui  babuerit  ma-  A     Haec  est  censura  capiiulorniii  eompiraloris,  qQasi 


lum  iiiitiom,  difficiie  boDum  babebit  processum,  et 
si  in  fide  suspecii  fuerimus,  qna^  fundamentum  est 
bonoram  omnium,  bona  opera  sine  fundamento 
reclo  non  stabunt,  imo  nec  bona  erunt.  Quocirca, 
sicut  sanctus  docet  Gregorius,  restat  ut  quoruin 
viu  despicitiir,  et  praidicatio  conlemnalur,  cl  cum 
paslor  per  abrupta  gradilur,  ad  praecipitium  grex 
sequatur.  Unde  necesse  est  nobis,  cunctis  scire  vo- 
lentibus  demonstrare,  quomodo  vel  qualiter,  quan- 
tum  ad  humanos  spectat  obtuius,  ad  ecclesiaslicum 
318o^<^in^ni  siccesserimus.  Et  primo  demetropo- 
lilano  Rhemorum  episcopo,  deinde  de  ipsius  dioece- 
aeos  suffraganeis.  Et  quia  non  nos  specialiter,  sed 
generaliter  omnes  capitulum  istud  tangit  episcopos» 


non  suffecerit  quod  hinc  deeernant  canones.  Unde 
dicamus  cum  Boetio  :  Meu  quam  priecipili  mria 
profundo  mens  hebetl  videlicet  islius  capiluU  com- 
pilatoris,  ut  nec  quod  dicit,  nec  etiam  seipsain  eo- 
gooscere  valeat.  Scriptum  est  enim  :  Jferfice,  tuu 
temeiipium  (Luc.  iv,  25),  et :  Ex  verbii  lui$  U  jvtdm 
(Luc,  Yix,  22).  Yideat  qualiter  isdem  ad  ordinem 
sacruro  pervenerit,  et  sic  ih  semetipso  gloriam 
tantum  habebit,  et  non  in  altero.  Yeritas  eDim 
319  dicil :  Qui  non  intrat  per  osliumin  otUe  oviiiin, 
$ed  ascendit  aliunde^  hic  fur  est  et  latro.  Ego  lun 
ostium^  per  me  si  quh  introierit  salvabitur  {Joan.  x, 
1,  19).  Gonstat  igllur,  quoniamqui  per  eum  in  ovile 
ovium  non  intrat,  id  est  ad  regimen  non  est  prA- 


eo  solo  excepto  qui  illud  dictaverat,  ne  de  nostra  ^  ^^^tus  Ecclesiae,  non  est  pastor  ovium,  sed  fur  el 


infamatione  tantummodo  videamur  sollicili,  pona- 
mus  ex  ordine  integritatem  ipsius  capituli,  et  videant 
quicunque  illud  legerint,  si  tam  monstruosam  cri» 
ininationem  generalijer  cunctis  episcopis,  civitati- 
bus,  plebibus,  archiepiscopis,  principibus  iUatam  et 
impaclam  audierint.  Textus  enim  hujus  capiluli  iste 
est :  f  Et  quia  indiscussi  el  inexaminati,  scientiae- 
que  litterarum  pene  ignari,  minusque  apostolicae 
prdeceptioni  appropinquantes,  peccatis  nostris  agen- 
tibus,  per  civitates  episcopi  ordinanlur,  qua  occa- 
sione  maxime  vigor  ecclesiasiicus  deperiit,  placuit 
iitsi  quando  alicujus  civitatis  episcopus  vocaiione 
Domini  decesserit,  a  gloriosissimis  principibus  sup- 
plicando  postuletur,  ut  canonicam  electionem  dero 


lalro,  qui  non  salvabitur,  sed  damnabitur.  Qualiler 
autem  sit  per  ostium,  viddicet  per  Ghrislum,  io- 
trandum  in  ovile.  ovium,  id  cst  ecclesiasiicum  re- 
gimen  suscipicndum,  idem  Gbristus  osliam  ovium 
via,  et  vcritas,  et  vita,  demonstrat  dicens  de  suo 
Spiritu  :  Spiritus  qui  a  Patre  procediiy  ille  vos  doa- 
bit  omnia,  et  suggeret  vobis  omnia  quwcunque  dixm 
vobis  (Joan.  xiv,  26).  Non  enim  vo$  estis  qui  ioqHi^ 
fn/ni,  sed  Spiritus  Patris  vestri  qui  loquitur  tn  tobii 
{Matih.  X,  20).  Qui  per  quos  idem  Spiritus  loculus 
est,  ut.sanctus  Leo  dicit,  adhiic  nobiscum  insuis 
coiistiiutionibus  vivunt,  quia  non  est  Deus  inoriuo- 
rum,  sed  viventium.  Ergo  qui  contra  sacros  caoch 
nes,  Spiritu  Dci  per  organa  sua  conditos,  et  toiius 


et   populo   ipsius  civitatis  perinittere  dignentur ,  C  mundi  revereniia  consccratos,  ad  Ecclesia;  regimeii 


atque  ila  ant  in  clero,  aut  in  populo,  aut  dioecesi 

certe  ipsa,  vel  si  opus  sit  in  vicinia  ipsius,  probala 

et  oiDcio  digna  persona  quaeratur,  quae  inventa  con- 

sensu  tolius  cleri  et  populi  ad  honorem  Dei  civitati 

prxflciatur.  Sed  et  si  a  servitio  piorum  principum 

nostrorum  aliquis  clericorum  venerit,  ut  alicui  ci- 

vitati  praeponatur  episcopus,  timore  casto  soUicite 

examinetur,   primum  ciijus  vitae  sit,  deinde  cujus 

acienti»,  et  vigore  ecclesiastico  sub  oculis  omoipo- 

lentis  Dei  agat  metropolitanus,  in  bac  parte  caeteris 

episcopis  sicut  Dei  ministris  adljutorium  ferentibus, 

ne  maculatse  vitae,  et  pompa   saeculi   turgidus,  et 

Simoniaca  haeresi  poHutus,  humilibns  et  mundis 

membris  Ghristi  Ecdesiseque  supponatur  episcopus.  .  .  .  - 

Nec  prxsumat  illitteraium,  et  cupiditale  illicita  cae-  ^  consuIei*c  sed  nocere,  nec  praestare  regimen  sed 


provehilur,  non  intrat  per  oslium  in  ovile,  sed 
ascendit  aliunde,  ac  per  hoc  fur  est  et  latro :  de 
qualibus  dicit  Psalmisla  Domiuo  :  Dejecisti  eot  dm 
allevarentur  {PsaL  lxxii,  18).  Gum  alievalur  enim 
dejicilur,  qui  honoribus  proficit  et  moribus  dcficit. 
De  quibus  Dominus  perprophelam  queritur  dicens : 
Ipsi  regnaverunt^  et  non  ex  me :  principes  exstiiervnt^ 
et  non  cognovi  (Ose.  viii,  4).  A  se  namque  el  non  ei 
arhilrio  summi  rectoris  regnanl,  qui  sua  cupidiiaie 
accensi,  culinen  regiminis  rapiunt  potiys  quam  asse< 
quuntur  :  quos  tamen  interuus  judcx  et  provciiii  et 
non  cognoscit,  quia  quos  permittendo  lolcral,  pro* 
fecto  per  judicium  reprobationis  ignorat,  et  in  ta- 
lium  proveclione  non  est,  ut  Leo  dicit, 


catuin,  redditurus  facti  sui  Deo  rationem,  popiilo 
praeficere.  Si  vero  necessarium  isdcm  metropolila- 
nus  viderit,  ne  tanlum  malnm  cogatur  agere,  ut 
indebito  honorem  bonis  tanium  debilum  tradat, 
instruat  populuin,  informet  Ecclesiam,  politis  adire 


augere  discrimen.  Revertatur  igitur  hic  derogator 
nosler  ad  suam  conscieptiam,  qui  contra  sacras 
regulas  ab  Ecclesia  in  qua  fuit  tonsus  et  ordinaius 
discedens,  ad  alias  provincias  convolavit,  et  cano- 
nica  excommunicationc  devinctus,  quia  verbum  Do- 


385 


DE  PRiEDESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR 


586 


fpiscopus,  non  sine  placito  Tel  lilleris  ejus  episcopi  A  »nt»  26),  audient :  Dtscediie  a  me,  netcio  qui  H/t« 

ciijus  fueral  clepicos  ordinetor,  concessa  specialiter 

Carihaginensi  Ecdesiae  nola  necessitate  licenlia.  Re- 

legat  deniiiue  sancta  fraternitas  concilia  et  decreta 

aRomanis  pontificibus  celebrata  et  promulgata, 

ttToIval  in  Graecis  regionibns  decreta  concilia,  per- 

scrutetur  in  Ilalicis,  Gallicis,  Germanicls,  Pelgicis 

provinciis  aclas  synodos,  et  videat  si  de  sob  islo 

cGelo  h^jusmodi  capijjilum  comprovincialis  quanto 

magis  generalis  synodi  obtulibus  unquam  apostolicae 

scilis  ponllfei  dederit  vel  miserii,  aui  320  quiiibel 

imperatorum  sua  sanctione  synodo  congregatae  di- 

rexeril,  vel  si  quaelibet  synodos  ediderii,  aat  si  quis- 

qiiam  episcoporum  synodo  pRBsenlare  unquam  vel 

Dsquam  pncsnmpseril.  Nos  pro  certo,  in  veritate 


Adhuc  etiam  addamus  :  Quomodo  dicere  pote- 
runt,  in  nomine  too  propbetavimus  et  in  plateis 
noslris,  scillcet  in  latitudine  nobis  commissi  populi, 
per  nos  docuisti,  qui  scientix  lumine  Ignari  duces 
sunt  caeci,  praecones  muti?  QuoJ  subsequitur  : 
€  minusque  apostolicae  praeceptloni  appropinquan- 
tes,  »  hoc  est  aperte  dlcere  :  Ideoque  Loiii  meriii 
alleni,  et  ordlnaticne  indigni.  Quod  dicit  :  c  Per 
clvilales  eplscopi  ordinanlur,  qua  occasione  ma- 
xime  vigor  ecclcsiasticus  deperiit,  >  non  per  clvita- 
tes  episcopi  ordinantur,  sed  pervasores  clvitatuin, 
321  6^  alleni  ministerii  invasores,  el  fures  ac 
latrones,  non  dicam  mercenarii  exordinantur,  per 
quos  vigor  ecclesiasticus  deperJt,  qui  ad  boc  de- 


sciat  sancU  fraternitas^  pro  nostra  speciali  injuria  ^  bueranl  praeferri  utvigor  ecclesiasticus  in  aliquo 


ista  non  diclmus,  quia  a  fratribus  noslris,  Remigio 
scilicet  venerabili  arcbiepiscopo ,  el  bonorabllibus 
ronsacerdotibus  nostris  provinciae  Lugdunensis, 
illud  conscriptum  nequaquam  fuisse  certissime  sci- 
mus  et  credimus ,  qui  omnes  illi  pene  nos  omnes 
abipsis  annis  juvenilibus  cogiioverunt,  et  scientio- 
bm  nostrara  ac  conversationem  sicut  familiares 
familiariter  dldicerunt,  et  ex  qoibus  Ecclesiis  atque 
ordinibus,  et  qualiter  ad  sbmmum  sacerdotium  si- 
inus  gratia  divina  assumpti,  sicut  de  domesUcis 
ignorare  non  poluerunt :  qualiterque  in  regimine  et 
vita  et  conversalione  et  scientia^atque  doclrina 
degamus,  lllis  occultare  nec  volumus  nec  valemus. 
)n  quibos  slcul  in  spiritalibus  viris  maximam  de 


dclapsus ,  per  ipsos  potuisset  restitui,  et  in  statu 
manens  valenlcr  constiiui.  Et  si  saiictus  Gregorius 
in  homilia  Evangelii  decima  septima,  se  unum  fa- 
ciens  de  his  quorura  praecipue  peccato  dixerat  agi 
quod  populus  illius  temporls  interlret,  de  generali 
peccalo  conquestus  esl,  non  tamen  sio  specialia 
crimina,  et  de  merilo,  et  de  insWentia  et  d«  ordi- 
natione  iliicita,  generalitatem  sacerdotum  redar- 
guit :  et  si  quosdam  tacitis  nOminibus  de  haercsi 
Simoniaca  corripuit  dicens  :  Vobis  eniin  sacerdott- 
bus  lugens  loquor,  quia  nonnullos  vcstrum  cum 
praemiis  facerc  ordinationes  agnovimus.  Cum  esset 
pontifex  primae  sedls  in  loto  terrarum  orbe,  non 
omnes  generali  invectione,  interponeiis  nonnuHos, 


...  ^ — «  «.w«,  ...  ^t. ^  r  — 

nobis  liabemus  fiduciam,  quorum  et  vitam  religio-  ^  sicut  iste  ferula  maglstrali  sine  ulla  exceptione  per- 


sam,  et  doctrinam  catholicam,  et  ordlnationem  ca- 
n^^nicam  non  ignoramus. 

Ait  cnim  capituli  istius  compositor  :  c  Quia  in- 
discussi  ct  liiexaminali,  scientiaeque  litlerarum  pene 
i^nari,  mlnusque  aposlolicae  praeceptioni  appropin- 
giianies,  peccatis  nostrls  agentibus,  per  civitates 
episcQpl  ordinantur :  qua  occasione  maxime  vigor 
ecclesi:isUcus  dcperiit.  i  In  fronie  istius  capituli 
^ocet  ejus  com|M>sitor,  non  esse  episcopos,  quos 
cpiscopos  appellavlt  diccns  :  f  Quia  indiscussi  et 
inexaminatt  ordinanlur  episcopi.  i  Nam  et  in  capi- 
tulo  primo  Carthaginensis  concilii  scriptum  est 
(conc.  iv)  :  Qm  episcopus  ordinandus  eU,  anlea  exa^ 


ceptione  percussit.  In  isiius  autem  compositoris 
capitulo  videat  lector,  quae  plebs  Domlnica  non  sit 
conculcala,  quae  civitas  non  sit  debonorata,  qnls 
cpiscopus  non  sit,  non  dicam  morsus,  sed  annuila- 
tus,  quis  prlnceps  non  reprehensus,  quis  archiepi- 
scopus  non  confutatus.  Ait  enim  :  c  Indiscussi  et 
inexaminatl ,  scientixque  litterarum  pene  ignarl, 
niinusque  apostollcae  pra:ceplioni  appropinquantes, 
per  civitates  ordinantur  episcopi.  Placuit  ut  si 
quando  alicujus  civilatis  episcopus  vocalione  Du- 
mini  decesserit,  a  gloriosissimis  prlncipibus  suppli- 
cando  postuletur  ,  *  et  reliqua  quae  prosequltur.  Ac 
si  dicat,  quia  hactenus  talia  prlncipes  non  conccs- 


mmeiur^  et  reliqua.  Unde  manifestum  est  eum  qui  ^  serunt.  Deinde  de  archiepiscopis  dicit  :  c  Si  aut 


eontra  canones  ordinalus  esse  videlur,  non  dcbere 
censeri  episcopum,  sicut  intcr  alios  Innocentius, 
<-aeleslinus,  et  Lco  dcnioiistrant.  Quod  cniin  dicit 
quia  indiscussi,  ergo  dubtum  an  sint  iide  catholici, 
vel  circa  Gdem  sint  reprobi.  Quod  dicit  inexaminati, 
igiiur  vila  et  conversatione  non  probi :  quod  dicit 
scicnliae  lilterarum  pcne  ignari,  sicut  sanclus  dicit 
Mieronymus  :  Ignoratio  Scripturarum  ignoratio  Dei 
(*st.  £t  Apostolus  :  Quiignorat  ignorabitur{l  Cor,  xiv, 
^8).  Quomodo  ergo  roediatores  vel  interventores  pro 
suis  ac  populi  peccalis  apud  Deum  habebunlur  qui 


turpiter  cupiditate  quacunque  metropolilanus  victus, 
aut  aliquo  munere  deceptus,  tantum  opus  negligen* 
ter  ct  aegrc  fuerit  exsecutus,  judicium  omnia  cer- 
nentis  Dei  se  Incurrere  non  dubitet.  Sed  et  sen- 
tenlla  ecclesiastica  noverit  se  culpandum.  » 

Ecce  quales  esse  principes  denotavit,  ecce  quales 
arcbicpiscopos  cupiditate  scilicet  viclos  el  munere 
deceplos  descripslt,  ecce  quales  episcopos  per  civi- 
lales  ordinalos  asseruit.  Legimus  in  canonibus  , 
et  sancto  Gregorio  docente  didicimus,  quia  sacri 
canones  Sinioniacam  baeresim  damnanl,  et  cos  sa- 


387 


HINGMARI  RREMENSIS  ARGUIEPfSGOPI 


S88 


pro  manus  imposUione  munus  donat  vel  acdpitf  A  dentihas  in  synodo  venerabilibas  episcopis  in  no* 


ipse  se  anaihema  efiiciu  Scimus  eoim  quod  ia 
spiriialibus  deviure  debemos,  munus  esse  a  manu, 
munus  a  lingua,  munus  ab  obsequio.  Ilnde  Dominus 
per  prophclam  dicit  :  Qtit  exculH  manui  suas  ak 
omni  muneref  iste  in  exceUis  habitabit  {Isa*  ixxiii » 
45).  Proplerea  considerandum,  secundum  admoni* 
tionem  sancii  Gregorii ,  qualis  in  regimine  erit  qui 
ad  hoc  promovetur  ul  haerettcus  fiat.  Si  tales  sunt 
principes,  si  tales  archiepiscopi,  si  taies  per  civitaies 
sunt  ordinati  episcopi ,  vae  illis  terris,  quas  taies 
non  solum  322  infructuosae  ,  verum  et  noxiae 
flculnex  non  modo  occupant,  certe  sed  opprimunt» 
Vse  peccalricibus  civilatibus,  quibus  pestes  hujus* 
modi  insident,  vae  miseris  plebibus,  qui  erroneae 


mine  Domini,  Hincmaro  Rhemensis  Eoclesi»  ardu- 
episcopo,  Wenilone  Sennense  arcbiepiscopo,  Amai< 
rico  turonense  archiepiscopo,  Theoderico  Gamara* 
cense  episcopo,  Hrothade  Suessonicaeurbis  episcopo, 
Lupo  Galalaunense  episcopo,  Immone  Noviomaf^ense 
episcopo,  Erpnino  Silvanectense  episcopo,  Yrminrri- 
do  Belvacense  episcopo,  Pardulo  Lauduneose  episco- 
po,  Hilmerado  Ambianense  ^piscopo,  Huberto  Mel- 
dense  episcopo,  Aio  Aurelianense  episcopo,  Prudeniio 
823  Trecassinae  civitalis  episcopo,  Herimanno 
Nivernense  episcopo,  Jona  Augustidunense  episcopo, 
Godelsado  Gavillonense  episcopo,  Dodoue  Andega- 
vense  cpiscopo ,  Guntberlo  Ebrocense  episcopo, 
Hildebraniio  Sagense  episcopo,  Erioino  Gonsiantix 


et  sine  pastore  iion  soluni  denlibus,  verum  et  gut-  B  urbis  episcopo,  Balirriilo  Baioceiisis  Ecclesi»  epi- 


turibus  luporum  hiantibus  sine  ullo  patent  obsla- 
Gulo,  slne  ullo  verbi  Dei  lumine  sedentes  in  tene- 
bris,  sine  pane  verbi  Dei  el  sine  relectione  spirilaiiy 
inedia  tabescentes  morti  propinquant,  et,  quod  est 
lugubrius,  sempiiernae  :  petentes  panem  parvuli,  et 
non  esl  qui  frangal  eis,  quo  abundant  etiam  merce- 
narii  in  domo  islius  tanti  Patris  qui  nos  miseros 
descripsit  episcopos  :  ita  ut  de  soia  plebe  illis  com- 
missa  i>ossimus,  si  tanien  possumus  dicere,  Beatum 
di^erunt  populum  cui  htec  sunt  (Psal,  'cxlui,  15), 
sciiicet  quae  ilie  iargitur  :  beatus  populus  cujus 
recior  sine  comparatioue  iste  est  solus.  Qui  sicut 
de  Job  nunliis  dicitur  remansit  ille  solus,  ut  nuutia- 
ret  Ecclesias  quales  non  reclores  sed  subversores 


scopo,  Heirardo  Lexoviensis  Ecclesiae  episcopo, 
Ansegaudo  Abrincatinae  urbis  episcopo,  Teulboldo 
Lingonicse  urbis  episcopo ,  Breidingo  Matiscentinm 
Ecclesiae  episcopo ,  Launo  ^quolesin.ne  civitatis 
episcopo,  Ric])oldo  Remensium  chorepiscopo.  Resi^ 
dentibus  eliam  presbyteris  et  abbalibus,  Dodone 
abbate  monasterii  sancti  Sabini ,  Lupo  abbaie 
monasterii  Beihleem  qiiod  Ferrarias  dicltur,  Ber- 
nardo  altbate  inonastefii  sancti  Benedicti  qnod 
appellatnr  Floriacus ,  Hodone  abbate  ex  monasterio 
Gorbciae,  Henrico  abbate  ex  monasterio  Gorbionis, 
Bavone  abbale  ex  monaslerio  Orbacense,  et  quam- 
plurimis  aliis  sa(;erdotibus  et  abl)alibus.  Et  asian- 
tibus    diacoiiibus ,  astanle   quoque  et  rcliquoram 


suslineat.    Sed  audiat  Douiinum    sibi   resposiden-  ^  graduum    clero.  Residente  etiam   in  medio  co^in 


tcin  qiiod  dixit  Eliae  alio  aflectu  quam  iste  liaec 
dixerit  conquerenti  :  Remansi  ego  solus.  Reliqui^ 
Dominus  iuquitf,  mihi  seplem  miilia  virorum  ,  qui 
non  curvaverunt  genu  ante  Baal  {II l  Beg.  xviii. 
49).  Quocirca  et  Doininus,  gralis  suae  inisericordiae 
sempileriix ,  plures  et  aliter  et  alios  pcr  civiutes  ha- 
bet  ordiiiatos  episcopos  et  aliier  ordinanies  archiepi- 
scupos,  talesque  principes ,  qui  sua  concessiune  a 
divinis  regulis  per  contemptum  deviare  non  sata- 
gunt.  Isloruin  composilor  capituloruin,  priini  Adani 
iilius,  scieus  se  perversa  scriplurum ,  in  praefatioue 
eorumdem  cnpitulorum  nomina  episcoporuiii  connu- 
mcravit,  volens  se  inter  ligiia  paradisi  ne  peccator 


episcoporum  glorioso  rege  Garolo,  qui  eidem  sacre 
synodo  suam  est  dignatus  exhibere  prxsenliaio, 
apud  Suessionis  civitatem,  in  monasterio  sancli 
Mcdardi  conressoris  Ghrisli,  quod  situm  est  in  sub- 
urbio  ipsius  civitatis,  in  ecclesia  qua^  est  in  bonore 
sancUe  Trinilatis  sacrata,anno  Incarnationis  Domini 
uoslri  Jesu  Ghristi  dcccuii,  anno  etiaro  jani  (licli 
principis  Karoii  xiii  Indiclione  prlnia,  vi  Kaiend. 
Maii.  Dum  quacdam  ecclesiasiica  et  pcrnecessaria 
negolia  in  eadem  synoilo  ventilaretur  et  difiinireo- 
tur,  liabilu  est  ratio  de  ordinalione  ipsius  Iliiicinari 
metropolitani  Rhemorum  episcopi  qui  quoniam  £bo, 
qui  ejusdem  sedis  archiepiscopus  fuerdt,  adbuoive- 


agnoticereinr  abscondere,  et  qiiasi  operlus  operi-  ^  bat,  dicebatur  a  quibusdam  contra  regulas  canoni- 


mento  preliosorum  lapidum,  et  condensis  frondibus 
palliatus,  ut  gloriosior  caileris  appareret  in  isto 
capilulo  se  monstravil,  sicut  el  in  illis  capiiulis,  quae 
nomine  Vaieniinte  synudi  prxnotavit,  iii  quibus  se 
ex  nomiue  quam  niaxinie  collaborasse  descripsit. 
Si  autem  generaleni  caluinniam  ,  ne  nos  inde 
perciperemus,  nobis  specialiler  irrogare  decrevit, 
iion  pro  iilius  redargiitione.  sed  pro  eorum  qui  forle 
nostros  aditus  ad  ordines  sacros  ignorant  satisfa- 
ction«,  quomodo  se  rci  veritas  habeat  cunctis  legen* 


cas  ordinatus.  Unde  ordinatorcs  ipsiiis  tale  reddidere 
respoiisum.  Theodericus  eniinGamaracensisepisco- 
piis  haec  quae  sequuntur  lil>ellum  porrigens  protulii. 
Leo,  inquit,  papa  in  decrelts  suis  ad  cpiscopos  p^r 
Gaesariensem  Mnuritaniam  constilutos ,  aul  conrnia- 
tum,  aut  ccrte  confessum  jubct  subjacore  senieniia; 
ita  dicens  (epist.  87,  cap.  2)  :  r  Adjecluoi  etiain 
iliud  est,  quod  huic  temere  subordinatus  esse  co- 
gnoscitur,  qui  iion  debuit  ordinarl  antequam  Lupi- 
cinus  in  praesenii  positus,  aut  confuiatiis,  aat  certe 


5S9 


DE  PRiEDESTINATlONE  DISSERTATIO  POSTERIOR, 


S90 


inanifesium  e&l  quia  per  8cri|>lurain  vel  lesiibus  A  accepit   sentenliam,  dlcenlibus  per  ordinem  onini'* 


debeal  accusari,  sicut  scriptum  esl  de  episcopis  el 
clericis  in  lege  Theodosiana,  iu  libro  quinlo  (cap.  5) 
seiitentiarum  Pauli  :  i  Convinci  nemo  potest  in 
judicio  sine  testibus  aut  scriptura.  »  Quia  etiam 
leges  Romanas  in  hoc  negotio  canonica  pipbet  au- 
ctorilas ,  scriptum  est  in  concilio  Toleiano  capile 
undeciino  (conc.  Toiet.  vi,  can.  i1),  ne  sine  accusa- 
lore  legilimo  quispiani  condemnelnr  :  c  Dignum 
esl  ut  vita  innocentis  324  ^^^  maculetur  pernicie 
accusantium.  Ideo  quisquis  a  quolibet  criminalur, 
lam  accusatus  quam  accusator  praesentetur,  atqne 
legam  et  canonum  sententiae  exquirantur.  i 

Ecce  nianirestum  est  quia  Icges  divinae  et  humanae 
Donnisi  aut  aperte  confessum  aut  aperte  convictum 


bas :  Sccundum  tuam  confessionem  cessa  a  mini* 
slerio.  £i  sic  coram  ipso,  jubente  ac  audiente 
synodo ,  dictatum  est  a  Jona  Aurelianeiise  episcopo 
Beli£  presbytero,  postea  Carnotensl  episcopo  ,  >ct 
prxscriptae  paginas  confessionis  ejusdem  iii  ipsa 
synodo  subscriptum  alqiie  siibjunctum  hoc  modo  : 
c  Acta  est  liaec  Ebonis  professio,  cjusque  propriae 
325  manus  subs^cripiione  roborata,  in  conventu 
syiiodali  generaiitcr  habito  apud  Tlieodonis  villain, 
anno  Incarnationis  Domini  nostri  Jesu  Christi 
DCCCxKxv,  anno  etiam  imperii  gloriosi  Caesaris  Ludo- 
vici  XXIII,  indiciione  xiii,  sub  dic  Kalendarum  iv^ 
Nonarum  Mariii.  »  Hi  sunt  episcopi,  qui  confessio- 
nem  manu  siia  propria  firmatam  audierant,  in  qua 


a<ljiidicent  vel  condemnent,  et  qualiler  accusatiis  ^  continebatur  quod  ipse  Ebo  pro  quibusdam  crinii- 


accusari  vel  convinci  debeat  designatum  est.  Nunc 
videndum  de  qiio  ordine  adjudicalorum  vel  condem- 
naioruni  Ebo  fuerit,  quem  manifestum  est  fuisse 
deposilum.  Qui  postqunm  in  ecclesia  sancti  Ste- 
phani  apud  Mediomatriciim  civilatem  ambonemcon- 
scendil,  et  se  publice  denotavit  coram  episcopis 
el  imperaloreetclero  ac  populo  qui  adfucrunt,  quo- 
nlam  eamdem  imperatorem  Ludovicum  falso  crimi- 
naiutn,  et  injuste  ab  imperiali  sede  depositum 
publicae  pcenitentiae  subdidit.  De  quibus  et  libellum 
manu  sua  subscriptum  eidem  imperatori  porrexit, 
qnem  qui  qua^sierit,  in  archivo  ipsius  Metensis 
Ecclesiae  invenire  valcbit.  Unde  etiain  accusatus 
ab  ipso  Auguslo,in  gencrali  synodo  habita  in  palatio 
Tbeodonis  villa,  inducias  petiil,  cl  secunduin  canoni- 
cam  inslitaiionem  elogit  sibi  per  coiisensum  synodi 
episcopos  judices  peccatorum  suorum,  quos  canones 
cleclos  appellant,  de  quibus  scriptum  est  in  conci- 
llo  Arricano,  cap.  63,  ut  ab^Iectis  judicibus  provo* 
cari  non  liceat,  et  dedit  libellum  synodo  manu  siia 
firmatum  haec  eadem  continentem  :  c  Ego  Ebo  indi- 
gnns  episcopus,  recognosceus  fragilitatem  meam, 
et  p(»ndera  peccatoruin  meorum ,  tesles  confessores 
meosAiulfum  videlicet  archiepiscopum,  et  Badara- 
dum  episcopum,  necnon  et  Modoinum  episcopum, 
constitui  niihi  judices  delictorum  meorum,  et  purain 
ipsisconfessionem  dedi,  quaerens  remedium  poRni- 
lendi,  et   salu^m  animac  meae,  ut  recederem  ab 


nibus,  quae  confessoribus  suis  Aiulfo  archiepisco|»o, 
Badarado  episcopo,  Mo.ioiiio  episcopo,  Achardo  epi- 
scopo,  Theoderico  episcopo,  et  Nothoni  archirpl* 
scopo  confessus  est,  nullalenns  officium  poniincale 
agere  debereL  Nam  et  ipsi  testes,  eodem  Ebone  \m* 
cente  et  coram  astante  ,  in  conspectu  omiiium  qut 
adfuerunl,  tam  episcoponim  quam  ei  caeierorum  sa- 
cerdotum,  viva  voce  teslificaii  sunt,  quia  tale  pec- 
calum  eis  confessus  fuerat,  pro  qiio  dignus  non  erat 
episcopale  ministerium  ultra  jam  agere.  Sed  et  hoc 
ipsi  testes  et  confessores  sui  intuleruni,  quia  si  idem 
peccatum  anteordinationemadmississet,  niillomoJo 
episcopus  ordinari  debuisset.  Pro  qua  re  ad  eorum 
consilium  dixit  se  idem  Ebo  coram  omnibus  ad  nii- 
nisterium  episcopale  indignum,  etabeo  recedere  de- 
bere,  et  sub  poenitentiae  modo  Dominiim  sibi  propi- 
tiuni  facere  velle.  Nam  et  episcopi,  secunduin  con- 
fessionem  ipsius  manu  sua  propria  roboralam,  ct 
testimonium  confessorum  suorum,  decreverunt  ut  a 
ministerio  recederet  ponlificali,  et  aliis  orationum 
ofOciis  et  excubiis  Domino  serviendo  eum  sibi  pro- 
pitiiim  faceret.  Haec  sunt  nomina  eorumdem  episeo- 
poriini  :  Drogo  archiepiscopus,  Hclti  archiepiscopi  s, 
Otgariiis  archiepiscopus,  Ragnoardus  archiepiscopus, 
Landranniis  archiepiscopus,  Aldricus  archii^piscopus, 
Notho  archiepiscopus,  Aiulfiis  archiepiscopus,  Rulol- 
dus  episcopus,  Jo:ias  episcopus,  Froiaiins  episcopus, 
Erchanradus  episcopus,  Raganarius  episopus,  Wlfi* 


ofiBcio  et  minislerio  pontiiicali,  quo  me  recognosco  tx  nus  episcopus,  Theodericus  episcopiis,  Acardiis  epi 


esse  indignnm,  ei  aiieniim  me  reddens  pro  reatibus 
meis,  in  quibus  peccasse  secrelo  ipsis  confessus 
sum,  eo.scilicetmodo,  ut  ipsi  sint  lestes  alio  suc- 
cedendi  et  consecrandi  subrogandique  in  loco  meo, 
qiii  digne  pneesse  el  prodesse  possit  Ecclesiae  cui 
hactenug  indignus  praefui.  Et  ut  inde  ultra  nullam 
repetiiionem  aut  interpcllationem  auctoritate  cano- 
iiica  facere  valeam,  manu  propria  mea  subscribens 
finnavi.  •]-  Ebo,  quondam  episcopus  subscripsi.  >  Hac 
scripiura  coram  synodo  prolata  atque  confirmala, 
confessus  est  ipse  viva  voce ,  et  dedii  tesies  alios 


scopiis,  Rotliadus  episcopus,  Balradus  episcopiis, 
Modoinus  episcopus.  Itcm  Theodericus  episcopus, 
^Valocharius  episcopus,  Godolricus  episcopus,  Go' 
dofridas  episcopus,  Teuimundus  episcopus,  Ermjjer- 
tus  episcopus,  Uubertus  episcopiis,  Erardus  episco- 
pus,  Albericus  episcopus,  Freculfus  episcopus,  Joan- 
nes  episcopus,  Hiideroannus  episcopus,  H.ldi  episco- 
pus,  Chrislianus  episcopus ,  Sisagulus  eptscopus. 
Item  Raganarius  episcoptis,  Crispio  episeopus,  Teut- 
gaudus  episcopiis,  Bonus  episcopus,  Favo  episcopus, 
Ado  eDisconufi.  Teutbertus  eoiscopus,  Wiladus  epi- 


391  HINGM\i\l  RIIGMENSIS  ARGinEPISGOPI  Zn 

scopo  Trcvcrensi,  Fulconi  qni  sncccssor  in   sede  A  poslulabant,  uteos  rcconciliare  ac  palliam  eistri- 


Rhemcnsi  Ebonis  fucral  (iesignatus. 

Hoc  autera  ila  veruin  csse  ut  dicimus,  eliam  qui 
Annalem  domini  Ludovici  imperatoris  bistoriam  de 
anno  dcccxxxv  J)ominicae  326  Incarnationis  revol- 
vcrit,  manifesia  leclione  comperiet.  Gxlerum,  ut 
praemisimus,  de  hujusmodi  Unius  subscriplione  pro 
omnibus,  sicut  hic  Jonas  episcopus  rognlu  omnium 
coram  omnibus  et  pro  bmnibus  manu  notarii  syuo- 
Jalis  egit,  qui  legerit  in  concilio  Africano,  cap.  52 
el  cap.  60  sufficienler  reperiet.  Quia  aulem  hujus- 
modi  libellari  confessione,  quam  sequi  debet  propriae 
manus  subscriptio,  episcopus  corporis  sive  anima^ 
infirmitale  gravalus,ut  non  debeat  vel  non  possitad 
minislcriom  sacrum  consurgere,  a  sede  episcopali 


bucredignarelur.i  Quosetiamidem  327  praBsuI,nec 
communionem  inler  clericos  dignos  esse  suscipere 
diccbat,  sed  inter  communem  populum  communi- 
candi  licentiam  lantummodo  haberent. 

Transacto  autem  decennii  tempore  post  depositio- . 
nem  ipsius  Ebonis,  convenerunt  episcopi  Rhemonim 
dioeceseos  ad  synodum  Belvacensium  civitatis,  et 
obtinuerunt  consensu  domni  €aroIi  regis  gloriosi 
quemdam  ex  dioecesi  Sennensi,  et  pacercia  Parisiaca, 
apud  archicpiscopum  et  civitatis  ipsius  episcopum , 
caclerosque  provinciae  ejusdem  coepiscopos,  Hinc- 
marum  venerabilis  monasterii  sanctorum  marlyrum 
Dionysii  sociorumque  ejus  monachum,  quem  cuin 
decrelo  canonico  cleri  et  plebis  Rhemorom  Ecclesia 


ct  sacerdotio  debeat  rcmoveri,  el  in  loco  ejus  alius  B  cidem  ir.elropoli ordinaverum  episcopum,  sicuidioj- 


subrogari  et  ordinari,  in  decretalibus  epistolis  apo- 
stolicae  sedis  pontificum  frequentissime  invenitur,  et 
beatus  Gregorius  in  suismultotiesdesignalepistolis, 
sicul  ad  Joannem  Primae-Justinianse  archiepiscopum 
dc  Paulo,  et  ad  Marianum  episcopum  Ravennatium, 
et  ad  cleriun  ac  plebem  Ariminensium,  necnon  et  ad 
Anatolium  diaconiim,  et  ad  iEthcrium  episcopum, 
atque  ad  Brunechiidem  reginam  deinOrmocpi^copo, 
et  Zosimus  de  Proculo.  1n  epistolis  quoque  Joannis 
papae  de  contumelioso  episcopo.  Sed  et  in  Gallicanis 
canonibus  de  Potamio  Braccarense  archiepiscopo, 
ct  synodo  Valenlina  evidenter  agnoscitur.  Et  de  hu- 
jusmodi  confessione  Leo  in  decretali  epistola  (epist.  1 ) 
ad  universos  episcopos  per  Gampaniam,  Samnium, 


ceseosRhemorumepiscopi  inprsefata  synodo  eviden- 
lissimis  et  regularibus  studuerunt  ostendere  doca- 
mentis  :  qiiia  ut  in  epistola  ad  clerum  et  plebeai 
consistentem  Neapoli  sanctus  dicit  Grcgorius  {iib. 
Episl.),  canonicis  est  rcgulis  conslilutum' ,  ul,  de- 
funclo  vel  sublalo  pastore,  diu  sacerdote  ciTius 
privari  non  debeai.  Gseteri  aulem  ipsius  Rbemonim 
dioeceseos  episcopi ,  si  de  canonico  habilu  nulu  di- 
vino  ad  episcopaiem  ordinem  sumus  assumpti,  de 
notis  Ecclesiis,  secundum  sacris  regulis  modum 
pr%fixum ,  sine  intervcntione  indebiti  muneris  or- 
dinati  existimus  :  et  si  de  monachica  institutione 
sunius  expeliti ,  secundum  doctrinam  beatoruni  Si- 
ricii  alque  Gelasii ,  juitaque  regulas  sanclo  Spirita 


ct  Picenum  evidenter  demonstrat,  sicut  qui  voluerit  ^  promulgatas,  ad  ordinem  cpiscopatus  cum  praeseo- 


legere  praevalebit.  Et  post  haec  omnia  isdem  Ebo 
quondain  cpiscopus  liiiellum  poenitentise  cdidit,  in 
quo  crimina  quje  confcssus  anlea  suis  judicibus  ac 
testlbus  fuerat  scripto  exposuit,  pro  quibus  se  pooni- 
lentiam  septennem  egisse  conscripsit,  et  hunc  sa- 
tisfactionis  libellum  in  Ecclcisa  Rhemensi  publice  re- 
cilavit,  quem  hactenus  diligeiilia  Rhemensis  scrinii 
inler  alia  gesla  cuslodit.  Et  hoc  modo  depositus 
apostolicam  sedem  et  papam  Sergium  adiit.  Apud 
quem,  sicut  in  Geslis  ponlificalibus  lector  quisque 
pneyalet  invenire,  ista  obtinuit.  Ita  enim  ibi  ad  lo- 
cum  scriptum  est :  c  His  igitur  pcractis,  praedictum 
poslulaveruntponlificem,  ul  omnes  primaies  Romani 
fidelitatem  ipsi  Ludovico  regi  per  sacramentum  pro-  j. 
mitierent ;  quod  prudenlissiinus  prxsul  fieri  nequa- 
quam  concessit,  et  sic  orsus  est  illis  :  Quia  si  vuliis 
domno  Lothario  magno  iiuperatori  hoc  sacramen- 
tum  ut  fuciantsolummodo,  consentio  atque  permilto. 
Nam  Ludovico  cjus  filio  ut  hoc  peragatur,  nec  ego, 
nec  nobilitas  Romanorum  consentit.  Tunc  demuin 
in  eadem  Ecclesia  sedenles  paritcr  tam  beatissimus 
pontifex,  quam  magniis  rex,  et  omnes  archiepiscopi 
atque  episcx)pi,  stantibus  reliquis  sacerdolibus,  et 


tia  et  ordinatioue  archiepiscopi  gratia  divina  perve- 
nimus.  Siculi  una  cum  eodcm  archiepiscopo  nostro 
cui  socundum  quartiim  capitulum  Nicaeni  concilii 
tirmitas  eorum  quae  gerunlur  pcr  unamquamqae 
provinciam  ut  meiropolitano  est  tributa  episcopo , 
scriplis  canonicis  demonstrare  valemus.  Sed  et  prio- 
ceps  noster,  ecclesiasticis  regulis  humiliter  sobdi- 
tus,  justis  et  rationabilibus  sacerdo  um  petitionibo 
dcvotissime  annuit,  et  ut  regulares  ac  regubiriler 
ordinentur  episcopi,  et  ministerium  suum  Deopla- 
cile  peragant,  favendo,  monendo»  et  adjuvaudo 
agit  et  ipse  satis. 

Quia  vero  scriptumest,  Ne  respondeasstulto  jusia 
stuUiiiam  suam ,  ne  similis  ei  efficiaris ,  et  mox  sub- 
scriptum  cst,  Responde  stulto  juxlastultitiamsuamt 
fie  sibi  sapiens  esse  videatur  (Prov»  xvi,  -4),  quod 
utrumque  observare  valebit,  qui  tempus,  locum, 
personam ,  causamque  secundum  rationem  ciiscreTe- 
rit ,  quiscunque  talia ,  sicut  catholicorum  doctrina 
redarguenles  supra  oslendimus,  contra  reclam  fideia 
scripsit,  contra  episcopalem  aucioritatem  lantapnc- 
sumpsit,  de  principali  dignitate  indigna  significavit, 
ponat  se  ante  se,  et  ab  ipsis  rudimentis  infantix  vias 


3» 


DE  PRJSDESTINATiONE  MSfSERTATlO  POSTEiUOR. 


5M 


tmtpitifmiumni^nfm  $t%dm,  9upiett$ auUm dif^  ksiioi  mola  esl  teresis,  qtnt  rericUi  aique  repolsa 


lert  et  remvat  in  poUerum  (Prov>  xux,  ii),  <|ueni- 
quam  ez  noniiiie  et  maiiiresu  r^reiieosione  desi- 
gnare  noa  Toliiin«s :  scieales  DominDm  significaiio- 
njbss  poUus  quam  aperlls  inveclioQiiMis  prodiUH 
rem  corripoisse,  ui  cooscius  ageret  poenitenltam* 
ideoqoe,  ol  didl  Aposlolos  :  Ne  forie  el  buic  de  qoo 
sigRiQcHMis  del  Dominus  pmitentiam  ul  resipiieat 
{U  Tim,  ff,  34),  ei  posiea  mordeat  nos  conscientia, 
secundam  Ssiomonis  ediclum  quo  prsRcipil :  Qucb  «i- 
dennt^  ittqoiens^  oeuU  tui  ne  proferas  injurgio  eito , 
ne  postee  emendare  non  postie ,  ciim  dehonestaverie 
amieum  tuum  (Proe.  xxv,  8),  Dominalim  denouro 
illam  non  volumns,  qnem  secniidun  Dominicam  jus- 
sionem  secrelo  el  cum  adbllMlis  eorriperemus ,  si 


sive  compressa  esl  aucioritale  sancli  papae  (kBlo- 
stinl,  inaianlia  l>eaii  Prosperi,  ex  diclJs  ejusdem 
Iieali  Augnstini,  et  caeterorum  catholicorum  magi- 
stronim  doctrina,  quld  a  sede  aposlolica  virisqoe 
aposlolicls  decretum  sil  de  liaeresi  semei  revicla  ac 
coiicuicaia,  de  liis  eitam  qui  eam  resuscilare  vel  ia 
ea  permanere  delegeriot,  praemissis  capitulatim  sub* 
nectere  necessarium  dignumque  censuimus 

I.  Quod,  damnaia  semei  lisresi,  contra  eam  non 
slt  poslea  di&pulaudum,  Gelasius  (Gelasii  epist.  11 
tn  prtiidp.)  in  lomo  reddendae  ralionis  Acacium  a 
sede  apostoiica  competenter  fuisse  damnatum  : 
c  Dilectissimis  fratrilMis  universis  q|>iscQpis  pcr  Dar- 
daniam  constitutis  Gelasius.  >  El  ad  locum  :  c  Stui- 


non  Uniisper  et  taniis  qiue  depingitur  for-ei  causa  B  \iihita  ,  inquit,  rcspuentes  iuanium   querelarum« 


ooiissina.  Dc  qua  siquldein  poteramos  divioas  ieges 
sic  subdendo  excepta  ndei  causa  connectere.  Sed 
superfluom  est  leges  coUigere,  com  adhoc  nemo 
personam  stodei  sigiialios  demonslrare.  Hacc  de  se- 
piiroo  isto  capitulo  coacli  nolentesqoe  respondiinus, 
non  jactando  noo  qoasi  vana  glorla  capti ,  nec  vciui 
siomaehantes  ol  bilts  «mariiudinem ,  ita  rancorein 
aniariconiraqoemiibei  digerentes.  Nec  enim  esl  cui 
Meamus  Iraaci ,  quia  sofiidt  nobis  in  hoc  negotio, 
non  solum  sineera!  conscientiae  testirooniiim ,  verum 
einoiiiia  certa  plorimorum  Odelium.  Potius  est  enim 
prxsumpiiosa  loqttenti  compatiendum ,  quam  de  im- 
paciione  biQusmodi  innoxiis  iraseendom.  Sed  xeio  ac 
Mcessitale  veritalis  et  liclei  ad  ista  resipondimus,  ne 


percurrere  vos  oportet  ab  ipsis  beatis  apostoUs,  el 
considerare  prudenter,  quoniam  Patres  no$tri,caih<>- 
lici  videlicet  doctique  pontiftceB,  io  unaquaque  ha- 
resi  quolibet  tempore  suscilala,  quidquid  pro  fide, 
pro  verltate,  pro  communione  catfaolica  atque  apo- 
stolica,  secundum  Scripturarum  tramitem  prxdica- 
lionemque  majorum  facta  semei  congregalione  san- 
xerUnt,  inconvulsum  voluerunt  deinceps  firmumque 
constare,  nec  in  eadem  causa  denuo  quae  praefixa 
fueraiit  retraclari  qualibet  receiiti  praesumptione 
pcrmiserunt.  Sapienlissime  pervidentes  quouiam  , 
si  decreta  sulubriter  cuiquam  liceret  Iterare,  nulium 
contra  siogulos  quosque  prorsus  errores  stabile  per- 
sisteretEccIesije  eonstltuium,  ac  semperiisdem  furo- 


forte  com  qoisquifi  hoc  capilulum  legeril ,  ul  de  no-  ^  ribusrecidivisoinnisintegradefioitioturbaretur.  Nam 


bis  djctom ,  ita  iHod  in  nobis  poiet  esse  completom, 
ei  stcoiinordinaie  ordinaios  ila  noscredal  in  since- 
rilaie  fidei  diibiosa  el  lisereUca  pravilate  poUutos. 
Qoapropter  reprefciensibilis  reprehensoc  noster ,  cum 
fortassis  se  a  nobis  legerit  repreiiensum ,  non  repre- 
liensionesoa  contra  nos  irascalor,  elverilatem  fidei 
pro  nostro  nomine  aspernelor ,  meraorans  apostolo- 
rum  principem,  qoia  sie  neoessitas  pro  veritalo 
£vangelii  exigebai,  a  beato  Paulo  eliamcoram  om- 
uibiis  repreliensum,  el  a  beniguo  Petro  reprebenso- 
ris  sui  episloias  in  quiiios  reprehensum  se  leg^rat 
coi!auda(as,  proiiansque  seipsiim  si  voluerii  concors, 
qui  nuiic  dicUur  dlsoors  nosler,  sic  in  seipso  gloria- 


silimitibus  jampnefixisposilarum  semel  synodalium 
regularum ,  non  cessant  elisae  pestes  resumptis  cer« 
laminiiMis  coiitra  fundamentum  sese  veritalis  atlol- 
lere,  et  simpUcia  quaeque  corda  perculere,  qoid  fie- 
rei  si  subinde  fas  esset  perfidis  inire  concilium  ^ 
com  quaelibet  Ula  manifesta  sit  veritas,  nunquam 
desit  quod  perniciosa  promat  falsitas,  etsi  ratione- 
vei  aucioriuie  deficiens,  sola  (amen  intentione  non 
cedens.  Quse  msjores  330  nostri  di?ina  inspira- 
iione  cernenies  necessario  praecaverunt  ut  contra 
unamquamque  baeresim  quod  acta  semel  synodos 
pro  fi^c,  pro  communione  el  veritate  catholica  alque 
apostolica  promulgasset,  non  sinerent  novis  posliuec 


bitur,  ei  non  in  altero,  cum  causa  sua  se  metiens.  ^  retracuiionibus  mutilari,  ne  pravis  occasio  prabe- 

retur  quae  medicinaliler  fueraot  statuta  pulsandi. » 
flinc  magnus  Leo  papa  in  epislola  per  Philoxenum 
ageniem  in  rebus  Leoni  Aogosto  direcu  (epist.  Si)  z 
«  Praenoscat  igitur,  inquiens,  pietas  tua,  venerabiiis 
impencior,  hos  quos  spondeo  dirigendos,  non  ad 
confiigendum  cum  faoslibos  fidei,  nec  ad  certandom 


329  GAPUT  xxxm 

£/911011111111  nuper  remota  koirem^  olim  ut  oslendimuSf 
in  veleribus  ioeretids  est  revicta^  quid  de  hujusmodi 
prave  sentientibus  ecdesiastica  decemat  auctoritaSy 
per  duodedm  eapilula  pramisiis  subnectere  vroeu- 
favimus^ 


De  hoc  aalem  unde  certi  somos,  et  qoae  sine  pert- 
coio  Itcet  moitis  sint  cognita  tegere  silenlio  non  va- 
iemos,  qweque  pro  ministerio  nobis  imposito  his 


conira  illos,  a  sede  apostolica  profectoros ,  quia  d« 
rebos  et  apod  Nicaeam,  et  apod  Chalcedoncm,  sicut 
Deo  placuit,  diffiniiis,  nullum  audemus  iniretracla- 


j..u:^  ....I 


■  inl       j«im«n    >Anf a 


303 


llliNCMARl  RIIEMENSIS  ARCIIIEPISCCPI 


396 


nun  sporniimis,  itn  a  rebellibus  hncrciicis  ahstinemiis,  A  unqiiam  recte  sciisisse  maiiircsUim  esl,  qiialilict  ne- 


incmoros  pnccepli  Dominici  diccntis :  NotUe  san 
civm  dare  canibws,  neque  miseriti$  margaritas  ve$tra$ 
hnte  porcos  {Malth,  Tii).  Nimis  qiiippe  indignum,  ni- 
hiisqne  injnslum  cst,  eos  ad  lil)erlatcm  disceplationis 
ndinitli,  quos  signincai  Spiiitns  sanctiis  per  prophc- 
tam  dicens :  Filii  alieni  mentiti  snnt  mihi.  Qni  etiam- 
sl  Evangdio  non  reslsicrent,  deillis  tamcn  se  esse 
monstrarcnt,  dc  qnibus  scriptnm  csl :  Deim  se  pro" 
fitcntur  seirc,  faclis  autem  neijant,  »  llem  idem  in 
cpistola  nd  Marciannm  Augiisium  (tit,  i ,  epist,  45)  : 
«  Pcr  ipsiim  Dominum  nostrnm  Jcsnm  Christnm, 
qui  rcgnivesti  i  csl  anctor  ct  rcclor,  oblestor  cl  ob- 
secro  clcincntiam  vcstrnm,  ul  in  pra^scnti  synodo 
lidem,  qiiam  l)cati  Patrcs  noslri  ah  aposlolis  sibi  ira 


cessiiale  cogenle,  novis  ausifous  qnx  fucrani  salu- 
hriter  constituta  tenierasse.  Non  antem  nos  latel, 
in  tcmpeslate  persecutionis  ArianaB  pluriiiios  iwnit. 
ftces,  de  exsiliis  pacc  reddita  respiraiites,  per  corias 
provincias  congrogatis  sceiim  fratHhiis  Ecclesi.is 
coinposuisse  lurbatas :  non  tamen  nt  illins  sjnodi 
Nicrenae  quidquid  de  lldc  et  communioHc  c-.nlKilioa 
diffiniverat  immutarcnt ,  nec  «ova  qucntquain  pro 
lapsu  damnalione  pcrcelterent :  sed  ilfiiis  tenore  de- 
ereti  nisi  resipuisset  judicare  damnaium ;  es&eique 
consequens  ut  nm  corrigeret,  damnationi  proal 
dubio  subjacerel.  >  £i  ineodem  post  aliqiiaiiu: 
Y  Qiioniam  idcm  ipse  error,  qoi  semel  est  cmn  suo 
auctore  damnalns,  in  pariicipe  qiiolibet  prava»  rom- 


dilani  prodicaniiit,  non  paiiaiiiiiii  quasi  dubiam  rc-  B  mnnionis  eflFecto  exsccratioiiem  sui  gestal  ei  |Me- 


traclari,  et  qii.^c  olim  majoruin  siint  aiictoritate  dam« 
nata,  rcdivivis  minc  non  pcrmiliatls  conatibus  cx- 
cil.iri.  I  Itcm  in  epistola  ad  Leonem  Aiignstum 
{epist,  8i) :  c  ILtc  anlom  Dci  munera  ila  deirnm 
hohis  divinilus  conferenlur,  si  de  his  qure  sunl  pric- 
stila  non  invcniamiir  ingrati,  el  lanqiiam  nulla  sint 
qiise  adepti  siimus,  contrarla  potiiis  expctamns.  Nam 
qiinR  patcfacta  sunl  qua»rere ,  qn.T  pcrfccta  siiul  re- 
irac:are,  ct  qu:e  sunt  didinita  convcllcrc,  qiiid  aliud 
est  qnam  dc  adcplis  gratiam  n^n  referre,  ct  ad  in- 
tcrdictT  arlmris  cibum  improbos  appetitus  morti- 
fcnc  cupidiiatis  cxlendcre  ? »  Itcm  in  cpsslola  ad 
synodum  Chalcedonenscm  (ep.  iO) :  i  Unde,  fratrcs 
«:tarissimi,  rcjccta  pcniliis  audacia  dispuiaudi  con- 


nam.  »  Et  ilem  in  episloia  {qn$i,  9)  ad  Eupheinium 
ConslautinopoHtanum  episcopnm :  <  Adhuc  qtisritis, 
inquit,  quando  faerit  damnains  Acaciusi  qiiasi  reTcn 
etiamsi  eum  nnllus  ante  damnassel,  non  habueriiab 
orlhodoxaeel  apostoiicseconimunionis,  cojnsprxviiri- 
cator  exstilii  et  desertor,  pariicipatione  secladi,  uc- 
nt  eiiam  quilibet,  qui  fueril  aiite  catiioliciis,  (ni- 
cunque  hseresi  communicans ,  merito  judicalar  a 
nosira  socielate  reinovendus ,  aui  in  tali  sorte  (ie* 
funcius»  inlercatiiolicoruin  noniina  nullaleiiiis  cod- 
putari.  I  Item  idem  in  Cominonilorio  cjusdem  dato 
Fausto  Magistro  et  Irenseo  fungentlbos  legationis 
officio  Constanliiiopolim ,  ad  iocum  :  f  Eupbemiiiai 
vero,  inquity  roiror  si  ignbrantiatn  suam  ipsenen 


irafiflcmdlviiiimsinspiralam,  vana  crrantiura  inli-      ^«"^spicit ,  qui  dicil  Acacium  ab  nno  non  poluisse 


detilas  conqnirscat,  ncc  liccat  dcfcndi,  qnod  non 
liccl  crcdi.  i  llnde  ct  pliir.ilitcr  decrcla  invcniuntur. 
II.  Quod  scnicl  auctore  hncrcseos  condcmnalo, 
omncs  in  eam(!em  tiscrcsim  recidenlcs  habcanlur 
dnmnati.  Item  Gelnsiiis  in  tomo  rcddcnd;c  rationis 
Acacium  a  scde  aposlolica  compctcnter  fnisse  dam- 
natiim  (in  cpist.  II  ad  Dardanos,  in  princip.)  :  i  Sed 
nnctorc  cnjnslibel  iiisanine  ac  pariter  crrore  damnalo, 
sufficerejudicarunt^utquisquealiquando  hiijiis  crro- 
ris  SSl  communicatorcxislcret,  principati  scnlcniia 
damnationls  cjus  essct  obstrictus,  quoiiiam  manifcste 
qnilibet  vcl  professione  sua  vd  communionc  {xtssct 
a<;nosci.  Et  ut  brcvitatis  causa  priora  taceamus,  qiice 


damnari.  Itane  non  p^rspicit,  secundum  fonn»ii 
synodi  Cbalcedonensis  Acacium  fuisse  damnaiun? 
Nec  iiovit  cam,  aot  sc  nosse  dissimulat ,  in  qua  oti- 
que  pcr  numerosam  sententiam  sacerdotaii)  entms 
hiijus  .auctores  constai  fuisse  damnatos,  sicut  inoos- 
quaque  ha»rcsi  a  principio  Cbrislianse  religionis,  ^ 
f^tctiim  fuissc,  ct  lieri  manifcsla  rerom  ratione  nion- 
slratur?  >  Et  Leo  in  epistola  ad  332  LeonemAo- 
guslum  (epist,  81,  inprincip,) :  c  Nanicum  faiictoft 
spiritali  studio  universam  pacem  Ecclesit^e  inaRi.itiSt 
nihilqne  sit  convcnientius  (idei  defendenilx,  <|uani 
bis  qu?B  per  omnia  instnienle  Spiritn  sanclo  irre- 
preheiisibiliter  dcfinita  sunt  inhicrcre,  ipsi  vi<i^^'i* 


d  Itgcns  fnqulsitor  (iicilc  poterit  vesiigarc,  Sabcllium  j^  mnr  bene  statnia  convellere,  et  anctoriiates  qnns 

Ecclesia  universalis  ainplexa  est,  ad  arbiliiiim  h.Tre- 

licae  pctitionis  infringere,  aiqiie  ita  nuUuin  collidcn- 
dis  Ecclcsiis  modum  poncre,  sed  data  licentiati^ 
bcllandi  dilatare  magis  quam  sopire  ccrtamina.  > 
III.  De  complicibuscommunicatorisliaercseasitnii  I 

i/)^iYi     in  Imnn    rOili!i«nrt!V»    i*«alinnic    ApariitfTI   3  StfK  J 


damnavit  synodiis,  nec  fuit  necessc  ut  ejns  scctato- 
res  postea  damnarentur,  singnlas  virilim  synodos 
celebrari  :  sed  pro  tenoro  coiisiiiuiionis  anltqoae 
cnnclos,  qui  vel  pravitatis  illius  vol  commiroionls 
exsliterepQrlicipes,  imiversalis  Ecclcsin  duxit  csse 

kAmSAo  Ai>i»  f/kmna  HAm 


K7  DE  PRiEDESTINATIONE 

scebant  in  eaJero  pr(cv»ricatione  damnatos ,  in  qna 
bodieqae  manenies  eonsLstfint.  Sed  sicut  h\  simili 
rondiiione  constriclj  compUcem  suum  non  |H>ssunt 
jndicare  non  jure  damnatum,  neqne  rei  reum  possunt 
competenter  absolvere :  sic  ilio  juste  pnevarieatore 
daiDnaio ,  isU  qaoque  pari  jncent  damnatione  pro- 
straii,  neque  nisi  resipiscentes  inde  poterunt  prorsus 
absolyi,  qula  sicut  por  untmi  scrli>enteni  eorum 
omnium  vulgala  transgressio  est  qui  in  eamdem  per- 
fidis  reciderani  actiouem,  sic  in  uno  eodemque,  qui 
pro  omnibus  scripserat,  vel  scribendo  omnium  pro- 
diderat  voionlates,  Iransgressio  est  punita  cunclo- 
rum.  I  El  ilem  idem,  in  epistola  ad  Anastasium  im- 
peniorem  {qfUt,  10) :  <  Proinde,  inquit,  sicut  non 
potest  perversitatis  commtinicatore  suscepto,  non 
pariler  perversilas  apprubari,  sic  non  potcst  refutari 
perversitas,complice  sectalore  perversilatis  admisso. 
Legibos  cerie  vestris  criminum  conscios  sectatores- 
que  ialrocinanliiim  par  judicioram  poena  constrin- 
gU.necexpers  facinoris  sesdmatur  qui,  licet  ipse 
non  fecerit,  facientes  tamen  in  familiaritatem  focdus- 
que  receperit.  Proinde  sancium  Cbalcedonensc  con- 
cilium ,  qiiod  pro  fidei  catbolicae  a!que  apostolics 
Teritaiis  communione  celebratum,  damnavit  Euty- 
clietem  deieslandi  furoris  auctorem,  non  salis  iiabuit 
nisi  ui  pariier  ejus  quoque  consortem  Dioscorum 
CKlerosqiie  percelleret.  Hoc  igilur  moilo,  sicut  in 
unaquaque  bxresi  vel  factum  seniper,  vel  fieri  non 
habelurarobiguum,  successorcs  eorum,  Timotbeum, 
Pelnim,  alque  tilterum  Antiocbenum  Pclnim  ,  non 
^iriiim  propter  singiilos  quosque  rursus  fuclo  conci- 
lio,  sed  synodi  seniei  acta  regula  consequenter  elisit. 
Quemadmodum  ergo  non  evidenter  apparet,  eliam 
funclos  simili  tenore  conslringi,  qui  eorum  commu- 
nicatores  et  complices  cxsliierunt,  atque  omnes 
oninino  a  calliolica  aiqiie  aposlolica  mcrito  com- 
munlone  discerni  ?  >  Item  ideni  in  tomo  de  aria- 
tbematis  vinculo  a  papa  Felice  innexo  Acacio, 
333  *  Sicot  eniin,  inqiiicns,  in  quanlum  est  ipse 
crror,  nunquam  error  essc  liesistit,  sic  a  scnteiitia 
nunquam  pnefixa  resolveiur,  quia  error  qui  agno- 
«iiur  ftsse  damnatus ,  eadem  quaiulia  mauet  error 
proLatur  adstrictus.  Ilaque  qui  in  eo  crrore  sunt, 
senlentia  erroris  obsiricli  sunt ,  el  quandiu  in  eo 
nianeni  nuUalenus  absoliili  sunl,  sicul  nec  ipse  in 
<l"o  sunt  crror  absolvilur.  Error  eiiim  ipse  nun- 
qunm  veniain  promeretur,  sed  qui  eo  veraciter 
<*.inieril,  atqne  ab  ejus  participatione  discedit.  Quan- 
*^»»  ergo  in  eis  est  error,  damnalionem  suam  tenet , 
nnnqunmque  resolvitur,  quia  error  sempcr  poBnain 
njereiur.  Participes  vero  ejos ,  aut  semper  sunt  et 
^'jus  poenae  participes,  si  in  eodem  perstare  non  desi- 
>JJnl,  aut  si  ab  eodem  recesserini,  quam  alieni  facli 
sunl  ab  errore,  et  ab  cjus  participatione  discreti, 
i4m  et  a  paina  cius  erunt  consequenler  alieni.  Cum 


DISSERTATIO  POSTERIOR.  5^ 

A  perstiterit.  Qul  si  errans  esse  desierit,  poena  qii» 
erranti  est  pnefixa  perpetua,  non  erranti,  id  est 
alteri  effecto  quam  cui  prsfixa  est ,  noii  solum  nou 
poiest  esse  perpetua ,  sed  nec  esse  jam  posna.  Non 
est  enim  ipse  cui  prxfixa  est  i  Item  Leo  in  epi- 
stola  ad  Pulcheriam  Augusiam  de  Euiyche  {ep.  18) : 
«  Qiii  rtim,  inquit,  videret  insipientiae  suoe  sensum 
catbolicis  auribus  dispficere,  revocare  se  a  sua  opi- 
nione  debuerai,  nec  Ua  Ecclcsix  prxsules  com- 
movere,  nt  damnationis  sententiam  mereretur  cxci- 
pere.  Quam  utique  si  in  suo  sensu  voluerit  permanero 
nuUiis  poterit  relaxare.  »  Et  item  iii  eadem  :  c  Sedis 
enim  apostolicse  moderatio  hanc  temperantiam  ser- 
vat,  ul  sevcrius  agat  cum  obduratis,  el  veniam 
cupiat  prxstare  correctis.  i 

Q  IV.  QuoJ  si  episcopi  baeresi  olim  damnatx  consen- 
serint,  vel  haeresis  communicatori  communicaverini, 
cam  eis  a  catliolicis  synodus  celebrari  noii  dcbcat, 
idem  Gelasiiis  in  pnefato  tomo  ad  universos  episcopos 
per  Dardaniam  constitutos  {episL  il)  :  f  Ponamus 
tainen,  inquit,  etiam  si  nulla  synodus  praecessisset , 
cojus  apostoiica  sedes  recte  flerct  cxsecutrix ,  com 
quibus  erat  de  Acacio  synodus  ineunda?  Nunquid 
cum  bis  qui  jam  participes  tenebantur  Acacio ,  et 
perOrientem  totum  calholicissacerdotibus  violentcr 
exclusis,  et  per  exsilia  diversa  relegatis,  socii  evi- 
deuter  existebant ,  commuiiionis  extern» ,  prius  se 
ad  b^  consorlia  iransferentes ,  quam  sedis  aposto- 
licae  scita  consulerent?  Com  quibos  ergo  erat  syno* 
dos  inconda?  Gatholici  pontifices  erant   ondique 

Q  ;am  depuisi ,  solique  remanserant  socii  perfidoruro » 
cum  quibus  jam  nec  4icebat  habere  conventum, 
dicente  psalmo  :  Non  sedi  in  concilio  vanitaiis,  et 
cumimqua  gerentibus non  introibo  {Psal. i).  Nec  eccl^ 
siastici  moris  est,  cum  his  qui  poilutam  habenl 
communlonem  permistanique  cum  perfidis  mlscere 
conciiium:  Recte  igilur  per  Ghaicedonensis  synodi 
formam ,  bujusmodi  834  pnevaricatio  repulsa  est , 
priusqoam  ad  concilium  quod  nec  opus  erat  post 
primain  synoJum,  nec  com  lalibos  haberi  licebat.  > 
Y.  £t  quia  baec  baerests  ab  apostolica  sede,  beati 
papte  Ccelesrini  aoctoritate,  instantia  sancti  Prosperi, 
sacraroni  Scripiurarum  et  orthodoxorum  magistro- 
rum  documento  olim  devicta ,  et  moderno  tempore , 
levissimorum  et  pene  nullius  momenti  vel  scienti» 

D  non  dicam  auctorltatis  virorum  est  remota ,  quid  de 
removentibus  et  qoasi  frigidos  cineres  in  soos  oeolos 
resufilantibus  agi  conveniat,  idem  sanctus  Gelasios 
in  pnefato  Gommonitorio  legatis  apostolicae  sedis 
ConstantinopOlim  destinatis  tradito  ila  dicit  :  c  Sc- 
cunduin  forinam ,  inquiens ,  synodi  Chalcedonensis 
Acaciuin  constai  fuisse  damnatum,  sicnt  in  utiaqoa- 
que  IhTrcsi,  a  principlo  Christiante  rcligionis,  et 
facium  fuisse,  et  fieri  manifesia  ratione  inonstratur, 
decessoremque  ineum  exseculorem   fiiisse  veteris 


m  UtMCMARI  RHiCMENSIS  ARCmEPfSCOPl  400 

liea  commtiniono  dUcemat.  Acacius  qutppe  non  fiiii  A  Uene  movisii,  qtii  te  siiper  faniltimii  mm  ¥eluC  fule- 


novi  vel  proprii  invenlor  erroris ,  ul  in  eum  iiova 
scila  prodirent,  sed  alieno  facinori  sua  communione 
SjB  miscuit.  liaque  necesse  est  ut  in  illam  reciileret 
justa  lance  senlentiain,  quam  cum  suis  successoribus 
pcr  convenientiam  synodalem  susceperat  auctor  en-o- 
ris.  I  Hinc  el  sanctiis  Leo  universis  opiscopis  per 
diversas  provincias  constitutis  inciilcat  (epist,  2, 
ejin$c(tpis  Jtatia)  dicens  ad  locuro  :  c  Aliter  eniifi ; 
inquit,  nobis  comroissos  regere  non  possumus,  nisi 
hos  qiii  sunt  perditores  ei  perditi  zelo  fidei  Doiui- 
tuesa  perscquamur,  et  a  sanis  menlibus,  ne  pestis 
haec  laliiis  divulgetur,  severitale  qua  possumus  ab- 
scidamus.  Undebortor  dilectionem  vestram,  obtestor 
et  moneo,  ut  qua  debetis^t  potesiis  soUicitudine 


iein  pnidentemque  servutn  periBiserat  anie  ceustiiui. 
Periit  tibi  liiiJQs  vice  oflicii  beaiiludo  promissji,  qiii 
non  stduui  non  das  cibum  in  tem|K>re,  venin  etiaiu 
veneno  iiificis  quos  iile  suo  sanguine  ei^iio  m«irte 
qii;esiviu  i  Et  iiem  in  epistola  ad  Conslaniiiiopoli- 
Uiiios  {epi$i.  i,  CflBlesUni)  :  c  Andiat  Ezcehielcm,  ei 
quid  sibi  immineai  recognoscat:  Exiemd&m^  iuquit, 
mtfttum  mam  $uper  pr^phetM^  qui  videni  mendacia^ 
el  toqMUHiur  vana.  Non  in  popuUmei  enmi  dmtpttna, 
neque  wi  scripinra  domus  Urael  uriheniurt  et  in  /^ 
ram  Itrael  non  ifUrabunl,  quia  populum  meum  eedn- 
xcrunt  {Ezeck.  xiii,  9).  >  EtJteiii-:  c  Seoiper  eiMm 
abscidendlsunt  biijusmodi,  qiti  coDiurbanies  aniimim 
populi  Cbristiani,  ei  pro  arljitrio  suo  Evangeiia  ever- 


vigiletis  ad  iavestigandos  eos,  nec  ubi  occultatidi  se  g  tentes,  Deo  fructificaise  non  possmii;  «%t  eoleiida  esi 


reperiant  facullatem.  Ui  enim  liabebit  a  Deo  ingens 
remunerationis  pra^mium,  qui  diligentius  quod  ad 
sahitem  commissae  sibi.plebis  proficiat  fuerit  «xse- 
Gntus,  ila  aote  tribunai  Domini  de  reatit  iiegligentise 
se  non  potei'it  excusare ,  quicunque  piebem  suani 
contra  sacrilegae  persuasionis  auctores  noluerit  cu- 
siodire.  >  Hinc  sanctus  Ambrosius  iii  tractatu  epi- 
stol»  ad  Galaus  {cap,  i)  :  <  Tam,  inquit,  firmuin  ei 
vcrumEvangelium  quod eis prsedicaverai asserit,  ut 
eiiam  seipsos,  id  esta^stolos,  siimmutaii  fbrte  aliier 
pracdicarent^non  audiri  doceret,quorum  utique  fania, 
qiiod  essent  apostoli  Chrisii ,  peragraverat  omnem 
locum.  Autsi  forte  diaboliis ,  angeium  Dei^e  iingens 
iH  facilet|)OSbit  audtri,  de  oodUs  appai^erei  coulra  toc 


vhiea  qu»  jus  possessoris  agnoscaU  •  £t  itetii :  %  Hi 
omnes  iu  nostra  commuiiioiie  ei  fueniBi  et  liucttsque 
perdurant,  quia  nenunem  vel  dejicere  vel  removere 
potei*ai,  qui  prxdicans  talia  tilubabaU  »  £i  iteni  ; 
c  Est  ialis  frequenter  pietas,  ex  qua  nascitur  iiiipie- 
tas.  cum  vinceiHe  caixiis  ancH^tu  charitaii  illi  qae 
Deus  est  cbaiiias  prxpoitalur  corporaiis.  ■ 

Uiiic  et  saiicius  Ambrosius  in  psalmo  cxviu  dicit : 
€  Est  ergo  justa  misericordia,  sed  est  etiam  iDJiisu 
miserlcordia.  Denique  in  lege  scripium  est  <Ie  quo- 
dam  :  Non  misereberis  Ulius  (DeuL  xix).  £i  in  UbKs 
Regnorum  legilur  quia  Saul  propterea  contraxit  of- 
fensam,  quia  miseratus  est  Agag  hostium  i-egeiti, 
quem  prohibuerai  sentenlia  diviua  servari(/  He$, 


praedicans,  scirciur  csse  contrarium ,  et  aboimnatio  C  ^^)*  ^^  siquis  lalronis  iiiiis  deprecantibus  motiis» 


habereiur.  Si  ergo  aposteios  Christi ,  quoruiu  iam 
pr^ciara  opinio  in  sigiiisetprodigiis  eraifaciendis,et 
angelum  de  cttto^^uem^iossitspiritaiis  ratio  commen- 
dare,  335  aliier  docenles  qiiam  ab  apostolo  Paulo 
docti  erant  anatbematizari  praecepit ,  quanlo  roagis 
quos  nulium  testimoiiium  ad  seducendtim  poiest 
commendare  ?  i  lieiii  in  epistola  Coelestini  ad  Nesto- 
rium  (Coelettitti  epist.  5) :  «  Si  quasi  iiota  cootemnis, 
InteUige  te  inexcusabitem  fore,  cum  a  te  commissi 
iibi  talenti  qusesierii  iUe  rationein,  qui  pcr  iios  de 
lioc  sancio  foenore  suum  lucrum  semper  exspectaU 
Aspice  qiKC  pcena  illum  maneat  qui  abscoiidii  acce- 
ptum,  qui  integnun  certe  resiituit  quod  aocepit. 
Unde  evidenier  adverie,  qnod  sii  ei  quale  periculnm 


et  lacrymis  conjugis  ^us  iullexus,  absoWeuduui  pu- 
let,  cui  adbiic  latrociuandi  aspirei  affertus ,  noune 
innoeenlcs  tradet  exilio,  qui  liberat  multoruui  exilia 
536  cogitauteni?  Cerie  si  gladiuin  reprimit^  viutla 
dissoivit,  laxat  exsilium,  cur  latrocinanili  qua  poiest 
clemeuiiore  via  non  eripil  facultaiem,  qui  vokuiiaieiu 
extorquere  iion  potuil  ?  Deinde  inler  duos »  hoc  &i 
accusalorem  et  rcum ,  pari  peWculo  de  capiie.  deeer- 
neulesy  aiterum  si  iion  probassei,  alierum  si  esset 
ab  accusatore  conviclus ,  non  id  quod  j«siiti3e  est 
judex  seqiiaiur,  sed  dum  miseretur  rei,  damnel  pro- 
baniein^  aut  dum  accusatori  iavet  qiii  j>rob:ire  uefi 
possil,  addicat  inuoxium.  Non  potest  igiiur  ha^  did 
jiista  raisericordia.  In  ipsa  Ecclesia^  ubi  maxime  mi- 


iiec  hoc  quod  acceperis  reddidisse.  An  tu  Domino  ^  sereri  decet,  teneri  quam  maxime  debei  forma  jusii- 


dicturus  es  :  Uuos  dedisti  mihi  custodivi^Cum  sie 
scitidi  in  partes  audiamus  ejus  Ecclesiaro,  quatxmr 
scientia  vivis  pene  ab  omnibus  in  bac  civitate  deser- 
uis?  optaverain  eos  tunc  fuisse  tam  cautos,  qiiam 
nunc  sunt  cum  sibi  desiderant  subveniri.  >  Et  itein  : 
c  Itaque  quainvis  etiani  frater-Cyrillus  secundis  ie 
episiolis  suis  asseral  esse  conveiiium,  intelligas  volo, 
post  primam  et  secundam  ilhus  el  hanc  correptio- 
nAm  iiAsLram.  nuam  conslat  esseiam  teriiam,  ab 


tiae,  ne  quis  a  consortio  commuoionis  atistentas, 
brevi  laciymula  atque  ad  tempus  parau,  TeltMiam 
uberioribus  fletibus  commuiiionem ,  qvam  pluriniis 
debet  postulare  temporibus ,  faciliiati  saoerdotis  ex- 
torqueal.  Nonne  cum  uni  indulget  indigno,  pilurinies 
iacii  ad  prolapsioms  conUgium  provocari?  Faciliias 
enim  veniae  inceniivum  tribuit  delinquendi.  Iloc  co 
dtctum  est ,  ui  sciamus  ,  secuudum  verbum  Dei,  se- 
cundum  rationem,  dispensandam  esse  miserioordiaiu 


401  DE  PRi£DESTlN/kT10NE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  m 

meniis  lcgat  qaod  renroaperiendom  fiaii»  nonne  ig(a  A  Ucolo  quo  supra  {lege  6)).  c  Grca  lios  aoteni  roskximft 


iuiiiilis  niisericordia  esi^  st  pwpier  breTeiniiiciiioiiis 
vel  exusiioDis  dolo/em  corpusonme  Ubescat,  vit« 
usus  ijiiereat?  Recleigitur  et  saeerdos  vulniis  gra?e» 
oe  lalius  scrpat,.  a  toto  corporcEcclesiaequasi  bonus 
medicus  debet.  abscidere,  et  prodere  virus  crinmns 
^uad  laiet,  non  fovere»  ne  dum  unuoi  eu-lndenduin 
Doa  puta! ,  plures  faciat  dignos  qMOs  exciudat  ab 
Ecdesta.  Jiire  ergo  Apostolus  diviao  nos  bortatur 
cxemplo  dicens  :  Yide  erqo  (utmtatem.  et  eeveriialem 
Dr  [Rom.  xi).  In  eos.  quidem  qui  ceci()priint  scve- 
rilaicni,  in  te  aulem  boniiatem  si  perniaii«eris  in 
iioiiiiate.  Ostendens  ludasorum  populum  jitre  esse  a 
corpore  Ecclesias  separatnm,  ne  perfidix  virns.eoa- 
tjoiioaret  Ecdesiam  :  populum  autem  geatium  bo- 


^exeroenda  oommotid  est,  qui  pravis  soasienibus  ^ 
venerabilis  papae  sese  communione  suspeiidunt, 
quorum  scbismate  plebs  etiam  reliqua  vitiatur.  His 
conventione  prae^inissa  viginti  dierum  oondonamus 
indueias»  inlra  qoos  nisi  ad  communionis  rediertiit 
unitatem,  expulsi  oaque  ad  cenlesimuro  lapklenr 
solitudine  quam  eligunl  maeerentur.  »  Et  iteui  in 
tescriplo  Uialcedonensis  synodr  dato  PaUadio  prae* 
fecto  prsetorii  :  c  Si  qiii,  inquit,  htijas  de  cxtero  sa- 
crilegii.  sectalores  quibuscunque  locis  poluerint  re- 
perm,  aut  de  praviiate  damnala  aiiquem  rtirsus 
proferre  sermonein,  a  quocunque  correpti  ad  coin- 
pelentem  judicero  pertrabantur  rqtios  sive  clericiis 
fuerit,  sive  loicns,  deferendi  habeat  potestalcm,  ci 


uiuie  Domint  receptom,.  et  oltedicntiae  inuuerc  glo-  B  sine  praesertptione  aUqii»  penirgendi.  Hos  ergo  rc- 


riari.  Jiire  igitur  buic  divijia  bonitas  suffragatur,  qui 
in  divina  bonitate  permaneat :  si  vero  el  ipse  desci- 
wat,  pro  criminis  sui  qiialitate  damnabitur.  Qiia 
gntia  Deus  el  kix.  et  ignis  esse  describitnr,.  ut  in 
tenebris.ainbiilanti  luceat  qnasi  lumen,  ne  diutius 
possiterraret|ui  quaerithiminisclarilalem.  Ei  a^ilen 
qui  multa  fuecit  operatus,  quae  manere  non  debeanl 
sed  ardere^igiiis  e:t  DoniinuSt  ut  operis.nostri  fenom 
stjpulaiiique  coasumat,  atque  uUli  noa  facial  saLvos 
ileiriniento.  k 

Quia  etiamsacris  canonibus  caalum  esse  dignosci- 
tur.docente  Toletano  concilio,  utin  r^busnecossariis 
legum  etcanonum  exquirantur  sententia^,  poncudum 
est  quid  in  xvi  libro  Xlieodosiano  siib  tiliiio^  De  fide  ca* 


pertos  a  quibusciinque  jnbetRus  corripl,  deductosqae 
ad  audientiam  publicam  promiseue  ab  omnibus  ae*^ 
cusari :  ita  ut  probalionem  convicti  crimtnis  stylas 
publicas  inseqfiatur,  ipsis  inexorati  exsiiii  deporta- 
tioiie  daninatis.  >  Ct  iiem  in  libro  decimo  seibto 
Tlteodosianae  legis  capite  quarto  (/ti.  v,  tege  i) : 
€  Priviiegia  qiiae  contemplatione  religioiiis  indulta 
sunt,  calholicae  tantuin  legis  observatorilms  pn^ 
desse  oportei.  Hxreticos  autem  atque  scbismaticos, 
non  solum  ab  bis  privilegiis  alienos  esse  voiuinos» 
sed  etiam  diversis  rouneribns  constringi  et  sulijtci.  » 
Et  item  de  haereticis  omnibus  {lit,  yjege  60),  quoiHtm 
et  crrarem  exsecraniur  et  nomen,  boc  est  de  Kuiia* 
mianis,  Arianis,  Macedonianis,  cxterisque  omnibas 


iholicairoperaioresGratianus,VaIcntinianiiset  Theo- C  q^oruni  sectas  piissiinae  sanctioiii  i»del  inserere; 


dasius  Angusti  edicto  ad  popiilum  iirbis  Constantinopo- 
leos33|7  decreverunt  {Cod.  Theo^\le  fide  cathotica 
<.l).dicentes  ad  locum  :.c  Uanclegem  sequenlesChri- 
stiaiionim  catbolicorum  iioincn  jubetnus  aniplecti, 
reliquos  vera  demenles  uesanosque  juilicantcs,  ha;- 
neiiri  dogmatia  infamiam  siislinere,  nec  conciliabiila 
eonun  Ecclesianim  noinen  accipere,  divina  priiimin 
Tindicta,  post  etiain  inotus  nostri,  quem  ex  coeiesti 
arbitrio  sumpseriniiis,  ultione  plectendos.  %  Itemi  in 
eodein  libro  {tit.  iv,  leg.  i),  sub  tilulo,  De  his  qui 
siiper  rcligtone  conienduttt :  c  linperatores  Vnionti* 
liianus,  Theodosiiis»  et  Arcadius  Aiigusii  Tatiano 
pnefecto  praetom.  Kulli  egressus.ad  puhlicum  di^ 
scegtandi  de  isligione,  vel  tractandi,  velconsilii  ali- 


quibus  cunctis  diversa  sunt  nomina»  sed  oua  perfidia^ 
illa  praecipimus  debere  338  servari»  qua^  dtvi  avus 
et  pater  nostrae  clementiae  coiistiiuenint,  scituris 
oniversis  quod  si  in  eodem  furore  permanserint,  iu- 
terminaiio  pcenae  erunt  obnoxii.  i  itein  in  iinperiali 
epislola  ad  Aurelium  Garthagineiisem  episcopum  : 
€  Recenii  qiioque  sanclione  deerevimtis,  ut  si  quis 
eos  in  quacunque  provinciariim  parte  latiiaie  non 
nesciens,.autpropellere  aut  prodere-distolisset ;  pra^* 
scripue  pa^nas  velul  particeps  subjaceret.  Praecipuo 
tamen  quorumdan»  episcoporum  pcrtinaciam  corri" 
gendam,  qui  pravas  eorum  dispiitationes  vel  tacita 
consensu  astruunt,  Vvl  publica  opptignatione  uondC'* 
slruunt.  Rcligio  itaque  tiia  coinpeieutdms  scriptis 


qaid  defereodi  nalescat  occasio*.£t  si  qiiis  postbac  ^  uoivecsos  faciat  admoneri,  scituros  dlOinitione  san« 


I  gravi  atqiie  damnabili  contra  huJMsmodi  legem 
veniendunt  esse  crediderit,  vel  insistere  inotu  pe- 
stUene  perseverationis  audebit,  compeienti  pcena  et 
digno  supplicio.  coerceatur.  i  Item  in  eodein  iibro 
(tt/.  V,  teg.  6)  sab  iitnlo,  De  haereticis  :  <  linpera- 
iores  Gratianus».  Valeniiniamis,  et  Theodosius  Au- 
gnsti  Euiropio  praefeoto  praetorij.  NuUus  haereticis 


ctimonii  iui  hanc  sibi  difllnitionem  esse  scriptam,  ut 
quicunque  damnationi  supra  roemoralorum  quo  pa- 
leat  mens  pura  siibscribere  impla  abstinaiione  ne- 
glexerlttl».  episcQpato&  amisstone  mulciaii,  inierdicta 
in  perpetuiun  eipuisi  civilaiibus  commiuiione  pri* 
ventur.  n  £i  sancta  synodus  Cbalceiionensis.(octioiie 
5) :  c  His  igitur,  uiquit,  a|  nobis  uadiq^ie  cum  omni 


«lAtSKAMAlSMM 


nxilAi.    AMjl.riAlitt     AAOra^ 


K» 


fllNCMAIU  RHEMENSIS  ARGIIIEPISGOPL 


404 


cognoscendam  se  converterc  Teritalem,  ex  ritupa- A  ciose  indigneqae  praesedit ,  catliolicnm  abbaicm  jn- 


f ano»  sive  Judaico,  vel  qualicunque  haeretico,  eos  si 
quidem  episcopi  sive  clerici  sunt,  alienos  esse  epi- 
scopos  ab  episcopatUy  et  clerioos  a  clero.  Quod  si 
monachl  vel  laici  fuerint,  anatbeniaiiznn.  > 

Yideant  isii,  qnt  non  solum  symbola  vel  colla- 
liones  in  convenlibus  verbo  iraciani,  sed  eliam  II- 
brorum  compositlones  et  capitula  quasi  synodalia 
conscribunt,  et  pro  veritatc  simplicibus  tenenda 
contradunt,  utrum  ab  bac  damnalione  excepti  esso 
praevaleant.  Nam  symbolum  et  apostoli  primiira 
scripserunt.ct  Nicaena  synodus,  etEpheslna,  et  Con- 
stantinopolitana,  et  Cbalcedonensis,  et  capterae  qune- 
que  universales  synodi  eonscnpseriint,  sed  non 
«lind,  quia  non  discors  a  verilnte  exstat  syinbolum. 


bete  prarponi ,  qui  illam  servorum  Dei  congregalio- 
nem,  et  a  pravo  doginate  iiberare,  et  Snstitutis  ve- 
ritatis  possit  iinbuerc.  >  Itera  idem  in  epistola  ad 
Leonem  Augustum  (ep.l5) :  c  Sacerdoialem  namqnc 
et  aposiolicum  tuse  pietatis  antimim  ctiam  hoc  m»- 
lum  ad  justitiam  uUionis  debet  acccndere,  quoil 
Constanttnopolilande  Ecck^siae  puritntem  pcslilenter 
obscurat :  in  qna  inveniuntur  elcricl  quidam  bxrc- 
llcorum  sensui  consonantes,  el  inlra  fpsa  calliolico- 
nim  viscera  asseriionibus  snis  h:vreiiconim  pimein 
adjuvanies.  In  quibus  dcturi)andis ,  si  fraier  rncns 
Anatoliiis  Constantinopolitnnus  eptscopns  cnm  nimls 
benigne  ptircil  segnior  inveiiitur,  (ligiiamini  pro  li.ic 
vesira  etitini  i$tam  Ecclesise  prsesfare  medicinam, 


Unde  quidquid    sytnbolice  conscribilur  a  veiil:ilc6ut   tales  non    solum    ab   ordine  elericalus,    seil 


alieuum,  aliud  quam  calhoiica  scripserii  Ecclesia 
est  syiulmlum,  analhemate  cum  conscribeiiiibus 
digDum,  et  legibus  pnbUcis  perccUendum.  Unde  Mar- 
cianus  impcraior  in  edicto  ad  Palladium  dicit  : 
€  Oportet,  inquit,  ul  sil  numerosa  soveritas  snnciio- 
nuni,  ubivst  iicenlia  crebra  culparum.  Cuslodiend» 
pra*terea  orlhodox»  iidei  cura  tanlo  a  serenilaie 
mca  adhiben  iinpensior  dobel,  qunnlo  res  humanas 
divina  praeceduni.  >  Et  ad  lorum,  de  ha^reiicis :  <  Non 
liabeantpoiestatem  faciendi  leslamenium,etconiIen- 
da!  uUimae  volunialis ,  neqiic  id  capianl  qiiod  ipsis  ex 
lesiamento  ciijusquam  fuerit  dercliclum.  niiiil  etiam 
ec  donalionealiqua  conscquaiiiur.  Scd  si  qnid  in  ipsos 
"vel  liberalitaie  viveniis,  vel  morienlis  fucril  voliin- 
lale  collaturo,  id  ftsco  uoslro  proiiniis  addicalur. 
339  ipsi  vero  in  nullos  aliqiiid  e\  racuUntibus  snis 
«ionationis  tilulo  ei  jure  transfiindani.  Episcopos 
quoquc,  vel  presbyteros,  aliosqtie  clericos,  illis 
creareet  liabere  non  liceal,  >  et  reliqua  qu»  ibidem 
sufficienter  leclor  poterit  invenire.  El  qnia  his 
Cbristianis  Chrisiianorum  impernlonim  legihus  ca- 
tholica  faveal  inater  Ecclesia ,  el  sanclus  dcinonsiral 
Gelasius  in  decreto  ad  Sicilienses  episcopos  {Geta^ 
iiw«,  ep.  7j,  ita  ad  locuin  dicens  :  t  Qiiia  el  filiorum 
nostronim  principum  ita  emnnavit  aucioriias.  >  Et 
sanctus  Gregorius  muUolies  in  Commonitoriis  (lib. 
xr,  epiit.  hii)  ad  Joannem  derensorein  cunlem  in 
liispaniam  ,  qu»  commonitoria  ex  inlcgro  de  impc- 


eliatn  ab  urbls  habilalione  pellantur,  ne  ultcrias 
sancli  Dei  populi  perversonini  hominum  conkig.o 
poUuantur.  >  Et  iiem  in  epislola  ad  Aquileien^ein 
episcopiim  {ep.  3)  :  t  Non  aulein  dubitet  dilectio  tua 
nos,  si  qitod  non  ari>itramur  neglecia  fuerint  qvsc 
pi-o  custodia  canonum  el  pi*o  fidei  integrilalc  decer- 
nimus,  vehemeiiiius  commovendos ,  qiiia  inferiorum 
ordinum  culpne  ad  nullos  magis  referendsc  sunt, 
quam  ad  dcsidcs  negligenlesque  reclores ,  qui  roul- 
tnm  sonpe  nulriunt  peslileniiam ,  duni  auslcriorcm 
dissimulnni  adhibere  inedicinam.  >  Ei  in  epistola  ad 
Titribiiim  Asturicenscin  episcopiim  :  <  Qnoniam  qui 
alios  ab  crrore  non  revocat ,  serpsum  errare  dcmon- 
strnt  {ep.  95).  >  Et  sanctus  Innocentius  in  epistola 
ad  syno;Ium  Milcvilannin  {ep.  53  ,  $ub  finem)  :  c  Ab- 
scidendi  enim  siint  34*0  <I<'^  "^^  conturbant,  et 
vobint  convertcrc  Evangelium  Chrisii.  Simul  auiem 
pr<rcipimus ,  ui  quicunque  id  pertinacla  simili  de- 
fensare  nituntur,  pnr  hos  vindicia  constringat.  Kon 
soluin  atitein  qui  raciunt ,  sed  etiam  qui  consentiunt 
facientlbus :  quia  non  inultum  interesse  arbiiror  inier 
committcntis  animitin  ei  conseniicMtis  f^ivorem. 
Addo  ct  amplius  :  Pijrumqiie  dediscil  errare,  cui 
netno  consentit  :  (luin  ui  Leo  in  epistola  ad  Analo- 
lium  dicil :  Sicnl  in  m.Hn  suasionedelinquitur,  ita  tt 
in  m:dn  consensione  pcccaiui*.  > 

YI.  Poneiidum  clinm  disjnum  diiximusquid  de  ha- 
jiismo  li  prave  sciemibus  legcs  dcceriianl  ecclesiJi- 


rialibtis  conlexuit  legibus,  quas  ccclestasticas  judi-  f.  sric;e.ScriplumeslcniininconstituiioiieSynodiChat- 


caviu  >  Et  magnus  Leo  papn  in  epistola  ad  universos 
episcopos  per  dlversas  provincias  conslitulos  :  c  Ali- 
qilanti,  inquiens,  qui  ita  sc  demerscrunt,  ut  nullnm 
liis  auxilianiis  iiossilremedium  subvenire,  subdili  le- 
glbus,  secundum  Christuinorum  principum  constiiuia, 
nc  sanctum  gregem  sua  cotitagione  polluercnt ,  per 
pnblicos  judices  perpeiuo  siint  exsilio  relcgati.  > 
Et  iteia  idem  in  epistohi  ad  Pulclieriam  Aiigiislnni 
{ep.  47)  :  €  De  Euiyche  aiitem    totiits  scandali   et 


ccdoncnsis  {Aciione  v,  Chtiked.)  ila  :  <  x\ctiiis  ar- 
chiiliaconus  Conslaniinopolilnnus  nov:e  Romie  reci- 
lavit  :  Sar.cta  et  ningiia  univcrsalis  synodus,  qux 
secundum  gratiam  ei  sanciiones  piorum  Chrisitano- 
rumqttc  imperaiornm  Valentiniani  el  Marciani  Au- 
gusiorutn  ,  congregaia  est  apud  Chafcedonem  meiro- 
polim  Blthyuiae  provincia;  in  mnrlyrio  sanctas  mar- 
lyris  Euphemia;,  sialuit  subter  adncxa.  bominus  ct 
Salvalor  noster  Christus  iiotilintn  fidci  coiihrmans 

diGfintilic  cnie    «»it  •    P/i/»*m    %ni*nm    tln    v/ifiit     nafflA 


^05  DK  PRJSDESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  405 

cc  soilicituJiiic  a  i:obis  ^liniuilis,  slaluil  saucla  ei  A  ad  Pulcheriain  Augnslam'  (V  Eniycljc  li«rcsis  aii- 

ctorc  (epist.   15  in  fme)  \  i-  Si   fpse,  hiqnii,  qui  in 


universalis  syiio\\«s,  allorain  ndem  nulli  Ucere  pro- 
forre,  aut  conscribere,  aiit  eoniponere,  aul  docere 
aliier.  Eos  liulem  qui  ausi  sunl  componere  fidem  al- 
teraffl,aui  proierre  aut  docere,  aul  iradere  allcrum 
syinDobim  volcnlihus  velconverti,  vel  cx  genlilibus 
a.r  co^nitlonem  veritalis  venirc,  veicx  Judxis,  vcl 
iK-eresi  qnactmqoe ,  si  quidem  cpiscopi  fuerint  aut 
clftrici.  alienos  cssc  episcopos  ab  episcopatu,  et 
cloricos  a  cloro  :  si  vero  monachi  aut  iaici  fucrint, 
anatbematizari.  Nec  se  pntent  alienos  ab  hac  esse 
senleniia,  qui  synibolo,  iJ  cst  collatioiii  sauctaj 
caihoiicaj  ct  apostolicaj  Ecciosije,  cx  saicUirum 
Scripturarum  auctoritaie ,  et  orthodoxorum  magi- 
sirorum  doctrina,  ad  credeodum  ct  tcnendum  aU|ue 


hane  teiitalionem  incidit  resipiscit,  ita  ut  qiiOvl 
inale  senscrat  prupria  vocc  et  subscripiione  condem- 
net,  communio  iili  sni  ordinis  reformctur,  Qxod 
etiam  fratri  et  cocpiscopo  meo  Flaviano  me  cle- 
meotiu  vestra  scripsissc  coguoscnt,  cl  Iiis  quos  inisi» 
mus  deiegasse,  ul  venia  concedalur  si  cnor  abole>' 
tur.  >  Et  in  cpistola  ad  Constantinopoliianjs  (epist^ 
25)  :  f  Nec  quisqiinm  sibi  audcat  de  sacerdotal 
ordinc  blandiri,  qiii  polucrit  iu  exsecrandi  sensus 
inipictate  convinci.  Nam  si  vix  in  laicis  lclerabitis 
videlur  iuscitia,  quanlo  magis  in  eis  q^.ii  prx^suiit 
nec  excusalione  est  digna,  nec  veuia,  ma\iii)C  cum 
etiam  defendere  pcrversaruin  opinionuin  comnic:t(u 


doceiidum  prolatae,  contradiccre  non  verenlur.  >  B  praesumuiit,  et  in  consciis.im  suum  aiit  orrorc  aiit 

liera  io  prxfalo  concilio  Chaicedonensi  (canone  4 

synodi)  capitc  tertio,  scriptum  est: «  Qui  vere  el  sin- 

core  singularcm  sectantur  vitam  competcnter  hono- 

n^ntur.  Qiioniam  vero  quidain  utentes  habitu  mona- 

chi  ecclesiastica  negoiia  civiliaque  conturbant.  >  Et 

post  pauca  :  t  Monachos  tero  pcr  nnanuiuamqiic 

civitatem  aot  regioneui  subjoctos  esse  episcopo,  et 

quielemdiligere,  ci  inicnios  csse  tantunamodo  je- 

jimio  el  oratioiii ,  in  locis  qnibus  renuntiavcrunt  sa&- 

culo  permanentes.  Nec  ccclesiaslicis  voro  nec  swcu- 

iaribiis  negotiis  communicenl ,  vel  in  aliquo  sint  mo- 

lcsli,  propria  inonasteria  deserentes,  nisi  forte  his 

pnecipiatur  propter  opiis  neccs.sarium  ah  episcopo 

civitatis.  Transgredieiitem  vero  hanc  dininiliouem 


gratia  iusanabiles  quosqiie  liaducunt?  Soparoulur 
hiijusmodi  a  sanis  membris  corporis  Chrisli,  neqiie 
sibi  calholica  liberlas  infidctium  juguin  patialur  iin- 
poni.  >  Et  in  epislola  ad  Tlieodosium  {epist.  li)  : 
«  Ut  quia  dubilari  non  |)Olcst  qu:e  sit'  Chrisliaiias 
confessionis  integriuis,  ei  tolius  erroris  praviias 
damneliir,  el  si  resipi&cens  qiii  deviaverat  pro  venia 
supplicet,  saccrdotalis  ei  benevolenlia  subveniat.  > 
Et  in  epistola  ad  Jiilianum  {epist.  19)  :  «  Ut  si  con- 
demnatus  prcsbytcr  plena  salisfactionc  corrigilur, 
sententia  qua  obslrictus  cst  relaxetur.  Si  vero  in 
eodem  insipienlia;  suic  Iiito  jaccre  delegerit,  slainia 
permancant,  et  cum  eis  babeat  sortem,  qiionim 
est  sccutus  errorem.  >   Et  in  epislola  ad  Flavianiiiii 


nosiram  excommunicaliim  essc  decreviuius.  >  licm  ^  {q>isi.  2:2)  :  i  Ai  si  doposila  iiiipcriliie  siise  vanilale 


in  coiicilio  Agathensi  {can,  58)  capitc  58  :  341  «  lu 
monachis  quoque  prxscntis  sententix  forma  serve- 
tup.  Quos  si  Yerborum  incrcpaio  non  cinendavcril, 
eiiam  verberibiis  siauiiinus  coercori.  > 

VII.  Nunc  qualiier  resipiscenics  suscipiantur ,  ex 
ecclesiaslicis  rcgulis  ponendum  ccusuimns.  Aitcuim 
inagnus  Lco  papa  in  epistola  ad  Anatolium  per  Pa- 
Iriciuni  diaconnm  directn  {epist.  83)  ;  «  Dileclioitis 
tu.-c  inquirenduiii  judicio  dulcgavi,  ut  scilicet  Alticns 
presbyler,  quem  talia  .imlere  cognovcram,  iiisi 
pcrfecla  se  satisfuctionc  purgassct,  et  non  soluiu 
voce  haereticos,  sed  etiam  propri;c  manus  subscri^ 
ptione  damnasset,  a  communiouis  gratia  csset 
alienus.  >  Et  post  pauca  :   i   Prxdiclus  aiUem  ut 


resipiscuiit,  omiii(ino  crrorc  dainualo  fidem  veram 
siuguIai'oiuf|ue  siiscipiunl,  miscricordia  eisdcm  epi- 
6Copalis342  bcn.voioniia  non  negetur,mansuroju- 
dicio  quoi)  pra^cossit,  si  impietas  nicrito  condemnata 
in  sua  pravilate  persliterit.  >  Etciiim  in  epistola  ad 
Conslaiilinopolitanos  {epist.  il  ad  Pulclienam)  : 
«  Devolioiiis  utrumque  est  Chnsliaruc,  iitet  pcrlina- 
ces  veriias  justa  cocrceai,  cl  couversos  charitas  non 
rcpellal.  •  Et  in  epistola  ad  Aualolium  {epist.  42)  : 
«  lli  qui  plenis  satisfaciiouibus  male  gesla  condem- 
nant,  el  accusare  se  magis  eliguni  quam  tucri,  pacis 
et  communiouis  nostrx  unilaio  keieulur,  ita  ut  di- 
gno  prius  anatlicmatc  qnx  contra  'tUlcm  calholicam 
suiit  rccepta  damncntur.  >  £t  post  paululum  :  «  Ne- 


ab  omni  suspicione  conlraria  liber  appareat,  quid      ^"®  ®"'""  P^^^^^ '"  ^^*'!"**  beniguilas   nostra  repre- 


iii  Eulycli^  anathematizet  ac  damnet  cvidenter 
ostciidat,  et  in  damnatione  erroris  expressi  re- 
nioia  oroni  dnbitatiooc  subscribat,  ita  ut  Chalcedor 
nensis  synodi  difltuiiionem  dc  fide,  cui  etiam  di- 
lectio  tua  subscribendo  consensit,  ct  qiiam  aposto* 
llccn  scdis  firmavit  auctoritas,  profiteatur  se  per 
omnia  servatnnim,  ai.-jecta  subsciiptione  propriae 
maiius  ,  qiiai  ln  Ecclcsia  Cbrisliano  populo  prse- 
s^nle  rrcitctur,  nl  pro  catholica  lide,  ncque  nos  ne- 
gli:7cnies,  neqne  ip'^  ultra  snspectus  habeatur.  Qui 


hcndi,  cum  salisfacicules  recipiinus,  quos  doluimus 
esse  decepios.  Nec  aspere  igilur  commmnoiiis  no- 
slrae  gralia  deneganda  esl,  iiec  temere  largienda  : 
quia  sicut  plenum  piclatis  est  oppressis  charitatem 
Doiuinicain  redhiberi,  ila  justum  estomnia  pcrtur- 
balioiiis  auctoribus  impulari.  »  Et  post  paululuin  : 
«  Qnos  coiivcnit,  aut  perccUi  pro  pcrfidia.  aui  labo- 
rare  pro  veuia.  > 

Hinc  cl  sanctus  Innocenlius  in  cpistola  synodo  Mi- 
leviianie  direcla  {Innocent.  epist.  32,  sub  finem):^  Li-' 

-       .  .       -- .    ^A»_  ...._-       <...«vk     fln.ti    A^mAt    \  t\t\nt  I\^%ta 


*W  HINCMATII  Rl!£MEI^SlS  ARCniEPiSCOPl  40$ 

vari  apostdicl  tlgoris  aucioritti(e  centemus.  >  Et  A  atqoe  ad  cathoUcam  fidem,  qnam  Jam  pridam  ami- 

ambiuot,  pnas  errorem 


post  aliquanta  :  i  Jubemus  sane,  quoniam  Christss 
Dominus  noster  propria  voce  signaTit  nolle  se 
morlem  morientis,  tantom  ut  revertatur  et  vivat,  si 
anquam  ad  sanum  deposito  pravi  dogmatis  errore 
resipuerint,  damnarintqne  ea  qnorum  se  ipsi  praeva* 
ricalione  damnarunt,  eis  medicinam  solitam,  id  est, 
receptaculum  suum  ab  Ecclesia  non  negari,  ne  dum 
eos  redeuntes  forsitan  proliiljemns,  vere  extra  oviTe 
remanentesexspeciantis  hoslis  rabidi  faucibus  g)u* 
iiantur,  quos  iii  semetip^is  spicutis  matae  dispota* 
lionis  armanint.  >  Et  sanctus  Gregorius  Quirico 
et  caeleris  episcopis  cathoiicis  in  Hibernia  {lib,  x, 
epist.  61) :  t  Quicunque  a  perverso  errore  Nestorii 
revertunlur,    coram   sancla    fraternitatis    vestras 


serant,  rursum   reverti 

SQum  et  ipsos  erroris  auctores  damnari  a  se  soke 
amblguitate  fateantQr,  et  sensifous  pravis  dudom 
peremptis,  nulla  aspirandi  supersit  occasto,  ne  uirara 
membrum  tahum  posset  soctetate  violari,  cum  per 
omnia  itlis  professio  propria  coeperit  obviare.  Circa 
quos  illam  canonum  constitutionem  prxctpimus  ca- 
stodiri,  ut  in  magno  habeant  beneficio,  si,  adempta 
sibi  omni  spe  promotionis,  in  quo  inveniuntur  or- 
dine  perpetua  stahilitate  permaneant,  si  tamen  iie- 
ratse  tinctionis  sacrilegio  non  fuerrnt  macnlati.  Non 
levein  enim  apud  Dominum  noxam  incurrit,  qui  de 
taiibus  ad  sacros  ordines  promovendum  aliqoem  p- 
dicarit.  Quod  si  cum  grandi  ex^minalione  eonoe^ 


congregatione  fateantur,  eumdem  Nestorium  cuin  B  <Ktur  inculpaiis,  multo  magts  non  debeat  licere  so 


omnibus  suis  sequacibus,  ac  rcliquas-  haereses  ana- 
thematizantes  :  venerandas  quoque  synodos,  quas 
universalis  Ecctesia  recipit,  recipere  et  venerari 
promittant,,  et  absque  ulla  dubiiatione  sanclitas  eos 
vcstra,  servalis  eis  propriis  ordinibus,  in  suo  coetu 
recipiat.  >  Etin  canonibus  a  beato'Maflinocotte- 
ctis,  capite  trigesimo  sexto  De  purganda  opinhne 
hwresis :  c  Si  quis  episcopus,  sive  aricu|os  episcopl 
presbyter,  aut  diaconus,  in  alicuju^  haeresis  opinione 
oifendcrit,  et  ob  hanc  causam  fuerit  excommunica- 
tiis,  nullus  episcopuseum  in  communionem  recipiat, 
nisi  prius  in  communi  concilio,  porreclo  fidei  suae 
libello,  satisfaciat  omnibus,  el  ita  libersim  leneat 
suain  purgationem^  Hoc  idem  et  dc  fidelibus  laicis  sit 


spectis.  Proiiide  dilectlo  lua,  c^ju»  devolione  gaiK 
demus,  juugat  curam  suam  dispositiontbus  nostris» 
et  det  operam  ut  circnmspeete  ac  veiociter  implean- 
tur  quae  ad  tolias  Ecclesim  tnc<rfumitatem  et  lauda- 
biliter  suggesta  sunt,  et  salubrit4>r  ordinala.  Noa 
autem  dubilet  dilectio  tua  nos,  si  quod  non  arbitr»- 
rour  neglecta  fiterint  quae  pro  custodia  canonum  et 
pro  fidei  integritaie  decernimus,  vehementius  coro- 
novendo»,  quia  inferiorum  ordinum  culpse  ad  nullos 
magis  referendae  sunt,  quam  ad  desides  negligen- 
iesque  reclores,  qui  muitam  saepe  nutriuni  pestilen- 
tiam,  dum  necessariam  dissimulant  adhibere  medi- 
einam.  >  itein  iii  epistola  ad  Marctanuro  de  q>iseopo 
Constantinopolitano  (epist.  4,  II) :  c  Frateroam  illi 


decretum,  si  in  aliquam  hacresis  opinionem  fuerint  C  cbaritatem  non  aliter  poterimus  impendere,  quam 
iiomiiiali.  >  Ostcndunt  eiiam  hunc  tenorem  rccb- 
plionis  formce  libellorum,  scilicel  nniusquem  direxit 
Papa  Damasus  ad  Paulinum  Antiochennm  {eptst.  A), 
cui  343  subscribenlf.s  reciperentur  Macedoniani, 
et  Eunoiniani,  et  ApoUinarisU!.  Allerius  qnem  di- 
rexit  Leo  {epist.  49)  ad  synodum  Cbalcedoncnsem 
cni  subscribentes  reciperenlur  Nesloriani  et  Euty- 
cliiani.  Tertii,  cui  tempore  Coeleslini  subscribentes 
reciperentur  Prxdestinaliani,  cujtisque  tenorem, 
^cut  Lucidus  presbyler  eum  porrexii  in  syno<Io 
Callicaiia,  supra  posuimus.  Quarti,  qiiem  edidit 
sanctus  Gregorius  {lib.  x,  episi.  30),  cui  subscri- 
lientes  reciperentur  schismaiici. 
\II1.   Qua  conditione  resipiscentes ,  et  libellari 


«tse  ifiimieos  eatholiex  fidei  approbel  exsecrari, 
ejusque  a  se  eonsoriium  qnem  merito  abjecit  al>- 
scidat :  qui  etiamsi  magna  fuisset  satisfacliene  pur- 
gatus,  344  Po^^  dubiiim  tamen  errorem  reversas, 
catholicis  diaconis  poslponi  deouit,  non  praDponl. » 
£t  in  epistola  ad  Pulcheriam  Aiigustam  {epist,  53} : 
c  Si  ergo  clementia  vestra  propositum  meura  con- 
siderare  dignetur,  probalHt  me  eo  constlio  concia 
gessisse,  ut  sine  cujusquam  animx  detrimento,  bae- 
reseo^  tantum  obtineretur  exstinctio,  et  ob  hoc  circa 
auctores  saevissimorum  torbinum  qoiddam  consoe- 
tudinis  roinuisse,  nt  ad  indulgentiam  posinlandara 
compunciione  aliqua  possit  eorum  tarditas  excilari. 
Qui  etsi  post  illud  judicium  suum  tam  impinm  quam 


satisfactione  se  Ecclcsi»  unilati  reddentes,  recipi  ^  iiyustum,  non  sunt  catholicae  fraternitaii  ita  hooo- 


debeant,  item  beatus  Leo  in  epistoh  ad  Januarium 
episcopum  (epist.  3  ad  episc.  Aquileiens.) ,  de  bsere- 
iicis  et  schismaticis  ita  decemit  dicens  :  c  Dileciio- 
nem,  inqoit,  tuam  dnximus  commonendam,  insi- 
nuantes  ad  aninia)  periculum  perlinere,  si  quisquam 
de  his  qui  a  nobis  in  baereticonim  atque  schismati- 
corum  seclam  delapsns  est,  et  se  utcunque  faa^reticae 
communionis  contagione  macularit,  resipiscens  in 
communione  caiholica  sine  professione  legitimse 
satisfactionis  habeatur.  Saluberrimum  enim  est,  et 

C(%II*ll«ttie     «mA<liAimM     ..itiriA.i^*    mA^^i^^l-^, ^       ...     ^;  — . 


rabil  s  ut  fuerunt,  suas  tamen  adbuc  sedes  ohiincnt, 
et  episcopatus  sui  honore  potiuntur,  aul  per  veram 
ei  necessariam  salisfactionem  pacem  potitis  Erdesis 
recepturi,  aut  si  b»resim,  quod  absii,  iucDiur, 
professionis  soae  sint  merito  judicandi.  >  His  seii- 
ientiis  attendendum,  qiiia  ab  hxrest  revertentes,  ei 
per  Hbellarem  satisfactionem  cum  catiiolica  pro- 
fesslone  djebeant  recipi,  et  ab  oidine  quo  inveoil 
fuerint  non  debeant  promoveri,  sed  el  minus  hooo- 
rabiles  quam  in  catliolica  persistentes  ostenduntur 


m  DE  PRJCDESTINATIONE  DISSERTATIO  POSTERIOR.  410 

liRiTos  de?olua  smit  Mnsvs,  Tel  difflnilionibus  seu  A  stoiicae  sedls  iuirM|iism  poterit  obtinere  emisenstini. » 

XI.  Quia  etiam  hl,  qni  post  stibscriptionein  rect» 


clngmstibus  catbolics  et  apostollcae  Ecciesiae  do- 
ctrin»  contrarits  subseripseruot,  In  Carthaginensi 
concilio,  cap.  13  scriplum  est  (Cone.  Carthagin,  ii, 
can.  i5) :  (  Si  qnts  oontra  soara  proressionem  vel 
sobscriptionem  venerit  in  aliquo,  ipse  se  honore 
privabit.  i 

1.  Et  quia  sicut  decretis  beati  Coelesiini  mon- 
straiur,  h»c  PraRdestinaliana  haeresis  illlus  au- 
cioritate  devicia  est  atque  compressa,  sl  quis  dilB- 
nilionibus  itiius  sensui  concordantibus  snbscripsit 
in  synodo,  et  postea  fuit  iranslatus  ad  devia,  vel 
etiam  si  sine  subscriplione  sanctae  catholicae  et 
.ipostollcae  Ecclesiae  contraria  senserit,  legat  quid 
beatus  Leo  in  decrelali  epistola  {qtia.  1)  ad  oni- 


fldel  pravis  subscripserunt  errorilras,  si  resipuerint, 
et  porrecto  libelio  proresslonis  rcctae  fidei,  cum  sub- 
scriptioiie  propriae  manus ,  ad  catholicam  et  aposto* 
licam  sanctam  matrem  Ecclesiam  devote~redierlnt, 
pietas  ecclesiastica  impendat  misericordiam,  eosque 
In  gradibus  suis  siiscipiat,  demonstrat  sanctiis  Hila- 
rius  in  Itbro  de  Synodis  ita  dlcens  :  c  Nthil  aiitem 
roirum  viJeri  vohis  debet,  fratres  charissimi,  qiiod 
tam  frequenier  expoui  fides  coeptae  sunt  :  necessiia- 
ti)m  hanc  furor  haereticus  exponit.  Nam  tanlnm 
Eccleslaruro  orientallom  periculum  est ,  ut  raniin 
sit  hiijus  fidei,  quo:  qualis  sil  vos  judicate,  aut  sacer- 
dotes  aul  populum  inveniri.  Male  enim  pcr  quosdam 


Tcrsos  episcopos  per  Campaniaro,  Picenum,  Tu- Biinpietatiauclorilasdataesl.  Inexsiliisepiscoponim, 


seiam ,  et  per  universas  provincias  consiitutos  de- 
creverit  cap.  5  :  f  Hoc  itaqne,  inquiens,  admonitio 
nostra  deuuntial,  quod  si  qnis  rratrum  contra  bacc 
constitata  venire  tenUiverit,  et  prohibita  fuerit 
atisus  admittere*,  a  suo  se  novertt  ofllcio  sitbmo- 
Tendom,  nec  communlonis  noslrae  futurum  csse 
consortem,  qol  socius  esse  noluit  disciplinae.  Ne 
qnid  vero  sit  qood  praetermissnm  a  nobis  forte 
credatur,  omnia  deeretalta  constituta  tam  beatae  re- 
cordatiOBi^  Innocentli,  qnam  omnium  decessorum 
uostrorum ,  quae  de  ecclesiastlcis  ordinlbiis  et  ca- 
nonum  promulgata  sunt  disciplinis,  ita  a  vestra 
dilftctione  custodiri  debere  mandamus,  ut  sl  quis 
in  illa  commiserit,  veniam  silii  deinceps  novcrit 
denegari.  i  Qoando  enim  omniom  decessorum  suo- 
nim  constitou  posuit,  Goelestinum  cul  SixtuSt  et 
Sixtum  cui  soccessit  Leo,  nequaquam  excepit.  Sed 
ct  quando  de  ecdesiastiois  ordinilms  et  canonum 
disciplinis  apposuil,  fidei  regulam  non  omisil.  Sed  et 
ClialceJonense  concilium  eidem  (can,  1)  favens  con- 
3^5  scrlpsit  dicens  :  c  Rcgnlas  sanctomm  Patnim 
per  singula  nunc  usque  concilia  constitutas  pro- 
priuni  robur  obtlnere  decrevimus.  »  Bealus  ni- 
hilominns  Gelasiiis  (epiif.  6),  quae  Carthaginensis 
decrevit  svnodus  cum  allis  syiiodalibus  definitionibiis 
roborare  stoduit,  dicens  cap.  9  quod  apostolica  sedes 
paiemos  canones  pio  studio  devotoque  custodiat. 
Ciimque  nobis ,  inquiens  ,  contra  salutarium  reve- 


qnorum  causani  non  ignoraiis,  vires  auctae  sunt  pro- 
faaorum.  Non  pcregrina  ioquor,  neque  ignoraia 
scribo.  Aiidivi  ac  vidi  vitia  praesentium,  non  laico- 
niin ,  sed  cpiscoporuin.  Namque  absque  episcopo 
Eleiisio,  et  paucis  cuni  eo,  ex  majori  parte  Asianas 
dccein  provinciae ,  intra  qiias  consisto ,  vere  Deum 
ncsciunt,  atqne  utiiiam  penilus  nescireiit.  Ciim  pro- 
cliviorc  cnini  vcnia  ignorarciit  quam  obtreclarent. 
Sed  horuni  episcoporuin  dolor  sc  intra  silentium  non 
coiitincns,  unitalem  fiitoi  hujiis  qnaerit,  quam  jam 
prideiu  per  alios  ainisit.  Nani  in  illa  prima  coltat;e 
expositionis  synodo  fidcs  haiic  habuit  necessitatem, 
cum  apud  Sirniium  per  iinmcmorem  gestorum  suo 
rum  dictorumve  Osium ,  nov:e  et  tainen  jam  diu 
suppuratx  inipielaiis  doctrina  proriipcrat.  Sed  de  ec 
nit  loquor,  qui  idcirco  est  reservatus ,  ne  judicic 
humano  ignoraretur  qiialis  anlc  vixisset*  Ubiqiif 
autem  scandala,  ubique  schisniaia,  ubiqiie  perfidia 
esL  Hkic  ilhid  est,  ui  ad  profcssionem  subscril)endae 
flilci  346  aliqui  eoruin,  qiii  aiitea  altud  snbscri- 
pscrant,  cogerentur.  Nec  queror  de  patientissimt^ 
viris  orientalibus  episcopis ,  quihus  sufficit  posi 
blasphemiae  voluntatem  coacla  sallem  professio.  Gra 
tulandum  enim  ridctur  in  lanta  blasplieinantinm 
episcoponim  haeretica  pertinacia  aliqiiem  ex  his 
snscipi  pcenitentem,  Sed  inler  haec ,  o  beatos  vos  i« 
I)omino  et  glorios<»s,  qul  perfectam  atque  apostoli- 
cam  fidem  conscientiae  professione  retinentes,  con- 


renliam  regulamm  cupiamus  temere  nihil  licere,  et  j^  scriptas  ftfles  bucusque  nescitis.  Non  enim  eguislis 


cum  sedes  apostolica  super  his  oinnibos,  favente 
Domino,  qiiae  patemis  canonibus  sunt  praefixa  pio 
devotoque  studeat  tenere  proposlto,  satis  indi- 
gnuin  est  quemquam,  vel  poniificum,  vel  ordl- 
iium  subsequentium ,  hanc  observanliam  refutare, 
quanilieati  Petri  seilem  et  sequi  videat  et  docere,sa- 


littera,  qui  spiritu  abundabatis,  neque  oflSciuni  ma- 
niis  ad  scribendum  desiderasiis ,  qui  quod  corde  a 
vobis  credehatur  orc  ad  salutem  profitebamini.  Nee 
nec^ssarium  habuistis  episcopi  legere  quod  regene- 
ratl  neophyti  tenebatis;  sed  necessitas  consiietudi- 
nem  intulit  exponi  iides,  et  expositis  subscribi.  Ubi 


tisque  conveniens,  ut  to^um  corpus  Ecdesiae  in  hae  -  eiiim  sensus  coDscientiae  periclitatur,  iHic  littera 
siblmet  observatione  concordet,  quam  illic  vigere  postulatur;  necsanesubscribi  iinpedit  quod  salutaro 
■    ■  M^M  M    ,  M  ihnMliiMg  Tnaiiiiiia  lAtins  oosuit  orin-     est  confiteri.  »  Et  sanctus  Coclestinus  p»pa  ad  Cy- 


411  JII.NGMARI  RIISM1:NS«S  ARC!li£riSCOf>l  kii 

ret.  Siiper  hoc  ulrique  conBiiUaitune  coiiununi  coni-  A  suni  qua;  uulla  possinl  ratione.coAvdlH  iu  nonBolU 
niiinein  Dominum  consulamus.  Nonno  nobis  respon- 
del  illico  per  propbelam,  mortem  se  nolie  morjeniis 
(Ezeclu  xxxiii) ;  ei  per apostolum Paulum,omnem  bo- 


niinem  velle  salvnm  fieri,  ct  venire  ad  scienliam  veri- 
tatis?  (/  Tim,  ii.)  Nunqnam  dispticctDcoacceleralain 
ijiiocunque  correctio?  Tiise  sitboc  sanclitati,  vel  ve- 
ncrando  fralrum  concilio  ,  ut  orti  in  Ecclesia  slre« 
pitus  compriinantur,et  finiiuin  Deo  juvante  negotium 
votiva  correciione  discamus.  >  £t  itcm  :  c  Nos  ct 
quod  contra  fas  est,  ctiam  sacerdoies  Yolunuis  csse 
correctos,  quibus  aut  praemissa  conventione  consu- 
lemus,  aut  in  bos  ncccsse  est  damnaiioiiis  senlcn- 
tiam,  si  abutuntur  nostia  saliibri  admonitioiie,  fir- 
memus.  IIoc  tanicn  crit  posl  damnalioncin  pravi 


sunt ,  qu»  aut  pro  censideratione  ^atum,  aut  pro 
necessitate  rerum  oporteat  temperari :  illa  sempcr 
conditione  servata,  ut  in  kisquae  vel  diibia  fiicrint 
aut  obscura,  id  noverimus  sequendiim,  qnod  nec 
piiixeptis  evangeiieis  contrarium,  uec  decrelis  saih 
ctorum  Palrum  inveniatur  adversum.  i  Qnas  siD^iW 
laiim  singulas  formas  et  sanctus  Paulus  deroonslral 
ad  Corintbiost  liicens  :  lloc  autem  dico  tecundnm  in- 
dulgenUam,  non  ^ecundnm  imperium^  el  reliqua.  Uii 
auiem  qui  mairiMonio  juncti  sunt  preccipio  non  ego, 
sed  Dominus  ,  uxorem  a  tiro  non  discedere  (/  Cor. 
Vii,  G),  el  seqnentia.  El  conciliuin  Africaiuim  in  um 
capitulo  de  Donatisiis  ad  locum  (con.  55) :  c  PropliT 
Ecclcsiu!  pacem  et  utililatcm,  ut  et  ipsis  Doiinii^siiis 


dogmaiis  plenum  correclionis  iiuiiciuni ,  si  revooent  ^  quicunque  clerici  correcto  consilio   ad  caU)olic:iiu 


omnes  ad  Ecclcsiain ,  qui  propler  Cbristum  capiit 
ejus  videntur  exclusi :  quo  nisi  fiat  quod  dicimus, 
ejiciendus  ejicietur,  quamvis  in  noslra  communione 
sint  isti,  quos  Ules  cognoscimus  exstiltsse.  » 

EtLco  in  epistola  ad  Tlieodosium  Augustum  {episfs 
35)':  I  Cumque  a  se  lioc  quod  eidem  profuturum  sit, 
expeli  desiderarique  cognoverit,  calbolicorum  sen- 
lenliis  lolo  cordc  conscnliat :  ila  ut  sinccram  commu' 
nis  fidci  profcssion.em ,  absoluiissima  subscripiione, 
coram  omni  clero  et  universa  plcbe  declarel,  aposto* 
Iic«  sedi,  et  universis  Domini  sacerdotibus  alque 
Ecclesiis  publicandum.  >  El  iiem  idem  in  cpislola  ad 
Pulcberiam  Auguslam  {epist,  53) :  t  Qiiamvis,  inquii« 
incommulabililer  inimicissimam  Cbrislianx  religio 


uiiitatem  iransire  voluerint,  secundum  uniuscuju»* 
quo  episcopi  catbolici  voluntalem  atqiio  consiiium, 
qiii  in  codcm  loco  gubernat  Ecclcsiam,  si  bocpsci 
Cbristiajtae  prodesse  visiim  fuerit,  iii  suis  bonoribus 
suscipiantur,  sicut  prioribus  ^usdem  divisionis  icui- 
poribus  faclum  esso  manifcstum  est.  Noo  iitconci- 
lium,quod  in  Iransmarinispartibus  de  Lac  refactum 
cst  dissolvatur  :  sed  ut  illud  maneat  circa  eos,  qoi 
sic  iransiro  ad  catliolicam  volunl,  ut  niilla  percoa 
uniialis  compensatio  procurctur.  >  Et  reliqua  qttx 
ibi  prosequitur.  Sanctus  aulem  InnoccBlius  in  dui- 
bus  epistolis ,  ad  Marcianum  scilicel  episcopum,  cl 
ad  Macedones  episcopos  {ep.  S8  et  29),  has  iiins- 
qiie  forroas  demonstrat.  Scilicet  ul  qoos  Bonosus 


nis  hseresim  detestamiir,  ipsos  taiiien,  si  non  diibie  ^  ctiam  in  ha^resi  anle  damnatlonem  suain  ordioave- 


corrig:intur,  et  digiia  se  satisfiiciione  piirificent,  ab 
ineffabili  misericordia  Dei  nosiri  non  judicemus  alic- 
nos  :  347  sed  polius  cum  gemcntibus  geniimus, 
cum  fleiilibus  flcmus.  et  sic  ulimiir  jiislilia  comrao. 
lionis,  ut  non  ainiitamus  remedia  cbaritatis.  0»od 
fiicul  pietas  veslra  c<^noscil,  non  verbis  suis  promit- 
litur,  scd  eliam  factis  docelur.  Siquidem  pene  onnies, 
qui  in  consensum  praisidenlium  in  illo  Ephesinonon 
judicio  sed  lalrocinio,  aut  Iraducti  fuerant  aut  co- 
acli,  rcscindcndo  qiiod  staluerant,  ei  condemiiando 
quodscripserani,  perpetuam  culp;e  abolitionem  el 
apostolicaj  pacis  gratiani  sonl  adepii.  Si  aiitem  clc- 
incnlia  veslra  propositum  meum  coiisiderare  dignc- 
lur,  jnobabit  me  co  consilio  cuncta  g^ssisse  ,  ut  sinc 


rat,  si  ad  calbolicam  transiro  decrcyerint,  in348 
ordinibus  suis  suscipiantur.  Qtios  autein  postilaiu- 
nulionem  suam  etiam  de  ^itbolica  ordinavit,  ab  or- 
dine  rcinoveantur  ecdcsiastico. 

Scd  el  Leo  ulrasqiie  bas  forinas  de  ona  eademque 
re  in  uno  capitulo  oslendil  ad  Rusliciim  NarboneD- 
scm  cpiscopum  dicens  (cap,  i) :  i  Kulla,  inqiiil,  ra- 
tio  sinit  ut  iiilcr  cpiiicopos  babeantur,  qui  uec  a 
clericissunl  elccli,  ncc  a  plcbibus  expeiili,  neca 
comproviucialibus  episcopis  cum  metropolilani  juJ»- 
cio  consecrati.  Unde  cum  saspe  qua:stio  Ue  inaie 
acccpto  boiiore  nascattir,  quis  ambigat  nequaquam 
istis  esse  tribueiHlum  quod  non  docelur  fuisse  col- 
laium?  Si  qui  autem  clerici  ab  islis  pseudocpiscopii 


cujusipiam  animae  dctrimento  hairescos  tantum  ob-  ^  in  eis  Ecclesiis  ordinali  sunt ,  qu»  ad  propriosepi- 


tinerctiir  exslinctio,  >  Et  sciendum  est  quoniam  hae 
senlentije  in  undccimoistpcapiiulo^quae  detolies  et 
lum  granditcr  prajvaricanlibus  conscribuntnr ,  ad 
illam  canoiium  formam  pertinent,  qiia  seciindmn 
yaiionis  et  teinpoi  is  qualilatem,  aut  propter  Ecclesiae 
Utiiitatem .  aul  ui-oDtf^r  nacis  nc  otmpnvAi»  nnituiAm 


scopospertinebaut,  et  ordinalio  eonim  conscnsuei 
jiidicio  praesidentium  facta  est ,  potest  rata  haberi, 
ita  ut  in  ipsis  Ecclesiis  perseverent.  Alilcr  anteo 
v^m  habenda  est  consecratio,  qua  nec  loco  funJaia 
est,  ncc  aiictoritate  munita. »  Et  iUJin  ad  cuwdeai 
iii  PAdAin  enifitola  (cav.  iO) :  i  In  adolcscewlia  con- 


m 


DE  PRiEDESTiNATfONE  DISSEUTATIO  POSTERIOR, 


411 


veram  co^nUion^m,  nilii!  magis  ei  congruit  qiii  pce^  A  (^V.  40) : «  Sdideo  qiiieii  cailiolicac,  stodeo  per- 


Biienliam  gessit,  quam  casiiias  perseverans  el  meiw 
tjsetcorporis*  >  Sic  et  de  liis  titrisqne  rormls  ilem 
iDiioeentius  ad  Macedones  episcopos  scribit  (episL 
iO) :  c  Perrideat  ergo  dilectio  Tcstra  hactcnus  talia 
Uansisse,  el  advertite  quod  utiqne  ut  dlcitis  neces- 
sitas  imperavii,  in  pace  jam  constilutas  Ecclesias 
non  prxsumere.  Sed  ut  ssepe  accidii,  qnoliescuiique 
a  populis  aut  a  turba  peccatur,  qnia  in  oinnes  pro- 
pler  multitudinem  non  potest  vindicari,  innllnin 
soiet  transire.  Priora  ergo  diniittenda  dico  Dei  juili- 
do,  et  de  reliquo  maxima  soUicitudinc  prsccaven- 
dom.  >  Et  aliquanto  snperius  :  i  Er^o  quod  pro  re- 
inedio  ac  necessitate  temporis  statutnm  est  constat 
priiniius  non  fuisse ,  ac  ruisse  regulns  veleres ,  quas 


enntis  satuti,  si  tamen  voinerit  xgriludinem  conQ- 
teri.  Qwod  idco  dicimus,  ne  volenli  se  corrigere  for- 
sitan  deesse  vidcainnr.  Nam  et  sLnobis  suslinenii- 
biis  nvam,  spimis  sibi  addiderit,  impleatur  manenli- 
bus  stalutis  prioribus  sui  fructu  judicii,  colligatqne 
qnod  siilco  dLiholico  scniinnvit,  non  nostro  consilio, 
sfed  se  perilnros  anclore.  Probct  nos  veloces  pedes 
ad  efrunilcndnm  sangninem  non  babere,  quando  sibi 
eiiam  remedium  cognoscat  oblatuin.  i  Et  Beda  in 
sententia  Evangclii  Lncae  dicit  {Luc,  lu,  i4) :  c  Ite^ 
inquiens,  ostendite  ros  sacerdotibus,  Nullum  Domi- 
rtns  eornm,  qnibns  hdcc  corporalia  prsestitit  bcnefi- 
cia,  inveniinr  misisse  nd  saccrdotem,  nisi  leprosos: 
qnia  quisqnis  vel  iKcrelica  pravitate,  vel  supersli- 


ab  apostolis  aut  apostolicis  viris  tradilas  Ecclcsia  Ktione  gcntili,  vel  JnOaica  pcrQdia,  vel  etiam  sclii* 

smalc  fratcrno,  qnasi  vario  colore  per  Domini 
grnliam  cariiil,  necesse  esl  ad  Ecclesiam  veniat, 
coloremqne  fldei  vernra  qnem  acceperit  ostendat.  » 
Et  ilem  :  c  Novem  itnqne  indigent  uno,  ut  quadam 
nnitatis  fonna  coagnlcnlnr,  et  decem  sinl.  Unum 
antcm  non  cis  indigcl  ut  cuslodiat  unilatem.  Quam- 
Obrem  ut  nnus  ille  qui  gratias  egit  unicx  Ecclcsiac 
signincalione  approbatus  aiqne  laudalnsest,  ita  illi 
novem  qui  gratias  non  egcnint,  reprobi  effecti  a 
consortio  unilalis  exclusi  snnt.  Ideoque  tales  in 
novcnario  numero  fanquam  iniYterrecli  remanebunt; 
et  merito  eos  Salvator  quasi  ingratos  ubi  sunt  in- 
qnirit.  Scire  Del  eligere,  nescire  reprobare  est.  » 
Et  quoniam  hujusmodi  bomini  nulla  opera  bona 


Boniana  cuslodii  ,  custodiendasque  niandat  his  qnl 
eam  audire  consueverunt.  Sed  necessitas  tcmporis^ 
i(I  fieri  raagnopere  postnlabnt.  Ergo  qnod  neces« 
sitas  pro  remedio  reperit  ,  cessanle  neccssi- 
late  debet  utique  cessare  pariter  quod  urgcbat, 
quiaalinsest  ordo  legitimus ,  alia  nsurpalio  qiinm 
adpnEsens  (ieri  tempns  impellit.  >  £t  sanctus  Gela-' 
siusadomnes  Episcopos  (epist.  6),  de  insUlntis  ec- 
clesiasiicis  moderate  pro  temporuin  quantate  dispo- 
sitis  ila  capilulo  secundo  dicit :  c  Priscis  igitur  pro; 
suireverentiamanentibnsconstitutis,  qusenbi  nnlla 
telrerum  vel  teniporum  perurget  angustia  regnlari- 
ler  convenit  CHStodiri.  i  Et  rcliqiia.  Scd  ct  in  hoc 
XI  capilnlo  utneque  ista^  formx  monstraiilur,  cum  a 


kaio  Coelcstino  proferlnr  (epist.  ad  Tieslorinm  sub  ^'prosint,  Prosper  ex  verbis  sancli  Augustini  in  libro 


Awew)  :  cNos,  inquit ,  et  quod  conlra  fas  est 
etiara  sacerdotes  volumus  esse  correctos,  qnibns 
fiicut  prsemissa  correctione  consnliinns  ,  ila  349 
in  hos  necesse  est  damnationis  sentetitiani ,  st 
abutuntur  nostra  snlubri  admonitione,  firn^cmus.  > 
De  canonum  autem  formis,  quas  qniilani  non  atlen- 
rtentes  solertius  ecclesiaslicas  rcgnlas  inter  se  aiitn- 
niant  discordare,  quaj  et  qiiot  sint,  et  quas  siugfike 
canonum  complcclantur  scntentias,  qnia  sagaces  ct 
siodiosi  non  indigent,  dcvotis  atque  simplicibns,  si 
Dominusspatiiim  et  otium  dcdcrit,  quod  gralia  su.i 
nobis  oslenderit,  sicut  doclrina  ma^^istroniin  acce- 
pimus,  scribere  temporis  processii  drsponimns,  qiii- 
Inis  nihil  discors,  nihil  sibi  dissidens  in  sncris  caiio- 
nilnis  lectnr  quilibet  facillime  valehil  digiiosccrc. 
Sedpro  temporum  varietatc  ct  causaruin,  aiqiie  mc- 
dicaiioiie  morbonim,  per  diversa  organa,  nt  ab 
unico  multiplici  prolata  spiritn,  cnnchi  consona,' 
ciincla  repcriet  teroporis,  nccessilalis,  ni(ju<»  iafir- 
mitatis  caiisx  conveiiientia.Utienim  n<*cess!tatuin  ac 
tempomm  inaequalitas  opportnnitatis  postulal  con- 


sententiarnm,  capite  1^4,  dicit :  i  Non  snnt  opera 
hona,  nisi  quae  per  Adem  ct  dilcclionem  flunt,  quia 
dllcrum  sine  altero  350  nullins  virtutis  frnctum 
parit.  >  De  baptismo  eiiain  Beda  in  epistola  Petri 
dicit :  c  Quod  ergo  aqua  diluvii  non  salvavit  estra 
arcain  positos  sed  occidit,  sine  dubio  praeflgurabat 
oninem  hfl^roticum,  licet  habentem  baptismatls  sa- 
cramentum,  iion  aliis  scd  ipsis  aquis  ad  inferna 
incrgcnitnm,  quibus  arca  sublevatur  ad  coelum.  » 
£t  IVosper  in  libro  Seiitenliaruin,  capite  5ii  : 
I  Kegenerationis  gratiam  ita  etiam  hi  non  minuunt 
qni  «"jns  dona  non  hcrvani,  sicut  lucis  nitorem  loca' 
hnniniula  non  polloiint.  Qui  ergo  gatides  baplisuit 
perc;  ptione ,  vive  iii  novj  huminis  sauclilatef  et 
^  leiicns  fidem  quaj  pcr  diUctioneni  operaiur,  hube 
bonnm  quod  nondum  hahcs,  nl  prosit  libi  benum 
qnod  hahcs.  »  Quia  nec  saciiUcinm  iUi  estsalutare» 
Ideni  Prospcr  iii  eo Jciii  lihio  cnpile  decimo  quiiitoi 
dicit :  %  Quis<inis  bene  ci>gilal  ifuid  Deo  voveat,  et 
qua;  vota  pei^solvat,  seipsiiui  voveat  et  reddal :  hott 
exigilur,  hoc  debetur.  Iinago  Ca5sari&  reddatur  Cay 


4L5 


HlNGMiiRI  RHEMENSIS  ARCfllEPISGOPI 


m 


vita  eslf  si  corpas  ipsius  esse  non  negligaBt.  Fiaiii  A  oculis,  etiQmsi  visuin  ftierii  iKnninibus  viriittes  fs- 


esgo  corpus  Ghrisii,  si  votoni  vivere  de  spirita 
Christi.  i  £t  item  capite  339  : «  Escam  vitae  accipii, 
et  seternitalis  poculum  bibit,  qui  in  Christo  manei« 
et  ciijus  habitatio  est  Chrislus.  Nam  qui  discordat  a 
Chrisio,  nec  carneni  ejus  manducat,  ii(!t  sangdinein 
bibii,  etiamsi  tanise  rei  sacramenHim  ad  iudicium 
suae  pra^umptionis  quotidie  indiflTereoier  accipiai.  » 
Ei  item  capite  69  : «  Sacramenium  summs  pieiatis 
in  judicium  sibi  suroii  indignus.  Bene  enim  esse 
noxi  potcsi  male  accipicnti  quod  bonum  est.  %  Quia 
etiam  nec  martyrium  hujusmodi  liomini  proficii  ad 
salulem,  sanctus  Gregorius  in  libio  decimo  ociavo 
Muraliuin  {cap,  44)  dicit :  Aiiro  locu$  e$t  in  qua  cou" 
flaiur.  Nani  juxta  boc  quod  jam  et  anie  nos  dictum 


cere,  siculei  inA.€tib«i8  apostolorttro  {Aet.  xn,U) 
lUii  Scev»  videbantur  ejicere  daemones,  ei  Judas 
apostolus  eujn  animo  prodiioris  moila  signa  inter 
cseteros  aposiolos  fecisse  narraiur.  Qaeincuiiqiie 
enim»  inquii  iiem  Beda  in  Evangelio  Lhc»,  poot  ba- 
piisma  sive  praviias  haereiica,  seu  mandana  ciipi- 
diias  arripuerit,  roox  omniom  prosiernet  tn  iroa  Ti- 
liorum.  Unde  recte  nequiores  bunc  eum  spiriiu»  di- 
cuntur  ingressi,  quia  noii  solum  habebii  iiia  sepiei» 
vitia,  quae  septein  spiritalibus  sani  coBtraria  virui- 
iibus,  sed  ei  per  iiypocrisim  ipsas  se  virtaies  baJiere 
simulabii.  Ei  qtiia  hnjusmodi  coUoctiiio  sii  cavenda, 
Apostolus  didt :  Hareikum  kominem  po§t  primam 
et  $ecundam  correptionem  deviM,  arieiis  qma  tubner^ 


esi»  cquisquisexiraEcclesi£uniiaiempaiitur,poenas  Bsttf  ett  hujuimodi^  el  proprio  judieio  eondemnaim 


paii  potesi^  martyr  fieri  noii  poiesi,  quia  auro  loeus 
esi  in  quo  coiiflaiur.  i  Ei  sancius  Gregorius  in  epi- 
siola  ad  Secunilinum  servum  Dei  reciausum  {lib,  vn, 
epi$t.  5i)  :  «  Esl  loctu  fenes  we,  et  stakis  super  pe^ 
tram.  Qiiis  est  iocus  qui  noo  sii  in  Deo,  dom  cuneia 
ab  ipso  per  quem  creaia  suui  conlinentur  t  Sed  ta- 
inea  est  locus  apud  eum,  videlicei  sanctae  Ecciesiae 
unitas,  in  qua  super  petram  staiur,  dum  confessio- 
nisejus  solidilas  utiliter  teiieiur.  De  qtio  ioco  sub- 
}nngitur,  rtin^;  videbis  po$teriora  mea  (Exod,  xxxiii, 
23).  In  pelra  enim,  id  esi  in  sancta  Ecclesia  stanies 
Dei  posleriora  videmus,  quaiido  jam  ea  qtiae  in  fine 
promissa  suni  coelesiis  palriae  gaudia  contempla- 
mur.  I  El  Ambrosius  in  libro  prinio  de  Excessa 


(7tt.iii,  x).  Etsanciiis  Hieronymns  in  v  Psalmo : 
i  Hic  autem,iiiquii,  qiiod  dicit,  Perdee  omnee  qui  h- 
quuntur  mendaeium  {Ptat,  v,  vii)*,  eieKcenseqoen- 
iibus  psalmi,  et  ex  ipso  ordine  intclligere  possiiniiis 
quia  de  baereticis  dtcit :  Qui  enim  operaiur  intqniur- 
lem,  suam  tantum  animam  occidti ;  qui  auteni  h»- 
rettcas  esi,  et  loqaitur  mendadura,  toi  oocttlit  qnoi 
induxcrit.  i  Unde  quanto  studio  patres  nostri  teere- 
iiconim  colloquia  devitabant,  demonsirat  Polycar- 
pus  apostoli  Joannis  discipulus,  qui  coinpellains, 
ui  ei  responderci  compulsus  a  Marcioiie,  diceiili 
^iln, «  Agnoscisne  me  ?  respondit,  Agnosco  primoge- 
niium  Satange.  Ei  de  loanne  aposlolo  Icgtiur,  qiiia 
illoius  a  balneo  exiit  dicens :  Fugile,  ne-  ei  baluca 


frairis  sui,  ita  de  illo  loqiiens  dicii :  «  Advocavii  ad  C  comiant,   ubi  Cherinlus   lavaltir.    £l  Prospcr  iii 


se  episcopum,  nec  ullam  veram  pntavit  nisi  verse 
(idei  gratiam,  percunciatusque  ex  eo  est351  utrum- 
iiam  cum  qiiscopis  caiholicis,  hoc  esi  cuin  Roinaiii 
Ecclesia  convenirel.  Et  forie  ad  Luciferum  in  schi- 
sinate  regionis  illius  Ecclesia  erai.  Lucifer  enini  se 
a  nostra  tanc  tcmporis  cominunione  diviseral.  Ei 
qiianquam  pro  fide  exsulasset,  et  fidei  suas  reliquis* 
sel  ba^redes,  non  puiavit  lamen  fidem  esse  in  schi- 
smaie.  Nam  etsi  fidem  erga  Dearo  tenereni,  tamen 
erga  Dei  Ecclesiam  non  teneliani,  cujits  paiiebaniiir 
veitti.quosdaffl  arius  dividi,  et  membra  lacemri. 
Etenim  eum  propter  Ecclesiam  Christiis  passns  sit, 
ei  Ghristi  corpus  Ecclesia  sii,  non  videiur  ab  his 
exbiberi  Christo  fides,  a  quibas  i^vacuaiur  ejus  pas 


praefato  libro  cap.  265.  Quia  ailluii,  inquii,  insi- 
pienti  elpquenlia,  tanto  magis  cavendus  esi,  qtianlo 
magis  ab  eo  in  his  qiiae  audire  inutile  cst,  delectatur 
352  auditor,  et  euin  quonian»  ordinaie  dicere  ao- 
dil,  etiam  vere  dicere  existiinat.  i  Uiide  ei  Domi- 
nus  confttentlbus  sileniiiini  imponehai  daeuuuiiiras,. 
ni  ne  quis,  duro  cos  audiret  pratHlicanies,  seqnerelHr 
erranles.  Quaproptcr  ei  iii  synodo,  cui  praesedii 
sanciae  memoriae  Flavianus  (ConciL  Chalced,  Act. 
4,  ex  actione  7  Consiantinopolit.  Flaviani)^  de  dam- 
natione  Euiichetis  ad  locuni  ita  scriptum  faabetur : 
«  Ei  snrgens  sancta  synodus  acdainavii  dicens : 
Anatliema  ipsl.  Et  posi  hsec  Flavianus  episcopus 
dixii  :  Dicai  sancta  synodus  quid  meretar  praescns 


sio,  coipusqae  disirahiiur.  i  Unde  synodus  Laodi-  "  iieque  confitens  reelain  fldem,  neque  conseniire 
censis.  capiie  6,  dicii  :  «  Quod  hseroiici  non  per-  voleiis  pnesenii  synodo,  sed  perseverare  sua*  per- 
mitiendi  sini  ingredi  in  domum  Dei,  in  b»nssi  per-  versiiati  ei  ssevae  suae  malevoientiae.  Seieucus  epi- 
roanentes.  i  scopus  dlxii :  Dignus  quidera  esi  isie  «iamnaiioDe, 

Sed  et  de  isiiasmodi  sine  vita  viveniibas  Pro«     sed  in  sanciitatis  vestrae  hunianiiate  posiuira  est. 

eflWkf  tn  nnoralA  liKrA  it«in    %RA  A'ufU  •  «  Ilu  annt  invSlA         ITIavianiia    AniaTAnilA    divit    *    $U    AnniliAIIS    UrtinrittDI 


117  D£  PRiCDESTINATIONC  MSSERTATIO  POSTCRIOR 

bbspheatttnni,  extnmeuin  esse  ab  oiimi  olllcio  sa-  A 


4!8 


eeniotali,  el  a  noslra  Gommuiiione,  el  primaiu  mo- 
Hasteiii ,  scienles  d  bis  qui  postea  cum  eo  collo- 
qoentur  ei  ad  eam  convenerint  dennnliantes,  qiio- 
niaiD  rei  enint  et  ipsi  pcense  exeommnnicalionls,  si 
qui  non  dedinaTerint  confiibalaliones  cgus.  Flavianus 
epLscoptts  Gonslantinopolitamis  jiMiicans  siiltscripsit, 
et  hoc  modo  cdeleri  subscripsenint.  Sed  el  lalium 
nomina,  id  esl  in  h»resi  permanentittm  de  sacris 
dypticis  efadi,  et  iii  Coclesia  penitus  taceri,  sicul 
perpeino  dannatorum  ab  anelorltate  divinitos  pro- 
imilgata  prascipinntar.  Sieut  Gelasins  papa  in  epi* 
slob  ad  Enphemium  Goiistantinopolitanom  episco- 
pmn  (eptaf .  9)  demonstrat,  dlcens :  <  Adhuc,  inqnity 
qnaerltis  quando  fnerU  damnatns  Acaciiis,  qoasi  re* 
Tera,  eliamsi  enm  nullus  ante  damnasaei,  non  ba-  B  resis  serael  revicia  cum  auctoiibus  ac  sectaioribus 


pntel  §ntulU  locus  :  n  cujuf  HnUate  quhtfue  dhcre^ 
pai^  «a/nlem  911«  a#  imo  $$t  comtqui  netfuaqntm 

valeU 

EMtOGI  CIFOT  I. 

Qiioniam  qnidem  longe  superius  quando  et  ubi  el 
unde  primum  haec  Praedestinaliana  hxresis  exorta, 
et  per  quos  ac  qoatiter  sit  revicla  nionstravimns,  et 
capitiila  niiper  in  Synodo  secns  Leucurum  civilatcin 
relecta,  adversOs  veritatem  falso  compilata ,  Scri- 
ptnramm  et  catbolicomm  aiictoritale  oslendimus : 
quatnor  nihilominus  capitula  contra  Pnedestina- 
tianos  noviter  reexortos,  qiiihus  iioc  pneier  opuscu- 
liim  qno  ista  exceptmns  tribus  libeliis  respondimits, 
ex  Patmm  dictis  cotlecta  ortbodox»  fidei  congnicre 
eadem  aactoritate  docuimiis  :  quodque  omnis  hx- 


boerit  ob  orthodoxae  et  aposloiicae  eommunionisy 
ci^as  prsvaricator  exstitit  et  deserlor,  participa* 
tioiiesedndi^sicut  ellam  quilibet,  qui  fuerit  anle 
catbolicua,  cuiconquelueresicommtinicans,  merito 
jodicatnr  a  nostra  societale  removendns,  ant  in  lall 
sorte  defiinctas  inter  catbolicoram  nomina  nulla- 
lenos  eomputari.  Miramur  tamen  qnomodo  isla  pro- 
fertis :  boc  est,  ut  et  synodum  Cbalcedonensein  vos 
5iisci|>ere  pm  flde  calhoKca  profiteamini,  et  eos  quos 
damnavit  seclantium  communicatores  non  pariter 
generaliterque  putetis  fuisse  damnaios.  Ostendite 
ergo,  qus  synodus  in  nnaquaque  hteresi,  cum  erro- 
ribiis  sueeessores  eoram  bts  communicanles  simal 
non  omnes  damnaril  et  complices.  >  Ct  item  in  ea- 


sais  perpetuo  sit  damnata ,  et  non  viritim  in  quas- 
stionem  suscipienda,  sed  mox  ut  in  slbilum  capnt 
levaverit  conculcanda ,  el  ipsi  c|08  anhelitus  com- 
primendi :  qnaliterve  a  qiiacunque  haeresi  resipi- 
scenles  soscipiantnr,  vcl  si  pennanserint  desipieiiies 
anathematizentnr,  ex  decreiis  diviniins  promulgntis 
collegimiis.  354  Q^®  omnia  fors  et  apte  aliquibus 
ad  legendom  plurima,  ad  transcribendum  auiem  si 
qui  volnerlnt  nimia  videbuntur,  sicut  despecta  qni- 
bosdam  contradletoribas  visa  sunt  quatuormemorala 
snccincte  coUecta  capitola.  Tandem  epilogi  more 
brevlus  ex  praecedenlibns,  pro  legentium  ac  scriben- 
tinm  compendio,  quaedam  coliigere  capitulalim  cura- 
vimas,  nt  simptlcibus  ita  «nt  cognita,  qnatenus 


dem  allquando  snperins :  i  Petistis  igitur  per  iitie-  C  sapienUbns  non  sint  onerosa,  et  per  ea  lector  factle 


ras,  quas  per  Simplieinm  diaconom  destinaslis»  et 
de  liis  quos  ordinavit  Acacius,  majoram  traditione 
confectam,  et  vestrarum  praecipoe  regionam  soUici- 
tudini  353  vestrae  congruam  pneberemus  sine  dlf- 
ficoltale  medicinam.  Quo  nos  vullls  oUra  condescen- 
dere?  qoid  tac6lis?quid  verecundamini  verbis  expri- 
mere  qnod  cordegesialis?  Ipsa  vos  saltem  verecundia 
qoaro  iniqunm  sit  debuit  commonere.  An  forsiian 
ut  baeretieoram,  damnatornmqae,  et  bis  vei  eorum 
suecesaoribos  communicantium  iiomina  consentia- 
iniis  ndmitti?  Hoc  non  est  condescendere  ad  subve- 
njenduin,  sed  evidenter  ad  inferna  dimergi.  Parcite, 
qaaso,  et  nobis  et  vobis,  •  et  seqoentia. 

CAPUT  XXXYIIL 

Seqniiur  iandem  ioliu»  rel  dige$t<e  ex  quatuor  cajH- 
fn/ia,  quomam  quinlus  de  baptismo  in  hoc  quarto 
de  Redemptione  Chrhii  eontinelur,  Epitogus  iue" 
aneie  compostlMS,  ut  non  debeat  fastidiri  tegenti'' 
bu9^  a  eontradictorum  verte  fidei  re$ponsione  iaci' 
nioM  remotus,  votens  sanare  auem  demonstrat 
trigesimo  octavo    eapitulo,  ac  st  triginta  et  octo 


possit  cognoscero  qoaa  sit  verius*  de  pnescientia  et 
prsdestlnatione  Dei,  de  gralia  et  libero  arbitrio,  de 
eo  quod  Deus  secundum  Apostolom  vult  omnes  no- 
mines  salvos  fierl,  licet  non  omnes  salventur,  et  de 
eo  quod  Christus  pro  omnibus  passus  sit,  licet  non 
oinnes  passionis  e]us  salventar  myslerio.  Unde  qui- 
cunqiie  piura  desiderani  cuncla  superiora  legant.  Si 
vero  baec  suIHcienlia  qM»  seqnuntur  eis  snfTecerini, 
de  bis  fideni  accommodent  veritati  praedicatae  ab  his 
fidei  et  sinceritati  catboiicae.  Si  quis  vero  secus  seii- 
tiens,  secundum  formam  in  proxime  distinciis  capi- 
tulis  ex  auotoritate  ecclesiastica  comprebensam » 
episcopali  consenso  vel  synodali  decreto,  servato 
per  omnia  privilegio  sanctae  catholicte  et  apostollcm 
I)  Romanse  Ecdesiae,  et  ipsius  in  toto  ori)e  terranim 
priiiue  sedis  poniificis,  conseniiro,  et  cum  sancla 
catbolica  et  aposlolica  unitate  suscipere  sive  siib- 
scribere  detroctaveril,  ipse  ab  ejus  se  compage  et 
nnilatis  secernet  communione,  cujus  esse  noluerit 
socitts  diseipUn».  Nam  semper  sie  baimit  catbolica 
omnts  Ecclesia,  ut  qui  in  una  commonione  consenc 


m  imcMm  rubm£nsis  ARCuiEPiscopi  m 

vesiimcnia  iii  quatuor  parles  ju\ia  suuiu  nuuierum  A  in  sehabere»  ac  perliocqui  non  manct  in  Cbrisio, 


dividenics ,  sorlem  miserunt.  Quadriperlita  auiem 
vestis  Domini,  quadripertitam  ejus  figuravit  Eccle- 
siam,  tolo  sciiicet  qui  quatuor  parlibus  constat  ler- 
rarum  orbe  dilTusam,  et  omnibus  cisJcm  partibus 
sequaliter,  id  est  concordiler  disliibulam.  Tunica 
vero  iila  sorliia,  omnium  parlium  significal  unanimi- 
talem  ,  qux  charilalis  vinculo  coiUinelur.  Si  enim 
cliarilas,  juxta  Aposlolum,  et  superemineniiorcm 
habct  viam,  et  supercminct  scieniiae,  ei  supcr  oinnia 
prx'cepta  est,  merilo  veslis  qua  significatur  desupcr 
conlexta  perhibetur.  In  sorle  aulcm  quid  iiisi  Dej 
gralia  commendala  cst?  Sicquippe  in  uno  ad  omnes 
pcrvenit ,  cum  sors  omnibus  placuit  :  quia  ct  Dei 
gratia  in  unitate  ad  omnes  pervcnit,  et  cum  $or$ 


et  in  quQ  non  manet  Cbristus,  proculdubio  nonniau- 
ducat  spiritalem  ejus  carnem,  iicct  carnaliler  ei  vi- 
sibiliter  premat  deiitibus  sacramentum  corporiset 
sanguinis  Cbrisli,  sed  magis  lanlx  rei  sacramemum 
ad  judicium  sibi  manducat  et  bibil,  quia  inimundus 
prcesumit  ad  Clirisli  acccdere  sacramenta,  qu%aliu3 
non  digne  sumit,  nisi  qui  inundus  est,  de  quibus 
dicilur,  Beaii  mundo  corde,  quoniam  ipsi  Deum  vide- 
bunt  (Mallh,  v,  8).  Neque  boc  sacrificio  absolvuiiiar, 
aul  liujus  sine  judicio  ciliciuutur  participcs,  coruoi 
exislenles  conlrarii,  qux  per  lantoruui  sanctoruui 
sacerdolum  ora  divina  inspiratione  sunt  pnedicaUi, 
et  conscriplione  subscripta  :  sicut  nec  colleclio  oio- 
nium  polcst  absolvi,  si  conlraria  dicat  et  contram 


miitilur,  non  personse  cujusque  vel  ineriiis,  scd  oc-  D  raciat,  confiicns  senosse  Deum  fiiciis  autemnegaos, 


cullo  Dei  judicio  cedilur.  Nam  si  non  cst  unius  con- 
Bcnsionis  signum  una  cominunio,  quid  erit  quod 
ad  conrilendam  omnis  Ecclesi;£  consonantiam 
mysiice  celebratur,  petendo  Deum  Patrem  omnipo- 
tentem  per  Dominum  nostrum  Jesuin  Cbristum, 
355  ^i^  acceptenlur  et  consecrentur  sancta  sa- 
criQcia  illibata,  quas  ofrcrunlur  pro  Ecciesia  sancta 
calbolica,  ut  pacilicetur,  custodiatur,  adunetur,  et 
rcgalur  toto  orl)e  lerrarum,  et  pro  omnibus  qui  iila 
olTcrunt  communicanles?  Nec  se  quisquam  Christum 
agnoscere  arbilretur ,  sicut  ncc  illi  cognoverunt, 
qiiorum  oculi  tencbantur  ne  eum  agnoscerent  usque 
ad  rraclioncm  panis,  si  ejus  corporis  parliceps  non 
est,  id  est  Ecclesia),  cujus  unilatem  in  sacramenlf 
panis  commcndat  Apostotus,  dicciis :  Unuspanii  unum 
corpus  tnulti  sumus  (I  Cor,  x,  17),  ut  cum  cis  l)ene- 
dictuni  panem  porrigerct,  aperirentur  oculi  eorum  ut 
eum  aguosccrenl :  apcrirenlur  ulique  ad  cjus  cogni- 
tioncin,  remoto  scilicct  iinpedimcuto,  quo  tcneban- 
tur  ne  iilum  agnoscercnl.  Non  aulem  incongruenler 
accipiamus  boc  impediincnlum  in  oculis  eorum  a  Sala- 
na  fuisse,  ne  agnosccrclurCbristus,  scd  tumen  aCbri- 
Sto  facta  esl  proinissio  usque  ad  sacramentuin  panis, 
ul  nnitaie  corporis  cjus  participata  rcmoveri  inlelli- 
galur  impcdimenlum  inimici ,  ul  Christus  possit 
agnosci.  Cujus  caro  vere  est  cibus,  et  sanguis  eju^ 
vere  est  poius.  Cum  cnim  dc  cibo  et  potu  id  appe- 
tant  bomines,  ut  non  esurianr,  nequc  siliant,  lioc 


C: 


etsi  communicct  sacerdoti  a  cujus  prscdicaiiooe  e( 
subscriptione  disseniit.  Sic  quippe  aec  istis  proJerit 
niale  sentienlibus  secundnm  traditionem  ecclesiasti- 
cam  ecclesiasticos  gradus  356  ^^^^  ^  coudeoiaa- 
tionem  suscipere,  et  iraditioni  ccclesiasticx  Gdei 
conlrairc.  Quia  sicut  os  et  manus  unius  ejusdemqae 
coiporis  membra  sunt,  ita  unius  cjusdcmqueEccle- 
six  niembra  sunl  ordinatores  et  orilinali,  sacerdoles 
ct  populus,  sivc  cum  catbolicis  catliolici,  sive  cum 
non  fidclibus  infidcles.  Inde  est  enini  ciuod  a  Dununo 
in  rine  sseculi  colligi  jubentur  zizania  de  mcdio  tri- 
tici  et  aUigari  fasciculis  ad  comburendum.  llincesl 
quod  sancto  prophcta  Ezccbici  testante,  quod  si  sa- 
cerdos  non  distinxerit  popuio,  ipse  quideni  populus 
in  suo  peccato  morielur,  aiiimam  autem  ejus  de 
manu  sacei  dolis  inquiret.  Non  ait,  quia  exlra  pec- 
catum  populi  est  sacerdos  non  morietur,  sed  quia  ia 
suo  peccato  populus  morietur,  anima  autem  ejus  de 
raanu  sacerdolis  requirclur,  et  populus  quidem  pro 
scipso  lantum,  sacerdos  vero  ctiam  pro  populouxv- 
rietur.  llinc  est  quoil  si  cieco  caecus  ducauim  pnc- 
beai,  non  ipsc  qui  ducatum  prxbet  solus,  &ed  ambo 
iii  foveam  cadunt.  IJinc  est  quod  sauctus  Leo  per 
universas  provincias  episcopis  constiiutis  denuntiai: 
c  Quod  si  quis  fratrum  contra  statuta  veuire  teiitave- 
rii,  et  probibita  fucrit  ausus  admittere,  a  sno  se 
sciat  oOicio  submoveiidum,  nec  coromuuionis  eccle- 
siastic(e  fuiurum  csse  coi^sortcm  qui  sodiis  esse  no- 


pneslat  nisi  iste  cibus  et  polus,  qui  n  i"il  disciplinae,  et  qui  ab  omnium  dece&sorum  suo- 


vcraciter  non 

cos  a  quibus  sumilur  imniortaies  el  incorrupiibilcs  fa- 
cit :  id  est  societas  ipsa  sanclorum,  ubi  pax  erii  el 
unilas  plena  alque  perfecla.  Proplerea  qyippe,  sicuf 
eliam  boc  ante  nos  iniellexerunl  homines  Dei,  Domi- 
nus  noster  Jesus  Christus  corpus  et  sanguinem  suum 
In  eis  rebus  commendavit,  quae  ad  unum  aliquid  r^ 
digunlur  ex  mullis.  Nainque  aliud  in  unum  ex  multi$ 
granis  conficitur,  aliud  in  unum  ex  mullis  acini^ 
confluit.  Denique  jam  exponit  quomodo  id  fiat  quo^ 
loquitur,  et  quid  sit  manducare  corpus  ejus  et  san- 
guiiiem  bibere  :  Et  qui  manducat  meam  carncm  e^ 

hlbit   inPlUn     fiiknariiinAn-i     in     t»A   ni»i.Af    rti    AM^     :..    ^^ 


rutn  decretis,  quse  de  ecdesiasUcis  ordinibus  el  ca- 
nonum  prmnulgata  sunt  disciplinis,  deviare  pn^ 
fiumpserit,  veniam  sibi  deinceps  noverit  denegari.  i 
C:etcrum  sicul  elim  sanctus  Cypriaiius  dixerai,  ser- 
valur  a  nobis  palienter  et  leniter  charitas  aniroi, 
honor  Collegii,  vinculum  (idei,  concordia  sacerdoiii, 
et  qnantum  ex  nobis  est,  cum  omnibus  hominibus, 
ct  etiam  cuin  his  qui  oderunt  pacem,  habere  pacem 
desideramus  :  unumquemque  vero  sua  canscieniia 
convcniat,  et  ab  ecclesiaslica  pace  nenio  se  q«oJ 
non  oplamus  sejungat.  > 


*^*  DE  PRiEDESTlNATIONK  DfSSKIlTATfO  POSTEIUOU.  422 

EmoGi  CAHJT  II.  A  perihiriim  pr^sclvii ;  f|ui  non  ideo  pcril  qnoni^m 

QhiU  ul  inter  gratiam  et  prcrfiestiuationem,  el  intcr 


prafsdenliam  et  pradettinationem 
Aiigiisliiiiis  in  libro  tle  preedesttnalione  sanclo- 
nim  {cap.  40)  dicil  :  i  Si  discniiatur  et  quseratur 
iinde  quisqiie  Bit  digniis,  non  desnnt  qiii  dicanl  vo- 
lunlale  huinana,  nos  nntem  dictmiis  graltn  vel  prac- 
dcstiiiatione  divina.  Inier  graiiam  porro  el  priEde- 
siiiiationeiii  boc  tantum  iincrcst,  quod  pnedcslinatio 
esl  grattae  pnnparalio,  gralia  vero  jam  ipsa  donalio. 
Quod  itaqiie  ait  Apostolus :  ^'on  ex  operibus,  ne  forte 
9»*«  extollatttr.  Jpsius  enim  sunms  fiqmentuniy  creati 
in  Christo  Jesu  in  operibus  bonis  {Ephes.  ii,  9),  gra- 
tla  esL  Qood  antem  sequitur,  Qucs  prceparatit  Deus 
«<  in  Ulis  ambulemus^  prapdcstinatio  esl,  qwx  sine 


Deus  iilum  periuinim  pr.-vsc Ivll ,  sc.l  qiiia  pcriturus 
erat,  Deus  omniii  sciens  ctiam  anloquam  llant, 
illiim  perilunim  pntscivil.  Et  iit  non  Deus  prwscil 
nisLqiiod  cst  omnino  fiiluruin,  iLn  quod  prtcscit  non 
ppicst  non  esse  fulurum. 

Iluic  pprspiciKii  veiiiali  conlradirunl  moderni 
lincretici,  assereiiles  reprolms  a  IVo  iii  pr.i>scilos, 
iln  et  ad  inierilum  pra)ilesliu:ilos.  EtconlraHa  vcie- 
res  senserunl  Praidesiinaliaiii,  direjites  Dcum  secnn- 
duin  pnescieiiliam  perituros  damnare.  Contra  ipios 
sanclus  Aiigiistinus  iii  libro  de  Pncdcstinatione 
sanclonim,  exponens  sentcniiam  ScripliiRe  dldl : 
«  Raptus  est  ne  malitia  mutaret  inteUectum  ejut 
{Sap.  IV,  ii).  Iloc  diclum  est,  inqiiii,  secundum  pc- 


^  ...    ww.^    wm,wwww»w%,n*m^^    paOTTiiviiwiiaMv  cat,    «|iia;  9IIIC        \ — r-   -^i   ■■/•  ■■w*  uivAuiii  \,9M,f  iiii|iiii,,  mji;uiiijuiij-|ic< 

prxscJenliafionpoteste8se,pofestauicmesscsmcpR)e-  B  ricula  Yitae  liujus,  n<m  sccundum  prxscicniiam  Del 


destiuaiione  pnescieniia.PraBdcslinalione  quippe  Deus 
357  pru»civil  qii9;  fiieral  ipse  faclurus,  unde  dl- 
ctmn  est  :  Fecil  f n«  futura  sunt.  Pracscire  aiitem 
poiens  esl  etiam  qusi  ipse  non  fiicit,  sicut  qnxcnn- 
que  pecrata.  Quia  ctsi  sunt  quicdam  qmc  ila  peccata 
sunt  ul  pcenx  sint  etkam  peccatorum  ,  unde  dictum 
esl :  Tradidit  iUos  Deus  in  reprobam  mentem  ut  faeiant 
qu«  non  conveainnt  {Rom.  i,  28),  non  ibi  peccatum 
Dei  esl,  sed  judiciuni.  Qiiocirca  prxdestinalio  Dei, 
qua  in  bono  ost,  gratiac  cst  at  dixi  pra^paratio,  gratia 
Tero  csl  ipsius  pr?cdes?inationis  eirecliis.  »  Et  Pro- 
sper  contra  Gallos  actiotie  xv  :  c  Diibium  nou  est, 
sine  ullii  lemporali  differenlia  Deum  el  pnescisse 
siniiil  ei  pi^aedestiiiasse  qnte  ipso  crant  auctore  fa 


qui  hoc  pnescivii  quod  fulnmm  erai ,  non  qnod 
338  fulurum  non  eral,  i.J  est,  quod  el  morlem 
immaluram  fueral  largiiurus  ul  tetitaiionum  sub- 
iraheretur  ipcerlo,  non  quoJ  perituros  esset  qui 
mansnrus  in  teuiaiione  non  esset.  De  hae  qnippe 
vita  legitur  in  libro  Job  :  jNunquid  non  tenlaiie  est 
tiia  kumana  super  terram  {Job  i,  7)?  >  et  item 
dicit  :  f  Si  enim  jiidirarentur  homines  pro  mcrilis 
snac  vilae  ,  quae  non  habucrunl  morte  prseventi ,  scd 
habituri  essent  si  vivercnt ,  nihil  prodesset  ei  qui 
raplus  esc  iie  malilia  tnularet  inteliectum  ejiis,  nihii 
•prodesset  cis  qui  lapsl  moriuntur,  si  ante  moreren- 
tnr;  quod  niilliis  dicere  Chrislianus  audebit.  >  De 
quo  crr.nuinm  pernicioso  errore  latios  ibidem  fa- 


cieiida,  vel  qn:e  malis  mcritisjusto  crant  judicio  re- ^  eandlssimtis    doctor    destruendo   illum    eloquitur 


tribuenda,  prxscissc  autcm  lantuinmodo,  non  etiam 
prsdestinasse,  qiin;  non  ex  ipso  erant  causam  ope- 
ratioitis  habtlura.  Polest  ilaqiie  sine  pradeslinatione 
csse  praescieiiiia ,  pncdestiiiaiio  aulcm  sinc  prae- 
scientia  esse  non  polesl.  >  El  in  recapilulalione  15 
contra  Gallos  :  «  Qiiie  eiiim  e.\  Dei  raunere  habcmus, 
ei  quae  prsesctta  dicunlur,  non  possunt  non  esse  prno- 
destinata,  et  qu:c  prsedeslinnta  appellaniur ,  lum 
possunt  non  csse  pncscita.  In  malis  autem  operibiis 
nostris  sola  prxscientia  Dei  inlelligenda  est  :  qiiia 
sicui  pnescivit  ei  praedestiuavit  quae  ipse  fecit,  et  ut 
faceremus  dcilit,  ita  prxscivit  tantum  non  cliam 
prxdestinavii,  quas  nec  Ipse  fecit,  nec  ni  facerenuis 
cxegii.  f  Ei  in  libro  Senlentiarum  cap.  579 :  i  Ne- 
minero  Deus  ad  poccandum  cogit ,  pnevidet  tamcn 
eos,  qui  propria  volti.nlaie  peccabunt.  Cur  crgo  non 
Tiiidicet  justusqiiae  ficri  non  cogit  pracscius?  Sicut 
enim  nemo  memoria  sna  cogit  facla  csse  quac  prac- 
lerieranl,  sic  Deus  pnescieniia  sua  non  cogit  fa- 
cienda  qii9B  futnra  siint.  Et  sicut  homo  qusedain  quae 
fwit  meminit,  nec  tanien  omnia  qiiaB  meminil  fecii ; 
iia  Deiis  oinnia  qnonim  ipse  auclor  est  praescil, 
nc  lamen  omntuin  qiiae  pracscit  ipse  auclor  cst  : 
«niornm  auteni  non  esl  malus  aucior,  jnslus  est 
Bllor.  f  Nemo  igitur  pncscieniia  Dei,  slcut  nec  prae- 


Sanctus  quoque  Gregorius,  poslerlor  tempore,  scd 
prior  loco,  in  Ubro  vigesimo  nono  Moralium,  praedc- 
siinatione!!)  Dei,  qiL-e  sine  pfaescientia  csse  non  po- 
tesi,  el  semper  in  bono  est,  quia  aui  ad  donum  per- 
iinet  giaiiae,  aut  ad  retributionem  jn<fiiiiae,  in  divtnfs 
operibns,  quae  sempcr  bona  sunt,  inter  quae  compu- 
laniur,  ciim  per  indehitam  gratlam  salvantur  elecli, 
ci  por  (kbitajn  jusliliam  reprobi  puniuntur,  ita  ma- 
nifeslissime  mousirat  {cap.  10),  dicens  :  «  Dcus  qiii 
siiic  inltio  scmper cxstitif,  prajscivit  de  sc  lioc  qiiod  in 
nlcro  Virglnis  pcr  initinm  sumpsit;  et  quia  pr.TScivil 
disposiiil ;  qiiia  disposiiit ,  nihil  profeclo  in  hiihinna 
forina  sine  sna  volunlale  loleravit.  Convincaliir  crgo 
cur  dc  flagcllis  suis  homo  qneritur  qui  ortum  usum 
pnescire  non  potuit ,  si  ipse  ctiam  qui  orluMi  usnm 
praesciendo  disposuit,  et  se  inter  homines  ad  flagclla 
pncparavil.  >  Et  item  {lib.  xxix,  cap.  7)  :  <  Tene- 
brosa  ostia  {Job  xxxvni,  17)  tunc  Dominus  vidit, 
cum  claustra  inferni  peneirans  ,  crudeles  spiritus 
perculit ,  et  mortis  pra^posilos  moricndo  damnavit. 
Quod  idcirco  non  adliuc  de  fuluro,  sed  jani  de  prae- 
lerilo  dicitur,  quia  hoc  quod  faciurus  cial  in  opere, 
nimirum  jam  feccrat  in  pra^dcstinalione.  >  El  panlo 
post:  <  Dum  eniin  anguslias  morlis  pciiit,  fiucmsuara 
in  gentibus  dilalavit.  >  Ciiius  nohis  vcrba  evidenier 


""iione,  el  post,fecil  jn  opcre,  ad  relribuUoncm  jusii-  A  Eccles^»  posilu?,  ,;U  ^i,Pfp!f^^fm  K^etii 

ilffefirilBiliifAt  'hi''gent1l)irs  dfl.i1av(i,  '(](uod'jaAfi*teceral  ^uae  fuiiira  gunt,  Uoc  recjo^^i^psp  jf)j^^ :  scili^ei 
'fM'^<f^s1{hdth)h6,'el  pbsttebiilft  bp^re,  ad  A6tiika     ufad  electos  donu|[^  Pjsi;ji^c^|^^  eji,, «fMmDdnm 

igtMHib  sftiedubio  periinei;  Et*1iiWtn'eoifcm  Ittero  Jsuperiorem  sepsup,  a<^  ;r^|^Jtfi)s  ,o^tri|i(^iiofMrjv- 
•'(iCAi^>'f5)  :  clIin<*est,'iiiqtittVqtJi>(l  et' liToyses', '^ui  slitiiE  fatealunut  doqo  |;^L/f¥tS(epfi.'^ipr»<t«ii- 
i^l^lMa  IbHibas  ei  tcrrena  tnftk^dii^  dlcturdm  'se  no-     nali  ad  viiam;  ^^'W^  ytif^.^jf.  P^de^^iaifi.^tecQa: 

reprbjbi  autem  npn  a  jpep  pp^de^tui«i^tur»d\p«^iD, 
sed  ex  retributione  justiti^  mjs.pfmia  iiy|9^e^fiiiir 
seterna.  Non,4Jscprdat.^^¥eio.iv,|iaQ$,M  prodffti- 
iialionem  sic  dicit  geminam,  ^icut  catbolici  doclores 
cbaritatem  geminam  dicunt,  qua^  una  est,  etiopne- 
cepch  dtidbos,  (fHectjione  itde(i^t  X)e(  <{V  proximi, 
geminii^,  dioitvr^  .Et,iM0u4  «wi8««Bl  Spirfunf  et  doo 
dala :  itd"Uhtf  est  VH^  j^ra^estinaUp,  ;qu$\^t^d  do- 

buftdam>eulpa8  relaxti»  ut  md  ei  tn^  quibuoifeni  fe-  B  num  perlinet  graU90«  aiftt  ad,  vetisibHiiMeHf  iasiitic. 

riau  Seriptum  qiiipp^  'est  r  Mfieriebrdla  emm  et  irif^ 

ab  Ulo  (EccU.  v,  7.)  i  ..  .j  i  » 

359  ^^  ^^^^  nuper,  ut  vermes  redivivo  iropise 

famisfurore  p()mmotj,.  re$catente^  PraidestMipitiani, 

ei  acuentes  linguM  ava»  Movtsei^^enteSrSpWMiiesque 

,  vefi^itw.aspid§|ii|i..de  sub  labii8.Mis,dm4eud«nttDei 

praidestinaUonepd  gepnjnain  esse««tpeUiaiil«s  noii  t>Bf 

tptum  rejjciendo.  o<9miiieabomiA9nduinjeii«impar* 

vers»  in^UigenUaQ..Q(iia  siput  ,y^f^biii«  Doda  pte* 

sbyter  i|i  Oompicuto  Cyangelii  LQissfr^iiieU  :  >i;Mutla 

falsadoctrinii.^stt  4|uae  j^0Ajdit|iHi(vera}iii4MmisaMi.i 

Ei  sanctus  CyriUus  i^4  iDfib^uni  ^presbyialttm.  (^ti<. 

57) :  c  Non  ompiq,  iuault,  qi^fipttsjVftqge.dfeQAtstbam- 

tici  fujgerfi  et  /ce^tw  ioc^UMfll^^mm  .co«ilteiiliir 


tctarv  dicebkl  iBxMpedetur  ilcut  ytUvlH  eldquium 
fHgum ;  el  4mendant  $icut ''  )r'o$  'tetba  mea  {tJl^uL 
•xxMi, 2).  Sedecce  audivinius qtfo  n^unere gentilitas 
vocaidr':  nudkmus  nunc  qoa  districilone  JUiisf^  'ife- 
pellilur»  'AndiTimfis  quomodo  li^sefta' eitollai,  aren- 
tia  infundat  i  <audiaimi8  nuiieltuehiddo^esi  qilie^qii^si 
videntur  Hiienia  projicial.  Neqiie  enim  sic  colligit 
eleetes  ut  non  eliam  j.uJket  rcpr6))o^,'ii(^que  sic  qui- 


Et  sicul  Pairtifs  3fMV  dtciti  ^MM  6oiif  i>i/or  inmii 
Deo  in  amni  loco,  et  m  hit  qui  $alvi  fiunl^  fi  in  hii^ 
fer0um^*{l/€4r[  n,  45) ;  unb  ebdemqiie  boao  odoit 
qOlMm^M  ^urit,  kpiidam  aiitem  pereont :  qui  siUi 
llunt,  grati:iS'  doiio  salvantiir .  et  coronantur :  qpi 
pereurti,  ^\k  infqtfit&ICe  per^uiit,  eit  ex  retributjooe 
jttslilfRe  puiiitiiitiiV.Y  £t  iit  bealus  GregoriOs  in  Tra- 
oitttu  Bteehf^lis  prophettti;  '^ed  ei:  in  Moralibus  Job 
dieltf  <  Piihi8  \^lam  IbWiunl  rbborat;  parYuIorum 
:iiedal,«t  l^nisisibihiii  eqtios  mitigaf,  catulos  insti- 
falietuuus  ideiuquesol  ceraihiiquat,  lutuffislrio^ 
gjt^  »:£icut>eti  JjeaiasAugtaclntis  "in  H^limapsaimo 
exponit  dicens:  c  Sed  quia  non  sagittaa  tantom^sed 
etiani  vasa  roortis  diooit'  ia*  othiu  Dominum  parasse, 


sicut  et  903,Con|ii«ip^  :  .vcluV  ArMi^^ndqHliofnl^  qu^^i,Pf>t^4U;i^fMlvaMMorfti8rWdbi«elaletid 
Palrem  quia  lC^reatpr.  ^  amfii^.^tvAamimiiiinin-     n^""  «^  >psi  efcv^odein  atcuj,'  id 


qu id  propier  boc. . Aigere/coiM^eqiieq»  eat .btljlisraadt 

^  confessiones  ^  Si|^  et  Jn  I^s|^.rip.diea4».lftM^fdttfts 

natura^i  diversitatfii^  sig^c^|if|,icarAi8.|et.  *yefJ)i, 

altera  enim  Verbi  nqlura,  aiifnv.^La.r^U.e^^s^A^iP- 

'men  neqiia(iuam  unippcip'^cf^fi(ilf;fi^r.^^Uis<jw0[\,.J^p8 

' aiitcm  liaec  unienles  in  uiiijii)^  unt){i).  C.brj£^tiip[i,j^q))in 

Fiiium,  eiimdem  unum  Dci^in  con,(iteinyr..>.Et,  iijuu 

ubi  sopra  venerabilis  iieda  .prcsbyter  ex  y^iibi^.^u^ 

gustiiii :  c  In  baereticis  et  malis  catbolici§  noa.^cr^- 

"menta  communia,  in  qiiibus  nobiscum  suMt  et  ad- 

versum  lios  rioh  sunt,  ded  divisioncm  paci  veritati(]^ue 

contrariam,  qna  adver^uhi  nos  sunt,'  e('  Deum  non 


;e$l>S[JJs(^ni.8cri- 
pturisiiv.anihiasV.^nqip^cbitPtate  ittOaniiiaDdas,  sed 
veaaii»  0U]riii8  periaiiefidaB  in'8llltmtV'<()if.^'()^jy)ncoB- 
tlngit  ifisiproiheriiis.  Propterea  divinic  ProTideiiijt 
(•«libm  ipMdtej^niiy^ti^ibbbWda  iestViion  'quia  ipsa 
P0oca«oMs^<faeitv<si6a  '^ui^  Ipsa'  MMl\  cum  pecca- 
.  (veriiiU>'llM(y>eiti1hh>V<^t<i  pii^'^ii^tii/ft)''i^genles,  niale 
.oogaatur  immi^;  Hi  i^k-i»'fH)ei^"i^cati..  (^- 
anmi.taBMkiniortem  ciir(Udfl<^^EM^iae  taiquain 
iiaibMdam^siMAlB  a»  >8MtMriexMtiMif;  ut  ad  liiielli- 
caiiiiaffl  divioafvaiFfpMldaM  SeriplMhirnm.  Op&rtet 
enim  ka!re$e$  em,  ut  probaii^  inquit»  mamfefd  fati 
inter  vos,  cum  manifeaii-sint*  Dev.  An  forte  easdeiB 


sequuntur  nobticum,  ddtcstari  ei  proliibere  debeams.  -^^agiitaf  e|  y.^  liH>i;^«^.dl8pQiiii|  ^advpennciea]  iitt 
IJnde  qudhiam  Goihescalcui  et  ^ui  (ioniplices  'gemi-     deiitMNv  ei  ardentea  vei  afdeiHfitHi»  <4>eiralte  est  ad 


DbilgeiiiiMam'^  aStrauhi;  (i^t  catboli^  tllii  aftim- 
luiiK  <e0'ialiBtliematikftr^  debi^mn^.Dl^uiiC  ebiftf,  'lit 
aoprar  Uiaga<tp^mistMti4,^ qDri^  ^itut'  eli^hl  alSi^ 
:frade«iminMW'ad  'V'rtHtn;'fia'Ve)yfbbra'D^  prddlll^ 
$iinatiiu|r>)ad  oiortem^  Qal  Mi^vitafadi  lAmt^lK^^IS- 


quis* 


'f%^^  3H??St»fi?;sRfHi»P'^f!  pa8D|i»,f|ua|,l  etJgotf 
ddquo  ila  (Iicitj  ut,  ifil^elJ^^jpMS  WHm«t  •^'^'"^ 


125 


D£  PRiEDEStlNATlONE  DISSERTATIO  POSTERIOR. 


m 


menta  Domino  ponienli.  i  Et  Prosper  in  llbroEpi-  A  ete  non  perderet  quemqotiB.  El  si  Inc  pnescifitt 


graiumatnm  capite  Tigesimo  ociaTO»  De  dupliei  apere 
Dei:  c  Si  omnes  homines  simul  consideremus,  qiio- 
nim  atli  misericordia  saWi  fiunt,  alii  Yeritate  dam- 
nantnr,  universse  viae  Domint,  id  est  misericordia  et 
Terilas,  suo  fine  distinctae  sunt.  Si  aatem  solos  saiH 
etos  intiieamor,  non  discementar  h»  Tiae.  Individoa 
enim  ibi-estf  et  a  miserlcordia  yeritas»  et  a  veritate 
misericordia  :  quia  lieatiludo  sanetorom  et  de  mc^ 
nere  est  grati»,  et  de  retriiwitioiie  justitiae. 

Efrigramma, 

OmnilMis  io  relnis  geminun  est  opns  Omnipotentis, 

TotniD  aat  Jostltia  est  qood  gem,  aut  pieus. 
Qfut  simiil  io  terras  deseeAdoat  lacis  ab  arce» 

Ne  caiqoam  pani  desit  utruoMiae  boAom. 
Bt  qoonlam  eancti  loxilio  miseranlis  egemus» 

PraBcedit  aemper  gratia  jusUttam.  I 

DaninaotemelaioSySalfantemJosUficatos,  * 

Qoos  Deos  et  doois  aoierit  et  meritis.  • 

Et  item  idcm  in  eodem  libro  capite  decimo  6exto« 
DejustUia  et  gratia  quibui  Dei  constat  ftrmdeMtinaiio: 
t  Duse  sunt  retributiones  justitiae,  cum  auibona  pro 
bonls»  aut  mala  redduntur  pro  malis.  Tertia  est  re- 
tribatio  graiiae,  cum  per  regenerationem  remitcnntur 
mala  et  retribuuntor  bona  ;  atque  ita  maiiifeslatiir 
quod  anirers»  Tiae  Domini  misericordia  et  veritas. 
Illam  autem  implorum  retributionemy  qua  pro  bonis 
mala  restltuunt,  Deos  nescit,  qui  nlsi  retribueret 
bona  pro  malts,  non  esset  coi  retrlbaeret  bono  pro 
bonis. 

Efrigratnma» 

Jostitia  aMiees  gemioa  est,  com  ▼el  bona  rectis        i 
Vel  praTts  digne  cum  mala  restitnit.  ^ 

Salvairix  aotem  eonetonim  grat&a  Cbristl 
JHoB  peosans  meritum  dikit  onme  malom, 

Credeotesqoe  omoes  reno?  ans  baptismate  sacro, 
Dat  booa  qnae  propter  det  meliora  boois.  ■ 

Teram  sanctus  Gregorius  praedestinationes,  Id  est 
efreetasdiTini  operis,  ploralt  namero  in  libro  vige- 
simo  nono  Moralium  poolt.  c  Undepro  mediocritate 
nostrae  intelligentiancuiae,  ex  doctrina  ipsins  eialio- 
rom  Ecciesiae  magislromm,  quo  sensu  boc  dixerit, 
qtialltenre  seeondum  yeritolem  inielligendom  sit» 
in  praecedentibus  istius  oposculi  sofficienter  osten- 
diinas.  » 

BnLOGI  CAI»OT  111. 

Quia  $it  iaHelarum  prtedeetinaiio^  ei  quod  a  Deo  electi 
ad  vUam  pretdeMtinaHiinifetvitatilii  sit  prcedeMti' 


benefieia  sua  illamy  quUws  noo  dignatur  liberare, 
praescisse.  Et  hanc  esse  praedestlnatiQnan  sanclo- 
ruro»  praedestinationem  sciHcet  et  praBparationem 
gratiae  Dei,  qua  certlssime  liberantor  qoicooqae 
liberantar.  Caeleros  autem,  qaos  a  generali  perdi- 
tione  homani  generis  gratia  non  exemit»  jnsto  nove- 
rimas  Jodido  non  exemptos»  at  qoid  nobis  rerois^uni 
sit  In  eis  discamus,  de  qporom  qoeri  damnatione 
non  possamus.  Mon  est  onim  iniqaitas  apiid  Deam« 
neqoe  qaisqaam  sab  jodicio  cjus  innoeens  perit.  i 
El  item  in  lilm  de  IngroliscoBtra  Pdagiaaos* 

....   Omnlbosooaeit 
Nator^  etpariter  oeqoeont  bona  vel  mahi  veUe. 
Et  tamen  ex  istis  miseratrix  aratia  qoosdam 


Eligit»  et  rorsom  genitos  bapusmate  I 

In  regnom  •teroom,  moltis  m  flosrte  relictls. 


El  item 


Qoi  vero  tenebris  exempti  In  lomine  viront, 

Oaodeot,  et  qoantam  slbl  sit  bonttate  vocaatls 

,  ex  iUis  di8Cont;qol  debka  selfunt 


El  Itera  beatns  Augostinus  in  libro  Hypomnesllcon 
{Hb.  VI»  in  prineip.)  dldl  :  i  Prios  ergo  ipsom  no- 
men  praedestinailonis  qoid  Indicet  exponamus  : 
deinde  esse  apud  Deom,  qui  sine  acceplione  perso- 
narumest,  praedeslinationem  drvinarum  Scriptdra- 
rom  aadoritate  proboblmos.  Praedestinatio  quippe 
opraevidendo,  el  praeveniendo,  vd  praeordlnando 
ftalaram  aliqoid  dldtor.  El  Ideo  Deos»  cul  praescien- 
lia  oon  accidens  est»  sed'essenlia  foit  semper  et  est, 
,  qoidqaid  antequam  sil  sic  praescit,  praedestinat,  et 
'  propierea  praedestinat»  qula  qoale  futurum  slt  prae* 
sdl.  Ideo  el  Apostolos,  Namquoi  praidvitf  inqoli 
€f  pradeitinavit  {Rom.  viii,  i9).  Sed  non  omne  qoo^ 
praesdt  praedeslinat.  Mala  enim  lantum  praesdl  -. 
bona  vero  el  praesdt  et  pracdestinat*  Quod  ergo  bo- 
nuro  est»  praesdentia  praedestinatt  id  est  priusquam 
sit  Jn  re  praeordinai.  Hoc  cum  ipso  aoctore  esse  cqs« 
perit,  vocal,  ordinat,  etdisponit.  Undeelseqnitur : 
Nam  quoi  prtedeainamt  hoi  et  voeavit :  et  tfuoi  vo- 
cavit  iltoi  et  juitificavit-:  quoi  autem  Juiti/ieamtf  il4o§ 
et  glorifieavit.  Jam  igitor  aperlius  disseramos  quod 
loquimur,  qoomodo  erga  homanom  genos  praesden<- 
tia  sna  et  prasdestinalione  Deos  generaliter»  in  qoo 
iniquitas  non  esl,  otatur.  Massae  itaqoe  haouini  ge* 


z^r^^riTB^^a-iiizzTrz;:^^^  ^^p^^^^  ^r 


ied  prmicUi  atque  relicti  ad  pcenam  iint^  pcena  ao- 
rent  ex  retribuiione  juititiw  illii  sit  prcedestinata 
cetema. 

Sanctos  Augusliuus  in  libro  de  Bono  perseveran- 
ti»  (cap.  14),  dicit :  <  Uaec  est  praedestinatio  sanclo- 
ruro,  nibil  aliud,  praesclentia  scilicet  et  praeparatio 
beneffcioram  Dei,  qulbus  certissime  liberantur  qui- 
cunque  liberantor.  Cssleri  autem  ubi  nisi  in  massa 
nerdiflonis  iosto  divino*indicio  relinauuntnr?  i  Et 


bilis  mortalisque  facta  est,  non  conditione  divioo 
generaliter»  sed  ex  debito  pcena  eruciatnsque  ge- 
hennae  dd>etor  :  venia  vero  noa  roerito»  sed  Dei 
}osti  judicis  rolsericordiae  largiute  confertor.  Qoia 
vero  jostos  et  miserieors  Deos,  pneodosqoe  foiuro- 
roro»  ex  hac  damnabiU  massa,  non  personarum 
acceptione,  sed  Jadicio  aeqoitaUs  suae  irreprehensi- 
bili,  imo  incompreheiiaibili,  t63  ^nM  mlserieor- 
dia  irratnita  nrmadu  Drmoorat,  id  eot  praedestinat  od 


4tt 


ttlNGIfARl  RHEVEMSIB  AHCHlEPISGOPI 


M 


ifilur  Qt  idtft  qme  svperiuft  dispulare  ocepimus  A  de  NupUis  et  GoncupisceiiUai  (eop.  3)«   cA^iioaitii 


reTerttmiir*  Dixlinus  naiii^e  de  damnabili  humani 
generfs  mam  Deam  pnBseisse  misericordia,  non 
merills^  qnei  eleeUone  gratiae  prttdesUnavit  ad  vi- 
tam ;  ea^uiros  tere»  qui  Jadido  justiU»  t^us  liac 
graUa  eAelontur  eipertes,  pneseiaee  tantum  viUo 
proprio  perituroSi  non  ut  perirent  pradestinasse. 
Sed,  ut  dtxlj  (|uos  In  operilws  impietatis  et  Aiortis 
pnMdtltt  tlon  prasordinatlt,  ncc  impuiit,  in  quibus 
Deam  profecantes  ad  Iraeundlam,  sSiluUs  fldem  ant 
praedlcatam  stlil  acetpere  nolunt,  ant  Deo  judlce 
non  posaiiBt,  vel  acoepu  male  uiuntnr,  el  ob  boo 
traduntur  In  reprebnm  sensum,  ut  non  faciant  ea 
quae  conteldtlnt,  his  poenam  praedeslinatam  esse  ri(e 
fatemuri  i 


^tits  devidui  e$if  sicut  dicit  Scriptura,  Aatc  et  mm 
addictui  ett,  Hec  quisquam  nisi  per  gratiam  liben- 
toris  Isio  solvitur  vloculo  servttuUs,  a  quo  est  bo- 
minum  nuilus  irorounis.  Per  unttm  quippe  homi- 
nem  peccatum  intravit  in  mundum»  et  per  peccstsm 
mors,  et  ila  in  mnes  homines  pertraosiit,  ui  qso 
omnes  peccaverunt.  Slc  est  eiKo  Deos  aasceoUiim 
oonditor,  ut  omnes  ex  uno  eant  In  eondemnaUooeio, 
qnorum  oott  fiierit  renasoenUwD  liberator.  Ip6e 
quippe  dictos  est  figulus,  ez  eadem  massa  facieos 
aliud  vas  In  honorem  secundum  misericordlan, 
aliud  in  contumeliam  secundum  judicittm,  cHi  can- 
tat  Ecclesia  mihrieordiam  et  judkium  {Pud,  c).  i 
£t  in  libro  de  Bono  perseverantise  [eap,  II),  deeo 


Gommemoran(him  eUam  duximus  quia  abutentur  B  quod  scriptum  est :  i  Cujut  vuH  miiereiur ,  af  fvin 


ledivivi,  quibus  inuisi  fueranl  in  veiusUs  cineribua 
olim  PnedesUnatiani  sepuUi,  apostolicis  tesUmoniis 
ad  suam  tonfirmandam  sententiani,  i  Attulit,  i  quin 
Deus,  €  ib  nittita  paUenUa  vasa  irae  perfecta  sive 
apiata  vel  pneparaia  ad  perditioaera,  et  cujus  vull 
Hiiseretttr,  et  quem  vnlt  indurat.  i  Gootra  quos  expo- 
suit  Uia  beatus  Augastiiius  hoc  modo  in  libro  de 
PrmdesUnatione  sanctorum  {eap.  9) :  AuulU  in  mulia 
poiisiiiM  eoM  tr« ,  et  cmtera  usque  prteparami  in 
§iariam :  i  Fldes,  inquit,  et  inchoata  et  perfecia  do- 
num  Dei  est,  et  hoc  donum  quibusdam  dari,  qulbus- 
dam  non  dari,  omnino  non  dobital  qui  non  volt  raa- 
nlfestlssimis  sacris  litteris  repognare.  Gur  auiem 
non  omnibos  detur,  ttdelem  movere  non  debet/  qui 


vuli  indurai.  Non  eiiim  est  iniquitas  ap«d  Deun, 
absil.  Sed  inscrutabilia  sunt  judicia  ejtts,  et  inve- 
sUgabiies  vi»  cjus.  Univers»  enim  viae  Domioi  mi- 
sericordia  et  veritas.  InvesUgabilis  ergo  est  mise- 
ricordia  ejus,  quia  cujus  vult  misereiur  nuliis  prs- 
cedenUbus  meriUs,  et  investigabiUs  veriuis,  qoia 
quem  vuit  obdurai,  ejus  quidem  pnecedentlbus  me- 
riUs,  sed  cum  eo  ciiyus  vult  raiseretur  plerumqie 
communibus.  Sicut  duorum  geminorum,  quoroia 
uuus  assumitur,  unus  reiinquitur,  dispar  esi  exitus, 
merita  communia  :  in  quibus  tamen  sic  alter  magoa 
Dei  bonitate  liberalur,  ut  aller  nnila  ejus  iniquitaie 
damnetur. »  Et  in  epistola  ad  Sixtum  presbyienini 
{episi,  105) :  <  Quaerimus  enim  meritum  obdnraiio- 


credit  ex  aim  omnes  isse  in  conderanaUonem  sine  ^  ois  et  invenimusi  roerlio  namque  peccaU  uniTersa 


massa  damnata  est :  nec  Indurat  Dens  Impertteodo 
maliUam,  sed  non  impertiendo  misericordiam:qai- 
bus  enim  non  Itnpertitar,  nec  digni  sant,  nec  m- 
rentar,  ac  poUoa  at  non  impertiaiar  hoc  digoi  mi, 
hoc  merenuir,  Qttserimtts  auiem  raerlium  miseri- 
cordiae,  nec  inveiumas,  qnia  nulhim  esl,  ne  graiii 
evacaetur  si  non  graUs  donatnr,  sed  meriUs  reddi- 
tur.  >  £t  in  libro  de  PranlesUnatione  graiiae  (c.  2) : 
<  Occarrit  enun  cur  pereant  ex  hls  aliqui,  CQmOoh 
nlpotens  omnes  homioes  saJvos  fieri  veiit,  e(  ad 
agniUonem  veritaUs  venire.  Delnde  cur  nirsos  ia- 
durei  alios  miserUis  aliorum,  aut  quomodo  omoes 
fittnt  voaa  ir»  ad  perdiUonem,  si  non  esset  ipsa  uni-  homines  vull  saivos  fieri,  cum  ipse  nonnuUos  ue 
versa  ex  AdMi  raassa  damnau  Quod  ergo  fiunt  ^  saiventur  induret. »  Ei  post  aiiquanta  {cap.  3) :  <^i 
nascendo  vasa  irae»  perUnet  ad  debitam  poenam  :  ergo,  ut  apparuit,  de  praevarlcaiorls  semtne  owies 
quod  autem  Aunt  renascendo  vasa  misericordiae,  nascimur  debitores,  quoniam  in  tp$o  omnett  sim^ 
perUnet  ad  indebitam  gratiam.  Ostendit  ergo  Deus  ait  Apostoius,  peccaverunt  {Rom,  v),  ei  ipsa  jani  in 
iram  suamt  non  uliqtte  animi  pertttrbaiionem,  sicut  princlpio  unde  descendimus  roassa  daimiata  esi. 
eatqammhoiiiioisnaacupatttr,  sed  jttsiam  fliam-     nuUus  de  duriUa  sua,  nuilus  de  poena  conqoeri 


dttbitMione  jQsUsslraam ,  ita  at  nuila  Dei  esset  iusta 
reprehensio  eUamsi  nuUus  inde  llberaretttr.  Unde 
eonstat  magnam  esse  graUam  qnod  piarimi  liberen- 
tur,  et  quid  slbi  delwretur  in  els  qui  non  liberantar 
agnoseant.  >  Et  ad  SiiUim  presby terum  (spisf.  406) : 
f  InvaslsqmteperfeciasQnl  ad  perditionem  quae  dam- 
naias  deblta  esi  roaosae,  agnoscant  vasa  ex  eadem 
raassa  in  honorem  facta  quid  eis  miserieordia  divina 
largila  sit«  i  Ei  in  episiola  ad  OpUium  {epi$t.  457) : 
<  Diiorai,  Apostoius  sciitcet,  figuhub  luU  ei  eadem 
maaaa  fccere  ahud  vas  in  bonorem,  aUud  in  eontu- 
neUam.    Merila  autem  videretur  injustara  quod 


m 


b£  PRiED£6TiNATI0NE  Di8&ERTAT10  P0«TER10R. 


450 


food  vero  Mqailnr,  quem  vuU  indurat^  Ibi  paulfllum  A  ^  ommbui  tobii  dico^  ego  uio  quoi  elegerim.  Seiebat 


lNiraaD«  DHMUit  inieDiio  vetbl  Deviltle  conlbndilor. 
Bed  noD  ita  imellif endum  eet,  ^uaM  Deus  in  honlne 
ipeam  qm  non  easel  dnritiaiii  eordia  operetnr.  Quid 
es4  enini  «iind  dufilia»  iiuam  Dei  ob?iare  maodatifl  ? 
Erso  quidqnid  poat  lllain  pr^Taricationem  natos 
bomo  snppiicii  patitnr,  juale  reddi  meritoque  fatea- 
tur.  indapare  enim  dleltnr  Deos  enm  quem  inollire 
nolyeril:sicetiamoiemcare  dieendos  est  eom  quem 
illttminare  nolnoiil :  sle  eilam  repellere  enm  quem 
Tocare  noloeriL  t 

Ei  hoc,  quod  verfois  eximli  doctoris  de  Tasorum 
inieriliis  pFaBpanlione  tel  obdnratione  osleodlmas 
manifesiom  esl  tolnm  fieri  ex  retribotioue  justitiae 
qnoniam  non  a  Deo  in  Adam  conditi,  sed  ex  Adte 


enim  quienam  eeeet  qui  traderei  eum*  Propterea  dixlt : 
Noii  estis  mundi  omnes.  c  Undebeatus  Augustlnusm 
llbro  de  Goneptione  et  Gratia  [eap,  7)  dicit :  i  Ele- 
ctl  sonl  autem,  >  qulo  undedm  apostoli,  c  ad  regnan- 
dum  enm  Gfaristo,  non  quomodo  electus  est  Judas  ad 
opus  ctti  congroebat.  Ab  lllo  quippe  elecios  est,  qui 
DOTit  bene  uti  etiam  roalis,  ut  et  per  ejus  opus 
damnabile  iilud,  propter  quod  ipse  venerat,  opos 
Tenerabile  compieretur.  Gum  Itaque  audimus :  Nonne 
ego  vos  duodeeim  elegi^  et  unui  ex  vobii  diabolui  est 
(Joan.  Ti)T  illos  debemus  inteUlgere  electos  per  mi- 
sericordiam,  illum  per  jodlcium.  lllos  ergo  elegit  ad . 
obtlnendum  regnom  suum,  illum  ad  effundendum 
sanguinem  suum.   Merito  sequilur  tox  ad  regnum 


per  peccatom  fHlalo,  et  juxta  Scripturam  maledlcto  B  eleetorum  :  Si  Deue  pro  nobis^  quis  comra  nos  ?  Qui 

proprio  Filio  non  pepercit^  sed  pro  nobis  omnibus  tra- 
didit  eumt  quomodo  non  et  cum  illo  nobis  omnia  do- 
navit.  »  Hinc  et  sanctus  Ambrosius  in  commento 
Epistoke  ad  Romanos  {cap.  8)  dicit :  i  Quos  prcs- 
uivit  et  prcBdestinavU.  Istos  quos  praescivit  futuros 
devotos  sibi,  ipsos  degit  ad  promissa  praomia  ca- 
pessenda  ut  bi  qui  credere  videntur  et  non  perma- 
nent  in  flde  ccepta,  a  Deo  electi  negentur,  quia  quos 
Deos  elegit  apud  se  permanent.  £st  enim  qoi  ad 
tempus  eligitur,  sicut  Saul  et  Judas,  non  de  praa* 
scientia,  sed  pra&senti  jusUtia.  Conformes  (ieri  tma- 
ginis  Filii  sui,  Hoc  dicit,  quia  ideo  prsedestinantur  in 
fulurum  saecuium»  utsimiles  fiant  Filio  Dei.  » 
Quibus  Scripturae  atque  doctorum  verbis  Praede- 

frvtfi  wio§  iUtt»  {Aet.  xiv,  14}.  Et  quldem  non  sine  G  stinatianorum  destruitor   falsitas,  qui  proeo  quod 


B,  in  inlqttllallbus  conceptl,  et  In  peccatis  nati 
fllit  irae  omnes  natura  sumus.  Quos  autem  praedesti- 
DSTil  iUos  el  voeaTit,  et  qoos  voGavit  IUos  et  justifl- 
eavil,  qnod  ei  dono  totum  sit  gratiae,  quia  non  de 
idom  naU, sed  nt adoptionemfliiorom reciperemus, 
qnnm  in  Adam  ex  quo  mortales  sumus  perdidimus, 
in  Chrialo  renaU  per  adoptionis  gratiam  Del  filli 
£Mti  smnos*  El  line  item,  de  justitia  relictis  et  gra- 
tia  electls,  sentedtiae  Actoum  apostolorum,  quibus 
etiam  abnlttntur  Pnedestinatiani ,  demonstrant  di- 
cenle  Paoio  :  £f  nos  mortaies  fumus,  annuntianies 
vobis  ub  AJt  vanis  converti  ad  Deum  vivum  qui  fecit 
ttdum  €l  lerram^  mare  et  omnia  quce  in  eis  sunty  qui 
m  preHerHh  generationibus  dimisit  omnes  genles  in-' 


leoiinaenlo,  videlicet  quo  eum  Deum  esse  cognoscere 
potemiit,  sicnt  et  in  Epistola  ad  Romanos  demon- 
sirat,  permisit  quidem,  id  est  reliquit,  ut  alibi 
Scrlptara  didt  de  Deo  quia  reliquii  hominem  in  ma- 
UM  eenntn  itit,  quod  est  ex  retributione  Justitiae,  me- 
rite  niassam  daronatam  perditioni  debitam.  Et  ilem 
de  eleetis  in  eisdem  apostolorum  Actibus  scripium 
est  :  f  Crediderunt  quotquot  erant  prwordinati  ad  vi- 
taui  eeUrnam  (Act.  iii,  48).  Generaliter  enim  massa 
perditionis  totius  biimani  generis,  peccante  Adam 
ab  ordine  primae  conditionis  dejecta  est  ih  perditio- 
nem  damnationis;  a  qua  aeterna  damnatione,  ab 
exordlo  saeculi,  peccato,  ul  diximus,  prlmi  hoipinis 
damnificata,  a  Deo  autem  ante  omnia  saecula  prae- 


Saul  et  Judas  leguntur  elfcti  a  Deo,  praedestinatos  et 
electos  ad  interitum  reprobos  conantur  astruere. 
Gum  sicut  in  sanctis  Scripturis  invenimus,  si  Sanl 
lacrymas  suas  lacrymis  Samuelis  pro  so  efiusis  con- 
jungeret,  non  in  perpetuum  abjiceretur  a  Pomino.  Et 
si  Judas  pcenitenliam  apud  Jesum  pium  Judicem  egis- 
set,  quam  apud  Judaeos  impios  egerat,  non  in  aeter- 
num  periret.  Sua  ergo  iuiquitate  Judas  periit,  non 
Dei  electione,  sicut  Praedestinaiiani  susurrant,  male 
interpretantes  verba  beati  Augustini,  sicut  et  veteres 
eorum  patres  fecerunt,  manducantes  uvam  acerbam» 
unde  istorum  dentes  nsque  hodie  obstupescunt,  et 
audientibus  proponentes  :  Audite  ,  inquiuntt  quid 
Augustinus  dicat :  Ulos  elegit  adobtinendum  regnum 


scita  noD  praedestinata,  a  Deo  praedestinati  ante  om-  D  suum,  et  istum  elegit  ad  effiindendum  sanguinem 

suum.  Non  enim  aliter  Judas  polerat  nisi  et  hoc 
ageret  unde  periret,  quia  praedeslinatus  ad  inter- 
itum  erat.  Et  tali  dicto  praedicant  Deum  mali  aucto- 
rem.  Judam  vero  mali  immunem,  qui  aliter  noa 
poterat  nisi  ut  per  Domini  traditionem  ad  interitum 
iret,  quopraedestinatuf  *»— *  ^       ^ 


nla  saecuia  ad  vitam  aeternam  eripiuntur  per  saecula 
Tiritim  omnes,  qui  In  electorum,  id  est  gratia  de 
massa  perditlonis  lectorum,  grege  numerantur  pev 
Chrislnm  Domlnum  nostrum  praedestinatorum  caput 
et  Inmen.  Et  baec  eieclio,  id  est  gratia  de  massa 
perdittonis  lectio  (ab  eo  qui  legitis  floreslego),  non 
illa  esl  qua   Saul  et  Judas  in  Scripturis  leeriininr 


w 


'  fiJi^cMAiu'  iikMci^'s  iRcyifepi^di^ 


I  '11     !<( 


4^ 


«(CiM,  Biye  e/ec<td  j(  in  Scripturis  inventund  sg^f^r  A  »«  re^nem  super  eoi.  Verumlame^  pramc  eujut  re- 
^  «nte  8*aej[;utarem  6d  praedeslinationem  elec(orum,  ffi$  (/  Reg.  Tiii,  7).  ^t  paulo jmmI:  SrnniUl  dicii  ed 
'  sicut  nec  relieiuM  vel  reliciio  ad  r^ proborum  damn^-     popti /kin  :.  ^i  c/ama5tlif  iit  ine  j//a  d  fmeregit  veKn 


tiooei^  I>eriinet.  Scriptom  ^^ippie  est  in  libro  Re- 
gum^  dio^nte  Elia^  £i  felictui  ium  ego  tolui  {Itl 
'Reg-  xix^  IB)^  ^tbominus :  Reliqui  mihi  ieptem  mUlia 
vtrortci^  ^ttt  iton  curvaverutU  genu  ante  Baal  (Rom. 
XI,  ^j.pequarelictionedicit  Apostolas:  Reliquiceper 
eleetionem  iatvk  fient  (Rom.  iii).  Et  Jeremias  in 
Threnis :  Abilulii  omnee  magnificOi  meoi  Dominm  de 
medio  mei,  Vocavii  adveriu»  me  tempuit  uf  cqntereret 
eiectoimeoi  (Tferin.  i,  l6)rEt  iii  Ganlicis  canlico- 
fum  :  Dilecttii  meu8,candidui  et  rubicundui^  etectui 
exmillibui(Ci^ni.  v*  ^O).  Qui  al)  Apostolo  appellatur 


gti 

popul\^ 

quem  etegiitii  vobii,  et  hon  eJcduJiBt'^ioi  boikinii$  tk 
die  itia.  ^lc  namqne  ^aul'  et '  jfuclds  iilecti  suiit  ^ 
opera  qulbus  cobgruebani»  ^iciii  tdeib  beaius  Aogi^ 
siinus  In'  libro  de  Gratia  ei  liberb  Atf»ilt1i>  (cap.  43) 
dlcit:  c  Quando,  inqiiiens,  *aulit!&;  drcenf^  Doinl- 
num,  Ego  Dcminui  ieduxi  piophetdm  iiium  (Eud, 
xiv) :  et  quod  ait  Aposiolos,  Cujui  tult  miierktuf, 
et  qnem  vuU  ihduht :  et,  tradidU  e&t  M  tepf(^m 
ietiium  (Rom.  fx),  mniila  eohliM  meHtk  pH^c^bse 
nolite  dnbltar6.  Stc'etel6ctuse«t'S^ul'^dlllaexi«- 
qu^iida  Ikl  fi^dlum  diir^  ceMd^  «It  fndbmMis 
isJiniDri,  qtias  Dotrtinos  prdeditii  Hti  aFS*mtt(fle  piM- 


yyrisdaiinatui  filiui  Dei  m  virtute  iecundum  ipiritum      ^trtn 
''sanctificatiomi  (Rom.i^  4).  Sed  etinW  loco,  uh<)e^  I^it.  Sidt  e  cmiirario  deMoytofterii^ttlMiiiillM) 


ex  verbis  beati  Augnstini  suam  pravam  sentenli^tn 

Vondntdr  astniere  de  Joda  electo,  osiendendoM  est 

'Vfirara  prave  inteliigant.' Aft  idein  doctor  mffabiiis : 

'4  Ciecti  sunt',  inqui&iis,  vldeticet  Wdecim  aposfoti, 

%A  regrlandum  cum  Gbrislo,  ton  quomoik)  (^fectbs 

;  fe'i' JUilakW  opui  col  c6hgrbebat.  i  Hdc  dl'cit,  q^ia 

tiilis  eratut  digiius  esset  per  <^em  stbi  ac  comiili- 

<^lttbsi,  et  stiasori  ejtis  diabold  tart  Aiknnabfle, 'et 

'iiahdis  'cr^dentibiis  opus  Venerabile  compl^retifr. 

"Ne<!esse'  quid^m  erai  lit  hoc  opus  fieret,  qoia  aliter 

geniis  bunianum  jpeccatis  '  venditiiin  non  j[>oterftt  a 

'iiiiirte  debUk^redimi/nisilUiiiimorieqtii  i^ine  pec- 

^  Catd  8116  v^nerat  6cci()i,'8icutstr7]tita'in  est,  qoontahi 


'  Ec(^i^stice,  Efegil  eum  ex  amt^  cufne.  Bc  «a  qtki 

'  mok  Deiis  elegeiftt,  patiki  post  «^<iillif,  'iftie^e  Jniib 

' f^ilatir^R/ttVn,  ^  judida  iuk lMH{Bcdiyxtv, i, (Q. 

Et  M  elcduleitr  J^dat  ad  tradeildtiiii  fMniimAii,  <|ii 

pvo  yedemption^  dmfHiuWt  i  ocdtti'  i^ertit ,  siMi 

quiintdm  de  iem  ad  bomittuinf  cdUiparaito  doci 

-pcliedU  Ban^ios  Gi^c^iiu^  a^  ^d^lf^to  Saneto- 

'  hini  reii^iOsuiilipresbyt^Tutai  pr6  dllioodo,  proqoose 

lAortl  'obtiileM;  de  qdbdam  LangobarM  iDliixo 

reren  Diaiog<>rutti  (/t>.  111,  capJ  37).'  Ait  enim :  lir 

airieiM  Dbmfni  d^dnttM  est  In '  nMUliiiite,  tut^  ex 

bmnibtas  YiH»  'fortibils  defctaa  M  niki*,  Kle  ^o 

dobiuifi  tton  ^\  ^oid*  iin<y  iclu  ckpiic  ^W  iMde 


sic  opWiebat  thristdm  patl,  etiVilraV^'  m  j^lot^'aWc  ^et.EtpMf^in^ritisi  fiuiltfldeeiJtoiffrteHtoM<Mr<^ 
'Wim.  Et  quia  dic  oportet  /ieri,'et  slciit 'ifem'  sciri-^^putsavlt  ilt  surg^.  Et  mfHi :  TiMcittecltt eanifex 

ovaghiatttm  gttfdiiim  leifiMilnft,  «t  <le'qtilbus  idte  eleeitt 
^it'  «itfpM  didt  : 'atfttes  qufr  in  66dtm  IM»  iimu 
^on^t  {Ab]j|i(M^jirdl  6M^etf«Mfil,'»fdit  stllit'V^^ 

'  delii^titt,  heli  a4  spiB0ta«uUim  tndAia.  V  Ei  ludki^ 
fiRus  j[>ehm<»nUl  Uis  Offiiitt>us' beiifibris  JlnUiJbrisii 
mii  p^mtiottis'  &d'lraKAeRdum  'OfafrSbtiRll^^Cte^iastei 

^  mMlO'Bineiniqiiitsrl$B>  ift  per  ejM  0|M  4satiitMt, 
■ut  AugUMMfilSMdicitj''  ofid»  v0neiiMl6  iMK^i^r  4^(hI 

'  CiirimUB  tttUmil  c^mpldrefur:  ^deiiduiU  aiiin 
^OUMfdo'  hioo  t^rMs  bdhti  A^mbfbsii  l«rba  mc^- 
ddttt  iMncCtAugefstini.  Airenrm  Ambktisios :  <  &i 
q^Ui'  ad  t6knp08  cUglttrr,  sScvt  SafUl  et  iU<U»,  noif  dc 

^  pr^$ci6iitia,"s^  de  pte^ntt' jutKllb'.  ^  Et  sabcUis 


piMmesii^ifeieiie  eit  ut  vbniant  icandata  (Mdtth. 
^'xvi;i,  T^.Et  Lucai'  di<ilt :  Impouibife  eit  "ut  non  ve- 
*  niani  icarikald.  Vi  dutem  itU  per  quem  vehiufU  Xtiic, 

{ixxviii  ij.'  BliAposiollls  AiiXX:  Oportetmtemet  hJk' 

reiei  eiieyu\  '^tii  pfo&liir  iurd  maniteHi  fiHlit  ffi  'v6Ui 
'^'fjT  ilor.'  XI,  '\% '  impbssiftlli^  '^Bt''er^<J,' '  lit  exp<liii)nt 
'  &to'res;in'Wcmund6  efroMuV  'iBr<liiii4is<lii«  pfe- 
'1v(ssUo  ^an'(&lk''fi9^^ts8im^        VehtV^':  iJ^H^iii^^WW 

qiii  <fi6a 'Inipd&iliUe  'ri^iWn  vlinlWj,  srf^i' i*rib'!fti<Jit 

'otpe'r  se  VeVki&t';  ^rcdt*lll(/'Juftd^qui't)h>d}tr6h!  hfoi- 

'  ihuin  pr^eparabat.^ Deqftib "^^iiim^i^iTuHc^aiit^ 

^  ac  ^i  diceret,  s][)bhtiin^us  nbn  qnsesiYti^,  W  ^i^^iillt^tf 

'apriktipiiui  iaeeidolum:  fiiiid  fiil/rti'  rifhidare^ 
*''eaoeum  vobii  Tfadani  [itmk.  xxvr,  14)7  <J[iibhiain^  Auc^tlnus  irflibM  IterCol^fepttM^etiGratiA  (c^. 
'  n<)n|sbl'um' ar^^^^^ 
'"u)er>'^ssime  iniJaniitialAs;  ttir  ^kt  '^ftbdlbs ybens   'tShritftl^a' et  c6bvl0rs^t96M^latysiM«Mi^'ttt t:iles«bs 

ea  ;qWmit2eVahiur  p^haba^'  '1^^  'tiib '  sT<itirt>e^ltis  ''VhiWs^vits&fliiiy  ibv^hht,  ptiM^til  ^uM^  ikteillb  i^ni- 

'Xugus(tiiu's'di<^it'rEf^cth^^  }udtti^hi''#Tno     libyii)t^6'behe^');>f^UeV1t(iin'in"iaij(!ti^     ^taao 

"^'qutnbVrt^lieherttt^itiS^  adbpis'Wrt't6ri{(i^e-   ^  cbrf^lanmsirtt^WoSdrtM iuttii^B^ 

i)at:  ut'per  ejus  0^^^^  'WhisV^i^ti^^^lXii '^  iMlikfttif^tioii^  diserrti. 

/ipsKVneral'''^^^  Uninl^retur;*  feWut  '  EVm^Ylifcc  sC*Utiautt1IW|l6Sftuito VoCitlV*b'|H^ 

cl^*tos  esV  rex  SSiut  a  l^MiiSl  qui^^Wfelt  ifeg^re  "^^eft  tlbcU^;  l^ltt^fciii^  VdWli-da^ilUlbw  «CliBii  «i. 
*;by^rilam^ilWp/4¥^'^cciti  ptttfe^  :  ^^^*Wf*  i^6ci««;#)tt''fe^e5»^^teqUiWftaic«<Ud 


m^a^m.1.  ^_^ 


4S5  DEPR^STjfllAl^^l^f^l^Ef^TATIpfC^STI^IOB.  .45* 

casuros* 

\,  Nbupduin\^^  v.  i   .-  , 

busda^  i^ii^  be^^  AugusUni^)  ^^,^^1!^  Pmiestina-  ^i'  Evangetium  : '  ^^emte,  benedictt  Palris  inei\  'perci- 

liani  hxjre^  ^dlid^runt,  quod  ab  eis  qu!  libn  8upt  pUVregnum  quod  vobis  pardlum \  [6,  est  pr^estina* 

prae<^s^^ali  a^^  ;i(ii^ii|i  pe^ce|]|ta  baptisroi  gratia  non  tum  est  ab  origtne  mun(li.  Et  itero,  Apstolus,  Gra0a 

aiiferat  Q(ig;u^|^  pec^^tnro  :  et  .eiiaijasi  fueriiit  in  autm  OSi  viid  aiema  {Aom.  yi  i  &).  Qiios'  aniein 

C~brffto,r^D^ra^  f|ui  praBdestinali  i^on  siuil,  ^t  pie  praescivit  non  prxdestinavit,  judicio  justb  rejiquii  ad 

jpste^qe^  vixerifit»  .nihi]  eis  prosit »,  ^^  tanidia,  re-  poenaro,  et  ex.retributionejustiti8e  pcenam  illis  prae- 

s^rreni^f  dopec.ruaMnt.  e(  pere^m»  neij  ante  eos  ^x  idestinavit,  id  esl  praeparavit  aeternam.  i               , 

b^  yiia^  qi^am  hpc.  eis  coptingat  ^qferri*  QH^o^con-  Ait  enim  idero,  caiholicae  et  aposfolicae  s^nci» 

iifimi^^fi^  ifot^r^.fit^of^f  c»i^)  djp^ns  r,4,Quia  sedis  Homanse ,  omnium  sgiicet  Ecc^siarum  in  tpto 

9|Qqif;;,^iip|np.,|gBi ,iup^f^s\  ^  P^em^.e^  fflim  .f^  orbe  ierrarum  matris  atque  magistrae  pon^t^fex'^  (n 

.SpinW)W^,f»nctuw.Jligpnijra^^r  Mi..,?^  .. honiilia  Evangelii  34  :  i  Angl^Iorum'  ^uippe  et  Iw^^ 

proprji4.PfK^(ali4qnaB.mi^lfi.YoUinMt§,At9,CiUoi^,con-  num  naiuram  ad  cognoscenddm  se  Doroinus  cbndi-' 
irnxit, «  qpm  4f^.  Qriglpali  quo4  a,  ,n9ur^i)tipq^ra vl^  dit,  quam  dum  consistere  ad  geternitalem  voiqit,  eam 

.;»j^yi|iir.  JSed  ^i, .m^M^ a  jCJhFiitq^ et.jilji^u^ia  pr,o<?ul  dubio  ad  suam  simililudinepi  cre»vil.' >  Et  m 

gr^Ma,te|l^  hatn^.YjUdiil.c^d^QS.  ,ii^9erditi0f)^i9»  W»  .hoflilia  Evangelii  ^vii :  cQuid  au(em  aniroas  homi- 

ijl  i(d  ,q«od  remissmii^^  ro^i^Htitjv  ^ec  in.  oi^jglnali  nun^  nisi  cibum  pomiui^  dixerim ,  <f uae  ad  boc  sunt 

:Pf9CQ^:f)^abi|lii;^],g^d  .prosAec  pwiwaa;«ninii|a  condifae»  ul  in  cju?  corpofc  trajiciaptur,  id  est  uj  in 

,i^.iiiom..;iQci^tji^y.  qiw> JMn^pto  iU^^flPffi  «emif»a  .»te|rniae  Ecclesiae ^avgmenium.  ien^anl?  i  Et,  in  itvn 

^f»i. iif^b^i^f  ^.q^ijfiiqnfATmi  .Dei|in  .e^  i^elicti  .  libro  Uoraiiu^i :  c Ad  vitam  n^qu^  homo  cor|ditus, 

j9^^i.,fSf  ^hm  M>i.n«J«B».pnW^  yptai^^tejWHmi  in  liberute  pronriae  volunfatis,  sponie  sua  fa.cius  ^t 

$QgB^«.l|^t  jo^liiitx^aM,,  (^?|iAi  J^atiGcali,  ^blto  debitor  inortis,  i  Et  itqm  in  libro  xx  Horaliij^  : 

tapiep  qni  .ill<^,M4es  pf:9»9fuvi(  nop,^nl  pr«(b$$|ti-  <  Huma^mm  igiUur  geniis,  recto  D^  JMdijCio  i^  yplu- 

ipti..qi|i^.Qei  pirs$pien(iam  tale^  /^pa  (umi^si.n/ec  pU^ibus  suis  #1  dW^is^uq^,  al,que pe^  easdem  yo- 

. laiw^Aecf^eUi^,  E|  i4Q0  niuiqvaiii^tale^  ld«gH> m»-  1 1<<P^(^  ;»pont^qe^. iribuUUpnibus  tr^ituj^ ,.  absiit- 

qpB(i.pr^ti|URivit».ei.per»(|iro^»iinqnaiivatii<9lf^-  -^^'^  f»^  ebripfju^,  Et  itenj  in  Ijl^rp  X3}y,:  c  P^jmjis 

n» 4iaiPB^^i»,dWY«yU.,^  i;i.»a/imer»geiri»p:ftia-  ..j^^W.i^  cotwUl^is Xuit^.qt  mpriei^l^  illp decide^ent 

<)eQi^4Qf)ei^c^in<UkirpQuariQMpna]w^  n^c,c,um  tQmjjofi^s  i^,  tija^siret.  Sic 

.  quisi  Jipp^ppimm  Ad  mv^r  foiriiito^fciSi,|iQapi^-3C.,eDii])\.njM)i«^     decurreuljl^us ,  qma  nequaquam  ad 

..re^.li^WaquMm.ex  le jf\h^ps|^..<Uips^  m^m  fiui  f^^'  ^m^m  VPF  ^«™«»  mcremei^^a  tendebai. 

,,^iuu^  p^n  w*wap«pnem  s^lwidi  mn\  generar»t.  f^f^l^  tonfo  rQ|ii|slius,^qaj}pt<^  sem^ ^nU  arciib 

>.Q^«ffWeJ>iW|ift?<M5aMvtW,pi»ww^  ip^»®r^^t.*At  ubi  veUtip  coniigit,  pox  pffeiiso 

.fljlWi» «e<|  sim ./ICWIMW  mtf  iu.mmn  cQnm^m  flreatpfe  coq^il  irp, cufp  leropoje,^  sUiH vi<|eli<?etim. 

^^^Mif^ii^^^iKf^i^hMm  au>ep.iy<*pnijjifis.jffp-  n^ortMU^iis  ^i^s^,  cursus ^um  morialitatis  absor- 

,.pri9^.4i|Hnfta.4!i>Uc|ufi^,S«  «twwakW..|m*»f5e,:ipi  .|)»i^.Q^ia  verp.uNixiinus,^arbilrii,(^^^^^      al^^u^us 

^M9i«ei9^l^|rdi^i.<ibpoA«)»i»t,i^d  -  »5«»^»s  homo,  pe<5ca;»il,  et  faptu^  est  ifiassa  perdiijo- 

i  j^\i^J»9^mmfin.%9ifS^m9m  ;!P»S  Wias  Iwoigi^  f;e^eris.,Ji.uidam  ex  eadem  i^^^^^^ 

bmm\pmff9f  ntimlm.^TtB^riemii^  pum^  Pt  ..d^watws»  qui.perredempiwijemsanguto^ 

mr<«#  W[Wi».Bpirtol«prti«W^icitf.fiwi4^  :^i  ^ajvati  .^unf,,  s^^niup  ^l  «avabiuitu;.  qupniaiii, 

^t  (/  Pi^r^iibiS.  W.«PI  gpatw  ai^et  mcritum.-WPe  ,nipriupeps  gpo?tploru|n  fli<iit  ;.Non.eHaliud  mmen 

PTWlegil.et pn^ti^vjU,  iaea^ grMl?.pi^P^WJt,  ,  ^b  emtoddtum  hmimbus,^ii^jif,9^^^^         nossaivoi 

..nam.ilWl  iWfi«>,^u^M.,e^.p^desanati,^d.^UaJ?a^.ei  fieri  (Aft.,  ly,.  1.2),v^n(e  tefl^ip..  saecularij>  praesclii, 

vitaoi  J)U9)Pf^p(|^^vU  a^teffnan^.  SfVia  it/<J|^,W«,  .,r^^BK^>*  «^ti  Te|  pr??dpslinaU  a^  yitom^^^^  quiliam 

,  inqHiUp»H*Wi  mw9.  m^  m^,m»mv>nefi?D  ^fij^,9Jfm\m  PW^}m^\i^M!^''!i}^^^^ 

p^Jf$Uf(^,Clui9mn^inimf9.  .i^»^^^n^f^9P9fit^  ..'T^Wun),^9i;  f  ^|ip<;,^ \nq}ffffii^.  superjionimjudie^o- 


o- 

10- 


p(e(S0f0tm*f^m.i^Miat,g^^^^  ..M^  ^*«p^Vj?  m^mrff^r^^-f^f^^ 

..m  ^^*^j^^t  ^^Lim  m,»^*^. ^^../^Mf.,^*.  ...>.  .«^.<M-      k»n»nn«;  MfiAnic  nnmAriim  trAnkit.'vel  <^rte  mcll— 


m  HINCMARI  RHEMENSIS  ARGHIEPISCOPI  43$ 

credere,  quantos  nimirum  cerium   est  eleclorura  A  quamergo  sui)er  eos  vesperconsurger'et,''shc(i1ifitii 

Et  liem  in  libro  vi^esiiho  qainto 


numerum  sumroamque  transire,  ail  :  MuHipli" 
cati  8unt  $uper  numerum  { P$al.  xxxix,  6 )  ; 
371  ^<^  Si  diceret :  Muliis  Ecclesiam  intrantibus, 
etiain  hi  ad  fidem  regni  specielenus  veniunt,  qui  a 
numerocoelesii  excludiintur,quiaelectoruin  summam 
sua  videlicet  multiplicatione  transeunt.  Unde  per 
Isaiani  quoque  eidem  Ecclesix  dicitur  :  Ad  dexleram 
enim  et  ad  U^vam  dilataberit^  et  semen  tuum  genles 
haireditabit  {Isa,  liv,  5).  Intranle  quippe  multitudine 
gentium  ad  dexteram  extenditur,  dum  quosdam 
juslificandos  suscipit  :  ad  lacvam  quoque  dilatatur, 
dum  ad  se  quosdam  etiam  in  iniquitate  permanenles 
admittit ,  prseter  hanc  multitudinem  quae  extra 
electonim   numerum  jacei.  »    Et  paulo  superius 


esse  voluissent.  1 

(cr/p.  8,  9)  :  I  Hoc  quod  clectis  alils  alli  cpnlenin- 
tur,  de  inerito  patientis  est,  non  de  iniquiiaie 
punientis.  Non  enim  iniquus  Deus,  j|78  <]ui  infert 
iram  :  unde  apte  subjungliur :  ttotit  enim  opera 
eorum^  et  idcireo  indueel  noctemj  et  conteremr(Job, 
xxxiv,  25).  I 

Et  quia  praescientia  Dei  sine  praedestinatione  esse 
potest,  sicut  in  illis  omnibus  quae  non  ex  ipso  eranl 
causam  operationls  habitura,  non  tamen  eum  possant 
latere  qui  novit  omnta  etiam  antequam  fiant.  E( 
reprobi  prsesciti ,  non  autem  praedestinati,  a  Deo  ad 
poenam  sunt,  qnia  non  ipso  auctore,  sed  etigente 
iniquitate,  vel  pa4erna  vel  propria,  pereunt  justo  a 


(cap,  eodem) :  c  Notandum  vero  est,  quia  dum  alijs  ^  ^^  relicti  judicio  :  sicul  pr^sciti  simulet  prxdesti- 


eadentibusi  ad  standum  alii  solidari  perhibentur, 
electorum  numerus  certus  ostendiiur.  Unde  etiain 
Philadelphiae  Ecclesise  per  aogelum  dicitur :  Tene 
quod  habei,  ne  aliu$  accipiat  coronam  tuam,  Hac 
ergo  sententia,  qua  narratur»  aliorum  erigi,  alioruni 
autem  vita  bona  confringi»  spes  nutritur  humilium, 
elaiio  premitur  superi)orum,dumei  illi  hona  possunt 
amiitere  de  quibus  superbiunt,  et  isti  ea  percipere 
qiiae  quia  non  habeani  coutemnuntur.  1  Etitem 
aliquando  guperius  {cap,  7) :  i  In  hoc  ergo  utroque 
genere  hommum  saepe  contingit,  ut  et  qui  videntur 
in  humano  judicio  siare,  jam  in  conspectu.  aeterni 
judicis  jaceant,  et  qui  nunc  coram  hominihus 
jaceaoi,  in  conspectn  aeterni  judicis  stent.  Quis  eaim 
hominum  aB8llm§re  potuisset  Judam  vivendi  aartem 
post  ministeriiHn  apostolaUM  amiiteie,  et  latroaeni 
aeierna  praemia  1n  articulo  i»ortis  ipvenire  ?  Occultiis 
autem  judex ,  praesidens  e(  litf^nnmue  corda 
discemeBS »  alteram  ^e  atatuit ,  Alterujn  jusie 
confr^ii»  iUuro  districte  exierius  repuUt,  hunc 
intrinsectts  niisericorditer  traxit.  i  £t  item  in  libro 
Tigeairoo  nono  {cap.  45),  Judicia  tua  abyuus  m^Ua 
{Ptal.  XXXV,  7).c  Nemo  ergo  perscruiari  appetat  cur 
com  aiias  repellitur,  alios  eligatur,  vel  cur  cura 
aliuseligitur  alius  repellator,  4|uia  superficies  abyssi 
constringitur,  et  aitestante  Paolo,  Incru^abilia  9unt 
wiieia  eju$t  et  inveitigabilei  tyiai  ejus,  1  (Rom.  11, 33.) 
ilem  idem  in  iibro  yigesimo  aono  {cap.  eadem)  dieit : 


naii  ipso  auctore  salvantur  gratiae  dono,  qnoniaro 
misericordia  ejiis  pra(%venit  nos,  nt  heDetellmas, 
adjutor  in  opporiunitatibus  in  tribnlatione,  cui 
dicimus,  Adjutor  meui,  tibi  pialittm,  et,  Adjttva  not, 
Deui  salutaris  noster.  Adjuvat  nos  nt  bene  possimos, 
et  misericordia  ejus  subsequetur  iios  omnibus  diebos 
vitne  nostrae,  ut  in  bono  perseveremns,  etipAeoronat 
nos  in  misericordia  et  miseratlonibus,  qui  satiat  in 
honis  deslderium  nostrum.  Satiabimur  enim  cum 
nanifestabitur  gloria  ejus.  Hic  doctor  magniflcasin 
libro  Mordlium  trigesimo  quarto  {eap,  15)  demon- 
strat  dicens  :  c  Fortasse  quempiam  moveat  cur 
misericors  Deus  fieri  ita  permittat,  ut  Leviathao 
^  iste,  seu  nunc  per  suggestiones  caliidas,  sive  tonc 
'  per  damnatum  fllum  quem  replet  hominem,  Te( 
solis  sibi  radios,  id  est  doctos  quosque  saplenlesqtie 
suhjiciat,  vel  aurum,  hoc  est  viros  sanctilatls  clari- 
tate  fulgenies,  quasi  tutum  sibi  viilfs  coinqtiinando 
substemat.  Sed  citius  respondeMns,  qiiod  qui  pravis 
ejus  persuasionibus  qusisi  latuni  storni  poiuerit, 
aurum  ante  Dei  oculos  ifonquam  fuit.  Qfii  enim 
scduci  quandoque  non  reversuri  possuni,  quasi  habi- 
tani  saiictilatem  ante  oculos  hominum  videnlur 
amittere,  sed  eam  ante  Dei  ocutos  nunqoam  baboe- 
runt.  Saepe  namqoe  homo  mtiltls  occuUe  peccaiis 
involviior,  ei  in  una  aliqoa  virtute  magnos  Videiur, 
quae  ipsa  quoque  virtos  inanisccns  deficK,  qoia  dam 
innotescit  hominibus,  procul  dubio  laudatur,  ejusque 


<  Dominus,  inquiens,  ait :  CcUum  mihi  sedes  est;  ei,  |^}aus  inhianter  appeiitur.  Unde  fit  ot  et  ipsa  virlus 


Anima  justi  sedes  sapientue.  CcBlum  utique  anima 
justi,  coelum  fuit  Abraham.  Gum  enim  de  Abraham 
natus  est  Gaipbas,  quid  aliud  nisi  gelu  de  coeio 
processii?  Quod  tamen  geloidcircoDominus  genoisse 
se  dicit,  quia  iudaaos  quos  naturaliter  ipse  bonos 
condidit,  jusio  judicio  per  eorum  maliiiam  frigidos 
a  se  exire  permisit.  Dominus  enim  condiior  est 
naturae,  non  culpae.  Genuii  ergo  creando  naturaliier, 
qoos  iniquos  permisit  tolerando  vivere  patienter.  > 
et  itero  in  eodem  libro  (cap.  19)  :  ciHinc  Paulus  ait  : 


antie  beioculosvirtus  non  sil,  dum  abscoiidh  qoo 
displicet  ,  prodit  quo  placei.  >  Et  post  pauca : 
i  Eat  ergo  Leviathan  iste  ,  et  solis  sihl  radios 
subdat,  atque  aiirum  luli  raore  subjiciat.  Seil  onwi- 
potens  Deus  ad  electorhm  suorum  solfffiom  bene  uii 
malo  reprobonim,quando  hl  qui  ad  illtim  perventnri 
sunt,  et  suis  ad  eum  meritis  prodcfonii  et  scpe  ia 
eo  quod  isuperbe  sapiunt  alienis  lapsiboa  corrigOB" 
tur.  >  Ei  quia  reprobis  poena,  eleciis  autem  a  Dco 
aeterna  vita  est  praeparata,  paulo  post  sequitur  : 


437  DE  PILADESTINATiONE  DMSERTATIO  POSTBIUOR.  4ib 

cum  llne.  lustiis  nlmiram  est  omnipotens  Deas,  et  A  ^*  condidlt»  JQSlitia  damnavit,  fratia  libtratll» 


qnod  non  stemopeccato  coramifisom  eat,  aeterno 
non  debet  puniri  tormeoto.  Qalbus  citios  responde- 
mus,  qiiod  recte  dieerent,  si  justus  judex  distri- 
ctasque  veniens,  non  corda  hominam,  sed  facla 
373  pensaret.  Iniqni  enim  Ideo  cum  Ane  deiique- 
runl,  quia  cum  fine  yixerunt.  Yolulssent  quippe  slne 
fine  vivere,  nt  slne  fine  fiotuissent  in  Iniquitatilms 
permanere.  Nam  magis  'appetunt  peccare  quara 
TiTere,  et  ideo  iiic  semper  Tiverecupiunt,  utnunquam 
desinant  peccare  cnm  Tivunt.  Ad  dislricti  ergo  justi- 
tiam  judicis  pertinet,  ut  nunquam  careant  supplicio, 
quorum  mens  in  hac  Tiia  nunquam  Toluit  carere 
peccato,  et  nuUus  detur  iniquo  terminus  ultio- 
nis,  qul  quandiu  valuit  habere  noluit  terminum  cri- 
minis.  » 

Quoniam'  quidem  adinTentionum  de  prxdestina- 
tione  resufflatoreSy  praTi  sensus  scalpentes  auribus, 
iioguu  pniriente  nos  dicunt  Dei  mulabilem  Tolunta- 
tcm,  noTumque  ejqs  praedicare  con$i1ium,  si  dan)net 
qiios  ante  s^cula  ad  mortem  et  damnaUonem  ne- 
qiiaquam  prxdestinaTlt,  acclpiant,  leg)int,  et  au- 
diant  atque  Intelligant,  nos  calholjcorum  Palruro 
sequi  doctrinam,  et  dicere  sicut  praediximus,  et  ad- 
buc  iterare  non  piget,  quia  multos  Deus  graiia  pne- 
destinarit  ad  gloriaro,  neminem  autem  prsedestinavit, 
sed  deseruit  juste  ad  damnationem  ei  poenam.  Quos 
auieiQ  ante  saecula  prsesciTit,  non  praedestinavit,  in 
impietate  et  iniquitate  perseTcraturos,  praedestinavit 
ut  ex  justiiiae  retribuiione  damneninr,  et  judicium 


Mundus  eolm,  quamTls  pro  lempore  ez  quo  faetM 
est  ccaperit,  In  iHa  divinn  prMoientl»  Iqm  fada^i 
dus  nttllom  poiuit  habere  principium :  et  quamieiuh 
qoe  Tol  ex  Adam  nsqQO  in  hodienium  liomiMS  nala 
sunt,  Tel  post^T^"^^  noitram  genmlioaia 
aiint  propagine  nascitari,  apud  Deum  ai  jaai  nati 
sont,  et  decurso  totiiw  Tilm  tempore  traaaiarttnt,  ia 
illo  nihilomintts  dlTini  obttttua  lumina  pennanealaa. 
Dens  enim,  qtti  nec  looo  olanditor,  noc  lempora 
praeTenitur,  omninm  rerum  tam  pnBlerilanim  Bie» 
moria,  qoam  Imminentium  seleBtia  plenua  eet :  oee 
reminiscens  TolTitor  io  pr»taritom,  nec  aporana 
tenditur  In  futttnim.  Ei  qttadconqae  omnino  attnt» 
qu»  temporum  motibus  agitantor»  ab  eo  prineipia 
B-in  quo  erat  Verbum,  et  YeriMim  erat  apud  Deum 


et  Deus  erat  Yerbum,  uaque  in  Anem  omnion  i 
lorum.  De  quo  flne  cum  dlceret  beatua  Mojraea,  D^ 
miney  Inquit,  tfui  rigm$  in  iwculum  M  9menhm.  Sl 
adhoc  nec  sperantur  futttra,  nec  prttierita  tffansie* 
runt,  sed  in  praesentla  dlTinitatis  'pnesenti  lemper 
luce  cernuniur.  Ab  iilo  ergo  qui  «temos  et  praweiust 
qui  et  justus  ei  piiis  est,  qui  et  exerit  debilam  aefre* 
ritatem,  et  exhibet  ind^Um  pleutem,  et  lubat  In 
ereandis  atque  eligendla  horainlbas,  aleal  in  lolo 
figulus,  potestaiem,  facta  snnt  aila  qaidem  Tasa  tai 
honorem,  alia  Tcro  in  eontumeliam.  Anlequam  fi» 
eeret  nos  praesclTit  nos,  et  in  ipaa  nofi  prttsclentia 
eom  nondum  fecisset  elegii.  Sed  a  quo  hoc  fleri 
potuit,  nisi  ab  eo  qui  Tocat  ea  qott  non  aant  tan* 
aequs  praedesUna?it  quo  justissime  puniantur,  sicut  C  quam  ea  qnaB  sant?  Apostolus  enlm  dleit  i  Qal  efafjl 


apertlssime  osiendit  aqncius  Augustinus  in  principio 
Evangelii  Joannia  :  i  Factam ,  inquit,  in  tempore 
Creaturam,  sed  in  aeterna  Greatoris  sapientia  quando 
et  qoalis  crearetur  semper  fuisse  dispositum ;  et  hoc 
est  <]uodl  jiit :  Quod  factum  e$t  in  ipto  pita  erat^  id  est 
quod  factum  in  teropore,  sive  vivum  sive  vita  careas 
apparuity  omne  hoc  in  spiritali  factoris  ratione  quasi 
seiuper  Tixerat  et  TiTit  :  non  quia  coaetemum  est 
Creatori  quod  creaTit,  sed  quia  coaeterna  est  illi  ra- 
tio  Toiuntatis  suae,  in  qua  ab  aeterno  habuit  et  habet 
quid  et  quando  crearet,  quallter  creatum  gubernet 
ui  manealy  ad  quem  finem  singula  qoae  creavit  per- 
ducat. »  £t  sanctus  Gregorius  in  iibro  Noralium  xxt 
(cap.  7)  dicit :  c  Guiictis  liquet  quod  in  ill.a  extrema 
requisitione  .examen  publicum  facturus  est  omnipo-  ^ 
tens  Deus,  ot  alios  ad  tormenta  deserat,  alios  ad 
participationem  regni  coelestis  admittal.  Sed  et  hoc 
Dunc  secreto  jodicio  quotidie  agitur,  quod  tunc  in 
publico  demonslrabilur.  Nam  juste  et  misericordiier 
singulorum  corda  vel  examinans  tcI  disponens,  alios 


no%  anie  mundi  eonilUulionem  {Bom.Bt;  i^.ni,  !)• 
Intra  mundum  faeti  sumus,  ei  ame  BMnidam  aleell 
aumus.  Atque  ita  uno  eodemquo,  nac  traMeanla  nea 
fiituro»  sed  eontlnuo  tempore,  ?el  sl  qoe  allo  nNNla 
diei  poieat,  si  Umen  poteai,  apud  Deum  esl  ei  pne* 
aelre,  et  facere,  et  eligere.  Et  preeselenlia  soain- 
eommotabiHler  permanenle,  elegerat  ftelendos  quea 
Iheturus  fuerat  eligendos.  i  Et  Proaper  in  Hbro  Bpi^ 
grammatum  {ejngram.  S8),  Be  Haemp&rali  epere 
Dei :  Ordo  temporum  in  aeterna  Dei  saplentla  sina 
tempore  est,  nec  aliqua  aant  apud  lilum  noTa,  qal 
fecit  qoae  fiitura  sunt. 


Artlflce  Id  sommo  sine  tempore  temporis  ordd  est. 
la^ua  Dao  rerum  aon  TarMi  a 


iEleiruo  auclori  sinml  adsont  omoia  sempar, 
Cuiu  quo  in  factoruin  esi  ordine  qaidqaidTerlt, 

EPILOOI  CAPUT   IT. 

Quflliler  catholica  Ecclesia  fie  gratia  et  Ubero  arbitrjo 
teneat. 

Sauclus  Innocentiua  in  epistola  ^4  ^urelium  ei 
Gariliaginense  ConciUum,  itemque  sanctus  Coela 


-*: ^j  »r -.: 


*^.^<.    r«>ii:»^.«»«    «^t»^> 


m^ 


;)(^iUINQWtftf)fKIIIHIiiMAtMi^  ^ti 


mi 


375  pr<»"iini9nlf«ifffetefttiM4uktH^i^^  A/pwtfiJmM«JSMiM€MAi^^ 


iumviiiam  mlMq^Uttitttisiawaoro 
flrmans  ataiWiki, ;|j4})!;tecftil$  '^^l!j)is0ie>ttfcede.. 
rei,  tamen  suaair  fratiafn.n  9«Mrua;i<  aon-iiicif iivit. 
Nam  qu9LMiii  hbi^lhem 'i^^ikU^^t  ,h  nrraeteriUsiUe 

peccatia,  tamen  sciens  itenim  posse  peccare,  aa, 

.8 .u.    j j ^^^J-»-t«™"Jr 


siP^,|MH4«p«,iinJi|i|^^o4.lfiit.;^^     ^^rusrt/lirt. 

apoaiplqa.  ^timme  .<)0ip9(iwqpm 
reparationem  sibi, j[uemadmodam  posset  ^llum''eV    Cttm.qii».AaM¥WW»iftt.graUi|ni,  q|ij$(UMen^liff 


post  ist^,^ri;i£^re».in(iU^  .^rva^MR  quotidiana  IM^ 
'atan^^^M  rem^dfas  qoibas  ntsl  fVeii^^oonflsiiineni- 
umur,  nultjitenjds.l^^ipanQs  lyincere  ppterlmuj^  erro- 
res.  Necesse  esl  enim  m  qiioauiilianie  vindmus, 
eo  iierum  h6n'iadjUvaute  vtncd^^mr^.  On^^jfui^  igitur 


tm..fHuimmvm4iW'^Ji!^,rni^rh9ff^ 


bonorum  affeciuum  atque  operum.  et  omnlum  sto-,. 

diorum,  omnmm<|ue  yirtutum,  quibus  ab  iniiio  udei 

ad  Deum  t«y[ijiitiii(^,,,iJ(^pVpMfli«aWoi^^  ct  BtuitMi»U^MinW»p.et!,»ew»  .j^akrtwMW  i^ 

non  dubit«mus.  ab' ^psauff  gMtii^  omnia  komima  me'     et  pmm^i  nfiM»i^i|^r»j«.eapti«it^lAin.etfipl^itviR» 


rita  prafiVenllri,  per  jlu^  ;fllf  :iH.^i4uy  Jibni.et  v/Blle 
incipinmat-et^fiMretQilo  «iiqoe a«iiiio ei  manere 
Dei  non  aqfej^RrJiI^rirtii  at^Uriji/n  i^:fiUr^i\xi  ut 
de  ten^roso  iueidiim^  (de  pnvo  vectw*,'d6  ianftido 
saoum ,  dj6;;^mbru4e?jle  sjtlijfi^tdi^^^^  1;  Et^^apviw» 
Augustiaosuik!/ai)|ioikitkme  tfusMlionisiiei^  oootra 
Pdagianos  et  telest^^qftqs^jimBCiHifoq  libmi  (^A 
III  $ub  i^itj(tt^),:  <  ktti^r^berum  arbitrium  homini- 
bus  eM/<iMl».iye,m(Uom8,^ti«ia^ 


et.D#Mira,<pHL  iimt.^Niinqttid ;  in.4M^  >pi^ J|5^.N4;^ 
conditti,  «^IT  f^fi^^^iqiMa.  19  iqt  Xilifitai  fic  .B^r 
omoe^.janiiDMiu^M^r^cKW^ili^^iPiKr^tMfti]?^^ 
^^rmm  m  UIWffcl.JV%V'gr?)*jjfifi  iPer„J«6uifl : 
Cbijii|tuiaI>a90iPlim,4tf)$i^i^  ii,JE;i|tei|?,«.UbroHy-. 

ari^ii^rijVffa»  .^o4,fl^s^^^se,,|^Y«*.i^*<>li<^ 


boiipuni  ppi}a,,jjd,.e^.ftiS0(I.,^4  ,«5Jtis,swWB|^  FW?^- 
dicamiis  r^-it^rpemhrdlcaitfrarliilTium  estpau-  *«ni  p^i;iin^e»^,w>cjB^re,n^.8^rt9^^M^ff«^ 
lulW9<|d^'ii»4iim;i*iUiiJW.«^  arbiuando     ^¥IW..^5f,  i.^f.  liffffij.^udi^,  ^mfA<^f  m^Hi  ^ 

rationall  cdfltfidertfidwc;^el  disberneiMotmiid  %at     Wm^. M^Sy^^\l%h.h9]^^.^^.^^^^>Mh 

quidveie^#,::p;ii^qW^^^^^  ^  ^^v^  ^ni.»m^jmm.mum\'%mwm 

liberiMf^lHMniviycmMlii  stia  s»'poiHitf«rtlot«8iiiie,  ^JP«?lff?.  ?jVer\.W^Wift^?T!ji'^^P^ifRS?  fefilW»^- 


nofi  dan^nam^.  flijia  ,e?.,}^i,^,>;el  lii^JHS^.l}flon^^ 
Dei  ju^iiflc^fi  ^sup^t,^jjijSlj(^<;a^n^.ur,JH8fia^^^^^        . 


vitalis  et  rationaM^ttllliiift  «fONir.^SM-^lMijUtfAmdj^ 

ante  ptim)yiBiBMiMyet  >y<aBn>.,MMnenimi  per^Uud 

ilnqueialiireaiaiere.:Hmde^(^ixelleier90(imaium 

potaUgjnMCMtfiiTj^iiwl|Hn<  <iii>QWs|iul0  B^iMtijun  ^..   ,„      ,,.,  , ,      ,. 

deliclo  captiTam  TolunUti  depmate  diinisit.  ut  «^  m.^#^,^«^,'i"ft'i.^^^^^^ 

hcc  eidem  esMt  pinam  ndn"Mciendo  quod  Tdil,  e?j,fl}!«'{!??  S?^H  PSf^^»»/.?^,'!-??,;.^^^^^ 


^ 


^'-''^SiaMlSi.sfo,: 


♦  nempe:  inaaiens,  de  auilMigciinaue  dicat  jsia,  dd     quippe  aiiiuMiur  ui  lacw  quoa  joowor.  iiu«,  «.r: . 
nu  malma  naiarwa..et  semao  maleoictuni  tm.iaii .    cum.volamus.i  ct  sancius  iilregonaB  in  iidTO;  ^: 


llo.  nifii   Ai 


rAaniAialiir.  nnna  np.r  unum  linmi.       raliuni 


m"Vi4^^(i''jJiiyti8'! 


^J5{|j»"-.iit»«' 


im 


DE  ftuBimamMmK,  mfumwmoiwaimm. 


mi 


...  Et  m»^sA cxcjfte9l  prfp^tjis excd^l^rf  pM^e, . ,.  ,    , 
Qoam  si  vtiHutum  plaefurum  ill  Deus  auctor. 

£t  paulo  posl :  , 

•         ••    •        ' I     .•■.«l-  ■•'|Ih     I  .»•  •     "'..        .•■..(■       , 

Qaod  noD  esl  ni^i  peccalum,  quo  discrucietur 
'  liii^ertAy, »d'^iiAi>  dot^mtf  nrale^fejiureeurniiit;.  •  '     ' 
1  £i.iMMn  iii.saic^  aMiwum  cuqii  lp(«iulinm  acius. 

Cum  desideriis  carnis  mens  casta  repugoat, 
"  Cnm  t^tafori  hoii  (^irtbi^  ^t  perfeertoas 

V#uiirpm««iilMmimdeina«DiiiuaT     ... 

jJberiate  agimus,  sed  nberUle  redempta. 

GoiftWteSr^o^.  ••     '    '  ''^*"'       ^  '      '•      ' 


fir' 


C^^^iet/^IU).  Qote  ittfitt^'|^rtt¥isifie^ 

stfijMtR'  mfeh(«^t><ill''tilrt«iMlio  «MBMMi  tio»  elMer 
iii^tM^i'ei  >1iMjMi  a<niMlD^RI)iAp|*wpMrii  mm  tre<^ 
iiiiin«r«l'exMi%i»9.  »  E^iiem  in  ittonriiiotiliiu  ter-' 
viO{eap,  ^rtQiff^  onHdedHmiMim  teddamil  f  fk& 
si  ^pMe  dieer^tiir  t  Atl  "pareMtftitti  reproMs  ndUa  * 
riitai^^oQMftpelfor,  )4tfilitfB'ddi^(^  M  edloiie' 
De«f^'leiieor;a<teireoMeAiM  iietittiqtiMii  ^Mii  |)#^' 
iriiad-p^iMria IH^I^ fiMfl^^^  ettniiit  ^m' 
pr6ilieftMr|)0feraiH  '<ix  iitieN^^hrfrHrie^Mme^  

raMVelebtii^/eilM^eot^tti  meDS  i «emnis  4eei(levii4 -        -"-^  —- '  -»•—-- — »-.-.--;o.^.*  .k^». 

grMiii'  iti|pMMie''ftA^lfdlltttv'' MnUM  qtiippe  ^«e<i 

a((iMus  ,<et'  Dei  esi;  ^f  •'  noMmhtv.i^ei'  p^  piweiiiea«  < 

tetttigiteiMfiii; '  htt64rM  j^  ete^^iiiviiem'  iitter&m  ve^ 

liMtMefaii  Sieribl)<^iiolr<ebt,  tyiitl^^  el  in  ;^ti»imffl=( 

griitaer  'igiMiutf?>^i;iirriim)  '^l  'Ao^utti  nott^^^st;  tmd^ ' 

n^  re/friMi^rMhia  s()^ntkntiill  Qeiii  ergb  nlni  led-^ 

ni<^ii6'''^tM^  i^lddtie;  «diiMs^4^  ^jQ»'kiMitvere<^ 

phi^SrehitifQ^rei  ibMtfa,  '()iMa  ifoiil'  iinmerieo  retir)- 

buiibfi^M  4ii^fitoni^;  '^^^'^e^  sni^setttibtiie  n-- 

behl  ateltrib  Imbf^  dyginlusf  "^ttaBf  Ug^rtiinlts.'  i  El  vci 

nerailUiijl^  AleMh^'  ia   io^sci^fo   (iu»^ii<^n^>n  librif 

Gdii^^;''4ld'  ^ipAim  pfisbytenim; ' iDt^nrdgattis' 


ti  ilem  in  coaem  icap,  15) : 

'•'i  «»  •    ••.»{  'I,.  'J.  i\;  f-    ..    '"»•:•'    Mi-.|.';  .  ••  •         .    ;• 


i4)ifis.Dioat,i*til«l09;pei»#t«upcif>istet  ab.Diiiii^.  ... 

it  i>Miqiiao«ni'iitn6b|S(ei  vell^eiaiM»  oreeuimcal, 

...  Arbiii.iiaue.sul  quo  yi^Uo^fA*^^"^^  WPW  i. 
libenili^actltapbii^st.pitttri^ue^^^  " 


.Consilja  saivare  Deus^  mens  ex/ciia.loiigum. 
'        isttbaweiap  " 


ii»JOueoMii 

areD<«us^  i 

'£i(fi6iJal  ^mttim;  ^e^iie  ilii  ^Mii  et  apiet; 
1,'iQim  oipidMkBi^flitfftfroiriniteitMidii^iOit. 

EcttliOf^dePre^rMenlit^^iVlhai:  ^^*    i,     .  « 

m:.u.,o.i  .  ;.  ^.M,  ....   'rteifri^ifmttsanabr      ^  "' 
V  ttoilioalnl>iipieeiile4i<euff.€timr{«iioiiiii'verbo  - 

J^ingilur,  mque  unam  coeunt  conlrana  vliam. 
oi"KiiiM]|ile  aMiM «i miliieutf eiail^ra^giMbirf  eii-pettt'^'» 


erre  pbiest  pcen^m  ^b  nomine  mortis. 


ndteitttfcklbt  li^iih(mi^(^ju*b'ei^^briare  '^^^^^^^  ^^J^^^^^II^SpW 


qbeili  '^a 


r.^ery#^iV*iniJMj!pirf^.*MWrWr>  ;ii 

,_     .,  is  rerum  natura  dtiarum  est, 

i^i'^!)^  eMali4b#it,itiimc^%xiite  Viitue  nMlnqtte^  -  * 


„  fecll,  tiuaiinus  et  Voliin  -.^^ . ^--- 

iari61)biil)taWiis-apparcftt^^V  iLigW.RyMPnw^^WM^r  P<^t^^                  ...  ^i-i., 

d^ria4!K4'BitiiMN  *rf!Sst?^'»K                                            ^^' 

«^.a.^^!..i!. ^u:.:  ...i;^-^j,„ij^ •/ paMWdt,'  rfipbnl'      '  '■•"-' "  — ^^ '— -^^^ — 


ni?ili'^rmifi«;'anldiii ^ ,,  ..,^. 

dtt':  aiiSa'ini^J^"!Mf^  i^dn^^s^t^^' 9^11^6' htn 

et^hMli 
imUaniii^ 

ef  'e^teWulif 'VihdSpVoHeiuf ;  'fe(  i&lM"tltfii^cbK&^^ 


Lii:£rQ«pfleiiiunilotQ,JM||BMe  etipeKlariiieBMMM  Md 
uiiiiy[iiiprmtid(snime4ueiagiUilMii80t)teinamev 

lli   ,Jiciiii:l»   ri  Ji.vic'!.!.    I)..i..lti      •iii'ilii6i    '.Ijil-ili 
EPILOGI  CAPDT  Y. 


super^ltfudr^  Vi  ;iua''p(>Usiiiui'e8il  siVij 'ium"iyil''rt  .tou3f'(«feIttlA5uA'k<r''meWtttffel'car»6ri«'-«iliL' 


vmW  kp\^lim'':Mf0"W'%'' 


Jil  :  |uxiiiia  li^  liberUs  ^sl,  .'sefvire  lusluiijc,  el     si 


dfi  : -fc-iiteayifcclilferiisWC^MVvVii^j^  8W<«'iWahi';'l'Attfii'W«nWU\iii4'rttdinlii'ciilh«lhl^ 

i>e<^^W^ih'  e^;  i^{)^i<^('^^]:^'tMi^'  iimim\tomm)^Mnxw,^v\^MMm^  ■ 

ei^  "pfiveUin' ilibitur! ("^;!  i}ite"'di'.i'k^koii^i'l    blfiii{>^^W  Ami>. 'mnm^dS'  MMC 


'445 


HINGMARI  RHEMEMIS  ARCHUmSCOPI. 


kU 


ui  deniq^d  ealecliuaieiiis  ad  re^ieraUoniB  sacni-  ^  lapsi : « Si  proplarea  noa  feefBsec  Deos  vt  pQnim, 


ipenu  perductis  cceiestis  misericordiae  aula  resere- 
tur.  >  Tanta  enim  est  erga  omnes  komines  i)oniias 
Dei,  ut  nostra  velit  esse  meriia  quaB  sunt  ipsius 
dona,  et  pro  liis  qu»  largitua  est  «terna  prsemia  sit 
donaturus.  Et  Joannes  Ctirysoslomus  in  Evangelio 
Mattl)8ei  liomilia  25 :  t  Idcirco  eiiiiUy  inquit,  altari 
assistens  sacerdos  pro  universo  orl)e  terrarum,  pro 
abseniibus  atque  praesentibus,  pro  liis  qui  ante  nos 
fuerunt»  pro  his  qui  postea  sunt  futuri,  sacrilicio 
iilo  proposito,  Deo  nos  gralias  jubet  referre.  Hoc 
quippe  et  a  lerra  nos  liberat,  et  transponit  in  coelum, 
atque  ex  liominibus  angelos  faciti  >  Sanctus  JHony- 
sius  Areopagiies  in  libro  de  ecclesiastico  Priocipatu, 
cap.  2  :  c  Hierarcbas  quidem   unusquisque  ad  Dei 


reole  doaperaras  et  dvbilares  de  salote  tua :  si  vero 
propter  btjNiilateiD  anam  tantuflMnodo  nos  fecit,  m 
aetemis  ejus  bonis  et  muneribtts  fhuiBiur,  atqne  qu» 
agit  ab  iuitio  sseculi  usque  ad  prsBsens  tempiis  prs- 
pterea  agit,  et  propterea  monet,  «I  noa  misericordii 
sua  salvet,  quae  ulira  nobis  deeperandi,  qo»  ambi- 
gendi  causa  supererit!  i  Et  sanctus  Hieronymos  in 
Commento  Eplstolae  ad  Epbesios  :  Notiu  emttnttme 
Spiritum  ianetum  Dei  (Ephet,  iv,  50)  :  t  McerorS;N- 
ritus  sancti  sic  intelllgendus  est,  qnomodo  Ira  DH, 
et  sonmus,  et  cseterae  in  bumauam  similitudinem 
passiones.  Non  quo  contristetur  Spiritua,  et  uliaia 
perturbationem  bivinltas  seiitlat :  aed  qim  ex  verhis 
nostris  Dei  diseamus  aflfoctus,  quod  mosreat  qiMMiei- 


similationem  omnes  bomines  volens  salvare,  et  ad  ^  ciinque  peccainus,  et  defleat  peccatores.  Nam  ei 


agnitionem  veritatis  venire,  prsedicat  omnibus  vera 
Evangelia  :  Quanii^  inquit,  acceperunl  eum,  dedit  eis 
pote$tatem  fHiot  Dei  fieri^  credentibus  in  nomine  ejus 
(Joan,  1,  !2).  Si  quis  ergo  discedit  a  vero  lumine, 
aut  de  intellectualibus,  spontaneo  arbitrio,  malitis 
cupiditate»  concludens  naturaliter  inspersas  sibi  ad 
iUuminari  virtutes,  380  P^i*  seipsum  se  destruet.  i 
£t  sanctus  Cyprianus  in  libro  de  Oratione  Dominica 
dicil :  «  Nam  cum  discipuli  ab  eo  non  jam  terreni 
appellantur,  sed  sal  terrae,  et  Apostolus  prlmum  bo* 
minem  vucet  de  terrae  liroo,  secunduni  vero  de  ccelOt 
e(  nos  qoi  esse  debemns  Patri  Deo  similes,  qui  »>* 
lem  suum  oriri  facit  super  bonos  et  malos,  et  pluit 
supersostoset  injustos,  sie  Cbrislo  roonente  ora- 
nms  et  petiinus,  ut  precem  pro  omnium  salute  facia-  ^ 
maa,'  ut  qoomodo  in  ceelo,  id  est  in  nobis,  per  (Idem 
nostram  volunlas  Dei  facta  est  ut  essemus  e  coelo,  ita 
et  in  terra,  lioe  est  ut  iliis  credeniibus  flal  voluntas 
Dei,  ut  qui  adbuc  sunt  prima  nativitate  terrenit  in- 
cipiant  esso  ceslesles  ex  aqua  ei  Spirilu  nati.  i  Et 
sancUis  Hilarius  in  secundo  librd  de  Fide  Qib,  ii  de 
Trin*  post  medium) :  «  Humaiii  enlm  generis  causa 
Dei  Filius  rtattis  et  \irgine  est,  ei  Spiritu  sanclo 
Iv^  sibi  in  hac  operatiooe  famulanie,  et  sua  Dei  vi- 
Celicet  inumbrante  virtute,  corporis  sibi  iiiitia  con*' 
sevit»  et  exordia  earnis  instituit,  ut  bomo  faetus  ex 
Tirgine  naturam  in  se  aeeiperet,  perqne  biijns  ad- 
roisiionts  societatem  sauctiflcatum  in  eo  unlvcrsi 


Salvator  in  corpore  confttitutos  fievii  Hkrosalem,  et 
omne  hominum  genus  in  propbeta  deplorat  dlcens: 
Heu  miki  anima !  quia  periit  reveren$  a  terra,  et  fn 
eorrigat  inter  hominei  non  ett :  omnes  in  sanguinf  ;V 
dieantur.  i  Et  sanctus  Aiiguslinus  in  libro  deLitiera 
et  Spiritu  (cap.ZlS)  :  <  Yult  autem  Deus omnes bomi- 
nes  salvos  Aeri,  et  in  agnitionem  ▼eritatls  venire : 
non  sic381  tamen,  ot  eis  adimat  liberum  arliitrium, 
quo  vel  bene  vel  male  utentes  justisslme  judifentur. 
Quod  cum  fit,  infldeles  quldera  conira  volunlatem 
Dei  faciunt,  cum  ejus  Evangelio  non  credimt :  nec 
ideo  tamen  eam  vincont,  verom  sefpsos  fraodant 
magno  et  summo  bono»  malisque  pcenalibos  impli- 
^  canl,  expertirri  In  suppliciis  potestatem  cjos,  eujns 
'  1n  donis  misericordiam  contempseronl.  lia  volnntai 
Dei  semper  invicta  est :  vinceretur  auteni,  si  non 
inveniret  quid  de  coniemptoribus  facerei,  a«t  ullo 
modo  possent  evadere  quod  de  talibusilleeonstitiiit.  > 
Et  In  libro  de  catechieandis  Rndibus  :  «  Yere,  frater, 
Hla  magua  et  vera  beatitudo  est,  qua  In  fntaro  ss- 
culo  sanctis  promlttitur.  Omnia  vero  visibilia  irsns- 
eunt,  et  omnis  biijus  sxcoH  pompa,  et  delici»,  e( 
curiosilas  inleribunt,  et  secom  ad  interitum  tnbnnl 
amaiores  suos.  Aquo  interitu,  boc  est  poenls  sen- 
piternis,  Deus  misericors  volens  omnes  homines  li- 
berare,  si  sibi  ipsi  non  sint  inimici,  et  non  resistant 
misericordi»  Creatoris  sui,  mlstt  unlgenitnm  Filino 
suum,  hoc  cst  Yerbum  soum  aniuale  aibl,  per  qiod 


geaerishumanlcorpus  exisleret  :  ut   qiiemadmo- |^,eoiididit  omnia  :  etmanensquidem  indivinitateMia, 


dum  omnes  in.se  per  id  quod  corporeum  esse  voluit 
eonderenHir,  ita  rursum  in  omnes  ipse  per  id  quod 
ejus  eat  invialfolie  referi^tnr.  i  Et  item  : «  Muniia 
autem  qued  in  Gliristo  esl  omoifous  patet  uniini ;  et 
quod  ubiHJue  noo  deeat  in  lantum  datur  iii  qnantum 
qoisvoieisumere,  in  lantum  residet  in  quantiim 
quia  volet  promereri.  v  Sanetus  qnoque  Amforoslua 
in  p6almo<cxviii  exponens  versom  :  Boniiatem  feci* 
tti  cum  tervotito  4  Domine .    ita  dieit :  c  Ouam  fro- 


et  non  recedens  a  Patre,  nec  in  aliquo  mutattis,  a»- 
sumendo  tamen  homhiem,  et  in  eame  mortaii  lio- 
minifous  apparendo,  venit  ad  homines,  vl  qoeiM^l- 
modum  per  ununi  hominem  qui  primus  factos  e^t 
id  est  Adam,  mors  intravit  in  genus  humanuBi,  ^^ 
consensit  muUeri  suae  seductae  a  diabolo  «i  prsce 
ptum  Dei  transgrederentur  :  sic  per  nnum  horainein, 
qul  etiam  Deus  est,  Dei  Filius,  Jesuni  Christnm,  de- 
letis  omnibus  neccatis  oraeteritis.  credentes  in  eum 


445  D£  PRiUMamUTMNE  MRS^BmTliO  P0Sl«R10R.  U6 

kp  onmha^  JSOfiiissUft  ^iwuine  muxUMir^  «i  Deo  pv*  A     Kt  Bmictus  Leo  rn  lort)o  ad'  Pf«v(anum  (e^i^  iO, 


OiuaibuA  Aoiainihis  m^emr,  Ex  qnbOB  (foioA 
luulii  per^ujH»  pe^vuntiuiii  m  meriim«  qaod  mulil 
sal?aol|ir,4tiviuiite  aadofiHBi  Uc  eftim  reut  dam«- 
iielnr»  iuculpebilit  m  Dei  ittstilia  i  nt  antom  reus 
Justificelnr^  iaeffiibllis  Dei  gratia  esi.  >  El  item  Hi 
libro  de  dtviaa  Piovidentia : 

T«rM  M  lOBfo  Mrmoiie  moremur  In  Istis, 

8u«  sparsiRi  farieqae  suis  sont  ediia  taeiia, 
e¥e  QDorl  in  narte  est .  io  loto  quis  neget  esse, 
DiuD  solidam  DomiDi  difisa  oogoiia  curam 
Velaat,  n  aulls  accipitur  qnje  rara  fidetur. 
Dicile  quem  popnlum  qoa  inundi  in  parle  remoluiD, 
Quoaf  e  homioes,  ciiius  generis,  vel  cooiiiionis, 
Neglexit  «akare  Dena?  vir,  fomiM,  SttrTni» 
Liber,  Jodaeas,  Gra^cas,  Scyllw,  barbarofi,  omaes 
fn  GhHsto  snimis  tifiiim. 
3ttl  Hoe  eienim  lei«  iioe  fentrsnda  volnmina  vatam, 
Hoc  patriarcbarom  S)>es  aoo  iaceria  tenebat: 
UlCIma  cum  maadl  finem  prope  currerei.  aeiaSy 
VeBtnmm  ad  terrena  Deom,  qui»  morie  perempta, 
Soiveret  inferni  leges,  lougganque  ruinam 
Hnmani  geoeris  meliore  atiollerei  oriu. 

E(  in  libro  contra  Eutychem  (Dc  Providentia) : 

Utaoe  ilioa  velerom  eomplexa  ast  graiia  aolos» 
Qni  Christum  videre  fide,  sic  tempore  nosiro 
Noo  renovst  qoemqasro  Chrfsms,  nisi  corde  receptus. 
En,  bomo,  auanta  tibi  est  gratis  euilsta  potestas« 
Fiiius  esse  uei  si  vis  poles. 

Ei  in  Hbro  cootra  Ncslorium  : 

Jamoe  Dei  oomoerujs  smor,  diffiiaaqoe  in  oa»oes 

rnra  pntet,  noium  el  cuncUs  adstare  salutemt 

Et  tnmen,  hen  f  mrsnm  qoerolis,  homo  garrula,  verbis 

fiolla  iDOves»  Jacolisqne  Mia  tua  viseera  iigis : 

Cor  noQ  sum  bonos?  noc  non  vis.  Cur  sum  malos?  boc 

[vis. 
Cnr  volo  qne  mala  sunt,  ei  «ur  nuaB  snttt  booa  nolo? 
TJber  es,  el  cum  recla  queas  discernere  pravia, 
Deteriora  legis. 

Bt  in  Hbro  contra  Matbeniaticos  : 

Hoc  operis  sectare  boni,  lioc  fuge  caotus  iuiquj. 
VKar  beaia  iaio  paritiir,  inors  editui*  itfo. 
Coram  ;ad»not  ac|tta  servatrix,  populiHor  ei  iir^iis. 
Ad  qoodvis  extende  maaum,  paiet  aequa  faculias. 

£t  paulo  post : 

Nen  snperi  smriant  ignes,  iiee  ab  »(here  maoat, 
Seti  noslris  oritur  de  Ciidibiis,  i|isaquu  bt*Uum 
Libertns  movet,  et  quatimur  cl i  iilfius  drinis. 
Oiia  eum  raoliis  ciraiplesa  Igoava  «olantaa 
DiOicili  negat  tre  vla. 

£l  in  llbro  coutra  Epicureos  : 

Quon  sl  mulu  tnter  niorum  delirta  priomm 
Plectisset  propere  rigor  impiacabilis  ir^i, 
iBiefeepia  fweul  meliorls  lemjHira  vilae, 
Nec  ^^udt  virealiGutsset  suoierf^  lapt». 
Morieui.iuquit  Domluug  peccaotis  uolo.  nec  ullum 
IJe  pereunie  lucrum  esirredear  ina;;is,  inque  relictum 
Hataius  referauir  iier,  vitauue  fruaiur. 
)  l  quia  vinutum  siuiiles  vuhessesuarom, 
QttCMT  genuit,  \iiidtcl;*m  iotiuit  uilhi  cediie,  reddam 
Judicio  ji4««.digna  nieo :  delnr  Iocuh  irs< 
Sie  duna  muliorum  dilTerlUi'  pceua  maloruro, 
Nontralli  plerutn.)ue  probos  revocaiiior  iu  actas, 
"^  Ac  ftt  quisqne  sibi  Judex,  uliorqoe  severus, 
"^  ^uerat  prius  ioiuriaieoa,  aliusque  resurgena. 

.  errni*i  |ucuutb(;re  loOtfO. 


€.  3) ;  f  OpQS  fbit  secreti  dfspensatione  coosllH »  ut 
Ineommucabliis  Deus,  cbjus  vofonias  inon  polest  sna 
bemgnitnie  privari ,  primam  erga  nos  pietatls  sum 
dispositionem  sacramento  occuhiOre  compleret  et 
bomo»  diafbolic»  iniquitatis  versiitia  actus  in  colpam, 
eentra  Dei  propositum  non  periret.  Ingreditur  ergo 
famc  mnndi  infima  Filf  ns  Dei.  i  Item  et  sanctus  Lep 
papa  In  epistola  ad  Leonem  Angiistum  :  i  Ut  autem 
repararet  omnfum  vilam,  recepft  omiiium  causam,  et 
vfm  veterfs  chirograpbi,  quod  solus  inter  omnes  noo 
d€t)uic,  pro  omnlbus  ^olvendo  vacavit.  i  Et  S.  6re« 
gorius  in  librO  vin  Moralium  {cap.  20) :  t  Gur  quasi 
contrarinm  tibt  hominem  despicis,  qui  certus  sclo 
quia  perire  vel  ipsum  quem  despicere  crederis  ndn 

t  vis?  I  Et  item  in  Kbro  xxxi  {eap.  14)  :  f  Justi  viri 
ecnritas  recte  leoni  comparatuf ,  quia  contra  se  cum 
quoslibet  insnrgere  conspicit,  ad  mentis  suse  confl- 
dentiam  redit,  et  scit  quia  cunctos  advcrsantes  supe- 
rat,  qnia  illum  soium  diligit,  quein  invitus  nulio 
modo  amittat.  Quisquis  enim  exieriora  quae  et  no- 
lenti  sobtrabuntirf  appetit ,  sua  se  sponte  eilraneo 
timori  snbsternit.  i  Et  Joann^s  Chrysoslomus  in 
EvangeHo  Matthael  bomilia  vigesima  quinta  :  <  Pne^ 
dicabitur  hoc,  iiiquit,  Evangelium  in  universO  muudo» 
in  testlmontum  omnibus  gentibus,  et  tuiicveuiet 
consnmitiat^o.  Qulbus  gentibus?  non  obedientibus 
seiltceit  neqoe  Evangelio  consentienfibos.  Ne  enim 
iliquisdlceret !  Cojus  rei  gratia  omnibus  praedicatur, 
si  omnes  credituri  non  s(ml?Ut,  inquil^  daf^si,  me 

^  en  qos  debol  lacereruncta  fccisse,  et  post  b^  nemo 
cnlpare  me  possH.  i  Hilic  et  Prosper  in  libro  Ept- 
grammatum  :  i  Potest,  inqait,  bomo  invitns  amit- ' 
tere  temporalia  bona^  nonquam  vero  nisi  VOlens 
perdit  aeierna.  >• 

Omne  bonum  mnodo  eonereuun  el  tempore  pariom, 

Uuasuoqiie  amliii  conditiooe  potest. 
Ut  quanivis  daioois  viffilaoier  cura  resistat, 

Saepe  tanien  pi>opriis  defipoRetur  tioiiio; 
At  tioaaiquae  veretxma  8out,  nce  tlne  teaenlttr,    ;   i 

Semper  babet  quisqois  semper  habere  copit. 
384  Ne<^  vim  ferre  potest  Chrlsto  sttbnixa  voluntas, 

lo  quo  peraiatens  oniiila  vincil  anior. « 

£t  venerabilis  Beda  presbylef  iii  tractatu  ActuuiO  ' 
apostolornm    !  <  Ipse  Petrns  sic  iniellexit  omnes 
homines  «qualiler  ad  Chrisil  Evangelium  provocari, 

ll^^iiilamque  secundum  nauiFara-essejioHuturti*  Sic 
ctiaiii  Dominus  perppopheiam,  et  in  Evangelio  om-  ' 
iiibu^clamat  dieens  :  Qtfk  esihemoqiti  m<^^ituhi\  - 

:    diUtfH  diei  videre  boHos  ? ,  IHltrial  «  maio  el  fadttt  U^  > 
ntcm ;  inquirat  paeem^fer^eifuatfliredm  (P«r^.  xxitfltiv' 

.     i5>el  t  Accedite  >ad  eum  et  itlnntinamim ;  qirt  dlc?t :' -' 
Vtmce,/l/lt,.ifttdiflim«  (ttWi'  6,  12).' Et:  V^nU^ ad- 

.     fne,ifOinMS ^jfwi Momit^wemti ettit,  b$ eg9  Ye^ain  '■ 


nM..A.     ^A«    ' 


iis,4fiV8l.jaii|uSk,^VJ,jfj|)it,|f^^2^^  i^l^i,^cti#)AB^:>    Npp.  finjp,prop^^r^  y^se  Pfe^»q  non  «[lawavU  por 


lj\rji  yplHitibnfi  e^>.  QQci^ivi,,;^)L^,T^lqiK^i^.pia9^iVh 
vf  ai^ii^  ;|i/g4ffljuafT{^P^|no  r)e;^^(Ukilt«f^\ff,¥9ii9M4rj 


S|iif^,,  ^pi^Q  et.|ioc  dQ.|Uo,)^iiprt  <mando.^,Uu  esi 
«|b./j^.j|yptw cyflQini;i,,.()l,ic«ple.Scripluw ;  Et  i^^a- 
vap.if  ^Attrao  CQrs^um,  f?<^w  iilo  letnpore,  ei  nolnii 

iwji}lf3yi^,|jcr, jul^ffjujj  iudicifim , .  f t  ipse  Phpo  peir 
U))fifji]|ip, afbi^rfflfn-. ,», Et inps^ilfno trige^imo  vinio; 
f  ^^(/ti  i//f^^^^^ifti'n,i(:o,i^^  cordtit//onim, 


»V-^%.W  «.ftlnnlilo,  n^i^^.,a.,g^  fsirVArilii^  t  fWlf  W(»,«^»fiP?»^.W^f  (,f^?«-  ^»  ?S).%Si,Peu^boc 


facii  ut  facianiqux  bon  .coj|i;vf|fijui;(i;^qiiid^i|fBi  fece- 
rft^ii.r,Pf:gftftii  c?ftcppiffiepi^,.«iiaV  y>^<^!^»^^^ 
r^ii^,  non,jC>^i  >iia4fir^^.U»w!ifiip  fi&^  s<^  m^^^ 
^fiifflf^ny^ qfl|uadw:^M«-  >.Eiim^^opiuio; 
I  ^\  pun^  0(^(1^  pi^p^^iqr^^.no^  nttji^uni  sujHa  cis 

..  Sic.,flUQfiw,,^^  id^  .fiolencjus.  Angu^linos  ii 
liljr«;tf« ^^  P^K^^^r^^\9i  Oicit, .mhil, fit.nisi qwHl 
aut  Dc^&l^ci^,  auf^eci  iips^  permiuUt  el.  GassiQtk)' 
ruji  in  p^aloiQ  pei;yte$inM^^.erMo  ;  c  Mihilenimaq^o* 
Qiiano  fieri^l^oi^U.i^isi  dW^JV^^i.  qu^  1)^9,  secreto 
ifx^^ifi  A|U  jffl  j)rol^,a^onemi  .au^  ad  yindieuiii  f^o^, 
ij|i.ii[),pw,.pern<}«i^riji...  §i|c  p>,  ?lii  quidem  aucloi^ 

W*»n 
jpdiqp 


fjgend/;?:,  pl  powiniw  WJW««il^i  j{mt^|^r£§fj||p|i#l^ 
r,t;fecfio,m?.^},gayjdU  non.fiej^flsr«l.  «SaMWWao^  uMffi 
ffi9#rft  vellel  ,.iu\Q  ij^  pfl8^e^^,;?iqq^  n(Ui,p^.^f| 

f8RP^,"..Wi*i.!?^'»  e».pn«;?fir4dpli\a»p>  ;iffiliQr/ipiiMiJ|;y|i?| 
fi^S^^  P?rpeyef;aB^^  .i^^qMiwej.pqr^. ;  quia,  ]^ 
n^yri^namorif.n^js»  §ed  ijitrfiY^rlat>ff;/fl,,yiv4t,j.YpriU;| 
y^^^aciter  jpsa  .dicit.  Alipqfiin  iqjqslu^^pea^  q^i.ipf^^ 
iram ,  p^niensjtos.  qui.  idclrcp  .j^ly^^ri  p/Qio  poVer^n^ 
^uo^iani  eos  salvo^  Q,ei:i  npljiMt  cvvl\9f  J()^inq,po^t.rf$T 
siiUere  voluntatj .  Sed  «^bsk :  q^^QJai^, ^lfWft^i s^ntenf 

f?Jf™*,.y''^>}l!fiW"?.  sfiJHw  »"*firNr  w«iih  b  mss?i^.w  Wl^^^m^m».  }^^.  ft"i;WM>  l\ 

Hft.i^  ^'ylH^, iW^Mii?  W?f*fi>flWlW.«^JlW?icii.,(|ir  4e^r.^i^lur,iflilli#  ,qiv^  p^^^.i^Ulu^otijjr;  ;  .f»  pittt» 

strictione  abscondit,  9ui,grj3iM?  PW,98)i?ft4itF»  SJ^H^.  W  ^*,f  qw?  MWtij  Gjl^^riW,  Amb^iu»  .^^  Bij^rpBy- 

Scripturis  multoties  inveni^ur.  Unde  sub  slrutbUjnis  loji^  }fi  Jl^^is  Jtlf)rgu(^c^  jet.^f^^Df  ^ifgu  pfs- 

WAW^infe^ite^liypdirllS  wriptum''esl' :'i^^  f^fp  lib;^9.dip,^j^t||i^  fif.|ffrf.fn  ArJ^frip^t.fl^in  ^^^ 

1t)?'  y; Wiii;  •  sanctusjdre^^^  , (ri^?;.     ^icHiq  f^pK^mfl|^jPi,^«9M»WW^fl^.  fi^  i"  «>*' 

iSiHb  '*6(iun&o  jtforalium  (cap.j 9)  dicitj^^i^ujyiiv^       gfpiajid^iMumJ^^JEU^n^^  po^ 

^^l^Jfi^i  sll ;yriyare,*a^^^  W;.WP     «W§e*  "Wi^.  .§?\««iM?..8i^.\SMWip.9<>Pttn^fi»«?^^  386 

^i^^Xnt ,  sttMendo  npn  aedit,  aiicja  pr^mi^it  priya-     jmprf^,p^pdi^i^,..jfyi^  de..y.^i;ii  Jr«.  per£eciis  a4 
H^hl'J{8''ii'ilicei^l7qu()(i''(im^^  non  jpjusie     Jrtfffitpfj^.lofl^fir^nwFi  qw  W.I>^i.Rr«4<^lio*^?«i 

SU^tabtianl  absiiilil ,  sed  juf le  

fWStaiiiWs 

nierillS    iiuita    lyuu   ucsuuui.  iiiiuoi  Muiyi  la.  ociiau#iii~  «v 


apud  D^uqi.  :„tfi  |)$r..lio«,q!Lan(lQ  .lexids.in 


fMd'piSii6rttl'.'#MeKift  dttni  'rM'  idftHMttV  'tpi^dnfJinr 
ehiiisM  'MMsNi^V  M  Viittc'  ihdiftfto '^j«6^ 
salvatt 'Mm:  'OoMtesMihitfKi^eel^VelrdlitV  ^t'  c^ihi 
gloHh  -M.'  fil  tW^ikiki,  4ar'fiei»lMuhi  Ihaildin^apb^; 
sielaiB,  ltiVisifeillisi>De^(9lMii.  f,  »^Y  |iilr  Ui  iid^f&)6^ 
itM  ihtMgdfi^  fidAHraili-MpiieHift^M  VlhfiieiUejhV 
ikithe^\iMmito^;  ^HH  ih^ick^iiiiiiftittlis  lik^  iA' '  U<^ 
seftiehti^Mia^ifir^iliMMiysM^.  Et'tt^^ 
Lutte=JBed«*pMh)fler^  dridl  v^^^dMahtM  ifi'W  Vd-' 


djHTMiiimttdi^st  ihi^i'i$Hd8eiih^  ^  «^  ^^aMM' 

n^laMiriEMPiHh  fiASUi'^dfW  ihCMdDMiWdi^' 

bfpi  sir.'<4'Bt'|lbM  plfhnMhli'tfeiri4til$'ald'ttn-^^ 

€0hc1adlt''/T'iir9^'i^' WrSUtt^ii^hiV;'^  ^tonMkir 

^^tt.'  »>e  fMtbpyid''^!!^  'tii^  le^  Iriiqdiths.' 

Ifis^rei^iut^pi^  gi^iWltb''d(n^6;  bMiii^stt  ^bieih'  ]^i 

stissimtrmisrifo.  y  Eiiieih  ^.  ^  Q|n^fiiiio^  ^ith  lii^- 

lom  dMnTaliidiili^,  l^i'  hfT^hihiiis  :  merltb  haihqil^ 

pecctlti  uhiversa  massa  (bmmita  cfsu  Noh  obdbrat 

Deus  itinpeniendo  malilfaih,  sed  ndn  impelrilend^ 

niiseHcirdfiiiill.  -Qalbofii^^^nliTi  nbn  Imperlitur ,  nec 

dighi  siilit liecnierentur,  'ab'  pOtlifi^' ut  nbii  ihiper- 

tiaturfibc  dighi'  saiit,'l)OC'  Wr^hiuri  Ou^Tihias 

auiemmeiilum  miserr<k)r8i3fe,  nicinvknlin^us/  .       -  —  t  j- 

nollam  ist,''ne  graiisi  eviicu^lai*,  b1  noh  grtilW  doni-  ■  W«».  ^^^*  '**«'  noh^  Jtidl^lis  qhdtf  jhituiri  'est* 


osiehdehii  «^^''htp^te  1^ti608(lehi^  t^ 
KtleM''ite8diHiii'  haiMill'  t^men'  fngenib  (M>'^sd 
liignoiMiiife,' '^^'F 'emii,K)dt  (ypAera  in  se  qu^  *h%nM 
atlhs  tecfisiief^tepfa  lihhllnehi  inteill^cihdiihi;  efideo 
Deom'eM  «t^hdi^,  vet  post  t<it'  s^Culi  liiijus  in- 
Josliflai^fdaitdtA  Ghiaftoi^s  Judlcliim  esse  ventui^iii; 
Netho' igitiir  e)^  do  qhQKf  isvpra  dictum  estV  serVoiii 
Iite9di|l!hlan' doh^ihi  tbhintareni  vapiilare  p^iio^^^^ 
terpi^td(iiiduni'il6'T6hiMh>  hescfendi  prssitmit,  quf^ 
ut  iilt^iUic^te;  et  eb  !l>^o  quod  homo  e^t,  nec  liiard 
quse  caivtet;  hectiMiai  pot^^t  ignofare  qtiae  appe^tai!!» 
et  Aiigu^tfhui  M"mVd'de  Nathra  ei  Gratia  (ca/yV'^': 
«1lbf<f^od}yhiW'^^iiipiisbst^^rui^^  kottiiM 
^dldiMteiiipdi^  stfiijfM)  M^rtht;  h6d  qiiok  mH^ksik 


ri  Sfoliihttt«'ted'  uMseitttiifc^  iW^Afc^i^,  i^^         *  tihii  tJtllueflhW'€da*  iel  Jur^  ihVBoldhlur  espe^iiia!: 
9%ihiiUs,<^1de6'teiitf^'e^  itul^  *tiBdl,  Mttvlh     MeH.''kiLni^\'VkiiidAt^  Mhiht,  qiiiiii  aiKu^  esi^ 


inr,  sedidefitisiedditiit.  » 

Et  4Qra  'sirid^ht  l^dMtniifHaM  \  D^  qdaBctfh- 
^QeTolttit  fecii.  fti  omitesi  Vttleit  ltei*i  saFvos',  OArie^ 
Diiqy^e  kiiV9(T«iliir.  £1  iin 'toht  ointilii  de'  ^hiiyhli 
dicil  AjpoMlhs;'  Omne$  Hytiiim  't^ttTr  Iku^  'llatto$ 
pm  {/  Tim.  II,  4),  ^iHiW  >ii  'liiimrit*-  V  qiii 
aniemnbtiiyvaliW,  iion^MiotentifisfDeiipehitos 
ttt  ^iithiittr. '  Sh^tak  fii^h^*^'  £i^  G(>rtiiriehth 
E^stoteadPlnlemoiiiim^^^redai^ens diefi  i  i  <Si 
eiifin;iii^enB,1^8  v6hihi4H^etYit>ii  eit  heeiesMtlite 
bontf^  est;' d^Mfthdfiiht^ihifdeienrf  ad*  Miiaih^ 
neiri  ei^tiinahttmii^^f^c^i^^Vhb^  ^iit'dtVm^^ 
bonassH, ^'iti^ voidnialrieei  Woh  ^inJ^eie^ifiile 

Mmuis^i:  ^m  'U'\^9msiii^e;tmi  tttn  mm 

non 

Iteo 

€igitia'i'I<aifl'  qi^^bbohtiih  dld^^bi^kt  hiMf  qhiold 

tAi*ileptfVs*V^;ittli4lii  W<i     ^    ^-^.--^.  -    -;-,-----^--.   ,^L.vi.w.r  >:{t   frimM 

norti^  ttbiitidi.''itti(lir^^^l4i)rtb  Wbf(rid*'rit/6*'teHtf-     satvari  'refugiunt'ili)ero'  '^^^^^  SCiUCMt 

qtii««sj'1rii^'a«^iirfiMttagtti^e<'^WW^^  1ibVr^,'^M 

ii&tit/Siihilete^dhiiMt^f^eli^-^b^liiaiMhhM  m^^     eifhiJo  mntu  teftib^Hs  et  exiieisqs  v^^ens  jud^^^ 

U\m'm6^mt'^km^^&tkMbk^^^^^^       i);t''Mi^]iius''iJ)'£Wuhh'i^  e^t;'e^W*'^^ 

;^(t.<iiUftK'«y'a-d''riintiii^nV>#^cdiMti\t  dii  M'     IH^W^V^mVpnriioiV^^^ 
'fteis;  '4iii'ui^^cf«Mehk  ^enf!^'iittkihdiMMr.     f(W  veMjit^^^^^ 

uienittfihist  ;^4ilHiiitaidi*nihiiWe"Vi!ifett6h*')r«iAir, 
nonW^ifdlt^iitiif^ihVhi^:  #&' Wi^  m^- 


omihlias  salaiem,  'videucet  tialutar^  P.^:tmft(i;l 
38BB  pariitum  ante  upem  omiuiiin  poDaloruHL 
quid&m  libero  arbitrio  respuerunU .  unde  ^ineriLO 
cJ^hnnaBunld^,  quia^m  4ero  «b^l^^f rjj^fp  JfiffiRfr 


snni :  I  rrirao  eninr,  inqmr,  vomrous  jpsosv  vicai     mr  mef;  eX  im^rar  eam  non  CQmprehenderunf 


iW'i!i'iJr.  ji!)<j  vlji'J     \'i\i}"'.i\  -v:'>''iii'-'  .-:'mii'1)f' 

inexcnsatnes  ^}m^,mh,^\m 


181 


HlMQMIltlt  RfftBHi&MBlS  Atl€iltEnSOOPl. 


461 


ceperunt  ut  Mlvi  fUteuf,  iwMttet  illU  Deue  opm- ^  lexi',  volaiitM  eoATenitiir  hunitiin,  ubi  ditiiur :  IVV 


tlonek  etrotis  ut  credant  mendado^  ut  judieentut 
omnes  ^ut  non  cre4iderunt  veriiati^  sed  contenieruni 
iniquitati  {II  Thm,  ii,  10).  Et .^recipientibut  ve* 
rit^tem  ftcriliens  dicit,  Gratiae  agimue  Deo  Hne  tii^ 
termisiione,  quod  cum  audissetis  a  nobis  verbum  au* 
ditus  Dei^  Muscepistisf  non  ut  verbum  kominum,  eed 
eieut  est  vere  verbum  Dei^  quod  et  operatur  in  vobie 
qui  credidistii  (I  Thees.  ii,  15).  Et  Cassiodorus  Ih 
pflalmo  «eptua^simo  septimo :  <  Mtsit  in  eos  iram 
indiguatlonto  auft,  indfgfiationem,  et  iram,  et  trl* 
bolatioiiem»  fmmiesioneiti  per  anf^los  iDalos.  Ordo 
vindidse  terissima  desenplionemrralur.  Prius  onim 
DeiiiiAUB  peceatls  iiostris  iraseiiur  quando  iMilla 
compunctlone  cOfmriimur,  ae  delnde  fnalitlam  bo* 


liie  eeee  eieut  equus  et  miulus,  quibus  non  eH  inttt' 
lectus  {PsaL  ixxi) :  <|uainvis  pcjor  appareat  de  qw 
dleium  eat :  Verbis  non  emendabitur  servus  dm$, 
Si  enim  el  inteHexerii^  non  obaudiet.  i  Etfihiralitt- 
jusmodl  inTcniontur  in  litleris  dlTinitos  inspiratis* 
Sicut  enim  secundum  Scripturam,  omma  qumunqu 
vMuit  Daminus  fecit  {Psai.  cxiii,  5),  ila  sieul  fohrit 
omnia  bona  fecit :  quia  non  ex  aocidenie,  etesseo' 
tialiter  bODUs  el  OmDipoiens»  qui  seipsQui  negin 
non  polest,  aliier  nec  velle  potuit  nec  posse  vololi, 
ul  bealus  AugOstitras  in  sermone  de  Sjmbolo  li 
neophytos  dicil :  <  Sl  enim,  foqaiens,  quffi  ioprio- 
eipio  Deus  fecit,  ex  nihiio  utique  fecil,  eiiani  ex  bis 
quae  fecil  qurdqutd  voluci*it  facero  polense6i,(|iitt 


mlnis  lii  Ma  iAdignitate,  et  ira,  et  tribulailone  dere<-'%  oimifpotens  esl,  nec  ideo  credani  toiqut  Devm  oeB 


Nnquil^  Ul  proprlis  pecversitaiibM  affligauior  qul 
diTinis  jttsslotiibus  obedlre  contemnunl.  >  Et  Aa« 
{ustlnus  In  libro  de  Gratia  et  libero  Arbilrio  {cap.  S) : 
t  Qui  «rgo  noverunt  dlvina  nKindaia,  aofenur  eie 
extusatio,  quam  solent  habere  homines  4e  igno- 
nfntla.  Sed  nee  ipsi  eine  p<iena  eruntqui  legem  Dei 
ifesclimt.  Qiei  enim  sine  lege  peecaverunti  sine  iege 
perl^tcm  :  qui  autem  in  lege  peecaverunt^  per  Ugem 
judkdbuntur  {Rom,  11«  42).  Quod  mihi  non  videiur 
Apostolus  lla  dixisse,  tanquaro  pejus  aliquid  slgnitt- 
caveril  esse  passuros  qui  legem  nesclunt  in  peccatis 
Buis,  quam  lllos  qiii  sciuiiL  Pc|u8  enim  vidolur  esse 
perlre,  quam  Jodicari.  *Sed  cum  hoe  degentibus  et 
de  Jodseis  loqueretur,  qui«  Hli  sine  lege  senti  isti 


esse  omnipotentem,  qnia  multft  cenim  ejus  fadna 
volonlabem,  slve  bomo  vel  juBte  daniDefur,  sive  ini- 
serieorditer  liberelQr,  voiaRlas  Omnipotentis  imple- 
lur.  Quod  ergo  non  vuU  Omnipotensi  hoe  soluiD  nei 
potesl.  Utilur  ergo  maliB,  non  seevndun  eoium  pn- 
vam ,  Bod  seoondum  suam  rectam  voluBtaleai.  i  £t 
post  pauea  :  <  Me  quts  me  temere  dixiase  aibiu^ter 
aiiqaid  Omnipolantem  non  posse,  hoc  et  bealasApo- 
Btolos  dixit :  Si  noti  credidimiue^  iUa  /ideda  permesd, 
negare  seipenm  noii  poiMf  (i  7mi«  ti,  13).  Sed  qiit 
non  vuli  noii  poiesl)  quia  el  velle  non  poiest.  Noi 
enim  potest  justitia  velle  facere  qood  iBJastvm  est, 
aul  sapientia  vdle  quod  Blullum  esl»  aol  veriiifi 
veUe  quod  fialsum  est.  Unde  adinotiemar  Damn  on- 


auiein  legem  acceperunt,  quis  audeatdicere  Judeeos  q  nipotehtero,  non  hoc  solum  quod  aii  ApoBtolus,M- 


qul  in  lege  peceant  non  esse  perituros  cum  ki  Ghri- 
Bio.  Don  credideruntf  quandoqiiidem  de  illis  diclum 
est)  per  le^  judicabuntnr  f  Sine  iide  en«n  Christi 
nemo  liberari  poiest,  ae  per  hec  ita  jtidicabuntur  ut 
pereant.  Nattt  si  pejor  est  oenditio  nescieniium  quam 
ocienliuoi  iegam  Dei,  quomodo  verum  eril  quod  in. 
£f  angeiio  Dobmrus  ail :  Servus  qui  nescit  votunta" 
tem  domini  em  et  faeit  digna  plagis^  uapnlabit 
pauca;  eervue  auiem  qui  ecit  voluntatem  domini  eui 
et  non  facit  dignoy  piagie  tapulabit  muLta  {iMc. 
xii,  47).  Eoee  ubi  oBlendit  gravius  peccare  ho- 
mineMi  acleniem,  quam  nescieniem.  Mee  lamen 
ideo  confugiendutt  est  ad  ignorantiae  lenetiraSf  ut 
in  eis  quisque  reqiMral  excusationem.  Aliud  est 


gare  seipsum  non  poleslf  aed  muita  non  posie.  Ecee 
el  ego  dico,  et  ejus  veritale  dicere  andeo  qiod  se- 
gare  non  audeOf  DeuB  omnipotenB  non  potest  iDori, 
non  potest^mulari,  non  potest  falli,  oon  poteit  miier 
fleri»  non  potest  vinci.  Hmc  atqne  hujusmodi  iImH 
ul  pOBsit  Omnipolens  :  ac  per  hoc  non  Bolom  oHeo- 
dil  Veritas  omnipoientem  esse,  qood  ista  non  poi- 
bIi  :  sed  etiam  cogit  VerilaB  omnipotenlem  noncsie 
qui  h»c  possit.  Volens  enlm  est  Deus  qnod  esL 
JSternos  ergo  et  incommutabilis ,  et  verax  et  bei- 
tus,  et  insuperabHis  volens  esu  Si  ergo  polest  etse 
qood  non  vuli,  omnipotens  non  est.  i^  autem  on- 
nipotens  :  ergo  quldquid  vull  polesl.  fil  ideo  qeod 
nmi  vult  esse  non  polest,  qul  proplerea  dteiuir  e«- 


e*im  neselsse»  aiind  Bcire  noiatsse.  Veluntas  quippeD  nipoleus,  quoni«tm  quidquid  vnlt  potest.  De  qeo  et 

psalmnB  dieit  r  /n  ceelo  et  in  terra  -mnnia  quffcus^i 
voluU  fedt  {Psai.  gxih,  3).  >  S90  ^^  >"  ^i^  ^ 
Natura  eiGralia  (cop.  49) :  <  Absit  a  nobis  atDeon 
poase  peceare  dicamns.  Non  enim;  iH  slulti  pouoif 
ideo  non  erit  omnipotens,  quia  neo  mort  poiesl,  et 
negare  Beipsum  nenpotest.  i 

Viflattffil   oathAlim    mittm   mali*   iHlilnAt    hsreUCl  • 


I  4irguitttr  «n  oo  de  quo  dicilur  :  Noluit  inidU" 
gere  uthene  etgeret  {Psai%  xxxvv'4).  Sed  ei  iUa  igiio- 
TanliOi  qa»  non  esi  oonmi  qui  soire  iiolunt,  aed 
eoram  fui  tnnqnam'  silnpliciter  nesdunt ,'  neminem 
Ble  eKeusal  ut  Bemprlemo  igne  non  ardeal,  si  pro- 
ptevea  non  credidit  qoia  non>  aodivit  omnino  quid 

fliti*itA«%kl    •  bjmI  Cim*Imca  «•*   m«ltite  A»<lAal.    Wi\n  «iMm 


4SS  DE  PRiEPEBTIWkTlOlttl  M88ERTATI0  POSTE&IOR. 

jttstito  YolanUleiii  Oomiiii  in  •uppiicio  vuidican-  /L  epilogi  C4pi)t  vf< 


m 


Quod  Chritlus  pro  omnibut  hominibus  passui  sit^  licet 
non  omnes  pasHonis  ejus  mifslerio  ad  salulem  redi" 
mantnr  (eternam :  et  quia  non  Oinnee  passionis  ejus 
nufsterioredmuuturi  non  ad  sacramenti  mtutem,  sed 
ad  inpdelium  respicil  partem :  cum  sanguis  Domini 
nostn  Jesu  Christi  prelium  sit  toiius  mundi,  a  quo 
pretio  extranei  sunt^  qui  aut  deieetati  captiiritute 
redhni  notueruntt  aut  post  redempiionem  ad  eamdem 
eunt  servituiem  perseveranti  in/idelitate  vei  iniqui' 
tate  reversi. 

Magnos  Leo  calbolicse  et  aposlolic»  £cclesias, 
sancUe  videlicei  sedis  Roinaiiae  poniifex ,  in  epistola 
ad  Juvenalem  (epist.  78)  Hierosoljriniunum  episoo- 
pun  dicit  :  c  Yeram  igiiur  Ciiristi  generationem 
cmx  vera  confirroat ;  quouijim  ipse  in  nostra  carne 
naseitur,  qui  in  ooslra  carne  cruciiigilur :  qusQ  nullo 


£l  uidit  ikue »  iBquiK  Scriptnra »  euncta  quw 

fedi^  9i  eraiU  9alde  bona.  Et :  Fecit  Deue  kominem 

ttd  imaginem  ei  simHitudinem  suam  (Gen,  i,  31*,  26). 

Ad  iinaf  inom  quippe  et  siinilitiidinem  I>ei  esse  pro- 

Gol  dn\m  boBiim  est.  £t  iterum  scriptum  est :  beua 

ab  imitio  canuiiuit  hominem^  ei  reHquit  iUum  in  manu 

cotuiiii  f ait  ( Eceli.  xv^  14).  Is  auiem  quo  consilio 

nsus  potinsqiie  abusus  fuerit,  queinve  consiliarium 

obaudierit»  in  sua  paret  propagine»  couclamaute 

propbeu ;  Oimse»  erravinmf  in  imquUalibus  coucepU^ 

et  in  paeeaiis  §etdiit  iia  ut  mnndus  nullus  eii »  nec 

ev^  viim  tU  nmus  dm  super  ierram^  ante  oum  iii 

cujaa  oonapeotu  nemo  justiflcatur  vivensy  apud  quem 

per  se  bqUub  est  inBOcena »  quia  non  ost  bomo  in 

lerra  qui  iidat  bonun  et  oon  peoi^t»  et  ex  uno  B  interveDieiile  peccalo»  nisi  fuisset  nostri  generis>  non 

potuisset  esse  morUiis.  Ut  autem  repararet  omnium 
viuin«  recepit  oronium  causam ,  et  vim  veteris  chi- 
rograpbi,  quod  aolus  inter  omnes  non  debuit»  pro 
omnibus  solvendo  vacuavit  :  ut  fiicut  per  unius 
reatum  omnes  facti  fuerant  peccatores,  itaper  uoius 
ianocentiam  omues  fierenl  innocentes » inde  in  bo- 
mines  manaote  justilia ,  ubi  est  buiuana  suscepu 
natura.  i  Et  item  in  epislola  ad  Leooem  Augustum 
(epist.  97,  cap.  2) :  c  Effusio  euim  jusli  pro  ii^stis 
sangninis  Ghristi,  Um  fuit  dives  ad  pretium,  ut  si 
universius  captivorum  in  redemptorem  suuro  cre- 
deret,  nuUum  diaboli  vincula  reiinerent.  Quoniara» 
sicut  ait  Apostolas :  Ubi  auUm  abundavii  peceatum , 
euperakundavit  et  graiia  (Rom.  v»  10).  Et  cum  sub 

si  nollus  libmimiBr,  irrepcehensibito  met  Dei  judi-  G  peecati  pra^udicio  iiati  potestatem  acoeperiut  ad 

jo«titiam  renascendi»  validius  factum  est  donum. 
liberUtts,  quam  debitum  servitutis.  »  £t  sanctui 
Aogusttnus  io  tibro  de  Gorrepttooe  et  Gratia  (cap. 
46;  de  Civit.  Dei^  lib.  xx»  cap.  6).  c  Quis  magis  di- 
lexit  infirmos,  quam  iilequi  pro  oiunibus  est  factus 
infirmus»  et  pro  omnibus  mortuus  est,  ut  et  qui  vi- 
vunt  jam  non  sibi  vivant,  sed  ei  qui  pro  ipsia  mor- 
tuuo  est,  et  resurrexit?  Omnes  iuque  mortoi  sunt  in 
peccatis,  nemiue  prorsus  excepto ,  sive  originakhus, 
sive  etiam  voiunUU  additis,vei  ignarando,  vel  scien- 
do,  oecfaeiendo  quod  juslum  est:et382  P^  omni- 
bus  mortois  vivus  mortuus.  est  unus ,  id  est  nuUom 
baboBS  omnioo  peccatumi  ut  qui  per  reniissiouem 
,     ,  ,     ,    ^     „  .  peocalorum  vivunt^  jam  non  sibi  vivianl,  sed  ei  qui 

malis  de  m«dio  jusicMnim  ^  perducentor  justiad  so»  ^pro  omnibus  mortuus  esl  propler  peocaia.tnostra» 

cieutem  et  gandium  angelormn ,  ubi  misericordias 

Domini  in  aeumnm  cantal)uut :  cujns  gr;)tia  in  iHnm 

creilere,  Mm  mfuf ,  et  qu»  jusserat  perseveranter 

operari  meraenint  :  quem  credendo  sequi,  et  in 

quo  391  permanere  iide  recu  et  bonis  operibus 

inipii  conlempserunt;  qni  seeundam  doctriiiam  apo- 

sioionim  Pettf  et  Paoli  atque  Joannis  :  In  hocappa- 

ruit  Filiut  Iki,  ut  dissolvat  opera  diaboliy  onjus 

SlurirMlifttli  nMilU>nlipn«  nrliuna  hfunn  MriAmt    Vwuifik 


iste  in  coBdemhationem  ideni  divinus  pro- 
tesiatvf  Apoaloliis,  quia  poriit  Adam  prinms  de  Urra 
lerreiiaa »  et  io  ipao  omoes  periviiBos  i  socuodos 
Adam  de  esrio  ecbieatis,  non  amitteos  quod  erat, 
sed  aattimeBS  qood  Bon  erat,  lo  uoiuu  personm 
su«,  oau  iB  uoiUU  soiMUotis»  propUr  qood  iUm 
dictom  eet  :  iVemo  aecendit  ta  co^tim,  niei  qui 
descendii  de  emto^  FiUue  haminie^  qui  esi  in  eeelo 
(Ephae.  iv,  9)«  venit  qdairere  et  salvare  quod  perie- 
rat.  Omnes  pmvimut,  omnes  venit  qmerere  et  sal« 
vare.  Qoodauiem  quidam  salvaotor,  de  salvaotia 
est  deoa  t  quod  qoidam  pereonl,  de  pereoniiom  me« 
riio,  naa  de  Salvaioris  est  voto ,  qoi  venit  qusBrere 
et  salvare  qaod  perierat.  Do  qoa  genBrait  perditione 


ciom  :  quia  vero  muiti  libefanlar ,  iaeffabiiia  eat 
gratiae  cjot  doBom  »  qoi  omnea  salvoa  fieri  volens, 
omnlbat  dixit :  Si  andiwUie  ma^  bona  iertw^  seilioet 
terrae  vivantittm»  tmnedetie  (Isa.  i,  ift,  iO).  Inqua* 
id  est  In  regna  M ,  beatus  qnl  maodacabit  panem 
vit»  asieni»,  ei  liiberit  potom  sahitit  perpeluae,  et 
non  tiitet  itenim  aiiud,  niti  quod  saliatus  ineessan* 
ler  et  aeiemaliur  biberit.  Si  autem  me  non  aikdie- 
ritisy  el  ad  Ireottndiam  me  provocaveritis ,  t^adius 
devorabii  voa.  Hoe  gladio  abscidentur  a  societate 
jusioram  qaiconqoe  audierint  pro  tteriiitau  operum 
bonoram  et  retribotione  peccatorom :  Discedite  a  me, 
maledietijin  ifnm  mternumy  qui  paratM  eet  diaboto 
et  angetieejue  (MaUh.  xxv,  ii).  Quo  gladio  separatis 


et  reaurrexit  propur  justificalionem  nostram;^  v  «. 

£t  quoniam  Praedestinatiani  noviter  reexorti  ni- 
mium  profiuntur  errorem»  si  passus  oredatitf  et 
dicatur  Ghristos  pro  omoibus^  devocaoles  in  mediom 
ad  tuam  eonfirmandara  fienteotiam,  impios.  ante 
pastionen  Dominicam ,  etlam  et.ab  ipsius  mundi 
exordio,  pro  suis  scaleribos  infenii  poenis  alemali- 
(er  condamnalos,  et  post  triumphom  crucis  viviflc», 
antiohriabtfn  9kt*  m»unm  Derditionia  filios.  nro  auibus 


455 


HINGBfARI  RHEMENSIS  ARCUIEPtSCOPI 


456 


sanctis,  iri  effusione  sanguinis  ipsius  Dei  ei  hominiiin  A  itos  sanayit  antiquos,  qme  etiam  sanat  et  nos,  id 


mediatoris.  Deinde  quid  cunais  generaliter  Jusiis  el 
impiis,  quos  nobis  Praedestuiatiani  olijiciunl,  in  sua 
impietale  derunctis  contulitpassioRedemploris.  Dici- 
luus  auteni  justos  non  yiribus*suis  justificatos,  sed 
graiia  ejus  qui  justus  pro  injustis  est  mortuus  :  et 
diciinus  impios  non  natura  conditionis  malos,  neque 
ab  lllo  facios  impios,  qui  multos  justiflcat  implos,  ei 
ut  Paulus  ad  Romanos  scribit,  pro  impiis  esi  mortuui: 
sed  de  Adam  bono,  utpoie  abonoDeo  facto,  eHiber- 
tale  arbiirii  perdito  genitos»  aique  in  originali  ant 
sua  impielate  sine  flde  redemplionis  cjusdem  mor- 
iuos,  qui  pro  omnibus  debitoribus  morlis  solus  inter 
mortuos  liber  a  debiio  moriis  esi  mortuus.  Post  vero^ 
quia  specialiier  credeniibus  ad  salutem  moraprofuii 


esl  mediatorvi  Dei  el  bominum  hominis  Glimii  Jesa: 
fldes  sanguinis  «jus,  fides  crucls  ejus,  fides  monisei 
resurrectlonls  ejus.  Habentes  ergo  ernndem  iptntem 
fidei  et  nos  credimuif  propier  quod  et  l^mtur  (// 
Cor,  IV,  15).  >  El  sanctus  Gregorios  in  bomilia  Eu- 
chielis  45  dicii :  c  Et  quldem  ab  Abel  sangvine  pas- 
sio  jamcoepitEcclesi»»el  nna  esl  Ecelesia  eleclonuii 
praecedentinm  atque  seqneniium.  >  Et  S.  HieroDy- 
mus  in  commentoEpislote  Paull  adGalatas :  c  Hsres 
isfe  parvulus,  qol  nibll  differt  a  servo,  cum  sit  ftoni- 
nus  omnlum,  sab  luloribus  ei  acioribiis  esl  uaqoe  id 
pTaeflnltum  lempos  a  Patre,  totnm  humanum  geDi» 
usque  ad  advenlura  Ghrisii«  et  ui  amplius  dicui, 
usque  ad  consummaiionem  mundi  significai.  Quo- 


Salvaioris,  non  credentibus  autem  in  judicium  et  ^  modo  enlm  omnes  in  proloplasto  Adam  necdnm  niii 


condenmalionem  sit  contempia  ipsios  graiia  passio- 
nis.  Tiim  qualiter  quave  discretione  orthodoxl  ex 
Scriptoris  iniellexeruni  et  docuere  doctores,  quoniam 
passiis  est  Chrislus  pro  omnibus,  licei  non  omnes  ad 
aDiernam  salutem  passionis  ejus  mysterio  redimaniur* 
Nunc  per  singula  replicando  pergamus.  Quia  una 
fides  eademque  spes  saiulis  fuerii  anie  passionem 
Domini,  eipost  passionem  illius  sit  omnibds  sancils» 
in  efTusione  sanguinis  ipsius  Dei  et  hominls  mediato- 
ris,  apostolus  Petrus  in  Actibns  apostolorum  dicii : 
Per  gratiam  Domtni  Je$u  credimue  ealvarif  quemad' 
modum  ei  Hii  (Act.  xv ,  42).  Hinc  Beda  :  c  Sl  ergoei 
illi,  id  esi  Patres,  portarc  jugum  legis  veterls  non 
valenies,  per  graUam  Dominl  salvos  se  fieri  credide* 


morlunlur,  lla  omnes ,  etiam  hi  qui  ante  adveauia 
Ghristi  nali  sunl,  In  secimdo  Adam  vivificaaior. 
Atque  ita  fil,  ut  nos  legl  servierines  in  palribos,  ei 
llli  gralia  salvenlor  in  fillls.  i  In  bac  anaEedefiia, 
quae  consut  ab  inilio  saecoli  «sqoe  ad  finem.  De  qsa 
sanctosGregorhis  In  homilia  dedma  septima  Em- 
chielis  dicit :  i  Et  qui  pronbant^  et  qui  sequebent», 
clamabam  OeanM  {Matth.  xxi,  9).08aiinaLatiotliB- 
gua ,  salva  nos  dteilur.  Ab  ipso  enim  salotem  el 
priores  quaesierunt,  el  praesenies  qmerunt,  et  boe- 
diclum  qui  venii  In  nomine  Domlni  eonfitenlor,  quo* 
nlam  nna  spes ,  una  fides  eai  pneoedeBiium  siqoe 
sequentium  popalomm.  Nam  aionl  illi  exspecuu 
passione  ac  resurreclione  ^ns  sanati  aunt,  iu  m 


runt,  manifestum  est  quod  haec  gratla  esi,  quae  anil-     pneleriu  paasione  iUius,  ae  pmiaiieiilt  in  ssculi 
quos  justos  vivere  fecii,  quia  justus  ex  fide  vivit.  El     resurrecilone  aalvamiir.  s 


Ideo  sacramenia  esse  poiuerunt  pro  lemporum  va- 
rleiaie  diversa,  ad  unitatem  tamen  ejusdem  fidei 
concordissime  recurreniia.  i  Et  Aoguslinus  in  psaUno 
Irigesimo  sexto  :  i  Nunquid  soli  nos,  el  non  etlam 
lUi  qui  foerunt  ante  nos,  omnes  qui  ab  initio  saeculi 
foerunt  justi ,  capui  Ghrisium  habent?  Illum  enim 
Tcnturum  esse  crediderunt,  quem  venisse  jam  credi- 
mus,  ei  in  ejus  flde  et  ipsi  nati  sunt,  In  cujus  et  nos,  ul 
393  ^^^  >ps<)  totius  capul  clvitaiis  Jerusaiem, 
omnibus  connumeralis  fidelibus  ab  initio  usque  ad 
fincm,  adjunctis  etiam  legtonlbus  el  exercltibus  an- 
gelorum,  ui  fiat  illa  una  civitas  snb  uno  rege,  eluna 
qusedam  provincia  sub  nno  imperatore,  felix  in  per- 
peiua  pace  ac  salute,  laudans  Deum  sine  fine,  beata 
sine  fine.  i  Ei  sancius  Ambrosius  in  libro  de  Splriiu 
sancto  (libro  i,  in  proiBmio)^  exponens  sentenliam 
libri  Judicom  dicit :  i  Solum  sacrificitim  Deo  Doml- 
nicae  passionis  pro  religione  populi  deferendum«  El- 
enim  vilulus,  inquit,  llle  in  typoGhrisii,  in  quo 

<<A«\iom  cni*it«ISum    n1ikniln«iA  vS*tnlnm     aiAnf  IftAiaa 


Hujus  Ecdeal»  unitas,  qose  mm  mlnos  per  pm- 
tenilam  perael»  insipieniiae,  quam  per  siqM»tic 
discend»  indusiriam  Domino  eonciliaiort  ul  veaen- 
bilis  Beda  preabyter,  ex  prsseedemium  Painim 
diciis ,  in  Gommento  Evanfelli  Loem  oalendli,  ex 
doabus  parliboa  congregalur ,  eonim  vldelicei  q« 
peccare  nesclonl»  el  emiim  qui  peccare  d^istnDi. 
PoBnltentia  enlm  dellcurai  abolel,  aapientia  caTet.iii 
S84  quibtts  de  toto  para  debel  ealeiiaa  lectorl  saf- 
fioere  illo  Scriplane  uaov  quatemis  uw  vel  paodsei 
in  tempore  dlcUim,  generalitati  ae  cmictis  «U(«0 
successionibus  dictum  intelligalur :  ol  eal  illod  qsod 
Moyses  tanlum  In  rubo  audivit,  el  Dominos  in  Em- 
gelio  recapimlal  dlcens,  De  reswrradmia  enm  smt- 
Ittornm  noii  le^Uis  quod  dictum  est  a  Deo  Oea^ 
vobis  (Mauh.  xxii,  31);  et,  Quod  vobia  dico  osmbst 
dko{Mar€.  xiii,  57) ;  et»  IJsque  kodie  Ugkur  Me^in 
(II  Cor,  lu,  15) ;  et,  Hesc  didt  Dommms  m  prep^i* 
(Hebr.  i,  1).  Ei  quod  in  iUo  lenHiore  dixerat,  bodie- 

t  ttoutulnm   MMl    lAontt  il»U»inilltt  SIIIS* 


W  DE  PiLEDESTINATIONE  DISSERTAHO  POSTERIOR.  "     45j 

lemm  boaam.  Qoia  quod  noa  sine  moBrore  dicitur,  A  facieni  usque  ad  illud  tempng,  qnando  sedebit  FHin 


nmlU  suDt  qni  ad  JesQin  Teniunt ,  ilium  Teii)olenus 
confitenies,  focib  autem  negaotes,  et  corde  redeunt 
ii  iEgyplnm ,  quin  potius  cum  Cedar  babitaniibus 
cooTersantnr:  paucivero,  pereuntibus  plurimis»  in 
dilQfio  iniquitatum  mullarum  inira  arcam  verse  lidei 
cooserrantur.  SScut  Abel  justus,  qui  sapientia  sub 
lege  nauir»  a  peccatis  abstinuit ,  aegni  coelestis  in- 
troilum  per  eum  sibi  praestolans  aperiri,  quem  dum 
in  agno  oflerret ,  fidei  oculis  roente  conspiciebat. 
Adam  et  Efa  peccatam  per  poenitentiam  ddeYerunt, 
ncut  S.  AugusUnos  ad  Marcellinum  in  libro  ii  de 
Baptisino  parmlorum  (cap.  34)  demonslrat,  dicens  : 
( Sicot  ergo  iili  primi  bomines  postea  juste  vivendo : 
unde  nierito  creduotur  per  Dominl  sanguinem  ab 


eitremo  supplicio  liberaU,  non  tamen  in  illa  viu  B  sibile  est  placere  Deo,  ei  sicut  aUas  "lcTiDTur^t" 


horainis  in  sede  m^estatis  suaj,  et  congregabuntur 
anleeum  omnes  geutes,  et  segregabunlur  inaU  a 
bonis,  sicut  segregat  pastor  oves  ab  haedis,  et  sia- 
tuet  ovesquidem  a  dexiris,  bsdos  auiem  a  sini- 
stns,  et  reddet  unicuique  secunduro  opera  sua  . 
Hac  quoque  sancU  fccclesia  babuit  semperin  fide 
Mlutis  una  pro  teraporum  varietate  sacramenu 
digparia.  Yidelicet  quia  a  roundi  eiordio  usque  ad 
tempora  dai»  circumcisionis,  vel  bosUanim  obla- 
lionibus,veI  certe  sola  fidei  rirlute,  suas  suorumquo 
animas  creaiori  commendantes ,  a  primi  reatug 
vincuUsabsoIverecurabant.  Quod  et  de  aUis  ege. 
runtgenUbus,vigenie  in  Hebneorum  populo  circum. 
cisiooe,  videiicet  fldei  signo.  Sine  fide  enim  impos- 

ftlhllik   AC»    n\n^Am^    rv«^        ^.     _.         .        ..  '^ 


uenieroni  ad  poradisom  revocari.  i  Et  Gassiodorus 
io  pMlmoeenlesimo  secundo  (Psa/.  cii,  17) :  c  Mheri- 
corik  mUm  I>9mim  a  neeulo  et  u»que  in  icecuium. 
Unde,  inqoit»  inibi  Yidetar  hic  convenienter  adverU 
et  Adnm,  sieot  mulU  Pairum  dixerunt,  ad  Domini 
gniiam  fuisga  revocauim ,  quaodo  ipse  primus  in 
secttlo  foit.  SicuU  etiani  Abel,  Noe,  Abrabam,  et 
csieri  Paires,  qoi  Umen  in  saeculo  sed  a  s^culo  non 
fuennt.  Cain  Yero  infldeliute  et  iniquiuie  sua  ab 
hac  Ecclesia ,  in  qua  omoibus  est  salos  proposila, 
eitorriset  alieaus»  nec  per  sapientiam  peccare  ab- 
itiouii,  nec  per  pcenitentiam  peccatum  delere  etiam 
adnottilos  proearavii.  Sub  lege  Zacbarias  et  Eliza- 
^,  do  qnibos  scriptum  est :  EramJuUi  tttnbo  ante 


iuDmi.i,ineo.sr.U:.tSi,,,a,iu^LL.L     !!"" '  "  .""  ™'"r  «aocUOcationia  aquanu. 


Justueexfidevmt.  Post  daUm  auiem  circumcisio- 
nem,  idem  saluUferaB  curaiionig  auxiUuro.  eadem 
circ.imcisio  in  legecontra  originaUs  peccati  vulnus 
agebat,  quod  nunc  bapUsmus  agere  revelaia  graiia 
tempore  consuevit  :  excepto  quod  regnl  coelesUg 
januam  necdum  intrare  poteranl,  donec  adveoieng 
benedicUonem  daret  qui  Jegem  dedit,  ut  videri  po»^ 
set  Deus  deorum  in  Sion.  Taniura  In  sino  Abraha 
postmortembeaurequie  consolaU,  supenuB  pacig 
ingresgum  spe  feUces  exspecubant.  Sed  et  sicut 
sanctusPauIusdicit,  Patree  noun  omnee  baptizati 
eunt  in  nube  et  m  mari  (/  Cor.  x,  2).  In  forma  sdli- 
cet  CbrisU  baptismaUs,  quod  inter  ipsa  mpndi  pri- 
uordia,  quaodo  spiritus  Domini  ferebatur  super 


frtt  i^omtm  Mfie  ifuereta :  et  Simeon  ju$tu$,  qui  et  ipu 
atpectabat  redemptionem  hrael  (Luc,  i,  6),  id  est 
Mlnure  lyei  paratum  ante  faciem  omnium  popolo- 
mu).  Anna  qooqoe  oon  discedebat  de  templo,  jejoniig 
^t  onUonUHis  gervieos  Domino  nocte  ac  die,  per 
»pienUam  a  peccaUs  absUnuemnt.  David  per  poe- 
niieniiam  peccala  delevit,  exspecUns  super  nivem 
*»Ibari  per  agpersionem  ChrisU  sanguinis,  quae 
byssopo,  id  est  boinUiUte  incarnationis  ejus  si- 
IIMiur.  Saul  irapcenitens  nec  lacrymis  Samue- 
"s  395  abloitor  :  qui  pro  magno  merito  soaa 
eiaaditioQis  com  Moyse  qoasi  singiilariter  a  Domino 
in  exemplQm  ogtenditur.  Sed  post  mulu  qua'a  Deo 
P«fccperai,  sicut  per  veiitrilc^uam  audierat,  quam 


PM«  Titam  digna  morte  flnivii.  Sub  gratia  Jacobns, 
quappeOiitus  est  jnstus ,  prinms  Hierosolymorum 
«Pw»pas,  qnanto  pneconio  alloilatnr  qui  sapientia 
P«eare  nesdvit,  divin»  Utterae  protestaotnr.  Et  nt 
"»«1«  Peiri  silentio  lacrymas  honoremos,  quas 
tumplo  ntinam  Draedicemus.in  mu-a  Uin»  »0.,-: 


natora  conciperet,  sed  et  in  Ipsa  diluvii  effusione 
constat  esse  signatum.  In  quo  baptismate,  nobis 
videlicetatque  maris,  baptixaU  non  omnes  salvati 
«int,  qoia  non  omnes  IUnd  splriUUter  intellexe- 
nrat,  credidemnt,  ac  servavemnt,  sicut  nec  in 
diluvio  saWati  sunt.  nisi  qoos  arca  sanclam  demon- 
sirans  Ecclesiam  continuisse  dignoscitor.  Ita  ei  qui 
baplizantur  Cbrisii  bapUsmate  qnidam  salvantur. 
gratia  in  fide  recu  et  operibus  bonis  perseveranies 
qwdam  aulem  pereunt,  quia  licet  vemm  sit  in  tU 
bapusma,  quo  omnia  prorsus  396  peccau  delentur. 
tamen  in  veriuie  non  permaneni,  et  ideo  pereunt 
sicolbeatasPetms  apostoius  demonetrat  dicens  : 
in  diebut  Noe,  «Hm  fabriearetur  area,  in  i/utt  pauei 
idettoao  anima,  talvm  factm  tunl  per  aquam,  quo» 
et  vo$  nunc  timili*  forma  $alvo$  faeit  iHMiemm 
(  J  Petr.  in,  20).  Unde  Beda  :  .  Quod  ergo  aqua 
dihnrii  non  salvavit  extra  «rcam  posiios,  sed  occidit. 
sme  dubio  pneflgurabai  omnem  haereUcnm,  Ucet 
habeutem  bapUsmaUs  sacramenium,  non  aUis,  sed 


m 


HI^CMAm  RBEHENSIS  ARCHIEPISCOPl 


^ 


iteni,  Ego  sum  panh  vivus  qui  de  cxto  descendi :  »i  A  rttmesl  accipiendi  corpus  Domini,  ja^  bic  imaginem 


ifuiB  manducaverit  ex  hoc  pane,  vivet  in  ostemum 
{Joan.  Li,  S2),cujiis  pnedicamenla  fuerttnl  lignum 
Viisc  in  medio  paradisi  planiatum,  Adae  concessum 
esui  anle  peccatum,  quando  iUi  est  dicium ,  De  omni 
iigno  paradisi  eomedes,  de  tigno  autem  scienlias  boni 
$t  mati  ne  comedas  {Gen.  n,  16;  :  post  peccatum 
hutem,  dicente  Domino,  Videte  ne  forte  sutnat  de 
Hgno  vitas  et  vfval  m  esternum  (Gen,  m ,  22),  est 
omnino  prohibltum,  usque  duin  yeniret  qui  priesi- 
^natus  est,  et  de  quoetiam  dictum  est,  lignum  vitae 
est  his,  Ghristus  videlicet  Dei  virtus  et  Dei  sapientia, 
^ni  apprehenderint  eam.  Et  iterum  ejusdem  panis 
vivi  et  cnlicis  vitis  verae  signarunt  senigmata  figura- 
rnm,  dequibus  item  Paulus  dicit,  Et  omnes  eamdem 


judicii  oslendil  in  eos  qui  inconsiderate  corpusDth 
mini  acceperant,  dum  febribuset  infinniUiUhuscor- 
ripiebantur,  el  mulii  moriebantur.  *  tandem  igitup 
Leo  papa  !n  homilia  terlia  dc  Malale  Bomini  dicit : 
*  Cessenl  igitur  illorura  queretaequi,  implo  murmurc 
divinis  dispensationibus  obloquentes ,  de  DoroinicjB 
nativitatis  tarditate  causatitur,  tanquam  practemis 
lemporibus  non  sit  impensum  quod  in  ultima  miindi 
«late  est  gesium.  Verbi  enim  incarnatio  boc  con- 
tulit  facienda  qiiod  facta ,  et  sacramenlum  salutis 
humanae  in  niilla  unquam  ^nliquitate  cessavit,  QuoJ 
prxdicaverunt  aposloli,  Imc  annuntiaverijnt  el  pro- 
phetx  :  nec  sero  est  impletum  <)uod  semper  esl  cce- 
ditiira.  Non  ilaque  novo  consilio  pebs  rej^us  huma- 


spiritalem  escam  manducaverunt,  et  omnes  tfuwidem  B  nis  nec  sera  miseratione  Consuluil,  sed  a  cousIIId- 


potum  spiritatem  biberunl :  sed  non  in  omnibus  hene- 
jitacitum  fuit  Domino  {I  Cor,  x,  3),  sicut  sanclus 
Augnstinos  ex  verbis  sancti  Evangeltt  demonstrat, 
dlcens,  Patres^  Inquit ,  «es(rt  manducaverunt  manwa, 
et  morttti  snnt  {Joan,  vi,  49).  ManducaveruAl  WoyscS 
ct  Aaron  et  cseteri  saivcti  qui  fuerunt  in  populo 
inanna,  et  non  sunt  morlui,  quia  spiritaliter  visibi- 
lem  eibum  intellexcrunt,  spirllaliter  esurierunt.  Alii 
vero  mandncaverunt,  et  permanserunt  in  infidelilale, 
stctit  Jtxdxi  audierunt  loquentem  Christum,  et  non 
spiritallter  verba  ejus  iniellexerunl.  Ideo  dixil  cis, 
Patres  vestH  manducw^ervnt  maflna  in  deserlo  et  mor- 
tui  sunt,  Qua  tnorte  nisi  inlidelitatis?  nam  commuht 
Tuorte  mortni  snnt  et  sancii  qui  fuerunt  hircr  eos. 


tione  mundi    unam  eamderaque  oninibus  causam 
salutis  instituit.  > 

Quid  autem  cunctis  generaliter  justis  et  iiupiis, 
quos  nobis  Praedeslinatiani  objiciunt,  in  sua  impie- 
late  defunctis  contulit  passio  Redembloris^  dkal 
Paulus,  et  exponat  Ambrosius  in  commcnlo  ipsius 
epistolae  :  ^<  Hoc  dfcit ,  quia  sicut  Adam  peccans 
mortem  invenit,  et  tenuit  ul  onines  ex  ejus  origioe 
dissolvanlur  (  7  Cor.  xv,  22) :  ita  et  Chrisius  «on 
peccans,  et  pcr  hoc  vincens  morlem  (quia  qui  nou 
{)cccat  vincU  raorlem,  quia  niors  ex  peccaio),  om- 
nibus  ex  ejus  corporc  ac(iulsivii  vflain,  Id  esl  re^ur- 
rectionem.  Quamvisergo  geueraliter  tribuerii  resur- 
rcclionem,  ui  sicut  in  AJara  oraiies  siy6  josli  sive 


De  Novo  autem  Testamento,  ex  pane  utiqu^  vit^ne  ^  injusti  moriuntur,  ita  et  in  Cbnsto  omnes  tamcrc- 


aetemse  et  calice  salutis  pcrpetuae,  ostendit  Pautus, 
ei  exponit  Ambrosius  tle  Epistola  ad  Gorintbios 
ilicens,  Quicunque  ederit  panem  Atcnc,  et  hiberit 
italicem  Domini  indignef  reus  erit  corporis  et  sangui- 
nis  Domini  (/ Cof.  ti,  27).  Qnoniam  fhtannn  est, 
inqiiH  Ambrosius»  jndfcium,  ut  quemadmodum  accc- 
dll  iinusqirisque,  reddat  causas  in  die  Domini  nostrl 
J<9u  Christi ,  quia  sine  disciplina  traditionis  et  con- 
Tmatlonis  qai  accedant,  rei  sunt  corporfs  et  ssin- 
gimh  Bofeainf*  Qvid  est  autcm  reos  esse,  nisi  poenas 
daremortisDomini?  Occisusest  enim  pro  his  qui 
heneflcium  ejus  id  ifrKum  diicunt.  Probet  au^m 
s^psnm  /lomo,  et  sie  de  pane  ilto  edat  et  de  catiee 
tibat  :  qui  enim  mandueat  et  bibit  indignif  jtt- 
(Ueium  ffffj  sthi  manducat  et  bfbit ,  non  discernens 
9orpus  Domini  (IM. ,  28).  Hinc  item  Ambroslus  : 
<  iWyot»  animo  ei  eam  timore  accedendam  ad  6om- 
niiiiiioiieiii  docel,  ut  scfai  meos  reverentlam  se  (fe-* 
here  ei  ad  cijqqs  corpas  sumendum  accedit.  Hoc  eniin 
apud  aeMet  jildicare,  quia  Dorainus  est,  cujus  in 
mysterio  eofpus  mandacai  et  sanguinem  polat ,  qui 
teatls  €81  beneflcii  Dei.  Quem  nos  si  cum  dlsciplina 
accipiamut,  non  erimos  indig ni  corpore  et  sanguine 
Ikmiini  :  gratia  euim  videbitur  redemptori.  i  Et 


deutes  quam  difTidenles  resurganl,*  licct  adpoenani: 
incrcduii  taraen  vivificari  videntur,  qqia  corporasut 
recipient  jain  non  moriluri ,  sed  passuri  pceDam  ia 
eis  sine  /Ine  ,  quod  crcdere  noluerunt.  i  El  iiemln 
t)pistola  ad  Coriulhios,  c  quta  resurrexU^  inquiens, 
tertia  die  (i  Cor,  xv,  i),  h  Cbrislo  eniiu  omnes  re- 
surrexisse,  sicut  iu  Adam  niortuos  esse ,  ncnio  tid^ 
tiura  denegat.  i  Et  item  :  i  Per  hominem  mort^  C 
per  hominem  resurreclio  moiluoTum  (i6i(/.,  iijt  u^ 
quia  pcccalo  horainis  niors  inventa  esl,  Cliristiju- 
stitia  resurrectionera  raeruit  niortuorura.  i  ElbeaUtt 
Joannes  Clirysostomus  in  libro  de  Reparatione  lapsi- 
i  Scriptura ,  inqnit,  dicil  quia  el  peccatores  indueul 
tncorruptionera ,  scilicet  non  ad  honorera  \\ix,  s^i 
ad  diuturnitat/^ra  suppliiii  proruCuram.  >  398  ^^ 
sanctus  Hilarlus  in  cxpositione  psalmi  cxvm :  ( ^' 
probral  cnirasuperbis  atque  raaledictis  gur  nibiiio 
^acramento  sanguinis  sui  atque  mortis  utilitatis  su£ 
esse  exislimaverinl,  cum  ille  nostri  causn  et  naius, 
et  passus,  el  raorluus  sit.  i  Et  item  idem  sdm'^^- 
Hilarius  concord.ins  sancio  Ambrosio  in  psal:i:oiVi 
dicit  :  (  Sicul  exspectaverunt  anitnam  meam  pr^ 
nihito  satvos  facies  t7/os,  in  ira  populos  deduces  (f^  -^» 
Lv,8).  Novus  hic  prophetai  serrao  est,  ui  eos  quj  ei« 


m  DE  P&EMESTIMATM)NE 

concetn  demQtatimie  non  dignum  est.  Nam  com 
omuis  caro  redempta  in  Ghristo  sit  ui  resurgat»  et 
oainem  assistere  ante  tribunal  ejus  necesse  sit :  non 
tamen  omnibas  gloria  et  iionor  est  promiscuus  resur- 
gendi.  Quibus  ergo  taotum  rissurreciiOy  non  etiam 
demftatio  est  Iributa ,  lii  salvaniur  in  nibilum.  In 
ira  enim  deducentur  hi  populi,  qnibus  ad  pcBnx  sen- 
sum  s^dus  resurjectionis  ,est  constliuta.  i  Et  Boda  in 
commeoto  Lucae  ex  verbU  Augustini :  c  Aliiori  au- 
tem  aensQ»  faciiius  est  |Q|[iristum  pati  pro  diiectoribus 
saeculiy  quam  dilectores  saeculi  ad  Gbrislum  conver- 
ti.  i  Et  sanctus  Ambrosius  in  fipislola  ad  Gorinthios : 
€  Quid  eat  autein  reos  esse,  nisi  pcenas  dare  roorlis 
J>omini?  occisus  e^t  enim  pro  his  qui  beneficiuro  cjus 
in  irritom  ducunt.  i  Et  item  sanclus  Uilarius  in 
libro  111  de  Fide  ;  <  Dei  Filius  crucifigitur,  sed  in 
croce  hominis  mortem  Deus  vincit :  Chrislus  Dei 
Filitts  moritur^sed  omuis  caro  vivificaturin  Gbristo.» 
Et  saoqtus  Auguslinus  in  llbro  vigesimo  (cap.  6)  de 
CiTiiate  Dei :  t  Omnes  itaque  rooriui  sunt  in  pecca- 
lis,  neroine  prorsus  e^cepto ,  sive  originalibus ,  sive 
etiam  vpluntate  additis,  vel  ignorando,  vel  sciendo» 
nec  faciendo  qood  justum  est,  et  pro  omnibus  mor- 
Uiis  vivus  niortuus  est  unus ,  id  est  nuUum  habens 
omnino  peccatum. » 

De  Aniicliristo  autem,  per  quem  cam  corpore  suo 
omnes  sdlicet  reprobos  Praedestinatiani  nos  putant 
se  posse  concludere^  accipiant  quid  sanctus  Grego- 
rius  in  libro  Moralium  trigesimosecundo  {cap»  12) 
dicit :  (  Quia  ergo,  jnquit,  per  undenarium  nume- 
runi  transgressio  expriroilur,  hojus  bestiae  cornu  un- 
decimo  ipse  auctor  traosgressionis  indicalur.  Quod 
videlicetparvu1uroorilur,'quia  purus  horoo  genera- 
tur,  sed  immaniter  crescit,  q^i  usque  ad  conjunctam 
sibi  viro  angelicx  fortitudinis  proficit. »  Et  iiero  {cap, 
18) :  €  Principiuro  viarum  Dei  Bebemoibdicitur,quia 
Diinirum  cum  cuncta  creans  ageret,  bunc  primum 
condidit,  quem  reliquis  angelis  eminentiorem  fecit. » 
Et  ilem  {cap.  12):  c  Quid  autem  cauda  Behemolh 
isiitis  nisi  illa  antiqui  hostis  extremilas  dicitur,  cum 
vas  proprium  ilhim  perdilum  hominem  ingreditur, 
qui  specialiter  Anlichristus  nuncupalur.  »  Et  item 
(cap.  <;o^.)  :cTuncAnlichri$lus,  mundigloriam  tempo- 
raliier  obtinens,  mensuras  hominym  et  honoris  cul- 
inine  etsignorum  potestate  transcendit.  Spiritus  quip< 
pe  399  *"  '^^^  <^3t,  qui  in  sublimibus  conditus,poteh- 
tiam  halune  suae  non  perdidit  vel  dejectus. »  Et  itero 
in  edicto  civibus  Romanis  proposilo  (/i6.xi,  epist^Z) : 
c  Pervenit  ad  me  quosdam  presbyteros,  perversos 
scilicet  hobiines,  prava  inter  vos  aliqua  et  sanclae 
fidei  adversa  seminasse,  ita  ut  die  Sabbati  altquid 
operari  probiberent,  quos  quid  aliud  nisi  Antichristi 
prsdicatores  dixerim,  qui  veniens  diem  Sabbati  at- 


TiTkn 


aK    nmni    hoiM    nnArn    nicini1ii*i  9 


DISSERTATIO  P08TEIU0R.  fS$ 

A  commento  Isai»  vaiicinio  firmat ,  qnia  Antichrifflus 

«usque  ad  summitaiero  montis  Oliveti  veniet»  et  iiri 
j)eribiu  Uoc  enim  fiet,  sicut  passim  doctores  diotui^ 
jcathelici,  quoniaro  quantuqi  potest  assimilari  (alaitas 
veritati,  ad  iasiar  Ghrisii  I>ei  nostri,  qui,  deviclo 
principe  tenebraruro,  montem  lumiois  et  chrismatis 
ascendit ,  unde  coelorum  alta  penetrans  misii  sanr 
cturo  Spiritum,  cujus  unctio  dooet  nos  de  omnjbsus« 
jK>si  meutitaro  resurrectionem  suam  a  mortuis,  idem 
bomo  perditionis,  eodem,  quem  CiuriUttS  per  trium- 
phuro  crucis,  ei  resurrectionis  vlt^riaro,  tepebrarum 
rectore  devicerat  plenus,  subiens  montem  Oliveti* 
spiritu  oris  J)omini  Jesu  interiicietur,  et  Ulustratione 
advcntus  ipsius  destroetur.  Sicut  et  Simon  Magus, 
meniiens  se  resurrexisse  a  mortuis,  et  ascendere 

^  se  ad  coelos  promitlens,  orationibus  et  imjpjerio  apo- 
«tolornm  Petri  et  Pauli  a  daemonibus  a  quibus  poria- 
baiur  dimissus,  super  lapidem  cecidit.  Ct  coBcedene 
Aretiuro,  ut  Egesippus  verax  historiographus  in  ad 
modum  utili  hisloria  scripsit,  cnirifragio  periit.  De 
guo  et  beatus  Hieronymus  in  Ck>romentario  Maltha^i 
dicit :  I  MttUi  venient  in  nomine  meo  diceniee :  Ego 
sumChHUuSf  et  muito$  seducent  {Matth.xxiVy  ^) 
Quorum  unos  est  Siroou  Saroariunus,  quem  in  Acti- 
bus  apostoloruro  legirous,  qui  $e  magnam  dicebat 
etse  virtmem  {Act,  jiu,  40),  hxc  quoque  inter  caetera 
in  suis  voluroinibus  scripta  dirolltens :  Ego  sum 
sermo  Dei^  ego  sum  speciosus,  ego  paracletus,  ego 
omnipoiens,  ego  omnia  Dei.  Sed  et  Joannes  apostolus 
in  epistola  sua  loquitur :  Audtstis  quia  Antichristus 

£  venturus  est  :  nunc  autem  Antichrisli  multi  sutU 
(/  Joan,  II,  48). »  Et  Beda  in  Commento  Lucae : 
€  Et  dicent  vobis ;  Ecce  hic  Christus,  ecce  illic,  no- 
lite  ire,  neque  sectemini.  Hxc  sententia  non  solum 
ad  teropus ,  sed  etiaro  ad  personam  possei  intelligi. 
Et  ad  lempus  quidem,  quia  exstitere  nonnulli,  qui 
curricula  computantesaetatum,  ceilum  se  consum- 
malionis  soeculi  annum,  diero,  et  horam  diccrent 
invenisse,  contra  auctoritalem  Domini  diceniis :  Non 
est  vestrum  nosse  tempora  vel  momenta  {Act.  i ,  7j ; 
ad  personam  vero,  quia  mulli  contra  Ecclesiam  ve- 
nere,  mulli  venturi  sunl  hseretlci,  qui  chrislos  se 
asseverent :  quorum  primus  Simon  Magus»  extremus 
aulem  ille  major  cxleris  est  Antichrislus.  »  £t  in 
undecimo  libro  Moralium  Gregorius :  c  Quod  per 

(D  Danielem  subjungitur,  400  ^^^^  manu  conleretur 
{Dan.  viii,  22),  hoc  per  Paulum  exprimilur,  quem 
Dominus  Jesus  interficiet  spiritu  oris  st(i,  et  deslruei 
illustratione  adventus  sui  {II  Thess.  ii,  8).  Sine  roanu 
scilicet  conieretur,  quia  non  angelorum  beilo,  non 
sanctoruro  certaroine,  sed  per  adventum  judicis  solo 
oris  sui  spiritu  aeterna  roorte  ferietur.  »  Et  item  : 
€  Sed  quia  quale  sit  iniiiu<*«""  r.aDiit  andivimna 

niinr   l»:::.    


468  UNGMARI  RHEMCMSiS  ARCHIEPISCOPI  m 

4  GtiB  tempus  AnUchristi  {]9p^yij|l^,^ef,ffi)|i^q<meiivx|^^  deduciis.  ista 

'^m  Anlidirisli  per  meriium  futt.  ^udas  saevitiam     bellua  crudeli.s.  ejL  Jortis  ia.  raediukn  tAp^  (tetk. 
p«M«l!dllohfil  WWyHpH^Vir;  e^lSim^n  vlribiis  cru-  '  cetur,  et  cum  suo  porpore,  id  enl  onffl  repraAls  om- 

s,  xternis  gehenoae  incendiis  mandpiilHtor,  ctfm 
^ur :  DhcedUeam,  maledicUi  in  i§nem  tHittinm, 
parjftui    est  (tiaboh.  ef,i  mqdis  ejm  [MeuL 

^^\\  'W^^vMili^meiiiirS  juncfinliir,!cjiirn' et  c(^  ^    t}ndj^(fluif  b^mp  eril  iroprohiiSy  joi  oapM  i^nM- 

igHrtWtt  Ui^^iftffifu^l'!  ^at  'iainen  ya\|a  8il?i"  aclipne  ji^in^/^njnmnij^pl^               P^df,  beqpei-hi  adta- 

HlpMitclH^TfWiiu^  fenivft'  ^^ergamlis 'VA*^of  jjj,  ^  145  tum  .pomini^^sed.rtifonim  «lii|M>sidul^tmi  ^Dittitti 

iWftaiW1itffc/'i\W*Veflia* Wnov^^^^                   ejufe  /nPi^elhaif  c^.p^                               adiejos  ^V 

Vi^mtAa^^0i^^  netunl.  consQ^^^^^^^ 

W*)baWTftW2S1lte'leMiste^^  naVX.i^^y?*®»??^^                                     *»»*» 

St^Ui  Mi^^^MWe  scantfaJuri  c^am  liliis  Isra^  Greg^riuf , ,  9C  pa^fjrt  ^niiqpe  ddolorevy  hofniM 

MferfeSt  'lttfttlci^l.'"TijyaVira  *q^^^^^       EccWa\n  ab  iliiiiip  ifuturunji.dicuwf,  i^  ipsl  denegare  noti  pDsiuiit 
J^a;iA<fi''h'oliiia' '^t'  Cenipoca'  et  loc!i  dividebaQt :  sed  B  Ei  si  homo  ^rit,  Ucpi  diaboloi cemite^iias,  in  qoan- 


4Uta''^iifiU''|)e'f 'vil»'reatu^^  boino   quanquam:  reprobua  oarne  niorlebir. 

)^iane1^1iicilur;'atq^^  Quis  e$t^  inqujt,  korn^  ^iii  tniMi  ^  ror  tldeMtiiitfr- 


0^*ikjlA*  '\^i  vl lae '  reatus  asnrinxerai ,  iriesse  ei  j|  ium   bomo   quai 

J^iiwirfliicilur;' aU^^^                                 iiisi^iere,  0««»  f«'^  Inquit, 

dKgelo  ahesiantb  qui  aii :  tlakeo  adyeif$um  (e,  quia  iem?  quem  Uomittu$  Je$iu  {II  fheu.  iij  8),  sicnt 

pi^ffnmty mutierem  ^eiabet^  (fU<B  $e  dicit  prophetent  scriptum  est,ifll€r/icjel  sptri<ii«rtf#ttt(Psa/.LXlf,!). 

&'iucere^$ervb$  me6$i  fornicari  et  manducare  de  ido-  Et  qyia  morietur  ei  resurget,  sicut  item  scriptom 

fptftyh$(Apoe,'iU^)[  Ecce  (luiareperiri.po^uerunt,  ^st„il</  te  omni$  CMro  wmet^  ei,  videkit  omnis  caro, 

mii  'iezaWryiiain  re^robam  aciiotie  secuii  suiit.  quod  non  sine  anima  ift ,  r^ttrreclione  Qtt»  s<thnun 

Jezai^eililli^c  inv(uiia'meinoratur,  ouia  yidelicet  pr^-  Dei  (JLmc.  lu»  6).'Ad  ctuus  9i(i¥8iicmil,^  secuiidatt 

vum  cornus  con|un<^ii  m<)re^.ui)i]^n^^,raciujiti»  e^iamsi  fiq^i  caiboiicaaii  oinnesi  honmes  resilrgcire  babent 

K^c Ipcji  vel*temj^(ji;a^                         ^i(i(,,u^  i(i  pe^n  «u^m  jcorpqribus fiuis»  Si Omaes^  etiam  AiilfchriMtts. 

^iS^ViiflS.^^^^^^^  ^  ^^  ^**^"*'^  refiineoiionem^dHi»  Tepro«s,  tpshJi 

^A\^?!Stfl"F^^?i\<*Svu?y*M\P^uWSaW^^^  sc^J^fii.^pbr»,  «»4  ^tchdiipuB  .« -tailioHost^is 

'i^fflfflWAV^r^        WB?W?,'j»  Wl  fl^!''^'^^nM-  ^ocMrw,  4icoti*W  ad.fcoDOPoii  mtmi,  9ed<  ad  diilttf^ 

«^|if,J|r^«)v9/{}?..«P»?JSJ  ^^«PWBJffl^iSiVVf^^WM.PWVr  contMlit,  i^^oorMfn  cHpiU  deiKfraTil;  fit  quibosstt 
quaf  Mi^ice^  1^^^^^  ^uqn^^j^nate.  vj,v^|i^,.  3mpfie  i;^snri;ecti<)nem'.«arnis  impeiidii,  pweis  pr»^ 

pREv^gjunJJ.  Hijijij^ Pajjri|s.,^i^,.lf^^ ,r5fp^((?<ifr ;iii ^^o.,  cpl.dulvf). p^fm» fuainob quiapas8ioni«<|fiis mysie- 

^^SS!IS[f:^^i^^^  W  9ipt  a^^^liitem  tttorM«i  redempii,  qtri^  prs 

(n  7^^          ^^<^^^i^^^ic^erct^4,  Tuijc  j^niic^brisliis .  cfniQ^piaTedeo^piioncpoenadQbiUI  eispr»de»tioaU 

mnnrie^^  Ju|Lta  quod;  .pkiCse8ciU  $unt  puniemnr,  oed  secmiAm 

secreta  sua^^^rijuj^^^              ff^TMy^r.  \  ^De  pju^,  ni<>dqra  qu^m  dlKinHis  CbritiBm  eilBm  pro  infi» 

pt^,9q%s^itejj4{j),^ry^tui][)  e^     {^x,^9bi^, exier^nt,,,  pa%siiip  &usBe  cu»<  oailiollcie  proitemnr.  E(  pro 

•ednon^^^                                   ^ei\n\  fyf^Jim  ,  qui|>«s|Kil«  voliiiw  admortenMieiiwiquJfiiipr«d««i- 

•"iiil.'i;?h  Vv^  "^**<-  ft**oninm  ifei»  «t  Deos  neseire  nHHf  potuit,  eo4 

pr«ppuVlc^rmias^^         1111^1^^(1  iab()IuS)  in,.c(^r  ^udcp  ,  periMirp»  ,noi|.  ignorarii;  qiii  non  idee  pciieinni, 

"^  /^T^^isi^f/rJ^                          ,M?fr?^Y'i  ifl  <^um  ,  qijpiwam.a  Bleo  prai»ci4i.dimi.pefilHri,  sed  qoia  tslM 

^^l?i?5uU*V?*lW  ^^^^^  eE;H^^.fufMri„«,D«a  .ptirstiU  siifA  fMKmf^  'Erttsl 

^^^VJ'^'^:^!?»?^^'^^^                              ;^^^i".  >»M<«I.iqMljeiia«.AnUcbi!i^lum  cimni^nibrisfluiki 

^*"* --•'-• —^                        ^  '-     '^-  •  ~    i,PflQ<tesUoAtfim,«d  tntertamididaiie? qiiofllaitt 

i.pniNlesiiAni  .niti>  q«r  j{M  elMt  «Dciore 
MVeli.^iuia  naiiswtiiieiliiv  jMbtfrtNitjV 

j^LSJt^^^  dipwi.wWbyflnda,M40»'  'PwfciteiTlt  '«lOmi  titaiiiii. 

•^'«Si"^^^W"5iU%^  ^^  De«is,..ooi^^e*a«.p«dewlna¥k,.4hie'«« 

**Mi/#teffoTO  iP?®C?'  -^^^^^  C3L.}piOrenmi'.t«uB«ii  <ap^Aioilili"tJabltdi^^  Ph>- 


^W»fl^,8?fi  "yyh^il^to^^to^ai^^^^^WMnW")^..,  picfttinqtti :Klieit..lloMjBeeuon.»e6.  pheAdAtios id 
Aiigustinus  dicit:  f  Talis  est  omnium  pei;ifijj^prMnji,.i.  inieritnmbiii«6lal<  nti^cJbiliquiai^pf^tiHieiittM^^^ 


•»A  ^'^'/  *':»♦);.   (;«/K  »-<)»i 


jusuncaliohem  noslram^  ui  creJgiW  in  eom  ani 
Ju^lincal  impium,  ex  lAipielaLe  mgiifi(*aii,  ia«ni|^|| 


/     ,NWK ,  w  ^  jwnt/icwrfir,  ,//01  et  glonfiemit     capiie  yigesimo  seilo  :  i  Pro  QmnUMis  BHUliii&ximB 

««ot  *«ei,«i«r,  .4lele  .ttf  «dbih,«Blfeere  suiu.l    Vuki.Lli^.k^&V^V^^T^^li^ir;!'''!!^ 

randi»  ^qntendi^iqiwBhili  ■AJrtrcKfrsl.is.  vei  duiljile» 

wprobi.M.Dw.ittbM^t.fcirtwiJn-^rtltionts,  vei  omL 

.Wifl««  ipsin  pete«n(,"Hoii  <eallMlt^tis,  sed'insaniis 

^  «».«i  iQ«Mr4BiHHi»'|MMeT«r<r«  h.aftief{|,  it-jpM 

Waw.  eoHoeuiiMe  MeliiMi  i»Mpbllciidf,i.'Nini  beu»  „ 

S*l  »"i.r^.T*"***i  ""^  ''^"'^  i»«7«i'a<em     iinere  Joceliit  et  iniseros.  TsU  esi  m  isericorJiaj.  iUa 

»»s».»luU8  Mt.  i.eBfl.i  «aem^usaperdltionis  es»;     Hcordiam  ti  y.iJ/a»-™  Ji^i«*o''l  ti/z),,,.^  (/.',2 

Si  Zl':    ""r"  ^''  "* """"'""  '""  ""'"*•     ^-  ^>-  •'  ^'  A'»'^-'-  '-  ViiA.  \\  Co?i.ug 
S  T" *«»™'«f"."» 'olo«.«em Oominl  InVitanlem;     iiic«/  ei.i.h  .'« Arfamo^i»*, moVi«„/«r,  /r«  m 'ari.«o' 
W..»Uien,  IH«M«.  ««tient  Tindicanlertr,  qiionlahl     «mri«"r,«;/icflfrB„/«r  (/  fc'or:'xv»  22) :    .  Omnis 

^•^Tr''f.*^'"o''""''"^ '»"**"•>'"""'.«»"'     «n5oquisunt'exeju8WU;i.Uivii;>i..',.i.Sa 

po»»bAt.ie.l«polia».Sedx,«  seab  e«  avertit,  ijis^     eii'  resurrectionem',  qu^jllis  kehoruIiUH.  iHuV-rf 

WJ>o.»4St  .«U»q,M  i>o».m<<A.l  et  possesnn  so-^     rts'urrecli6hem:',-Etiiei,lV.eiaeiiifepiiitoii:Ve& 

«lUl*..Wo«.f»tergoo««equei.«.uii»,5(,8q«^*„s-i,(E--     ehimcrucupireunCthi^iquaeiXiim^^^^^^^^ 

ntteo(«mi.jMn  doderitc  fesipiscentlim, 'absttt{«Hl,  et'     *SIVj  V  ^HikMt^nM  i«.'Ailk!.'^«\.5V.'JlU'  'LlVJ  •^jifWM 

«^o^aoi^iefeirm^itelUserit^ciiiri  affnd  sM  hwortteAi' 

iAjMimeMiegiiaeper  qubd  adsilpplicklm  («iVenKur,- 

«W4<-tiliqBMi'eet>aike».i<eiind'OriW«iMo  ^ 

%>»H...de««ee«.,qMid>de  peeWMrlB  esfttWfto,' 

■MicilHUiiwe  i»stiti»iwtr.Jadiei»  ttMlcnttir'  jft,„^.„.     .. ...... .u....,»,  «u  . 

N»,  s».Clifli«tiMM«rtantmi :»emediK'ati!ilH$»<i  dlii,'-'<J  mb^tiitt'  fn'WS!;''^iy«fe'-^y/^ii,2' ■qurifeli^AVM 

inM*.qiit.»«le«piii'.;^ttr fWrt>irtittl-»bsolfr*Ve"il(JH^   sbrtt, ^^ri'ali- rti,  Wne/i'hoii W&uilri  ^"6ea&'1K'' 

nMleni^teBfi ■ — ■" — -" ' — —  -     '* —  — -^     -""•—* 

etfe.1 


«)  I  VUfarir^eiiiiin'  est^'i|iita'Wis''cr.i^  tllirrl?? 
stWtilla  e^l  rn"^Mrifciiii  siipt;"lliKV/.M"i/n!i.',"rfi^;ili' 
ri«i  suft't'-«^etAr;'W,. i,,ifem'y«,  M/ji'')?i/;;/''ftr{a«'l/<?' 


Ktmwi  Mors-jttstofuftWd.!^  rott,  ai<«;'Sqtf!'«sl'  dnihei'  i«'8urWnt,  wrurii  faiiien 

K»  ia  ««tlmonltim;  ufltide''  i.oH  JWimerito  (Tiiiisr 'i)'rii/fla  'c^'6b',Hili'atW;"'au{''in'* 

r  piereaiK,  dnd»«lectf'VMi"  hatf'«d  beatots^liri  dubltirii''t!4«e!K,lllFas-^''lKP'i^st.'''' 

igis'  mors  ttei'!-  pef  iionil^  (Idffds'  i'(Jiibhfe''/ona '(licli!\ie(feift'aor^* 

l."ttt'ertJde«lt'  mtlhJld^«ipP(>iriiiiiilo'^Hgul'A'.5.ii%.yli!,',,et'm'i.'ir,i'iis'''' 

et'y»„i6JW(«tt.'"  realtht  rioH.ilf.'  qdiiiflcy^1',!Be6i«f'ri6'n'?fe»''' 


nis  ia  ■  a4»ni«HrimB  estv  Mdi» 

penevai  siae.ittnmatione  . 

pi^e«9i|lptaB«.a<  Ti^antt!  malli»  mii{;is  mors  ttei  s 

denptoriegiKielri.  proxmmitaiA  «Mrttti 

bt«i  «(^e.de«oUB  aelns^  i(a  tritinfdolkl 

ntwe  ««•ti.io  .eoadennaiieiii»><esUiiK>Mam"«Wdl'i'  «tifiiidi^m^^^iTiml^^ 

Mslme'"'  i»#''aH9tffli.d«"/^».il»&'."^   "  " "  '" 


d«t)^.9e4yic«lHi  eetiigittnr-qmjd  PMIsper  rMtMsime 


\unc  h^Um  lux.  tn  Domino 


dicii,„^«MMi  Gdfoa^  :>«"Q«obi«li/-84M««<s"GbHUt-    {E^. 

s(UM4>«ii>t<«M'  dei^ctn^.oaiiti«itMlrieditor"#ilMi'-'  diVet 
nmt,  .       ^ 

setTflmiwn, 

P^SWfS^fl^p.   ,      .  -  ^    ^       , .,__      ._^  .._ „     .w.__.-w     .....,„    .......     ..,VT.»  ........  .>».... 

sicfi*»  is^|„ro(lfn«lfc<AOqia  mn>.«pelMt»er^«H;.'->  et^nt^milfii^ii^il^^-V.HiyiM^MM^Mi 
<'^P''^t<t4(»'<4faM<m.ti>aw»aolheritiSahiiitort>^i'l  pt«"l>Hihfbtt^  ><^(t^g^(jlSM§l/j^,'''lli^' il^tiBU 
n.^ciK^P9t|b««inH«Vii:iiit<jadieiiimeti«eHdeimwili»i:<'  da«'!HlfiWitf;'"  '"""""'>  '■'''  «''• 


gU(ll)!!1!gllA 


nem  8Jt,mv^nqm ^s  .^ntia. passioni^  'S..HHai' >      tilridedi^  ioa8iei"^e^'<fe2.*riifi,6^'iftli8aiat*li^''* 

»t'w  ii,ritti<<>  s<!H»nMii:irtttA^x'ik.dHl''4lk|lir''d^af^'^id^' 

.     .•)  ...--,   '.  ,..    «-1    .  j.riih   iMii.'i  i..iy     0 L.'tvL'»  ■  nin^ 


quoMtttt)  ^^(f^^b^t  diri^aj{^i%''6thUi^iis^' tot^m^"^ 


^67  HINGMRRI  RUEMENSIS  ARGHIEPISCOPl  M 

d\cii :  QniproprioFitiosuononpepercit^sedpronobU  AWhro  secundo  tle  Nupliis  el  Concupfse^mia  dicft 

{cap. ii) :  c  Ma$cidti$ qui  non eircmneideiurcameffTte 


omnibuit  trndidit  illum  (Rom.  viii,  32).  Ei:  Si  unus 
pro  ommbus  moriuus  estf  ergo  omnes  morlui  sunt^ 
et  pro  omnibus  mortuus  est  (II  Cor,  v,  14),  qui  dedit 
temetipsum  redemptionem  pro  omnibus  (I  Tim,  ii,  6). 
€l !  Gfaiia  Dei  pro  omnibus  gustavit  mortem  {Hebr, 
II,  %).  Quia  ut  Isaias  dicit,  Omnes  nos  velut  oves  er* 
rnvhnus,  unusquisque  in  viam  suam  declinavit,  et  Do^ 
mhms  posuitin  eo  iniquitatem  omnium  nostrum  (IsQf 
Liii,  6).  Quia  vero  non  omnes  passionis  ejus  myste- 
rlo  sunl  redempti,  Hcet  ipse  fuerit  passus  pro  omni- 
bus,  manifeslat  iterumper  Isaiam  dicens :  In  scientia 
sua  juitificavit  ipse  servos  suos  multos  (Isa.  ii,  11). 
£t  item :  Ipse  peccata  multorum  tulit  (ibid.),  E\ 
hem :  Iste  asperget  genles  multas  (Isa,  lii,  15).  Et 


putiisui  octavo  die^  dispetiel  miima  eju&  de  genere  m, 
quia  teslanientum  meum  disaipmnt  (Gen.  vf» ,  fl). 
Dicat  iste,  si  potest,  (futtniodo  fftier  ille  testameriinm 
dissipavit  octo  dierufn ,  quatimi  ad  ipsum  proprie 
altinct,  innocens  infaDs  :  elUMif  n«1Iomodo  Dcos 
yel  Scriplura  saneia  id  mieiidactter  dieeret.  Tnnc 
ergo  dissipaTit  tesUmenluiii  Dei ,  iton  boc  de  inipe 
rata  circumcisione,  ned  illud  de  ligni  prolitbitfone, 
Quando  per  unum  k^minem  feeeatum  intrav^  in  mun- 
dum ,  et  per  pecetttum  «lors ,  et  itu  in  amnes  kominet 
pertransiitt  in  qua  emnee  peeeavemut  ( Rem,  v,  12). 
£t  boc  in  iiio  significabntur  expl»ri  elvciirocisiooi 
oclavi  dlei,  boc  est,  ftacrMneiHo  ModlatoHs  ia  carni 


'm  Evangelio  :  Fi7tt<f  hominis  non  venit  minislrari^  9  venturi :  quia  per  eamdev 


^enliift  in  cam 
Ghristi,  et  morituri  pro  noblt»  ei  lertlo  die  (qid  poit 
septimum  Sabbati  £uerat  faGarvB  octirviis)  resai# 
cturi  f  etiara  ju&ti  salvabaiilar  aotlqioi.  I^idiios  eM 
enim  propter  delicla  Bostrtt ,  ot  foflomilh  propflg^ 
justiilcaiiooein  DosUram.  Eol  ^  eBiin  Inatilou  esl 
circumcisio  in  populo  Dei ,  4|uod  evoi  tuoe  sigBicii* 
lum  jusiiti»  lidei  (iioflii*  iv,  11),  ad  olgnlfiealioiien 
purgatioois  valebai  ei  parvoiis  oriflMlii  ttleriiqtie 
pcccati,  sicut  et  baptismtio  ok  iio  valero  mpil  id  ii' 
QOvatioaeiM  boiuiais  e«  quo  oai  inoitolna.  Non  <piol 
ante  circumcisiooem  juslilia  idoi  miilii  emt.  9lM 
cum  adbuc  esset  in  pnepuiio»  ei  fide  joaliftcatns  cH 
ipse  Abrabam,  pater  geotium  qdn  fidoni  Ipaius  ennl 
secutur»  :  sed  aopeiioribua  lempotfibaa  «Bsi  no* 


ted  ministrare^  et  dare  animam  suam  redemptionem 

pro  multis  (Matlh.  xx,  28).  £l  Aposlolus  :  Per  umue 

obedientiam  justi  constituentur  muUi  (Rom,  v,  19). 

Et  item  :  Ut  sit  ipse  primogenitus  in  muUis  {ratribus 

{Rom.  vni,  29).  Rt  item :  Qui  muUos  filios  in  gloriam 

adduxerat  (Bebr.  ii,  10).  Et  item  :  Christus  passiit 

est  ad  muUorum  exhaurienda  peccala  (Hebr,  ix,  28). 

Et  item  :  Chrislus  dilexit  Ecclesiam,  et  seipsum  tra- 

didit  pro  ea  (Ephes,  v,  25).  In  quibus  singulis  seiH 

tentiis  intelligendum  es(,  ideo  pro  muliis  non  pro 

onmibus  dictum,  quia  non  onines  creaiderunt,  sicut 

in  subsequentibus  verbis  Patrum  nionstrabimus.  Sed 

et  Mattbseus,  et  Marcus,  et  Lucas,  ideo  non  pro 

omnibus,  sed  pro  mullis  et  pro  vobis  tradelur  corpus 

meum,  et  effundeiur  sanguis  mcus,  dicunt  protesta-  ^  latuit  sacranientuio  jostificoliOBis.  ok  Hde.  SidMl 

tom  fuisse  Dominum  salTatorem,  quia  licet  Gbristus 

pro  omnlbus  passus  fuerit,  nou  omnes  passioiiis  eju4 

myslerio  sunt  redempti.  Et  quia  uon  omnes  sunt 

redempti  pro  qoibus  est  passus,  ad  infidelium  re- 

fipicit  parlem,  non  ad  pretii  potesiatem,  cum.sanguis 

Domini  nostri  Jesu  Chrisii  pretium  sil  totius  nmndi. 

Sicut  enim  post  adventum  in  came  ejusdem  Dei  ei 

bominuin  mediatoris,  non  salvati  sunt,  neque  sal- 

vantur,  nec  ettani  salvabunlur,  qui  in  cum  ct  eum» 

sicut  catboHca  tenet  ac  docetEcciesia,  non  creduni 

Jesum,  id  est  salvatorem  mundi,  vel  si  verbis  confi- 

lenlur,  factis  autem  negant,  quia  non  credunt  fide 

quae  per  diiectionem  operatur,  nam  et  daemones  cre- 

ilunt  et  contremiscuut,  dicente  Scriplura  :  Qui  non  ^  viu<;iicei  buc  qua:  pcr  uuccmuu  upcvwt  v.^- 

credii  jnm  judicatus  est  (Joan.  lu,  18),  quia  noa  ^tas,  el  aote  advenl«ni  etpoB|o*miitattPooitoi,M 

eredidil  in  nomlnc  unigcnili  Filii  Dei.  £t  Jacobus:      abbiiiG  usque  ad  fioem  siBcall  croiiiari.  ^  ^ 

Quid  proderit^  fratres  mei^  si  fidem  quis  dicat  se  /la-     eadem  fide  credero  ooiueraolj  noionlt  ol  niok»ii'tft^ 

bere,  opera  autem  non  habeat,  nunquid  poterit  fidee      sibi  cau^a  mortis  eialiieniai»  exll|aiti«  et  exislMl; 

jinlnnrfi.  pum  (Jnr.  ii.  4A\?  Kl   hAminiic  •    Nnn  nmnijt       /inia.    iil   l>»rMnpp  tlitit  Imd  tnhitlti^    Yi&m  ietf'  I )» 


tamen  fidea  Mediaiorio  «^voo  jiislof  tWflbai  la** 
<^06,  pusUlof  eim  n^ogiiia»  Mi  Voiiif  IjBsMieoMii 
quod  ia  servt^iMoiii  teoerai  ^Gali  rv,  il ),  ooa  1« 
qua  non  sic  eai  data  qm  pooMH  viwfioope  (M.  «i 
21 ) »  sed  gratia  Oei  pen  loMlin  ciiMMoo  BomuV 
nostrum  (  Boiii.  vii,  25)»  Quia  aieoft  ciodbnei  m 
Christum  in  caroe  veyiae,  sio  HU  voolteem :  i^ 
1105  mortuuoi,  ita  iUi  inori^tafumi  dido* noB mff* 
rexisse,  iia  ilii  morref^luruoi  :  eOMOvertnN 
ad  judicium  mortuorum  vlvonMHioo  vealofofli.  M 
ergo  iate  ^mooao»  nialo  defendeodotmipBdft  a  oM 
naturami »  qnia  omoea  aob  peccalo  iioaeuooi»,  et  ^ 
uuum  soluin,  qui  aine  pecenio  nol«l  edi,  ttbentfnrt^ 
vid^licet  fide  qu»  per  dileetiooeni  o^peMor  etedetf- 


469  DE  PHilDESTlNATIOllE  MSSBRtATlO  POSTERIOR.  470 

ffldfful  sum  (i/ Cor.  Tj5).QiioniamChristusdiI)ftens  A  Hrbes,  aiil  decMi ,  aut  viginii ,  neque  ad  409 


geuiis  liumanum ,  nl  eos  redifneret,  morli  ie  dedit 
Elijuia  onmes  necessc  est  morlcausa  Adae,  pro  om- 
nibus  morlinis  csl  thristus,  ut  eos  a  sectinda  morle 
inH.'rarcl.  >  fit  iu  prima  Eplstoln  (cap.  11) :  i  Kei  sunl 
corporis  et  sanguinis  Donuni.  Occisus  cst  ciiim  pro 
iiis  qui  i>cn6ftcium  ejiis  in  irrilum  ducunt.  i  Et  in 
EpibtoLi  ad  Ffdinanos  :  e  Sicut  per  unius  detictum  in 
mnet  hominek  in  condemnalionem  :  sic  et  per  unius 
juilitiam  in  omne»  homines  in  justificationem  vitiv 
(Roiii.  V,  i6).  IIoc  est,  sicut  unius  delicto  oinnes  ho- 
njiaes  condemnationem  merutTunt  similiter  peccan- 
ips,  ila  clin  jnslHiaunius  omnes  Justificaniarcreden- 
les,  Si  qui  au(em  condemnationcm  hnnc  generalem 
C5j>e  pulaul,  simili  modo  et  juslidcationcin  genera- 


unain  tos  mitto  gentem'  sicet  etkiin  propheta^ , 
sed  ad  omnem  terram  prorsus  ae  mare ,  totinnque 
mundnm,  et  hnnc  \ariis  crimiDilHis  cfppressum.  i  Et 
quia  iioh  omnes  saWantur  ad  qn^i  verbum  salutif 
missum  est,  nec  omnes  passtonts  efus  mjsierio  re« 
dimitntiir,  pro  quibus  salus  parata  o':nnibns  crucis 
subiit  pnssioncm ,  iiem  ideui  <foctor  catholicus  in 
hoiinlia  scptima  cjusdem  evangelisue  dicit :  i  Non 
cniin,  inquiens,  omnes  qui  ex  Israei  hl  smit  Israe- 
litoc ,  scd  quicuitque  per  fidem  repromissionis  nali 
sunt.  Sl  vero  non  omnes  regii,  vocatorum  criinen 
cst,  hon  vocantis.  >  El  iicm  :  i  Quod  certe  dicit  ec 
PauTns,  Yobis,  inquil,  oportebat  primnm  aikuuntiari 
verbum  Dei,  sed  quoniam  indifjnoi  vos  jUdicaMii$f 


\m  accipient.  Sed  non  esl  viirnm,  qida  non  onincs  *^  convertimus  nos  ad  gentes  {Aet,  xiii,  iG).  Elsl  igitup 

crediinl.  »  Banc  sancliis  Hieronymus  tenuit ,  dlcens 

in  Expositione  Ej^islofae'  ad  Ephesibs  i  i  Hoc  iii  De^ 

Filio  possibile  judicandum  est;  quod  cruore  suo  non 

urbeiu  unani,  sed  lolum  purgal  orbem.  >  Et  in  com- 

mento  Mattbsei :  c  Solos  orat  pro  oninibiis,  sicul  et 

solus  palitur  pro  uuiversis.  i  Et  item  in  eodein  libro  : 

i  Filius  hominis  noh  venil  ministrari,  sed  minislrare^ 

el  dare   animam   suam    redemptionem    pro    muttis 

[Maith.  XX,  28).  NqiI  iixil  pro  0inni!)us  ,  sed  pro 

multis,  id  est  pro  his  qiii  credcre  voluorunt.  i  Et 

Beda  in  boinilia  Evangelii  decima  terlia  :  •  In  iSpiritu 

smcto  bapiizans,  (|uin  thristus,  ad  loIIenJa  peccata 

iioa  solmp  Israel,  secJ  et  toilus  mundi  si  ei  credere 

^luuril,  iOpneus  est,  ^  Sic  sensil  sanctus  llilarius , 


antea  Incredibiles  permanebaTit,  ttinien  postquftm  et 
ipsaiu  a  Magis  audierunl,  coirfeitUin  ad  ChriBtuitt 
debueruiit  advoiare.  Sed  utique  noluerunt,  et  pro« 
pterea  istis  donnientibus  illi  pfovenlunt.  i  Et  iteoft 
ht  Iiomnia  sexta  :  c  Et  cnr,  inquiens,  non  hoc  Magla 
omnibui  revelavit  ?  quia  ecilicet  nec  onsnes  fuernfli 
credituri.  i  Ei  item  in  homllia  decima ;  c  Et  pixH 
pterea  suhjunxit  in  testimomum  omnibus  gentibm 
(Matth.  XXIV,  14),  ostendens  iion  se  exspeetaiuruin 
ut  omnes  prius  credant,  et  ita  ipse  qof  praedixeral 
teniat.  Qnod  enim  ait  in  iesiimoniDm  omnibus  gen« 
dbtfs ,  hoc  est  dicere ,  in  accusationem  ac  redargu* 
tionem  eoruhi  qiii  EvangeKfo  crederc  nolneruiit.  i 
Sic  prxdlcavit  sanctus   Augustinus  in   lihro  de 


dicc»»6  in  Exposilioae  psalmi  cxviii :  c  Tunchumano  C  Correptione  ei  Gratia,  dicens  (cop.  46) :  t  Quis  ma- 

^eri  exprobr^t  pon  credenli,  neque  in  viam  evaii-       '    ' "  ""        " 

gcncam  pergenti,  iJquorfm  psalmo  contlnciur»  Qua 
uiilitasin  sanguine  nieo,  durh  descendo  in  corrupiio- 
nem  t  Ex^robrai  enim  Superbis  atque  maledictis,  cur 
iiaiil  in  sacnnuenlo  sangiiiois  suf  alque  itaortis  ulin- 
laiis  su»  esse  existifnaverinl,  cum  ille  noslri  ^us^ 
ei  natus,  et  passii^,  ei  m(v(uus  sit.  i 

&\c  tenuil  et.dpcuU,  ^jri^clys  Joannes  Cbry^oslomu^ 
dicens  in  Epislola  ad  t^ebraeos,  qualiter  c  gratia  Def 
pro  Oionibus  gust^^yerjt.piorteip,  non  pro  ridclibus 
luniu»,  sed  pro  mundo  universo.  Et  i(/eo  dicium  es^ 
ail  inuitorum  exhaunfinda  peccala.  Et  ips^  ^uidei^ 
pr&oouubus  mori^  ^st,  Qiiid  auiem.  ^i  nou  pippc^ 

cfeAinl?  lUe  quod  suqm  erat  imifleyit  i  El  iu  Uq»  ^  .      , 

milia  secunda  Mattha^levaugelislae  :  c  Ei  hoc,  inquii,  ^  <I"iens,  justi  pro  injusiis  sanguinis  Clirisii  tam  ruiC 
titPi  ante  roe  baias  jjropbeia  denuftlial.  Siquideta  ij.       *™''  "^ '       "        "*  "'    '"'       '  "  '^ 

sius  prxdicans  passionem  et  plurimsuu  pro  iolo  te^- 
rarum  orbe  piissiiuamque  curam.  aUiue  admiraius^» 
et  reliqua.  Et  ilena  m  homijia  ^arta  :  c  Nou  dixii, 
Pariet  iibi,  eed  mediuro  illud  jjosuil  alque  5uspensuu\. 
Non  enim  illi,  sed  univepio  prorsus  orlii  peperii 
Cfirisuim,  >  Ei  post  pauca  :  c  Per  ipsuiu  boua  unl- 
verso  orbi  eoDfercftda  pronunliai.  i  Et  ilem  iu  ho^ 
mtlia  deoima  quinU  :  c  Yos  estis  sal  terrw  (Matth.  v, 


gis  dilcxit  inflrmog  quam  Hle  qcii  pft»  i^/nffiMls  esC 
facins  rnflrmus ,  et  pro  omitibutt  ex  tnflruiittfte  eru-* 
efflxhs?  Ei  in  fibro  sexto  cohiral  luHimvft  (ifop.  S) ; 
ini  sont  Ifbert  a  peceatb,  prb  (fuibos  inortuimM 
qoi  mntpiink  fuerat  in  fteodiite :  ti  eum  semel  sfl 
lAottaud,  iam^npfie^tnoqtioqudiunc  moriior,  quanda 
fii  cjui  ftrdrte,  qoanUelibei  DelMls  ruerli,  hapiiKaior, 
kf  est,  tnMc  ei  proderit  mors  ejus  qui  fuii  in  pec-> 
crflo,  (Juando  fn  ejus  morie  baptizaios  roortuos  fue* 
f\i  eifSm  ipsc  peccato ,  quf  rtortuus  fuerat  in  pec* 
cato.  I  Slc  rogilus  inagni  Leonis,  papae  scHiccl  Ro- 
mansc  urbis,  quac  caput  est  Ecclcsiarum  onmium» 
atque  totius  orbis,  per  lotoni,  ui  praemisimus,  into- 
,  hat  mundum  (eptst.    97,  cap.  S)  :  c  Effusio,  in^ 


dives  ad  prctium,  ut  si  oniversiias  capiivoruiu  Iri 
Redemptorem  saum  crederet,  nullum  diaboli  vin- 
cula  relinerent.  i  Sic  sanctus  Gregorius  lcnuii  ei 
proBdicavil,  in  libro  Moraliuni  declnio  quarlo  dicena 
(cap.  22)  :  c  SluUi  quoque  despiciebant  me  (Job  xix, 
iS).  Ac  si  apeile  dicereiur  :  Ipsi  cliam  me  despexe- 
runt,  j^ro  quibus  sanandis  siultiiiam  pncdicalionis 
assumpsi,  id  csl,  ut  per  carnein  'Vcrbi  saitaientury 
et  ab  ipsis  despecliis  suin,  pro  quibus  slulius  x'sti- 


4^r                                      HlNC^i(li^te^A^^'XRiCltllS^^  4A> 

irfeball,  qui  (juosd^  mundi  esse  eelebi^^uiii.  i  Ei^  ptbh^  ]^t  t 

salvare  vejiiebat.  I  Ei  ii^  vigesimolibro  Horalium  :  c  Consulte  vel  aquae  bajulV  vel  domlhl  dbfn^ 'tttfti 

c  Re^mplor  corpu^  passioni  obtutit, '  quod  pro  ele-  praetermtssa  v^^biila;  ul  oauiibas  l^selii  dslebnre 

cilfs  ass]u(mpserai:  "t  4|^  tX  lieta'  V  «  infertieliat  pro  vdlenlibus,  boc  est  Christi  fiacramehtts  liRibiii,  Cbn- 

Dobis  tiominus,  non  voc^'  sed  mi^ei^tiohe;  quia  qvtod '  stuni  kuM  menilfs  hospliio  'saBci|Mire  ^tmeltntibttl, 

damiiari  jn  elecu'8  nblnlt,  'i^i^^ipUf^dO  lib^rsftft.  V  E('  f^tulu^  danda  'signetikr.V  -'                         '     ^ 

kfem"in 'ritl'0  vTgesittio  t(uaWa  'Mb«Kdm  {eijf.  til^-W  .Sft^ei  Csik^iodohii  intlfillein  ic  l*ii«ilC  «*»  1« 

c'bui^''i^ilur  ftobin^s  W  tii^ty^,  i^  iMms,'  ^rmittin':\UudaU^Uta^^^t^^^ 

W  tes|uscita'tus,'  1h'  (^^                            ^  'Uobii  vinHtikejtii.  f\M\lisy\mkSm 

m^a^nVtudine'  fidtem     sed  sol^'  (^6W(!iordjit  «bbis  veM*  phi  IMiiom  s^Iiit^'  i^iicipien%;^^morlem1ij^  <tea»I 

ritaie  haiiirae;  btitie  Atc\\Ar\^  qiilvl  pr6  ifoblS  IM^  a(A'*'  a^^ltoi^tteqAfssimo  potentiseso«Viflttl^sii|MiniTitf 

gcliis '  ttfiiiffi^a^e  tfMt/H^ttii  Vbquitur  '  {Jdb\xiiii  ;^).  Et Kipsalirie^  ciLir  t  *  Nett*  'aweA  «rtqAivitJ-iBii^i 

Cbm  eniiU iriGuniai^  bpeh^tldnibti^t^ili fmtneMii ^os^  mbm'4if&V^it^'^^tina  feOnMa(id'i^¥jifb^ibv3'Mi 

vrAutdtr  jiirsci^ndatl,  iW  iinb  iatneba  ndlUs;'  1d  hssi  ikt-  s6lub  ad  ^aibslbfifem  relictiis  eM,  tfui  mt  pAMi^W 

foirniae  varietate  pnon'  distVyat:  "^e^  ^^  pVd'hbbis  salilte^motfttiras. »  Etltelh  :U  Nani  sl  lllid'itMi 
piirrYoquitur,'  iiier'(iiiod^iheii|isaini  ndbik  'simTileih  B^suse  ctfl^enmirabile  nbn  iildinasdlet  iinnpti  cc^wMs 

ostentlfi.  Lbquf  qiiippeejus  vel  'ihterpellai^e  ^sl!V  veritaDe',  qmehiadModum  ph)  sahitemBton  crtfeifl{(' 

Ipsura  sepro  olhnibiis  hbmihem  (fenfioristrai^e.  >  Q|q6-  '  potueratt  f  Et  in  pfsalmo  ci :  c   Yirimtm^  ^pirm 

nrodbauieihld  quod  dtcthm  est','  se  pro  (kmhibos  svohcM  mHUniktoit  p&puh  sno,  sdiioat  Ghristianov 

demonstrare,  ihanire^tias  ihtell1gere( taleaniins,  osten-  quemredemitBanguinepfetio90>.  rBtiD  psaliMaia: 

diieVanglgird  veriCas  dicenW :  Ui  otHnii  ifui  cr^t  hi  c  Et  eopiaa  ajmd  eum  nedempiio^  tit  pvetloaus  ilb 

ipsufit  nhnpehki:,  ud  ha^eat  vhktnt  atHr^ant^^Jodnl  sangois  tonta  fberil  iibe^laie'  ditiasMa^  qalteao 

ii}.|'t(&) ': '^if^  v^f-o"  noh  cred{ddH('tondmmb9tiit'^  lotius  mvndf  peceat*  r«dimerei;  <H'irehil>qii(Htatt 

(ibrf^c.  '^r, [tsy,'  utpratfiitos  tiocto^  iik  libfc  trlge^  dlhivlo Milnt»ri orbemie^rarum^ 4  diib BOrdUHil  et«- 

sitb'<i"teji:id'M6irfaKiiiki  dktt  f  ^Sedihlqtil  otniiea'  piami  i*  Et  itbininjpsalmdctaviri  «((|iii6  aaAaiiBrit 

steYWsijUj)lSc76  lit  qttitlMf  Ma>'inl<)tfl(atb  ptinnriUMur;<*  iliiifs'gaifdii<modiis;«oiispicieffe Wm:d4mina^ 

ef  iiitii^ii  'W^Iftliikicotifefi^iintur,  stfltet'  ^v  {usti'  qni  faieinotleredkua  e^t>  pro  salili»  cnkiclpnnt  i 

ohiM^,^  i^  inflMo  'ttd^C  gabdla*titf^  pfetdl^iintj  <e« "  Et  itf^lnM tnmrt :  tViulitA  indidwmmmt,  ein* 

iiftktli^i^^daitiilblK^icl^il^iiviide^       '<  '   '  «flMatrta^  Queitf  rMlme^pM«rai«ial  crederiM^ 

'^lftfhif^^^ritW^  thtelllKiMrtfaMlida^^red^ttpii^a  proi||tt<x  (iiteteMaHgi^^ 


qu»  He'^  Mi^ltiim  GMKti.^^otim  ao^raicriptfB  G  si  fldeHi  AnrialMinoii^liiMsMfMdldit:  sPi^iii 
mgystris  catholicis  Intelligendam  atque  teoendam,  ^timi  ficicm  vivifica  me :  illo  sciiicet,  ubi  promittii, 
et  venerabnirKda  presby t^r  Inlelfexti  ei  tenuii»  di-  H?5?  creHt  iiim  ndnmoiierurfuilSHSttlim «BP 
eens  in  expositione  Evangelii  Lucae^^^^^{(.^4m.  Tajee^^ 

fiu^or  ejui  ncui  quitm  eanguiidi  de&JLMJukUf^uKmm^ ^nvxiti  eoi,  inquiens»  et  renwtnMoi' 
ram  {Luc.  xxii,  U),  ul  universum  lale  terrarum  cipere  diiciplinam  {Jer.  v.  5) ;  et :  Ciiriwfwai  Ba*f 
orbem  peccaUs  mortuum  sua  mortd  lhhoxfa'c(dei  'K^hmHkdAeifatnata  {Jer.  li,  9).  Et  Domiousdi- 
stemre8USciUreta(M|i|^m<>  R1Wyi^0H0*Wia  ^^^>fff^r{^,^^r4Yifpf^nfjuitum,ettamnt 
alba  induitur,  immaculatae  dat  indicia  passionis,  viU  iuii  non  iunt  reverei  {Jer.  xv.  7).  Et  niniiiail: 
quoniam  Agnus  Dei  immaculalus  .MjdAVf  ma^i^i^JPopuluinoneit^^^ 

peccata  ablaturus.  Et  cum  tetigUm  #«I^««»  ^*Crii  l^V'^T»'^  '"^^''  ^'  ienebrte  eam  non  cm^ 
ianamt  eum  (ibid.,  6i),  mystice  docens  et  ipsos,si  prehenderuni  (joan.  i,  5),  el  redemptor  mundidcdit 
convertantor.  posse  sanari,  am  in  sua  sunt  mortis     pro  mundo  sangoinem  suum  et  mundus  redimi  oo- 

vt^eMt  trifoem»  tjktAehth  cietAai  %^<!ht^    tenfymWXnmlMfqiiiAm  JktakfmJlpertM» 

cifxerunt  eum  {Luc.  ^^^^^.^^^  «"/ffl/^^^^^^^^iVmf^ir^^^^^^^Z  fr 
ibi  crucifixus  est  Dommus,  ut  ubi  prius  erat  arca  r»aa/«ii,  et  avocate  eam  (iid.  xt»  S),  usque  dom  o- 
damnatorum,  erigantaMivlsiltfe/iiiailjfBi^vfitvqa^  pre  emmh» 

modo  pro  nobis  maiedictum  eruds  factos  est,  et  fla^*.  peecatii  iuii  {Ibid,).  .Et  item  scriptum  est :  U^ 
gellatus  et  cruciflxusy  sic  pro  omnium  salute  quasi  .wdnerudmergit  mala^  et  plagm  in  eecretiorihu  ten- 
noxius  inter  noxios  cruciflgitur ,  ut  nbi  abunSbivlt'  ^Wfft^ffVoi.  xx,  30).  Et  Apostolos  :  FiiiatM  ati^venii 
peccatum,  superabondet  et  gratia.  i  El  item :  c  Ve=  iehebrwj  nunc  autem  tux  in  Domino  {Epkee.  v,  S), 
lint^msUdtuMgOfduditiiviiianeniiWK»  f«gniMi,<oifcmlt  Kiuia  tenebraa  luftm  taclpteiteaifairiiialao 
niundana  sapientia,  omnia  divinae  legis  sacranMMitiii  credeniei^nMindP  pMio  fldvahtteitf  reieifpii  soa^  •' 
testantur,  quia^ilttBnftret  J«diMMiM)eSt^ -hiX) est  im-     Et Prosper ex  dekegattioae-aMBtoKoao 9Mlilb»»<^ 


411,  mmmmiXmmMhrH  *'*. 

ltaWJ!mi!tf»iW*P%„.f!mf»:  *»n««i%,P»'!?ffi»,  "•**'*)A/**ff  'folMVit.  wvelare :  ♦ropes  fllii.Iacis,  Alii  jpro- 

Jtsq.C^nittipi^qi  vt  t«4ju8||nuodi.  » , ,  .  , ,  missioni?,  filii  A>>rai>*/  fiii'  ^^'  K«""*  eleclum,  r(v 

..J14|m;  i|w^\f^ia„«4^,  aipostolica  in  arcanis  coe-  gale  sacerdolium,  yeri  Israelifx,  prxcognili  et  pne- 

ksti^  ^sl«!fjprw^,  ex  j^oslolorum  tradifione,  oi:(|^9li  ^d  rqinum  DeJ  qiji,m.vocayit,  non  solura 

reiia«|„.(liCfW*  i  Itec.  hos>i>»..«(^"P»i?».  Pooiii.ie,.  es  ind«is,  sejl  etiam  ex  gentjbiis  (Rom.  ix,  ^)..  •e-_, 

nioiidet  MMlra  delicta,  qu^  ift^p  «ry^^s.iinpolatji;,  slivwnV^iVCJMtt  Wt.  )te  c?elo  Te\k\l  accipiuni;  sif >>»!);„ 

l«ti(«hWl|9di,MK^,of»of|vi»4.)iil^,ii^,;,.4k)^Bf  iliwfri».  1«  tHi*..Pe»««.Wflff,V^.i4,.«J^  8MW^.«s?  ?'8«'l"'-"";!.^.l. 

q)Hlim(,,^a}Kii|^,fiWJ^(M\Jl«(^^h^  WO»>/i.«.l>T.,  i94f»M)j|a«*WB.  «WV*W.,D«»?..y,«':W  «.sf».  ."«P'«|'? . 

l|fM(«^(^nmWMi^  ,lrUHii8li.,p(}:.  e|JWirt»«sieiis,WKl,  WW#lf„A!>'?'«''.  W?'".''! .«"'".'., 

hlWli  .lW«prtn-*^.;.i»<*WW^.W>i«W{i»«,^.J(^^  Oiw»  m^h  «fM,.«#««'W  fi<^  W<W..I'?'}?,i^"'""l'i.. 

e*ti./(Mif»>iiWM.  A((»e.JhlwJJV»"-»»**..  *'»'.«»«  ejnft  WW»li.*"^.^H«^.  *fll^f"Mff«  »«?.5?.!''''r'«;n 

DiMgo||»,4#ii|r  jMMQWWMit  wv» ^mmii^iifiWiri  ttu-ttt  fi^, /Im  ,9'prW .ff«9»  «^uKif^^m  ,«'*.'!*. 

iiH,ii«)kii9on^ain,.iAA,.«rwii«.8<4>irp.ifrrin^i(iw. .  «ww« «M<* vrmif».mmm «f:4p«r«„(«<!'«-  '«• ; 

lb»'(te.«W-ilf|W»'.*ni^iu«r.,1«>-l»e«(WftjC«lfiftinM»  2f>).«*;i.iMWcqirti».Xil>pefi,iia«»«>8^.p,allovt'-«P-l),-, 

myi|.»4.»t«i««i«WI>et,Ga(li«i»iKW  «pi8<:RiWf.,lfix  »|»-.  «>Dpl!»i|Mis  ufls^.^esHS^I^rislus,,  liber.a ,nio.ri.s  de- 
int»pWtm^.,E^,.Aim.  Pwpef  lihwi,pc«W  deJW>»»o,«i  s<4u».?l*me.peficatp,,.i>ro  pecc«lonbus  et , 

^tiMe4K«M«w(f(«V*%Q)'=. f ixiMw.^iW^tunMtin.  del^tloril^"»  .roor.^is ,.mortuus   esl.  Quod,crgo  ad 

iMMd.kuiMMH.g<neris  «actUlU)».  kmga,  ignocsiilMt.  iits(g?itudinem  elftOtenUam  prelii,  el  quod  ad  unain 

c(  sopeifciie»  MQl«).roiUraetai|)w  ^«Wt.  io  wundnm.  pfilinft  causam  generis  Uumaai,  sanguis  Cliristi  re- 

(mlar.MiMii4«|.«MM4M«iHH.N«ff./C«flKovi^(iMfirt.  •  djjmpUo  ie«t  Aotjus  roundi.  t  [Ad  eapit.  Qal.  $ent. 

%  te<teM(«i«.i'<iM»d«i  .«<  «*iMiira!,«^.iwj^  .<«n-  m- ».)  .•^  QW  Prel'9  exlranei  sunl,  qui  ani  dele- 

mim4tfmpti>imUi-&h'  Owi  ii«Kc.ft»iNi«.««,.«*«d  «M*U  «apUvitaHi  r^iqu  no.luerwi,i,,  aul  posl  redem- 

m^,f»4im^eHMM*,fi,tfifini0rim,teju^»m<^^n-  P#Mf»  ad  lorodero  »ii,nt  serYituiem  perseveranter 

«fli*(^«llM«M«a*,  »%i..&ed.4|ute.a«Hi.(ra8l»  ,»m'.  "««ersi.  A  ,yu»  e^,#.p«Bni#:aiernis  .eidqm  cqpiiviiaii 

llM«iiiw  ^k  jn,  iDWdii«,<4^„d4iiil>.sfi«ie(iBSHni .  a«<8e»«iioU..dsbiti8raW»e  ,a  jusu>  jodic^^prasparaf.s, 

|«iMWfcM«i<M,pi»4mMiMi»'inprtMi|8«»^.«Mt'«Kt:.  B9«"«»P««i«fc.4«i»fi.iH«Mi iUs«W8.cpii?«rsai;p  d.giie- 

iMm^m^^mlitt  mi,>^m-pt,fdm,M4imrm.»%t..  mr,  <ui.«aw"«e  ipsiw„Me*a>P»»»  .^.Rfi^cHipi'^"» 

ffiitf<*mmnmiJiMif.i.9i»J&) ;  .«|,«»ivi»r«i».»^<i»  n  >«»»n  «w*^ «»»» ^  P»»<»W«i  ifi?ri»rar»p».  e»  m»- 

^im(ttti4n4imj<m¥»»,im>Mmtl»-f**i-mroii^*tlMi  tuiit  in  regmwMiMade».FiUi  «iiji.rAWi?8<»ser.CMicu«. 

«b(«fci.«l.aDM.<H<«iy>«<aWi. yM»»iMiiiilii|iii,OjfaiT,  e«,iB<iwiia(«iSpirilw.BaMai  ^  ^m*  ei«lom„^ 

tiifefiiwjiafli^iiliii.wi'  fiMtiaqNSdUMiiiiim  ««ibtts..  anp4riam«4|ier  Qnmia  mm^  sswilorpiit.  Aweii.  . . 

,lliji,i€.-m  iilu  J* ..1  .r    ;>".     ■<».  u •. 

'HWII.l.',IU!li.«l.U,i.J.UUl 

6fe  '»llllU<<i  ^i)M-. ••..••■1.4  ..... 

-1.    h:}*..uu%'.  W  .'     ..■•('....  ./!    ■. 

-y*;itt   ;.! «■••■...  >     1..     ..'     I  •  r.  .,    1..  •>•■  ,<,..   ■    s ,      .  .  ■         . 

-<(.«..,..., ...0  }J     »•    ■.        X.    .   .    AH.WfPI|M:.OFI  M.BM",N.|^,IS,.  ,,., 

» ..  r ;  .'  "'"-iftx  sANCtis  scRiPttmis  isr  orthodoxorum  Dions, 

■-"•;■■'-•    ^ ■  c<]^AM^m   ' 

iu   s    .,^  r.  J  8A^CT4B  VimSLICET  ET  INSEPARATOlrS  TfeMTATkS  XlNltATE  ,     ^  .^  V 

i'Vi'ijL     ]2o  luijjqme  fiii;Ji  j3   .'^  i)ui\)   v.',iu  ^'Xn^mttt      i-fci»  Jt?   i-'»  "««j ./.)  pi>»,i  ,  iruo  >it.  ♦luu  KnU>n  oif|  0!«^»» 

'jfeui^M^^^ft  ?.\uii>  A  .'  <iMi'i>  ..,/  1.^  .  »>«''  ,;/  ,'f;MVjM"^l|jMft'.-i.    '.*o    u»      "Jifjiti  .'••.■>  ^i»'i:on   i*Oiit  ?jti><  : 
-*>J  ,/  .^•jA'^?!     Oiti-v  .(\    jf    './\    iM/.iiii    «MiT     T,u^'urV'       -i>/  Ml'"    '^  •  ...t)kt,   m  .•  •.•^iM'<,t:»/'pi,    nu»'-^.»'*' 

^^iMmflW(inDaiA[ie.iimiiD6ffitD^^  'eph^  lale  hyiuinv  «qfos  iftuotMifiiiutw.ignoiftiniwWiriqiM 

seo#W^  «qVMMBeijfdllHlll»^l4iltpfi8(^fi«CteM  didilirS:    ..,•  ^::.:>  N-i>r.;.    un'ii-'     t.iiii-.u{..>  '..irSn.i.i 


mwMcaiMXi 


i%  HINCMARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  m 

cunibentes,  coeperont  contendere  quod  sicut  trintis  A  per  gregem  vigilantt  divini  iupfer  eti  gntb  IvpM 


et  unus  Deus ,  ita  irina  et  una  lyeitas  el  debeat  et 
calliolice  valeat  dici,  unde  quique  pro  suo  modolo 
scriptitarunt.  Inter  quos  ei  Ratramnus,  Corbeirn  mo* 
nasterii  monnchus,  ex  nbWs  l)oatorum  Hilarii  el 
Augustinl,  dicta  eorumdem  dctruncando,  et  ad  pfa-* 
Yiim  suum  sensum  incongrue  inflectendo,  sicut  ei 
MacariuniAntiochenum  cpiscopum  de  quamplurimi» 
catliolicorum  librls  fecisse  in  sex^a  synodo  legimus« 
ex  lioc  volumen  quantltatis  non  modfco!  scribens  «<t 
nildegarium  Meldensem  episcopum  compilavit.  Cu^ 
jus  perversam  ihtelligentiam  ipsa  ejus  coUeclio, 
scriptis  authenticis  colTata ,  mendacio  redarguit  el 
revihcit ,  veluti  qul  legeril  apertissime  pcrvidebit. 
Hsec  autem  414  ^udiens  Gothescalcus ,  Orbacensis 


coruscat?  et  quod  ex  sententia  canticoromCaniiel 
explanat :  Nasus  tuus  sicui  (urris  Ubam  {flam,  vii,  4), 
quia  videlicct  pnepositorum  discretio ,  et  nuniia  d^ 
bet  esse  ex  circumspectione,  et  allitudine  viia;  con- 
sistere,  id  est  in  valle  infirmi  operis  im  jacere.et 
incursus  malignorum  spiritiiom  longe  prospinsre,  et 
commissat  sibi  animas  per  suam  providentiam  cau- 
tas  reddere ;  ot  juxia  beati  Petri  voeem  Doninnm 
Jesmn  Christum  sanctiGeemm  in  eordtbus  no&iris,  et 
parati  semper  simus  ad  satisfiictionem  omai  poiceDti 
nos  ralionem  de  ea  quse  in  nobfo  est  ape  reddere  (/ 
Petr.  iif,  !5).  Quapropter  mlnisterio  dignalione  di- 
tina  indigniiati  mest  Imposito ,  ad  baiie  sdiclUidinis 
cnram  ac  studium  non  modo  vestris  peiitioiuims 


monasteriiRhemeTisisEcclesia^pseudomonachus,tam  B^^  invitaUis,  verum  et  tractuo,  et  qaantu»  ipsa 


invidia  mei ,  quem  in  Ecclesia  carntari  trinam  deHa- 
tem  vetuisse  audierat ,  qnam  more  suo ,  qut  nova  et 
antea  inaudlta,  eanseqne  oiihodoxorum  inielligen«i 
tiae  contraria  adinvenire ,  ac  proferre  ab  iiieunte 
aetate  suae  viliosae  indolis  delectabiliter  studuit,  et  in 
eodem  studio  permansit,  Indeplurima  scribere,  et 
ad  quoscanque  potuit,  primum  latenter ,  deinde 
quanlum  sibi  licuit ,  aperte  mittere  procuravii.  No^ 
tisshn^  diebus  Isiis  banc  subjnnctam  sehedolain  , 
qu»  *d  nos  commiinlter  per  compiiees  ac  saieliiteg 
suos  pervenlt,  inde  eonseripsit.  De  qua  bonis  vebiris 
desiderils  phcuit,  ut  eam  in  hoc  opere  com  iiitegriN 
tale  ponerem ,  et  posi  ad  slagula  catholiconmi  seu^ 
XdtriM  respondftrem :  ui  duro  ipsias  sententiae  ftierios 


deitas  qiia;  Trinitatas  est  unilas  dederit,  et  ocespatio 
mnltrplex ,  atque  eontumacia  inerliaqae  sensus  luei 
permiscnt ,  exsequi  ea  quae  petitis  prociirabo;  po- 
nens  cum  iniegritate  sui  in  boe  o^seulo  nosiReser« 
vltotis  ejusdem  Gothescaici  scbedulas ,  et  per  sio- 
giilas  sententias  more  vel^rum  obeliim  -r,  idestj»- 
ceniem  virgolam  els  epponettnjs,  «t  quasi  sagiu» 
ftilsa  illius  dicta  confediat,  hia  vero  qasepiNNieD- 
tur  ex  orlhodoxorimi  dSetisejus  senieaiiis  figuran 
XP ,  quae  chresimon  dicltur  pfaNiata1»iiHi»«  ^  f 
eatn  calhoKconim  lesilmonki,  qam  resisiapt  vcsi- 
iiosis  ejus  s^nsJbas,  demonstritttRr,  eisaoa  a«  w 
Gfaristiana  intelHgenifa ,  ai  rema  a  Glffistacootrt 
nnt  ichrislos  tradita ,  evidenter  sknplicibus  etaiwAi 


debac  causaorlbm  ealholleorum ,  gla^io  videlipel  G  nieiitilnisostendatiir.CftmaliiapQMiferia^iiiagisao- 


sptviniali »  peremptae ,  caHerorum  qui  sensibus  in 
illiud'  currunt  senteniiam ,  muta  ftant  lafoia  dolorosa, 
siljqoa  ^sooperante  Domino  omnis  iniouitas  oppilet  os 
sattnr^i^ropomintesmibi  verbabeati  liii^rii  ex  H<v- 
mnia  E^ogelii  {kom,  8^  <ina  dicit:  Quid  est,  in- 
qtftensv^uod  vigilantiiHis  pastoribas  ani^s  appi- 
rety«oiqueDeiicl|fila%dircmnfiil9et,  nisi  quod  illi 
phe  MitatiB'  videee  aublimia  merentur,  qui  liddibus 
gn!|;lbiB^pr»e88e^8oiUciti«ttnt|  dqnque  ipsipie  su- 


teni  mortireris  venenis,  qua  Gothescaleus  sanam*)- 
ctrinam4I8  ^^^  sustlnentfbas,vocumqnenDritatc 
deiccuniibust  Ot  prurienles  aures  habcntibas,  qui 
juxta  volHptatein  suam  niagistros  sibi  coacer^are 
festinant,  ut  magistri  demum  erroria  (iant,qui  Doltte- 
runt  fieri  dlscipdli  veriutis,  bibenda  proponit,  cogi- 
laua  et  ioqu^iia  iniquital^  io  excelsum ,  et  poneus 
in  coskuu  os  suum,  baec  etiam  dicit : 


SCfifeDULA  GOTfilSSCALet , 


/.    .,  Quod  trina  iMtate 

'/  V^tfblsiinlJ  ^'  iHft  qni  dieit  ^fu^  nequaqaam 
<" Ddttslriiin  dici  ealholice  possit,  sed  solummodo 
<*beilaS'tfna>sity  dbl[)et  interrogari  subtiliter,  quo- 
c'tMb  ^ieat.n^ilM'  ^tt  ^MHbiif»  ulnuB  sciljfiei 

<  «tttttDraliter,  aii  personaliter.  Si*rc8pondet  et  dicit|^i 

<  wam  Mtatem  esse  credendam  et  cohfiteiidaui      < 
cpersonaliter,  nisi  auum  concitus  corrigat  sonsuai»,      c 

<  revera  cum  Sabeliio  audire  mereiur  anatbema      c 


did  possit^ 

ter  aiium,  et  peKSonsditer  Irin^  A|  si  luelueofi 
analhemaie  rite  parcelli,  et  illud  cum  Patripas- 
siahis  pati ,  dfxerit  Ddlaliem  esse  naiarallter 
nBam,  credere  ^jonsequenter  dehet  ei  coDliicri,^ 
,si  tamen  vult  veniam  inereri,  prorsus  esse  perso- 
naiiter  irinam,  sicut  scilicet  Deum,  nainraliier 
anoin,  constat  esse  procul  dubio  personaliler  iri- 
num.  Ac  pcr  hoc,  sicut  non  potest  in  hyaiiiis,el 

..^  — . ,  i>-f*,ii^  yhris,»  ubi  dicilur  iriHusei 

_.  dici  aaoclus  et  UUU3 


«7 


DE  UNA  ET  MON  TRINA  DEITATK. 


47» 


( trina;  molto  inintis  fbi  potest*fleri,  ubi  DeitasA 
I  irina  dicitur  el  una  :  quia  scilicet  siniplicibus  mox 
( dlceretur,  sicul  et  dicilur:  Ecce  nuncjam  patet 
<  quia  non  polerat  nec  potesl  reyera  dici  Deitas 
( trind,  sed  tanlum  Deitas  una.  Sed  profecto  jam 
I  tempus  est,  ut  qui  credunt  atqoe  dicnnt  qnod  non 
( possit  auctoritatiTe  neque  Tere  dici  Deitas  tHna, 
I  ceniant  et  legant  fai  libro  de  sancta  Synodo ,  qul 
( scriptus  est  in  Grseco,  scilicetConslantinopoli,  snb 
( Juniore  Constantino,  a  centara  et  qainquaginta 
(  Pairibus  jure.damnatos  et  anatbematizatos  Aria* 
( oos  coleotes  TpiOcoritac  t  Id  ^i  ires  deitates : 
( et  tamen  hi  ipso  consequenter  conlinetnr  yoIu- 
(  mioe,  in  edicto  scilicet  Gonstantini,  congloriiican- 
( dam  irinam  Detf atem ,  nec  addi  tamen  fflic  opns 
( Ibft  unam,  qaia  scHicet,  dom  sub  numero  singn-  B 
( ItrididlurDelias  trina,  Iteet  oon  sit  dicu,  sub- 
( inieiiigihir  tamen  slmUl  et  ana.  8ic  enim  dilecla 
I  est  a  Pfospero  trAia  majesUs,  a  Prudentio  irina 

<  pieias,  ab  Araiore  lnfs  trlna  poiesiu;  alc  et  a 
«  Gnecis  tjHMryeov,  a  Latlnis  aulem  «atfa  proprio, 
( regolariier  atqao  eatbolioe  didlur  triB*  sanctius. 
( Ac  per  boe  iricaa  ab  eia  «atholieiashno  dioito» 
itfAwrtU,  sic  et  a  noMs  catbolkisekiie  trina 
(  Mus.  €am  taM|n  oi  Hil,  et  Laiini  eonsensa 
(  416  Hri,  daaukaVerliM  et  damnent,  anathema- 
( tiiaverint  el  anailMmaliient  Arianoa,  qdi  coluat 
( tres  majesiaiaa ,  trea  pioiaM,  trea  potMates^ 
( tKs  deos ,  atqoe  im  deilalea.  Mecoon  etiaoa 
f  similiier,  li  imnI  nllo  aiiipliaa,  eoaslat  ot  darel 

( riie  damoaioa  aiqoo  doainandoa  ftabeHtanoa»  C 
( es6demqae  PMripaiMiaiias,  qoi  cdiaRl  secondaoi 

<  ^aican  paaparlaleia  singiUariter  solitariam  ea 
(  pttsonaiiler  aoan  «aJaiKflni,  pielaiem,  poiesla^ 
( teoi,  sancliaa^ns,  «eHalem.  Namqae  dom  seloa 

<  PiierileestBiot»ntnon^  ex  Deo,  sed  genattnl 
( I^ ;  et  aoioa  Fllids  sie  asl  Dous,  ut  genitas  ail  a 
(  Dlo;  ei  sollia  fifdtita^  sanctua  Oe,  eat  Deas,  nl 
I  RiMedat  es  loseRito  simof  el  ex  genlto  Deo  t 
I  patii  prorsna,  qnod  naUraHtof  anoa  at  personals* 
I  ler  trinoa  «at  Daos.  Item  dom  Depa  Pater  Deitaa 
(  estingenilai  innaaeibilii  et  inaala  :  et  Deoi  Fh- 

<  iias  Deitas  genita,  nasdbii»  at  nata  :  et  Deua 
«  SpiQios  sanolua  DelUi  0^1  oee  ingenita,  innascl- 

<  bibs  el  innata,  ottiae  genita,  naaeibilis  et  nata,  ^ 
'  sedprocedeoa  a  Dailalo  in^iniu,  innascibili,  el^ 
«  isaaia,  et  a  Diaiiaia  ^eiiita,  na^iliis)  bata; 

( cUfci,  amoiao  quod  kyuK  xpm,  y  eat  sanoU 
(  Trinilast  sieol  w^  osaeiitialiler  alque  nalaraliler,  ' 

<  aepcacul  dnbio  eal  personaliier  irina  Deiua  : 
'  licaU  ifiilicei  msaealas,  pifetaa  et  poleatas,  ob  id 


coxqnales  et  coflteraai,  pvopteMa  ^i^oHicto  Deua 
trinitas  polestaa  est  prima,  ac  par  hoe  oim  aecuii- 
dum  Arianos,  quod  absit,  tres  polestatei,  iiec  se- 
cundum  Sabeltianos,  quod  absit,  poteatM  pers»- 
naiiter  est  ona,  sed  secoadum  catholieos  polealaa 
est  ona  natoraliter,  et  personaMier  irioa.  Reaiat 
Igitur  et  soperest,  ut  iUi  qui  sonl  graaRnaiici,  si 
nolunt  ene  slnol  et  barctiei,  Ban  pvMainaal » 
liieri  in  Eocleita  Teraeis  Dei,  Terf  Dei,  qood 
rpiBwTiUfi,  id  esl  trina  DeHaav  aHa  ralione  pluraia 
existat  nomeri,  com  sii  ot  clarei  oti^oe  singa- 
laris,  Tdut  noTeront  oaiTersr,  qui  Tei  mediocriler 
artis  grammatic»  ioiit  periti.  Sieut  aaim  Deoi 
Trinilas  numeri  singolaria  est  ioila  iUud  :  #m«- 
dkla  9k  ioncia  TriniUu^  slo  eiiam  ooaKrl  ain- 
golaris  eat  Tpcliotck  itina  Deitaa;  eum  tameo 
conetet  ecentra  nan»ri  planfia  Ariaoeraip  esae 
fj»ilMTf(0c?,  id  eat  trea  deilatea,  a  caMmiicis  jare 
damiiatas.  Igttor  juve  sub  uwmH  iinflaiaiii  Irio^ 
et  uni  Deitaii  suppiiciter,  Telut  expedit,  competit, 
congruit,  dicimus  : 

Te  Irfaa  Dettaa,  oaaque  posfltaMMi; 
Ut  eulpas  abluas»  noiia  aubtrabas, 
Des  pacem  fnnulis,  nos  quoque  g(oriam 
Per  cuoctastbl  sneala.  Aman. 

Non  enfm  dicimuS,  sicut  Arianf,  tos,  tres  deita- 

tates,  poscimus  ut  ctilpas  abluatis,  noifa  soibtra< 

baiis,  detis  pacem  nobis ,  nos  quoque  glorfafli  - 

Tobls.  0  Deitas  Ttgfh,  qn»  trina  Tocaria  etana, 

crederis,  assererls,  cognosceris,  atqoe  prolHrrjS,  : 

auxiliare  tuis,  ut  egenis  adc^nia  aer^ls.  istodj 

attendat ,  appendil ,  6t   mente  (letpendat ,  eoi 

semper    adoranda  ,    eoleoda  ,  treAsenda  ,  laiaa; 

417  et  otia  Deltas  dat,  qaiod  Me  iosereiidttA 

pi^us  iitiosinspirat  eldonas.  ^mAwidMMi,  ii^l 

otiamqaaroqoe  ei  Trinltate  peiaeaaaaqa8i|iii  m ' 

caiholicas  credit  et  conAteiar  inlegnim  ^  pleiiaat» . 

perfeciam  penitoi  Deam  :  sic  «aieoiqai  pMMH, 

aaam   prapriam   deHaiem,   kMegMMl,  |MiBi,t 

perfbciam,  penitoa  faieise  cpadiiiv  eonlliaalar  u 

asserat^  atque  pvo  Tiriboa  eoUotia  ea  eaiiteQadis. 

deinceps  dl?  Initos  conCradicenlea  qaoseonqoe  oooh 

f iocat.  ia  hocenia  liqoet  laoe  clarlos ,  qohi  paiet 

aole  spiendidltta,  quod  inest  uiiicuiqoe  perionm 

sua  propria  deitas  atqoe  divj^Jt^.  Qola  meia 

nequaquam  aesampaii  homanltatMa ,  qaedaliiiPi 

ollo  modo  teu  Tri^iua,  aad  aata  laBlomBiodo, 

FUii  deilas.  Haee  eat  ieanpet  faiTieia  Ti^i»  de, 

trina  ea  una  Deilate  eaAhoiicm  idci  Terilai.  Haqi^. 

aicut  est  dnte  saicula ,  sio  pav  saeola ,  et  fai  aaenia, 

benedida  sit  trina  et  una  Diettaat  mgtibUai  pe-. 

testas,  pieus,  Teriioa)  obaiilaa,  et  sia 


«10  HiNCihAM  RHisiicii^sJf^  ^ROHn:^^^  Mo 

4i«idtiinilll6riiffOseitim()T6tiimot:'Sicnihitominuskdaem        in  simulacris  coluntur»  diabolas  soiQdev 

4rxvm  vatavis^ftAwnui  trina  dellas ,  et  trina  cha-  se  a  diarilaiis  unitate ,  yerba  Dei  diceotis  %  Facii* 

f )  riias ;  noUi  ^uod  ahsit ,  tr^  naturalUer  deilaies.,  mu$  hominem  ad  imagittepi  el  simlitudinem  mrm 

fnotobsiiilaM»'  ised  natUraliier  nha  es  Deitas,  et  {Gen.i,  16),  inale,  ul solel,. ioterfrelans a^nvenU» 

€fium  taMomiiiodb  ebaritas.  Qiiotf  profecio  |>er  prafr-  ei  sua  iavidiji ,  Qua  mors  io  prjxy»  t^rraniiii  inira- 

cfidicalmii»  wriUliB ;  •  el  dcktorrim  (JenUum  in  ftcle  vU ,  in  succo  pomi  l^gnj, veliii  priipjs.hoiMiQibiis  ^, 

i^teilveiflat^^ti^l  diiit<'VeriS^m^';  Non  ergo  pwu-  pinavil,  dip^iis :  Eriii$„Mcul  4ii  (G«iir  W^  Sl.cwn 

^mmMil^uid^mtu ifemHefm';kid  'pr6  teriiaie  (ti  neus  qui  est  sa.ncia  Trinitas,  ul At^w^ia^in li^ 

citf^a.aiinv  »>,  '^aienilCf  j^sstrmWpiobare.  Viqui-  <|e  propriis  p^rspois » el  ,de  u^ito.iiomiiie  Pek^is, 

C(de«inqiiiindo"iMptfztovr';  Id  e^riihjfdliiiirr,  i^,  ®*  Hilarius , aigue  Anibrosius  u>.  libw  ^dFiikj,  <( 

c^prooutMMinMrgltNMr^^^ftaiiT;^  pfdpierea  trma'  Au^usliii|\s  ,jn  , U.h|r.is  4«  .Trji)jiai^.,06iend«al,  ii 


%i^<mtni^\  di^trihiihfitapU^hui , 'td  ^^si  Irina'    creaUc^^e  ^^pr\pM  ,b(vnii(|is  dixe^it*.;  .f>ia«iriiifiiAM»' 
t4fkiti\m)4imii4M\  ttlAit"tT*s  Wtfeionel,  ellres     nfm  ad  imj^ginev^  ^$itpilU^4inemtiosiram>^99M 


fTMMAMwms  ;iani;tritt  bdptiMlrt«V  Wniiii  est  gen^- '    quiji|^^nu^er<()  .d\cf^^s,ai  im99W  ei.|iiifiWR«, 
C4ifiaj^ten»|rief4la;i«t'  unn^Rhi^idi  *ld'  <sst  uhuni  ba-   uostendit  non  ficjnf^.m.se4unjun,<^?^  Qamam.,  )mm 
f  jptHiin,  .idioonte'Apo«d(o  i^l/HWfioi^ntti,  undj^  deiutem,  ^d  (?yivs,4fl[»ginetM,toi^ 
i^^fidmM^mmuttf^^apiim^i^pi^il^it,  i).  P^ri  etiani .    gineip  vide^cet  su^  sai^cta  T.riwtsi&«nti^D<»if«fe 


f  <«i<Mio^>^einir(dlc»uur  trlbd'vfel  Ifehii  fldes,  ut  est,    illum,  sicut  sacra  Scripmra  nuniCe^te  demwsinl; 
<  dltadTfiodHlit  AdeKS  j^liel  W:     ^  .    et  dicens  plura]IUer,  Fa^ai^us  el.Jno$lram,  mUiM 

-'Vi  l^i.'**' '•'*"•    '    ..''''    V'   .  '••        D^uni,  ad  cqjtts.  i^ftaginem  homo  flobat.Boa  una» 

Jefideailefnan.,astbicD(M.aTOlcH|l^^  •  '     essepersonam,  ^pd  Im.^sepersofta.- Sicttclee. 

(itOiiitraSt'<rK^d'ttbi^,  Bdes,  Sed''una  est  fidcs,  .  qup^  poininus.in,E,?angelio.dijtei»i.c  iSf#<(Pi«r 
^iSGoAe-kpim^^^unttlid-Alt^^  nofuni  cum  untm,  $^mu$yoqn,  x^.SQ^^.jdevi  diaMns:»  vnit 
flSifMliaoi»'4i^tlbi9>  rtl  S^tJenJtim  tiaberesocie- '  sibj  cop<iigni^.loquen^r  onionomfifi.lrmitaiei^' 
%Hm;  «rddaflliV'iMrtflleflYtf(6V;  ^l^iit,  itianant  cum'/^  naruin,,per  .S.ilvilljum:dOGuit,>CM  tttidfeto  tam 
«ontellckitalhonoi  ^^^t^aHiixar ; '  triiiam  deiiaiem ,  ,  meptjb^,  f>f,^\9s .  joi^txisjt^  et  'petr  Aiiimi'  wiiis  iMwis 
lynfJQiirtu  <riH:a«'8tticftWlitert ',  irihiup'  vUiun )  sa-'  si^^^am  (fivjsit,  /Qi.y4aiit«ti  prial8>hitDiiiiib«- 
liefitiBmv  gtOriktti ,  trimiW  tiriiore^ ,"trinum  arn^-  |  memi^pff , .(M^u^  M\  iwimHiai»:  niaii: «perMt  ,i>«<  i< 
hgBcptiMMl^clUtrlfatehtVik^thaihli^^^^  salutein,  j  boi^i  j^..Yje;rCs<Crfm^WM<^lMi«in*'liiitea<q8«ft<KcMii 
vkmums  |ntienf,'elai>?ttttVii; 'iHiiyHi' Wajesia^^^  9st.^ftiffi„no  Af|lA^<;nifio.potoslMi8j4hqiik4tt8iiin- 
pileaMdiii,irtMafenr(hy/|j(<6"^i/iti  (fe^ea/^^^  tione,.((;|'ot|]^e!^(V^  BtitoeB»V'<|M  - 

temaMlsiU^Ufikin^^iMcitilleiiU  '<idemVq"iJm'  ne^a^it  '  ver^o^nHf^,(|^l^i^lHr,.ppst|.OQinNftM''iiiMianlit(c*' 
fHvmi SnMKIIm'^!- siidnip^fiTdHm  impi^^  lms.'y^i^iq(pi^n,ctia<lein  AdttojuMiiiimeiMiiBiQiKK'^ 

€iMiilMf'fttc<6AetM'*d)k1,  in^Ad^us  proban  poiesit^ .  taiD^  Jrjxsm  ^'^Mm  ^ogmaiMiamiaoniiMyi^^t^ ' 
ptUHtkiHst  uMiiilHns' taMohiihodo  siii^u^ris  nu-'  '  qoos.Ariji^  riddiaet,iOt.AmiiM  ipaliiBdiiiboyfr- 
mmtii  tlo«Mekt'10'1wiiJ't)^Kri:er  ^t'^Ace.  Liix  enim   [  lian\  Goth^^ciilcoai  ^  b9a(Lue.Ambro8iin^  mIicio  ^^ 
0€»'pitt4iigetUu>M  lut''^'^:'^  ^ehitW,'qyiin  etlut'  ,  ritu  insp^i^iife.,  .^liiiroide  .Spiritq.oanolo  (Mp»# 
siiqtte>)^k'fWiced^s;hllh'i^e!('jiiui*iktefluces'a^^      expo^ens,  Apo3tolqii^:.,^irart|i  i)Qmfiiit>fMiiii<iK 


^^V^mmHf  dlbiiirre'  '(^itiinaticaVneqiie  Chri^tii  et  (^iarHatJfd^  etMCommmnimi^Sflt^ 
tr<MPtltftiMlllf te^V iH  (iilll^t  ttOTesis  Al*iana,'neque  ''  laiic/t  fiiifi  oq^mAiii|.vi»Mi.(iiX;on.2ili^i5^:  <»A(h«r- 
per«oilalilbi^ti,sili^JiilbhimiililiaeresfsSa^^  timuS|i(;it^i;,,iii^U ,  quod.Ff^lWtai-FlliuretiSiifiri' 

8#*|M«uld(rMo^}!UkM'pa^^''clst'naWraiiie/u^^^  ,  tas  s^nciu^,  in  .wi^.^em^lue^^WniplarTfM-wMm 
ettp^vtonMllgr  miy'|  '^tcHft  iijjiplec^eiis  'irinam  et  |] (jusdenf,  tftaii^^t  miiiatom..£rgoi.ii»inler  «su  p<ltt- 
iniam<'fidetMJ'ftlg'aii 'i^ei''!»^  ivyeo^  staii^ ^4|U^ ,^abim^ in UBifte..fik»t<eiiW'NU9i  H 

^  ...4..».i...ni.  ,ii.ii)]i^.-  .1..  'i"    >'  '  '    «...  j^ii;ini^.pancai:8a«ii8*it8iiipid«;  w» 

_ ,  .W^> .uwPH,l#mptaip»» fwi«*^ ^ 

n  4Ji,ft  j^ii.:I!qf(^V»U«rttlIbi«iOifiM|NKi<ini»^ 
,ifPfPp  i^nndioiuirtf  #*>«»• 
.^tAi^t^i  inMligilwripiieit^ti^ 

eati^^fcHiAiKJtrdablitif,  fp^i  inriae  iei  uni  (ieitati^,.  ,jraliutem  pop  qoim?..i'^9it*:ae4.4}i(We»^POhi''*^ 
la*fiipeil^**tl/BiV^'quam  simuieim  saecula,'jure     Quomody  pnim  piHpalrt?itew..»eclpiti*iita»difini- 


TersQS  nterpres  diaboltts,  loqnens  primis  honiinibus  ^  difficiliuiB,  CHm  Cdlun^niator  nulki»  JnslnreLiNai»- 
^MkdM-McMiitetbonumetmaittm  (C?e2i.  iii,  55),  qua-  q^uid  eiiiin  perfecle  de,.TriniUi^.Vl*dOl«iiiOk  catan^ 
tcnns  sicut  ipse  ex  provectu  avariii»  supra  modum  lequam  obl.alrare(]^,Ari;^ni7  J^unquifJ  enitn  perfectc 
aftitwNnem  appeiens,  quandio  dixit  Stmt/ti  ero  Al-  de  poeniteniia  tracta^^iQ  f^s^iantequam  .eMdlerttnt 
ti$$imo  {ha.  xt>r;U)  eecidlt,  ita  et  bomo  iminode*  NoyaliaDi?  Si(;,xyNq^.,p«rfeftte.de  bapUfiiuatetracta<^ 
r^td  suMlnfftatl^  anflrifn  taderet,  si<mt  et  recit.'  I^Tam'  tum  est^  ^nieqjii^.p^.f^Miraaicerentiferw  poaiiireba-» 
caM  ihdeMlcf"aptMititSe  divlili\aiem,l^efdfditjusi^^^  plizai^res .:  nejj  dp„^5^,..Mni|at^  Oiriaii.eRacleat* 
immortalitaffefnr.  «'Hdjns  ti*  mtJd!aA)r;ut  AVig\jsiiriu>j  <^if  lum  esi ,  i?J^  \pQst€^qm«  ,«qpac»ii^  il|a  migm 
dieil,  h^nMdlsAMois;  nf  dhSrtibS  ipirsuAsor 'peccaii     coepit^fratre^  ipTirj/j^OI^^ j^^  .atriaut' «aMtb^ 

efffttd)»iiafo¥  ih  ili<frlctexit!tif.'''(Ibaii|  frtor/^m^jUl  runf 'Sijriplur^^^^^  l0^n4.„^.yi|iiCi&.iiote)|igeMio-^ 
geripttt«^eat,Mi(i  tldnT^dlr,  'ii(Aii  caiMa  uiofiis  ipse  rihnfi  nAii  i^^iijt  pA^^i^ywy^y.^^ii^ii^iaB^ :.Ai>«y>-* 
«>n  feWr^setf^pfe^^^Jns  Wtribuffdrtcm*  jusiissiniam,     ceptabiiius',-nisj,,,WWJ,.i^^  tautAd&rxmnf 

mm  d»>  i|«a  Bcriptnm  e^t  f  Wdriei  W/a '«  ttonimo  impeflU.  Tunjj  "^qifu  e4i^n>,qni  iieg^gualistodift  4b-> 
Jteo  «'18*^.  v;  «)•;  frtO|(aia  est  peccalon,''sicui(  ctrinae^ 'so^T^,  .^isfiM/^^,.fl*  flwdiondi  -«BciiMitlir 
sin»il^)itmi  ]«d^  fhpogatte^.  Caxisa  tameii  supplicii     di!igeiit)^aip,'ut,a^?er^^ii.-»ep6Uaoln^l)e^^^  ' 

^  inJiiSlWa  jndicis,  se*  merituni'  criminis.1|,nuilti''Scripiufviriiro  ^sa^yfp^^^  CMm 

1  aaiem,  mfaerom  et  mortalem  ^ua  suastone '    Deo  assert^  sunt  contra .  PbotiMimf^  qutn-  muhi  do ' 
;' qtMMi  pef  cdnseosfcnerti  seduclum  tah-'    homine  Glir|sto  cpntni  Ji|anidi9um2  qimm  mvia  de ' 
qinm  jm  fntcgro  poiisidebat,  el  ipse  nulla  corru-     Trinilate  contra  SabelliiMm^  q^of m  mUa^Ic  «nildite 
plioAe  cttnris  et  tangofois  ^ia%i  peripSam  cor- ^    Trrnitatis   adversos  Arianos,  Eunomianos.  Mape- 
poris  fragililateiki>;  nfnfis  egenum  et  inflrmnm  tanto '    dontanos?  quam  muftl  die  catfioUda  JScclesia  toto 
soperbiOr,  '^anlci  iretnt  dlcibf  et  fbKior,  quasi  paii-  ^   orbe  diffusa,  et  d^  ma)ojriifn,<)oinmiaUope  HBque  ib  > 
ncso  cr  amdiiiooo^iA  su^  eil!iin'pi^6pattiri^  'dolni-     flhem  's»cuU|  qi)p(}.,i^^^^      .i^QraittMtptoniljihi  ^ 
BaloKi  qaiirt  pef  «nMm  hortfneni  i^^d^ydhi'  ikitraVit     8ocietate'npf^i^b^^it,,j^4^^^ 
m  flam^nm;  d  por* poeditmii  nrd^;  ^t  itaCfh  iiiiines     8i'^ui  sunt  qui  8\\i^^\  ef;^^4ii!veriMHlci,idiaae4[iliaM9  ' 
bcmiiMS  perltaMivta,iQ qtto^tom^s''pic6aVelKiitirM     Didicimosl  cj^ii^i/^ing^  > 

inmairibonsv^Thislic^  tndiVersisqna^i  htihiVnfll^Ub;' '  fisse  Eccleslaf.^^Pirqpri^,;/^^  > 

per  mindutai'  unmmm'tquii#im  ■jOlrtitiaDfetiibf"   dil(^entiu8  |oon  djeffnd^r^teT  i$ci;y[itiiro^diwna>»4  > 
ira4it»m,Ml«Qmpnmionem'l()(ei(^litordVh;^^^  nulla'  tajlsnece^tfl^^f^^^  .aNlMiiCotgit  > 

c^^eti^.ueque^ad^adveniihrtDbtdfnl^dtflifcclt:*^  loca '  Scriptui[?i;wp,,  fluib^^  joaaimi^  » 

In  cnjosifldffenfuVNlen*  lemplii  'ABkhbriUim  Vlesefi,'^  gala  e^^  cojpiQs^u?.f;i.^^l^(jt^tii^.906^  4o*  > 

ct  ia  nomcB  iiberaDti9^medial6ris  (l^ife^ '(|!sriiik' '  fendi,  nisi  quod  Pflf\||ia|i^  <|ii(^t,,g}?9liaiiDb.IkL.fl^  * 
hamfloiim*  lisffeUcoil  movit,  q\ii  sttb  v6)i:fbirtb 'Ctirl-  '  cuiii^ummertta  npstr^.^cj^^^  • 

8tiaiiO|  doelrina.iGMBtlMiB^  rOdlsier^r,  qii^s!  *^os-  '  Deo  senienliji  (lesti;uatur,»  g^aiiiitis  Pei  JieiMAtiifl  » 
aeoi  Mi%amer  «siiie^nUa- cefrreptfone  Hafi^^' iii'' quibus  liberamiu>'||^'t^^^  ' 

civitalevJkfit  aionr  chftao^onfustouiii'  fndfffiferdnteV  '  us(^uc.  in  llMehi  persevj^.raptiam,.  seppnduia  Scripluii  . 
hafcHiil  pbikMopiM»  tntei^se  dfversaet  iidvers^  ^eh-*  ras^  linde  inulla.  jfMn  /ili^i^ufp,^  dpnai  ,Qoi^c8BC.<(io*'  • 
lieoies^QiiiA^p  fa'£MCfsia  Cbrtstfmoriilduih^a^  fenjlJmus.  jii  quV.  Gde  ,  foi^^l.  c^t^^l^qedicfOBiiei  > 
quid  .pramMBque^  «e&Uutft;  sf  ^rnept!  ut  yanum  re- ' '  coriira  cseieros  hoeretico^it.qq^  eauf^einare  vel  eo»<]  > 
cliwiquft "feapnmt,  vesisiunt  ctohiuihadter,  i»uaque  .mem6rare  iiiinis  esl^  eit,|}r^seoti  (iH>eri.inQft.ioe^  > 
pesUfiomr  et  mdhrtiftra*  dbgmata  enleridare  nolurit,'  '  sariumV.qubrum  tan[|QQj,,^,^n^qpip.  pr^britiiij^Aserti)  > 
icd  dcJeiiiare  pCBsiniiDi^^aeretfei  flftot.'G^rius1id-"  '  tores  aui  pVprsup  jaije/ei^^^  * 

mimmealidpm^non^.spittitu^^Mpiehtiaej^Wiriipa-^^^^ut  eos''emii^ere  f^^^^^^  te^mdifB^O»')  » 

tiealm,,qMsolent%ai?tfteruiA'll61rt^^6|)llMoVtt^  • 

«t  p9ceii»<p«niirtMTei  8aaicldfttmfJi''H)bab''b^t9*^A6-  '^perifent''^^^^^^  ^^tfp^i^MWIRuwokB)  » 

fu^oi  T(ffbli|.|iiiGoBbiBeateO'  spil^itii^^iialJdliJo^ev-^^^Mrhtiiriii)!^^  ^ 

Bgitata^  poiiMqmt*  Fepkll«i'W^«i«s  kdinrfs-merii^^^^ubjiW  » 

iji5«iaitoi'll^tdfc'«6^8liAtiSfia^in     'pram^^  VrSf^  W^»  ft'M?PMfiMlllW» '«It) 

proaeltetiwAi,  JWfci  f(i^d'^A^si6\\i^^yrob&t¥m^^^^  'fff^^JVli  W^^i^f  iSUH^ 


4»  fllNCIfARI  RHEMENSIS  AaGlIIE346G0PI 

piaty  et  det  poenitentiam,  et  accepto  sacriflcio  spiri-  A     XL.  Ilacc  est  siiinma  totias«Qtt 


4^ 


tus  contribulali  ac  cordis  contrili,  a  realii  qiiainvis 

justae  damnalionis  al)Solval,  dainnatumque  ipse  noa 

damnet,  Pastoralis  tamen  necessilas  liabet,  ne  per 

plures  serpant  dira  contagia  ,  separare  ab  ovibus 

sanis  morbidam,  ab  illo  cui  nihil  est  impossibile 

'  ipsa  forsitan  separatione  sanandam.  Nescienlesenim 

quis  pertineal  ad  pnbdestinalorom  nuroerum,  qui 

'  noii  pertineat,  sic  aflici  debemns  cbaritatis  affectu, 

><ut  omnes  veJimus  salvos  fieri.Hoc  quippe  fll,  cum 

'  skigulos  quosque  ut  occurrcrint,cum  quibus  id  agere 

«valeamus,  ad  boc  conamur  infleclere,  ut  jusUflcali 

'  <e&  fide  pacem  habeant  ad  Deum,  quam  praedicabat 

'Aposlolusetiam  cum  dicebat  :  Pro  Chrislo  $rgo  le- 

gatierie  fungimur,  tanquam  Deo  exhortanle  per  not, 


hincprolixo  sernione  confecit,  in  quo  ot  pisd»,  vel 
avis,  aut  quodlibet  animal,  per  inquietudinem  le 
Yolvens,  amplius  pessimis  blasphemianun  macttiis 
et  nodis  striclioribus  irreiiendo  semet  iDDeiult,  to- 
lens  proprii  sensus  a^ertionibus^  jim  Scriptune  le 
^tirooniis,  sineque  calholicorttm  senteniiis^  ailegare 
quia  sicut  Deiis  naturaliter  unus  et  pecaoiiaiiier  di* 
dtur  trinus,  ila  deitas  naturaliter  4Uia  ,et  persooa- 
liter  trina  dici  debeaiL  Sed  qttod  dictt  |>eiioi  persp- 
paliter  trinum  et  naturaJlHer  uii«fli|  nenun  dicii: 
^uod  autem  dicit  caniitcri  debere  deiutea  aic  per- 
sottaliter  trinamy  sici^  naturaliter  unamt  fittfecie 
mentitur.  Quia  deitas  ipsa  e#l  nalora  ploraliuie 
carens  et  numcro,  (^ua  nalura  yei  deitate,  ssaeuet 


'  bbieeramui  pro  Christo,  reconciliamini  Deo  (II  Cor»  B  inseparabilis  Trinitafi «  sicut  f^ipiuffl  est,  Atii : 


^9  ^O).  Qulsquis  autem  a  catholica  Ecclesia  fuerit  se- 
parat^us,  qoantumlibet  laudabiliter  se  vivere  existi- 
met,  hoc  solo  scelere,  quod  a  Christi  unitate  disjun- 
'  ctus  est,  non  habebit  vitam,  sed  ira  Dei  manet  su- 
per  eum  :.  et  quisquis  iii  liac  Ecclesia  bene  vixerit, 
nihil  el  praejudicant  aliena  peccata,  quia  unusquis' 
que  in  ea  proprium  onus  portabit  (GaL  vi|  5),  sicut 
Apostolus  (Viclt,  et  quicunque  in  ea  corpus  Christi 
manducaverit  ^c  biberit  sanguinem  indigne,  jud^- 
clum  sibi  mandiicat  etbibit.  Cumenim  dicit  ji/dtcttiin 
tibimanducat  (I  Hot.  ii,  19),  satis  ostendit  quia  non 
:(Ileri  judicium  manducat,  sed  sibi :  quia  communio 
malorum  noh  macurat  aliquem  participatione  sa- 
crnmentorum,  sed  consensione  factorum.  Nam  si  in 
faclis  malis  non  eis  quisque  consentiat,  porlal  na-  V 
lus  causam  suam,  et  persona  sua  non  praejudicat 
alteri,  quem  in  confessionc  mali  operis  sociuui  non 
habet  criminis.  Haic  in  prsefatione  de  sanctorum  Pa- 
trum  verbis  et  sensibus  interim  dicla  sufliciaot :  ab- 
hinc  eorumdem  nihilomiiius,  sed  et  quamplurium  - 
aliorum  catholicorum  asseriionibus  ad  singula  pe- 
stiferi  Gothescalci  verba,lcthifera  responderesingilla- 
tim,  favente  una  et  inseparabili  Deiiate,  incipiemus. 
Sicut  yeneflci  et  sortiarise  mel  ad  os  vasculi  vinis 
celantis  ponere  solent,  sic  Gothescalcus  in  initio  su- 
pra^criptae  suae  compilationis  haereticorum  errores 
propoiiit,  et  yerbotenus  respuit,  ut  credibilius  se  ca- 
-  tliolicuni  nieutiens,  simplicibus  iiludere  et  se  com 


Urael^  Dominu$  Deu$  tu^»  Deu$  p^nut  ts^  (l>aU.Ti,4), 
Pater  sciiicet,  et  ^ilius,  ei  Spihttts  saoctus,  penon- 
liter  trinus,  unus  est  naluralii^r  Oena.  Ilade  Fiii» 
Dei  dicit  :  Ego  et  Paier  unum  $umu$  (Joan,  i: 
30).  fKon  dicit,  unus  sumus,  sed  unum  sumusi  quod 
naturse  vel  deiutisunitatem  demonstrat.  Undeeiiaia 
dicity  Ego  in  Patre  et  Pater  in  me  e$l  (/oao.x,38);el, 
Pater  in  me  manen$  ipse  facit  opera  {loan.  xit,  10); 
et :  Qui  videt  me  videt^  videt  et  Patrem  (Joan.  ur, 
9) :  et  de  Spiritu  sancto,  Cuiti^  ju^tlit,  veneritfui* 
elitne  quem  ejo  mittam  vobis  a  Patre^  StHnlum  tair 
tati$qui  a  Palreprocedit,  ille  te$timonium  perkibM 
de  me  (Joan.  iv,  2G);  et :  Cum  venerii  HleSpirimU' 
rilati$,  docebil  vo$  omnem  veritatem.  Non  enim  loqnt 
tur  a  $emetipso,  $ed  quwcunque  audiet  loqueuir^  d 
quas  ventura  $unt  annuniiabit  vobi$  :  iUe  me  clarifcfr 
bit,  quia  de  meo  accipiet,  et  annuntiahil  vebis.  Oum 
quofcunque  habet  Pater  mea  sunl  :,propterea  diii  f «« 
de  meo  aceipiet  et  annunliabit  vobi$  (Joan,  xn,  i^ 
De  his  dixit  qusB  ad  ipsain  Patris  ^viniiaUiin  perti- 
nent,  in  quibus  illi  aequalis  est  owuia  qux  \M 
Pater  habendo.  Neque  enim  Spiriius  sancUb  <k 
crealura  quae  Patri  est  subjecta  et  Filio  erai  accepli- 
rus,  quod  ait  de  meo  accipiet,  sed  utique  de  Paut, 
de  quo  procedit  Spiritus,  de  quo  iiatus  esl  Fiiii& 
Matura  igitur,  id  cst  deitas  Patris,  naiura  esl  fiiiif 
natura  esl  SpiriLus  sancli,  qui  fte  Patre  el  Fiiid 
aequaliter  procedit,  .et  inefi^ilis  ^uaedao  Fa^ 


inendabilem  redderepossit,  et  haereticus  loquens  con-  «v  Filiique  communio  est.  Qui  .tp^us  de  Patre  procdii» 

V  et  totus  de  Filio,  totus  in  Patre  manet,  etiouis  io 
Filio,  qui  sic  manet  ut  procedat,  sicprocedil  ^ito^ 
neat.  Unde  naturaliler  hanc  baliet  oum  l^  ^' 
Filio  unitaiis  j^enitudinem>etplenitudinis  uniuteiBi 
ut  totum  Patrem  habeat  totunique  Filium,  ifist^^ 
totus  habeatur  a  Patre,  totus  iiabeatur  a  FiliOj  Quf: 
fttiam  a  PaLre  el  Filio  aeonaliler  datur^  imo  etl. 


tra  hxreti^s, lupus  ovispeUe  palliare se  volens  dicit 

L 

;;r-  c  At  ^i  metuens  anathemale  rite  percelii ,  et  iliud 

'  l^  cuinPatripassianispati^  dixeritdeitatem  esse  naiu- 

'«  raliter  ^juam^  hoc  coi^sequenter  debet  et  confiteri» 

\42S  lf  f^men  vpjt  veniam  j[per^ri,  prorsus  esse 

«   rlAiiolAm  TWki*o#\nali'»ar  trinam    cimiti  orilirat    IY#kum 


DauiBieai  t#i;Mfltei|i  diceaiis 


^ntitf  kQptht(Uiie$  eoi  in  nomine  Patris,  et  FilVi^  et 
Sptrilus  sancti  (Malth.  xxviii,  19).  lo  iiominc,  iii- 
quii,  noa  in  noiuinibus,  ut  el  uuuiu  Deum  per  indi- 
siittcuiai  liivioie  essenli®  nonieu  osicnderel,  et 
persQoaruw  discrelionew  &ui8  demonslralam  pro« 
prieiaiibus  edoceret^  CtsanQius  Alhanasius  in  libro 
ocaro  del^^i  unitate  {Ub,  x) :  Qui  tres,  inquit, 
TirUiies  indHQJii»  l^e»  deos  confiietur.  Nos  autem 
crediiw^  ljre9  pf&r$09t«»,  unaBfi  deitalem.  Si  tres  deos 


.  BBr  CNA  ET  NON  TIUNA  DEITATE.  «0 

Jte,   docetc  omnes  A  babitu  monachi,  sed  et  falsl  nominl^  sci^nlia  ali- 


quandiu  se  conlegens  plures  deccpit ,  donec  quod 
corde  confoverat  erupit  aperle  in  regulum.  Cujus 
pellcm  ovinam,  quia  se  inde  non  bene  contexits 
doctores  caihotici  detrahenies,  nudum  luj[>um,  ^p^r- 
luuique  hostem  ovilis  Dorainici»  quod  esl  Ecciesia^ 
eum  esse  demonstrant.  Hoc  moap  Athanasiu&.in 
1/bro  primo  de  Triniiate :  c  Rm  est,  inquil,  mat^ia 
foriBube  in  coliisione  haereticorumj  et  lixc  tjtuli.yi- 
Ctoria  in  absoluLioue  caijioUcorum ,  q[uam  «igniOcat 


i9ilucim«i%  sjmil^/suniusKep^Libus:  sed  confitemur  .principale  mandaium  Dei :  Eunies  baptizate  omnes 

hirm  in  Jilip,  et  Filium  in  Patre,  cum  Spirilu  gentes  in  nomine  Patris,  et  Filii^  et  Spiritus  sancti 

ttocio.  %i  ^ct|^rfjl|ir  Uiuta^,  non  dividitur  Deitas.  >  ( jf a/l/i.  xivui,  19).  Audi  in  boc  admirabile  et  reg^le 

£i^  idem  ifi^  doplf  r  ^tbojicu^^  ^m  jam  diaconus  decreium,  in  quo  omne  sacrameniuui  in  iteilate  Xri- 

ucro  ^i^nf>  coocjiiio  cum  archicypiscopo  suo  Ale-  nitatis  uniler  conUnelijr.  Qui  Qixft  tn  nomine^  evi- 

uuiro  inlQ^fuit^  |>Qff  octo  lib/os  binc  a  se  coutra  (  denler  unam  deitatem  in  'frinitate  consisiere  decla- 

iriauos  ci^i|f|elQS ,  non  soium  per  singulas  paginas^  ravijt :  elquod  prosecutus  est,  Patris, et Filiif  et  Spiri- 


wm  ct  p^r  j»injpuJoS)  ut  ita  4i€a<nus,  versus  ac 
Iteriodos»  scxipsitet  derinivii.  Non  ergo  trinanaturay 
vei  irina  deit^^;,  sed  una  natura^  et  una  deita^  est 
Palris  ei  FjUi  et  Spi^^itus  sancii,  et  hxc  Trinitas 
m%  e^  Pcus  soIus«  bonus,  magiuis,  seternus,  om- 
jupoiens.  Ipsesibi  uuilas«  deitas,  magnitudo,  bouita^, 
(uuDipoteniisf,  et  quid^j^uid  ad  se  substanUaiiter  dicl- 
Uu-.  £t  non  ii^  in  rclaiivis  vocabuiis  inlelligendum 
eiit  vel  dicQiidum.:  quia  dici  non  potest  Paier  sibi 
pater,  \el  f  iiiu6  sibi  fiiiui,  vel  Spinlus  sanctus, 
siiiSpiriius  ^ancius,  sed h»c  r^ativa  vocabula a4 
aliam  prociU  diibio  personam  referri  debent,  Diceule 
ilaque  Domino  :  Si  separaveris  pretiosum  a  vilifquasi 


tus  sanciit  per  singula  nomin^,  sin^uias  personas 
inesse  distinxit.  >  Et  Hilarius  in  }\f)vo  de  Synodis  : 
c  Garet  i^itur,  fratres,  similitudo  natura^  coniumeUae 
suspicione :  nec  potesl  videri  Filius  idclico  in  j^rp^ 
prietate  jj^al^rnae  «aturx  noo  esse,  quia  simiUs,est| 
cvm  &imilitudo  nulla  sit  nisi  ex  scquaUtate  ii;)tu^di. 
^qualitas  autera  naturae  non  polctst  csse  nisi  uua 
9it,  una  vero  non  persona!  unitat^  sed  geueris.  H^c 
fides  pia  est,  buec  conscienUa  ^eUgiosai  hic  salutaris 
sermo  est,  mi^^iQ  «ub$tanliam  Patris  el  FjUi  idcirco 
BOJ^  nega;'^»  quia  simiUs  est^  similem  vero  ob  id 
prsedicare ,  quia  unum  siint.  i  Hoc  et  de  Spirita 
saucto  seniiendum  esse»  ideni  bi  fiiie  duodecimi  Ubri 


osmeum  erisijfer^  xv,  18),  verbis  ipsius  Domini,  et  G  de  Fide  (llilurius,  lib.  xu  de  Trinitate)  demoustrat 


cailioiicorum  s^ntenUis,  separata  proculque  displosa 
ttt,  ei  adhuc,  vel  si  non  potest  longius,  ipso  tameu 
anDueote  qui  aperit  os  mutum,  el  Unguas  infanUum 
faciidisertas,  et  dicitiiperi  os  tuum,  et  ego  adtmplebo 
illud  (PsaL  lxxx,  ii),  vel  laUus  displodeiur  lalsitas 
GoUiescalci^  qu^  ipordinate  permiscuit  veritati, 
tanquam  l^rn^us  i|i  uno  corpore  diversos  habens 
permistosi  coj^re^  jUt  enin^  uyidunt  qaagistri  Eccle- 
sia^  lepro^i  ji^aBreli^os  noi^  absurde  significaut, 
scieuii^Oi  v^  Ji(j^|  noja  babentes,  et  varias  erroris 
^lrinas  proferentes.  Noo  enim  vei  absconduni  im-^ 
Heritiam  suwai^,  sed  pro  suxnma  perilia  proferunt  in 
Wem,  f^.jac^^i^iajD;^  fer^oni»  ostentant.  NuUa 
prois^s  falsa  ^ctria^  est,  quae  doq  aliqua  vera 
iMertui»oeiiU  Y^^  frgo  C^J^is  :  jnordinate  permisu,  ^ 
*>  tfoa  <>iipimrtW  v^J(»arrat4j(^e  bominis,  tanquam 
m  unids  eoK^m  «ol^e»  appareniia  significani 
lepranh  jttDfviun  veras  faJsis^ue^^lorum  loci^,  hu- 
aaaa  wrforsi  iifn^fM»  ^lq^  jpafiulanlero.  Ui 
Miem  tani  ^yimdk  wi  fi^esia^  ul  si  fieri  pgjies^ 
kMigiiu  reoioil  mpi^^lfi^mw  Christu»  inlerpeUent, 


i^-_-^^:. 


orans:  <  Dona  mihi,  inquiens ,  banc  conscieAliae 
ft^e^  vocem ,  ut  quod  in  regenerationis  mcae  sym- 
bolo  baptizatus  in  Palre  et  Filio  el  Spiritu  saueto 
professus  sum,  scmper  obtineam ,  Patreui  sciUcel|lO 
nostrum^  FiUum  Uium  una  tecum  adorem^  Spiritvm 
^^uctum  t.uum,  qui  ex  le  pcr  uni^cniium  tuume^t, 
promereat.  i  £t  in  bymno  levangeUco  pulcherrim^  a 
30  icomposito  dicit  <  SpiritymDei  perfecium  Trjnita- 
lis  vinculum.  <  £t  Gregorius  Nazianzenus,  cujus 
verba  beatu^  Au^i^siiuus  in  Ubro  de  Pouo  perseve- 
rauiise  (cap.  19)  ad  i^iqKuuum  dev^/i^at,  .dicit  • 
j  Unius  deilatis,  quaefo  yes,  confiteinini  Trinitatem  : 
fii  vero  ^liter  vuliiS|  dic^ite  UDiuif  esse  j^aiurae.  >  £t 
saoaus  AAibrosiius  iii  bympp  qLthoficQ  dicit : .    . 

ToTrtnltattettDlite, 
Orbemfipi^Wr  4|ui  f^^ 

Quod  beatus  Augustinus,  quasi  ejus  sensum  expo- 
^is,  iji  primo  Ubro(cap.  S)  de  Trinitaie  expliqit: 
<  Diviuit^tem,  in<j(ui(,  yel  iii  certius  pMesgprim 
)]eitatem,  qu^  non  est  creaiura,  sed  esi  unitarfri- 
niLaiis  incornorea  et  incommulabiiis«  ei  sibimet  con- 


UfNGMARI  BHEMENSIS  ARCHiEPlSGOfl  4« 

Ite,  baptizate  in  nomtne  Pa9ri$  ei  ff/n  el  A  nes qai  ubique  sunt  ttomines «BMiraclB  flM mi. 

taiem  teneri.  >  El  magnns  Leo  papa,  lefMttncU 


\ 


487 

oendo :       ,      . 

5pirtlttt  laneli  (Matth.  xxviii),  unius  esse  Trihitaiem 
potestatis  ostenderit.  Nos  Patrem  et  Filiuro  et  Spiri- 
tum  sanetum  conQtemnr,  iu  ut  in  Trinitale  perfecta 
et  plenitudo  sit  divinitatis,  et  unitas  potestatis. 
Omne  regnum  in  u  dimum  facite  desiruetur  {Matth. 
XII,  25),  Dominus  boc  dicit.  Non  ergo  divisum  est 
regnum  TriniUtis.  Si  autem  divisum  non  est,  unum 
est :  quod  enim  unum  non  est,  diyisum  est.  Tale 
ergo  regnum  esse  cupiunt  Trinitatis,  quod  divisione 
sui  facile  destruatur,  imo  quia  non  potest  destrut, 
consut  non  esse  divisum.  Non  enim  dividitur  Trini- 
Us,  nec  scinditur,  et  ideo  nec  corruptel»  sulnlitur, 
nec  aeuti.  >  Et  item  [eap.  eodem) :  c  Diversiias  plu- 
res  facit,  unitas  potestatis  excludit  numeri  quanti- 


synodus,  quae  in  uriie  Roraa  convenit,  in  episud» 
ad  Tbeodosium  Augnstum  {epiei.  27) :  c  Obseeramss, 
inquimit,  coram  nnius  deiutis  inseparabili  TriDi* 
tate,  qu»  tali  facto  Isditinr.  >  Et  ad  PsIzsUoqi 
{epiet,  87) :  c  Natora  anigeiilti  Datnra  est  Patris,  nt^ 
tura  Spiritus  sancti,  gimulque  impassibilis,  «onl 
est  incommutabilis,  sempitemas  Triniutis  indivisa 
nniUs,  et  consubstantialisaMiualiUs.  i  Et  adlMBem 
Ravennensem  episcopum  («pist.  39)  :  c  Apostolici 
reciamante  doctrina,  qu»  nobis  anam  praedicst  is 
Triniute  deiutem»  unam  in  iide  oonfe6iuonein,iiBia 
in  baptismaie  sacramenUim.  i  Et  giorioBOS  papa 
Gregorius  in   ocuva   decima  Evangeiil  bomiiia  i 


taiem  ,  quia  uniUs  numenis  non  est,  sed  baec  om-  B  «  Tunc  quippe  Abrabam  dlera  Domini  vidit,  cum  in 


nium  ipsa  principium  est.  >  Et  Augustinus  in  Hbro 
viii  de  Triuiute  :  c  Tres,  inquit,  personas  ejusdem 
esseniiae,  vel  tres  personas  unam  essentiam  dici- 
mus.  >  Et  item  in  libro  v  {eap.  8) :  c  Quidquid  ad  se 
ipsuin  dicitur  Deus,  ct  de  singulis  personis  simi- 
liter  dicitur,  id  est  de  Patre  et  Filio  et  Spiritu  san- 
cto,  et  simul  de  ipsa  Trinitate,  non  pluraiiter,  sed 
singulariter  dicitur.  Quoniam  quippe  non  aliud 
est  Deo  esse,  aliud  magnum  esse,  sed  boc  idem  illi 
est  esse  quod  magnum  esse,  propterea  sicut  non 
diclmus  tres  essentias,  sic  non  dicimos  tres  ma- 
gniludines,  sed  unam  magnitudinem  et  nnam  es- 
sentiam.  Essentiam  dico ,  quae  Grasce  vMx  dici- 
tur,  quem  usiutius  sul)stantiam  vocamus.  >  Tres 


figura  summae  Trinitatis  tres  angeios  boq»itto  rece- 
pit :  quibus  profecto  sosceptis,  sic  tribos  qoasi  vni 
locutus  est,  quia  et  si  in  personis  nuinenis  Trinittiii 
est,  in  nalura  onius  dlviniuiis*  i  Et  in  vtgesima 
quarla :  c  Ille  in  bocspiritu  operatlonem  pcrcipit,qa 
fidem  Triniutisagnoscit,  ut  et  Patrem,  et  Filiinn,  et 
Spiritum  sanctum  unius  virtutis  credat,  unliis  snb- 
suntiae  esse  fateatur.  >  Et  post  aliquanu :  <  Ven 
nostra  requies  tunc  est,  cum  ipsam  jam  cUriuiea 
Trinitatis  agnoscimos,  quam  in  uniute  dinniuiis 
esse  certum  tenemus.  •  Et  in  bomilla  decima  s^xtt 
Eiecbieiis :  c  Ipsa,  inquil,  fldes  atque  ipsum  mcritnm 
tennit  corda  pnecedentiom,  quae  rcpievil  cordi  se- 
quentium  sub  TesUmenlo  Novo  posilonim,  sort  «t 


lur,   queui    uoiuiiiu»   suiwiaiiuaui    vvi^tfuiuo.    *   *tw       i(ueuiiuiu  duu    «wwukjmw  »w»w  |»wt»-»w.«.— , — 

autem  personas  confitemur.  Et  sanctus  Hieronymus  G  p^^  Panlum  dicitur :  Habeniei  auiem  emmdem  if»ri* 


scribens  adOamascum  papam  {epist.  57) :  c  Sufficiat, 
inqnit,  nobis  dicere  unam  subsuntiam,  tres  perso- 
iias  subsistentes ,  perrectas,  aequales,  coapternas* 
^aceantur  tres  bypostases  si  placet,  et  una  tenea- 
tur.  >  Et  item  :  c  Si  quis  autem  byposUsim  usiam 
{ntelligens  non  tribus  personis  unam  byposUsim  di- 
cit,  alienus  a  Ghristo  est.  >  Sciendum  quoque  est 
quoniam  essentia,  quam  Graeci  usiam  dicunt,  et  fay* 
postasis,  quae  sul)sUntia  interpretatur,  et  natura  et 
diviuius  et  deius  apud  Latinos  onum  idemque  est 
fn  sancu  et  inseparabiii  Triniute,  sicut  catholici 
doctores  ostendunt.  Ait  enim  Theopbilus  Alezandri- 
nus  episcopus  in  epistola  paschali  {epiet.  1,  in  fine)  : 
c  Gum  his  qui  Trlnitatis  unam  confitentur  divinita- 
tem  in  ccriis  praemia  recipiamus.  >  Et  item  in  alia 
epistola  pascnali  {epia.  9,  m  fine) :  c  Pietas  in  Deum 
toto  cordis  timore  servetur,  exsecrantesque  deorum 
numerum,  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancti  unam 
couGteamur  iodiscretamque  sul)suntiam,  in  qua  et 
Laplizati  viUm  xiemam  suscepimus,  et  si  Dei  tri- 


tnm  /Irfei,  deut  scriptum  e$t:  Credidi  prapterqMii^ 
cutut  snm,  et  noi  eredimus  propter  qnod  ei  leqw»» 
(U  Cor.  I  v) .  SpiriUles  quippe  iUi  Pa  tres  omnipoieatefli 
Deum  TriniUtem  ita  esse  crediderant,  slcnt  eaia- 
dem  Triniutem  novi  Patres  apeHo  locuti  amt 
Isaias  namque  audlvit  angelica  agmina  in  coeioch- 
mantia  :  Sanctue,  ianctue^  eanetuM  Domnu  dm 
gabaoth  {Ua.  vi,  3).  Ut  enim  personatmm  trinitis 
monstraretur,  tertio  eanctns  dicitur :  sed  ut  mia  « 
subsUntia  Trinitatis  appareat,  non  Domini  sabaotfc, 
sed  Dominus  sabaoth  esse  perbibetur.  Quod  Da^ 
quoque  similiter  sentiens  ait :  Benedieat  no$  Deu, 
Deu$  no$ter^  benedieat  noi  Deu$  (P»«/.  Livi,  8).  0« 
jj  cum  tertio  diiisset  Deum,  ut  unum  honc  esseosttt- 
deret,  subdidil,  ct  metuant  eum  omnee  fneeurre. 
Paulus  quoque  ioquitnr  dicens  :  {tum^mm  ex  i|MO,<i 
per  ipiwn,  et  in  ip$o  $unt  omnia  {Rom.  xi,  56).  B 
ipso,  videllcet  ex  Patre,  per  ipsum,  per  riliani,  »• 
Ipso  autem,  in  Spiritu  sancto.  Quera  ergo  ip»« 
cum  tertio  dixisset,  adljonxit  ipti  gioria  in  tMU 

...../«w.^    ii^^M    i\ni  AmSm  «lAit  tflirit  inftift.  «ed  ill6i« 


DE  «NA  ET  NON  TRINA  DEITATE. 


490 
Et  TenerabHis  presbyter  Beda  in  homilia  dicit :  A  lem ,  sicut  naturaliter  unus  e$t  Deus  et  personaliler 


f  Nover^n^  tunc  427  apostoU  Ghristum  esse  in 
Paire  per^unitatem  individuae  Trinilatis.  >  Et  post 
aliquanta :  f  Non  autem  dubitandum  quia  quibus 
gloria,  Filii  revelahitur,  eisdem  quoque  Patris  et 
Filii.et  Spiritus  ^ancti  liceat  adesse  conspectuif 
quia  qoor^m  una  est  diyinitas,  una  utique  et  inse^' 
p9ral)ilis  visio  est.  i  Et  aUquanlo  superius  :  c'Post 
dies  decem  assuniptionis  suse ,  hoc  est  hodierna 
die,  Spjritus  illos  de  coelo  chrismate  donayit.  Ubi' 
ipsum  Gbfistum  ad.eos  venisse  huIiuiB^^ambigitV  qtii, 
JBsepiirabilcm  sanctae  Triniiatis'  naturam',  Virtii-' 
lern,  ,et  operaiiQnem  esse  cbgnovlt.  >  £t  in  lidmilia 
irigeslina secunda.  Quod  adjunxit.^tifa  voi  me  ama' 


trinus,  tantorum  et  talium  testiuM  dirctorlCate  4S9 
falsissima  esse  reTincittir,  efjam  secund^m  dacroi 
canones  Africanos  ipse  ^d  Mfa  falsiloqiif^  prbfereti^ 
da ,  Tel  quxcunque  sententia  sua  fallsa  ad  andienddtii 
non  debet  admitti,  prsesertiiti  icurti  s^iptuAfr^C^  tH 
ore  duorunivel  triunitetliiiifh ofnite^verlimiidnstit^ 
iebere{tatth,  xviiV';i6). 'EtiJ^ciiTtibxfM  c^nei 
{conc.  l^tV. ,  ca«:^^\,''niWphytuih  eWsc^tftt^ 
circa  hujusmodi  personam^^tiqtK^d^deHctnin  Wniijia^ 
repefiajiir,'a  diiobus  Vettribiis  tfcstibus  juiiaififpctStiS 
lum  redfafgulum  a  clefb  ^raecipinrit  dt)stiii'er^.  iSruil^S 
magis  autem  os  haefetiit,  qu(!rn  post  ffffmdmet  Miiiti- 
dam correpiionein^iu.ui,  id)  vltari'j'ul)et A'po^iJ)HiSj 


tiiiipan., xvi/^7 },  eadem  ratiohe  sentieiiduni  est,'  dehet  modfis  omnibns  oppilaril  Hoc  namque^skiirSilAf  \ 
qiiis^  quicunque  filium  recle  amat,  hunc  ciim  Patj^e^  Nicaenun)  concilium,  'lioii  adinv^ntione  liumana^ 

elaipboniinSpirilu.amat»  c  quia  quorurhihsepafa-  secl  inspiratione  et' '^uctbritate  divina '  cdhSti^mi.' 

kilis  e$t  natura  divinilatis,  iiofum  una  eadeinqde  Hoc  omnia  sahcta  concilia  posi.illud  babita  ,|'sciiicet 

^Ql  dpna  yi^utis.  >  His  orthodoxorum  testimbniis ,  Antiochenum  ]  ^ardicense  j  Ephesinum  primum  j 

qui  suasi  sententias  ^vangelica  veritate,  et  aposU)-  Ghalcedonens^^  et  universa  provincise  Atricae  con- 

liea  a^^itate',  et  legis  ac  prophetarum  ofaculis  cilia  confirmaveruni.  ft^c  omniuni  °cathioiicofum 


conQj^niavprunl,,  ^icift  in.  n^emoratis  eorum  liliri^ 
qoi  Tol£tsine,j^iiOcuUat|B  praBvalet  invenire,  mani- 
fesiissime  dejdiratuf,  quiaideitas  quae  Trinilalis  est 
Miias,  trina,  persoQ^liter  intelligi , '  credi ,  et  dic^ 
Doajdebet,  .ut  blasphcji^at  Gothescaicus;'quia  st 


sacrae  Novi  ac  Veterts  Testame^ti  Sciriptiine  tractslj 
^orum ,  ex  eisdem  Scripturis  protestaixtur  eloguia . 
ut  quicunque  vult  salvus  esse,  tres  saiiclse  Trinltatis 
personas  Patrem  »  et  Filium ,  et  Spintum  sanctum , 
o^oov^-wvj  id  est  ejusdem  essentiae,    «■•»*——— 


detu»  jier^i^n^Mir  jesf  tcina,  sicut  Ires  sunt  in     deitatis,  divinitatis^  naturae,  verunam  elissentiainp 
mt^  l^rinitiite  p^r^na^ r  djvisa,'  quod  absit.  erl^     substanliam^  deita(em  ^  diviniiatem  Jnatura^^^ 
d^(aj,|i^,tiibH^,M}is,,pi^rsoniS|  e^  jam*  non  erit  In-     parai)iiem  atque  indivisibilem  cfedat  et  cpnlliteaiui^ 
^^^r^  l^iilixt^s ,,  qf]^y.prQpter  .unani  eamdem€[U6     ita  ]it  singiHaiimunaiiiquainque  pm^^ 
(l9|]s|bi|^^eitaf|^i)a,id  est  '^u||stantiam  et  natufam',  Q  pIisnuiin^peffeiQ^umgueb^^ 


JOt 


i9^»epar^biljif  .eli^n^.ijr^pei^som^  est  inteliigen-j  sonai^.pDun)  ,J^eruj^^^Ienum^j^erfectym^^^  Ifpnm 

^k3^f^\i^^^^^^pf^\^\$^iv[ie  'cathplica  lides  praedic^t  sa^cti  una  est  (jeitas  ,'qu3e  Trinitatls  est|  ^^\(?}  *  ^^ 

ilemais  wiita|[e)i}a'W^;T.j;ipi^'^  personarum  ,'etTrihi-  haip^unitate  >  id  fst' jieiiale,'  q[ui'  tripa  e^^^^^ 

t^lm  p^i^nai^min^.i^itate  deitatis  venerafi  id'^  t^^,  quonia^  jplMraliti^te  et.numj^rp  q|ui  jn  p^rsohii 

bere,,{Quoi^|am.f^icut  singilliaiim  unamquainque  per-  c)il  cj^ret,  iipqs  l)ei|Sj  sancla  Tripitas  ihsepj^^^^ 

sooani  Dei;p.et  bom^num  plenum  ac  perfeciuih ,'  et  ^^tiam  in  per$on|js,dis0nctis  sen^u^e^^  intel^(f;e^a.  Jlrf 

qiudquid ^Umpl^a^t^  dici  de  Deo  pbtesjt,  proptef  jj^^c  ftde  ^jBcundijim  ir^^djtjppj^fn^  Pon|^m  omne^ 

unara  e^mdwwi"^.  4^^^^«»«  «IM5P,  tota  in  singulis  ^teT^h^Gi^nies.liaiii^^^^ 

ejslpecaonis^  cwifit(?ri  Ch[i:is}iana  veritaie  compelli-  ^aptpr^  ipt  iiunt  Cbri^lj^pi  per,  ui^iveii[^unii.iquip|dvpa[ 

wur„  im  ti^es  ,,depa  jV(?l  dominos   dicere^  propter  .„Sola  .pseudosyii.OjiHS,  ^rim^ijsis,,^ap^ 

ui»i9  e^^mdWKl^e  deitalej][j,..^anc^e,  yid^^^^       Tfi-  cx^nsubstftnlipli^ljeflj^  )Arju..se^  j^;p^njLj3itt^jff;^ii,(ji^ 

Bilaiia:UBi^ateia,.qugB.lfjfa  e^  i?diyis^.atiiiie^insep^^  aW^tf.^t  o!>i(lex,twnfifjl,MqpCj,,^^ii^|ff^^ 

rabil^.^1^  Wri^rlbqf^  sjfficj^i^jrjpi^^as^  ^  mm^,  .mmm..^W^^^?kA?f^W^\h  iiiHiff^ 

c«*oli«»i  ipligiwe  «pqhjbfinvi;,  ?^3nW^H»^T.  ?!  flpia„pt.«U|pluj  QoeJfigA^oyff ,4|cjJrt.^Qf|  f^^^a^fiptjjfij} 

bonin^;e|.,aIi%rwi.yalb(^lWi?rqfn^^^^^^^        hjnc . te$r  ^9^  ^lojfUfn,,  .uxiiy^i^s^, Eccls?i^ ,qft^P5i^^u^,}){fj^|.; 

tiAoiilt  bkj  j^wa^^^^nconge^^^,  ^si.li»^^^^^^ 

ad  dftm<Wtra<vda^W>;fpritj9feqi  (P^^iiii^iq^i^,  suffi- 

c«ije*5  NiH9-.e|i,LeD  mim  <^i^9)yi^.|^^SPflW«}i?? 

iedifrpo»4ifex>Jitorqm;d«nt«xat,.,a^iot^"^.ii^<"PW^ 

etr^i  nea.ioeo:  prGecesAorunt.  ^^lm^rit^,  pau,cfi  nu: 

fflereviseAi^iiagBaiaaciarilatifi.ei  recta»,  fulei.,ge^ipi, 

te^nMoiatLeoMiAiigaalo  ad^ceiailDfnandaia  Hilem 


^^Jtt^iM. 


^^j_    ^..pa^ 


mult^um  fftriiwiflWRnii.l»fiH?^ft^Sffii!?4M?i.*Xk 
clam,  :et.  0<Bl!5S^i,nipW5ri<in^..,perwPff>f»,f  je^iWft 
fcrQBeic^nMu;  resiJ«cii;ji)fe,,ttipam,,rt9j^^^ 

gmati?;^t^s„. .  nop  WQ^o  «e4 . i^fifW^JI^^ v^^ilS  1 
«w.:«M.mnvit»n  aAnt/knLLa..fiAftftiniii&.QciaTae.auintae. svr 


m 


HINGMAIU  RHEMKNSIS  ARCHUSnSGQH 


M 


i  se  subscriptorum  posuerunt  decerDendo  dieenies  A  peniius  non  admiltlty  uii  0011- ei  dilfemniam  tOA 


( «^odt  V  ac/.  8,  cap.  1 ) :  <  Si  quis  non  confitetur 
429PalrisetFilii  et  Spiritus  sancli  unam  naturam 
sive  substantiam,  et  unam  virtuiem  ct  potestatem, 
TrLuitatem  consubstantialem ,  unam  deitalem  in  tri- 
bus  subsisleatiis  sive  personis  adorandam»  (alisana- 
tbema  siu  Unus  enim  Deus  est  PiUer  ex  quo  omnia, 
ei  uous  Dominus  Jesiis  Chrisius  per  quem  omnia, 
et  uuigts  Spivilus  sanclus  in  quo  omnia.  1  £i  in  epi- 
^lola  saucti  Sophrouii  flierosolytnilani  cpiscopi  ad 
Sergiura  Coustaotiuopolitanum  episcopuu) ,  a  sexta 
synodo  (synodi  vi  act.  li)  reccpiissima,  ita  scriptum 
cst :  <  Trinitatero  iiaquc  in  unitale  credimus»  ct 
uuitatem  in  Triiuiale  glorificamus.  Trinitatem  qui- 
dcm  pro  trilius  subsislcnlii^,  unitalem  autem  propter 


deilatis  introducai,  et  ex  hoc  esaenti.'^  ei  naiurs,  et 
deorum  multitudinem  unum  principium  laciai. » £( 
item :  c  Deus  quidem  est  Pater,  Deus vero  csi  Filius, 
similiier  et  Deus  est  et  Spiriiussanctus,  eo  quoJ 
indivise  et  indimiuute  exdem  tres  person»  una  iiu- 
pleanlur  deilatc,  et  iu  unaquaque  earum  ruQdiios 
tota  esl.  Nam  dciias  divisioiiem  non  su$tiucl,eiia 
tribus  ipsis  peraoiiis  plenilice  atque  perfecle  csl,  noa 
partibiliter  sivc  cx  parie  easdem  iniplcas  pcrsonas, 
sed  in  unaquaque  cxisieus  :  pleuissima  ei  uua  per- 
roanens,  licet  in  trihus  personis  monstretur,  ct  ad 
deorum  mullitudinein  non  excurreus,  licel  in  iribus 
sit  subsisienliiSi  ut  non  corporalem  quamdam  su^ii- 
neat  seclionem,  qux  cerlc  est  impassihilis,  ctiucorpo- 


singularitaicm  deilaiis.  Sicut  igitur  sancla  Triuitas  B  rea,  ct  pari  nesciens  quae  creulurae  suiit  propria.  1 


numerahilis  personalibus  cst  subsistcniiis,  sic  sancta 
luiilas  extra  omnem  est  numerum.:  ct  Iiaec  quidein 
indivisibilcm  Iiabel  divisionem  ,  et  iuconfusam  gerii 
conjunciionem.  Cum  dividitur  namque  numernbili- 
bus  subsistenliis,  ct  numeralur  personalibus  alter- 
niiaiibus,  ideutilate  esseniise  atque  nalune  conjuu- 
giiur,  et  omnimodam  parlitionem  non  rccipit.  Unilas 
eniin  singularis  et  incomputabilis  omncm  refugit 
secundum  essentiam  numerum.  Unus  enim  Deus  a 
nobis  enixius  creditur,  quoniam  et  deitas  una  (la- 
granier  prccdicatur,  licet  iu  Trinilate  personarum 
agnoscatur  :  ct  unus  Dominus  a  nobis  eiiuniialur, 
quoniam  et  dorainatio  una  firmiter  agnosciiur,  licct 
intribus  subsislentiis  demonstretur.  Neque  secun  'iim 


De  hac  episiola  sextum  sancium  concilium  ia 
actiorte  decima  tertia  dicit :  c  Pertraclavimus,  ia- 
quiens ,  et  synodica  venerabilis  mcmoria&  quondan 
archiepiscopi  sanctae  Dei  Hierosolymorum  civilaiis, 
ei  haec  reperientes  cum  vera  fide  convenienlia,  apo- 
stolicisque  sanclorum  at(iue  probabilium  Pairum 
doctriuis  parla,  ulpoie  quse  sunt  orthodoxa,  recipi- 
mus,  et  ut  sabibria  sauciae  catholicae  et  apostoiicc 
Ecclesiae  suscepimiis,  et  nomen  ejus  inseri  in  sauciis 
dyplicis  sanciaruiii  Ecclesiaruin  justum  esse  judica- 
vimus.  I  Simililer  cl  in  epistola  Agalbonispap^ead 
juniorcm  Constaulinum  imperalorem  (syjwdi  vi,  act. 
4)  niissa  scriptum  esi :  c  Ul,  inquii,  vesine  diviiiihis 
inslituix  pietaii  quid  apostolicae  nostrae  fidei  vigor 


quod  unus  est  Deus,  et  una  cst  deilas,  cst  divisibilis  C^iContineat  breviter  intiuiemus,  quam  percepimuspe 


ci  in  ires  Deos  partibilis,  vel  in  tres  deitates  produ- 
cendus  :  neque  secunduin  quod  unus  est  Dominus, 
disuns  esjt,  et  in  tres  dominos  expandenJus  est,  ac 
in  tres  dominationes  dilatandus  est.  Arianorum  lia^c 
est  impietas  j^  quae  iu  iuaequales  deos  unum  concidit. 
Deum»  et  in  dissJroiloi  deitates  unam  partitur  dei- 
tatcm ,  et  in  alterigenas  tres  dominationes  unam 
distiuguit  dominationem.  >  Ct  item  :  1  Quemadmo- 
dum  igitur  unum  Deum  didicimus  sapere,  ita  qnam 
deilatem  coufileri  percepimus  :  et  sicut  tres  subsi- 
stentias  exorare  didicimus,  ita  et  ires  glorificare 
personas  instruimur.  Non  alium  unum  Deum  praetcr 
tres  cognoscentes  personas,  nequepraeter  tres  per- 
sunas  consubslantiales  Trinitatis,  quae  sunt  Pater  ct 


aposioiicam  apostolicorumque  ponlificum  iraiiitio- 
nem,  et  sacrarum  quinque  generalium  synodoroin, 
per  quas  fundamenta  catholica)  Clirisli  Ecclesiu:  fir- 
mata  alque  stabilila  sunl.  Hic  igitur  siatusesteTaih 
gelicae  alque  aposiolicae  nostrae  fidei  regularisqne 
traditio,  ut  coiifidentes  sanctam  et  inseparjLilto 
trinitalem,  id  esl  Pairem  el  FiQum  et  Spiriiiin 
sauctum,  unius  esse  dettatis,  unius  naturx  et  suL- 
staiilia:  sive  essentix ,  uiiiiis  eam  prardiceiuos  et 
naturalis  voluutatis,  virtulis,  operationis,  douiiiia- 
tionis,  majestatis,  potestatis  et  glori».  Et  quidquid 
de  eadem  sancta  Trinitate  essentialiter  diciuir,  slb- 
gulari  nuiuero  tanquam  de  una  natura  triuin  coosub' 
stantialem  personarum   comprehendamus 


^. — . ^™ ,  ^ n  — ^ ^ 

Filiusel  Spiritus  sanclus,alteraspneter  unumDeum  ^ratione  hoc  instituti.  >  Sed  ei  iii  sjnodica  ipsius 


aguo^cimus.  El  idcirco  unum  haec  tria  in  quibus  est 
deitas  pricdicamus,  ei  tria  unum  quorum  cst  deitas 
anQunliamus,sive  quod  est  accuratiusac  manifesiius 
dicere,  quae  Deus  est  atque  cognoscitur.  Hoc  ipsum 
quippe  et  ununci  est ,  et  tria  creditur,  et  tria  prxdi- 


aI     nitniiA 


Agaihonis  papae ,  confirmata  in  Romana  synodo  a 
centum  viginti  quinque  episcopis,  et  per  vicarios 
ejus  ad  sexUm  synodum  (synodi  vi  aet.  4)  centum 
quinquaginU  episcoporum  Conslantinopohm  mssiy 
scriplum  est :  i  Sola  est,  inquit,  noslra  subsianiiJ 

nHiie  nAfill*<i     Pnm  /ii««    n/\Vvic    «tiva«ia    o.«>nntrt    acI   crb)- 


M  DE  UMA  ET  NON  TRIMA  BEITATE.  iM 

mUim,4Sl  ^^  ^^  ^^^  sxcala  ex  eo  natus  A  ieeium  eumdem  in  bumanluie,  Denm  tare  ethomi- 


est,  veruin  Deum  de  Deo  vero,  lumen-  de  lumine, 
Daluro  Don  factttm,  coasutoUnlialeni  Patri,  id  esi 
ejBsdefln  cum  Patre  8ul>sUntiae,  per  quem  omuia 
facia  suntquae  in  ooeio  ei  quae  in  terra  :  et  in  Spiri^ 
tufl)  sanctum  doroinum  ei  vivificaiorem,  ex  Patre 
procedeolem,  cum  Paire  ei  Filio  coadorandum  ei 
cooglorificandum  :  iriniutem  in  uniiaie,  ei  uniia- 
\m  \n  IriniUie,  uuiutem  quidem  esaentiae,  iriniu* 
tem  Tero  peraonarum,  sive  subsisteniiarum.  Deum 
Palrem  confiteBtes,  Deam  Filium,  Deum  Spiritum 
saoctum.  Non  ires  deos  sed  unum  Deum,  Palrem  ei 
Filium  el  Spiriium  sanctum  :  nou  trium  nominum 
sDbsisteniiam ,  sed  irium  subsistentiarum  unam 
subslaoiiam,  quorum  una  esseuiia,  sive  subsUntia, 
Tel  iiatura,  id  esi  una  deiUs,  una  aeiernitas,  una  B  nis  adinveniionem,  ad  subversionem  eorum  qua 


nem  vere  eumdem  ex  anima  raiionali  ei  corpore, 
coBSubsUniialem  Pairi  secondum  deiutem,  ei  con- 
subsuniialem  nobis  'secundum  buraaniutem.  >  El 
sic  caibolice  usque  ad  flnem  percurreniem  sermo- 
nem  confirmaverunl  el  subscripseruni  centum  quin- 
quaginu  episcopi,  dlcenies  :  c  flis  igiinr  cum  omni 
undique  cautela  atque  diligeniia  a  nobis  formatis» 
difiiiiimus  aliam  fidem  nuUi  licere  proferre  aui  con« 
scribere,  componereve  aut  sapere»  vei  eiiam  aliier 
docere.  Qui  vero  praesumpserint  fidem  alteram  vel 
componere,  vel  proferre,  vel  docere,  vel  iradere, 
aut  symbolum  volentibns  conTerii  ad  agnitionem 
veritaiis  ex  gentiliuie,  vel  ex  Judaismo,  aui  ex 
qualibei  baerese,  aul  qui  noviutem  vocls  vel  i 


poiestas,  unum  imperium,  una  gloria,  una  adoratio, 
QDa  esfieniialis  sanclae  ei  inseparabilis  TriniUtis  vo- 
luDiasei  operaUo,  quae  omnia  condidii,  disponsat 
e( cootinei.  >  Quaeiu,  ui verbis uUmur  ipsius sextae 
Sfno<li,cumqiiinqae  anie  babiiis  sanciis  conciliis 
praedicabiliter  receplissima,  ei  irrefragabiliter  cre- 
dendaalque  tenenda,  in  aciione  48  confirmata  suni : 
( Eicilavit  igitor,  inquiens  sexta  synodus  {synodi  vi, 
aet,  18),  Gbrisios  Deus  nosier  fidelissimum  impera- 
lorem,  novom  David  virum  secundum  cor  suum  in- 
venieDs,  qui  non  dedit  joxU  quod  scriptum  tfst, 
mnum  ocutli  suii,  et  palpebri$  suh  dormiiationem 
i^ttti  cxxxi,  4),  donec  per  hunc  nostrum  a  Deo  con- 
gregaum  sacrrnnqoe  conveutum,  ipsani  rect»  fidei 


nunc  a  nobis  determinata  suni  introdneere,  hos,  si 
quidem  episcopi  fuerint  aut  derici,  allenos  esse 
episcopos  ab  episcopalo,  clericos  vero  a  clero :  sl 
autem  monacbi  fiierini  vel  laici,  eiiam  anathemati- 
zari  eos.  >  Et  tub$criptionet :  Tbeodoros  huniilis 
presbyter  sanctae  Romanae  Ecclesiae,  locum  gereng 
Agaibonis  ter  beadssimi  universalis  papae  orbi» 
Rorose  subscripsi.  Et  deinceps  per  ordinem  stngull. 
£i  per  acclamationem  more  suo,  sicut  ei  in  conciliis 
aliis  legimus,  anaihematizaverunt  omnes  haereticos, 
eiomnes  qui  suirraganior  baereticis.  Iiiier  quos  om* 
nes  aiiatbematizati  suni  et  Praedestinaliani,  quo« 
rum  haeresis,  auctoriute  pap»  Coelesiini  ex  delega- 
iione  ipsiusy  per  sandom  Prosperum   in  Galliis  est 


reperii  perieelam  praedicalionem,    secundum  enim  ^  revicta  (texia  $ynodi,aci.  18).  Ei  in  edicio  ConsUn- 


a  Domino  ediUm  vocem  :  Vbi  dno  vel  tre$  fuerint 
c^egaii  m  neffiifie  m^o,  t6t  $nm  in  medioeomm 
{Matth»  xviif,  20).  Quae  praesens  sancla  et  universa- 
iissyAodus,  fiddiier  suscipiens  ei  expansis  manibus 
applectens  soggesiionein,  quae  a  sanclissimo  ac  bea^ 
tissiaio  Agatbone  aniiquae  Romae  facta  est,  ad  Con- 
staaiinum  piissimum  ac  fldelissimum  nosirum  impe- 
raiorem,  quae  nominaiim  abjecit  eos  qui  docueront 
Tel  praedicaveruni,  sicut  superius  dicium  est,  unam 
Tolontatem  ei  unam  operaiionem  in  incarnationis 
dispensaiione  Domini  nostri  Jesu  Christi  veri  Del 
Dostri  adaeque  amplexa  est  et  alleram  synodalem 
suggesiionem,  quae  missa  est  a  sacro  concilio,  quod 


tini  iinperatoris,  quod  petentibus  episcopis  ad  con- 
firmaiionem  istius  sexiae  synodi  fecii  ei  confirmavit» 
ita  scriptum  esi :  i  Credimus  in  Palrem,  ei  Filium, 
et  Spiriium  sanciom  :  Triniutem  In  uniute,  ei  uni- 
iatemin  Trinitaie,  onam  substantiam  in  trlbussub' 
sisteniiis.  Unitalem  quidem  propter  naturalem  unio- 
nem  ac  domluailonem  :  Triniutem  vero  propter 
irium  subsisienliarum  perfectionem,  ei  divrtlas  so-' 
perexisientis  bonitaiis.  UniUs  quippe  vere  esi  Tti* 
nitas,  quia  unita  est  deitate,  et  Triniias  vere  esf 
unius,  divisa  proprieUiibus,  et  noL  disperiita  «ter^ 
nitate  :  ipsa  enim  sibimet  consempiterna  est,  ei 
essentia  sequalis  boiioris  est.  Nec  enim  exstitii.sae- 


esi  sub  eodem  sanctissimo  papa  cenium  viginii  quin-  j^  culum,  quando  cum  Patre  non  erat  et  Filius,  cujus 


qne  Deo  amabilium  episcoporum,  ad  ejus  a  Deo 
instnicUm  tranquillitatein,  uipole  consonaiiies  san- 
cto  Chalcedonensi  concilio,  et  tomo  sacratissinii  et 
beatissimi  papae  ejiisdem  antiquae  Roma;  Leonis,  qui 
direcius  esi  ad  sanctum  Flavianum,  quem  et  colum- 
nam  rectae  fidei  hujusmodi  synodus  appellavii.  ^d 
iHBcet  svnodicis  eDlstoiis,  qux  scriotae  sunt  a  beato 


uiique  vocabatur  paier,  si  non  simul  cum  eo  erat  sine 
principio  filius?  Nec  erat  quando  non  erai  cum 
utrisque  Spiritus  sanctus.  Unus  igilnr  haec  tria  DcoSf- 
quae  invicem  cum  sola  singillutim  differentia  in  com- 
munitaie  essenllx  inseparabiliter  discerncnte  nnam'*' 
quamque  personam  inlelligunlur.  Solus  proinde' 
Pater  Paler  est,  solus  Filius  Filius,  solus  Spi- 


m 

operattone  glorificanda. 


HINGMARl  RHEMENSI3  ARGHIEPISCOPI 


4% 


Quorura  enim    una  na-  A  a  consorlio  fidelium ;  ne  aliis  nocere  valeai  qui  siU 


lura  est,  horum  et  voluntas  et  operatio  una  est, 
sicut  nos  docuit  Dei  culior  Basilius  i  et  in  flne 
Ipsius  edicli :  i  Unus,  inquit,  Dominus,  una  fldes, 
nnum  baptisma»  una  iu  Deo  nunc  est  Ecdesia,  Si 
quis  igitur  Gbristi  amator  est,  et  meluit  Dominum, 
optatamque  salutem  desiderat,  hanc  lidem  ortho- 
doxam  teneat.  Nec  enim  erit  per  aliam  fidem  salva* 
tus.  Si  quis  vero  hominum  quidem  personis  graiiam 
exhibet,  charitatis  autem  in  Deum  aemulatorem  se 
non  demonstrat,  pra^senlemque  piam  nostram  con- 
slituiionem  non  recipit,  si  quidem  episcopus  est, 
vel  clericus,  aut  monachico  circumdalus  est  habiiu , 
depositionis  poenam  persolvet :  si  vero  in  ordine  di- 
gnitalum  insertus  est,  supplicio  proscriptionis  mul- 


prodesse  non  volet,  sine  retractatione  male  pertina- 
citer  sentiens  debet  retrudi ,  et  in  ipsa  exsilii  vd 
retrusionis  alligatione  perpetua  pcrmanere,  nisi  forte 
Deo  respiciente  resipiscata  diaboli  laqueo  aqQoca- 
ptus  tenetur,  ad  ipsius  misericordissimi  et  omnipo- 
tentissimi  Domini  voluntatem,  sicut  ex  aucloritaie 
epistolas  magni  papae  Leonis  ad  Pulcheriam  Aogu- 
stam  (epist.  47)  percepimus,  in  qua  scriptum  est: 
c  De  Eutyche,  inquit,  totios  sc^ndali  ettpraviutis 
auctore  hoc  clementia  vestra  praecipiat,  ut  ab  eo  loco 
qui  Gonstantinopolilan»  urbi  nimis  vicinus  est  lon- 
gius  transferatur,  ne  frequcntioribus  solatiis  eorom, 
quos  ad  impietatem  suam  tr^xit,  utatur;  monasterio 
quoque  ipsius ,  cui  perniciose  indigneque  praesedit, 


ctetur,  eiqae  cingulum  adimatur  :  sin  autem  idioticae  B  catholicum  abbatem  jubete  pra^ii.,  qui  illam  ser- 


sortls  est,  ex  hac  regia  omnique  penitus  civitate 
exteris  addicatur,  et  super  haec  omnia  terribilis  atque 
iDexpiabilis  judicii  non  efiugiet  cruciatum.  i 

Quapropter  his  quae  Gothescalcus,  alter  videlicet 
pro  modulo  suo  Simon  magus ,  in  scriptis  suis  fre- 
quenter  posuit  spiritu  furioso  exagitalus,  exaltato 
corde,  et  elatis  oculis,  se  mendaciter  promittens  in 
mirabilibus  super  se  arobulaturum,  petendo  ut  sibi 
tria  dolla  parentur,  unum  videlicet  dolium  plenum 
ferventi  adipe,  et  aliud  plenuro  fervenii  oleo  et  ter- 
tium  plenum  bullienti  pice,  elcum  vicissim  in  unum- 
quodque  dolium  usque  ad  collum  inlrans  de  illis 
tribus  dollis  illaesus  exierit,  credatur  ab  omnibus 
assertio  illlus  esse  verissima,  qua  dicit,  praeter  istam 


vorum  Dei  congregationem ,  et  a  pravo  dogmate 
liberare,  et  institutis  veritatis  possit  imbuere.  » 
Quia  vero  de  hujusmodi  tanquara  de  dnbiis  dlspntare 
non  debeamus,  idem  Leo  ad  Martianum  Augnstoni 
{efntt,  45)  :  c  Per  ipsum ,  inqaiens ,  Dominum  do- 
strum  Jesum  Ghrislum ,  qui  regni  vestri  est  anclor 
et  reclor,  obtestor  et  obsecro  clementiaro  vestram, 
ut  in  prsesenti  synodo  fidero,  quam  beati  Patres  no- 
stri  ab  apostolis  sibi  traditam  praedicaverunt.non 
patiamini  quasi  dubiam  retractari,  et  qaae  olim  ma- 
jorum  sunt  auctoritate  damnata,  redivivis  Dvnc 
non  permittaiis  conatibus  excitari  illodque  poiiiis 
jubcatis,  ut  antiqua  Nicaenae  synodi  constituU,  re- 
mota  haereticonim  interpretatione,  permaneant.  > 


blasphemiam  quod  deltas  sic  personaliter  sit  trina  G  Bt  ilem  ad  Leonem  Augustum  (LeOf  ejntt,  84)  didt : 


ot  est  natnraliter  una,  quia  sicut  Deus  electos  ad 
regnnm  aeternum ,  ita  reprobos  ad  inleritum  prae- 
destinavit  aetemum,  et  non  vult  omnes  homines 
salvos  fieri ,  nisi  tantum  eos  qui  salvantur,  et  non 
est  passus  nisi  lanlommodo  pro  eleciis,  el  nullus  de 
iis  periet,  pro  quibus  fusus  est  sanguis  Ghristi, 
nemo  fidelis  ac  sobrios  sensum  debet  accommodare, 
praesertim  cum  Dominus  hinc  verba  et  exemplo  in 
congressioneconlradiabolum,  dixerit :  Non  tentabii 
Dominum  Deum  tuum  {Mailh,  iv,  7),  qui  ut  omni- 
potens  agere  poierat  quod  diabolus  postuiaverat,  et 
istc  implere  non  possit  quod  falso  et  inverecunde 
confingit ;  sed  apostolico  zelo  succensus,  conlra  liu- 
jusmodi  mortiferas  suggestiones ,  velut  antidotum 


c  Praenoscat,  inquiens,  pietas  tua  venerabilis  impe- 
rator,  hos  quos  spondeo  dirigendos,  non  ad  conlli- 
gendum  cum  hostibus  fidei,  nec  ad  certandum  oontn 
illos,  a  sede  aposlolica  profecturos  :  qui  de  rebus  el 
apud  Nicoeam  et  apud  Glialcedonam,  sicut  DeopU- 
cuit,  difiiniiis,  nullum  inire  audemus-tractaiam, 
tanquam  dubia  vel  infirma  sint,  quae  tanta  per  Spi- 
ritum  sanclum  fixit  auctoritas.  Instructioni  auiem 
parvulorum  nostrorum,  qui  post  iactis  alimonian 
cibo  desiderant  solidiore  satiari ,  ministerii  noslri 
praesidium  non  negamus ,  et  sicut  simpliciores  noo 
spernimus,  ita  a  rebellibus  ha^reticis  abstinemus, 
memores  pnecepli  Dominici  dicentis  :  Nolite  tanclum 
dare  canibu$^  neque  mi$eriti$  margaritat  ve$trtt$  ante 


salubre  debet  corde  et  ore  proferre:  Si  quis,  \i\^^porco$  (JfaWA.  vii,  6).  Nimis  quippe  indignum.ni- 

misque  injuslum  est,  eos  ad  libertatem  discepta- 
tionis  admitti,  quos  significat  Spiritus  sancius  pcr 
Prophetam  dicens,  Filii  alieni  mentiti  $unt  mihi  (P$al. 
XVII,  46).  Qui  etiam  si  Evangelio  non  resisterent,  de 
illis  tamen  se  esse  monstrarent,  de  qulbus  scriptum 
est  :  Deum  $e  profitentur  $cire,  fac(i$  autem  negani»  > 
El  iteni  ad  eumdem  Augustum  dicit :  i  Quae  pate- 


quiens,  alller  evangeiizaverit  praeier  id  quod  evan- 
gelizatum  est  a  sancto  Spiritu  per  ora  supradictorum 
doctorum  et  sanctorum  episcoporum  in  sex  praefatis 
conciliis,  de  uniiate  deilatis,  qux  est  unilas  Irini- 
talis,  el  de  omnibus  capitulis  ad  ortliodozam  fidem 
specialiler  pertineniibus,  quae  catholica  et  apostolica 
praedicat  et  tenet  Ecclesia,  anathema  sit.  Et  de  his 


*^\  ^E  UNA  ET  NON  TWNA  DEITATE.  1«, 


bosiium  genera,  et  Agatho  p«pa,  ,c  Sophronins 
Hierosolymomm  eplscopus,  similiter  sentienles, 
atqMeProdusConstenlinopoUUniis  episcopns  dicens: 
Fugiamns  lurbolentog  et  coinosos  fallacia;  rivos, 
McusDenm  impognantes.  Arii  dico  furorem,  diri- 
deniem  indiridoam  Trinitalem  in  quinta  synodo 
scribentes,  et  samMos  Atbanasius  in  libris  suis  de- 
moastrat  ba»  qua:  Gothescalcns  didicit,  videlicet 
quusicut  DeosperBonaUler  est  trinus,  sic  deitas 
personaliter  est  trina,  sensisse  pnefatum  Arium  et 
eomphces  «jus  in  sacra  Nica.na  synodo  condemna- 
los :  quos  com  omnibos  qui  conlra  symbolura  Ni- 
onHm  scntire  prasumunt,  omnia  concilia  calbolica 
damnavemnt  et  damnant.  Unde  S.  Gelasius  ad  uni 


Tersosepiscoposoer  Dard  J,m  .«  7.  ,      /    "    it  «""cii.um.  fldem  nou  violandam  Palrain 


H,  ,n  pnnapu»), ,  Patres,  inquit,  nostri  catbolici 
Tidclicet  docuque  pontiftces  in  unaquaque  ha..resi 
quohBet  lempore  suscitata,  qoidquid  pro  fide,  pro 
veriute,  pro  communione  catholica  atque  aposto- 
Hci,  secondam  Scripturamm  traroitem,  pnedicaiio- 
nemque  migomm,  facta  semel  congregalione  sanie- 
nmi,  imsonvQlsum  volueront  deinceps  llrmnmque 
«onsiare, n«c  in bac eadem  caosadenuo qus pncflia 
fuerant  retractari  qualibet  recenU  prcesumpiione 
pwmiseront  sapientissime  pervidentes,  quoniam  si 
*cwto  salubnter  cuique  liceret  iterare,  nullum 
«mtra  smgulos  quosqne  prorsus  errores  stabile  per- 
SBleret  Ecclesias  constitutum,  ac  semper  iisdem  fu- 
wnbusrecidivis  omnis  integra  diflSniiio  torbaretur. 


sbyteri  vel  diaconi,  vemm  el  si  pro  manifesia  hai- 
resi  a  solo  suo  episcopo  fuissct  damnatus,  non  de- 
beret  de  eo  refricari  judicium,  sicut  Gelasius  papa 
in  Commonitorio  Fansto  magislro.  militum  ConsUn- 
tinopolim  Aingenti  officio  legationis  delegato,  osten- 
«tens  rationabiUter  a  Felice  papa  Acadum  Constan- 
tinopolitanum  episcopum  fuisse  damnatiim  didt : 
«  Decessorem,  inqulens,  meum  exsecutorom  fuisse 
veteris  constituti,  non  novas  constitutionisauctorem, 
quod  non  solum  prsesuli  apostolico  facere  Ucet,  sed 
et  cnicnnque  pontifici.  ,  Et  hujusmodi  pnesumpt». 
res.  ut  Nicanum  dicit  concilium,  anatbematizat 
catbolicael  apostolica  Ecclesia.  Et  Constantinopoli. 
tanum   concilium,   fldem  non  violandam  Patran 


Mam  ;  7„ uitorr^rTr  •     "'"  '""•"•""'•  C  '»'«"'»'«»''•  '  Et  h«c  omnia  vem.ru„t  superGothe» 


ihyniae  convenerant,  et  maDere  eam  flrmani  et  sla- 
bilem,  et  anaifiemaiizandam  omnem  haeresim.  Ei 
sacrum  Chalcedonense  conciliura  {concilium  ChaU 
ced.,  acUone  5,  $ub  fine) :  c  Slatuil  sancla  et  univer- 
salis  synodus  alleram  fidem  nulli  licere  proferre,  vel 
conscribere,  aul  componere,  aut  seniire,  aut  docere 
aliter,  eos  aulem  qui  ausi  sint  componere  fldem 
alteram,  aut  proferre,  aut  docere,  aot  tradere  alie- 
rum  symbolum  volenti  vel  converli,  vel  ex  gentiln 
b«s  ad  cognitionem  veritatis  venire,  vel  ex  Judaei», 
vel  haeresi  quacunque,  eos,  si  episcopi  fuerint  aoc 
clerici,  alienos  esse  episcopos  ab  episcopatu  et  cle- 
ricos  a  clero,  si  vero  monachi  aut  laici  Aierint,  ana- 
thematiiari.  » Et  haec  omnia  venerunl  superGoihe»- 


«ymxWium  regularom,  non  cessant  elis»  pestes 
resumpiis  ceruminibus  contra  fundamenlum  sese 
wnuiisatiollere,  et  simplicia  quajque  corda  per- 
cniere,  quid  fieret  si  subinde  fas  esset  perfidis  inire 
concilramT  cum  qnamlibet  illa  manifesU  sit  veriu- 
^s,Dunqoam  desit  quod  perniciosa  depromat  falsi- 
ws.  ei  si  ratione  vel  ancloriuie  deficiens,  sola  umen 
inleniione  non  cedens.  Quas  majores  nosiri  divina 
"ispiniuone  cernentes,  necessario  prajcaveront,  nt 
quod  acu  semel  synodus  pro'  fidei  communione,  et 
Teniaie  catholica  a^ue  apostolica  promuIgasset,non 
sinerent  post  haec  novis  retracUlionibus  mutilari 
ne  pravis  occasio  priBberetur  quse  medicinaUter  fuel 


sus.  Bene  facient  igiiur  venerabiies  fralres  nostri 
monachi  viri  religibsi,  si  iia  ut  scriptum  habetur  is 
beati  Benedicti  regula,  quam  jurejurando  se  obser- 
vaturos  profcssi  sunt,  obedieniiam  dependentes 
eidem  Patri  sanctissimo,  imo  sanclo  Spiritui  qui 
per  eum  locutus  est,  relictis  oon  necessariis  soper- 
stitiosorum  compositionibus,  sancti  Ambrosii,  sicut 
ipse  sanclus  Benedictus  praecepit,  vel  nominatissi- 
morum  atque  orthodoxorum  hymnos ,  de  quibus 
sufljcienter  habent,  in  diuruis  ac.nocluniis  laudibus 
usi  fuerint,  in  quibus  ei  cathoUca  fldes  redolet,  el 
piaB  sunt  preces,  et  mirabiiis  est  corapositio,  ue  pro 
talibus,  sicut  ex  hymni,  ciyus  initium  est,  Saneto^ 


rani&iai,.in  n„ic«^- T  ^       "-^"'^iuanier  lue-      uii.dus,  sicui  ex  nymni,  cmus  initium  est,  Saneto-^ 

1^1.  l.V            •?      ''"'^'''^  cujuslibct  insa-D^"'"  '"^"'''  •«^'lf^«  iraii(/iVi,  cujusque  compositorem 
«*  ac  panter  errore  damnalo  sufficere  iudicarunt.      hactenua  invftnirft  nAm.SvJm„c  n«oi:.o..  ..k: r 


««acpantererrore  damnalo  sufficere  judicarunt 
«quisquisaliquando  hujusmodi  erroris  communi- 
caior  existeret,  principali  sententia  damnationis  ejus 
«sset  obstrictus,  quoniam  manifesle  quilibet  vel 
Professione  sua  vel  communione  posset  agnosci.  i 
fciposialiquanta  :  c  Quoniam  idem  ipse  error  cum 
sooauctore  damnaius  in  participe  quolibet  pravae 
coramunionis  aflecto  exsecrationem  sui  gestat  et 
P«nam.  » 

Hisapostolica  sedis  auctoritaiibus  conslal,  de  hac 


hacteiius  invenire  nequivimus,  finaliiaie,  ubi  a  qui- 
busdara  canlatur,  vel  potius  blasphematur,  te  trina 
deitas,  aut  scienter  aut  nescienler  scandalum  in 
Ecclesia  moveant,  quae  aliis  mullis  perturbaiionibus 
conculkur  et  vexatur  :  scientes  quid  mereatur,  qui 
suo  vitio  unum  scandalizaverit  dc  pusiliis  credenti- 
bus,  doccnte  Paulo  :  Sic  autem  peccantes  mfratrei^ 
et  percuiientes  con$cientiam  eorum  infirmam,  in  Chri^ 
stum  peccaiii  (I  Cor.  viii,  12) ;  el  necesse  sil  eos  ca- 
nonica  severilate  percelli  magnas  Chalcedonensis 


499 


HINCMARI  RHEMENSIS  ARGHIEPISGOPI 


M 


chilia437  negotia  commoveni;  praesertim  quia  A  una  est  divinitas,  seqQalis  gloria,  ciMBtenia  msj^ 


ipsa  sacra  aucloriUs  canonum,  Spiritu  Dei  condila, 
et  totius  mundi  revereniia  consecraia,  in  Africano 
concUio  ducentorum  octo  episcoporum,  capiie  se- 
ptuagesimo  primo  prsBcepit  ut  non  preces  aliae  cele- 
biBiitur,  nisi  illae  quae  in  concilio  cum  prudenlioribus 
eoUat»  fuerint,  ne  forie  conira  fidem,  quod  absit, 
itt  eisdem  precibus,  quibus  fidelis  quisqne  debet 
Deo  conciliari,  ab  ah*quo  proferatur,  ut  audientibus 
acandalum  fiat.  Legani  eliam  horis  sibi  ad  legendum 
regulariter  depulatis  orlhodoxorum  libros,  et  ab 
omnibusinvenient  contradici  ul  irina  deilas  nunquam 
credalur,  nunquam  a  fldeli  ut  videaliir  credibiJe  pro- 
feralur.  Invenientnihiiominusin  dictis  catliolicorum 
inepte  imperitos  quasi  ad  auclorilalem  sumpsisse, 


slas.  I  Unde  item  sanctus  Ambrosius  in  alio  hyroao 
evidenter  ostendil,  quomodo  Deus  trinuset  qoomodo 
uniis  credi  et  inteUigi  debeat,  dicens  -  Summe  Dm 
demenlice,  mundique  factor  maehituBj  unus  por^»- 
liler,  qwod  Augustinus  exponitsubstantiaUter,  (Hiuh- 
que  personaliter.  Et  sancuis  Gregorius  in  bomilia 
EzechieUs  (hom,  16) :  c  Yeteris  ct  Novi  Testamenli 
spiritales  patres  sancta  Trinitatis  personas  unin 
deilatis  credidisse  et  praedicasse,  et  angelica  in  cxsk 
agniina  incessabUiter  clamare  faletur.  • 

His  ergo  perpensis,  discernant  honorabiles  fralres 
nostri  monachi,  utrum  melius  sil  blaspliemare  cum 
Gothesc;\lco  et  Ratramno,  diceiHk)  Te  trina  deiiei  ia 
hynino  cujus  auctorem  nesciunt,  an  credereetcaiH 


quia  sicut  trinus  Deus  dicitur,  ita  ei  deiias  trina  ^  ^^^^  ^""^  summis  coeloruin  virtutibus,  et  cumbea- 


dicatur.  Paier  quippe  et  Filius  ct  Spiritus  sanctus 
idcirco  uniis  Deus  dicitur,  quia  un%esl  deitas,  quae 
Trinitatis  est  unitas  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancli, 
.Mt  sancta  calholica  et  apostolica  Ecclesia  per  beatum 
ct  magnnm  papam  Leonein  {Leo,  epist,  cap.  i)  ad 
Turibium  Asturicensem  episcopum  breviter  conlir- 
mando  explanat,  et  ,expIanando  confirmat  dicens : 
€  Ilanc  catholicae  fldei  esse  confessionem,  quae  Tri- 
iiitatem  deilatis  sic  ojuu)ou<rf6y  confitelur,  ut  Patrem  et 
Filium  et  Spiritum  sanctum  sine  confusione  iudivl- 
Bos,  sine  tempore  sempiternos,  sine  diflerentia  credat 
aequalea,  quia  unitatem  in  Trinitate,  non  eadem  per- 
6ona,  sed  eadem  implet  esseniia.  >  Qui  autem  non 
solum  absurde,  sed  et  infideUler  diciini,  quia  triiia 


torum  spirilibus,  el  cum  omnibus  sanctis  viris  o- 
Iholicis,  in  tribus  personis  unam  deitatis  substai- 
tiam,  id  est  deitalem.  Yideant  etiain  utnini  debeant 
sequi  blasphemias  Gothcscalci,  quaa  de  corde  soo, 
vcl  potius  maligno  spiritu  inspirante,  jpendadssinie 
protulii,  et  figinenia  Ralramni,  quae  falso  coroposiDt 
de  libris  beati  HilarU  et  sanctl  Augustini,  impo- 
gnando  veritatem,  ut  deitas  triua  dicatur,  anveri- 
tatem  Spiritus  sancti,  qui  locutus  est  per  saneloB 
prophetas,  el  aposlolos  apostolorumque  successores, 
dicentes  et  confirmantes,  quia  tres  sunt  sanctsTri- 
nitatis  personae,  et  una  deitas,  quse  irinitatis  esiiuii- 
tas.  Nam  sanctus  Augustinus  iu  primo  libro  de  Trh 
nllaie,  quasi  ad  Ratramnum  speciiiliter  confola»- 
dicenda  est  deitas,  eoquod  singulis  quisque  in  tribus  ^  dum,  qui  de  ejus  Ubris  suum  mendacinni  quod  iriol 


personis,  Pater  videlicet  sit  Deus,  Filius  sit  Deus, 
Spirilus  sanctus  sit  Deus,  ac  per  hoc  in  Patre  pleno 
ct  perfecto  Deo  plena  et  perfccla  sit  deitas,  in  Filio 
pleno  et  perfecto  Deo  pl^na  et  perfecta  sit  deltas,  io 
Spiritu  sancto  pleno  et  perfecio  Deo  plena  et  perfecta 
sit  deitas  :  inveniant  si  possunt  quo  nomine  illa  irina 
deius  dici  valeat  una.  Si  dixerint  trina  deitas  in 
personis,  una  in  deilale,  non  conslai :  si  dixerint, 
irina  deitas  In  personis,  una  in  substantia  vel  essen- 
lia,  sive  divinitate  aui  nalura,  nec  hoc  constare  con- 
stat  csse  ceriissimum.  Unum  enim  idemquc  in  Deo 
est  natura,  subslantia,  cssentia,  divinitas,  deitas. 
FaUantur  ergo  necesse  est  trinum  Deum  dici  in  per- 


dicenda  sil  deitas  compilando  voiuit  soUdare,  ipsim 
fidei  lapidein  posuit,  super  quem  Ghristus  videiicet 
manu  fortis  suam  fundavit  Ecclesiam,  et  quo  Goliaia 
designantem  diabolom,  cujus  insania  omnes  anticbri- 
sti,  id  est  hxrelici,  repleli  loquuntur^  in  fronte  per* 
cussit,  pro  se  et  pro  omnibus  calholicis,  quorumli- 
bros  de  fide  sanctx  Trinitatis  legerat,  contra  isun 
proluIit(/iA.  I  de  Trin.,  cap.  4),  dicens:  cOmnes,  ift* 
quit,  quos  legere  potui,  qui  ante  me  scripserant  de 
Trinitate  quae  Deus  est,  divinorum  Ubrorum  veieraa 
el  novorum  cathoUci  tractatores  hoc  intendenut 
secundum  Scripturas  docere,  quod  Pater,  el  FiiioSi 
et  Spiritus  saoctus  unius  ^usdemque  substautix,  ib- 


sonls,  onum  in  dei(ale  :  et  faleantur  quod  non  trina  w^  separabili  aequaUlate  divinam  insinuent  uniuiem, 
ojk/i  Ni%a  ou  A^ii^^  «„«.  T-:..:.^.! — *  — !.^-   ¥t_  j_  *'  ideoquc  non  sint  tres  dii,  sedunus  Deus. » Auendanl 


scd  nna  sit  deitas,  quge  Trinitaiis  est  unitas.  Undo 
ganctus  Ambrosius,  sicut  in  libris  suis  lalius ,  ita 
breviter  in  bymno  suo  dicit, 

Tu  Trinitalis  uniias,  orbem  poteoter  qui  regis. 
£t  item  in  alio  hymno, 

0  lox  beata  TrinUatis,  et  principalis  unitas. 
Qnod  quasi  exponens  Augustinus  in  primo  fibro  (eap. 

R\  de  fianrtn    Trinilatn  iWott  •    «  TmniMlia   Anim    ttnitAo 


igitur  venerabiles,  fratres  nostri  monachi  viri  rdi- 
giosi,  quod  idem  bealus  Augustinus  in  Ubro  ix  de 
Triiiit.  dicit(cflp.  1);  t  Decredendis,*iiiquie«s,niiUa 
infideUcate  dubitemus,  de  intelligendis  ouUa  temeri- 
Ute  aifirmemus  :  in  iUis  est  auctoritas  tenenda,  in 
his  veritasexquirenda.  i  Exquiranlergo  per  caiboli- 
cos  doctores  hanc  veritatem  qualiler  sentire  debeaol 
iiA  Trinitoiia  /iAitatA   vMplipAt  dp.  ftanctrB  Trinil^tis 


M  DE  13NA  ET  NON  TRINA  DEITATE.  m 

«DteiiBiilrigesim  :  t  Si  forte,  inquit,  erras '  in  ali-  A  ieliigunt,  de  lumine  tenebrescunl ;  quos  videlicet  ad 


010,  quare  non  redis  ad  iac  matris?  quia  si  non 
extoilimiD»,  quia  si  nrni  exaltatis  cor  vestrum,  quia 
si  non  ingredimini  in  mirabiliJMis  super  vos,  sed 
serratis  bomilitatem,  reyelabit  vobis  Deus  quod  ali- 
ter  safitis.  Si  aatem  hoc  ipsum  quod  aliter  sapitis 
defendere  vuliiSy  «t  pertinadier  astruere,  et  contra 
(ttcem  Ecelesias  et  vobis  maledicium  boc  quod  dixit 
wper  wunrem  cum  esiis,  ut  foris  a  lacte  separeniini« 
forisavisoevilms  matris  fame  moriamini.  Siautem 
perseveraveritis  in  pace  caibolica,  si  quid  forte  ali- 
lersapitis  qciaio  oporietsapere,  Deus  vobis  revelabit 
hDmilibiis,  Quare  ?  qttia  Deus  superbis  resistit,  hunii- 
libQS  anteni  dat  graliam.  i  Et  qnia  de  caetero  nescien- 
ter  errsreiMn  poterunl»  tiiiieaiit  quod  item  ogregius 


intellectum  pravum  inlentio  perversa  non  raperet, 
nisi  prius  superbia  inflarel.  Dum  enim  se  prae  C(ele- 
ris  sapientes  arbitranlur,  sequi  aiios  ad  melius  in- 
teliecia  despiciunt :  alque  ul  apud  imperilum  vul- 
gus  scienti^e  sibi  nonicn  eitorqueant,  sludent  sum- 
roopere,  et  abaliis  recle  inlellecla  desiruere,  el  sua 
perversa  robornre.  Uiule  hene  pcr  propbelam  dicitur : 
Secuerunt  prwgnantes  Galaad  ad  dHatandum  termiuum 
$uum  {Amos  i,  45).  Galaad  namqne  acervus  trstimo^ 
nii  interpretatur.  El  qiioniain  cuncla  simul  congre- 
galio  Ecciesix  pcr  confessionem  servit  teslimonio 
verilatis,  non  incongrue  per  Galaad  Ecclesia  expri- 
mitur,  qucc  ore  cunctorum  rulelium  de  Deo  quxque 
sunl  vera  testalur.  Pnegnanles  autem  Galaad  vocan- 


doctor  in  qoarto  libro  (cap.  ^)  de  baptismo  dicit :  B  tur  anini.nc,  quse  intelleclum  verbi  ex  diviiio  amor6 


I  Gum  roaiiifesium  sitt  mquit,  multo  gravius  peccare 
seientein  quaro  nescieiitem,  vellem  mibi  aliquis  di- 
ceret,  si  quis  iii  haeresim  incurrat  nesciens  quantum 
malum  sit,  et  aiius  ab  avaritia  non  recedat  sciens 
quantam  malum  sit,  qais  eorum  sit  pejor.  Possum 
eiiam  ita  proponere,  si  alius  nesciens  in  iiaeresim  ir- 
raat,  et  sciens  alios  ab  iddolatria  non  recedat»  quia 
et  Apostoius  dicit :  Awmiia^  qtuB  eU  idolorum  servi- 
tu  (Epk€$.  V,  5) :  qosero  ergo  quis  peccet  gravius, 
qui  iiescieiis  in  haeresim  incurrit,  aut  qui  sciens  ab 
avaritia,  id  est  ab  idololatria  non  recesserit.  Secua^ 
dumqiiidein  illam  regulam,  qiia  peccata  scientium 
peccatis  ignoraDtise  praeponuntur,  avarns  cum  scien- 
lia  vincit  io  scelere.  Sed  ne  forte  hoc  fiat  facil  in 


concipiunt,  si  ad  perfeclum  tempus  veniant,  con- 
ceptam  intellig^tiain  operis  oslensione  pariluRe. 
Terminum  vero  suum  dilalare  est,  opinionis  suab 
nomen  extendere.  Secuerunt  ergo  praDgnantes  Gsh 
laad  ad  dilalanduin  tcrminum  suum  :  quoniailk 
nimirum  hseretici  mentes  fidelium,  qu»  jam  aliquid 
de  veritatis  inlellectu  conceperant,  perversa  prxdi- 
calione  perimunt,  et  scientiae  sibi  nomen  extendunU 
Parvulorum  corda,  jain  de  verbi  conceptione  gravl- 
da,  erroris  gladio  scindunt,  et  quasi  doctrinse  sibi 
opinionem  faciunt.  Hos  ergocumconamurinslruere* 
iie  perversa  sentiant,  admoneamus  prius  necesse  est, 
ne  inanem  quserant.  Si  enim  radix  elationis  ahscin- 
ditur,  consequenterrami  pravai  asserlionis  arefiunt* 


limsi  sceleris  ipsius  magnitudo,  quod  facit  in  ava^  C  Admonendi  sunt  etiam,  ne  erroris  discordias  gene- 


Hiiascieotisadmissio,  ut  hxrcticus  nesciens  avaro 
Kienti  comqaetor,  amborum  peccata  aequaliter  ap- 
peodantur,  ignorantis  Masphemia,  et  scientis  idoio- 
latria,  et  eadem  sententia  judicentnr,  iile  qui  Ghri- 
stam  qcKereAdo  in  verisimilein  sermonem  falsitatis 
incurrii,  el  ilte  qol  neseiens  Ghristo  resistit  loquentl 
per  Apostolnm  :  Quimittm  omnta  fomicaior.aut  im- 
mnnduiy  atU  avaruss  quod  e$t  idolorum  servitus,  non 
habethiereditatem  in  regno  Christi  et  Dei  (Ephes. 
^i  5).  •  Nemo  igitnr  eatlioliciis  contra  anctoritatem, 
wnH)  padficns  contra  Bccleslae  pacem  certare 
aadeal,  ne  sehidmatiodsi  ei  non  catholieus,  inve- 
nialar,  et  a  Gbrlstt  eorpore  separetur.  Admo- 
nendi  snniergo  subditi  ab  Ecdesi»  sanct»  prseposi 


rando  legera  Dei,  quae  idcirco  data  est  ul  sacrificia 
Salanas  prohibeat,  eamdem  ipsam  in  sacrificium  Sa- 
tanae  vertant.  Unde  per  prophetam  Domiiius  queri- 
tur,  dicens  :  Dedi  eis  frumentum^  et  vinum  et  oleum^ 
et  argenlum  multiplicavi  eis  et  aurum,  quo!  feceruni 
Baal  (Ose.  ii,  8).  Frumentum  quippe  a  Domino  a6- 
cepimus,  quando  in  dictis  obscurioribus  subducld 
legmine  litterae,  per  meduliam  spiritus  legis  inteiHli 
sentiraus.  Vinum  suura  nobis  Dominus  prsestat,  cum 
Scriptune  suae  attenta  pracdicatione  nos  debriat» 
Oleum  quoque  suum  nobis  tribuit,  cura  praeceptii 
apertioribus  vitam  nostrara  blanda  lenitate  disponiU 
Argentum  multiplicat,  cum  nobis  luce  vcritatis  pld- 
nia  eloquia  subministrat.  Auro   quoque  nos  ditat. 


tis,  nt  sacne  l^ls  verba  recte  Intelligant,  et  sl  per  ^  quando  cor  nostrum  intellectu  summi  fulgoris  irra- 


«e  intelKgere  non  potuerint,  jnxta  praeceptum  divinm 
aucioriiatis,  interrogent  patres  suos  et  annuntiabunt 
««M,  majores  suos  et  docehint  illos  (Deui.  xxni,  7). 
Etqulsacraelegisverba  non  recte  intelligunl,  ad- 
nonendi  snnt,  secundum  regolam  pastoralem  beali 
Gregorii  (partein,  cap.  25),  i  Mperpendant  qnoniam 
salaberrimum  vlni  potum  in  veneni  ^bl  pocolum 
vertunt,  acper  medicinaie  fermm  vulnere  se  mortali 
feriiint,  dum  per  hoc  in  se  sana  perimunt,  per  qood 


diat.  Quae  cuncta  baeretici    Baai  offerunt,  quoniam 
apud  auditorum.suoriHn  corda  comiple  omnia   ia« 
telligendo   pervertunt,  et  de  frumento  Dei,  atqae 
oleoi  argent6  pariter  et   aoro,  Satanae  sacrificium 
immolant,  quoniam  ad  errorem  discordiae  verba  pads 
incUnant.  Unde  admonendi  sunt  ut  perpendant,  quia 
dum  perversa  mente  deceptis  pacis  discordiam  fa-> 
dnnt,  justo  Dei  examine  ipsi  de  verbis  vita  moriuii* 
tur.  I  Docendi  sunt  etiam  ut  non  ignorent  nequecon- 


m 


IIINCMARl  RHEMENSIS  ARGHIEPISCOPI 


S04 


inquiens,  dilectionem  luam  convenit  praecayere,  ut  A  cata  quae  per  consilium  perpetrantar,  noD  lampm 


praeler  eos  qui  sunt  domini  sacerdotes ,  nullus  sibi 
docendi  et  praedicandi  jus  audeat  vindicare,  sive  ille 
monachus ,  sive  sit  laicus ,  qul  alicujus  scientiae  no^ 
mine  glorietur :  quia  et  si  oplandum  est,  ut  omnes 
Ecclesiae  filii  quae  recta  et  sana  sunt  sapiant»  non 
tamen  permitlendum  est  ot  quisquam  extra  sacer- 
dotaiem  ordinem  constitutus  gradum  sibi  praedicatO' 
ris  assumat ,  cum  in  Ecclesia  Dei  omnia  ordinata 
esse  conveniat,  ut  in  uno  Christi  corpore,  et  excel- 
lentiora  membra  siium  officium  impleant,  et  inferiora 
superioribus  nonresulient. » 

Debent  ergo  fraires  ac  filii  nostri  monachi,  viri 
reiigiosi,  attendere  professionis  suac  regulnm,  in  qua 
scriptum  est :  Octavus  humilitatis  gradusest,  si  ni- 


facta  Dominus ,  quam  studia  pravitatb  insequittir. 
In  factis  enlm  saepe  finflrmitate,  saepe  negligentia  de- 
linquilur,  in  studiis  vero  malitiosa  semper  intmttone 
peccatur.  Quo  contra  recte  beali  viri  expressioDe 
per  prophetam  dicitur,  et  in  catkedra  pettUenimm 
Bedit  {Psal.  i,  4).  Gathedra  quippe  judicis  esse  vel 
praesidentis  ^olet.  In  cathedra  autem  pestilentia!  se- 
dere  est  ex  judicio  prava  commiltere ,  et  ex  ratioDe 
mala,  discernere ,  et  tamen  ex  deliberatione  pop^ 
trare.  Quasi  in  perversi  consilii  cathedra  sedet,  qoi 
tanta  iniquitatis  elatione  attollitur,  ut  implere  nuiloni 
etiam  per  consilium  conetur.  Et  sicut  assisteniiboi 
turbis  praeelali,  sunt  qui  cathedrae  honorefuIdaBUir, 
ita  delicta  eorum  qui  praecipitatione  corruunt,  ex- 


hilagatmonachus,  nisi  quod  communis  monaslerii  ^  quisita  per  studiom  peccata  transcendunU  Admo- 

regula,  vel  majorura  cohortanlur  exempla:  et,  no- 

nus  humilitatis  gradus  est,  si  linguam  ad  loquendum 

prohibeat  monachus,  et  tacitumilatem  habens,  usque 

ad  interrogationem  non  loquatur.  Si  autem  necessi* 

tas  docendi  parochiam  exegerit  ut  per  sacerdotes 

monachos  verbum  fiat  ad  populum ,  episcopus  et  sa- 

nitatem  sensus,  et  catholicam  fldem,  atque  religionis 

disciplinam,  et  humilitatis  virtutem ,  ac  sanctae  con- 

versationis  soliditatem,  in  eis  probare  debet ,  et  sic 

addoctrinae  officiumprovocare.  Non  provocati  autem, 

nullatenus  hoc  quod  sibi  non  injungitur  non  debent 

assumere ,  et  si  deprehensi  fuerint  aut  prava  dbce- 

re,  aut  nociva  monstrare,  aut  de  doctrina  in  aliquo 

superbire,  dcbent  abeodem  officio  removeri,  usque 


nendi  sunt  ergo ,  ut  hinc  coiligant  qui  in  culpa  se 
etiam  per  consilium  Ilgant,  quaotatunc  ultioDefe- 
riendi  sunt,  qui  nunc  pravorum  non  soeii  sed  prin- 
cipes  fiunt.  »  Denique  si,  quod  absit,  aUquis  de  fn- 
iribus  nostris  hinc  pro  finalitate  bymni,  unde  absqiie 
ulla  necessitate  exorta  est  ista  cervicosa  conteDiio, 
trinam  deitatem  defendendo,  vel  de  prsedestinalioQt 
sanctorum  et  relictione  reprobonimy  vel  quod  Deos 
non  vult  omnes  homines  salvos  fieri ,  et  non  sitpro 
omnlbus  Ghristus  passus,  cum  dicat  Paulus  aposio- 
lus,  Deu$  omnes  homlnei  vult  satvo»  fieri  ( /  7tm.  ii, 
4),  et  Petrus,  quia  neminem  vuU  perire.  EtipseDo- 
minus  per  Prophetam ,  Vho  ego ,  guia  nolo  mortm 
peccatoris^  cum  juxta  Apostolum  omnes  peccaveriQt, 


dum  per  humilitatis  satisfactionem  inveniantur  cor-  ^  Et  ad  Hierusalem  Dominus :  Quoties  voiui  congressn 

filios  tuos,  et  noluisti?  (Matth.  xxiii,  S7.)  fititeo 
Paulus:  iSt  Christus  pro  omnibus  mortuus  es/,  nf 
omnes  mortui  sunt^  et  pro  ommbus  morluusestCkn' 
stus,  ut  qui  vivunt  jam  non  sibi  vivant^  sed  m  fdfn 
ommbus  morluus  est  {11  Cor.  y,  14)«  £t  conirsdo- 
ctrinam  apostolicam  de  baptismatis  sacramento ,  in 
qoo  nulla  est  discretio  renatorum ,  pro  quibos  capi- 
tulis  contra  cathoiicam  fidem,  et  doctrinam  beaii 
Augustini  in  libro  de,  Correptione  et  Gratia,  etde 
.  PrsedesUnatione  sanctorum,  ac  Bono  persevenntiSi 
atque  HypomnesUcon ,  et  conira  decreta  sancti  Cce- 
lesUni  pap»,  ex  cujus  delegaUone  beatus  Prosper 
hincexorum  haereslm  per  auctoritatem  SciipUirarsB 


recU  :  quia  sic  et  Spiritus  sanctus  per  os  beaU  Be- 
nedicU  in  regula  ab  eo  consUtuta,  de  arUficibus 
monasterii  cujuslibet  arUs  praecipit  agere  :  et  sl, 
quod  absit,  quique  reperU  fuerint,  quoniam,  ut 
scriptum  est,  et  in  angelis  reperta  est  nequitia,  qut 
jn  coniemptus  culpa  ex  consilio  ligari  maluerint» 
adnionendi  sunt  ex  regula  pasiorali  beati  Gregorii 
{parte  iii ,  cap.  33), c  quatenus  provida  consideraUone 
perpendant ,  quia  dum  mala  ex  judicio  faciunt,  di- 
stricUus  contra  se  judicium  accendunt,  ut  tanto  eos 
dnrior  sentenUa  feriat ,  quanlo  illos  in  culpa  arcUus 
Tincula  deliberationis  iigant.  GiUus  fortasse  delicta 
poenitendo  abluerent ,  si  in  his  sola  prseeipitaUone 


cecidissent.  Nam  tardios  peccatum  solvitur,   quod  t^  et  doctrinam  beaU  AugusUnl  revicit  el  compressit 


per  consilium  solidatur.  Nisi  enim  mens  omnimodo 
aeterna  despiceret ,  in  culpa  ex  judiclo  non  periret. 
Hac  ergo  praecipitaUone  lapsi,  per  consilium  per- 
euntes  differunt,  quia  cum  hi  ab  statu  jusUUae 
peccando  concidunt,  plemmque  simul  et  In  laqueum 


in  Galliis ,  contraque  caeteronim  orthodoxonnD  tra- 
diUonem  sentiens  condemnatus  est  GoUicscalcot, 
vel  de  omnibus ,  quae  apostolicae  sedis  et  sex  geae- 
ralium  synodorum  auctoritate  diffinita  suut,  deincepi 
dogmaUzare,  et  irreverenUus  In  sua  obstinaiioae 

navmanArA  nraMiimnaArit    vindirl»   canoniCSe  SObja- 


505  DE  UNA  ET  MON  TRINA  DEITATE.  506 

demysterio  diTini  Terbi  penctrare  non  possumus,  A  lorum ,  omniumque  bonornm  est  ftindamentam  , 


polesiali  sancii  Spiritus  humiliter  reservemus,  ut 
Dou  suporbe  quis  audeat,  vel  conlemnere,  vel  de- 
DUDliare  quod  non  intelligit,  sed  hoc  igni  Iradat,  cum 
sancto  Spiritui  reservat.  Gredat  tamcn  indubitanter, 
nt  Augustinus  explanat,  quod  sermo  divinus  dicit ,  ad 
cujus  mysterium  penetrare  intelligendo  non  sulBcit: 
quoniam,  ul  lieatus  CoBlestinus  in  decretis  suis  {po$t 
epitt.  8,  m  /in.)  dicit,  t  profundiores ,  difficiUore»- 
que  parles  incurrenlium  quaestionum,  quas  latius 
periracurunf  qui  haereticis  restiterunt ,  sicut  non 
audemus  conlemnere,  ita  non  necesse  habemus 
asiruere.  i 

At  si  quis  banc  commonitionem  nostram,auctori- 
tate  Scripturanim  et  orthodoxorum  Ecclesix  prae- 


ignoranier  non  valent  offendere,  si  per  contemptum 
deinceps  offenderint,  quod  dicimus  satis  inviii,  qaem 
non  correxerint  verba,  susci^ient  Tcrbera ,  et  cnm 
gradus  privatione,  atque  a  corporiset  saiiguinis 
Christi  separatione,  ut  Gotbescalcus  pertinacis- 
simus  damnatos  est,  condemnabitur  exsilii  vei 
ergastuli  relegatione  :  quatenus  sicut  apostolicae 
sedis  statuta  decernunt,  qui  contra  statuta  te- 
nere  tentaverit,  et  prohibiu  fuerit  ausus  admit- 
tere ,  a  sno  se  noverit  officio  submovendum ,  nec 
communionis  nostrae  futurum  esse  consortein  qui 
socius  esse  noluit  disciplhiae ,  et  cum  eo  habeat 
pariem  oujus  sequi  delegit  errorem.  Sed  et  regula 
sanctae  professionis  monacborum  capitulo  vigesimo 


positorDm  fultam,  non  obaudierit ,  quoniam  sacri  ^  sexto  decernil,  ut  taiibus  se  quolibet  roodo  inconsulte 

Antiocheni  canones,  spiritu  Dei  conditi,  et  ut  Leo 

dicit,  toiius  mundi  reverentia  consecrati,  decemunt 

f  perfectuffl  esse  concilium,  ubi  metropolitanus  cum 

suis  suffraganeis  interfuerit. »  Etitem  S.Leo  {epist. 

66,  stt6/ln.)  ad  Maiimum  Antiochenum  episcopum 

scribii :  « duidquid,  inqniens,  praeter  speciales  cau* 

sas  sjnodalium  conciliorum  ad  examen  episcopale 

defertur,  potest  habcre  dijudicandi  rationem,  si 

nihil  de  eo  €st  a  sanctis  patribus  apud  Nicaeam  diffi- 

nitum.  Nain  quod  ab  illorum  regulis  et  conslitutione 

iiiscordat,  apostolicae  sedis  nunquam  poterit  obti- 

nere  consensum.  >  Et  sacri  Nicaeni  canones ,  eosque 

sequentes  Antiocheni  et  Ghalcedouenses,  hujusmodi 

quaestiones,  quae  per  provincias  oriuntnr,  jubent 


conjungens  sortiatur  excommunicationis  vindictam. 
Unde  scire  fldeiiter  quisquis  iidelis  debet,  quoniam 
licet.aut  praeposilorum  Ecclesiae  scieniiain  lalens, 
aut  desidiam  vel  negligentiam,  seu  elndens,  aut  po- 
testatem  modo  quolibet  subterfugiens,  ab  bis  judi* 
cialibus  senientiis  a  Spiritu  sancto ,  qui  scnitalur 
etiam  profunda  Dei  et  replet  orbem  terrarum  •  de- 
cretis  ante  oculos  bumanos  evaserit ,  in  conspectu 
tamen  Dei ,  cujus  oculis  nuda  et  aperta  sunt  omnia, 
et  qui  fecit  qu»  futura  sunt,  per  eorum  judicia 
quibus  dixit :  Non  vo$  etlU  qui  loquimini,  sed  Spirilui 
Patrii  vestri^  qui  loquitur  in  vobis  {Matih.  x,  20)  ,et : 
Accipite  Spiritum  sanctum  ,  ^ttortim  remiseritis  pee- 
cata  remittentur  eja,  et  quorum  retinueritis  retenia 


discutere,  et  si  quae  forUssis  emerserint  in  provin-  ?  tunt  {Joan.  xx,  22) ,  quique  In  coelo  cum  eo  regnant, 

cialibus  synodis,  singula  quaeque  corrigere.  Aga- 

tbense  coneilinm  capite  trigesimo  octavo  {can,  31) 

decrevit,  dicens :  c  Monachos,  quos  verborum  incre- 

patio  non  emendaverit,  etiam  verberibus  statuimus 

coerceri.  >  Quod  et  sancta  regula  eodem  Spiritu 

S3ncio,  quo  et  sacri  canones  in  veneraudis  conciliis, 

per  os  beaii  Benedicti  promulgata,  secundo  capiiulo 

jubet  indisciplinatos  scilicet  et  inquietos  durins  ar- 

guere,  et  improbos,  et  duros  ac  superbos  vel  in- 

obedienies  verberum  velcorporis  casiigationeinipso 

initio  peccati  coercere,  sicut  scriptum  est :  Stultus 

▼erbis  non  corrigitur,  ei  percute  fllium  tuum  virga, 

et  liberabis  animam  ejus  a  morte.  Memores  igitur 


et  in  terris  miraculis  comscant,  et  ut  beatus  Leo 
scribit,  adhuc  nobiscum  in  suis  constiiutionilms 
vivunt,  permanens  in  pertinacia  sna  ligatus  exibit 
de  isto  saeculo ,  nisi  per  dignos  poeiiitentiae  fructns 
ecclesiasiicae  communioni  episcopali  auctoritate  foe- 
rit  restilutus.  Pontificalis  vero  auctoritas ,  et  regia 
potestas,*necnon  et  quique  praefecti  Ecclesix,  id  est 
presbyteri  et  monasteriorum  rectores ,  pro  certo 
sicut  credimus  sciunt  ex  sacra  lectione,  ubi  inter 
alia  desidiam  Heli  sacerdolis  erga  peccatores  flllos 
suos  terribililer  multatam  legunl,  et  scriptum  de 
quodam  rege  inveniunt,  Quia  dimisisti^  videlicet 
sine  ultione  debita,  virttm  morte  dignum^  erit  anima 


profflissionis  suae  doctrinam  communis  patris  nostri  «v  ^wt  pro  anima  illius^  et  poputus  tuuspro  populo  illius 

^ii  fienedicti  sequantur,  qui  in  sexto  regulae  ca-      ""  *'"  —    *^^"  "'" ■^"'■"  ^ ' — ^*  "*" 

pitolo  ex  prophetico  testimonio  dicit :  Si,  inquiens, 
a  bonis  eloquiis  interdum  propter  taciturnitatem 
<tebet  taceri,  qnanto  magis  a  malis  verbis  propter 
P<£nam  peccati  debet  cessari?  Quid  enim  pejiis  potest 
diciquam  fidei  symbolom  a  Ghristo  traditum,  et  ab 
spostolis  apostolorunique  successoribus  praedicatum» 
in  magno  Nicaeno  concilio  mystico  sacerdotum  nu- 
inero  confirmatum,  pesiilentissime ,  pertinaciter,  et 


(///  heg.  XX,  42);  sicut  sanctus  Gregoriusad  Eu- 
sebium  archiepiscopum  {lib.  vii,  epist.  6)  scribit : 
c  Qui  non  corrigit  resecanda,  committit.  i  Etsanctns 
Augustinus  ex  sententia  beati  Pauli  aposloli,  qua 
dicit :  Nolite  communicare  operibusinfructuosis  lene" 
brarum^  magis  autem  et  redarguite  {Ephes.  v,  11), 
in  sermone  de  verbis  Evangelii  (term.  18)  eodem 
sensu  explanat:  c  Non,  inquiens,  negligentes  sitis 
in   corrigeiidis  vestris,  ad  curam  scilicet  vestram 


WI 


HINCMARI  RHElfENSlS  ARGHIEPISGOPI 


tate  Don  maeulant,  efficiamini  pigri  ad  comgexk-  A  habeaiu  {I  lim.y,^).  Qnod  de  his  ^MpeccaUi 

accipiendum  esl  qu^  non  latent,  ne  conira  Domini 
sententiam  pulelur  locutus.  Ule  eniro  dicitiSipee- 
caveril  in  te  fraler  luu$^  corripe  euminler  leelipsam 
solum  (MaUh,  xviii,  15).  Yerumtamen  etipsc  sev^ 
ritatem  correptioius  eo  usque  perducit,  utdicat: 
Si  nec  Eccletiam  au^/iierU^  sit  tibi  $icut  etknim  et 
fntblicanus.  i  Quia  pastoralis  necessitas  habet,  oe 
per  plures  seriiant  dira  contdgia,  separare  aboTibas 
sanis  morbidam,  ab  illo  cui  nihil  impossibile  ipsa 
forsiian  separatione  sanandam.  Unde*etiani  kmm 
regiae  potestati  sanctus  Leo  ad  Leonem  Augusuun 
(ep.  81)  scribens  hoc  modo  demonstrat :  f  Gum,  ia- 
qniens,  clementiam  iuam  Dominus  tauta  sacniroenti 
sni  illuminatione  ditaverit,  debes  inctinctanler  ad- 
verterc,  regiani  poteslatem  tibi  non  ad  solum  inun£ 
regimen,  scd  maxime  ad  Ecclesia^  praesidium  esse 
coilatam,  ut  ausus  nefarios  comprimendo,  el  qiffi 
bene  sunt  slaiuta  defendas,  et  veram  pacem  his, 
quai  sunt  turbaia  resliiuas.  Sacerdotalem  mm^vA 
el  aposlolicum  tnse  pietalis  animum  eiiam  hoc  ma- 
luni  ad  justiliam  ultionis  debet  accemlerc,  quod 
GonslantinopoiitanaB  Ecclesiae  puritatein  pesliienlcr 
obscurat,  in  qua  inveniuntur  clerici  quidam  hsre- 
ticorum  sensui  consonantes»  et  iulra  ipsa  catbofi- 
corum  viscera  assertionibus  suis  baereticos  adjo- 
vanies.  In  quibus  delurbandis,  si  frater  meus  Aoi- 
tolius  cum  nirais  bonigne  parcit  segnior  inTenitur, 
dignamini  pro  Ode  vestra  eiiamistam  Ecdesispr»- 
stare  medicinam,  ut  tales  non  solum  ab  ordiue  d^ 


dos  445  DTMilos*  Duobus  modis  non  te  maculat  ma- 
itis  y  si  non  conseniias  et  redarguas,  hoc  est  non 
communicare,  non  6>nsentire  :  et  qula  parum  erat 
non  coosentir^y  si  sequeretur  negUgentia  disciplinae, 
Magi»  autem^  inquit,  et  redarguite.  Non  ergo  consen- 
lientes  sitis  malis,  ut  non  approbetis  :  neque  negU- 
gentes,  ut  non  arguatis :  neque  superbientes,  ut  in- 
sultanter  arguatis.  »  Et  ilem  ex  sermone  de  verbis 
Evangclii,  exponens  Apostolum  dicentem  :  Propier 
quod  exite  de  medio  eorum^  et  separamini^  dicit  Do- 
minui  {II  Cor.  vi,  i7) :  i  Quid  est,  inquit,  exire 
inde,  nisi  facere  quod  perlinet  ad  correpiionem  ma- 
lorum,  quantum  pro  uniuscujusque  gradu  atque  per- 
sona  saivit  pace  fieri  potest?  Displicuit  tibi  quod 
quisque  peccavit»  non  teligisli  immiindum  :  redar-  B 
guisti,  corripuisti,  monuisti,  adhibnisli  eliam  si  res 
exegit  congruain  el  quae  unitatem  non  violet  disci- 
pUnam,  existi  inde.  »  £t  ex  sermone  de  generaliiate 
eleemosynarum  (incipit :  Sunt  qui  exislimani) ,  ex- 
ponens  sententiam,  Da  misericordi,  et  ne  suscipias 
peccatorem  {Eccli.  xii,  i) :  t  Duo,  inquit,  ista  no- 
mina,  cum  dlcimus  homo  peccator,  non  utique  fru- 
atra  dicuntur.  Quia  peccator  est,  corripe :  et  quia 
homo  est  miserere ;  nec  omnino  liberabis  hominem, 
iiisi  eum  persecutus  fueris  peccatorem.  Huic  ollicio 
omnis  invigilat  disciplina,  sicut  cuique  regenli  apta 
et  accommodata  est,  non  solum  episcopo  regenti  ple- 
hem  ftuam,  sed  eliam  pauperi  regenli  domum  suam, 
marito  regenti  conjugem  suam,  patri  regenti  prolem 


suam,  judici  regenti  provinciam  suam,  regi  regenti  ^  ricatus,  sed  etiam  ab  urbis  habitaiione  pellaainr,Be 


genlem  suam.  Omnes  hi,  cum  boni  sunt,  eis  quos 
regunt  bene  utique  volunt.  Ei  servi  juxta  impertitam 
ab  universorum  Domino  potestatem,  qui  etiam  re- 
genies  regit,  dant  operam  ut  iidem  ipsi  quos  regunt, 
et  conserventiir  homines,  et  pereant  peccatores.  Ita 
implent  quod  scriptum  est,  Da  miiericordi,  et  ne 
suscipias  peccatorem^  ne  hoc  in  illo  salvum  quod  pec- 
cator  esl  velint.  Et  imipiis  et  peccatoribus  redde  vtn- 
dictam.  Et  hoc  ipsum  quod  impii  et  peccatores  sunt, 
deleatur  in  eis.  Benefac  Aumt/f,  propter  hoc  quod 
humilis  est,  et  ne  dederis  impio^  propler  hoc  quod 
impius  est,  ^oitiam  et  Alti$$imus  odio  habet  pecca^ 
ioreSy  et  impiis  reddet  vindiclam.  Qui  tamen,  quia 
non  solum  peccatores  et  impii,  verum^tiam  et  ho- 


ulierius  ^ancti  Dei  popuU  perversorum  bominQa 
contagio  polluaniur.  > 

Nos  quoque  pastores  et  doctores  nobis  coiBnii&- 
sarum  plebium,  et  episcopi  ac  gubernatores  Ecd^ 
si%,  atque  monasteriorum  rectores,  qui  voaQiiir 
abbates,  ad  nosipsos  redire  debemus,  et  diiigenier 
attendere,  quia  si  inebrialus  cst  gladius  Dei  io  ctielo, 
et  ut  magnus  Petrus  dicit :  Si  Angelis  peccaniitu 
Dominus  nonpepercil^  sed  rudentibus  inferiudeiTscioi 
in  tartarum  tradidit  cruciandosy  in  judicium  resetun 
(II  Petr.  II,  4),  nec  nobis  parcet^fide  el  aclibus  ase 
apostatantibus,  sicut  nec  sacra  concilia,  ut  io  ^ 
valemus  relegere,  pepercerunt  episcopis  euam  m- 
minaiissimarum  sedium,  videUcel  Alexandrinx,  hsr 


mines  sunt,  facit  orirt  solem  suum  super  bonos  et  I^  tiochen;»  ,  HierosolymiUnse,  GonstanlinopoliUiic, 


malos,  et  pluitsuper  justos  et  injustos.  Ita  uulii  ho- 
mini  daudenda  est  misericordia,  nulli  peccatori  im- 
pnnita  peccata  relaxanda  sunt.  >  Et  in  traclatu  psalmi 
eentesimi  vigesimi  noni :  c  Quisquis  consenserit  pec- 
catori,  non  alienia,  sed  suis  gravalur.  Gonsentis 
enim,  et  peccatum  alterius  tnum  fit  peccatum,  et 
non  est  quare  queraris  quod  te  peccata  aliena  pre- 
mant:  premunt  te,sed  tua.  »  £t  in  Ubro  de  Corre- 
plione  et  Gratia :  c  Videte  ne  quis  malum  pro  nialo 


Mcodemi».  Insuper  el  Honorium  magnx  ^om  P^ 
pam,  quia  contra  fident  sensisse,  et  prave  senrwD- 
libus  consensisse  deteclus  ac  evidentissime  compr»- 
batus  est,  sicut  in  sexta  synodo  (synodi  vi  acu  io) 
invenitur,  etiam  post  mortem  aiiathematizaveniot, 
in  hoc  saeculo  manifestata  culpa,  juslo  Dei  concor- 
dantes  judicio,  quod  jara  egerat  in  occulto.  Na"» ^ 
idem  Honorius  lioc  in  praesenti  saeculo  noii  raemiJ- 
set,  et  cum  ipso  meriio  de  hoc  saeculo  non  exissd, 


509  DE  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE.  51* 

defancti  iu  bac  Tiu  non  meraerunt,  ut  eis  in  illa  vita  A  luro  prophedac  Veteris  ac  Novi  Teslamenti.  Quid- 


447  suorum  viventium  benefacia  prodesse  prxva- 
leani.  Legite  beatum  Augustinum  in  sententiis  apo- 
sioll  episiolx  ad  Thessalonicenses,  et  sanctum  Gre- 
goriuro  hinc  apostolice  disserentero :  c  Sed  et  pia 
maier  Ecclesia  pro  omnibus  in  Ghristo ,  id  est  in 
uniute  caiholicae  pacis  ac  fidei,  et  in  communione 
corporis  ac  sanguinis  Rcdempioris  ac  SaWatoris 
nostri  quiescentibus,  verum  et  singulare  sacrificium 
offert:  quornm  derogationem  non  patitur,utsanctU8 
Coeleslinus  ad  GSllicanos  scribit  episcopos  {epist,  8) 
dicens :  Nefas  estbaecpati  religiosas  animas,quarum 
alilictione,  quia  membra  nostra  sunt,  nos  quoque 
convenit  macerari ,  quamvis  maneat  bis  beatitudo 
promissa,  quicuii(|iie  probaniur  persecutionem  pro- 


quid  enim  448  spiritus  propheiiae  dixit »  testimo- 
nium  esl  Jesu,qui,  sicut  scriptum  est,  tesUmomum 
habet  a  lege  et  prophetis.  Et  ipse  dicit  apostolis,  ac 
per  hoc  omnibus  apostolicis  viris,  qui  vel  verbo,  vel 
scripto,  vel  etiam  rccta  operatione,  aut  pro  ejus  no« 
mine  passione,  illi  testimonium  perhibent :  Et  vos^ 
inquiens,  ml/it  testimonium  perhibebitis^  qui  ab  initio 
mecum  estis  {Joan.  xv,  17).  Sicut  et  promissio  iilius 
veridica  de  omnibus  suis  est  rite  inteiligenda ,  qua 
dixit :  Ecce  ego  vobiscum  sum  omnibus  diebus  usque 
ad  consummationem  s(ecuU.  Gujus  testimonium ,  id 
est  sacrae  Scriplurae  explanationum  ipsiusque  expla- 
natorum,  Theodorus  in  quinta  synodo ,  et  Macariut 
in  scxta  synodo  deiractores,  el  falsitatnm  apposito* 


pier  justitiam  susiinere,  quibus  quid  promittat  Do-  B  res  inventi  atque  convicti,  ab  episcopali  gradu  depo> 

minusin  futunim  sequens  sermo  declarat;  j  quo- 

nlam  ipsorum  est ,  inquit ,  regnum  coelorum.  Uode 

conslat,  ut  Felix  papa  dicit,  et  ex  epislola  sancti 

Auguslini  ad  Bonifacium  discimus ,  c  periculosum 

essedeeorum  nieritis  judicare,  qui  nos  jam  ad  Do- 

roinum  prxcess^nmt ,  nisi  quorum  manifesta  sunt 

scelera,  vel  a  recU  fide  apostasia ,  id  est  a  Deo  dis- 

cessio,  etin  eis  usque  iu  finem  perseverantia.  i  lUum 

enim  lantani,  si  eliam  non  judicctur  ab  homine,  se- 

qaetiir  anathema,  id  est  a  Deo  alienalio,  qui  perse- 

Tcranter  in  vita  ista  fide  vel  opcribus  nianet  aposta- 

la.  Quapropier  atiendentes  saucta  ScripturaB  sen- 

temias,  qnibus  dicunt :   Medice,   cura  temetipsum 

(Luc.  IV,  27),  et :  Qui  prfBdicas  non  furandum  fura4  r 

m{Rom.  11,  2j),  qui  abominaris  idola  sacrilegium 

facis,  caveamus  qui  alios  corrigere  et  docere  debo* 

mug,  ut  noD  sacrilege  sacras  Scripturas  interprete- 

mur,  sicttt  Arios,  Macedonius,Nestorius,elEutycbes 

>gere  prasnmpsenint,  unde  ultione  divina  et  censu* 

ra  canonica,  Arius  in  Nicaena,  Macedonius  in  Gon- 

staulinopotitana ,  Nestorins  in  prima  Ephesina,  Eu-' 

iycbes  apnd  Gbaleedonam  ,  cum   oninibus  eorum 

compiicibus  et  fauloribus  sunt  damnati.  Gaveamus 

Qt  ScriplOras  non  detruncemus,  nec  quiddam  in  eis, 

i^  coneinnandum  coofirmandumque  mendacium» 

propier  nostram  statuendam  sententiam ,  conlra  ca- 

tiiolicam  fidem  interponamus,  et  inveniamur  contra 

Paulum  apostolum  adulterantes  verbuin  Dei.  Reve- 


siti,  alque  cum  suis  complicibus  condemDali ,  et 
perpetuo  exsilio  sunt  relegati.  Timeamus  etiam  sen* 
tentiam  sancti  Goelestini  papx ,  Nestorio  Gonstanii- 
Dopolitano  episcopo  scriptam  {epist.  5),  cui  dixit : 
c  Itaque ,  inquiens,  quamvis  jam  frater  Gyrillus  te 
epistolis  suis  asserat  conventum,  intelligas  volo, 
post  primaro  et  secundam  illius ,  et  hanc  correptio» 
nem  nostram,  quam  constat  esse  jam  tertiam,  ab 
uuiversitate  collegii  et  conventu  Ghristianoruro 
prorsus  esse  disjunctum ,  nisi  mox  quae  maledicta 
suiit  corrigantur,  et  nisi  in  eam  viam  redeas,  quam 
se  Ghristus  esse  testalur.  Male  in  hunc  arma  despe- 
ratione  movisti ,  qui  te  super  familiam  suam  velul 
fiJelem  prudentemque  servum  permiserat  anle 
conslitui.  Periit  tibi  hujus  oflicii  beaiitudo  promissa, 
qui  non  solum  non  das  cibum  in  tempore,  verum 
etiam  veneno  interficis ,  quos  ilie  suo  sanguine  et 
sua  morte  quaesivit.  i  £t  de  his  quidem  satis  sit 
diclum.  Resiaut  autem  adhuc  plura  de  Gothescalci 
blasphemiis,  conlra  quac  non  dispulaloris  oflicio, 
sed  simplicium  providentes  auxilio,  sicut  praeceden- 
tia,  sic  et  haec  qux  sequuntur  de  Patrum  catholico- 
rum  <diclis  coUegimus,  ne  videremur  a  nescientibus 
in  responsione  ad  omncs  Gothescalci  naenias  de- 
fuisse  :  cum  S.  Petrus  jubeat  nos  paratos  esse, 
quolil)et  modo  pulsemur,  ad  salisfactionem  omni 
poscenti.  Denique  post  praemissas  suas  in  Deum 
blaspbemias,  contras  quas  ex  calbolicorum  doctorum 


reamnreUamne  veniat  supernos  quod  dicit  Joannes  b  sententiis,  el  generalium  ^ynodoruin  judiciis,  supra 
apostolus  in  Apocalypsi  :  Contestor,  inquiens,  omni  '  ' 

ftudienti  terba  prophetuB  libri  hujus^  si  quis  appo^ 


tfurit  ad  kafc^  apponet  Deus  super  illum  plagas  scri* 
P<M  in  libro  isto,  et  si  quis  diminuerit  de  verbis  libri 
prophetiiB  kujus ,  auferet  Deus  partem  ejus  de  libro 
^(<a?,  et  de  dmtute  sancta  de  his  qute  scripta  sunt  in 
^ibroisto  {Apoe,  xxii ,  48).  Haec  propter  infalsatores 
t^ixit,  non  propter  eos  qui  simpliciter  quod  sentinnt 
<'icunt,  in  nullo  propbetia  mulilata  vel  vitiata.  Apo^ 


respondimus,  Gothescalcus  subnexuity  dicens 

n. 


-h  I  Qui  credont  atque  dicunt  qiiod  non  poeail 
« ^auctoritative  neque  vere  dici  deitas  trina,  cernant 
c  et  legant  in  libro  de  sancta  synodOy  qul  scriptua 
c  est  in  Grxco,  scilicet  Gonsuntinopoli  sub  juniora 
I  Gonstantino,  a  ccDtom  quinquaginta  Patribus  jura 
f  damnatos  et  anathematizatos  Arianos  colentes 


HINGMARI  RHEMENSIS  ARCHIEMSGOPI 


esse  oslendit 

deitates  respuere  ,  et  profileri  trinam  deitatem 
conglorificandam ,  quasi  receptibiliter  dicit.  Nam 
in  epistola  Agatlionis  papae  {synodi  yi  act.  4) 
ad  prsefatom  Gonstantinum  tt  consorles  imperii 
449  su^  directa,  et  in  eadem  synodo  recitaia,  ita 
habetur  :  c  Hic  igttnr  status  est  evangelicae  atque 
apostolicse  nostrse  fidei,  regularisque  traditio,  ut 
confitentes  sanctam  ct  inseparabilem  Trinitatem,  id 
est  Palrem  et  Filium  et  Spirilum  sanctum,  unius 
esse  deiiatis,  unius  naturae  et  subsianlls,  sive  essen- 
ti»,  unius  eam  praedicemus  et  naturalis  voluntails, 
virtutis,  operationls,  dominationis,  majestatis,  pote- 
statis  et  gloriae,  et  quidquid  de  eadem  sancta  Trini- 
tate  essentialiter  dicitur,  singulari  numero  tanquam 


«) 


quia  illum  ipsum  librum  et  tres  A  xlernitate  :  ipsa  etenim  sibi  consempiterna  est,  et 

essentia  aequalis  honoris  est.  Nec  eaim  eistiiii  ss- 
culum,  quando  cum  Patre  non  erat  et  Filius :  cujus 
utique  Tocabatur  Pater,  si  non  simul  cam  eo  era( 
siue  principio  Filias?  Nec  erat  450  <^^in  uli^i^Q^ 
Spiritus  sanctus.  Unus  igitur  haec  tria  Oeus,  quia 
cnm  in  invicem  intelliguntur,  sola  &ingiUalimdiffereo- 
tia  in  communitale  essentiae  inseparabiliter  disce^ 
nentc  unamquamque  personam,  solus  proiodePater 
pater  est,  solus  Filius  filius,  solua»  Spiritus  saDcios 
Spiritus  sancius.  His  etenim  differentiis  non  coo- 
vertuntur  ad  invicem,  sed  in  his  quidem  insepan- 
bililer  dividuntur,  communicant  autera  esseDiis 
unitate.  Trinitas  simplex  et  impartila  aique  incun* 
posita  ex   tribus  perfectis,  ex  scipsa  perfecta  et 


deunanatura  tiium  consubstantialium  personarum  ^  superperfecta ,  una  natura  alque  deilale,  et  una 


comprehendamus  regulari  ratione  hoc  instituli.  >  Et 
'  item  in  alia  cpistola  ejusdem  papae  {synodi  vi  ac/.4), 
ad  locum  ejusdem  epislolae  iia  habetur ;  c  Trinitatem 
in  uniiate  et  unitatem  in  trinitate,  unitatem  quidem 
essentiae,  trinitatem  vero  personarum  sive  subsi- 
stentiarum,  DeumPatrem  confitentes,  Deum  filium, 
Deum  Spiritum  sanctum,  non  tres  Deos,  sed  unum 
Deum  Fatrem  et  Filium  et  Spiritum  sanctum,  non 
trium  nominum  subslantlas,  sed  trium  subsistentia- 
rum  unam  substantiam,  quorum  una  essentia,  sive 
substantia,  vel  natura,  id  est  una  deius,  una-  aeter^ 
niias,  una  potestas,  unum  imperium,  una  gloria, 
una  adoratio,  una  essenlialis  ejusdem  sanctae  et  in- 
separabilis  Trinitatis  voluntas,    et  operatio,  quae 


voluntate,  unaque  operatione  glorificanda.  Qaon 
igitur  una  natura  est,  horum  volunus  et  openiio 
una  est,  sicut  nos  docuit  Dei  cultor  Basilius. »  fx 
post  plura  ipsius  edicti,  ita  scriptam  in  novo  ootlioe 
habctur  :  c  Amplectimur  sanctas  et  universales 
quinque  synodos,  quae  in  Nicaea  trecenlorum  decem 
et  octo  Patrum,  qui  adversus  Arianam  consederont 
insaniam,  qui  cooperante  trina  et  conglorificanda 
deilate  sacrum  fidei  symbolum  terminarunt.  i 

Hoc  nomen  feminini  generis  adjectivum  ac  dm>* 
bile,  quod  hic  est  impositum  Trina^  a  Golheseako 
quando  praefatus  liber  iu  monasterio  AliivilUris, 
ubi  ipse  morabatur,  ex  autbentico,  quem  mihi  P^ 
irus  episcopus  Aretinus  commodaverat,scriplusfQil, 


omnia  condldit,  dispensat,  et  continet.  •  Et  in  epi-  ^  adulteraium  credimus,  sicut  multoties  ab  alus  lo- 


stola  Sophronii  Hierosolymitani  cpiscopi  {synodi  \i 
acL  11),  ab  apostolica  sede  et  ab  eadem  synodo  jre- 
ceptissima  :  c  Trinitatem,  inquit,  in  unilate  credi- 
mus,  et  in  unitate  trinitatem  glorificamus  :  trinita- 
tem  qnidem  pro  tribus  subsistentiis,  unitatem  autem 
propter  singularitatem  deilatis.  »  Et  item  :  c  Ideo 
bene  a  Deiloquis  sancitum  est  unitatem  quidem  nos 
sapere,  una.et  singulari  deitate  et  identitate  essen- 
tialis  alque  naturalis  dominationis,  trinltatem  aulem 
tribus  Inconrusis  subsistentiis,  et  diversitatem  (er 
numerandae  personalis  alternitatis.  »  Et  paulo  post : 
c  Hoc  ipsum  quippe  et  unum  est,  et  tria  creditur, 
et  tria  praedicatur,  et  unum  veraciter  annuntiatur : 
et  neque  unum  quod  erga  unum  est  tria  recipitur. 


reticis  factum  legimus.  Quoniam  alibi  ter  oonglori' 
ficanda  deitate  reperimus,  quod  idera  est  ac  si  Tri* 
nitatis  conglorificanda  deitate  dicalur,  sicutvei  io 
hujus  libri  superioribus  demonstratur.  Dat  qooque 
nobis  certum  indicium  Gothescalcum  falsasse  huDC 
librum,  quia  per  idem  tempus  quando  hic  codexin 
roonasterlo  AUivillaris  scriptus  fuit,  RatramnDS 
Gorbeiae  monachus,  sicut  fam  longe  superias  dixi- 
mus,  ad  Hildegarium  Meldensem  episcopum,  ei  li- 
bris  sanctorum  Hilarii  et  Augustini  de  Triniuie 
{Auyustini  liber  falsalus),  non  modicae  quanliutis 
volumen  compilavit,  volens  asserere  trinam  esse 
deitatem,  cujus  compilatio  evidenter  compibtoris 
sui  demonstrat  mendacium.  Sed  et  liber  sancii  Ao- 


neque  tria  secundum  quod  tria  sunt  unum  adverti-  ^  gustlni  contra  quinque  hostium  genera,  sicut  iden 

in  eodem  libro  dicit,  id  est  contra  Paganos,  iodxos, 
Manichaeos,  Sabellianos  et  Arianos,  a  quodam,  qoi 
hinc  videiicet  quia  trina  deitas  catholice  potestdid 
contendebat,  tunc  temporis  regi  daius  fuit,  quem 
comperimus  falsatum  hoc  modo.  Nam  com  qnadam 
dle  haberemus  sermonem  de  unitate  deitatls,  Patris 
et  Filii  et  Spiritus  sancti,  inter  alia  dlxlmus  beauim 
Augustinum  roultoties  in  libro  quiulo  de  Trinitoie 
dirPTA  '  i  Ou€iA  niiidniiid  ad  se  id  est  gubstaotialiier 


tur.  »  Et  hoc  roodo  pluraliter  in  eadem  epistola 
idem  catholicus  doctor  explanavit.  Et  in'  edicto  su- 
prascripti  Gonstantinl,  quod  ad  suam  confirmandam 
senientiam  Gothescalcos  commemoravit ,  ita  scri- 
ptum  habetur  {^ynodi  vi  act.  18) :  c  Gredimus  In 
Patrem  et  Filium  et  Spiritum  sanctum,  Trinilatem 
in  unitate,  et  unitatem  in  Trinitate,  unam  substan- 
tiam  in  tribus  subslstentiis,  unitatem  quidem  propter 

natiiPftlAm    niiinnpm    ai»    HnminalinnAm.  TpinilalP.m 


515  DE  UNA  ET  NOiN  TRINA  DEITATE.  *  514 

siinum  ila  dixisse,  de  hoc  Hbro  testimonium  protulil,  A  unilalls,  scd  hominibus  bonae  ▼olunlaiis.  El  item 


diceiisqnod  vcritas  esscnliale  sit  nomcn,dicente  Do- 
mino,  Fgoiumveritas,  Unde  Idem  Augustinus  scripsit, 
iina  et  ti  ina  veritas.  Quod  audiens.librumdomino  regi 
451  datum  ab  eo  accepi ,  et  perlegens  inveni,  ab 
eo  loco  ip^ius  libri,  abi  sanctus  Augustinus  didft : 
Gratias  tibi,  Deus  virtus;  gratias  tibi,  Deus  Patcr, 
qui  et  Filium  tuum  ostendisti ,  et  mihi  doctorem  de- 
disti,  interpositum  esse  ab  adulteranle :  Gratias  tibi, 
Deus;  gratias  ttbi,  vera  et  una  Trinitas,  una  et  trina 
veritas,  trina  et  nna  unitas.  Et  post  h^ec  quod  po- 
stiit  Augnstinus  subjunctum  :  Gratias  tibi,  Deus  Pa- 
ter,  qui  et  Filium  tuum  ostendisti,  ei  roihi  doctorem 
dedisti.  Quod  relegens  valde  miratus  fui,  quoniam 
talia  in  eodem  libro,  nec  usquam  in  cujnsquam  ca- 


c  iEierniUis  una  es(,  atque  substantia.  Dico  quia 
Pater  et  Filius  Deus,  dico  quia  unum  sunt,  452 
dualitas  in  prole,  unitas  in  deitate :  alterum  facil 
unius  nativitas,  sed  unum  ostendit  divinitas  :  cum 
dicoFJlius,  alter  est,  cum  dico  Deus,  unus  est. 
Erubescite,  Ariani.  Tunicam  hominis  jam  judicati 
in  cruce  pendentis  carnifices  Pilali  non  sunt  ausi 
conscindere,  et  vos  conamini  charitalem  Dei  in  coelo 
sedeniis,  imo  ipsam  charitatem  Denra  dividere.  Sed 
conamini,  quantum  potestis,  conamini :  vos  in  in- 
femum  niistis,  jam  non  eam  rumpetis.  c  Et  in  sub* 
sequentibus  scriptum  est :  c  Homo  iste  modo  venity 
mundum  subvertit,  et  fidei  unitatem  scindit,  Trini* 
tatem  dividit.  »  Et  item :  c  Qui  Spiritum  sanctum 


tholici  opere,  minime  autem  in  beati  Augustini  in-  B  ^  Patre  et  Filio  aeterniute,  subsUnlia,  vel  commu- 


veneram.  Quapropter  de  ploribus  civitatibus  ac  mo 
nasteriis  vetustissimos  codices  in  unum  afiferri  feci, 
per  quos  falsitatis  sacrilegium,  et  sacrilegum  mani- 
festissime  deprehendi.  Inter  quos  yetustissimos  11- 
bros,  de  quibusdam  monasteriis  allati  sunt  etiam 
mthi  noviter  scripti  quaterniones,  in  quibus  hanc 
falsitatem  insertam  inveni,  et  diligenlius  ac  sollici- 
tius  perscrutaius  comperi,  omnes  iilos  quatemiones 
de  eodem  fonte  coeuoso,  de  quo  et  domno  regi  datus 
liber  faJsatus  Aierat  transcriptus,  rivulo  fraudulento 
manasse.  Et  qnia  in  proximo  fntura  erat  synodus 
quinque  provinciaram,  videlicel  Remorum,  Rhoto- 
magomm,  Tnronum,  Senonnm,  et  Lugdnnensium, 
apad  Sucssoram  civitatem,  in  praesentia  domni  Ga 


nione  separat«  eumque  negat  Spirilum  esse  Patris 
et  Filii,  plenus  est  spiritu  immundo,  vacuus  est  Spi- 
ritu  sancto.  Ideo  enim  dicitnr  Deus  charitas,  quia 
non  partibus  dividit  unitatem,  sed  ineffabiliter  coa- 
gulat  Trinitatem.  Ipsa  est  enim  Trinitas  unus  Deus, 
turris  fortitudinis  a  facie  inimici,  qui  credentes  im  se 
custodit.  > 

r  Haec  praecedentia  et  subsequentia  catholica  beati 
Auguslini  verba,  omnibus  catholicis  et  rectae  fidei 
concordantia,  evidenter  ostendunt  ista  verba,  qu» 
bic  sunt  interposita,  ab  Augustino  non  fuisse  prolata, 
sed  ab  adulterante  verbum  Dei  et  catholicam  fidem 
hic  per  imposturam  immissa.  Et  ileram,  secundum 
ejusdem  beati  Augustini  consilium  et  doctrinam,  fi- 


roli  regis  gloriosi  et  episcoporam  qui  ad  camdem  ^  jei  regulam  consulamus.  Fides,  inquit  Athanasius, 


s^rnodum  convenerant,  et  libram  falsatum  et  au- 
theoiicos  ac  vcros  et  vetustissimos  codices  protuli, 
et  unicnique  episcopo ,  sed  et  iili  qui  simpliciter  fal- 
satnm  codicem  regi  dederat,  librum  authenticum  ad 
inspiciendum  dedi,  et  hoc  diploma  coram  omnibus 
in  eadem  synodo  relegi  feci,  sicut  liic  sequilur  scri- 
;>ium.  Augostinus  in  Hbro  terlio  de  doctrina  Ghri- 
Uiana  {cap.  i  el  2)  dicit :  c  Gum  verba  propria  fa- 
rfiint  ambiguam  scripturam,  primo  videndum  est  ne 
iiale  distinxerimns  ,  aut  pronunliaverimus.  Gum 
rgo  adhibita  intentio  incertum  esse  perviderit,  quo- 
nodo  disiinguendum,  aut  quomodo  pronuntiandum 
it,  consuial  regulam  fidei,  quam  de  Scripturarum 
tlanioribos  locis  et  Ecclesiae  auctoritate  percepit. 


catholica  haec  est,  ut  unnra  Deum  in  trinitate  scilleel 
personaram,  et  trinitatem  videlicel  personaram  in 
unitale  deilatis  veneremur,  neque  oonfundentes  per- 
sonas,  nt  tres  non  sint,  neque  substantiam  separan- 
tes,  ut  trina  sit,  qtiia  aiia  est  persona  Patris,  alia 
Filii,  alia  Spirilus  sancti,  sed  Patris  et  Fiiii  et  Spi« 
ritus  sancti  una  est  divinitas,  id  est  deitas,  qus  ul 
idem  Athnnasius  et  Ambrosius  et  idem  Augostinua 
dicunt,  Trinilatis  est  unitas.  Inquiramus  eliam,  se- 
cundum  edicta  imperatorum,  per  anteriores  et  vera- 
ciores  testes  qiios  tenetis  in  manibns,  si  quid  ambi- 
guitatis  residuum  estde  hac  re  certissima  veritatem. 
Et  quoniam  lex  dicit,  quod  et  Dominus  in  Evangelio 
firmat,  in  ore  duorum  vel  trium  testium  itare  omne 


Miod  si  ambtt,  vel  eliam  omnes  si  plures  fuerint,  ^  verbum,  et  Apostolus  in  accusalione  presbyteri  toii« 


•anes  ambigoitatis  secundum  fidem  sonuerint,  lextus 
»6  sermonisa  praecedentibus  etconsequentibus  par- 
bus ,  quae  ambiguitatem  illam  in  medio  posuerunt, 
^ut  consulendus,  ut  videamus  cuinam  sententiae 
&  phiribus  qnae  se  oslendunt  ferat  suffragium , 
imqiie  sibi  contexi  patiator.  »  Obediamus  ergo 
>nsiIio  et  doctrinae  beati  Auguslini,  el  primo  vi- 
samus  quae  hic  in  hoc  libro  interposita  sunl,  el 
mc  demum  praecedenlia  ei  subsequentia  inspicia- 


dem  testes  requiril,  et  Nicaenum  concilium  adversus 
neophytum  episcopum  juxta  apostolicaro  doctrinam 
ejusdem  numeri  tcsies  quaerit,  ei  lex  publicae  rei 
septem  postulat,  donec  plures  producanms,  horum 
non  modo  septem,  verum  et  ainplius  quatuordecim 
veterum  et  anteriorum  testium  asUpulatione,  in  qui- 
bus  de  ista  super  interposita  beato  Augustino  falsitate 
nihil  habelur,  liis  quae  praemisimus  beati  Augustini 
veTbisfidem  adhibeamus,  et  ab  hoc  falsitalis  naivo  pa- 


m  HINCMARl  RHEHENSIS  ARGHIEPISGOPI  ^^^ 

mus  beat!  Augustiiii  Hbrum.  Et  post  bscc  idem  qai  faU  A  dam  assumpiae  creaturae,  posse  et  sepanbilUcr  de- 


salum  librum  regi  deilerat  dixll :  Vos  quie  dico  palien- 
ler  453  audielis;  et  prolulit  teslimonium  beali 
Ambrosii  de  deilate  Triuitalis»  ad  confirmandam 
quae  inventa  est  io  beati  Auguslini  libro  imposturam. 
Quod  tesiimoiiium  catbolieissinmm  eidem  imposlu- 
I»  maoifesUssimo  conlradixit^et  omnes  mirati  ful- 
miis,  Giir  tale  protulerit  testimonium,  quod  eamdem 
seBieDliajtt  non  solum  non  conOrmaverit,  verum  ut 
IMsitatem  Teritatis  infirmaverit.  Deinde  dixit  in 
praestilo  sibi  ilbro  beati  Augustini,  qui  iitulalur  de 
Verbis  Domini,  invenisse  superscriptiouem  sermonis 
gus  de  una  Trimtau,  trinaque  unitate,  Iiemque  mi- 
raii  fuimus  superscriptionem  tantummodo  iilum  al- 
leBdisM,  et  noQ  quae  in  eodem  sermone  a  beato 


monsirari,  et  inseparabiiiter  operari.  SulDcitliQc, 
noii  dico  galer  inemoria  est;FiIius  iQlellecuis  est, 
454  Spiritus  voiuntas,  non  dico  quomodolibet  in- 
telligaiur,  non  audeo.  Servemus  majora  sapieuHlHig, 
in&rmis  iniirmi  quid  possumus?  Noa  isladioolUi 
Trinitali  veiut  aBqiianda,  quasi  ad  analogiam,  id  est 
ad  rationem  quamdam  comparaiionis  (tirigenda.  Moq 
boc  dico,  sed  quid  dico  ?  Ecce  in  te  inYeni  tria  Id- 
separabiliter  demonstrata,  inseparabiliter  operat.i, 
et  eorum  trium  nnumquodque  nomen  a  tribas  fa- 
ctum,  quod  tamen  non  ad  tria,  sed  ad  trium  boruoi 
unum  aliquid  perlineret.  >  Ecce  quo  seosu  beatus 
Augusiinus  demonstrat  inteliigi  debere  superscri- 
ptiojiem  sui  sermonis,  qui  inscribitur  da  «na  Tri- 


AiigufltiDO  catbolice  dicta  sequerentur  inteliigenter  B  nitate,  irinaque  unitate.  Simili  sensu  et  in  libro  it 


legisse.  Nam  vulgo  loquens  conira  Sabellianos  et 
Arianos  dicit  in  eodem  sermone  {serm.  63  de  verbit 
Domni^  ea^.  i,  2),  Habemus,  inquit,  dislincum 
Triiiitatcm;  ei  si  consideremus  loca,  audeo  diccre, 
qu&nnis  timide  id  dicam»  lainen  audeo,  quasi  scpara- 
biiem  Triaitatem.  »  Et  paulo  post  (cap.  2) : «  Tria 
baec  quasi  scparantur  iocis,  separaniur  oiTiciis,  sepa- 
raatur  operibus. »  £t  boc  modo,  sive  lioc  sensu, 
ttopo  iilo  qui  metonymia,  id  est  transnominatio,  di- 
citur/tituius  bujus  sermonis  sonat  de  una  Trinitate, 
trinaque  utiitate.  Et  post  pr^missa,  bealus  Augusli- 
nos  mox  in  eodem  sermoue  snbjunxit :  c  Dicat  mihi 
aliquis,  ostende  inseparabiiem  Trinitatem.  »  £t  post 
pauljilum  {cap,  eadem) : « Ipsa  lamen  fide  rectissime 


duabut  Attimabus  adbuc  presbyter  scrip&il  dicens: 
«  Trina  unitas  quam  catholica  Ecclesia  ooiii,  c  vdefli 
intelligi,  sicut  et  ipse  inieliexit,  ut  unius  sil  ia 
substantia,  trinitas  in  personis.  Quem  librum  ia 
decimo  quarto  loco  Reiractationum  iibrorum  suo- 
rum  se  scripsissc  commemorat  :  et  ia  YigesioM 
quinto  ioco  iibrom  de  divernt  QuwBtiombut,  scilioei 
oclogiDla  trlbus,  se  egissc  demons^rat,  iudequeiB 
quadragesimo  primo  loco,  librum  de  Trinitute,  quaa 
multo  tempore  et  multo  labore,  multaque  e\tmm' 
tione  composuit,  se  scripsisse  demonstrat.  Unde  ifl 
libro  Quxstionom  octogiata  trium  capitulu  vige^ 
quarto ,  de  Triuitate  subsuoti»  ac  deiuiis  didl 
quod  sibi  ad  diceudum  probabilius  et  tolius  visaia 


ac  tobustisfiime  retinemus,   Patrem  et  Filium  et  ^  fuit.  Verum  et  de  hac  quaestioue  in  praefaio  Rein 


Spirilum  sancium,  inseparabilem  esse  Trinitatem, 
uoum  Deum  non  tres  deos  :  ita  tamen  unum  Deum» 
ttt  Filitts  nou  sit  Paier,  ut  Pater  non  sit  Fiiius,  ut 
Spirilus  saDCtus  nec  Pater  sit  nec  Filius,  sed  patris  el 
fiiii  Spirittts.  Uanc  itteiEabUem  divinitatem  apud 
seipsam  maneiitem,  omnia  innovantem,  creantem, 
recreantera,  mitientem,  revocantem,  judicanlem, 
liberantem,  haiic  ergo  Trinitatem  ineflabilem  simui 
novimus  et  inseparabilem.  »  Et  iiem  {cap.  eodem) : 
c  IJbi  est  iuseparabilis  Trinitas?  Quando  ergo  isium 
sensum  a  multis  exiraho,  el  ad  unum  Deum  Trini- 
tatem  inseparabilem  eolligo,  ut  aiiquid  videam  quod 
dfcam. »  El  posi  muiia  {cap.  5) :  «  Ultra  iocos  cor- 


ctaiiouum  libro  scribii  quod  melius  in  iibro  deTri- 
niiale  postea  inde  iractaverit,  in  quo  dicii  cajiiie 
quarto  libri  primi ;  t  Omnes ,  inquiens ,  cailiolia 
tractatores  hoc  iniendenuii  secundum  SGripian^ 
docere,  quod  Pater  ei  Filius  et  Spiritus  saactas 
unius  substantiae  inseparabili  sequaiiUle  di^ioaai 
insinueut  unitatem,  ideoque  nou  sinl  ires  dii  sed 
unus.  »  Quod  ei  per  omnia  ei  iu  omoibus,  io  coa- 
ciis  suis  libris  aperlissime  ei  cousiantissiiue  siat 
uiia  retractatione  confirmat,  et  iu  praeCatione  Mn- 
ctaiionum  iibrororo  suorum  dicii  :  « Quapropiff 
quicunque  ista  lecturi  sunt,  nou  me  imitentuT  er* 
rantem,  sed  in  meiius  proficientem»  InveBieiev^ 


porales  est  divinitas  :  nemo  eam  tanquam  in  spatio  j^  fortasse  quorao^»  8cribeu4o  profecerim 


requirat :  ubique  invisibilis  et  inseparabiliter  adest, 
mm  in  parie  major,  non  in  parte  minor,  sed  ubique 
tota,  nosquam  divisa.  Quis  videt  hoc?quis  capit 
lioc?Gompe8camu8  nos,  roemiQerimus  qui  unde  lo- 
^uimur ;  iliud  et  illud,  quidquid  est  quod  Deus  est, 
pie  credatur,  sancte  cogitetur,  et  quantum  datur, 
quantum  potest,  inefifobiliter  inteiligatur.  »  Et  item 
post  aliquania  (cap.  7) :  <  Tria  haec  suni  in  (e,  qusB 
potes  nuroerare,  et  non  potes  separare.  Haec  erffo 


opuscula  mea  ordliie  qiio  scripta  suot  l«ierit:qiM)' 
ut  possit,  hoc  opere  quaotum  poluero  eurabo  it 
eumdem  ordiiiem  noveriu  »  £i  hoc  sensu  Pela(i<< 
efdscopns  uriMs  Ronue  posUibnii  Childebefto  rt^ 
per  Eufinum  virum  magniicam,  ui  ei  scryieni  a 
beatae  recordationis  papae  Leonis  iointtm  reciperetel 
scandalum  suspicionis,  quod  de  eo  per  Gallia&^i^ 
rat  disseminaluiD,  a  se  purgaret,  in  sermone  de  i^ 
eidem   reffi  directo  (Pelaaii  vaoee  ev.  16) 


W  DE  CiNA  ET  NON 

bealilHdiRis,  atqueuniaspole8talis,uttrina  siiuiiiins, 
etuna  sit  Trinitas,  jnita  vocis  Dominic»  veritalcm 
455  diccRlis  :  Ite,  dtfcete  omnet  genies^  baptizaMe$ 
€9$  in  nomittePatr%  et  Fiiii  et  SpirihiB  8ancti(Matth. 
nviii ,  19).  In  nomine,  inquit,  non  in  nominibus, 
ul  e(  iinnm  Deuni  per  indislinctum  divinse  essentiae 
nomcn  oslenderelf  el  personanim  discretionem  suis 
demonslratam  proprietalibus  edoceret  :  quia  dum 
tribusunnm  deilatis  nomen  esl,  .'eqnalitas  ostendilur 
]iersonanim,  et  rursus  aequalitas  personanim  nihil 
esirancuni,  nihil  accidons  in  eis  permittit  inteiligi : 
ila  ut  unusquisque  eoniin  vcrus  perfectusque  sit 
Deiis,  et  otnnes  tres  simul  unus,  verus,  perfcctus- 
qne  sil  l>eus :  videlicel  ut  e\  pleuitudine  divinitntis, 
Dihil  minus  in  singulis,  nihil  amplius  intelligalur  in 
tribtts.  >  Et  in  his  verbis,  sicut  el  in  snprascriptis 
beaiiAugusiini  sententiis,  manifestissime  pcrvidetur, 
fiia  deitas,  quae  triuilatis  est  unitas,  trina  credi  et 
dici  non  debet,  sed  propter  inseparabilitatem  ei 
squatitatem  Irinni  personarum ,  quse  unum  sunt 
deiiate,  inseparabilis  in  eisdem  singulis  personis 
lota  plena  et  perfecta  credi  et  dici :  ac  praefalo  in- 
lelieciu  SHperscfipiio  serinonis  sancti  Augustini, 
sicttt  ipse  exposuit,  debet  intelligi.  Et  quia  de  his 
verbis,  quse  ealhoHce  a  catholicis  et  inteUiguntur  et 
profenintur,  ab  haereticis,  sicut  etde  pluribus  san- 
€l»  Scripturae  verbis,  visa  seri  sunt  scandala,  or* 
tlHHloxi  doctores  et  magistri  Ec^ilesiae  in  totum 
laeeri  voloerunt  triiiam  unitatein,  sicut  et  trinam 
deilaiem,  et  tres  apud  Latinos  substantias,  dicen- 
teshocmodo:  TriDitas  appellatur  quod  fiat  totum 
wum  ex  qaibusdam  tribus,  quasi  Triniias,  videlicet 
Irium  noitasy  ttt  memoria,  inteliigentia,  etvolnnlas, 
io  quibiis  mens  habet  in  se  quamdam  imaginera  di- 
Tinx  Triaitatis.  Mam  dum  iria  sunt,  unum  sunt, 
quia  et  siogula  in  se  manent,  et  oronia  in  omnilHis. 
Pater  igitur  et  Filius  et  Spiritus  saactus,  Trinitas  et 
HDitas.  Ideitt  enitt  onttm,  idem  et  tria,  unum  pro- 
pler  majestaiis  Goraronniouem,  tria  propter  perso- 
Minim  proprieiatem.  Nam  alius  Pater,  alius  Filius, 
ilitts  Spiritus  sanctus,  sed  alius  qnidem  non  aliud, 
quia  pariter  simptex  pariterque  incommutabile  bo* 
oum  et  coaelerBun.  Pater  soius  non  est  de  alio, 
ideo  solus  appeltatttf  iagenitus  :  Filius  solus  de  Pa- 
Ire  est  natus,  ideo  solus  dicitur  genitus  :  solus  Spi< 
riius  sanctus  de  Patre  et  Filio  procedii,  ideo  solus 
dmboram  nuncupaiur  S|»irilus.  £t  in  bac  Trinitate 
^a  sont  nomina  appellativa,  alia  propria  sunt. 
Propria  sttfit  essentialia»  ut  Deus,  Dominus,  Orani- 
potens,  immutabilis,  Imraorialis,  et  inde  propria, 
qoiaipftam  substantiam  significant,  quia  umuii  sunt. 
Appellativa  vero,  Pater  et  Fiiius  et  Spiritus  saiH 
cius,  ingenitas  et  genitus  et  procedens :  eadem  et 
rebtiva,  quia  ad  se  iBvicem  reiernntur.  Gum  enin 


illAtlnn    IV>>..^ 


! j  ^-; ^  .i:^li.. 


TRiNA  DEITATE.  M% 

A  diciiur,  quia  est  ei  Pater :  sic  et  Spiritns  sanctos  re- 
lative  dicitur,  quia  est  Patris  Filiique  Spiritus.  Hla 
enim  appeilationibus  boc  signincatur,'450  qood  ad 
seinvicem  refenintur.  Nam  ipsa  substanlia  qua  unnm 
sunt,  promde  Trinitas  in  relativis  personarum  nomi- 
nibns  est.  Deitas  non  triplicatur,  sed  in  singularitate 
est,  quia  si  triplicatur,  deornm  inducimtis  pluniiita- 
tem.  Nomen  autein  deorum  in  angelis  et  sanciis  ho- 
minibus  ideo  pluraliter  dicitur,  propter  qiiod  non 
siiit  merito  aequales,  de  qoibus  Psalmus,  Ego  dixi : 
DH  estis  {P$aL  lxxxi,  6) :  de  Patre  autem  et  Filio 
el  Spiritu  sancto,  propter  unanvet  aeqnalem  divini- 
tntein,  non  noinen  deorum,  sed  Dei  esse  ostenditur, 
sicut  ait  Apostoius  :  Nobis  tamen  unus  Deus  (/  Cor. 
VIII ,  6);  vel  sicut  voce  divina  dicitor  :  Aiu/t,  Israelt 

B  Dominus  Deus  tuus  Deus  unus  est  (Deut.  vi ,  i), 
scilicet  ui  et  Triiiitas  sit,  et  unus  Dominus  De«is  sit. 
Fides  apud  Grsecos  de  Trinilate  hoc  moda  est :  Una 
oMa,  ac  si  dicatuna  natura,  aut  uqa  essentia,  tres 
byposiases,  quod  resonat  in  Latinum,  vel  tres  per- 
soiias,  vel  tres  substantias.  Nam  LatiniUs  propri» 
non  dicit  de  Deo  nisi  essentiam  :  substantiam  vero 
noii  proprie  dicit,  sed  abusive,  quoniam  vere  sub- 
stantia  apud  Graecos  persona  inteliigilur,  non  na- 
tura«  £t  binc  sanctus  Hieronymus  scribens  ad  Da-» 
masum  papam  dicit  (epist.  57)  :  <  SufiQciat  nobis 
dicere  uiiam  substahiiam,  tres  persouas  subsisieiH 
tes,  perfectas,  sequales,  coaeteruas  :  taceantur  trea 
bypostases,  si  placet,  et  una  teoeatur :  non  bonae 
suspicionis  est,  cum  in  eodem  sensu  verba  dissen* 

G  tiunt.  SuiBciat  uobis  memoraia  credulitas  :  aul  st 
rectum  pulatis  tres  bypostases  cum  interpretatiou^ 
bus  suis  debere  nos  dicere,  non  negamus ;  sed  uiibl 
credile,  venenum  sub  melle  latet,  transfiguravit  se 
angelus  Satanae  in  angelura  lucis.  »  £t  paulo  supe» 
rius  :  <  £t  quoraodo  commoae  nomen  essentiad  pro* 
prium  sibi  vindical  Deus?  Sed  qiila  ilia  sola  natura 
est  perfecta,  et  in  tribus  personis  deitas  una  sub* 
sistit,  quse  est  vere,  et  una  uatura  est,  quisquis  tria 
esse,  hoc  est  tres  esse  hyposlases,  id  est  usias, 
dicit,  sub  noraine  pielaiis  tres  naluras  cooatur  assft< 
rere,  et  si  ita  est,  cur  ab  Ario  parietibus  separamur 
perfidia  copulaii?  iungalur  cum  beatiludine  tua 
Ursicinus,  cum  Ambrosio  societur  Auxentius  :  absil 
hoc  a  Romana  fide,  sacrilegium  tantura  religiosa 
populorum  corda  non  hauriant.  >  £t  iiem  aliquanto 
superius  :  i  Glamamus,  Si  quis  tres  hyposlases,  au| 
tria  enhypostata,  id  est  ires  subsistentes  persoiias 
confiteiur,  analbema  sit;  et  quia  vocabula  non  edi- 
scimus,  baeretici  judicamur.  Si  quis  autem  bypo« 
stasim  usiam  intelligens,  non  in  tribos  personls 
onam  bypostasim  dicit,  alienus  a  Ghristo  est :  et 
sub  hac  confessione  vobiscum  pariter  cauterio  uuio* 
nis  inurimur.  Discernite  si  placet  obsecro,  non  ti> 


m 


HINGMARI  RHEMCNSIS  ARGHIEPISGOPI 


520 


stantias  prsedicabit  ?  Una  est  Dei  et  sola  natura  A  Orientales  episcopos  dirigendiis  est,  ul  qtiia  ]am  de 


quae  yere  est,  id  enim  quod  subsistit  non  babet 

aliunde,  sed  suum  est :  caetera  quae  creata'sunt» 

eitamsi  videntur  esse,  non  sunl,   quia  aliquando 

457  non  fuerunt,  et  potest  rursus  non  esse  quod 

non  fuit.  Deus  solus  qui  aeternus  est ,  hoc  estqui 

exordium  non  habet ,  esseniiae  nomen  vere  tenet : 

I  idcirco  et  ad  Moysen  de  rubo  loquitur :  Ego  9um  (ftti 

lium  {Exod.m^  i4),  etrursum:  Qui  ett  msit  me 

'  (ibid.).  »  Et  Hilarius  in  libro  de  Synodis  :  i  Has , 

inquit,  similitudines ,  quae  non  ex  unitate  naturae 

sunt  metuo.  Vereor  enim,  fratres,  Orientis  haereses 

in    tempora  singula  pullulantes.   Gayenles  quippe 

Arii  yesaniam,  noluerunt  viri  catholici  Irinam  diei  a 

quolibet  unitatem,  sed  unaro  sanctae  Trinitatis  deila- 


Me  nostra  nihii  inler  nos  suspicionis  relictum  cst, 
ea  qux  adbuc  in  suspicionem  ex  verbis  veniunt  puN 
gentur.  i  458  Propter  bas  ergoVraudulenlias,  et 
laqueorum  scandala,  quae  Ariani  in  sancta  Triniiaie 
deitatis  unitati  detrahentes,  et  Sabeiliani  personarum 
proprietati  derogantes,  rectis  sensibus  juxta  iier 
ponebanl,  Patres  et  magistri  noslri,  viri  cathoiici  et 
doctores  ac  rectores  Ecclesiae,  quia  sicut  scriptum 
est :  Pertransibttta  plurimi  et  muUiplex  erit  scientia 
{Dan»  XII ,  4) ,  unum  Deuoi  Patrem,  et  Filium ,  el 
Spiritum  sanctum,  videlicet  Trinilatem,  oftou9(ov,id 
est  unius  substantiae,  vei  consubstantialemy  et  inse- 
parabilem  atque  individuam ,  potius  quam  Irinam 
unilatem  et  unam  Trinitatem ,  dicere  et  scribere, 


lem,  divinilatem ,  naturam ,  essentiam ,  atque  sub-  B  suisquejposleris  dicendam  et  scribeiidam  dcccmciido 


stantiam.  » In  quo  etiam  dicto ,  quo  una  substantia 
praedicatur.  Sabelliani  insidias  posueruni,  sicut  item 
sanctus  Hilarius  in  praefalo  libro  de  Sjnodis  mon- 
strat ;  c  Multi,  inquiens,  ex  nobis,  fratres  charissi- 
mi,  ita  unam  substantiam  Patris  et  Filii  praedicanty 
ut  videri  possint  non  magis  id  pie  quam  impie  prae- 
dicare.  Habet  enim  hoc  verbum  in  se  et  fldei  con- 
scientiam  et  fraudem  paratam.  Nam  si  secundum 
naturae  proprietatem  ac  similitudinem,  ut  similitudo 
non  speciem  soiat  afferat,  sed  genus  teneat,  religiose 
unam  substantiam  praedicamus,  dummodo  unain 
substantiam  proprietatis  similitudinem  intelligamus, 
ut  quod  unum  sunt,  non  singularem  signincet,  sed 
aequales  :  aequaiitatem  dico,  id  est  indifferentiam 


tradere  maluerunt :  ne  dicendo  trinam  unitatem,  ei- 
dem  unitati  numerum  qui  in  trina  est  apponentes, 
eamdem  unitatem  numerabilem  facere,  et  ut  Ariani 
deitatem ,  id  est  Trinitatis  unitatem  dividere  vide- 
rentur,  ut  ex  praemissis  verbis  sancti  Hleronyroi,  et 
in  hoc  opusculo  ex  epistola  Gregorii  papae  ad  Lean- 
drum  Spalensem  episcopum  {lib.  i,  ep.  41),  cojos 
partem  in  suo  loco  positam  lecter  sagax  inveniet, 
qui  volet  valet  coliigere  :  el  unam  Trinilalem  dicen- 
do,  proprietatem  trium  personarum  in  eadem  san- 
cta  et  inseparabili  Trinitate  auferri,  ot  SabeUiaoi 
calumniarentur,  sicut  ex  praecedenlibus  verbis  sancti 
Hilarii  qui  advertit  potest  cognoscere.  Unde  et  ideo 
ipse  sanctus  Augustinus,  cujus  sermo  de  una  Trini- 


similitudinis,     ut  similitudo   habeatur   aequalitas.  C  ^»^®  *""*<!"«  ""»^*^«  <''«»l"'^  ^***»^»*"^»  ^»*  K**'^  septi^ 

mo  de  Trinitate,  ac  si  ungue  censorio,  sicul  de  mnl- 

tis  aliis  fecerat,  scribit  {cap.  6) :  f  Nec  sic  Inquieos 

Trinitatem  dicimus  tres  personas  vel  subsislenti&s, 

unam  essentiam  et  unum  Deum,  tanqaam  ex  una 

materia  tria  qusedam  subsistant,  etiam  si  quidqaid 

illud  est  in  bis  tribus  explicatum  sit,  oon  enim  ali- 

quid  aliud  ejus  essentiae  est  prseter  Istam  Trinita- 

tem.  Tamen  tres  personas  ejusdem  essentiae,  vel 

tres  personas  unam  essentiam  dicimus ,  Ires  autem 

personas  ex  eadem  essentia  non  dicimus,    qnasi 

aiiud  ibi  sit  quod  essentia  est,  aliud  qood  persona. » 

Et  in  libro  decimo  quiuto  {cap.  7) :  <  Nunquid  pos- 

sumus  dicere  Trinitatem  esse  in  Deo ,  ot  aliqoid 

Dei  sit  nec  ipsa  sit  Deus  ?  nullatenus.  Sed  Trintias 


iEqualitas  vero  unum  idcirco  dicitur  esse,  quia  par 
sit :  uiium  autem  in  quo  par  signiflcatur,  non  ad 
unicum  vindicetur.  Una  igitur  substantia,  si  non 
personam  subsistentem  perimat,  nec  unam  substan- 
tiam  partitam  in  doos  dividat,  religiose  praedicabi- 
tur,  quae  ex  nativitatis  proprietate  et  ex  nalurae 
simililudine  ita  indifferens  sit,  ut  una  dicatur.  At 
vero  si  idcirco  unius  subsuntiae  Pater  et  Filius  dica- 
tur;  ut  hic  subsistens  sub  significatione  licet  duorum 
nominumunus  ac  solus  sit,  confessum  nomineFilium 
conscieniia  non  tenemus,  si  unam  substantiam  con- 
fitentes,  ipsum  sibi  uiiicum  ac  singularem  et  Palrem 
esse  diciiuus  et  Filium.  »  Et  post  aliquanta  :  <  Garet 
igitur,  fratres,  similitudo  natonc  contumeliae  suspi 


cione,  nec  polest  videri  Filius  idcirco  in  proprietaie  ^  illa  nibil  aliud  est  tota  quam  Deus,  nihil  aliud  est 


palernae  nalura^  non  esse  quia  similis  est,  cum  simi- 
litudo  nulla  sit  nisi  ex  aequaiitate  naturae :  aequalitas 
aulem  naturae  non  potest  esse  nisi  una  sit,  una  vero 
non  umiale  pcrsonae,  sed  generis.  Haec  fides  pia  est, 
haec  conscientia  religiosa ,  hic  salutaris  sermo  est, 
unam  substantiam  Patris  et  Filii  idi^irco  non  negare 
quia  similis  esl,  similem  vero  ob  i3  praedicare  quia 

iiniini  ciiiil      ITvnAcilo     /tKikricainni     nnitia  «nlicl«nli<ia 


tota  quam  Trinitas,  nec  aliquid  ad  naturam  Dei  pe^ 
tinet,  quod  ad  illam  non  perlineat  Trinilateni.  »  Et 
tres  illae  personae  sunt  uiiius  substantiae,  onius  suot 
essentiae,  viamque  regiam  atque  Intissimaro  in  redo 
hujus  sanctae  Trinitatis  inteliecto,  inter  insadias 
horum  latronum,  Arianorum  scilicet  et  Sabelliano- 
rum,  tenendam  atque  terendam»  Et  beatos  Aihana- 


eitte     eiAi.t 


Sil 


D£  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE. 


lil  sobsUnyae    aupie    deiUlls    ci^as  eM    Paler  A  DflmiDttt  dicU  in   ETangeiio  :  E^   ium 


ffenm 


et  Filius  :  i  Ipse,-  inquii,  Dominas  noeter  ie- 
m  45d  Clirisli^,  cura  {am  glorilicalus'  resurrexit 
a  iDortuis,  in  eoelum  ascensarus  ad  Pairera  lioc  sa- 
cramenluoi  Adei  discipiilis,  id  est  apostolis,  dereli- 
qail.  Ail  entm  :  EunUi^  bafaitate  omnu  geniei  in 
Mmxw  Ptttrie  ei  Fi/it  et  SinrUns  eaneti,  docentee  eoe 
urtttre  omnia  qntecunque  mandari  vobie  (Malik. 
ixvin,  19«  20).  Rerum  ipsarum  diciat  eOeetus,  ut 
iriuni  ia  una  dettaie  personarum  poientiam  creda- 
Dus.  >  Et  iti  seriDone  de  mysierio  baptismaiis  : 
4  NetiHK  inqHit,  cum  audit  Pairem»  aul  Filium,  aut 
Spiriuini  sanctuin,  tres  Deos  nos  aeslimet  conAteri, 
quod  sacritegium  absii  longe  a  fiJe  nostrs,  quia 
aDum  Deum  esse  ipso  attesiante  cogoovimus :  Ego, 


(ibid.,  6).  In  Deo  igliur  subsiantiale  nomen  ett 
Veritas.  Ei  quis  magis  est,  iit  Augusiinus  libroqainto 
(eap.  2)  de  Triniute  dicit,  qiiam  ille  qui  diitt  ramtilo 
suo :  Ego  »um  qui  $um,  et  400  ^*^^^  fi^^*  hrael^ 
Qui  est  miiit  me  advosf  (Exod.  iii,  14.)  »  Non  ergo 
trina  veritas,  ui  imposior  verbis  B.  Auguslini  Inter- 
posnit,  sed  una  Yeritas,  Paier  et  Filius  et  Spiritus 
sanctns,  quia  subslantia  dividi  non  polest.  Sieat  ki 
eodem  libro  contra  quinque  liostiuni  genera  Idem 
B.  Augasiious  dicit  :  f  iEiernitas  ima  esi  aiqoe 
subsianiia.  »  £i  in  libro  sexto  de  Trioitate  (eap,  7} : 
« El  eadem  Dei  esl  boiiitas  quae  saptentia  et  magnituio, 
et  eadem  veritas  qiia  iila  omnia,  et  iion  est  ibi  aiiml 
beatum  esse,  et  aliud  magnuin,  aut  sapientem,  aat 


iaquii,  Devs,  et  nan  alius  prwter  me^  juuui  et  <a/r/i-  B  venim,  aut  bonum  esse,  aut  omntiio  Ipsum  essc.  » 


lorifO}iestpr«f«riii<.  CoiiiferftNiJiit  ad  me«  et  salm 
entit,  ijuia  ak  extremo  terree  ego  sum  Deus^  el  non 
fH  s/iM  prtrier  we'(/<a.  iLV,  21,  22).  Ei  in  alio 
libro :  Audi^  Israel^  Donunus  Deus  tuus  Deus  unus 
eu  (Deut.  ti,  4).  Et  rursus :  Dominus  Deus  hic  est 
in  ctelo  Mfnfm,  et  in  terra  deorsumt  et  non  est 
eiiusprafter  ipsum  (Deut.  iv,  39).  Tres  crgo  personas 
teneniiis  et  crediinus,  id  est  Patrem  et  Fiiiuin  et  Spi- 
riiuin  sanctum,  unius  potentiie,  uuiu»  substaiiiiiu, 
UDius  xiernitatis,  uiiius  voluniaiis,  uuius  etiam  dei- 
Utis,  ei  iotam  Trinitatera  unius  Dei  appellatioiie 
Teoeremur.  Credere  aulem  pliires  Deos  gciUilis  ini- 
pieiatis  est.  i  Ei  itermn  ;  i  Non  credere  tres  per- 
sonas  oniuft  sabsianii;e  iu  una  deitaU),  atqiie  a^qua- 


Ergo  ut  iion.irina  esscniia,  vel  irinanalura»  ita  i 
trina  deiias,  nec  trina  verius  est.  »  Ei  Boetios,  in 
libro  ad  ioannem  Romanum  diaconum,  postea  auiem 
episcopuni,  quem  beatiis  Gregorius  in  libro  Dia- 
logorum  persecuiione  Theodorici  regis  Ariani  mar- 
lyrio  gioriricatum  esse  osiendit,  ex  verbis  beatl  Au- 
gttsiini  slcul  ipse  faletur,  dicit :  f  Una  igitur  sub- 
staniia  trium,  nec  separari  ulio  modo  aut  disjungi 
poiesi,  nec  veiul  partibus  in  unum  conjuncia  esi» 
sed  esl  una  simpliciler.  Quscunque  igitur  de  diviti/ 
substaniia  praedicaniur,  ea  iribus  oportetesse  eom- 
mania.  >  Et  pauio  post :  <  Si  igitur  eorum  iina  del- 
tas  una  sabstantia  est,  licet  Dei  nomen  de  diviniiate 
subsiautialiter  pr.edicari :  ita  Pater,  verilas  est,  Fu 


liiaie  vel  eoxternitate ,  h^retica  denientia  est,  cum  C  ijiis  veriiasest,  Splritus  sanctus  veriias  esl,  Pater, 


iuanifesia  hanc  sit  quam  diximus  auctoriias  Chrisii, 
Baptixate  omnes  gentes  in  nomine  Patris  et  Filii  et 
Spiritus  sauai.  i  Et  item  Augusiinusin  libro  quinto 
(cap.  8)  de  Triniiate  dicit :  c  lUud  vero  praecipue 
isnendam  est,  quod  quidquid  ad  se  dicitur  pnestan- 
tissiBia  illa  ac  diTina  «ublimitas ,  substantialiter 
dicitur  :  quod  auiem  ad  aliquid,  non  subsiantialiteir 
sed  relative ;  tantamqiie  vimesseejusdem  subsianiias 
in  Patre  et  FiHo  et  Spirita  sancto,  ut  quidquid  de 
singulisad  seipsos  dicitnr,  non  pluraliier  in  snrama, 
sed  siiigolariier  accipiaiur.  i  Et  iiem  in  libro  quinlo 
(cap.  10)  :  c  Deo  non  est  aliquid  majus.  £a  igitur 
magnitudine  magnus  esl,  qoa  ipse  est  eadem  magni- 
tudo  :  et  ideo  sicui  non  dicimiis  tres  esseniias,  sic 


Filius,  SpirituM  sancius  non  ires  veritates,  se<l  una 
veritas  est.  Si  igiiur  una  in  hls  substaniia,  uiia  est 
verilas,  necesso  est  Yeritatem  sobstantialiter  prae^ 
dlcari  de  boniiate,  de  incommatabiiilaie,  de  justitia, 
de  omnipotentia,  acde  cseterisomnibus,  quae  tam  de 
singitlis,  quam  de  omnibus  singuhirlierpraedicamas, 
manifesiam  est  sabstantialiter  dici.  >  Et  iierum  : 
f  Nam  qui  Pater  est,  hoc  vocabulum  non  transmitlit 
ad  Filium  ,  neque  ad  Spiriium  sanctum.  Quo  flt  ut 
non  sit  substantiale  nomen  boc  inditum.  Nani  si  sab« 
stantiale  esset,  ot  Deus,  ut  verilas,  nt  justitia,  ui  ipsa 
qiioque  subsianila,  de  cxteris  dicerelur.  Item  Filius 
soius  hoc  reclpii  nomen ,  neqne  enim  cum  nliis  jun- 
gitnr,  sicut  in  cteteris  quae  superfiis  dixi.  Spiriius 


nee  tres  magnitudines.  Hoc  et  de  boniiaie,  et  de  D  quoqne  sanctus  non  est  idem  qni  Pater  ac  Filius 

Ex  his  igiiur  Inlelligimus,  Patrem  et  Filium  ac  Spi- 
rttum  sanclum  non  de  ipsa  divtnitate  sabstantialitei* 
dici ,  sed  alio  qoodam  modo.  Si  enim  suhstantiuliler 
praedicareiur ,  ei  de  singulis  et  de  omnibus  singulart' 
ter  dicereiur.  Haec  vero  ad  aliqoid  dici  nianifcstnm 


aetemltate,  et  de  omnipotentia  Dei  dicium  sit,  omni- 
busqoe  omnino  praedicamentis  quae  de  Deo  possunt 
pronuDtiari,  quod  ad  seipsum  diciiur.  i  Ei  in  libro 
sexto  (cap.  4) :  f  Deo  hoc  esi  esse  quod  est  omnipo- 
teniera  esse,  aut  jusliim  esse,  aut  sapientem  esse,  et  si 

Ouifl  /1*  tlla  fiimnlini  miillinlirilalA    aA  miillinli/^i  cim- 


^*      ^  E**  ^«..fl^ «•  >    .   >r..i..:.^«  <.M.«t^— .    !- 


)p  HiNCMARI  RtlEIUDINSIS  ARCHIEPISCOPI  114 

iM^^el  qnidquid  hnjiifttiiodt  eKcogiuri  polesl,  sub-  A  cafiUe  secuiulo,  ubl  didt :  t  Esl  |Mtado  ditiBimis 


a^tlaliler  de  diviniiaie  dicnntur.  i  £t  UemdeTrini' 
l^y^iq^^m,}  [t  SubstantiacoiHineLunilatem^relatJO 
AMAdipjieatiHiiitaleio»  i  £i  iiem :  ^Quooiam  vero  Pater 
4Q1  Deus,  el  Filius  Deus,  et  Spinius  sancui» 
Dcus,  Deus  vero  nullas  faabet  dtfierentias  quibus 
diflerat  a  Deo,  a  nullo  eonim  diOeru  Differeniise 
•^erp  ubtabsunt,abest  piuralitas :  ubi  abcst  pluraiilas» 
Hdesi  unitas.  i  £t  Uem  :  c  Lbi  vero  nulla  esl  differen- 
ti^  jiuUa  est  omnino  pluralitas,  qaare  nec  nuroerus, 
\g\i»v  unUas  tantura.  >  Et  ilem  :  c  Non  igilur  si 
^tjPatre  ac  Filio  et  SpirUu  sancto  teriio  praedica- 
tHK  DeuSt  idcirco  trina  prsedicalio  numerum  facit. 
H^  enlm  illis,  ut  dictum  est,  imminet,  qui  inter  eos 
disUintiam  faciunt  inerilonun  :  catbolicis  vero  nibii 


in  Patre ,  est  plenitudo  divinitatis  m  FiUo,  i«d  dqii 
discrepans  sed  una  divinitas,  n«c  ooafusara  qoQd 
unuin  est,  iiec  inulliplex  quod  indifierens  esi.  fj^ 
enim  si  oiniiium  cr^enitHm,  slcut  scnptum  esi,  trti 
anima  una  et  cor  unum  (AcL  iv,  52) ;  si  ouuics  411 
adlioerent  Domino^  462  ^^^*  ipiritnt  eu  (I  Cor, 
VI,  17);  ut  Apostolus  dixit,  si  vir  et  uxor  iu  cariM 
una  8iint(ifa//A.  xix«  5);  si  omnes  boinioes,  qnao- 
uim  adnaturain  pertiiiel»  unius  stibstaniiae  smMtt; 
si  boc  de  bumanis  Scripturadidt:  Owa  ms/ii  virni 
sawi  (/  Cor.  x,  17),  qiiorum  nolla  potcst  esse  citn 
divinis  cooiparatio  :  quanlo  magis  Paier  ei  Filios 
diviiiiiate  uniim  suul,  ubi  nec  sabsianiis  nec  voioih 
latts  uUa  est  differentia  ?  Namque  aliter  quomodo 


in  differenlia  coiistitttenlibus,  ipsamque  Ibrmaro  ut  B  unum  Deum  dicimus?  diversitaa  plures  C^cii,  onius 


e^.^esse  poneniibus,  neque  aliud  esse  quam  cst 
ififfBim  quod  est  opinantibus,  rectc  repetilio  de  eodein, 
qii^.eiiuaieratio  diversi,  videtur  esse  cum  dicitur 
Deas.Pater,  Deus  Filius,  Deus  Spiriius  sanctus, 
alqMe  hatc  Trinitas  unus  Deus.  >  £t  Ambrosius  in 
l|l|ro  primo  de  Spirilu  sancio  (cap.  15)  :  c  Veritas 
€|irisli|s,  verilas  Spiritus.  Habes  enim  in  episiola 
Ji^nnis  :  Quoniam  SjinrHu$  e»t  tferita»  (/  Joan.  v,  6). 
iSon  solum  ergo  veritatis,  sed  eliam  veritas  diciiur 
l^pirUuSy  sicut  el  Ftiius  veritas  prsedicatur,  qui  ail:  E§o 
$um  viot  etwrita$y  et  vita  (Joan.  xiv,  6).  Uoum  suni 
ergo  Paler  et  Fiiius  et  Spiritus  sanctus  :  unum 
.immep  esl  Trinltatis,  «t  una  inseparabiiisque  essen- 
•4ia.  »  El  in  iibro  primo  de  Fide  (Hb,  i,  cap,,  7)  : 


poiestaiis  exdudil  numeri  quanlitatem,  qiiia  nniiis 
numerus  non  est,  sed  bax:  omnium  priiicipiamest. ) 
EtBoetius  insopru8criptolibro(D<  Trimt,  adSyin.): 
c  Ubi,  inquil,  nulla  est  differentia»  nalla  esl  onmiBO 
pluralilas,  quarenec  numenis,  igitur  anitasuaiMn.» 
£t  iiem  idein :  «Etenim  onum  reseslyttnitasqQaunini 
diciinus.  >  £1  Arithinetici  dicanl  :  c  Unaai  leaei 
numeri  esse,  non  nnmerum,  et  simpHces  nuroeros 
qui  nuliam  parlem  aliam  babent  nisi  solarn  uniii- 
tem,  ul  lernarius  solam  tertiam,  quinarius  salan 
quintam*  seplenarias  solam  septenam,  bis  enimnm 
pars  sola  est  »  Ei  ilem  Ambrosius  in  prxfaiopriao 
libro  dicit  (cap.  2) :  c  Necesse  esl  n^ent  Ariani  vA 
Patris  aul  Filii  divinitalem  ,  nisi  ejusdem  diTiniu- 


i.  Vftie  quia  a  Deo  exivil  Fiiius,  ul  ipse  lestaUir  G  tis  crediderint  uniutem.  >  £l  ilenn  :  c  Operaiionii 


4^<;enf  :  Ex  Deo  proce$$i  et  veni  (Joan.  vih,  42).  El 
:^iibi  \ADeo  emvi^Joan.  xvi37).  Qtii  e%  Deo  procea- 
•^t,  el  a  Deo  exivii,  nihU  aliud  potesl  habere  msi 
quod  Dei  esl.  Unde  non  solum  Deus»  sed  etiam 
irerJM  Deus,  verus  a  vero,  el  adeo  verus,  ut  ipse 
fil,  verilas»  lu  si  nomeu  quxrimus,  verilas  esl,  si 
ii^ijfSUtem  quserimus  natuniiem,  eo  iisque  Filias 
l^eqs  yisrm  esl,  ul  el  proprius.  SeripUim  esi  enlm  : 
ij^^  J^Uio^roprio  non  pepercit^  $ed  pro  nobi$  omni- 
bj^jfadidit  em  [Rom.  viii,  32).  Tradidit  utique 
j^fc^pduniL  carnem.  I^roprtelas  diviniuiis  esi  verius 
^f^iel^ifs^^^raisericordi;!  pieutis,  oblatio  secorita- 
^.  »^|NQ;ii)j{itur  consure  potest»  quod  per  fraudem 
[^il^f  ^iiiorpositum  esl  in  verbis  bcati  Augu- 


unitas  non  facil  piaralem  divlnluiem.  »  Ei  iiem : 
c  Quas  enim  potesl  esse  aiia  sestimatio  •  nbi  deiutis 
uniusest?»  £litero:  c  Atlerat  In  8pecieangeli,qni 
muniebat,  at  ju  nomero  Trinitalis  onlas  essetlaiMbuo 
potesUtis.  »  El  hinc  plurima  testimonia  in  cjosdea 
libris  reperiuntur  ,  quae  oslendunl  non  posse  in  Deo 
calbolice  dici  irinam  unlUlem,  Irinamqne  deiuieii, 
trinam  naturam,  irinam  subsUntiam  :  qnia  iuiit»« 
deitas,  nalora,  subsumla ,  In  Deo  |4uraiitale  carei, 
el  nomero  qni  in  trina  eiin  Triniuie  esi.  Etqoi^ift 
eadem  falsa  interpositioiie  babetnr  uoa  anitas,qw' 
ibidem  dicilur  trina  verius,  el  trina  Dnilas  destrail: 
quia  quando  dicitur  unum  vel  una »  ai  noo  dicatnr 
quid  unum  vel  quid  uiia,  inlelligalur  una  snbstaniia. 


>Wm^y^>  ?^^  «*  ^^"^^^  '"  P***^*^^  ^^^'^  ^  eisubsuntiaeunius  non  habetpluraUlaiem,qaa«D« 


flffffffj^i^t  ^pen^  {ad  Jofln.  diac)  :  c  Subslantia 
fl^nfi^^t^i^^  rekilio  multipUcat  Triniutem.  » 
Q^|ijO{,  jrifoiutis  siibstanUam  ostendil  Arabrosiiis 
i}^nj{f^^f^ ^i^hyn^uo  catboiico:rii  7rtiii/4i(ts  unUa$, 
Quf^JDi)qi^.|ireluti',expoQens  Augustinus  ilicU  in  iibro 
fir.inf<^f(}fl,i;^in,it^^e  :  c  Deitas  quj^  Triuiutis  esl  uui- 
A^rtA  Q^^lJt^Vpi^f^n^Jii^i  bealus  Ambrosius  in  alio 

Qtajl^eauTrini^,        ,    _ 


-<»'»?.Mi'»  /J»rf  i^. 


numerum,  qui  in  Irina  et  in  Triniiate  est.  twle 
Augustiniis  In  tracUta  psalmi  irigesimi  octavi  ei- 
ponens  sententiam  Apostoli  :  Vnum  autem^  qufe((*^ 
dem  retro  $unt  oblivi$cen$  (Pkitip.  111, 13).  •  twm. 
inquil,  hoc  est  iiiad  unnm  i  Domine^  oitende  neh 
Patrem^  et  ettgieit  nobi$  (Joan.  xiv,  S).  Umiin  suIob. 
quae  et  una  dicitur  in  alio  psalmo :  Vnam  petHalh' 
mtno,  hanc  Tequiram^  ut  inkabitem  in  domo  Dovifi 
npr  omtiM  di>s  miiE  mem  (Piat.  icxvi.  4).  Propl^ 


m  DE  UNA  ET  M)N  TRINA  DEiTATE.  tSft 

mines  erant,  ejiisdein  siibstantijft  fuerant,  non  <ti-  A  essentia,  tres  persona;  unum,  id  est  ttnas  Deus,-  ^Hui, 
>  Item   legimus,  ipso  Cliristo  dicente 


Ters£.  >  item  fegimus,  ipso  Cliristo  dicente  :  Vt 
mtu  unum,  ilcut  et  no$  unum  $umus  {Joan,  xtii,  2t). 
Mon  diiit»  ut  Ipsi  et  nos  unnm,  sed  nt  ips} 
sint  unum  in  natura  sua  et  in  substanlia  sua , 
concordi»  qualitale  quodam  modo  uniti  et  con- 
flatl  :  et  Pater  et  Filius  et  Splrittis  sanctus  unum 
pn>pter  iudividuam  eamdemque  naturam.  Aljud  est 
etiim  unum  miir,  et  aliud  unum  $umu$  :  alivd 
463  unu$  e$t.  Quando  dicitur  unum  sunt,  etsi  non 
dicator  quid  unum,  intelligitur  una  snbslantla  : 
quando  dicittir  unus  est  de  doabus  diversis  substan- 
Uts,  necesse  est  ut  quaeratur  quid  unos.  Verbi  gra- 
tia,  dlYersa  subsuntia  est  anima  et  corpos,  tamen 
unus  bomo  :  diversa  subslantia  est  spiritus  bominls 


et  non  una  persona  Pater  et  Filius  et  Spirittts  loifi^ 
etns.  Auctoritate  qnidem,  qoia  ot  Boelius  tn  IfbrA 
De  Trinitate  dicit  :  c  In  nomero  quo  nnirieraiiiAii 
repetltio  uniutum  facit  plurailtatem -:  in  rorMl 
vero  numero  non  facit  pluralitaletn  nnitatum  'rep^ 
titlj,  veiuti  cum  Pater  et  Fillus  et  Spiritus  sanctidtt 
lertio  prsedicatnr  Deus.xEt  iiem :  c  Unum  m^Wr^ 
nnitas  quo  unum  dicimos.  »  Et  Ambrosius  In  ^bW» 
primo  de  Fide  {cap.  3) :  c  Unitas  nmiienis  '40t 
non  est,  sed  haec  omntnm  ipsa  principium  est.  i  dyHi 
quoque  Impngnatione  interposillo  ista  destroit  ^«ai 
dieit  trina  et  una  unitas,  quia  unilas  in  eo  quo^mlli 
«st  trlna  esse  non  potesi,  sicut  Trfnius  in  ee  qwl 
trina  est  una  esse  Hon  potest.  Trinius  sclljeet  in  per2 


et  spiritus  Dei,  Umen  cum  Domino  adliseret,  onus  B  sonis  una'  esse  non  potest,  sicQt  Sabellitts  voliih  ^  ^l 


spiritas  est.  Addidit  spiritus,  non  dixit  unom  sunt : 
ubi  auiem  didlur  unum  sunt,  una  sobstanlia  signi- 
ficaior.  Stc  et  cum  dtcit  Apostolus :  Scimu$  quia  ni^ 
kil  €$t  idoluM  (l  Cou  viii,  4) :  Et,  Quod  nuUu$  Deu$ 
mn  umu$.  Nam  ei$i  $unt  qui  dicuntur  dii  muili^  et 
domini  mMlfi^  »ve  in  tato^  $ive  in  urra^  nobi$  tmen 
MM  DeM$  Pafer,  ex  quo  omnia  et  no$  in  iliumj  unu$ 
Ihmituu  Jesus  Ckri$tu$f  per  quem  omnia  et  no$  per 
iUum  (Htif.,  i»  5, 6),  addendo  quis  vel  quid  ttnos* 
Cum  dieit  utw$  Iku$  Pater^  et  tiiitu  Domviici  Je$u$, 
jieraonas  distiiuii  nooiiiiaodo  Patrem  et  Filium, 
subounllain  unam  ostendit  cum  Deu$  dicit.  Uode 
alibi  loqQeos  triniutem  personarum  unios  deiutis 
demonstral  jDum  dicit,  Ex  ipso,  viddicet  ex  Patre» 


unius  TrintUtis,  Id  est  deiUs,  ttina  esse  non  pdieMi» 
slcnt  Arius  dixit.  Fides  aufem  cathotica  est,  ot  Albllt 
nasius  sentit,  et  omnis  catboKcor»m  unaniiiiMUr 
eonsentit,  ut  unain  Deum  in  triniiate  pefsORaMmi 
contra  Sabellium,  et  trinitatere  personanim  kk  Mf^ 
taie  deitatis,  contra  Arium  veneremur  :  neqiiticoii^ 
ftindentes  personas,  ui  Sabdllns,  quasi  tres  airar 
sint,  neque  substantiam  separantes,  ul  Arins,  qoasi 
trina  sit.  Unde  si  quod  imposior  inoonvenfettllfr 
posuit  una  unius  eiiam  sic  IntelligaUir,  quoniai^t 
aliler  recte  non  potest  inlelligi,  quia  est  soper  difti 
nia  In  quibus  itnltas  dici^  poiest,  In  tribas  saootaa 
Triniutis  personis  Patris  ei  Fitii  el  Spirittts  sandii 
uiia  id*est  singularls  est  ttiiiUs,  quonim  esl  onli  4^ 


per  ipeumn  per  FiMum,  tn  ip$o,  scillcei  in  Spirtlo  C  ^inius,  vel  sl^expressius  dlcitur  deifas,  desl^lt 


aaoclo,  $um  omnia^  ip$i  gioria  {Bom.  xi,  36),  ct  non 
Ipsis  gloria  subjunxit :  quia  alia  est  persona  Patris, 
alla  Filii,  alia  Spiritus  sancti :  sed  in  deiute  unitas 
creditar  et  prsedicatury  quia  Patris  el  Filii  et  Spiri* 
lus  saucii  una  est  divlnitas,  aequalis  gloria^  coaeierna 
majeslas.  Impostor  vero  falstutis,  et  verbis  sancti 
Aagaillnl  Insuttator,  qaiseunque  ilie  foeril,  non 
aosas  apene  imponere  Irina  et  una  deius,  ne  percl^ 
peretur,  ImmiSit  ^[uod  Untumdem  valeret,  quatenoo 
per  sabsUntlale  nomen,  qood  esl  veritas,  dieeodo 
trina  el  una  veriUs,  cum  Paler  et  Fllius  et  Spf rltas 
sametas,  ut  Aogustinus  dldt,  non  tres  veritates,  noe 
iriaa  veritas,  sed  una  sint  veritas,  sicut  ana  esseflh 
tia,  et  nna  vHa  :  el  addendo  Irina  ei  ona  uoiUi,  , 
protHiTe  posset  quod  dlel  deberel  trina  el  una  deltas. 
Et  Boloif  mtttere  Golhescatel  verba,  m  <iieeret  det- 
tas  Irina  est  personaHter,  et  una  naturallter,  ne  ire- 
cogDoaeerentur,  el  ex  eo  respuerenlur.  himiisfl  ta- 
men  absotute  trina  el  ana  unltas,  ne  aiia  verba  n 
GoUicscalei  verbls  sensu  discordarent.  Sed,  ut  seri* 
pluin  psl:  Fra%tra  jadtnr  rete  ante  oculoe  penntttO' 


/jfc- . 


*«\      nrs^.^. 


.^^^■a^. 


qaod  aiite  positum  est,  ut  Irina  sil  ttnius«  fd  esl 
Patris  et  Fiili  et  Splrilas  sancli  delUs,  qu»  Trfnl^ 
tatis  est  unitas.  Extermliuindum  esl  igilttr  pMvaiii 
dogma,  eC'seqnendum  quod  docenl  ealboriel,  ^iil 
Trinitas  Pater  et  Filius  el  Spirilus  saoelos  ad  afi^ 
quid,  Id  est  relative  dicuntur,  unde  et  plaralius  est 
in  personis;  veriias  vero,  essentia,  deiias,  qu^Vtil 
Augusiinus  diclt :  TriniUtis  est  unHas,  de  A^^^i 
se  id  est  snbsuntialller  ac  per  boc  singidartlBr  itlt 
citur,  el  nnus  Deus  Pater  el  Filios  ei' SJplfKaa^  lim- 
ctus,  in  eo  qno  Irinus  est,  uniis  non  dicifur»/)i  M 
eo  quo  unus  esi,  trinos  non  dtdtur.  Sed  tttjjiiftdtt 
canUl  Ambrosius  :  Unus  est  polenUiliier,  i<t  *^ 
^  sobsUntialiter,  slcut  Augttstlnus  dieit,  el  trlnW^^iP 
sonaiiter.  Hanifestiim  ei  manltoutimi  eal  ei^  iMil^ 
pilatum,  ei  adukeratum  aiqiie  falsatnm  ^s^SMHflik 
beati  Aagustini  contra  qaiuque  liosliuib  jieii^,'^ 
quo  baec  bttrelica  pravitas  a  quocunqttcf^a61(i^ 
inlerposiu  eompn^ator  :  slcttt  1«  quiata''iy^bfii)^^£i[ 
eatliortoorom  librls  quadam  te^limbnia  ab  liiBiiMiU 
ad  suani  coiiflrmandam  praviuiem  deirun^lQiV  i^ 


«t..l^.     ^^.U^IIaU 


•k*lkMl>AMm«M»   • 


m.  IHNGMARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  «t 

l^iiiHiMii  li{eresim,  et  Herum  taa^i  iUum  Hibira-  A  saiicii  S|>lrilus  oniiubuft  eontra  iJU  qu»  dtTiiiKos 
m^;  «t  Arkiiii  de  EvMigelio  eraserunl  quod  Sakaior     mspirata  decreveral  seniicniibus  iniuiit  {sffnodi  u 


MvQtiiaikw  SfirHue  e$t  {Joan.  iv,  24).  Ifolebaiit 
eifinir*'iOrDdere  quod  Spiritns  sancius  Deus  esset 
omiiipttfeiw.  Sic  et  iUi.qui  ex  Deo  noj  ennl,  et 
pravo  tlogmate  separare  volebant  ab  bominis  di- 
^penttatone  diviuitatem  Cbrtsti »  versiculuui  quo 
dldtoiv  ei  vmnU  spiHliis  ^ui  soltit  Jesum  ex  Deo 
MOhM\I  Joan.  iv,  3),  ex  epistola  Joannis  eraserunt» 
ne*' |ier>  auetoritaieui  ejus  convincerentur  erroris. 
405  Detalque  Mesiorius  nescire  se  prodidit  haiic 
4iutbeDticis  exeinplaribus  inditam  fuisse  seateiitiam, 
atque  ideo  solvere  uon  limoit  Jesum,  ac  se  pro  iioc 
(«i)449.re,eKtraneiim,  diccns  beaiain  virgiii^m  Mariara 
^n^  Dc^  ^d  bominis  t;uuum  exstiiis^  genitricem « 


aet.  lA,  in  fine) :  c  His  inquiens  cum  omni  iindiqM 
cautela  aiquediligeniia  a  nobis  lormatis,  diffiminiK 
aliam  fidem  nuUi  iieere  proierre,  aut  coDScriiierc, 
componereve,  aut  sapere ,  vel  etiam  aliter  docere. 
Qtii  vm-o  praesQinpserint  fldem  alieram»  vel  compo- 
oere,  vel  proferre ,  vel  docere»  vel  tradere ,  aot 
Symboium  voientibus  converli  ad  agnitioueoi  Terita- 
tis,  ex  gentilitale,  vel  ex  iudaisroo»  aut  466  ^^ 
quaiibet  haeresi,  aut  qui  novitalem  vocis,  vel  ser- 
monis  adiiivenlionem ,  ad  subversionero  eorun  qiat 
minc  a  nobis  delerminata  sunt  introduoere,  bos,  si 
qttideni  episcopi  fuerint  aut  clerici ,  aiieoos  esse 
episcopos  ab  episcopalu,  clericos  vero  a  clero,  si 


4tV,ii^9tm  personam  boiuiiijs,  aiiam  faceret  deiiatis,  B  auiem  monachi  fuerint  aut  laici,  analbematizari  eos. 


xi9(|(i!e|Ui|^iiiiCbrislum  in  Ycrbo  I>ei  tt  cirne  atqiie 
aiiliaa  credens ,  sed  separatim  aUerum  Fiiium  Dci 
4V9ff«mvbomiius  i^rdcdicans.  Ct  Felix  OrgellitanaB 
quqiidam.  i^vitatis  episcopus  infclix ,  in  iii>ro  beati 
WtMii«  ubiridem  sanctus  dixerat :  •  Garnis  huinilitas 
arttoraMr  <»  tempore  CaroU  Magui  imperatoris, 
quiaaiiiiqueliioc  codices arripere  potuit,  in  omnil)us 
«MAmniviii  oamis  bumititas  adoptatur,  ui  quia  per 
VQiiMem^ilOA  po|^t«4|e  m^ndacio  siiam  .-isiipala- 
Dolsr-^eMleaiuim.  Sieet  .isioaikilierator  verborum 
boMtr-Aiigiistiiit  4  juxu^qiiod  ficriptum  est,  Qui  a  u^ 
maHpiotioqmtur,  propriam  .glonam  qucerit  {Joan. 
TO,"48),  de  proprio  mendaciiim,  ut  gloriari  posset 


Et  subscripserunt  cenlum  quinquagtnta  episcopi.  i 
Jteinde  prosequitur  Gotbescaicits^ 

lU. 

•f-  c  Sic  enim  dtcta  est  a  Prospero  trina  m^jesus.a 
I  Prudentio  trina  pietas,ab  Aratore  bis  trinapoleslas, 
c  sic  et  a  Gnecis  rjoeo^cov,  a  Latinls  auieia  saiis 
c  proprie,  regulariter,  atque  catliolice,  trina  sancii- 
c  Ins  :  ac  per  boc  sietit  ab  eis  c^tlioliclssinie  diciuir 
c  tpSiMiK ,  sic  et  a  nobis  eaiholicissiine  trim 
t  dieilas.  » 

-  XP.  Qiiod  acf  tcstimonium  suae  assertionis  dintj 
qnoniuin  Aralor  irinam  potestaleni,  et  Prudeotiii 
trinain  pietatem  dicunt  inelri  necessitate,  qos  m 
pitqiidicat  liberae  (Idei  simplicltait ,  Augustimis  «t 


advoffsiis  vtvitatem,  veriiati  inseniit.:  quomodo  Gu 

llies^i|lau«r.Verilatein  quantum  ex  l^so  esl  iii  me.i-  C  AtlKi^a^ius.^at^qiie^^^^^^  'iV^  opere  « 

4«cium(«oiiiiRulAvit.,  trina  pro  tor  vei  Triiiilalis 

UeilaleilaaexiflB syoodi  edicto  immutans.  Nam  et  si 

tei«lfab«o  iadiilterataim  credimus,  ex  Gneca  inter- 

pv«iiitidne'<in.e<|dem  baberetur  edicio,  vel  si  in  aliis 

libf)»}.'!vou»lasita  abaliquibus  babcri  conleudilur, 

McMn  qiidilam..suffragii  ex  bocGotbescalci  vel  giis 

QMplieiHi  adiuveiitiopotieuir,  quiaGraecius  idioma.e 

«iflelin§iMB  qWBdiiiii  recie  potest  efferi*e,  qu^  Latina 

Jiiigilatiiiiiximedojiis  qii®  pertinent  ad  fldem  lion 

iMipiib  lliaiftiiin.raancta  TriiMlate  Patris  etFiliiet 

fipiniitlM  aaiMAiCtnocimiaiii  dicuot  essentiam  et  tres 

MlifimiiMlstiinlia»»  pro  subsistentiis,  id  est  personis, 

i|D0db1ktiM.4infiiai  non  recipit,  et  iiiiterpretatio  ex 

ireiteMLMbiim^isic^Mtt^aeiie  propriam  consonantiain 


dictis  illorum  iector  inveniel,  contradieum.  Seda 
idem  Prudentins  scribit  : 

Ppr  Clirislum  gcniiom,  ramme  Psler,  tutiin, 
Per  i|UPin  splKiidor,  liorior,  lau**,  bapiemia, 
Maiestat,  boBiUis.  et  pietat  iu.t, 
Itegnuiu  conUiiuai  numiae  iripJici, 

irel  sicot  in  quibusdam  codicibus  invenitur ,  Mwi*' 
4ripUei.  Quod  saactus  Ambrosius,  videlicet  quia  sec 
.numeo,  nec  nomen,  in  Deo  qoi  trinus  est  in  persoois 
et  umis  in  deitate,  trioum  vel  iriplex  dici  delieat.ii 
initio  primi  libri  (eap.  i)  de  Fide  refutat  diceo»: 
c  Dominua*  inquit,  etDeus,  vel  qood  dofliiiietar 
omnibus  »  vel  quod  spectet  omnio,  et  timeatiir  a 
cunctis.  Si  ergo  unus  Deus,  uaum  nonien,  uoa 


Vf  iMh'iii^ligentia  soiet  carerc,  et  seosum  D  potestas»  una  est  trinius.  Denique  dicit :  lubq^ 
4llBiipc»ta»bai3»riUii(ie«liampot^stiieri,utiuterpres  ^intee  in  nowune  Patris  et  Filii  ei  Spiritus  $a«^ 
ip4iusi«Uiolii^  Wlium  ex  verj^  inLerpreuns,  sanum  (Jfai/A.xxviu,  49).  lo  nomioe  utiqiie,  oooin  c«»i* 
^OMOiioilltorfaolattts iiou  fuerji-  V^  autem»  ul  Leo  nibus,  ut unius  esse  Trluitatem  poiesiaiis ostenderet  > 
«eribit  ad  Rusticum  Narbonensem  episcopupi  {epist.  £i  iiem  {cap.  2) :  <  Nos  Patremet  Filiiun4M  S|HnUio 
dS.  m  jirottm.)  id  noverimus  sequendum,  quod  nec     sanctum  conQtemur,  Ita  ujt  in  Trinitate  perfect^f  «^ 


^  M  0«A  ET  NON  TRINA  DEITATiU  g^ 

««  Spiriui»  saiwtM,  et  ideo  Trinitas  po(i«s  quMn  a  reguUriier  aU|ne  caibolice  iiilenwexahua .  tidiik 


iriplcx  dkeAiia  M.  i  Veruiii  ei  ipse  Priideniiiis , 
loriasse  meiri  lege  coaclus,  ad  deiiionsiraitdam  ires 
persoaas  uuius  substami»  alibi  scribit  diceiis : 
Eai  iria  aumiin  Deus,  Uriaam  speeiinen.  v%or  «mis. 
Scdquowam,  nt  Priscianiis  dlcit,  a  specie  de- 
tkiciiiw  specimen,  in  Deo  Irinum  spectmen  catliorice 
non  polest  dici ,  ut  Auf iisUnus  in  libro  septimo 
(«p.  6)  de  Trinitate  dieit  i  qiiia   non  sunt  tres 
407  spccies  nnias  essentiae,  Patcr  el  Fiiius  ei  Spi- 
liuis  sanctns. »   Sed  ei  Goihescalcus  lestimoniiim 
beaci  Hierofiyml,  oi  compllationis  sose  dicta  con- 
finoarei,  ex  Commentario  ipsiiie  iu  Mallh»!  Evan- 
gelio  lioc  modo  ronira  se  prolalit  ificens  :  t  Mulie- 
rem  islam  fioeleslam    iiiterpretantnr ,   qii®  flnem      , 
h  miiils  farin»  soiis  Iribus  comroiscuerit,  crednli-  B  , 
tatein  Paii^is  el  Fiiii  ei  Spirilns  sancti,  cumqne  in      , 
waw  fuerU    lermentata ,  non   nos  ad  iriplicem 
Iteiim,  sed  ad  unius  divinitatis  perducit  notitiam  ; 
fwiiMe  quoque  sata  iria,  dum  non  eat  in  singulis 
diversa  natara,  ad  uaiialem  traliuttt  substantiae. » 
&  iiem :  t  fiaptlzantur  in  nomiiie  Palris  et  Filii  et 
Spiriius  sancU,  iiii  quorum  est  una  divinitas,  sit 
una  largiiio  ct  nonieii,  quia  TriniUs  unus  Deus  est » 
ln  liiiris  quoque  beati  Prosperi   unaBi   Trinitatis 
deiuiem,  esseniiara,  aique  subsianiiam,  et  natu- 
ram,  inajesiaitein  quoque«  ei  potestaiem,  ei  unum 
Iwucn,  unninque  principiam  frequeniissime  legi- 
««.  Ait  enira  in.  iibro  senieniiaruin  {sent,  524) : 
« ftuo  1  Paier  cum  Cbrisio  facU,  Chrisius  facit,  et 


QUfld  rhricina  «..«  D..J  r   7  ^^"•-••; --^"»  '^*      saucia  THniUs  ona  osi  esseniialiter  atqita  BSloMili^ 
r«.«  S^r  i:ri;r;i"l'^^^^^       ^  ter.sicp«cul<rubioestp«»«B.er.ri„..el««,« 


sanciiias,  ac  per  boc  sic  trtna  deita8,..si«u|  4riM 
sanctius  catholice  debeat  dici,  nou  esi.,v<r««i»  fiai^. 
cius  quippe  Quiniianus  AsculiUnug  epiaAO||i»(;iMl' 
Petnim  Antiocheoum  4Q8  Joqaens  de  6aiieU,.1BQvr' 
nitate,  rpwaytw  non  trinum  sanciam^  sedi  li)!;^ 
sanctum,  interpreUius  est :  et  in  o(fereadaiBliia|BL 
Graecorum  composilsea  beato  Hasilio,L  .in  quiitdloir» 
tur  TpKTayunt  ufuiev,  non  trinuqi  sancturOtt  hA  4or 
sanctuin  byninum  sapientes  inlerprelea  .irapa|ul<On 
ruiit.  £t  aliqiianto  inferius  GQthesjpaloas»  Jgtf^ 
pravia  supeiatiyiciens,  drcit ;  ,  * 

«  Clarct  %mnino,  quod  «71«  rfiti^,  !d  iHi  tkiiebt* 
Trinitas,  sicnl  iina  essenlialileralqiie  t\t\afk\iUif^,' . 
slc  prociil  dnbio  est  personaKier  trina  <>ffe§laflV 
sictu  scilicet  sanctiUsT,  maJesU»;  fiMitfW^»^*' 
«  testas.  »  '  .•'»•»>';  OKiifu 

X?.  Iloc  quod  dictiim  est  a   Deo^' hi  >ereiMWi^- 
pfimi  bominis,  Faciamus  hominimadinw^humim^^  • 
simiHlndmem  no9iram(Gen.  f,  3B),  malMMus^lVWUa^ 
interprctans,  assiimpta  paraljola,  primis  pareMlN*- 
dixit :  Eritis  sicut  dH  {Gen.  ih,  S).  Qiiem;  «eoaia»^ 
Arins,   gradus  m  aaneu  Triniute faci^inMPi»^ 
prgeceptum  Dominl  in  leae  diceiitis':  ^Wdtmdimt^ 
pergradu$  ad  aiiare  tueum  {Exod^  Ttx;M)^ima, 
deiutes  iii  saocia   IVinkale  dogmatiaaiBitANaiNM 
Gotbesealcas  e-divevso.  nnam  delMviem '»ln  oMiawa^ 
personis  sancue  Trimtatto  partitur,  dlecii6.:4  6icBt... 
sancla  TriniUs  ona  esi  esseniialiter  atqita  naloialit 


lieorsini  aliquid  agit  inaeparabiiis  chariUs,  msuesUs, 
poiealas,  sicut  ipse  Dominus  dicii :  Ego  et  Paler 
ww»  sumuB  (iooit.  X,  30).  >  Ei  ilem  {sen$.  «7): 
«liiTriuiiale  divina  taiita  est  substantiae  uniUs, 
"1  apqualiiaiem  teneat,  piuraliuiem  noo  recipiau  »1 
Jii  iiem  :  i  In  Palre  ei  Filio  et  Spirilu  sancto  lelema 
(i  iitcoiurauubilis  unius  nu^net,  ubi  indiflereiis  Tki- 
wuis  uiius  Deus  osi,  unum  lumen»  unum  princi- 
Vm\. »  Et  in  libro  Epigrammaium  ifipig..^) :  «Vera 
«icmiias  ei  vera  immorUlitas  iion  esfe,  ntsi.io  dei- 
ijle  Triniutis,  cui  qiiod  esi  esse  perfectum  cst. 

Itoc  ptier,  tioe  Verlwm  Pairls,  boc.  «1  .Splrrtus  Mmos 
<^orum  natura  ti^  uoa  eademque  Iriuiii.  • 


ut  catholici  doetores dlcitni,  ei verom  eal^Triiiiialift.^ 
esi  anitas,  qua.  naturaUler  umis  &ett»  efiiiTrMtlM^ 
quae  videlicet  deilaa  si  personaiiur  tdna  foMl;uailMt 
IVIniutis,  quod  esse  iion  polcat,  quiai  quod>iiNiaii%^ 
est  in  eo  hi  quo  unnm  esi  divisiofiem  oonifactpil^. 
tribiis  personis  divisa  vel  partlU'luiflBmvA)mmi^  ii»-«^* 
quitDoetias  ex  beati  AngaHliiii  vertils^maijeltifBft. 
fiitetur,  res  est  unius,  quo  imuii»»4iainai%ficl^ 
nuUo  est  diflerentla,  niillti  est  omniiioi/pliQraKuwi 
quare  iiec  niimertis,  igitiir  uriliaBUntumivifaniiqnMl 
tertio  repetitur  Deascum  PaterAsi  PiKosi«i  fifttriliM. 
sanctus  nnncnpatur,  tres  nnitates<noiiilManiitiia« 
ralitatem  mimerr  in  eo  quod  ipiX»«!MMi^dalilfi 


Ei  iii».n  /-«.v.  Kt  ^    w  1.      ,.».  ...  rarnaicm  numerr  m   eo  quoo  (p9qi«!auM|WiMilfl 

frintL^  '^'       '  Nuiki  djffeieoua-  esi  in  dcMaie     deiuie,  essentia,  atqae  tiatat*;"  ill^JM^ 
trimlalis,  quoniaw  quod  Deo  miaos^  est,    Deus.  ^  i.i^  ,.-:„  j'  ^.  ^.^  ^.^_  .,    «*  JT^^^ 


Trinilatis,  quoniaw  quod  Deo  miaos^  est,    Deus. 
non  esl. 

Naiora  onmlpoiea^iina.est,  quae  cnnela  oreaTH^ 
Ja  pro|irie  quorl  suui  omuibus  esse  dedit. 

ijnodque  Deo  ininus  ^-.st,  iion  e«i  Deua,  a  l*alre  nitiim- 
VrrUiin,  h  qui  ainburutn  Spiriius  eai,  l^m  e>l, 

1:1»  eadeiiiqiie  tritim  qiioiiKiiu  e^i  psseniia,  qu»  se 
nuhqoain  vel  iiiajop  ?el  luinor  esse  p««ie»u 

El  ilem  (^piflf.  C4): 

Omiiipoiens  ecnitor,.nala.v|ue,  ei  s|>irilus  alfnua. 
l^na  Ib  persioni»  par  iribus  esi  tleilas. 


Eiitem(epw.  u/r.): 


libro  primo  {cofk,^)  de  4?ide  d  «^liTeiant^sripbma. 
fodt,  anrtas  potestatis iexoMiliNiiin«rir>qaaMiUMn^ 
qufa  unfua  numernsnon  esi^, eedtettMuiiMaiipia . 
principiam- est. »  Unde  suni  Arlti^iM^pMMikilimGift^. 
cHs^juitapoeum^  "         .»'^  .;.i.  •n<ii;i  ij;  :i,;i.of. 

Ambo  errore  pares,'  quanqnarodl^eVsa*  ixiifSS^vilr^   ** 
Si  enim  quando  bjc  novus  arioTus,  '^efmciosior  tbrJa 
quam  qiiilibet  ariolus,.  dixU,  slcul  sapc|a"trimtJis 
csseniialiler  alque  naiuraliler  est  lina,  sut)juiixissei 
sic  Dcrsonaliter  est  trina.  conslaret  scht^niia'  iliiotl 


m 


HINCMARI  RHEMENSKS  ARGBIEPISGOM 


qvenUa  deetnraAl.  Nam  qued  dixiti  siciil  saficta  A  subsUntia,elnaiora  PatrlsetFitiiecS^iriciiisaActl. 


MMilas  essenlitililer  atque  natnraliter  esi  nna,  si 
iisr  MelHfator  sieut  debel  intelltgi,  sdlleei  quia 
Mititao  mia  est  essentia  atque  natnra,  id  est 
dollale,  Trlnltalis  TfdeHeel  unitate,  personaliier 
Mias  trina  esse  nov  potest,  ae  per  hoc  Hlnd 
qtMNl  prsemfslt  sancta  Trinitas  essentiaHler  at- 
qro  natQraHler  est  una,  destroit  quod  subjunxic, 
4Ad  <teita^s  personallter  est  trina,  qnod  esse  non 
]IMiest,  quonlam  deitas  Id  ipsum  est  qnod  substantia 
ei  ffraiura,  quac  semper  una  est,  et  Irtna  essenon 
]IOlesi ,  qula  deitas  ut  Atbanasius ,  Ambroslns ,  et 
Augustinos  dicunl,  Trinitatls  est  oniias.  £t  quod 
siriiijolixit,  deitas  penQnMitet  est  trina  f  iinpugnal 
qpod  praemlserat  *  Triniias  essenlialitcr  atqiie  naiu- 


Fides  quippe  cathoHea  hstc  osl,  ut  unom  Deon  io 
Tritiitale  penonarum,  et  Trinilatem  persofianiiniB 
uniiate  deitatis  Yeneremur,  neque  conftmdeniesper- 
sonas,  nt  ires  lum  aint,  neqoe  Sttbalanlbai  mpsm- 
tes,  ul  irtaa  sit;  qusa  una  sul^uniia ,  id  est  deiui, 
qiias  Trinilatis  «sl4inius,  etiam  io  persenis  noa  n- 
lens  dividi  ipsa  separabiliute  sua»  ^TOl^^u^ 
parabilis  Triiiilatis  personas  ostendii  esse,  ei  ab 
inYicem  separari  non  posse,  qoia  djttsliiiet  penoaa 
nomeo  semper  ad  alteram  respieit  persoosm.  Si 
Pairem  dicis,  FiJlum  osiendis  ;  si  Filium  noniois, 
Patrem  praedicas;  si  Spiriuim  sanctom  sppeUis, 
aHciiJos  esse  spiritom  necesse  esl  tmeUtgas,  ideit 
Patris  et  Filii ,  quorum  uaa  eademqoe  sobslaDiia, 


faliler  est  ona.  Non  enim  in  co  quo  una  est  Trinitas,  B  id  esl  deiias  qnae  Trinitatis  esi  noilas,  in  singiilisest 

tola  personis,  et  lou  in  iribus  siniul  personis :  vd 
si  rectins  dieilor,  ne  pmenlur  aUud  esse  in  ssncu 
Trioiiale  persoMe,  el  aUud  delus,  lola  perfecttiqne, 
esi  deilas  ssngnlas  in  aancla  Trinllaie  persons,  et 
UiU  perrectaqoe»  est  deius  ires  mnnil  bi  saada 
Triniute  peraonae.  Et  idciroo  iBseparabilisestnn- 
cu  Trinius  etiam  in  personls  sensn  inteliigendi, 
qoamvis  in  Toce  separabilia  babeal  norains,  qsia 
pluralem  numerum  in  natunB  nominibtts  nanatenn 
redpil.  In  personis  namqoe  Trinlus  oonsut,  in  m- 
Imra  id  esi  in  deitale  unitas,  qnae  dlTidi  non  poietf 
quoniam  nalufa,  id  est  deilas  TriniUlls  est  «nitas. 
Hoc  enim  Tere  inseparabile  dicitor»  qood  noliatema 
s^rationem  potest  recipere.  Nam  qaod  non  sefnn- 


id  est  in  essentia  alque  naiura,  trina  essc  potest, 
oieM'  Arios  demenlavit :  et  in  eo  quo  uuus  Deus 
T|i|n^s  vel  trinos  didiur»  id  est  iu  personarum  pro- 
fMrleute,  nou  onus,  sicut  SabelHus  blaspbemavit, 
Ml  omim  est»  sicut  Cbrislns  in  Evangeiio  dicit.  Gon- 
iM^qubs  canUI  Ambrosius:  i  DeusNmw  peietaialiier^ 
mtO^epenonaliter.  t  El  Aihaiiasius,  <  Fldescatlio- 
llia  baee  est,  ul  unttm  Deum  io  Iriniuu  persona- 
rvflft,.  el  Iriniutem  pevsonarum  in  uniuu  deitatia 
vmMremur,  oeque  confuiidenies  personas  ui  tres  non 
aiaiS,^  iteqtte  sobsunliam  separanles,  ui  irina  sil: 
^fnla»ftKa  est  persona  Pairis,  aUa  FiHiv  alia  Spirilos 
mm^  sed  Palris  et  FiHi  el  Splritos  sancU  una  est 
fMaiUs,  aeqnalts  gloria «  coasUma  maiiesUs.  i  El 


Angttalinns  in  Ubro  aepiimo  de  TriniUte  {eap*  6):  ^  tnr,sedsepararipotest,iii6eparabilenonestIns^nr 


iiiBkmt^  inqoit,  aubsUniia  Patris  ipse  Pater  esl,  non 
qo^-paierest,  sed  qtio  esi,  iu  elpersona  Palris  non 
i^d  quam  ipse  Pafer  est.  Ad  se  qutppe  dicitttr  per- 
aOCMlt  non  ad  PiUnm,  vei  ad  Splritnm  sancium :  sicnt 
ai4ee  Mlleilor  Deos  ei  magniis,  et  bonus,  et  juslus,  ei 
tti  qoid'allod  bnjiisinodi.  Ei  quemadmoiium  hoc  iUi 
«ot^eaae  qnod  Deom  esse^  qood  magnum  esse,  quod 
bifNMi  esse*  Ha  hoc  HU  esi  esse  quod  persooam  esse. 
Iteqoecom  q«isUbei  a«dierit  Palrem  solum  Deum, 
olfsiM  imle  Piliiim,  aui  Sptriiom  sanctuin.  Cam  eo 
fmppe^  soltta  Bens  est,  ^im  qtto  et  onos  Dais  est ; 
ftnUvet  FiUttm  com  audivimos  solum  Deum ,  sine 
iiHa  Qmpimiione  Pairis  el  Spiritus  sancii  oporlel 
e(  aiottt  In  EvangeHo  scriplom  est :  £fe  «I . 
(/omi,  X,  30).  Et  iwttm  dixil  el 
i.  aebondnm  esaeMiam,  quod  ideni  Dchs  : 
i<felalivum,.quod  ilie  Pater,  hie  Fl* 
Mili  ioilo|fiori|nod  otlam  ploraiero  numerom  ad« 
aaiiinftw;^4laf  ergo  non.  baee  uria  simol  onam  iwrso- 
«Mtf  dllelMs,^aio«l  uttam^essentiam  et  onum  Deum« 


bUts  est  ergo  sancta  Trinitas  eliam  lo  personis  senso 
inieliigenda,  qooniam  Palris  elFilii  el  Splriussaadi 
non  trina  sed  ona  esl  dlviniUs ,  aBqnalis  gloria,  co- 
aslerna  majesUs.  Menlltor  igitor  Gotbescalcos  oC 
solet,  dicens: 

V. 
•f-tQniasicotsancuTrinitasnnaeaaeniiaHleralqie 

<  naluraliler,  sic  procul  doblo  est  personaKler  trisa 

<  deitas ,  sicot  scHicel  majesUs  ^  pletas,  poiesias.  i 
XP.  Quod  refellit  cathoHea  fides ,  per  omolmn  w* 

lliodoxoram  ora  praedicans  et  conHminns  qota  Trini- 
us  ad  persoiias  Patris  et  FUii.el  Spirilos  ssaeli  n- 
fertur,  oniUs  ad  naturam  seternae  deiutis  pertiBei. 
^  Unde  Auguslinus  in  Ubro  sepUmo  (c«p.  6)  dc  Tri- 
niuie  dicit :  <  Hoc  esl  Deo  esae  qood  aobsislere,  el 
ideosi  nnaessentia  Trinitas»  onaetiam  sobsuniia, 
ei  idclrco  commodios  dicontor  ires  personae,  qsav 
Ires  attbslanti».  Non  enim  aHod  est  Deo  esse,  aliod 
personam  esse,  sed  omnino  idem  :  naro  esse  ad  le 
dicitur,  persona  tero  rdalive,  vtdclicet  Pater  adFh 

liiun    ITiliiia  nH  Palr^m    $%niritiift  fijnirtiis   ad  PatreD 


'^  I^E  UNA  ET  NON  TRINA  DeiTATfi.  SSi? 

nanim  lubsMnlia  una  esf,  id  est  deltas  :  qtm? ,  ut  A  pwsvnt  existere.  Iii  illa  vero  cssentia  Triiiltaii», 

Augusthius  in  primo  libro  de  Trinitate  dicit ,  Trini- 

taiis  est  nnlus,   scilicet    qua   est    Inseparabiiis 

Timitas,  quoniam  iina  eademqne  est  tota  in  sln- 

gulis,  toia  in   iribns  simul  personis.    Dicemlain 

crgo  cst,  sicat  Augnsfinns  dicit,  Trinitas  uiin  es- 

lentia,  et  una  snbstantia  tres  personae,  vel  Trt- 

nijss  471  substantiallter  unus  Deus  non  stcut  Go* 

ibescnlcfis  absolute  dlcitv  Trinitas  essentialiter  atqne 

natoraiiter  est  «na ,  ne  induci  pntetur  personarura 

confasio,  nnde  panlo  snperius  quantum  causa  po- 

poscit  pRBrotsimus.  Nec  in  boc  etijim  ullo  modo  se- 

qnendus  est  Oothescalcns,  nt  credatur  ret  dicalmr 

deitas  personallter  trinn.  Qui  enim  creilit  et  dieit 

Irinam  personaliier  deitatem ,  nihil  differt  ab  Ario, 

adcQjus  prayam  intetligentiam  refeltendam,  sancti  B  Ei  post  pnnliilnm  :  c  Non  esl  quid  dicam  fres  jlM 


nttllo  roodo  alia  qiiaelibef  persona  ex  eadem 
potest  eiistere.  Non  entm  niajor  essentifl  «at^Mievr 
et  Finus  simnl,  quain  soIiisPater  aul  FiKo»:  aad^littr 
slmul  ilise  subsistenf is,  sive  porsome,  si  tta  dieenibt.'^ 
sutit,  aequales  sunt  singnli,  quod  aiiimalis  homo-  WM. 
percipit ;  >  et  reliqua  qux  472  I&^>"b  ibidem  iiw^ 
sagacissimus  doctor  exsequitur.  Et  in  setmom  lijm^ 
gesiiuo  sexto  Evangelii  secondam  Joannem  ^  c  i^ji^ 
nitas  omis  Deus,  Trinitas  uiia  est  seierniia^^  m|: 
potestas,  una  majestas  :  qiiid  ergo  Ires?  si^iliii» 
tres  ait,  oportel  dicas  quid  trea.  Aespondeo,  Pa|m% 
et  Filius  et  Spiritus;  id  enim  qnod  Paier  in  ae  hm^ 
Deus  est ,  quod  ad  Filiura  est  Pater  est,  qiiod  jFiliii^ 
ad  seipsnm  Deits  est,  quod  ad  Pairera  est  FilittSieiit*  h 


cailu)!id  Patres,  non  humana  adinventione,  sed  di- 
tiDa  inspiratione,  In  sacro  Nlcsno  concilio  ofto^cov, 
id  est  consubstantialitatem,  vldelicet  nnam  substan- 
liam,  essentiam,  naturam,  et  deitalem  trium  perso^ 
nannn,  Patrls  etFilii  et  Spiritua  sancti,  credl  et 
teneri  firmissiroe  decreverunr,  et  ab  liac  regnla 
deviantes  anathematizaveront.  Gothescalcus  autem 
mel  piiis  ctmedere  volens  qnam  siifficit,  id  est  plus 
«pere  qoam  oporteaf  sapere,  et  scmtari  majestatem 
uHra  so»  inflrmltatis  capacitatem,  hoc  inlelligentlse 
dicio,  sicul  clansis  ocnlis  ad  ignem,  ita  sciens  et 
viderenolenslnpravesentientium,  Sabellii  videlicet 
et  Arii,  quos  cum  nominat  detestatur,  et  sensu  cnm 
dispuiat  seqiiitur ,  sententlas  videtur  currere  cum 


Patrem  et  Filium  etSpiritum  sanetum^nnaia  IHunitf 
unum  ommpoienlem,  ergo  unuro  princi)>tiaiii« >  Blilik' 
sermone  trigesitno  septimo  :  c  Si  enim  quod  ff^Wt 
iiiteltignnl,  simplex  est  natnra  verilatis,  boc,«6i]fil^ 
ease,  qiiod  nosse.  >  Et  in  sermone  qoMlrageaiM 
qiiarto  :  c  Arianl  dicunt,  aliud  est  Pater,  aliiid  F)|iaa^ 
quasi  non  sint  ejusdem  sobstaniiaa  Pater  el  Filtafi4%- 
In  sermone  quadragesimo  qninto :  c  Si  maiunil  Mi* 
teltigamns  potestatem,  una  est  Pairts  et  FiHi  |^a*»f 
stas,  quia  una  divteiitas.  >  El  post  paoca  :  «iBagft^ 
nemo  raplt  de  manu  Patris  mei,  boe  eat,  tieno  i^plip 
mihi.  >  In  sermone  septnagesiroo  quirto*:.  >i}:€ilii|i* 
ergo  sit  omnino  Inaeparafollia  Trinltas,  itm^qiam 
Tcfnitas  esse  aciretnr,  si  semper  iBsepmMttllr 


i»is  complicibus,  de  qutbus  scriptum  est:  Detcen^  ^  doceretur.  Nam  cum  dicimus  Palrem  et  FiliiinvA 


dm  xn  infernmm  tivente»,  id  est  labantur  in  blasphe- 
roia  peccaium  scieiiles.  Naro  s!  deitas  personaliter 
trina  est,  tres  deilates  ac  per  hoe  tres  dfl  erunl,  aut 
miadeilas  !n  tribus  personis  erit  partita ,  etfam 
Triniias  non  Inseparabitis ,  sed  separaia,  et  sicut  in 
personis,  ita  et  in  siibstantia  numerabtlis  erit,  et  in 
nolla  de  trifins  personls  deitas  perfecta  erit ,  stcque 
IKjus,  quod  el  stultom  et  nefas  est  dlcere,  imperfec- 
ins  erit.  Quapropler  non  ah  re  computamua ,  illum 
ipsum  spiritum  nos  per  hujos ,  sicut  et  per  Arii ,  os 
andire,  qui  per  serpentem  primis  parentibus  sibila- 
vit,  Erith  glcttt  diu  Contra  cn}os  impietatem  san- 
ctos  Aiigusfinus  In  seplimo  libro  (rap.  0)  de  sancta 


Spliilnm  aanctum,  non  eos  ottqne  dioeranilisiaiiitfiK 
eom  ipsi  non  possiat  esse  non  simnl,  i.bt.  sonnMia 
octogesimo  oclavo:  i  Chrislns  namqne .  euqp  Bftltia 
et  Spiritu  saneto,  non  sunt  tres  dii ,  sed  Mmm  Pmmi 
dequoscriptum  est:  B^JiedJclusDamtJiiiaAiM/ai^i,^ 
^i  fheil  nAtabiHa  magna  solnt  {Peal*  uuEfe,- ii)«r#  lir 
sermone  nonagesimo  primo  :  c  Ubi  eoniin  ifuililMit 
unus,  Pater  vldelicet,  Filins,  aut  Spiritno.  saMMftt 
ibl  TrinitasDeos  unus.  Oporlebat  aatemiiatinakifMCl. 
Trinitatem,  iit  quamvis  nulia  csaefcdivei»itJaijn«k^ 
stantlse,  singHtalim  tamen  cospit  diatineiifi^MBRfqiaf» 
mm ,  nbi  eis  qnl  recle  credimt  iiiroqnatni'j 
potest  separatio  naturarum.  >  item  ini 


Trinitate  inter  alia  dicit :  c  Mec  sic  ergo  Trinitatem  |.  nagesimo  secondo  :  <  SsepeautenvcGxiffvta 


diclmns  tre^  personas,  vel  subsistentias ,  unam  ea- 
seniiam  ct  unum  Deum ,  tanquam  ex  una  malerla 
tria  qua^dam  siibsistant,  etiamsi  quidquid  inndest 
in  bis  tribus  explicatnm  slt.  Non  enim  altnd  (jns 
^ssentiae  est  praeter  istam  Trlnitateni.  Tamen  trea 
personas  c|usdem  essentiae,  vel  tres  personas  «nam 
<»senilainr  dicimns  :  tres  autem  personas  ex  eodem 
esseniid  non  dicinius,  qnasi  aHod  ihi  sH  quod  essen- 
tiicsi,  anrfdqilod^personsD*;  sicuftres  fttatuasex 
cofem '  athio  piAssUtnhs  dlcere.  Aliud  enfth  IIRs'  est 


biiia  csse  opera  Trlnitaiis,  aed  singilk 
dandas  foisse  peraonaa^  ut.MMr  Mohmuxn 
tiono,  rerom  oUam  aine  coR(iisiQiNilwTiAl9^illilmi# 
inietligaiur,  el  TTinHos.  t  Eti  m^gwiiolitei  MH^ 
oontra  keretioos  ioqiiena  ad  .Tuwbi^  Aa»^imiltftm  ■ 
Oi^scopom  dicit  {cap.  5) :  <ifiuod]0Qiin,4ftA(ifl)ftiMr 
ett;  hQco8tquodipfleea^JM4ii%iibif»l||^^ 
Filius  el^Splrituiaaoeiifs^flifa^ilmiNI  ^llltmafmm 
Vcinilaiis ;  nnam-p  canailial<irtin>ew»llMrtlwoplJ#l|WW 
anpw.  ioeommntahikaiii4mMsin«<Allittll^^ 

fHMAf^pfltfMirliAMtt  r-Bimilinn'nmnltiMfc 


Ifll^yf^m^iaiiciys  CM^id»  W^Aek^  dcJciAiiiiioVnnift  A  i«dliKeiiiiiiiii  esCi  quod  Btler  dici  oonfossit  virtas 


i!Ee<lHiell4  :  'i  IsiUA,  inlfikfc,  audiVlt  Migellca  agniinv 
iiii  Isdbib  ctaiiifaDlia  :  $dnl/M/S&>idtti;  Sffiunta  1><^ 
^km  Deki  idbaotk  (ffa:  VO.  Ut  ertlm  (lemm- 
ram '  i^rfnhas  rootisttarecdr,  Kirtio  '  Safnetus  dici- 
tifr'i  sed  dt  lina  esse  Bub&Uhtla  THr^iljrtiis  appa* 
reiiV,  non  Domihi  sabhmh,  sed  Domiiius  eMeper- 
iiilielur.  Qiiod  paiid  cjuo(iae  9imliiler'senlieiis478 
afl':  Veviedkaf^Bi  De^s  Deusnostery  bHHedical  nos  Deu* 
(NaLixvij,  Oui  ciim  lertio  dixisset  Deum,  ut  unum 
li^nc  esse  ostenderet,  8ul)didit,  et  metuant  enin  omn^ 
finek  terrcf,  Paulns  qiioque  loquiliir  dicens  :  Qmo- 
niani  ex  ipso^et  peripsum:,  et  in  ipso  sunl  omnia  {Rom, 
xjO.IEIx  ipso  videlicet  eif  Patre,  per ipsimi,  per  Fiiium, 
in  ipso  autem,  in  Spiritu  sanclo.  €nm  crgo  ipsum 


vei  «apieMiav  ckut  did  aob  potest  FiiiosTel  \tr- 
bmn»  i|uia  haec  relativa  Mmi  nomina,  ilia  vero,  id 
e$t  virtu»  ei  sapientia^  subetantialia  aiint.  Jdeo  htcr 
virtn^  el  aapientia,  et  Filiue  yirtus  et  8apteniia,e( 
Splritus  sanctus  virtue  et  sapieniia  :  non  tanea 
tres  virtutes,  nee  tres  aapienilaB,  sed  una  viruis  ei 
sapientia^  Pater  el  Filius  et  Spiriius  sancias,  sicm 
una  Bubstantia  et  una  omnipoteniia,  474  ^^  ^^^ 
qu»  de  substantia  diviniutis  dicuntur.  Etita  inielii- 
galur  Filius  sapientia  Patris,  qnomodo  dieiiur  la- 
men  Patris,  id  est,  ut  quemadmodum  lumen  de 
iumine,  et  «trumque  unum  lumen,  sic  intelligatiir 
sapientia  de  sapientia,  et  nlramqtte  una  sapieniia : 
qiiia  in  illa  simplicitate  divinae  oaturae  non  esl  aliud 


terlio  dixis^el,  adJUnxit,ipM  glovia  in  stecula  sa^culo-  B  sapere  quam  esae>  nec  aiiiid  esse  4|Mam  posse,  nec 
riim^  Amen,  Qui  enim  non  dicit  ipsis,  sed  ipsl :  di- 
c^lidb  tcV  ipsum,  distinxit  perso^ias,  et  subjnngendo 
ipsi  gloria',  non  divisit  substantianl.  >  EtbeatusPau- 
llfius  Aqnileiensis  patriarcha  in  libro  contra  Feli- 
ceiti :  c  Sancta,  inqitit;  caihotica  atque  apostolica 
£cclesia,  qiiai  licet  in  totosit  orbe  terrarnm  diffiisa, 
iina  lamen  est  amica  sponsi,  proxinr>a  et  coiumba» 
qn(i6  pennis  deargentatis  sacri  eloquri  refulget  pul- 
Glinludme,  et  in  pallore  auri  posteriora  ejus  per 
rei^Uefidei  pufitsitem  cfarescit,  oonfitetur  sanctam 
et  inedPabiiem  Trinitatem  in  unitate.  Salva  scilicet 
inconfusibiiiter  proprietate  personanrm,  insepara- 
bilem  substantjam  coniiletur.  Ita  sane  ulalius  cre- 
datur  Patcri  quia  Pater  est,  qui  gennit  eoaBternum  ^ 
sibi  sioe  tem(>ore  et  omiii  initio  Filium,  et  aiius 
eredatur  Fitins^  qnia  Filius  est,  qui  genitus  est  sine 
ipilio  a  f^atrc,  non  putative,  sed  vere,  et  alins 
credatur  fipiritus  sanctus,  quia  Spiritiis  sanetos 
«^si/et  a  Patre  Filioqne  proc^dit  :  et  noh  est  aiiod 
Pater,  siliud  Fiiius,  aliud  SpiriUis  sanclus,  sed  unum 
suiil  inseparabiljter  Paler  et  Filius  et  Spiritus  saii- 
ctus.  Non  unus  seii  unnni,  qiiia  alia  est  persona 
l^alris,  alia  Fitii,  atia  Spiritus  sancti :  sed  nna  el 
.-eqiiairs,  et  consiibstantiatis,  et  coseterna  est  Patris, 
Filiique  et  Spiritus  saiicli  inenarrabilis  divinltatis 
majestasi  quia  uniis  est  Dens.  Unionem  namque  in 
esseotia  confitemur,  trinitatem  vero  iii  oersona- 
rum  discireitone '  pnc^dicamus.  i 
Ef^sahctus  J4lcuimis  ex  verbh  beati  Au((ustiiii  ^Graecad  linguae  ,  dePatre  elFilio  et  Spiriiu  saodo 


aliud  posse  quam  vivere.  Eadem  ibi  sapientia  qim 
essentia,  eadem  viia  qua^  et  esseDtia,  et  baec  onir 
nia  unnm,  et  unus  Deiis.  Sic  ei  de  majestate,  et  pie- 
tate,  et  poteslate,  de  omnibus  qua^  siil)staniialller 
in  Deo  dicuntur,  inleliigendnm  at«|ue  fatenduro  esu 
Et  item  baN;  pniva  atque  perversa  Goiliescalcni 
contexuit. 

VI, 

•f-  €  Sicut  entm,  im|uiens»  Deus  Trinitas  Duroeri 
c  singulariseslyjuxtaillud,  liCDedieta  silsanctaTii- 
<  iiiias>  sic  etiam  numeri  siugularis,  el  fp^r.tk 
c  trina  deitas.  t 

XP.  Uinc  liber  sextae  synodi,  per  quemseGo- 
tliescalcus  Calso  redamavit«  et  suain  falsaro  voivii 
conflrmare  seotentiam,  eum  falsitalis  redarguii,  et 
falsarium  comprobai  in  siia  falsa  iaierpreiaiione, 
qui  volens  vomere  quod  non  gluiivit,  xp^wwn 
trinam  deiiatem  iAlerpreiatu&  est  Nara  illud  iri, 
in  unitate  deitatis,  (piae  est  niiilas  Trinilaiis,  non 
recipit  numerum,  nec  quameunque  adjeciiooem 
demonstrantem  pluralilatem.  Pion  ila  iu  inlerpreia- 
tur  Goiiiescaicus,  intellexit  \ictorinus  rbelor  urius 
Romae,  el  magister  beati  iiieronyini  acribeus  sd 
Candidum  Arianum,  per  conclusiones  el  exiensioncs 
diaiecticae  ac  rbeioricae  disclplioae*  qa»  qaodani- 
modo  Bibi  cognatae  sonl,  suain  hsresiin  confimaie 
iiltentem,  eodem  modo  curo   verboram 


in.  libn>  (Jiib.  i  de  Trin.,  cap.  8)  ad  Carolnm  Ma 
Khuhj  rm^efatoi^nl  didt :  i  0"»dquld.  iiiqniens.  ad 
»eipst|m  (licitulrp6is,'eC  de^yiiguiispeTSonisdfcltor» 
WtiNj  S'Mo 'A  SpihiW  sanblo,  e^  simolde  ipsa 
iVliiifeier  miii  iiliiValreef,  M  iVligdla^Tter  dic^dnm 
iStfJ'tib^aU  i^mllilj^^nttM '  allHr^  ^e^'  De6  e^,  etr 
aliiif .%MfM  eise;%r »(b  e^iy,  '^i  iifliKf  Itoiitihf^ 
^f0\Hk^\iii^^  ^m^b^  et'Mgn«ttv'  <^s#; 


ipsius  impletatetal  refieUens,  et  desiniens  uiier  c» 
tera :  c  Sic,  inquit,  istorum  Irium  nniiro  et  ideia 
oxistentium  itmi  divimlas,  et  noii  mullillda  majesias» 
et  tria  aniim;  el*  nnnm  iria,  el  ler  xtnum  iria,  et 
idem  elunumet  solom  esi.  »  E(  veri  Grme^  Iis|aa 
ihtdiVi^eseplsiolaraab apostolica  ride,.el a preiau 
saiicta  setta  syviodo  recep|isamam«  ul'  ^fmiSi 


y  ,  .  ^  r-^-.  -- o —.  saWti^SripHrOliii  Hiferoso^ynriiani  ei^icopi  ioicipre- 

et!'iyg  di"b'JMiilip8iM'l^Uir^1«<^t  taio^'  'bi^iiMW*  tdhle^,  non  triiya  M  ler.inierpreua  sual^jet  aM- 

m^hMmt^im\!d^      m^H^^mmxHr^m  tl^«iizsiu  lllos^qiii  iUudsar mMiuilBelo ^nm  WA- 

i^'^ee'{^  bi^iiai^K'^^  IMinif'Il^ii^'  li(;HMV'Mitr»na«i:d«itaiem<.di^Ql.,t;Ittmit|4oiea<^ 


<T.n^'«n fia    n'^ 


sicQtinsinioiit  Arii,  et  8tc»lMvi^Tpc9c^ciatri  w  tai  A  vm  Gnecae  liDgtu»  InieriNrelftlioiie»  maniretlifftiiii^ 


tier  deitaiis  lalratoreftf  esseiUiM  tres,  et  iieiiira8  Iree, 
et  tres  domhiatienes,  ei  tres  siMiliter  vMilequen* 
i^  deitat^.  >  Et  panilo  post :  c  Di\i4iiiir  ftU|iie  in- 
dlTise  saneta  Trinius,  et  diYise  rursns  conjunfptnr. 
In  personis  namqne  divisionero  habens  indlvisa 
perroanet,  et  inseparabilis  per  essentiam  et  na- 
tiiram,  similiterqne  et  deitaiem.  »  Ei  Boettns  in 
libro  de  TrinitaM  ex  beaii  Aogustini  aeriptis, 
sieui  et  ipse  faletnr  :  c  in  nimiero  ,  inquit ,  47 S 
qno  numeranmSf  repetltio  unitatiira  facit  plnrali- 
utem,  in  rerum  Tero  nnmero  non  facit  pluralitaiem 
uHitatum  repetitio»  Ydut  si  de  eodem  dicam  : 
Gyias  nnas,  mucro  iinus,  rasis  unuSf  poiest 
enim  nniis  (ot  Tocitfottlis  gladtus  agnosci,  hsec  unita- 
iiim  rppelitio  ileratio  polius  est  quam  nnmeratio  : 


daret  Gotiiesealenm  in  8ua  interprelatione  et  jj^ 
sna  exposltione  mentitnm  fuisse.  Noliis  a(|tem  |j^- 
tinis,  et  Grsecae  Hngu»  ignaris,  non  est  hinc  nec^sso 
ditttius  laborare,  eum  satis  in  orthodoxomm  JibriSj 
qiti  «trinsque  linguae  fuere  pcriti,  inyenianius  qu^- 
liier  secnndttm  catholicam  (idem  credere  et  coiilite- 
ri,  tenere  quoque  ac  pnedicare,  de  sancla  et  inse- 
parabili  unins  deilaiia  Triniiate  476  deb^ai|)U8. 
Nec  nol>i8  aliqttts  inde  scriipnlus,  ex  Gothescalei 
d  aJiomm  imperitonim  atqne  male  sentieniiuia 
verbis,  qui  Grsecae  linguae  penitns  expertes  fueriint, 
inesse  debet,  cum  in  majoruni  noslronim  scripiis 
legamus,  multos  qui  sibi  interpreteiiohero  Grapci 
sermonis  nsurpaTerunt,  et  vim  noianim  ac  puncto- 
B  rum,  quinimo  acct;ntiiuni  supcrposilorum  ad  to!- 


Telol  si  ita  dicamus  :  Ensis,  mucro,  gladius,  repeti- 
tio  quaedamestejusdem,  non  numeraliodiversorum; 
Tdut  si  dicam,  Sol,  sol,  sol,  non  tres  soles  cfTece^ 
riD),  sed  de  imo  tolies  praedicavcrim.  Non  igitnr  si 
de  Patre,  FiKo  et  Spirilu  saiicto  tertio  prsedicatur 
De;is,  idcirco  trina  numeratio  nnmerum  facii*  > 
Videlicei  quia  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancti  una 
est  deitas,  quae  Triiiilatis  est  unil^s»  In  personanim 
ergoproprielate  sanctae  et  inseparabilis  Trinitalis, 
cnm  Pater  ad  Filinm,  Filhis  ad  Patrem,  et  Spiri- 
tus  sanctiis  ad  Palrem  Filinmque  refertur,  relative 
et  qHodammodo  separabiliter  dicilur  apnd  Graccos 
trias  Trinilaiis,  ut  si  quaeratur  ad  quid  dicitur  Tri- 
nrta$,  respondeaiur  personarum,  vel  ad  personas, 
qiiin  Palris  et  Filii  el  Spiritus  sancti,  ideoque  Tri-  G 
liKas  a  caiholicis  dicitur,  quod  fiat  tolum  iinum  ex 
qmbnsdain  tribus,  quasi  Tritmitas,  id  esl  ter  iinitas, 
et  non  irina  unilas,  coiistans tribus  quae  numcrantiir 
personis  unins  deitatis,  quae  nt  divistone  iia  plurali- 
lale  carel  ac  numero,  qiiia  ubi  nulla  est  diflerentia, 
nuna  est,  nt  Boeliiis  dicit,  omnino  pliiralitas.  quare 
nec  nnmenis,  igitnr  unilas  tantnm,  et  «nilas  in  se 
irina  esse  iion  potest.  Quapropter  catliolici  -et  veri 
inteq)rcles  semper  in  sancia  et  inseparabili  Trini- 
tale,ilind  tpk  terde  Graeca  in  Lallnam  Hnguam  in- 
terptf  lari  videnint,  quia  irina  repetilio  unius  Dei, 
m  dieiinr  Pater  et  Filins  ct  Spiritns  sanctus,  non 
facit  in  essencia  pluralitatemv  sed  unns  Deiis  toties 
P^MNialiier  ^oMificaittr.  A  noinero  autetn  qoo  nu- 
nemmiia^  4il jqil^  pbiralttatem  ostendimus,  sicut 
JjgWrjl|ft^l|pc^^  rptuxovxa  trir 

^auiii^feTtrliOR,  T^iiTop^x'^  lrr«ruialis  (licilur,  et  piu* 
r^  ^M  ^inAfia  ijikit  n-hm    u  -m^ 

'^'■■^*'Hr»*iiorttini  T(inif»i 

':  ■'-1        Sli;ir-i'i 


lendam  ttmbigiiitatem,  quae  apiid  eos  ex  quibusiiam 
illorum  lit  litteris,  ef  ad  inleUigeniiam  sermonpns 
atque  ad  pronuntiationem  dlstingueiidam,  plurimum 
valere  dieontnr,  non  intcltexerunt,  errasse  etalia  pro 
aliis,  ut  pro  visione  inontcm,  pro  fllio  porcum,  pro 
ter  irlna,  ei  bis  similia,  ei  inlerdum  singnlaria  pro 
pl«ralibu8,  ei  pbiraiia  pro  singularibus  traiistulisse. 
Poei  praedicta,  inveteralttm  antiquissimi  scriptoris 
venenum,  a  sanctis  pairibus,  et  in  Nioena  synodc^ 
et  in  aliis  catbolicis  conciliis  atqne  orihodoxis  scrip- 
turis  exsecratum  ac  praedamnatum  Golb^scaleaf 
eructat,  dicens : 

YII. 
I  Sicut  nnaroquamqne  ex  trinitate  personfinim, 
quisquis  est  catbolicus  credit  et  conliietur,  inte- 
grum,  plenum,  perfectiiro  penilns  Deiim,  sic  uni-> 
cuiqyepersonsesuampropriam  deitatem  integram^ 
plenam,  perfectamque  peniltis  inesse  credat,  et 
conflteatur,  el  asserat,  ac  pro  vlribus  collalis  et 
coiiferendis  dein.cepsdivinitiiscontradicentes  qubs- 
cunque  convincat.  In  hoc  enim  liquet  luce  clarius, 
€  qiiiii  patet  sole  splendidius,  qiiod  inest  cnicurque 
c  personsc  sua  propria  deitas,  atque  divinitas,  qui:| 
€  revera  nequaquam  assumpsit  humanitateui,  quod' 
c  absit,iil|o  modo  tota  Triiiila8,sed,sola  tantummo* 
c  do  Filii  deiias.  * 

XP  llinc  quisqne  cordalns  percipiat  quantam  sil 

arrognnlix  vitiuin,  quod  non  solum  Teri|^leit^,"sed 

nec  seipstiin  qiiem  praeoccupat  permjiiijjj^^^ps^fe' 

homincm.  UndeDominus  loqucns  a(i  i^oyseni  (^«j»<. 

XXI,  30),  inter  cxlera  |ussit  ut  all>uginem  habfens  jh' 

oculii  JioiJ  rjffml  p:iiit*i  Dco  sim,  r>rt:  acmiiit  ad  mJ- 

Tiisteriiiiu  ejiis.  Alhnginem  vcro  hiiUul  iir  pcnlo,  ul^ 

—  ^lCregoriiiS  {Pat^itjr.  pari^  J^  Cftp.   9),*   qu| 

i^  Jhcchi  videre  rjon  sitiitMr,  n'^^^'  nrn^g^nija 

la    &t?u  jiislili^     Cii^catur.    PiipilU    ii^nir|ue 

jl^a  yif^H,  albrjgJoL^n*  lolcmis  nrl*il  vickH  : 

(lcUc^i  &eTi&vs  hiJiiianae  crjgilaiionis,  si  Jsin!- 

pqccsito-^  iiUcUigll,  rogriKioiitnii  rmiiujis 

J^   iii-  Si    auluu)   ianaorein  sihl 

j^,^  tribnil»   «    luce   se  Eup»^rn.e 


•ioftl  de.i|iiitaid«ni4witMr,  etdeboe  A  S|»irilii  s^iaa :  mm  .Mparttur  uniM,  «m  ixMtai 


■i^fHiim  ameaUae  iMMBine  iKleii&§i  ri%e  |M>ieei, 
Mc€nU$^  inim  m  use  §apknit$,  luUi  fiMft  «iMl 
(fikmLh  ^U  »  Pauio  namqiie  superiue  onein  mk 
Itaaiiier  4di4Mm  divisir»  trioain  esse  iiiani  perBO* 
neliter  diems:  deiode  «t  teriptum  est  miI^  aMre« 
UW»  nttiiefie  «peeie  (Prev.  vit,  II),  qved  co* 
iJtottet  «iri  iiit<ir|ifeuintttr  de  baireei «  qnio  «on 
iniet  eonetiie^  pedibne  suis  qnin  de  peslimit 
nd  |i«ior&  iabaior^  t«i  ipsiiw  obliAuft,  nnieutf|«e 
499  pevMoa  in  eaocta  Trlniiate  propfiam  deiu» 
teiqs^lntegram,  {denam«  perfectaro,  ac  per  boc 
liea  deitateat  q«od  a  caiboJids  jure  damnatur,  pe- 
idM»  inease  credi  et  aaseri  atque  defendi  debere 
dieiu  De  quo  ait  aeeundom  Septuag inia  iransialio- 
neaa  isaias  propbeu  :  SiuUut  $iuUa  ioqmtur^  et  eor 
^UBwana  inteUkiU^et  cwnuuunat  immica  :  et  loquitut 
oABe^m  ntwt^m^  ad  disp#n/«ado«  amiNirs  eittn>jil#s, 
et.ooMKesaSlianies  inanes  faciat.  Gen^liaenim  ma- 
loimi  inlqua  eof  itaverunt  disperdere  bumiles  in 
sermoaibtte  inlqnis»  ec  dissipare  Terba  httmitinro  in 
Jadicie.  Mam  pit  sapientism  cogitaverunl,  et  boe 
eansiiiitm  maoeiiit,  vtdelicel  qood  contro  enm  re* 
(Aargnenaet  refiocens  ilinm  ad  Oorintbios  acripsil 
apostobis  Pottius  dieens  :  Gratia  Demini  noitri  Jun 
Gkmti^  at  ekafUa$  M,  «l  ewmmintMte  $aneli  5pt* 
fimsi  cwii  enmt^i  ssMs  {11  Cor^  xtti«  i5).  Hie  eba» 
ritas  Dei,  boc  est  Patris,  intelligenda  est,  de  quo 
dleit  Josnnes  apostdus  :  DeH$  ckarita$  e$t  (I  Joan. 
IV»  0)»  /n  kde  apparuit  ckarita$  Dei  in  nobh,  ifuaniam  ^ 


«H^snilttm  Fi/fttm-sti«m  mi$it  Deu$  in  muntkim^  ut 
m9amu$  per  e$tm  (/  Joan,  iv,  16).  Gratia  Dominl 
iiostri  Ji»ii  Cbrisii,  de  quo  ad  Hebraeos  dicii  Apo- 
Blolus,  C^roito  Dei  pro  omni^tts  §riisiat^ll  mertem  (ffe* 
kr^  iir  0).  G«>mmttoicaiio  sancti  Spirlitis,  sicoi  Au- 
ipxstiwia  diciu  inleiiigenda  est  c  qnoniam  ineadem 
«Mitatesobsiattiiae  et  mquaiitaie  cum  Paire  ei  Fiiio 
emisialit.  £ive  enim  sit  nttttas  amborum,  sive  san- 
ciitas,  aive  cbariias,  sivo  ideo  «nitas  quia  chariias, 
etcideo  cbarilas  quia  saoditaSt  acqnaqttam  mioor 
ofA  iiiis  ia  aliquo  ex  quibtts  proccdit»  sic  manens 
lili  proeedait  sic  procedens  ut  maiieai.  Proinde  io- 
Mis  dePatre  procedii,  ci  ioiusde  Fillo  :  ioius  tn 
I)Mre  maaet,  et  tottts  in  FUio.  Qnamobrem  naiura- 
Kberbanc  babel  cum  Paire  et  Filio  uniiatis  plenl- 
|udiiieiQ«  et  piaoiiudinia  uniiaiem,  irt  loiuni  Pairem 
|t||bqffii,:t9|tmqiie,Filiuin.4pseqde  loius  babeaiur  a 
J(mu  tliiiis>babeatttf  a.Fiiio  :  qui  ctiam  a  Paireet 
Uilie  «QHa^ier  lialtir,  Imo  et  >a  seipso  datur..  >  Et 
Jltit(^$inasiftti  teec  ApQOtoli  exponens  ^iuenliam  {lib. 
mMviimPt}  dioilu:  <  Nooite  apcrto  per  singula 
mnJAft^aJliHfHli^  iwsooas  jiicasft  disMaxit  IHioinma 
MSPla»!  tanlui^  .iHi.l^reonfta  jpeifedo  .Osieuduntuiv 
fWfflf  >#/iiai»ittditiiitn«nil«^  per^^sCiip^  Indicatdre 
&MJ?4M)f  ilft.RiH9a»tiriiHuasior(Dbire4i8]^iiilu&  omem 
iail0tM^)Mmiiiflidf6iartt.Ytvin^ctBnnisa8:/fsinna*- 


deiiast  Deus  es  Deo,  aon  duo  dii,  virUis  es  virtate, 
sed  una  virtust  lumon  de  iumiae,  veritas  de  vs» 
riiatCt  sed  unum  lumeii  et  «na  venus.  i  Ei  iien 
exponenasenteniiam  Aposloli  (lib.  iv,  po$t  swiltsai), 
Ownie  ex  ip$o^  et  per  tpi«m,  et  in  ip$o  (Aom.  xi,  36); 
c  Ex  tpso»  inqnil»  ex  Patre  esi  dicium»  ei  per  ipsnn 
per  Filiumt  ei  in  ipso  in  Spiriio  sancto,  est  BDiter 
coosummaiom.  luque  quod  ait  ei  ipso,  et  ia  ipso, 
qnia  ideniidem  btec  ipsa  esi  diviniUs  Patris,  qoa  et 
Fiiii  et  sancii  Spiritus,  ideo  cuncu  ex  ipso,  et  per 
ipsum,  ei  in  Ipso  sunl  facU  :  ipsi  TrlaiUii  ^78 
unitm  inenarrabiii  bonor  ei  gloria  in  saeouls  taoi- 
lorum.  Amen.  >  Et  Ambrosius  in  libro  tenio  dt 
Spiriiu  sancio :  c  Manet,  inquit,  cum  Patre  et  Filio 
B  ei  Spiriiu  sancio.  Unde  ei  Apostolus  cum  gnlii 
Jesu  Ghristi,  ei  cbariuie  Deit  commnnicalionas 
Spirltus  ssncU  copnlavit,  dicens  :  Gratia  Dmn 
no$tri  Je$u  C/irisli,  et  charitae  Dei  et  commnmceiie 
Spiritue  $aneti  cum  vobi$  omnibu$  {If  Cor,  xin,  13).  > 
Adveriimus  igiiur  quod  Pater  et  Filius  et  Spiritot 
sancius  in  iino  eodemque  templo  per  natur»  cji»- 
dem  maneani  uniutein.  Si  enim,  ut  Gotbesalein 
dicitt  et  iides  caiiiolica  coniradicit,  unicuiqnc  pe^ 
sonae  propria  et  specialis  inest  deius,  ei  noa  uoiui 
deiUiis,  qua^  coromunis  est  simui  irlbus  pertooii, 
esi  TriniUSt  ires  sunt  deiutest  siciit  ires  sont  pe^ 
sonae,  qulbus  singulis  inest  specialis  proprieus.  Pro- 
prium  enim  est  Patris  qui  a  nullo  est,  oi  Patertii; 
proprium  esiFilii  qni  de  subsiantia  Patris  genitos 
est,  oi  Fitios  sit;  proprium  esi  Spiriius  sancti,  qn 


ex  Palre  Filioque  procedit,  ut  amborum  Pa*^rUsci- 

licet  ei  Filii  Spiriius  sii ;  ei  si  ires,  quod  absit,  sijnt 

INropria^  personarum  deiUUs,  ui  oniouique  penoaa 

sli  propria,  Id  esi  specialis  deius,  tres  dii  eruai,  et 

Jam  non  crii  inseparabilis  Trinius,  quoniam  seps- 

rabiliSt  imo  separau  esi  deius,  qum  Trtnltatis  cst 

ttttiUSt  ei  qua  esi  inseparabilis  Triniias,  Et  dicent : 

VIII. 

A-  t  Superest  ui  illi  qui  soni  grammatici,  si  so- 

c  luni  esse  simul  et  bxreiici,  non  pracsumsDt  Itieri 

c  in  ^kxlesia  veracis  Dei,  veriiaiis  Dei,  veri  W, 

c  quod  TpfGf&rtiitt  id  esi  taina  deitas,  nlla  rslioiie 

c  phiraiis  eiisiai  numeri,  cum  sit  ui  claret  utiqse 

l>  c  singuUris,  velut  noverant  universi  qui  vd  medio- 

»  c  criier  artis  grammaticae  sunt  peritl.  > 

XP.  Oblilustvel  poiius  propter  arrogantlam  videre 
non  vatens  rudimenta  artis  grammaiictet  i<l  ^  ^' 
nati  doctrinaro,  qoam  sicut  alphabetum  initia  ride- 
lieet  elemeniorum  in  scliobi  discunl  pucruli,  ubi 
scriptuni  est,  eodem  Donalo  docenie :  Sunt  slitno- 
mina  sono  singularia,  iniellectu  pluralia,  ot  gcns, 
popiihis,  0mcio,  plebs,  niultiindo,  sicut  et  qiisdao» 
sonfnemlna  mobilia  ci  adjcciiva,  sonowmicri 
tilnjefalaris,  imelleclu  in  sepiQraiiiaAieih  bslicjniA,et 
ff^ritineiA  IsinsfutarisTiffmerfr  ftiis  noiiiimbu^  «pluniil*^ 


fe*e«cii.  trffwfti  mon^r,  1«  quWtis  ©imiibiis  W»  A  qw*»* 

DommilH»,  et  iid|€«llv!s  In  se  i^liirt«Uilem  haben-     iNe  ««  •»  !••* 

iHnis,  qModtromodo  qngedtm  ploniHUf  demonstw- 

Uir.  Ntm  enm  dieimos  hora  lertb,'  hottrnm  mnlti- 

plieMio  deslgnttnr  :  c«m  dicimiis  Irina  Tepetftio, 

phmlitttem  rcpelilionis  ostcndlraas :  com  dicimns 

trima  Jiifenca,  annonitn  in  et  pluraliuiem  signa- 

ims :  CHm  dicimns  irigama  mnlier,  plarcs  eam  ha- 

boisscviros  manif^estamns.  InTCnilnr  qnoqne  dfciom 

ab  AogttStino  in  libris  de  Trinilalc,  Irinlias  annlomm, 

irinitts  pcrsonarum,  irinitas  In  menie  hominis, 

vbi  aJ  imtginem  Dci  factus  cst.  Cnde  ni  pnlamus 

479  non  inconvenicnler  cliam  dici  potest  trina 

Trinilas.  Sed  cum  incofivenienlcr  a  Golliescalco  di- 

cilnr  irina  deiias,  pUiraliias  et  nomenis,  quae  ui 


Namwcfoei 

imveroipM.  >  Hittena*» 

tm  Culhoif  ■irim»  «"■  ^^tim  rrr^  •  '"-^i 

iii^iS  WMTriaiUtiMiMrlaiaiaiarieesLiwiuiiUi^ft 

Hoindina  til  tteelft TriMlte :  tiee#tm  ee   '""  ' 

leritetitriiit^deitet.aiiit  irineeiiriBiiet  i 

Itria  Mminaeieri,ei  inieiitci».plwftlit..Deilet  ( 

qiie  Ptirae  Deait  dicimiie,  Fiiiani 

flpiril— I  Binninm  DeMB  dicimet^ei  i 

•ingilerlt  eti  ettaMrit  el  ei|eeii 

liceilieMle»  non  lecipil :  ifMNiiem  eeneiaiU»  ^ 

{otepenMltt  in  penomtimeUifiuireidiciliirTriMiee 

ei  ifl  tobtUDtitt  esteniia»  nelert*  diiritiieie.  deiieie^ 

imeUisiuir  el  Acitv  nuilat,  qiiie  deiltt  TriniUlie 


ciinr  irina  aeiiais,  piuraiu^  c*  ..«u.^.m.,  m^-  -  •.  egi  iifiiUt,iil  omiM»  dectoiet  ctllmlici,  sedei 
(ficll  Boeiins  Hunl  ex  diirerenlit ,  illi  nalune  simplici  "  jj^  j^  p„g|^  11^^  4e  TrieileU  iii 

didl:fDU^ 


etindivisibili,  qn»  nec  in  pcrsonis  hal»cl  quamcun 
qoe  aiiTcr^nliam,  quod  est  dicere  ncfas  imponilur, 
c!  in  boc  mobili  ct  adjeclivo  nomiue  quod  esl  trinaf 
et  in  fixo  nominc  cui  adjiciUir,  qiiod  cst  Tnnffai, 
cenlinelur  plurnlitas,  qitam  in  se  non  recipit  dcit.is. 
Qna  de  re  trina  deilas  a  niitlo  catbolico  inlellecUt 
Tei  credi  aut  dici  debere  dicia  esl ,  nt  Boelins  in 
libro  ad  Joaonem  dicit :  c  Si  igilur  interrogcm ,  an 
quidicitur  Paier  substantia  sit,  respondeiur  csse 
lubstantia.  Quml  si  quaeram  an  Filius  subsUntia  sil, 
idem  diciiur.  Spiritum  quoque  sanctum  sub&Untiam 
esse  nemo  dubitavcrit.  Ei  cnm  rursos  coiilgo  Pa- 
treffl,  Filiuro,  Spiritum  tanclum «  non  plures,  sed 


pluttliits,  qnero  nea  WMMn»,  iglMv 
Muiee  itMiim.  Ntm  qeod  leHieiepeiiliir  Deut,  e«M 
itier  el  Fiiins  ei  Spiffilae  taaeMe  MieeepeMr»  Iree 
nMUtee  noo  fteliiiil  pieieiileiero.MMieri  in  ee  qaed 
iptm  tent,  >  id  eti  ie  eate»lit,  ?idelicei  deiuit« 
IMediiilDeeted  MoyetM :  £fe  «imi  ^  twe*  el» 
ditM /ilttt /•Mtl ;  fint  Mi  mtM«  me  ed  vet  (£Mrf.  la; 
U).  Regnlt  iglMr  fldei^teeoQdMB  mieloriuUMteeiM 
Seriptar»,  in  qee  legiMr  Smietmn  Sa^Mm^,  8ttmm 
IhmimtB  Bem  Mahioik  {I$a.  n,  ^>;  el,  Memikm 
nm  Dam,  Deu*  maar,  btwedtcat  nm  Dam^ai  meimm 
enm  emwm  /inrt  term  (Pte/.  hvn.  8);  el,  £«  f|Me  tl 


una  occurnt  esse  subsuniia.  Una  igiiur  subsuntia  q  ^  f^^^  ^  ln  ^  cnni amnU^  ifm  f^ria.(Mmn^  M« 


trium,  ncc  separari  ullo  modo  aut  disjiingi  potest« 
nec  velut  partibus  in  unum  coi\jiincta  est,  sed  est 
una  simpliciler.  Quaecunque  igitur  de  divina  sub- 
slaniia  pncdicantur,  ea  tribus  oportct  esse  comuiu- 
na.  Si  dicimus  Palcr  Deus  esl,  Filius  Deus  est, 
Spirilus  sanctus  Dcus  cst»  Patcr,  Filius  ac  Spiritus 
Mnctus  uniis  Deus.  Si  igitur  corum  una  deitas,  una 
substantia  est.  •  Ct  in  libro  de  Trinitatc :  <  Quod 
tertio  repetitur  Deus  cum  Pater  el  Filius  el  Spiritus 
sanctus  nuncupatur,  trcs  uniiartes  non  faciunt  piiira- 
liiaiem  in  eo  quod  ipsa;  sunt,  id  est  in  deiUU,  qua^ 
naiura  et  essentia  est,  qu»  ab  eo  qood  est  csm 
esseniia  dicU  est.  i  Non  igitur,  inquit  ijdero  Boetiu^ 
(lib.de  Trinilate^  antejned.)^  c  si  de  Patre  ac  Filio  et 
Spiritu  sancto  lerlio  prjedicatur  Deus.  idclrco  trins^  |^ 
praedicatio  nomeruro  facit.  Hoc  enim  iUis  nt  dictam 
esl  imminct,  qui  inier  eos  disUntiam  facieni  qieri*  ,  ' 
torum :  catbolicis  vero  iu  indifiereetit  contlatuea-i 
iii)us,  jpsamque  forxnam  ui  est  este  poneiiiibutt 
iieque  aliud  esse  quaro  est  jp§uro  qiiod  ett  opintn-  . 
tibust  recte  repetitio  de  eqdem  qutm  eniUBeri^ 
diversi  Tidcturcsset  cum  dicitnr  J^t>  Pttef»  Deue 
FiJius,  tktis  Spiritut  saoetut :  atque  baB&.TwHet 
up«i8  Pefij^^^iii  cnsi^>  raucip  ^|que  gMw»  «IH« 
«¥*H*»  ^tet.fcoi.,aot,.sqi .  Mu&.toL  9t^4  tecAiT 


Z%)f  c»thoiiee  dictuir  :  Benediet^  $it  wncu  Trinim^ 
«l^e  titdsriM  imiM  :  coji/iu^tmer  el ,  ifma  feeii 
nutiecum  miierieefimm  umm.  Sed  non  tlciH  ceUMH 
liee  dieiUir,  benedicu  tittancU  Triniut»  videiieei 
pertontruM»  ftU|«e  indivlst  naiut,  qns  ielelliflMr 
deiut,  qMS  Triieuiit  etl  eniue»  nee  peieti  iu^  «I 
Gelheeealeue  dMqpii,  ettheiiee  diei  uine  deilte*  ifMt 
ui  AflgntliMit  tieei  pneMltumit  dleit,  TriiiiUiit  etl' 
uiiitte,  de.qtta  dieiiAMhretiee  i  <  T«  TrinMelie  uni^^ 
Utterhem  polenur  qiii  itgitr;  1  elAlhenetiMin  libt» 
texUdeFide :  c  Oent,.  iMioii,  Ptier^  Deue  ei  Fiiiae»' 
Deoe  el  Spiritet  Moeles.  Videt  Triniuiie  iadieioM 
inlrihoseeBepeneoit^el  uet  htt  ytrttoet  oMti* 
unium  eete.diteffeus :  Atod»  nee  «niut  poMM. 


ooMioetfeiiMit.  >  Heo,«lAogotiimMi«eH/t 
heiMi  Jioo  peieipii^  Oiee.  «MhMaioM^^rid 
irgie^qoia  tieoi  MiiiMrie  divWiMt  hMpltolii  ^ 
MOtf  tellNei.qoeaoer  jette.MiuiiiiiilaM  ipMie^ii 
eai  .cooi  qiiitqne  etre9MM'4|aod24uheu  ein  tite  hiA 
here,  eoi  tihi  pff0«  Metiiw  eoto  dMOM  bempaMlv  tttl 
gnad  mm  hthM .haheieiteemMiiiti^eai^i^Klood 
hehei  >«NitiriiMriur4m|MMerit'itlhrihriMn^>tffl^ 
10  Mte  MtiiitttirvidllMoti»lb'*i^tle<diMii>«a  pHerfihlit 
iJeMdriniihMti*pt»limioe 


m  IHNSIMm  HlfailRSiS  ARCHIfiPISCOH  54V 

illiii».«l^tt{#  4i08)t,«t  omilHiin  nmns  sno  «euur  A  «  Wo«  «niiaiem  delwis  iimier,  ndo  ^lureUler/in 

TrinitMe  ooofteuiire  ftciamiift.  »  Et  ilem  J  •  Ideo  unus 


kieotiporttbiles  compulni,  et  nemlnemftibi  in  scientia 
94plii^biilem  putm,  et  non  sottm  Rensom  sd  Scri« 
^uraft,  eed  Son>iiiraft  od  simm  aenftiim  infleciere 
ourat :  qim  qoio  malo  voto  legii,  veritaiem  in  eia 
Tidere  non  vaiei.  EvctunjAt  emm  eum^  fticot  ftCriptum 
eftt>  meliim  ejut  {Sap.  i,  il).  Quomamin  tMiwokm 
atmmam  non  introibit  •apieniia  {Sap*  i,  4) :  et,  Spi- 
rtCttl  Mncliift «  qiiQ  ipsaB  SeripliiraR  suni  ]ns|>iraia^, 
(ii9$ipliw  efn^ii  fiHum  ,  et  aufert  u  c  cogOatio^ 
r^bu$  qum  itml  tine  inteliectu  {Sap.  i*  5).  Re- 
<}ineftcit  enim  super  Immilem  ei  qnietiim ,  et  nt 
ftonotas  dieii  Gregoriti$,4fnain  non  inyenit  liomiiem- 
481^  wrilaft  fogti  mentem.  De  quo  el  ejns  ftimitibns 
liem  bealtis  dicit-Gregurioft  {lib.  viii  Morai.,  e.  9) : 


esi  Denft,  quia  uniia  est  deitas,  sicut  per  slngiilas 
perftonas  scripium  esi.  El  quia  nullas  Densnisi  udus, 
vel  hoc,  Audi,  Itrael^  Dominut  Deu$  luut  Den$  uim 
ett  {Deut.  VI,  4).  »  Et  iiem  :  i  Memenio  unilun  no- 
roen  divioitaiis  essesinguiis  personis;  >  qoodin  eo- 
dem  libro  Scripiiirarum  aucioriiate  confiroMii,  et 
post  ilia  tesiimoiiia  dicii :  i  Vidos  iii  liis  personis 
unitum  esse  noinen  Trinitalis  in  natura. »  Et  iieni 
posiplura  Scripturariim  testimonia  :  i  Tides  persin- 
gulas  signrncaiiones.  videlicet  personas,  uuiluni  no- 
meii  deiiatis  ter  indicalum?  >  Et  post  aliqoanta: 
<  Scripluin  4S2  est,  ^itiUM  baptizate  omnet  genta 
in  nomine,  el  stc  proseculus  est,  Patrit  et  FUn  a 


€  Hseretici  in  inqiiisitioniims  snis  non  veritatem  co- ^  Spiritnt  tancti  {Matth.  xxviii,  19).  Unde  inbisper- 


nantor  assequi ,  sed  vlclores  videri :  oumqiie  foris 
Qotendi  ftapientesoppettmi ,  inui»per  stultitiam  ela* 
tioitlft  sum  vincuiis  iigantor.  Unde  fit  ut  contentio- 
iwm  certamina  exqnirant,  et  de  Deo,  qui  pax  nostra 
eai,  loff4ti  pseiHee  neftciant «  atqoe  ex  pacis  negotio 
rixa!  iiivenlorae  (iairt.  Qiiiboft  Iwne  per  Pauiom  dici* 
tur:  Si  quit  autem  videtMf  coniemiotut  ette^  not  l«* 
lem  comnefmdinem  non  habemut ,  neque  Ecete^  Dm 
(I  Cor.  n ,  461.  >  Propterea  non  esi  mlrmn  si  oom 
Pliarisseo  de  iemplo  Domini,  id  esi  oancta  Ecclesia> 
jnste  *e}eclu$  habetnr  tnjnsloft,  in  quo  pliires  ftoa 
pfova  oonverftaiione  alque  docirina  injnstificatis  dio 
manftii  pemidose  iolquoB,  ei  adlinct  sicot  saneias 
HHariiis  de  Osio  dieil,  idcirco  est  reservatuft,  ne  ju- 
diiHo  bomano  IgnoraretHr  qnaUs  anie  visiftsel. 

Contra  cnjirs  monifera  venena,quibusexspuiiquod 
vnicqique  personse  sna  propria,  integra,  plena,  perf^ 
ctaqiie  sitdeitas,  ei  sola  tantummodoFiliideltas  hnma* 
itUaiem  assiimpserii,  sanctns  Alhanastosdicit  Incapile 
liliri  primi  de  TriniUie :  <  Tii  unus  Deus  Pater,  et  uni- 
gonttuft  DdFilias»  DensSpirilus  saneias,  qni  uiiam 
dettotem  n6bisdeclarasti,etsaGroftanci»  solinsdtvini-» 
laiis  indi  visam  gloriom  revelasti,  eiperfE^tam  gloriam 
TrNiiiatis  Mam  sempiienMffl  plenltadinm  demon8tr»r 
sU»  Ideo  oplimum  doit,  oi  toa  veritas  pateftM^ia  cla* 
leseerei ,  el  baereiiooyom  deiecta  eflBciias  innoiesco- 
EDl^ :».Bft  hoe  catlioliee  per  totnm^ibri-corpos  eon'- 
texe«s«ad'lociim  dkit^'imiiei»eflfni|e  >3riiitiolift)»' 
c>Unde  quamviftinlioc  looooopieseftittiftignifiGaiiones ' 


sonis  per  oinnia  in  deilaie  divinilalis  onitum  nomeh 
esi,  el  per  ipsa  nomina  Triiiiiaiis  tniUum  personi! 
dislinclde  suiit.  >  Et  posl  pauca  :  <  Ut  in  baplismo 
uniliim  divinitatis  nomen  prius  confltearis,  ul  re- 
inissani  peccatorum  in  his  personis  consequi  merea- 
ris.  >  Ei  item  :  <  Yides  qnia  in  deitaie  et  In  subsian* 
tin  plenitudinis  per  omnia  unum  sunt,  et  In  noroini- 

.  bus  pcrsonarum  ires  sunt.  >  ti  in  seciindo  libro  (fe 
propriis  personis,  ei  de  unitonomiiie  divinilalis,  |{ih 
gabo  Pairem  meum^  et  atium  paractetum  dabii  roln$ 
{Joan.  XIV,  16).  <  Scilo  aliiimabalio,  sivealterum  ab 
allero  inpersona  laiitnm  diflerre,  et  non  in  unilaple- 
niiudine  divinitalis  usiac.  Nam  si  secnndttm  nomina 
singula  personarum  alter  in  altero  sine  dnbio  (itd 

C  potest ,  nunqnid  sic  et  iu  untia  deitaie  alter  Dens 
potcst  peniuntiari  Pater,  qiiasi  sit  Sn  natura  diver- 
sus  a  Pilio,  ei  aller  Dens  potest  dici  Filios  a  Patre, 
qiiasi  sit  in  deilate  alter,  et  alius  Dens  potest  profi- 
leri  Spirittis  sanctus ,  quasi  sit  in  snbslantla  discre- 
panle  a  Paire  et  Filio?  alisit :  duin  unitum  nomen 
sii  in  eis  in  una  vera  natura ,  ac  per  hoc  nnus  vero^ 
est  Deiis.  >  Et  post  pauca :  <  Sane  deitas  eonini  om 
sH  uniia ,  aher  bic  Deus  ab  illo  alio  Deo  verboientts 
dici  non  potest,  qoia  unitnm  nomen  esr,  el  in  pleni- 
tudine  divinitotis,  et  ideo  nnus  esi  Deuo.  >  El  item  r 
«  Prteierea  «bi  nuHus  nee  namenfs,  sed^nee  aliqrta 
diffierentia  in  onita  ptenitudine  #eitat^  Patrifc  ^  rilii 
ei  Spiriius  sancti  inv«initur,*donl  mAisMn^fttterius 
nomine  distincte  in*  divinitale  es>litmen  oniter csnii- 


dletie ,  mmen  ad  unitaam  dlvMtaienrTriniuiis  evW^  neilir.  Imerrogatto.  Pande  iiaqiie  mihi  qudmbdofres 


d«ilftu'ft.ftnni.appn>ba4fte;  i  Eipost  «Kqiiatito':  <  An^ 
igiwras^inquit^  qnio  Paler.amis  Deus  esi,  elFilitto 
imas  Dens  oftif  ei^  Sipiriifis  sancuis  uAtis  Dous  eftrf ' 
Nomieaniiftteisiest,  dom  onfUim  nomen^eftt  hi  m^ 
um  usittir  Sic ei'  unus  SpSrinift*  ost  i  quia-^uniu'  esv 
^asdem-dehos.  Nom  sitii  per  stngtilomomlna  per^ 
soMifum  uAiiiMsiKmien  spipitoeiOrdesignaMi^.nm^ 
qiti4t  iKts^ftplit-itas^di^re  oporteif^abBit.  Qood  oi  hoe 
DOtoenvl  dioik  lale  cvat^iil  et*hoe^  eonfesalone  de-tt 


unum  sont,  mitntiiim  ires  sont.  Betpon^&.  Aemento' 
qvia  l^r  et  Fflius  et  Spitttus  saneiob  'tm  uovrf 
soiti',  c^i  Ui  nsfiora  Trinitotis^^conslBUmti  Ideo  tres 
uMfm  sant,»«iv#  anonr  iresl  l-merrogatier:  Nmrnioi 
diviea>est  hoec  Ti%iitas,<an  IndrHI»  «dt;  dfeiid  otibl. 
JleftpoMiio;nane<d}vi8a^e^  in^noiniiitlmk  mntoniTe^' 
Mmarum;  In  deitaie  «otetn  iddirii^ii  est.  Tnteirdgatki 
Edieitomihf quomodo hnterpretdtur tinius.  He$f»n' 
aio.  fleBcis  huia  «un»  ent  Poirls  f4  FSHi 'Ofr  Splrin» 


tiufo  difiniUtts.  iMerro^aUo.  Qiikl.cftt  tina  Ti4mMf  Jt  •liNeaitMi  ^MtfM  4»  flMptorifr,  Mii  MiMMeiM^ 


A«ipof»fo.  Uiique  qnia,  HRa  eftt  In  i|i$a  Triniuiie  ple^ 
Biuido  diYioltails  *  ita  et  «itilatift  uatttre  nomen  «niiBr 
)R  Tnnttaie  consistere  decbntar,  et  in  ipsa  TrinHa» 
srqne  per  siiiguia  DQAiina  persoHaniQi  perfecte  de» 
oionsiratur.  » 

E( sanclus  Hilarius  in  Gommento  Matttoi  {carume 
i6) :  t  Duo  auiem  sunl  in  lecto  eamdem  passionis  Do- 
niBicx  requiem  praedieantes,  elrca  qnam  et  hxreiico^ 
mra  et  eaiiioiicoram  eadem  atque  una  conliBSsio  est. 
Sedquiaunitatem  Patriset  Fiiii,etcommtmemeoriun 
liieoieiam,  quam  deitatem  nnncnpamus ,  calholico- 
nim  Teritas  praedicabit,  et  eamdem  rursum  plurimia 
483  cofttuinciHs  bacreticonmi  falsitas  impug nal»it, 
idctrco  ex  duol)tts  iu  leeto  aiiis  reiiaquitur  et  alius 


qnaBie^,  sed  ftiioioritotem  DemtHiBaWaMrt^i  Glirliia» 
dieii  ascensims  «l.cceioa;  ad  ^aposiolot  'kiqtteittj 
qniiwB  -pnvdieat  «t  iwgister  ei*Domiiriis:  !9emn  aie 
BCMTit de  .natiira  sua  dlicere; quomodo  ipseqiii  Hekis 
eai.  Nohis  auiem  suAiciat  *scii^  4e  -T^initaie  qtmli 
Dorainos  esponere<di|^atus  est.  Qiiid  «rfo  ^ilefi  M 
apostolos?  /re«  b^M^  omnH  gemBsitt  mMm 
Patm  et  FHn  et  SpMius  sancii  iMaUh.xxm^  if)\: 
Tria  nomiiia  aiidio,  et  unnm  dicittir  nomen.  Noi4 
enim  diiil  in  nominibns,  sed  in  nomimff.  Tria  tioilfliUK 
dieii,  el  quomodo  nnmn  ponit,  in  nommePdtris  ^ 
Filii  el  Spirims  sanctl?  Nomen  PatriB^el  FHfi  ee 
SpiriHisBancti  anom  est,  sed  Trmitalis  esi  4M^ 
men.  Quod  dieltnr  tn  nomine  Patris  Dei,  iA'  nomine 


sasnmitur»  quia  lidem  confessioois  ulriusqtie  in  uno  B  Filil  Dei,  In  nomltie  Spiritus  sancti  Dei,   Pateret 


aasttmendoetaliorelinquendodiYini  arbltni  iudicliim 
fomproiftabii.  »  Et  Ambrosnis  in  priino  libro  de  Flde 
(iib.  I,  c.  1):  c  Scriplttm  est,  Audi  Israei^  Daminu* 
DeuM  tuui  DeuM  umu  eU  {Deut,  vi,  4).  Deus  enim 
el  Dominqs  nomen  roagniAceiitiaD,  noiiieH  est  po* 
testatis,  sicot  ipse  dicit»:  Doniittus  Deus  noinen  est 
mihi :  et  sicui  alibi  proplieia  assertl,  l^omtni»  Deu$ 
mnpoieni  nomen  e$t  ei  (Exod.  xv,  5).  Dominus  ergo 
ei  Deos,  vel  qciod  domtnetor  omnibiis,  vei  qiiod  spe- 
ctetomaia,  et  timeatar  a  cunctis.  Si  ergounus  Deos^ 
uttHm  nomen,  una  potesfas,  una  est  Trinitas.  Deu^- 
que  dieil:  Ite  bapti%ante$  in  nomine  Patrie  et  FHii  et 
SfnrOus  $amcti{Maith.  xxviii,  19).  In  nomine  ulique, 
noit  in  nominibns.  Ipse  eitam  dicit,  E^o  et  Paier 


Filhis  et  Spirilus  sancius  aiiom  nomen  est  <liTinitaiiS; 
Sed  requiris  a  me  qoomodo  ano  nomine  trea  app^: 
lantiir»  nescio,  el  itbere  roe  nescire  proAlaor  qood 
Glirisius  noinit  indieare.  Hoc  soluin  oeio,  qoia  et*  Hi 
boc  som  Ciirtsiiantts,  quia  unnm  Deom  in  Triniiate 
connteor.  St  autetn  disero,  unam  persoaam  esse^ 
Pairts  et  Filii  et  Spiritus  sanctl,  SabelUanus  appeUiH 
ber,  et  incipio  non  esae  Ghristianas,  sed  Mitmhi 
Qttia  Judaeas  uaum  Deom  dietl,  ei  qnia  Patnem  nescK 
et  Fitium  el  Spiritum  aancium»<  propitrea.mysieriooa 
non  tonet  Trinitatia.  Ergo  si  oic  dioimus  umim  Demn. 
ut  Pairem  elFHium  ei  Spiritam  saactiim  exehidamita 
a  mysterio  Trinilaiis,  iodmi'  elBcimun  «Ego  libercK 
dieo,  iion  ex  me  sed  seotentia  Salvaloris^  seandalom 


«KKm  iirmas  (Joan.  x,  SO).  Unum  dixit,  ne  Aat  drscre*  ^  «piod  in  animo  nascitm^  auditoris,  qaomodo  tres  unoiii 


lio  poiestatis  :-Mmirs  addidil,  ut  Patrcm  Filiuinque 
cogno^as,  quod  perfeetos  Pater  perfcctum  Filhim 
geimisse  credotur,  ei  Pater  ac  FiKus  unum  smi,  non 
personanntt  confosione,  sed  unitale  natarse.  >  Ei 
iiem  (cap,  ^) :  <  Unnm  ergo  Deum,  non  daos  aut  ires 
Deos  diclmas,  nt  impia  Arianorum  hseresis  dum  cri* 
minatu^incorrll.  Tres  enim  Deos  dicit,  qui  divinlia- 
tem  separat  Trlnltatis.  >  Et  Aagustkios  in  libro  «m* 
tra  qaioquo  haereses  :  <  Dic ,  doctor  roeas,  sancte 
Paule,  doce-  divini  jarisperite,  sponsl  amice.  Bomo 
isie  modo  Tenlt,  muadom  Bobvertit,  et  Adei  itoifatem 
seindit,  T^hiiiatem  dividH.  i  Et  iiem  post  aHqaaotat 
«  Disimu»  de  Patre  ei  Ftiio  quod  potuimus,  et  qum^ 
tnm  poiuimue,  sl  tamen  allquNl  digne  pomlmus,  de 
Spiritu  sanolo  tacoimas,  sed  oon  eum  separwimus. 
Qttidquid  enim  de  Patre  et  Filio  dixknas,  eilaffl  de 
^iritu  sanctodiximus.  Eslenim  in  iMiaet4»im  iMie 
aqaaUs,*uaus  non  minor  auc  tertias  Deoo.  Qoid 
adlioe  dltam  foiigatiig?  Qut  Spiritom  sanctiima-PjH 
treeiFilie,  »ieriiitate«  et  substaniia,  vel  comm»* 
nione  s^rat,  et  quiinegai^spirilnitioesie  J^i^0t 
FUii,  p^Q6i  esi,  spiPliu.*i»aa«do,H«OCMU^i,&PWJMt. 
saocu>^dQ(^.enim  •Oeus" iki^ r^P\^%ii\w^\im 


siAt,  qooniQdo  Paler  ei  Filius  ft  Splritus  sancfiuq 
non  dividantur  In  diviiiilaie,  sed  in  fMsrsenarum  qua* 
liiale.  Quandocunqoe  personas  appeftio,  rogo  vos  non 
me  reputetis  persoaas  bominum  dicere.  Ego  persot 
nas  itt  Patie  et  Filio  ei  Spiriio  sancto  non  dico  qaasi 
pmonas  hominum.  Patris  personam  dioo^  quia  Pa^ 
ler  est,  ei  Fiiii  quia  FiUus  est^  et<  Spii^tus  sancM 
quia  Spiritaa  sanetus  esU  Noa  esl  Paler  Filiusj  nO^ 
Filias  Paier,nee  Spiriuis  sancios  Paier  aut  Fiiiaa» 
Dividuniarenim  proprieiaHbus^  sed« natara  soelao* 
tar.  >  Item  in  atto  .sermoAe.de  Fido  eontra  kriomm 
ei  SabeUkkflOS  <  <  Nociesi  prorsus  aliquia  in  Trinitsaot 
gradtt»,  nihil  quod  .inteias  -speclattusivo^diei^pofieas  t 
ita  lota  deitasaua  perfectione  •mqaaiiS'aat»tri;«et-» 
*  cepti»  voeabolis.qucv^prieftaiempORSOoama  indiH^ 
eanty  qnidqiMd  de  ufla.^persoaa:<4ioimn  dei^tnbiH 
digoissiase  poesit'  inteliigj;:>  atqnem 
AriHra  unam  eamdemqae  dicftBMiajTiaaikiiia 
sui>staniiaro,  «i  iiiaam.ao,  tffibw»  .peiaoniaMfataRiur 
Dieum: :  -itat<impiataMi.iS|abeiltiu  docliaatitea^i  troa 
poRipnas..ieapiiis^  SHi)  :|ir{|>riai«te  i^jMagaimaaj^ 
imttiilititwofaii^i^^w  lifi^miFiAiMBa^iipsamtfipiaiMft 
Hifil  tiaiMip  Mh.aic»Aiap{'^iid'miaiff«|»rt^ 


KftvlkluA  A:*tiAI^;m^l»m 


VMi  ^nllAM»,Ht,iMiUia^^r4A  i 


^«■AiwlMift  Mi  J  (Nme»(  Anlmi 


9Si  HINCMAHI  miEMENSlS  AROIIISPlSCaM  m 

i^  iHHi  inesl.ut  «nen^ai  isdem  ineAtitur,  unieHiqtie  A  ^<7«  angelns  Ihmim  in  fommt  miif  e$i  tdb  Joupk 

DaM^  nt  tmeat  redpere  Menm 


peraome  su»  propria,  id  esi  speeialis,  deitaa  atque 
dlvinitas  :  aed  est  una  eademque  trium  simul  perso- 
naruin  deitas  alque  substantia,  qua  omnes  tres  simut 
personae  unos  verus  perfectusque  est  Deus  ex  plejii- 
tndine  unius  ejusdeinqne  divinitatls»  qua  nibil  niliins 
in  singulis,  niliil  ainptiiis  inleltigitnr  esse  in  tribus. 
Et  hinc  individna  alqiie  inseparabllis  sanoU  Trinltas 
dlcitur.  Sicut  Leo  de  Urbe  orbis  capite  non  solum 
conlra  eum,  sed  et  per  totum  mondnm  contra  omnes 
haereticos,  dulcisono  rogitu  intonat,  ad  Tnribiiim 
Astnricensem  Episcopuin  scribens  (evisi,  4,  c.  i): 
€  Quia  unitatem  in  Triiuidve  non  eadein  persona, 
aedeadem  unplet  esacntia.  » Et  Angustinus  exponens 
Anihrosium  dicentem,  Tn  TrinUaih  unitM.  i  Divini- 


aicen»  Uti :  FHi 
uxorem  tuam ;  quod  enim  ex  ea  naeeetur^  de  Spiritt 
tancto  e»t  (Matth,  i,  18).  Ei  licei  sapientiaSalomoiits 
in  Proverbiis  de  cofpore  Balvatoris  dicerel,  Septen- 
tkt  mdilieatrit  $rbi  domum  {Proe,  ix,  i) ,  et  hic  pro- 
ftietur  oiiigemtuni  creatorem  corporis  sui,  liic  lamen 
ingelus  cx  Spirltu  saiicto  iitod  esse  dixit ,  et  tie 
omnis  Chrislianus  cum  insiruUur  credit,  NeqQeeaim 
Scrtplura  cirea  Trinitaiem  discrepat ,  unam  eam- 
deroqne  operatloncin  cjos  factam  iibique  decens. 
Deniqiie  Deum  pariiura  beala  Virgo  Maria,  ciim 
Gabrielem  audissei  dicentem ,  Ecce  in  utero  kabebis, 
ei  paries  fitium,  et  vocabie  wmen  ejut  Jesum,  et  ee- 
tem,  et  cuin  interrogasset,  Quomodo  erit  istud  quia 


taiem,  inquit,  vel  si  expresstus  dici  polest  deitatem,  B  ^rum  non  novi  {Luc.  i,  31)?  statiin  docetor  fbea 


qwB  Trioilatis  est  unitas.  »  Atbanasius  exponens* 
quid  interpretur  unttas  dicit,  quia  una  est  Patris  ei 
Filii  ei  Spiriius  sancti  divinilas,  ac  por  hoc  non  so- 
ta  489  untummodo  Filii  deitas,  ut  Gotliesc^ilciis 
dicit,  sed  sola  Fiiii  persona  assumpsit  liumaniutein, 
iiC  beatns  Augustlniis  in  sopradicto  serinone  de  ttde 
eonira  Sabeliianos  et  Arianos  dicii :  t  QiianiTls, 
inquiens,  proprie  persona  Fllii,  id  est  Dei  Verbum, 
ansceperit  passibHem  homiiieui,  iia  lamen  <^iis  in- 
babitatione  secundom  suam  sttbstantiani  deaas 
Veibi  nihil  passa  est,  ut  tota  Trliiitas,  quara  impas- 
slbHcihi  csse  necesse  esl  conOteri.  De  cojns  Triiiiu- 
iis,  seilicet  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancii ,  uniiate 
gubstanti»,  in  libro  contra  Pasceotium  (^fio^o  178) 


dicente :  Sfnritue  eanctue  superveniH  m  te ,  et  mttt 
Aitissimi  obumhrabit  le,  Propterea  quod  naiceiur  a 
te  sanetum^  vocabUur  FUius  Dei,  Quod  si  Tiniis 
Aliissimi  esi  nnigen^us  seennditm  Poolitm  dicenieffi, 
Christus  Dei  virtus  et  sapientia  (I  Cor.  i,  24),  SpiriiBS 
vero  sanctus  Paracietus  490  splritns  verlbtts, 
hisque  obumbrantibos  parilura  Deirm  Mariacrea- 
ttiiH  est  Dominicum  teinplurn,  angelus  amen!  ei 
Spiritii  sancto  crealnm  iilnm  dixit ,  cur  non  open- 
iionem  esse  Trinltatls  erudimur  ?  i  Et  sanc  tus  Am- 
brosius  in  Iibro  secundo  {cap,  8)  de  Sprritu  sanm 
dicit :  c  Eteiiini,  inquit,  sicut  legimus  qtiia  creaTH 
Pater  DoniiNicae  incarnatlonis  sacrainenlnm,  crearii 
et  Spiriios  sanclus,  ila  et  legimus  qnod  et  ipseChr- 


Idan  bcatus  Aogostinus  dicit :  Ecce  ouovorc^v  recie  G  g^g  ^^^^^  corpns  creavii.  Creavit  enim  Paier  se- 


probamus  poaitum,  et  in  assertimiem  Odei,  qua  Tri- 
nius  unitas  a  cathollcls  creditur,  a  Gnecis  Pairlbus 
dictum.  >  Et  poat  pauca  :  f  *Of«ov«tof  ergo  exponi- 
iur  unius  subsuntias  Paier  et  Fliius  el  Spiritiis  san- 
ctos.  >  Et  item  in  eodem  libro :  c  Absurdnm  igiliir 
iion  esi  ut  in  condllis  i^trnm  Orasco  verbo  Pairis 
ei  Fllilet  Spiriius  tancti  una  subsiantia  Ormareinr, 
cum  saper  apostolosprimiius  sancti  Spiritus  propria 
largiUte  linguarum  varielas  fonderetnr.  i  Et  panlo 
post :  c  Sicut  enim  Grsca  lingoa,  qiiod  est  ofioum^y, 
«na  dicitur  vel  creditur  a  fidelibos  Triniutis  om- 
bKio  subsiantia »  sic  una  rogaiur  ot  misereatur  a 
eunciis  Latinis  et  Barbaris  uiitns  I^i  natura.  >  Qu» 


cuOduni  qnod  scriptum  est,  Dominus  creimt  m 
{Gal.  IV,  4).  Et  atlbi,  Mhit  Deus  Filium  suum  factnm 
ex  mutiere,  factum  sub  tege  {Matth.  i,  48).  Creavit  et 
Spiritns  illud  omne  mysterium  secundnm  qiiofl  legi- 
mus,  quia  inventa  est  Maria  in  utero  habens  dt  Sf- 
ritu  hancto,  Habes  quia  creavit  Paier,  crearit  el 
Spiritus  sanctus,  accipe  quia  creavtt  et  IfDins  Dei, 
dicente  Salomone,  Sapientia  sibi  fecit  domum  (Prvt. 
IX,  i).  >  Beatus  nifatlomlnus  Aiigustinos  in  sennofle 
de  Triniute  fasec  eadem  Bcripturarum  testimoiiiis 
conflrmat. 

Et  memorandus  vir  Alcoinus ,  in  libro  ad  roagQum 
imperatorem  Carolum  de  lide,  collecto  ex  saoctl 


Hnius  suhsutitiaa  tou  sancla  Trlnius,  cujns  insepa*  ^  Augustini  libro  primo  de  Trinitaie ,  ei  aliorum  ca- 

rabilis  est  operatio»  slcui  et  deitas  ac  volottias,  in 

nlero  perpetoae  virgtnis  beataeet  gloriosae  Mari»  hU' 

manitalem,  qnam  in  nnitate  porsome  suac  assampsit 

Dei  Filius,  una  ex  eadero  sanda  Triniute  persona, 

ineffabiliter  et  ineomprohensibiliter  fabricavit ,  sicot 

aanctiis  Athanasius  in  libro  (tUfro  xt ,  in  medium)^ 

A^  A.U  A^it      4  Aimrl  Aftt.    inniiiMkft.  mftiiiK  in    tnlA 


tholiconim  patram  dictis  et  sensibus,  qiioram  verba 
qui  in  suis  locis  legerii  in  hoc  opere  recognoscere 
poterit,  ita  dicit(/t6.  iii  de  fide  S.  Trtn.,  cap.fO): 
f  Quanquam,  inquiens,  una  sit  natura  sanctae  TriDi- 
Uiis,  non  umen  loU  Trinius  incarnau  est,  stA 
sola  Filii  persona  humanam  misericordiier  sascepit 

liatursim.     NaO.  Unil>n    iLi  lU^l  Filins    ini^ornatnc  ^<{. 


995  DE  BNA  ET  NON  TRINA  DEITATE.  !j54 

onilateiu  quippe  personae,  non  in  unitatem  natarae.  A  «  irina  ipsa  mersio,  et  Irinum  baptismura,  id  eit 


Uiique  persona  Filii  non  est  eadem  quae  Patris  est 
autSpirilas  sancti.  Unitas  ergo  personae»  manenle 
duntaiat  utriusque  proprietate  subsuntise,  sicul  in 
Cbristo  personam  non  fecit  duplicem,  sic  humanae 
naturse  suscepiionem  non  Tecit  sanctse  Triuiiati 
coiDinanem.  Ad  personam  quippe  Dei  Yerbi  tantum- 
modo  acceptio  illa  servilis  formae  pertinet :  sed  nibil 
divin»  plenitudinis  abstulit,  nihil  dominaiionis  ad- 
emit  in  Ghristo  humanitatis  susceplio.  Hinc  est  quod 
in  uno  eodemque  Ghristo  et  humanae  natur^  veritas 
daruit,  et  dlvinae  naturae  incomroutabilitas  perman- 
sitsiema.  Uoc  tamen  sciendum  est,  quod  hanc 
servilem  formam ,  quam  solus  DeiFilius  accepit, 
tota  Trinitas  fecit ;  quam  tamen  certum  est  a  tota 


f  trina  tinctio,  non,  quod  absit,  tres  mersiones,  et 
c  tres  linctiones,  aut  tria  sunt  baptismata :  sed  una 
c  est  generaliler  mersio,  et  una  tinctio,  id  est  unum 
c  baptisma,  dicente  Apostolo :  >  Unus  Daminus^  una 
fidet^  unum  baptima  (Ephes,  iv,  5). 

XP  Moresuonovitatesvocum,  quibus  semper  dele* 
ctalus  est,  et  exquisivit  ut  saprens  videalur  ad  elu- 
dendam  fldei  simplicitatem»  et  in  hac  causa,  ut  suaro 
pravam  conflrmare  posset  sententiam  adinvenit. 
Sicut  ad  hoc  conflrmandum  quod  dixerat,  quia  Ju- 
das  et  Simon  magus  et  falsi  fratres  de  quibus  dicit 
Aposlolus,  et  omnes  baptizati  Ghristi  baplismale 
qui  nonsunt  salvandi,  non  fuerunt  Gbristi  sanguine 
redempti,  cum  ostensa  ei  fuit  santentia  Aposiqli 


sancta  Trim'tate  faciam  ad  solam  Filii  Dei  perlinere  B  Petri  dicentis  de  haereticis  :  flum  qui  emit  eo^JDofnic 


personam.  Non  enim  Pater  camem  assumpsil,  ne-- 
qne  Spiritus  sanctus»  sed  Filius  tantura,  ut  qui  erat 
in  divinitate  Dei  Patris  Filius,  ipse  fieret  in  homine 
matris  Virginis  filius ,  ne  filii  nomen  iu  alteram 
transiret  personam,  qui  non  esset  nativitate  filius. 
M  ergo  Fiiius  hominis  factus  est  filius,  na- 
tas  secvndum  veritatem  naturae  ex  Deo  Dei  Fi- 
lius :  481  et  secundum  veritatem  naturae  ex  ho- 
mine  hominis  filius  in  utraque  nalura,  non  appella- 
tiooe  tanlum  vel  adoptione,  sed  verilate  Dei  Filius.  > 
Ideo  non  sunt  duo  Ghrisli  filii ,  nec  duo  filii ;  sed 
unus  Christtts,  et  unus  fllius,  Deus  et  homo :  quo- 
niam  Deas  Dei  Filius  humanam  assumpsit  naluram, 
noQ  personam;  in  aetemum  suscipiens  personam 


num  neganlet  (IJ  Peir.  u,  I) ,  angustia  coarctatua 
suam  in  eadem  sententia  expositionem  adinveniti 
docens  duas  esse  redemptiones  :  unam  qua  ^rt^ftm*' 
pti  sunt,  sed  non  in  Ghristi  sanguine  baptizaii  ilE 
qui  non  sunt  salvandi,  et  aliam  qua  sunt  in  Ghristi 
sanguine  baptizati  illi  qui  $unt  salvandi,  dieens.qula 
perire  nullus  poterit  qui  sanguine  Ghristi  redemptus 
fuerit,  videre  non  valens  quod  dicit  Petri  coapostQlus 
Paulus  :  Quicunque  492  baptizati  $umm  in  Christa 
JetUf  in  moru  iptius  baptizati  tumm  (Rom.  vi,^)| 
et :  Peribii  in  tua  tcientia  frater  prqpter  quemChri-^ 
stut  mortuut  ett  (I  Cor.  viii,  11).  Mira  sunt  quac 
dicit,  nova  sunt  quae  dicit.  Quapropter  sicut  Augu- 
stinus  contra  Julianum  scribens  dicit.  Mira  stupe- 


divinitatis,  temporalem  humanitatis  substanliam.  G  mus,  nova  cavemus,  falsa  convincimus.  Hino  in  alio 


Homo  iransivit  in  Deum,  non  versibilitate  naturae, 
sed  propter  divinae  unitatem  personae,  ne  in  sancta 
Triaitate  quateroitas  esset,  non  trinitas.  Ecce  quo- 
modo  ostendunt  catholici  mentitum  fuisse  Gothe- 
scalcum  haereticum,  quia  non  iia  ut  ipse  dixit,  inest 
iinicaiqae  personae  in  sancta  Trinitate  propria  deitas 
atqae  divinitas,  sed  unius  ejusdemque  substantia^ 
deitaiis  atque  divinitatis,  id  est  nalurae  vel  essentiae, 
simt  tres  in  sancta  Trinitate  personae;  quoniam  si 
unicaiqae  in  sancta  Trinitate  personae  sua  propria, 
Id  est  gpecialis  inesset  deitas,  sicut  praediximus  et 
semper  contradicendo  hsereticis  contradicere  debe- 
nms,  non  esset  individua  et  inseparabilis  sancta 
Trinitas,  et  tres  dii  essent ;  et  non,  sicut  idem  iini- 
tatione  filius  patris  sui  diaboli,  qui  est  roendax  et  ^ 
paier  mendacii,  falso  dicit,  sola  taiilummodo  filii 
deitas  caroem  assumpsit.  Sed  soia  persona  fiiii,  cui 
proprium  est,  quia  dePatris  substantia  coaeternus' 
fliius  sine  uUo  initio  natus  est,  et  unius  ejusdemque 
substantiae,  id  est  deilatis,  quae  est  unilas  Trinitalis, 
cum  Patre  et  Spirilu  sancto  est,  caraem  assumpsit, 
quam  simul  tota  sancta  Trinitas  sibimet  coessenlialis 
et  coaeterna  ac  coomnipotentes  in  utero  semper 
^irtinis  fabricavit.  Deniaue  subiunirit. 


libro,  quem  ex  authenticis  scripturis,  et  orthedoKo<- 
rum  dictis,  contra  ejus  et  connplicum  ipsius  dicta 
perversa  collegimus,  eum  falsura  dixisse  convinei-' 
mus,  quod  et  cunctis  sapientibus  patet.  De  hoe  vero, 
quod  dicit  quia  trina  mersio  et  trinum  baptismum, 
id  est  trina  linctio,  non  sunt,  quod  absit,  tres  mer- 
siones  et  tres  tinctiones,  id  est  tria  baptjsmata,  aed, 
una  est  generaliter  mersio  et  una  tinctio,  id  e&t. 
unum  baptisma,  dicent  ^  Apostolo  :  I7mM  Domtm»^ 
unafidet,  unum  baptitma  fK^«-.;iv,  5);  dicatt  iUi 
fides  catbolica  i-Ex  ore:(m  te  judicop  terve  ndj^am, 
(Luci  xix^  22).  Si  credisetconfiteristres  rodrsiooefl 
in  nomine  sanctae  TTiifitatis-Patris'  et  Filiifit  Sptri-i 
tus  sancti'Uiium  '688e'.bapti8miai,  quia  unus  est.Debs; 
Paier  et  Pilius  etSpirttns  sanctos,  uDta»?videlicei 
essentiaey  unius  deitatjs,  unius.  naluraa,,  in  cujus. 
nomine  baptisma  cathoUcum  *  celebratur,  eUr-die^ 
excors  existis,  ut  unitatem  detlalis^  qQ»  Pater  et. 
Filius  et  Spirituft  sanctus  unus  est  Deol,r  divid%it 
trinam  asserens  deitatem.  Etjquia  more  diaboii  pai 
tris  tui  veris  falsa  permisees,  et  iBeUi  ^iras  eommir 
sces,  ut  de  veris  et  duktedine.meUi&ialsvel  'morti- 
fera  commendare  possis^  in  boic  qmN^  dixi^titroa 
mersiones  vel  tinetione»  .uDum  ease  Baptisma^  iqQia 


m  HINGIf ARI  RHEMENSIS  ARGHIEPlSCeH  01 

qmila  telnnml.  Nam  qiiod  dixit^  sicitt  saneU  A  siibsUntia,anftioraPairisetFilifMSpiritainMfi. 

Fides  qojppe  eatbolica  hstc  est,  nt  iiniim  Deom  ti 
Trliiitale  penonaruro,  et  Triniutem  peraoDaniin  m 
uniute  deiutis  ▼eneremnr,  neqne  conAindenies  pch 
sonas,  ot  tres  non  aint,  neqne  suliiUntltai  sepiiii. 
tes«  ut  irina  sit;  qu9  una  sa|^Uiitla ,  id  est  deiias, 
qoae  Triniutis  est  unius,  eliam  in  personis  nos  n- 
lens  dividi  ipsa  separabililate  sua*,  470  ifwioie- 
parabilis  Triniuiis  personas  oslendit  esse,  et  ab 
inTicem  separari  non  posse,  quia  cijusliliet  penosa 
noroen  semper  ad  aiieram  respictt  personsm.  Si 
Pairem  dicis,  Fiiiuro  osiendis  ;  si  Fiiium  noniBis, 
Pairem  pnedicas;  si  S|Hrilum  sancum  sppelits, 
alicnjus  esse  spirilum  necease  esl  imeUips,  idest 
Palris  ei  Filii^  quorum  uoa 


atialiler  atque  naloraliter  est  nna,  si 
iiBi'  MUWgatof  Bieut  debet  intelligi ,  scilicet  quia 
M«iUa  una  esl  essentia  aiqne  natura,  id  esl 
doMaie,  Trtnlutls  TldeKeel  uniUte,  personaliter 
dsMas  Irlna  esse  non  potesl,  ac  per  hoc  fllnd 
qvod  prsemisit  sancia  Trinius  essentialiter  at- 
qw  natoralilef  est  una,  destruit  qiiod  subjnnxit, 
4fld  deius  personaUler  esl  trina,  qnod  esse  non 
]H>iest,  qoonlam  deilas  id  ipsum  est  quod  snbstantia 
<f  «atura,  quas  semper  una  esl,  et  trina  essenon 
|l»fest,qttia  deiUs  ut  Albanasios,  Ambrosiiis,  el 
AUfustinus  dicunt,  Trinitatls  est  unius.  £t  quod 
sill»tonxit«  delia$  p^nonnliter  eti  trina  r  iinpiignal 
qpod  pnemlsenil  •  Trinius  essenliarucr  alqiie  iialu- 
tfaillev  est  una.  Non  enim  in  eo  qiu>  una  est  TriniUs,  B  id  esl  deilas  qu»  Triniuiis  est  unltas,  in  singiiiiseu 


id^est  in  essentla  alquo  nalura,  irina  esse  poiest, 
aleat  Arlus  dementaTii :  el  in  eo  quo  uuus  Deus 
Tl<iAltas  vol  irinus  dicstur,  id  est  iii  pei^sonarum  pro- 
fvleiaie,  non  unus,  sicut  Sabeiiius  bUsphemavit, 
Mtf  ttHttm  est,  siculGbrislus  in  Evangelio  dicii.  Gon- 
laa^qooa  canut  Ambrostns :  c  DeusNmis  peiemiaiUert 
«finiis^pefsoiia/iler.  §  £l  Atbanasius,  c  FidescaUio- 
Uua  hBtc  est,  ut  unum  Deum  iu  triniUU  persona* 
rva»,.  el  triniiatero  personarum  in  uniUU  deiuiia 
isiniremur,  neque  confuiidenies  persooas  ui  ires  uon 
ainSy  neque  snbslaaliam  separanies,  ui  triua  sil: 
qala»aKa  est  persona  Palris,  alia  Flliii  alia  Spirilns 
mme^  m\  Palria  ei  Filii  et  Spirilus  sancU  una  est 
^Miilas,  aeqnaiis  gloria «  coailerna  roiiesus.  »  El 
Angualimis  in  libro  aepiimo  de  TrinlUle  {eap.  6) :  ^ 
df&mi^  inquit,  aubsuiuia  Palris  ipw  Pater  est,  non 
l|U^'paieresl,  sed  quo  esl,  iu  elpersona  Palris  non 
sitod  quam  ipse  Paier  est.  Ad  se  quippe  dicitor  per- 
aMttll  non  ad  Pilium,  vei  ad  Spiritum  saneium :  sicut 
liA^eaViieilar  Deus  et  magniis,  etbonus,  el  justus,  el 
■I  quid'  aliad  bHtusmodi*  El  quemadroodum  hoc  ilii 
quod  J)eom  esse^  quod  magnum  asse,  quod 

I  esae«  lU  boc  illi  esi  esse  qnod  persooam  esse. 
Iteqoe^eam  quislibel  audierii  Palrem  solum  Deum, 

i  imle  Pilism,  aut  Spiriium  sancluin.  Gum  eo 
Bens  esi«  euro  quo  et  unus  Deus  esi ; 
sfuUvet  Filium  cum  audivimus  sobim  Deom,  sine 
Pairis  et  SpiriUis  saucli  oporlel 


lou  personis,  el  lou  in  Iribus  siniul  personis :  id 
si  reclius  dieitur,  ne  puUnlur  aMud  esse  in  siidi 
Trioiiale  person»,  el  aliud  deius,  lou  perfecuqic, 
esi  deius  singultt  in  sancu  Triniiaie  penoon,  ei 
toia  perfecuque»  esi  deilas  irea  slroal  ta  nsdi 
TriniUte  person».  Et  ideiroo  Inseparabilisestni- 
cu  Trinlus  eiiam  in  peraonls  sensu  Utelligeadi, 
qoamvis  io  voce  separabilia  babeal  nomini,  qiii 
pluralero  numerum  In  nalunc  nominibus  noHiieinis 
redpit.  in  personis  namque  Trinius  consut,  in  m- 
tora  id  est  in  deiuie  unius,  qus  dtvidi  noa  poieit 
quoniam  nalura,  id  esl  deius  TriniUlls  esi  «Diin 
Hoc  enim  vere  inseparabile  dicilur»  qood  noliiiemu 
separationem  polest  recipere.  Nam  quod  non  sepin- 
inr,  sedseparari  polesl,  inseparabile  non  esi.  hiqiin' 
bilisest  ergosancta  TriniUBellam  io  penonis  seBU 
inulligenda,  quoniam  Patris  el  Filii  et  Spirius  sttdi 
non  trina  sed  una  est  dhriniUs «  aHfiialis  glorii, ci- 
mlerna  majesUs.  Mentliur  igilur  Gotbescilcos  it 
solel,  dicens: 

V. 

•f-  c  Quia  sicut  sancu  TrinlUs  nna  essentiallter  it<|ie 

c  naluraliter,  sic  procul  dubio  est  personaliler  trist 

c  deitas ,  sicnl  scilicel  majesUs ,  pieUs,  pote^  > 

XP.  Quod  refellii  caiholica  fides,  per  omniomor- 

Ibodoxorum  ora  predicans  el  confimians  qoii  Trini- 

us  ad  persoiias  Pairis  et  Filii  el  SpiriUssaneiii^ 

ferlor,  uniUs  ad  naturam  «Urn»  deiutis  periiiei. 

•iout  in  Evangelio  scriplum  esl :  E§e  H  ^  Unde  Augustinus  in  libro  seplimo  (eap.  6)  de  Tii- 

—  "— ""  </o«i«  1,  ^).  El  uiium  dixit  el     niute  dicil  i  c  Hoeesl  Deo  esse  quod  aubsistere,  «t 

ideo  si  iina  esseniia  Triniias,  una  eliam  sobsusiii» 
ei  idcirco  commodius  dicunlur  ires  peiaome,  qs» 
Ires  subsUnli».  Non  enim  aliud  esl  Deo  esse,  iliti^ 
personani  esse,  sed  omnino  idem  :  nam  esse  id  se 
dicitur,  person»  vero  relative»  vldelicel  PaieridFi- 
lium,  Filius  ad  Palrem,  Spirilus  sanclus  ad  Piiren 
el  Filium,  quorum  esl  Spiritus*  sicul  idcm  docior 
exponit.  I  El  in  libro  xv  (cap.  ^) :  i  Alind  est  'm^ 
Trinitaa  res  Jj>sa,  aliud  imago  Triniiatis  i^  reaTii- » 
Janu  est  entm  in  ea  indenarahiliias.*»  ui  ill^  ^^ 


i  esaemiam,  quod  ideni  Deus : 
am>felallvum,.quod  iile  Pater,  hie  Fi<* 
Hm  if>Mo|fferipMd  oUam  pluraiem  numeroro  ad^ 
laUnimjCa^  argi  non  bse  iria  simul  unam  porso^ 
Mltf  duaa(lia,'ai<iat  uoain^essentUm  et  unum  Deum, 
WlflltfMiU^  Ih^penMmas,  cum  ires  deos  aut  ires 
««MIMMflibir  diuafama»  nisi  quia  voliimns  vel  unum 
utf qaodqirottibailum  wtnlet  buio  signiAcationi  qua 
itMMll|liirriirMiab,i'ivA<  onuiino  Uceremiis  inierro- 
«M:Witf>*es('»initn  'tres^fiilerenterw  ifuia  ires  in 


SJS  M  ONA  KT  NON  TRINA  DfilTATE. 

naroin  tubsunlia  una  esf,  id  est  deiUs  :  qa« ,  ul  A  possunt  existere. 


h\  Wh  vero  cssenlia  Trin^ftlb, 


Au^iistiiius  in  prinio  libro  de  Trinitate  dicit »  Trini- 
laiis  est  iiniias,  scilicet  qua  est  Inseparabitis 
Ttinilas,  quoniam  una  eademque  est  tota  in  sin- 
gulis,  (oia  in  tribns  simul  personis.  Dicendtim 
crgo  csi,  sicttt  Augustinns  dicit,  Trinitas  unn  es* 
sentia,  et  una  subsiantia  tres  personte,  Tel  Tri- 
niias  471  substantiallter  unus  Deus  non  sicol  Go* 
ibescalc!»  absolute  dicitv  Trinitas  essentialiter  alqne 
natoraliter  est  nna ,  ne  induci  putetur  personarura 
confnsio,  nnde  paulo  superius  quantum  causa  po- 
poscit  prxmisimus.  Nec  in  boc  etl^m  ullo  modo  se- 
qoendus  est  Goihescalcns,  nt  credatur  Tet  dicalur 
deiias  personaliter  trina.  Qui  enim  credit  et  dieit 
trinam  personaliier  deitatem ,  nihil  differt  ab  Ario, 


uBllo  raodo  alia  quaelibei  persana  ex  eadem 
potest  existere.  !^on  enim  major  essentifl  «at  Mlovr 
et  Filius  simol,  quam  solus  Pater  ant  Fiito» :  iodliM* 
slmul  ilise  stibsistentiae,  sive  porsome,  si  ita  dieenilat.?^ 
Bunt,  seqoales  sunt  siiiguli,  quod  animalis  hom<^  nOW'. 
percipil ;  >  et  r^iqua  qux  472  I^li"^  ibideii  ifloiir* 
sagaclssimus  doctor  exsequitur.  El  iu  setnMMiiO  Hin* 
gesinio  sexto  Evangelii  secundum  Joannem :  c  ^lgfi 
nitas  oniis  Deus,  Trinilas  uita  est  aetemiia^  ^  «i»0| 
potestas,  una  majestas  :  qiiid  ergo  trest  8«  eoim» 
tres  ait,  oportet  dicas  quid  tres.  Respondeo,  PaHtfi 
et  Filius  ct  Spiritus;  id  enim  quod  Pater  in  se  ^nk 
Deus  est ,  quod  ad  Filinro  esl  Paler  est ,  qood  Filiii^ 
ad  seipsnm  Dens  est,  quod  ad  Patrem  esl  Filiusieiit*  h 


adcQjos  pravam  inteliigentlam  refellendam,  sancti  B  Et  postpnnlulum  :  c  Non  esl  quid  dicam  tres  Jilsi 


catboiici  Patres,  non  humana  adinvetttione,  sed  di- 
Yina  inspiratione,  In  sacro  Iflcxno  concilio  ^fto^iov, 
Id  est  consubstantialitatem,  vldelicet  onam  substan- 
ibm,  essentiam,  naturam,  et  deitalem  trium  perso^ 
nanim,  Patrfs  etFilli  et  Spiritus  sancli,  credi  et 
teneri  firmissiroe  decreverunf,  et  ab  hac  regnla 
deviantes  anathematizaverunt.  Golbescalciis  autem 
md  plus  etmedere  volens  quam  siifficit,  id  est  pliis 
lapere  qoam  oporteat  sapere,  et  scmtari  majestatem 
«Hra  sa»  inflrmitatis  capacitatem,  hoc  inlelligentlge 
diclo,  sicut  clansis  oculis  ad  ignem,  ita  sciens  et 
viitere  nolens  in  prave  sentientium,  Sabellil  videlicet 
et  Arii,  qoos  cum  nominat  detestatur,  et  scnsn  cum 
dispBiai  seqnitur,  sententlas  videlur  cufrerc  cnra 


Patrem  et  Filium  etSpiritum  sanetum^nniim  Douni^ 
unum  omnipotentem,  ergo  onum  principiiwi.>Blitife' 
sermone  trigesimo  septiroo  :  c  Si  enim  quod  ftkiMS^ 
iHtelligunt,  simplex  est  natnra  veritatis,  hoc^  06iifiliQ| 
esse,  qiiod  nosse.  •  Et  In  sermone  qnadfageoilM 
qnarto  :  c  Ariani  dlcont,  aliud  est  Pater,  aiiiid  F<)li9«i 
qtiasi  non  sint  ^usdem  sabstanti»  Pater  et  FJIiQa^%^ 
In  sermone  quadragesimo  quinto :  c  Si  maiuraf  iiiM' 
tefligamus  poteslatem,  una  est  Patris  et  FilH  |^a*CN  • 
stas,  quia  una  dlvlnitas.  »  Et  post  pauca  :  t&ig» 
nemo  rapltde  manu  Palris  mei,  boe  eat,  jiomo  t^llc 
mihi. »  In  sermone  fieptoagesiroo  quirto:.  t)i€iM|i< 
ergo  slt  omnino  inseparabilis  Trinltas,  BUiiiqMMir 
Tdnilas  esse  scireinr,  si  semper  insepmMttllr 


snis  conipiicibus,  dc  quibus  scriptum  est:  Detcen^  ^  doceretor.  Nam  cum  dicimus  Patrem  el  Fili»iii:«i 


dffRf  m  infernum  viventen,  id  est  labantur  in  blasphe- 
mix  peccatuin  scientes.  Nam  sf  deitas  personaliter 
trina  esi,  ires  deltates  ac  per  hoe  tres  dfi  eront,  aut 
«na  deitas  !n  tribus  personis  erit  pnrtiia ,  ct  fam 
Trinitas  non  inseparabitls ,  sed  separaia,  et  sicot  in 
personis,  ita  et  in  substanlia  numerabilis  erit,  et  in 
nuila  de  trifins  personis  deitas  perfecta  erit ,  sicque 
neos,  quod  el  stultum  et  nefas  est  dicere,  imperfec- 
(os  erit.  Quapropler  non  ab  re  compotamus ,  illum 
ipsnm  spiritum  nos  per  hnjtts ,  sicut  et  per  Arii ,  os 
atidire,  qui  per  serpentem  primis  parentibns  sibila- 
vit,  Eritit  iieui  diu  Contra  ctijos  impietatem  san- 
cios  Aiignslinus  in  septimo  libro  (rap.  6)  de  sancta 


Spiritnm  sanclum^  non  eos  utlqne  dioeremiiS!mtfiK 
etim  ipsi  non  possiat  esse  nonsimuU  i.If».s8nniM|t 
oclogesimo  ociavo:  i  Chrisliis  namqiie  euqi  Roltio 
et  Spiritu  sancio,  non  sunt  tres  dii ,  sed  ^wm  |)8II% 
dequo  scriptum  est:  Benediclui  Dominu^ihueJmitiki,. 
qui  fhcit  mirabiHa  magna  solm  (Pm/<  i^fi,e  ii)v#  li^ 
sermono  nonagesimo  primo :  c  Ubi  eomin  ^ilibet 
unus,  Paier  videllcet,  FiUuB,  aut  SpiritJB».  saMMfti. 
ibi  TrinitasDeus  unas.  Oportebat  auteroilOtiaaiiiiiacl. 
Trinitatem,  iit  quamvis  nulla  cssei.^vemcUaijnfk^ 
stantiae,  singillatim  lamen  coBpit  disUneido^MBifqiaft 
mm ,  nbi  eis  qul  recie  credimt  nimqwitni^jvairtii* 
potest  separatio  naturarom.  »  Item  iw.iiaifni)  gti» 


Trinitate  inter  alia  dicit :  c  Mec  slc  ergo  Trinilatem  y.  nagosimo  seoundo  :  c  SaepeauienMtixinfHfea 

m/itfMMa  #M^w'  M^^_^ , _i L._f_«^ a£ _.^^     __     '^  «  «i*^    __^ rff^* *&_aS_     __-■    _: _^ii_^: 


dicimus  treS*  personas,  vel  subslstentias ,  unam  es- 
seniiam  et  unum  Deum ,  tanquam  ex  una  materia 
tria  qua^dam  snbsistant,  etiamsi  quidquid  illudest 
inhislribus  eiplicatom  stt.  Non  efiim  alrnd  ejiis 
«sseniiai  est  praeter  iitam  Trinitatem.  Tamen  tres 
personas  ejosdem  essentiae,  vel  tres  personas  umim 
essehilarff  dicimns  :  tres  autem  personas  ex  eodem 


biila  csse  opera  Trinitaiis,  ^-  singiliaAiflb^aflMO^ 
dandas  loisse  personaa^  utMB  sohaoiutoiiMi  aeponf» 
llono,  rerom  oUam  sine  cottliisioiMwiiAl6^i|lilM# 
intelligator,  el  TriiiU0&  a  Et|j»9g«iii|<»|ifoi  inif^ 
oonira  hasretioos  loqiiena^.Turihi^  AoOiclMniMO- 
Oi^scopom  didt  (cap.  5) :  CiQuoiii0iiiin,4fllNfl)ftlMr 
ott»  hQG«8iquodipfleoa^jiA(|ii%iibif»lii^^ 


..  _•  _»•_  j  •♦  • 


^l^Yf^  saHclUs  GM^^i&SlW^^eiti»  deciAidiioinitift  A  itaHiirendiim  esc,  quod  PMer  did  ivNifOssil  viftai 


]!!Ee<ihiefis  :  1  tstia^,  inl|itH,  audiWt  tngefka  agirotm' 
li^  loyto^ctamanda  :  Sdn^/^i  /  Sanrf im  ,  Sanctui-D&- 
fiikHMDeiU  idbacHh  (fsa.  vO.  Ut  entm  {lersemi- 
ruiA  i^rfhilas  inoristrareCiii',  i«lrtio  Satictus^  dici- 
tur'i  sed  Qt  lina  e^se  substantla'  Trii^iljrtis  appa* 
rehV.,  iion  Domini  sabadtli,  sed  Domiiius  esse  per- 
liilielur.  Quod  Bavld  quoqae  8iittlliter1fteiitiens478 
afi':  Venedica^BiDe^ki  Deutnoster,  benedicatnoi  Deus 
{Nal,ix\i).  Oui  ciin^  ^^rtio  dixisset  Detim,  ut  unum 
li^nc  esse  ostenderct,  sullMlidit,  et  metuant  enfn  4nnne$ 
finek  terrd!,  Pauiiis  quoque  toquitnr  dicens  :  Quo- 
niani  ex  ipso.et  peripsum,  et  in  ipse  sunt  omnia  (Rom. 
xji).trx  ipso  videlicet  etPatre,  pcr  ipstiTn,  per  Filiuin, 
In  ipso  autem,  in  Spiritu  sancto.  Gnm  crgo  ipsum 


TCi  sapieniiat  sicttt  dici  bob  potest  Filiui  tcI  \er. 
brnn,  quia  h»e  relalifa  simt  nomina,  iila  Tero,  td 
est  virtu»  e\  sapientlaf  subsunttalia  sunt.  Ideo  hter 
yirlns  el  aapieDtia,  et  Filius  yiruis  ei  sapieniia,ei 
Splrjtus  sanctus  virtus  et  sapieiiiia  :  non  unen 
tres  virtutes,  nee  tres  tapieniiaB,  sed  una  virins  et 
sapiontia,  Pater  et  Filius  et  Spirilus  sancus,  sicat 
una  subsuntia  et  una  omnipotenUa,  474  ^^^^ 
quae  de  substanlia  divinitatis  dicunlur.  Eliia  intelli- 
gatur  Filius  sapientia  Patris,  qeomodo  dieitiir  la- 
inen  Patrls,  id  est,  ui  quemadmodum  lameo  de 
lumine,  et  «trumque  unum  lumen,  sic  intelligauir 
sapientia  de  sapientia,  ei  utmmqtte  nna  sapienib : 
quia  in  iUa  simpliciute  divin»  nalurae  non  est  aiiod 


tertio  dixisset,  adjunxit,  ipsi  glona  in  swcula  sa^cuio-  B  sapere  quam  esse,  nec  aiiud  esse  t|Mam  posse.aec 

rum,  Amen.  Qiii  eniin  non  didt  ipsis,  sed  ipsl :  di* 

c^tidb  lcr  ipsumi,  distinxil  pcrsotias,  et  subjongendo 

Ipsi  glofia,  non  divislt  substantianl.  i  EtbeatusPau- 

llntts  Aquileiensis  patriarcha  in  Hbro  contra  Feli- 

ceu) : «  SancU,  inquit»  cailu^ca  atque  apostolica 

Ccdesia,  qiiab  licet  in  toto  sit  orbe  terrarum  diffiisa, 

unatamen  est  amica  sponsi,  proxima  et  columba, 

qii(i6  pennis  deargentatis  sacri  eloquri  refulget  pul- 

chrttudfne,  el  in  pallore  auri  posteriora  cjns  per 

rectx  lldei  puritatem  clarescit,  confitetur  sancUm 

et  iiiellPabilem  TriniUtem  in  unltate.  Salva  scilicet 

inconfusibiliter  proprieUte  personarum,  insepara- 

bilem  substantiam  conQtetur.  lu  sane  ut  allus  cre- 

datur  Pater,  liuia  Pater  est,  qui  genuit  eoaelemitm  ^ 

Bibi  sine  teni(>ofe  et  omiii   initio  Filium,  et  alius 

oredatur  Fiiiiis,  qnia  Filius  est,  qui  geriitus  est  slno 

ipilio  a  t^atrc,  non  putative,  sed   vere,  et  alius 

oredatur  ^plritns  sanctus,  quia  Spiritus  sanctus 

«"^t,  et  a  Patre  Filioqiie  prwtedit  :  et  non  est  aKud 

Pater,  alittd  Fillus,  aliod  SpiriUa  sanciiis,  sed  unum 

siint  inseparabiljter  Patcr  et  Filius  el  Spiritus  san- 

ctus.  Non  unus  seil  ununi,  qiiia  alia  est  persona 

l^atns,  alia  Filii,  alia  Spiritus  sancti  :  sed  nna  ei 

.'cquairs,  et  consiibsUntiatis,  et  coseterna  esi  Patris, 

Filiique  et  Spiritus  saiicti  inenarrabltis  divinlutia 

majestas,  quia  iiniis  est  Deus.  Unionem  namque  in 

essentia  conlltemur,  trinilatem  vero  iii  oersona- 

fum  disciretloniepnc^dicamtts.  > 


alittd  poBse  quam  vivere.  Eadem  ibi  sapientia  qi» 
essentia,  eadeni  viu  qua^  el  essemia,  et  b»c  oor 
nia  tiimm,  et  untts  Deits,  Sic  et  de  majesute,  ei  [lie- 
tale,  et  potestate,  de  omnibus  qus  siibsiantialiler 
in  Deo  dicuntttr,  intelligaidom  atque  faUndum  esu 
Et  iiem  baic  prava  atqne  perveraa  Gotliescalcys 
contexuit. 

VI. 

•f-  c  Sicut  euim,  inquiens,  Deus  Trinitas  nsmeii 
«  Eiiigiikirisesc,  juxuillttd,  lienediela  sitsancuTri- 
« iiius>  sic  eiiaro  numeri  siugulwris,  et  TftBforcoi 
<  trina  deius.  i 

XP.  Uinc  llber  sextae  synodi,  per  quemseGo- 
tliescalcus  falso  redamavii,  et  suam  falsaro  voloil 
conflrmare  senieutiam,  eum  falsiuiis  redarguit,  eL 
falsarlum  comprobat  in  siia  falsa  interpretaiione, 
qui  volens  vomere  quod  non  gitilivit,  xpAtonm 
trinam  deiutem  Inlerpreutus  est,  Nam  iUad  tri, 
in  uniute  deiuiis,  quae  est  uuitas  TriniUiis,  noo 
recipit  numerum,  nec  quameunqtte  adjectiooen 
demonstrantem  pluraltUlem.  X>ion  iu  oi  inierpreiv 
tur  Golhescalcus,  iutellexil  \ictorinus  rbeior  urliis 
Ronue,  et  magister  beati  HieronyHki  acribeiis  ad 
Gandldum  Arianum,  per  coHclusiones  el  extensiones 
dialecticae  ac  rheioricae  discipliDae,  qnae  quodaiH' 
modo  Bibl  cegnaiae  sonl,  saatn  haereoam  eoiiinaare 
nltentem,  eodem  modo  ciim   verbornm  sensibns 


Ei.saKctus  Alcuinus  ex  verbls  beati  Auf^ustini  0  Graecm  linguae  ,  de  Palre  et  Filio  et  Spiriiu  saocto 


in.  librp  {Jlib.  i  de  T nn.,  cap:  8)  ad  Garohim  Ma- 
ghum  impefat'oY<ini  dicit : '«  Qiiidquid,  iiiquiens,  ad 
seipsi|m^dicilulr  D^ilg,  eC  de'siiifltulispef»»ni5d!citur, 
#^tre  iSt;|JKo'eil  SjjliHiu  saniiio,  ol  simol  de  ipsa 
iVliiifeier  nbii  jiUlraliltef,  e^d  sitigifli^ter  dic^ndujii 
i^.''tiUaMtftti^'mUil|<^^ii«M'^  ess^,  ;eir 

ali^a 'fiUig^^ise,'Vel  md  e^^,  '^t  ^^HiHf  IkmUlff^ 
«sil^;''fett'liac^itW^  m^m^  et'M(gn«iv<^s#;^ 


ipsius  imptetatetaf  refieUens,  et  dcslmens  inl«r  i 
tera :  <  Sic,  inqult,  istorom  trium  nnum  et  idem 
(»tistentiom  una  dlvlnius,  et  nori  multillda  majesias, 
el  tria  uutim;  et'  ummi  tria,  el  ter  unum  tria,  et 
idem  etonumet  solum  esi.  »  Ei  verl  Gneeae  iiafv^ 
ihi^iVi^es  eplsiolarmab  aposioliea  (l<le».elaprciatt 
^iicta  setu  s^viodo  receptissimami  ul'  lAiiiiBtfs, 
saMti^lSdphrOftiii  Ht^roaefymiiani  eniacopt  iA<«iF^ 
t^hles/non  tfifia  M  ter.inierpreuti  9a9^'M  >"*' 
th^mizant  illosqui iUdd s«rnQnuit»lo«^a0  iiNei- 


ar  M  l»A  ET  NON  TftMA  DEITATK.  W 

^rmsMmnit  Airii,  et  stenl  ii#v&  T^c9c^ctec»  M  est  A  vera  Gnecae  Uogaa»  inlerpretalione,  maiiifetttssiait 


<ter  deiuiis  bcntores,  etseniiM  tres,  ei  iMMraB  Irea, 
et  tres  dominaiiomee,  ei  Irea  tiMiKter  TaiiliiM|ueii* 
i^  deitstes.  >  El  ]>aiilo  post :  c  Dividtlur  alque  in- 
dirise  sanela  Trtniias,  el  diYise  mrsns  oonjunf^iHr. 
In  penonis  Aamque  divisionem  lialiena  indivisa 
permanet,  ei  inseparabilis  per  essentiam  el  na- 
tiiram,  simiKlenine  el  deicaiem.  i  Et  Boetius  in 
libre  de  Triniiain  ex  beaii  Aogosiini  seriptio,- 
siCDtetipse  falelnr  :  c  in  mmiero ,  hH|uU  ^  47S 
qoo  nunieranras »  repetilio  unilatum  faeil  pliirali- 
laieni,  in  renim  Toro  nomero  non  facit  pluraliiaiem 
UBitaiiiin  repeliiio,  Ydul  si  de  eodem  dicam  : 
Gladios  Bnos,  mucro  unus,  ensis  ontis,  poiesl 
enim  imiis  lot  yocabiiiis  gladius  agnosci,  iisec  unita- 


clarei  Goihescaicom  in  aoa  inierpretatione  et  in 
sna  expositione  menlitum  fuisae.  Noliis  autefi^  Ja^^^ 
tinis,  el  Grascae  llnguae  ignaris,  non  est  hinc  neo^sso 
dintius  laborare,  eom  satis  in  orthodoxomm  libris* 
qui  «iriiisque  iingnae  foere  periti,  invenianios  qui|* 
liier  secondnm  caibolicam  (idem  credere  et  coiiQie* 
ri,  tenere  qooque  ac  pnedicare,  de  sancla  et  inse- 
parabili  unins  deilatis  Trinilate  476  deb^ai|)ua. 
Mec  nobls  aliqois  inde  senipnlus,  ex  Gothescalei 
et  aliomm  imperitoram  atqne  roale  sentientiunft 
verbis,  qui  Grapcae  lingoae  peniins  experles  rueriint, 
inesse  debet,  cum  in  majonini  noslronim  'scripiis 
legamus,  mulios  qoi  sibi  interpretolionem  Gnrci 
sermonis  nsiirpaf erant«  et  vim  nolanim  ac  puncio- 


inm  rppeiitio  ileratio  polios  esl  qnam  numerallo  :  D  i*um,  quinimo  accentuuni  snperposilonim  ad  to!^ 


Telut  si  ila  dicamos  :  Eiisis,  miicro,  gladios,  repeti- 
lio  qiisdam  eslejosdem,  non  nuroeratiodiversorum; 
Telut  si  dicam,  Sol,  sol,  sol,  non  tres  soles  effece- 
rim,  sed  de  uno  toiies  praedicavcrim.  Non  igitiir  si 
de  Patre,  Filio  et  Spirilu  saiicto  (ertio  pnedicatur 
Bens,  idcirco  trina    numeratio  nnmerum  facil.  » 
Yiiieiicei  qnia  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancli  nna 
esideitas,  qu»  Trinltatis  e<%t  nniias*  Inpersonanim 
ergoproprietale  sancta^  el  inseparabilis  Trinitatis, 
citm  Pater  ad  Filinm,  Filius  ad  Patrem,  et  Spiri- 
tus  sancltis  ad  Patrem  Fiiinmque  refertur,  relutive 
et  quodammodo  scparabililer  dlcitur  apnd  Graccos 
trias  Trinilatis,  nt  si  qnaeratur  ad  qiiid  dicitur  Tri<- 
nitati,  respondeaiur  personarum,  vel  ail  personas, 
quin  Patris  et  Filti  et  Spirittis  sancti,  ideoque  TH-  C  < 
iiitis  :i  oaiholicts  dicitur,  quod  iiat  totum  unnm  ex      c 
qmbiisdaro  tribus,  qiiasi  Triiinitas,  id  esl  ter  iinitas, 
et  non  irina  uniias,  coiistanstrilins  qnae  numeranliir 
personis  unins  deitatls,  qiise  nt  divisione  iia  plurali- 
tate  carel  ac  nomero,  quia  iibi  nnlla  est  diflerentia, 
nulla  est,  ut  Boetins  dicit,  omnino  phiraltlas.  quare 
nec  nnmenis,  igttnr  unitas  tantnm,  el  oniias  in  se 
trina  esse  non  potest.  Quapropter  calholici  -et  veri 
interpreles  seroper  in  sancia  et  inseparabili  Trini- 
t»te,  ilitid  Tfif  terde  Graeca  in  Latinam  Hngtiam  in* 
lerpretari  viderant,  quia  trina  repelitio  unius  Dei, 
(mmdtcitur  Pater  et  Filins  ct  Spirltus  sanctus,  non 
faeii  in  essentia  ]iiur»lltatem,  sed  unns  Deiis  toties 
personaliter  pncdicatur.  A  noinero  autem  quo  nii- 
mennius ,  in  quo  plnralilatem  ostendimus,  sicut 
T^>ooc  triplex,  r^i<ya>voc  triangulus,  Tpt«xovTR  trir 
ginta,  r/>cflnioW  Irecenta,  tpavitt  trienuiiim,  T/otfr)}; 
tnimis  vellrima,  rptsxnpfyioc  Iriennalis  dicilur, etplii* 
ra  bis  simltia  qose  rebiis    subjiciunlur,   qqaerant 
nominatioilcm' rerum  qnibiis  ^tqecta  stnt,  .et  cuqi 
snbjicitfntur    materiis,  acddentittm  varietas  vel 
ronlijtiidinftm  oignilicans,  quar  tlitiso  Jn  rc|lH»  i;^^ 
nMfabtlibils "coHslat  ^eiA  diverslt«ile  .yei   pjiiraiit^te 
qnafM  innse^lMbety  ostendit  etiam  ,ln  ois  quij^ 
firffioitai>'qUanidailii Dliiralitaiem  et  jmmeri «UOeren* 


lendam  ambiguitatem,  quae  apiid  eos  ex  quibiisdam 
illornm  III  litieris,  ec  ad  inienigentiam  sermonpi^i» 
aique  ad  pronuntiationem  disiingueudam,  plurimum 
valere  dicontnr«  noii  inleltexerunt,  errasse  eialiapro 
aliis,  ut  pro  visione  inontem,  pro  filio  porcum,  pro 
ter  trina,  ei  his  similia,  et  interdum  singularia  pro 
phiralibus,  ei  pluralia  pro  singuiaribus  iraiistulisse. 
Posi  praedicta,  inveteralum  antiqulssiroi  scriptoris 
venenum,  a  sanctis  pairibiis,  et  in  Nioena  synodc^ 
et  In  alits  catholicis  conciiiis  alque  onbodoxis  scrip- 
luris  exsecratum  ac  praedamnatum  Golb^scaleat 
eriictat,  dicens : 

YII. 
c  Sicnt  unamqnamqne  ex  irinitate  personanim, 
qulsquis  est  catbolicus  credit  et  condletur^  inte- 
gram,  plenum,  perfectum  penilns  Deuro,  sic  uni-> 
ciiique  personaesnam  propriam  deitaiem  integram^ 
plenam,  perfectamque  penitus  inesse  credat,  el 
conflteatur,  et  asserat,  ac  pro  viribus  coDatis  el' 
conferendis  dein.cepsdivinitiisconiradicehtes  qubs- 
cunque  convincat.  In  hoc  enini  liquet  luce  clarius, 
quin  patet  sole  splendidius,  quod  inest  cnicuf(][iie 
person»  sua  propria  deitas,  atque  divinitas,  qtit^ 
reveira  nequaquam  assumpsit  humanitateui^qiiod' 
absit,iil|o  modo  tota  Trinitas,  sed.  sola  tanlummof 
do  Filii  deit.is.  ? 

XP  ninc  qiiisqiie  cordatns  percipial  quahtniii  sil 
arrognntia;  vitiutn,  quod  non  soliim  veri|^lem,  sed 
iicc  seipsiim  qiiem  prseoccupat  pcrAiJtiijj^^^^^oscj^re' 
liomincm.  Ui^deDouiinus  loqiiensa|]  Moysem  {t^it, 
XXI,  ?0),  inlcf  cElera  jussit  ut  a1l)ugitiem  haWns  in 
o<;ulo  nQi^offen^^ipane^^D^o^uo.j^cc  ^ccjjdiil^adj^roH 
nisteriM.oi .  ejus^  Albuginicin  v,ero  ,^^t  ^jh»;  pcuio^,u^^ 
exgoti^i  Qre,^m.nHtfasior.  Pf^fir  ^Kfiil?i.,^y^.vi4 
i|o^i^i*Iia  Jiiepip  yiijle^p  npq  ,sii>i^ir*qiv|^^^5ro^nijia^ 
lii^pi^nLi».  peu  iuslitia^;  ca»c:>tifr.^  Pupilla^  >}?l"*fi?^. 
ociuU.ivigff^^.ytrteU  s^Nfi^qox  Ikpi^W^  ,J^)^^\V^^\  'v 
quia^^VideUcet  jSeBsp^,bufin?,ip»^.cqgit^M.9.l"t^  s>  «i"K 
UiiO)  so.pj^catproin^V^  inieli^gU^^cQgoitio^^eiii.i.niimtc 
clariuiis,  .anprehendit.  ^  Si.  autfim.  condptrcro  sibi 


HIHCilMU  IlliBNimK  ARCPIIKnSQMPi  SM 

•ioia  de.ipiitatttoni  ^idtpr.  eidehoc  A  ^tiiA  wom :  non  separttur  oniM,  «on  diriiBtBr 


liMBeaiitai 

littgnbrrift  Mletttiae  lionine  inlelttii  rile  poieei, 
iUetnUB  €nim  m  use  «opjinleiy  «/«/it  fiMi  $mil 
(fKSm,  if  9AU  »  Peulo  namqoe  SMferiue  imeoi  mk 
Hueiiierdeiieieiii  diviftit»  tfioem  esse  Ulaoi  perBO* 
iteliter  dieene :  deiode  nt  eeriptttra  est  suli  mere« 
noiiefie  «pecie  (Prev.  vit,  II),  qood  co* 
Tiri  im<^r|ifeieiii«r  de  haiml ,  qoia  «oo 
eomisleire  pedibiie  eais  qein  de  peselmit 
nd  |kior&  labetan  svi  ipsles  obliitts,  iinkMil(i«e 
499  petseoa  in  seocU  Triniute  propriem  deiu« 
teniS^ioiegram»  {denem,  perfectam,  ac  per  hoc 
Heee  deilates,  qood  a  caiboJicis  jore  damnatur,  pe- 
nims  inease  credi  et  asseri  atque  defendi  debere 
dicii.  De  quo  ait  aecundum  Septuaginia  iranslatio- 


deitast  Deos  ex  I>eo,  non  duo  dii,  virtes  ex  virtiite^ 


sed  una  virtus,  lumen  de  lumine,  veritas  de  vs» 
ritatCf  sed  unum  lumen  ei  «na  verius,  i  Ei  iien 
ei^NMieos  seoteotiam  Aposioli  (lib.  i?,  pQ9$  awifts»), 
Omtdu  €x  ipsOf  M  per  tpitwi,  et  iu  ipso  (Aom.  xi,  36); 
c  Ex  ipso»  iiiqoil,  ex  Patre  esi  dictum,  et  per  ipmM 
per  FiUum,  et  In  ipso  in  Spiritu  sancto,  est  BDiier 
consummatum.  luqne  quod  aii  ex  ipso,  et  io  ipso, 
quia  identidem  hM  ipsa  esi  divinitas  Patris,qi»  et 
Filii  ei  sanai  Spiritus,  ideo  cuncU  ex  ipso,  et  per 
ipsom,  et  in  ipso  sunl  facu  :  ipsi  Triailati  ^78 
unit»  ineoarrabili  honor  ei  gloria  in  ssoala  hmu- 
lorum,  Amen.  »  £i  Ambrosius  in  libro  tertio  de 
Spirilu  sancto :  c  Manet,  inqoit,  cnm  Patre  et  Filia 


Isalas  propbeu  :  Sitt^tis  nulia  ioqmtnr^  et  eor  B  et  Spiriiu  sancto.  Unde  et  Apostolus  cam  gnlia 

Jesu  Ghristi,  et  cbariute  Dei »  conmmniaiioiMsi 
Spirittis  sancii  copnlavit,  dicens  :  Grefia  DDflum 
Koslrj  Je$u  Chri$tif  et  charila$  Dei  ei  towmmmeeik 
Spiritu$  $aneti  eum  vobi$  omnibu$  (If  Cor.  xin,  13).  i 
Advertimus  igitur  quod  Pater  et  Filius  et  Spirluii 
sanctus  In  tmo  eodemque  templo  per  naUne  ciui- 
dem  maneant  uniutein.  Si  enim,  ui  Gotliescslcui 
dtcit,  ei  fides  catholica  cooiradidt,  unicuiqQe  p<y- 
son»  propria  et  specialis  inesi  deius,  et  noo  uniut 
deiutis,  qiiae  communis  est  slmul  irlbus  penosit, 
esi  TriniUs,  ires  sunt  deiutes,  siciii  tres  siint  pe^ 
son»,  quibus  singulis  inest  specialis  proprieus.  Pro- 
priumenim  est  Patris  quia  nuUo  esi,  ot  Pateriii; 
propriumesl-Filii  qui  de  subsuntia  Pairis  genitsi 
est,  ut  Fitius  sit;  propriom  esi  Spiritos  saocti,  qn 
ex  Palre  Filioque  procedii,  ut  ambonim  Patrissd* 
licet  et  Filii  Spirilus  sii ;  et  si  tres,  quod  absil,  isot 
propri»  personarum  deiutes,  ul  unicuiqtte  penoaa 
sit  propria,  id  esi  specialis  deius,  ires  dii  eniat,  et 
jam  non  erit  Inseparabilis  Trinius,  qooniam  sefis- 
rabilis»  imo  separau  est  deius,  qum  Triniiatii  est 
ttiiius,  ei  qua  esi  inseparabUis  Triniias.  Ei  dicens : 
VIIL 
A-  <  Superest  ul  illi  qni  sont  grammalid,  si  oo- 
<  lunt  esse  simul  et  hacrelicl,  non  prxsumant  faied 
c  in  ^kMaesia  veracis  Dei,  veriiatis  Dei,  veri  I>n, 
c  qood  TpfGc&rtiit,  id  est  iaina  deius,  uUa  istiooe 
c  phiralis  eiistat  numeri,  com  sit  ut  claret  uiiqse 


^ita.Mffa  inteUiifit^et  €on$ummat  inimica :  ei  loquitur 
mAMeimonorem^addiopordettdae  antmae  eeurioniee^ 
olMmnmMontee  loaoes  faciai.  Censiliaenim  ma<* 
team  iniqua  eegiuvenint  disperdere  bumiles  in 
sormoiiilwe  inlqnis,  «i  dtssipafe  verbo  homilNim  ln 
JmHcio.  Mam  pit  sapientiam  cogtiaverunl,  ei  boe 
QSMllMim  msAohii,  videlicei  qood  contra  enm  re* 
do«guemi.ei  rofioeen&  lUNm  od  Corinibios  scripsli 
apostohis  Poolos  dieens  :  Groiui  Domtiii  noetri  Je$u 
Gkpkti^ot  eharitat  Dei,  «I  oMniiiuitiMiite  eaneti  Spt* 
ffjfiMi  ciiM  omtii^iis  oobio  (//  Cor.  xhi^  45).  Hie  eba« 
ritas  Del,  boc  est  Patris,  inteUigenda  esi,  de  qoo 
dleii  Joannes  apostolns  :  Dou$  eharita$  e$t  (/  iea». 
IV,  0).  in  hoc  apparuit  charita$  Dri  in  nobi$,  4fuoniam  ^ 
ugdffonitum  FiliMmeumm  mirit  Dou$  iu  mundtim,  «l 
oiosmtrf  per  emm  (/  Joan,  iv,  10).  Gratia  Doroini 
iiosiri  Jesii  Chrlsii,  de  qno  ad  Hebraeos  dicii  Apo- 
Bloliis,  Gralta  Dei  pro  omnibu$  §u$ta9li  mortem  {He- 
br»^  II,  9).  OmimttAicatlo  sancti  Spiriiiis,  sieol  Au- 
glisllmis  dicis«  inieUigenda  ett  c  qooniam  in  eadem 
«Nitale  suhsuoiim  ei  mqualiute  cum  Paire  ei  Filto 
eeiislslii.  Sive  enim  sil  umias  amborum,  sive  san- 
ciiias,  sive  cheritas,  slvo  Idoo  ttolias  quia  charius, 
eiideo  cbarkas  qoU  sanctltas,  aeqiiaqoam  mioor 
ofA  ilUs  itt  aliquo  ex  qttibas  procedU,  sic  manens 
tnprocedat,  sic  procedens  ut  roaiieat.  Proinde  lo- 
Mis  dePatre  pffoeedit,  ct.totosde  Filio  :  tolus  tn 
Itoe  imei,  et  tous  ki  FUio.  Quamobrem  natora- 


Kber  hanc  babei  cum  Patre  et  Filio  uniUUs  plenl-  ^  c  singuUris,  vehit  noventnt  universt  qui  vel  loedio- 


t«H|ioeiQ«  et  pleoitudinis  uniuum,  «t  totum  Patrem 
iHl^ffti.^OMWiqiie.FUium,  ipseqHe  toius  habeoittr  a 
RMre^  l0iN8.hi|beatttf  $kF\U» :  qui  etiam  a  Paireei 
l^  I^QtiiliUr  daliir,  Imo  eS  o  seipso  datur.  >  El 
Mmvifili  teec  Apostoli  exponens  ^eiUenUam  {lib. 
iXilt^pnnrjp.)  dieil.:  f  Nonne  apcrto  per  singula 
mn^lMlJiiHfMlilSi  persooos  Jiicssa  disMttxit  llHoiiima 
M9ii4»iUlll9i9l  .ilk.f^rsonkjperfeeio  .dsieoduniuiv 
{taHR^i4f»iiii«|iidi4iiliii«nli«^  f^r  ^sc  ip^  indicaiilr  e 
&M  J?4MHr  ilft.RiH9^iOt.fiiHuatittf(Dkare4>&fliriSus  ooicm 


c  criler  arlis  grammaticae  suni  periU.  i 

XP.  Oblitus,  vel  potius  propter  arrogandam  ridere 
non  valens  rudimenta  arUs  grammalicie,  id  est  Do- 
nati  doctrinaro,  qoam  sicut  aiphabetum  initiarlde- 
licei  clemeniorum  In  sdiohi  discunl  pooruH,  oIh 
scriptuni  est,  eodem  Donato  docenie :  Sunt  alia  bo- 
mina  smio  singularia,  lateHecto  phiralta,  ui  gsstt 
jK)pill»e,  oMcio,  plebs,  muUitndo,  stcut  et  qttsdaip 
soni-nemina  mobilia  ct  adjccUva,  sono '  nttnieri 
«liil^Iaris.  InleUeettt  In  se^ploralhalui^  luUemii,  et 


^i^  tmtm  rr  mor  ti«iitt  khhlvi: 

IdVcbch  » trlgante  miiTier,  iii  qulbiis  oimiibos  tils  A  qwiil  nwlllTiCMKiiiildim.  NuH 


BominnHts,  ex  iid]eciiyls  In  se  |ilwr»rftaiem  haben- 
i?1mis,  ^iodftmmodo  qngedam  ploraHtas  demonstra* 
Uir.  Nfin  eifHi  dieimas  hora  tertla,'  horanim  mnfti* 
pliealio  destgnatttr  :  cmn  dicimtis  trina  repetitio, 
pHiraKfatem  repetitionis  ostendimtis :  cmn  dicimiis 
irima  Jtttenca,  aimorttm  in  ea  phiralitatem  signa* 
nras  :  enm  dicimns  trigama  mtrlier,  plures  eam  ha-« 
bQtsseiifos  manifestamns.  fnTenittir  qnoqne  dictum 
ab  Angustino  in  llbrisde  Trinitate,  trinltas  annloram, 
trinitas  personarum,  trinitas  in  mente  hominis, 
nbi  ad  imaginem  Dei  fnctus  est.  tlnde  nt  pntamtis 
479  no"  inconvenicnler  ctiam  dici  potest  trina 
Triniias.  Sed  cuin  inconvenienier  a  Golliescalco  di* 
citnr  trina  deilas,  ptnraljtas  et  numenis,  quae  ut 
dlcit  Boetius  flunt  ex  differentia ,  iin  natnne  simplici 
et  indivisibiii ,  qtiae  nec  in  personis  hai>et  quamctin- 
que  differ^ntiam,  quod  est  dicere  nefas  imponiiiir, 
et  iu  hoc  mobili  et  adjeclivo  nomine  quod  est  trinap 
et  in  fixo  nomine  cui  adjicitur,  qtiod  est  TrinUas^ 
ccntlnetur  plnrnlilas,  qiiam  in  se  non  recipit  dcilns. 
Qiia  dc  re  trina  deilas  a  niiflo  catholico  intellectay 
vel  credi  ant  dici  debere  dicla  est ,  nt  Boelius  in 
libro  ad  Joaonero  dicit :  <  Si  Igilur  interrogem,  an 
qui  dicitur  Paier  substantia  sit,  respoiidetur  esse 
substantla.  Quod  si  quaeram  an  Filius  substautia  sit, 
idem  dicitur.  Spiritum  qooque  sanclum  siibstantiam 
esse  nemo  dubilaTerit.  Et  cum  rursus  coUigo  Pa-  . 
trero«  Filiuro,  Spiritum  sanctiim ,  non  plures,  sed 


•t  MsMf  Faltr  vero  ae  fiUm  ol  SfitiM 
s^niiaMoslf  immi  veroipM.  »  1 

eat  faitfceiciAeiiiB  «oa  dkafo  tot 
inqnii»  WMTfflBilatiHiMerlaiaiaianaosLi«i«iUMt 
BaMtf  i«U  sil  aanolft  Trimtai : 
lamoaitriBa.deiiaa.  QMia  IvlneeiiitiillM  i 
lana  anM  nuaneri,  el  inleliactn>pleralia..DallM  i 
qiM  Palffem  DeMa  dieiaBei,  Fiiiuni'  Bmuu^i 
SpiriiMe  aaneiMR  DeMn  diciMes»ei  i 
siugalarla  eai  nomeri,  el  «IjeeiioaeM  phnliSMl 
aifnitaMiieM  non  reel|Hl :  i|«oniMn  Mnein^W^^ 
inaepenibiiia  in  personlainlilijgitiireidktUirTriniMe 
et  in  anbsuntia,  esaentia»  nalttra*  diiriaiinie«  detime* 
ioielligitQr  el  dicitnr  nnitaa,  qnie  deiiaa  Triniuiie 
Q  eai  iinitaa,  iii  omnea  dociorea  catholiei,  sedeii 
tina  itt  praeCalo  Itiiro  4o  Trinilaie  ai 
didi  :  f  Ubi^  inqmtnat  noik  eal  differeiilk, 
eal  omnino  plunditaa,  qnare  nea  nnniemev  IgiMt 
nniiat  lantam.  Nam  qnod  tenk  reptitlnf  Oeosr  eam 
Hier  el  FHiHa  ei  Siiirilat  annelaa  nanenpnmr*  trte 
mtolet  oon  faeiaiil  pkmiilniein>nmneffi  in  ee  qned 
ipa»  annt ,  » 14  eai  m  eaatnlM ,  vidtlieet  deilale^ 
Unde  dixil  Dena  ad  MoyaeM :  £fe  amn  ^  amn«  el» 
dien  /i/tia  i^rmU  :  Qm  mi  miiil  mt  ed  «tt  {Eaod»  Uh 
14)*  Regttk  igiittr  fldei,aeeandum  aaeieriititmteeim 
Seriptnr»,  in  qna  legiuir  Sentlnt,  &mtma%  &intMt 
Ikmimiff  ^w  M^teiA  (/la*  vi,  5^;  et«  ^tnrdktl 
nes  i)enff,  Deut  uBtigr^  btwedicai  nm  J>M|i,ti  mtlnenK 


enm  emetf  /Enra  tarfm  (Pm/.  lxvi,  8);  el,  £«  f|Me  tl< 
mia  occurrit  esse  substaniia.  I3na  igilur  substantia  ^,  ^^  ^^^  ^  ^„  ipso  $Mn$  ammm,  ipti#lorie.(£tm..m. 
tnuro,  nec  sepnrari  uUo  modo  aut  disjiingi  potesl,  5^)^  caOioliee  dicitnr  :  BcnedUia  $U  mOa  TnaUa$^ 
nec  velut  partibus  in  unuro  coiynncta  est,  sed  est 
una  simpliciter.  Quaecunque  igilur  de  divina  sub- 
staniia  pncdicantur,  ea  iribus  oporiet  esse  cominu- 
n:n.  Si  dicimus  Paler  Deus  est,  Filius  Deus  est, 
Spiritus  sanclus  Deus  est,  Patcr,  Filius  ac  Spirilus 
sanctus  unns  Deus.  Si  igitur  corum  una  deiias^  una 
substantia  est.  •  Ci  in  libro  de  Triiiiiate :  c  Quod 
tertlo  repelitur  Deus  cum  Pater  et  Filius  et  Spiriiua 
sanctua  nuncupatur,  ires  uniiates  non  faciunt  plura- 
liiatem  in  eo  quod  ipsae  sunt,  id  est  in  deiute,  qua^ . 
natura  et  essentia  est,  qux  ab  eo  quod  est  esse 
essentia  dicta  est.  <  Non  igitur,  inquii  Idem  Boetius 
(iib.de  Trinitate^  antemed.)^  i  si  de  Patre  ac  Filio  et 
Spiritu  sancto  lerlio  praedicatur  Deus,  idcirco  trin^  |^  etiendi 

praedicatio  numerum  facit.  Hoc  enim  illia  ut  dictum  nomino  ^liiit  >  Htffi,  nt  Aarattiinii.^feii 
est  imminet,  qul  inter  eos  disuntiam  facinnt  ipeii*  .  '  kemo  jiiao  ptf«i|iil;  Jma.  GoitoMonB  ^ie 
torum  :  catholicis  vero  ita  iodiffereniia  conMituen-i 
tibus,  ipsamqoe  formam  u^  eai  esae  ponen^ibua» 
neque  aliud  esse  qoam  est  ipium  qimd  eat  opiiiaa- 
tibus^  recte  repetitlo  de  OQdem  quam  onmiMir^iiQ 
diversi  videtnr  esse ,  eiim  dicilurDeut>Patef»  Dtua 
Fiiia$«  Deus  Spirltua  saooiua  :  atque  hadc.  Tiiii^ifit 


eQafiiebimur  ei ,  tfuia  feek 
nokiefium  ntfttrietrdtam  tnnm.  Sed  non  aletti  cnUMH . 
liee  dioimr,  benedtcla  aiteancU  Triftiiat»  vjdeiioH^ 
ptrsenarnm»  fttqnt  indivisa  uosltt,  qns  inlelliflliirt 
dtitat»  qme  Triminitt  etl  unilee,  nen  peieai  iltv  «I 
GoilietealGoe  deaipii,  eaiMtee  diei  irint  dtitttf  ifmn 
ui  Ajngnatimit  tieni  pnemiaiaMit  dioit,  Triniiniit  eal» 
unitat,  deqnn  ditiiAmbretiae  t  cTn  TrinMeiit  unlA' 
tat»eriiempolenier  qni  itgiar;  1  elAiheneainsln  llbtn 
se^ta  de  Fide :  f  Dent*.  inqttii,  Paler,  Deut  et  Filint»  f 
Deat  ei  Spiritet  aaneins«  Yidoa  Tiimiiiiia  indleinm^ 
lu  iribns  eaaepeirtoiiia»  ei  tfte  hat  fisnmiti  nmm^- 
nibut  imiium  e6ae.ditereitt.:«undei  nee  nnimt  potatl^ 


ir»ie^  tittin  titai  is  iJtnerie  divWiMa  Iniflanilaltii^ 
moe,  aellwei.  qnaanar  ^eaae.ettaghmimifc  ^apteiea^^ 
eii.cuni  qi|iaqneetroimml4U(»d2<ltabei$  eni  »;aebii 
beie,  eut  aiba fm  moffiiH enla* dmniiibmnpnaaiv iM • 
gna*  neir  Jiabm ^liabeiaiiee^elamlaiv^ea^idlt^md' 
bebflt  >aiii|^iier.fm^eaMmia'ialMilnMM}efHH^^ 
in  mie  mmiifiBtaie>vid«mntinlb'*iHk<Mi^  YAtnAyJk 


m  BINSXAIIlilEiaBIS» 

ilbu».  st^nif  doMl,  el  onntiiim  9tmm  mo  tetmt  A 
iDeiMiiyarabiles  computat,  ei  nemhieiii  eibi  in  flcieniia 
94itt|^bilem  putat«  ei  non  souro  nensum  ad  Scri» 
ptoras,  eed  Scri^m  ad  stram  Benram  {nfleciere 
ourat  :  ^ias  quia  malo  voto  legit,  verilaiem  in  eia 
videre  non  vaiet.  Excatawit  emm  eum^  sicot  s^riptom 
091,  malUia  ^u%  (Sap.  t»  21).  Quomam  in  maUtokm 
onrmtfm  non  introiHt  eapieniia  (Sop.  i,  4) :  et,  Sfd^ 
viiu$  $anetnt ,  qiio  ipKB  Scriplurat  eunt  inspiratfl^, 
4i$eiplin<e  effnpl  f^um  ,  el  oufeH  $e  n  co^aHo^ 
ni^ue  qum  $um  $ine  inuUedu  (Sap,  f«  5).  Re- 
t|ute8cit  enim  euper  liomiiem  et  qiiietnm ,  et  nt 
nnottts  dicit  Gregoriu9»4fiiain  non  invenit  liumiiem> 
481*  wiiM  ftigit  mentem.  De  quo  et  ejns  similibns 
item  beaUis  iticit-Gregorius  (/i^.  vni  Motal,,  e,  3): 
c  Hseretici  in  inqnisitionilnis  snis  non  veritalem  co-  ^ 
nantur  assequi ,  ted  vlclores  vtderi :  cumqiie  foris 
oitonfli  Mpieniosappeiunt»  iBliiaper  stiiititiam  ela« 
tionis  stttt  vincuiis  ligMitur.  (Inde  flt  nt  confentio. 
iwm  cerlamina  exquimnt,  et  de  Ueo,  qui  paic  nostra 
eet«  loqni  paeiHce  nesdanlf  atque  ex  pacis  negotio 
i>iia!  iiiveiiioree  fiant.  Quibua  liene  per  Pauiora  dici- 
tur:  Si  quU  aulem  videiur  eonieniio$u$  e$$e^  no$  fa* 
iam  eomnetudinem  non  habemu$ ,  neque  Ecdeeia  Dm . 
(I  €or,  n ,  i6K  i  Propterea  non  est  minim  ai  oum 
Plmrisieo  do  iemplo  Domini,  id  est  amcta  Ecclesla) 
i«ate*€Jeolus  halietur  ii^ustua,  in  quo  pluree  soa 
pi«va  conversatione  aique  doctrina  iigusliflcans  diu 
mansii  pemiciose  iniquos,  et  adhnct  sicot  uneitts 
Hilarius  de  Osio  dieil,  idcireo  esi  reservaius,  ne  ju- 
dioio  brnnano  ignorareinr  qnalis  anie  vixisset«  C 

Contra  cnins  mortifera  venens,quibusexspuitquod 
unicnlque  personse  sna  propria»  integra,  plena,  perfe^ 
Glaqne  siidoi  tas,  et  sola  tanttimmodo  Fillideiias  buma» 
niiatem  assnmpserit,  sanctns  Aihanasius  didt  incapile 
litiri  primi  deTriniute:  c  Tii  iinusDettsPaier^etuni- 
ffenitue  DeiFih'na«  DensSpiriius  sancius,  qni  unam 
deilatem  nobiadeclarasti,etsacrosanct36  solinsdivini» 
tatis  indi  visam  gloriam  revelastt,  etperfeetam  gloriam 
Trinitatlalnam  sempiiemam  plenUodinemdemonaira' 
aH»  Ideo  oplinmm  dnxt,  ot  tua  veritas  patefacta  cla* 
■eaeeret ,  el  baereiioorum  deiecia  encitaa  innotesco^ 
wu  h  El  hoe  catholloe  per  tolnm^libri  -^corpus  eon^ 
teiemi  «ad  tocna  dwii  ^  imiio  nomjiie  •VMJitfaiw)*- 
€>I]nde  qoamvisinlioc  toeaoopiosesintaigniflcationes ' 
diettt ,  tamen  ad  unitam  divlnitatenrTriniiatis  evwO 
deMliiAannt^appfobaiie.  v  Et  posi  alfqnonia«: «  An» 
^iiiquii^  qnia  Paier  umis  Deos  est,  etFiline^ 
ostf  d^  Spirtitis  sanciue-  unus  Dous  esll ' 
Nonno  onnsjDeuBfeei^dam  uniinm  nomen«est  in  na^" 
Hm  uai»r  Sicel  oiiua  Spiriioti  esl » quia^nrtita'^ 
elnedeni.  dohos.  Nam  siaa  per  eingulainnmfna  per'" 
sonaram  uoitiMiiionicn  fpiritna  tor  d0signaMi».n«i^ 
qoidi  tves'Sffik*liBa'dieere  oportei9'abaiu  Qood  at  hoe 
nmuffrat  HiAiL<.laki<MKitriii  «tthiu*<4ni  «AiifiiudMiA  dtkJi 


ARCHi&nscon  siv 

€  Nos  nnitatem  doNaiis  nmier«  non  pluraliter,  in 
Trinitate  Gonsetttire  adamus.  >  Et  item :  c  Ideo  onus 
esi  Dens»  quia  uaiia  esi  ddtas,  aicut  per  dngulas 
personas  scriptum  esi.  Et  quia  nuUns  Deos  nisi  unus, 
vel  hoc.  ittt<^i,  I$rael,  Dominu$  Deu$  iuue  Deu$  amu 
e$t  {Deut.  VI,  4).  >  £t  item  :  c  Meniento  unitun  wh 
men  dlvinitatis  esse  singulis  personis;  >  quodln  eo- 
dem  libro  Scriplurarum  auctoriute  conrinnat,  et 
post  illa  tesiimoiiia  dicit :  c  Yidos  in  liis  persiinia 
unitum  essc  nomen  Trinitatis  in  natura.  >  Et  item 
postplura  Scripturarum  testlmonia  :  i  Yidcs  persin- 
gulas  signiflcationes,  videiicet  personas,  unitum  no- 
men  deiiatis  ter  indicatiim?  >  Et  post  aliqoanta: 
c  Scriptoin  4g2  esl,  Eunie$  baptiMe  omne$  genti* 
innomine,  et  sic  proseculns  est,  Pafrts  et  Fi/ii  et 
SpiritH$  $ancti  {Matth,  xxviii,  19).  Unde  in  bis  per- 
sonis  per  omnia  in  deilaie  divinilaiis  onitum  nomea 
est,  et  per  ipsa  nomina  Trinitalis  linntum  person» 
dislinclde  suiit.  >  Et  post  pauca  :  c  I3t  in  baptismo 
nnilnm  divinitatis  nomen  prius  confltearis ,  ut  re- 
roissani  peccatorum  In  his  personis  consequi  merea- 
ris.  >  Et  item  :  t  Yides  quia  in  deitaie  ei  in  subslan- 
tia  pleniludinis  per  omnia  unum  sunt,  et  in  nomini- 
Ihis  personarum  tres  sunt.  >  £t  in  secundo  libro  de 
propriis  personis,  et  de  unito  nomine  divinitatis,  Ai^ 
gabo  Patrem  meum^  et  aiium  paradetum  dabit  robi$ 
(ioan,  XIV,  16). c  Sciio  aliumabalio,  sivealterum  ab 
allero  inpersona  taiitnm  diflerre,  et  non  in  unilaple- 
nitudine  divinilalis  usix.  Nam  si  secundnm  nomina 
singula  personarum  alter  In  altero  sine  dnbio  dict 
potest ,  niinquid  sic  et  iu  uniu  deitate  alter  Deiis 
potest  pemuntiari  Pater,  quasi  slt  in  natura  dlver- 
sns  a  Filio,  et  alter  Deus  poiest  dici  Filius  a  Patre, 
quasi  sit  in  ddlate  aiter,  et  alius  Dens  poiest  profi* 
teri  Spirltiis  sanctus ,  quasi  sil  In  snbsf antia  dlscre- 
pante  a  Palre  el  Filio?  absit :  dunt  unituni  nomen 
sit  in  eis  in  una  vera  iiatura ,  ac  per  lioc  nnus  veras 
est  Deus.  >  Et  post  pauca :  c  Sane  deius  eonim  coai 
sit  unlta ,  aUer  hlc  Deus  ab  illo  allo  Deo  verboieotts 
did  non  potest,  qoia  unitum  nomen  esr,  el  In  pleni- 
tudine  diviniutis,  et  ideo  nnns  esi  Deua.  >  El  iteia : 
t  Pfseterea  nbi  nolhis  nec  numeras,  setfnee  aliqua 
dilerentia  ki  uniu  plonitudine  ileitacia  Pairib  ^  Fiiy 
ei  Spiritus  sancti  inv«»itur,-dum  uMisMh' alierius 
nomine  dlstincte  itf  diviniute  e^lKmen  unfiet  conii* 
nelUr.  Inierrogatfa.  Pande  iuque  milii  quombdotres 
unum  snnt,  mitunum  ires  sunt.  Aeipoftiio;  Ifemento' 
qoia  Mer  «t  Pilius  erSpiiiiius  sanCtii^  lyes  unusf 
sont',  qul  in  natura  Trinitatis^consllBtmnl;  Ideo  tres 
ummi  8ont,»oiva'  unair  tresl  lnttrrogatket:  F&mfnim 
divi6B>est  httc  Trt!nilas;an  IndrvllraMe^r,  didd  mibi. 
Reipon}^.  nane-divlstt^est  fn'nominlbnk  tantnnrterw 
Mmaram;  in  deiute  anfem  iifdiviaa  est.  fntetrdgaii: 
fidieitomihfquomodointcfrpreuturonius.  ^upen- 

MA.  MmaiA  Hilift  <iiM  Mt  I%tt4«  «f  FSIli.Aa  Rnlrihlfi 


t«fo  ffiriiiiuUs.  ftntemfmio.  Qitad.esi.iiiia  TviMlMt  Jt  «.l^tcaiiMi  ^tfM  4»  Stflptarift»  M»  f<l»[Hiei»W^ 


Rnpomio-  Uiique  qnia^  or*  esl  iii  ipsa'  TriMiUite  ple* 
niuido  «tSvinilaiis  -  iu  ei  «tritaiis  uetime  nomeii  nnilsr 
in  Triniuie  consisiere  dedaraliir,  ei  in  ipsa  Triniue 
«qae  per  singula  noaiina  personaruni  perfecle  de* 
Dionslralur.  i 

£i sanclus  Hilarius  in Coromenlo  Matlbri  {canone 
26) :  c  Duo  aotem  snnt  in  leclo  eamdem  pa^ionis  Do- 
miaicae  requiem  praedicantes,  eirca  quam  ei  hafreiieo- 
niio  ei  caibolicoruffl  eadem  aique  una  confessio  esU 
SeiiqoianniUlem  Palriset  Filii,elcoromunemeonim 
ilieoieiatt)«  quam  deiuiem  nnneitpamus »  cailiolico<- 
nim  verius  praedicabii,  el  eamdero  rarsum  plurimis 
463  cofttumelita  lisreiicorum  lalsius  impu|nal»il» 
idcirco  ei  duobua  iu  lecto  aliia  reliiiquitur  el  aliiis 


qttQBlea,  aed  auoiorilalam  domlni  salfateirilr<  GHHmt 
dieit  asceBsaras  ad^cmloa;  ad  'aposiolos  kitffBensj 
quibtis  prvdksal  al  iMgisier  elDomimis;  Nemo  sIk 
iMvil  de  .naidra  sua  dkere,  qitomodo  tpse  qiii  DciUs 
eai.  Nobis  autem  suiieiat  scire  de  Tirinitate  qubd 
Dominus  exponere  difnatus  est.  Qliid  ergo  dietl  ad 
aposlolos?  Ite^  bmpHxtae  omntt  geme$  in  wdMfiM 
Patm  et  FHH  et  SpirHui  $ancti  \MaUh.  xxvm,  if).: 
Tria  nomiiia  aiidio,  el  unnm  dicitur  nomen.  Moii 
enim  diiii  in  nominibus,  sed  m  nomine.  Tria  noitriiU: 
dicii,  el  quomodo  umim  ponii,  tn  nomme  Pdiris  e» 
Filii  et  Spiritiis  sancii?  Nomen  Patris^et  PiKi  et 
Sptriliis  sandi  nnum  esi,  sed  Triniuiis  est  484)  Ab^ 
men.  Quod  dieitnr  in  nomine  Patris  Dei,  in  nemine 


aasamiur,  qoia  ildem  confessionis  ulriosqiie  in  uno  B  Filii  Dei,  in  nomine  Spirtiiis  sancti  Dei,   Paier  et 


aaMmendoetalbrelinquendodiYini  arbiirii  judiciiim 
rompnmabit.  »  £l  Ambrosius  in  priino  libro  de  Fide 
(iA.  1,  c.  I):  f  Seriplttm  esl,  Andi  Israet^  Dominu$ 
Deiu  tuut  Deut  unu$  eot  {Deui.  vi,  l).  Deus  enim 
ei  Dominos  nomen  magniieenlias,  noiiieH  est  po* 
leslatis,  sicnt  ipse  dicil,.:  Doniinus  Deus  noinen  esl 
niiii :  et  sicm  alibi  propheia  asseril,  Dominu*  Deu$ 
mmpoien$  nomen  e$$  ei  (JSxod.  xv,  3).  Dowinos  ergo 
ei  Deus,  vei  qno<l  dnminetor  omnibus,  vel  qiiod  sp^ 
cieiomnia,  ei  timealur  a  conciis.  Si  ergo  obos  Deus, 
uonm  nomefl,  ona  potesUs,  una  esl  TriniUs.  Deui- 
que  dicii:  Ite  bapti%tmU$  innomine  Patrie  et  FUH  et 
Sinntu$  $am€ti{Mattk.  xxviii,  ll^).  In  noroine  utiqoe, 
non  iQ  BOHilnibns.  Ipse  eiiam  dicit,  Ego  et  Pmer 


Fiiiiis  ei  Spiriuis  sancius  unum  nomen  esi  divlniullK; 
Sed  reqoirts  a  me  quomodo  ono  noRiine  tres  apptA^ 
lanlur,  nescio,  el  Ufaere  roe  Bescire  proAleor  qood 
Clirislus  nolnit  indicare.  Hoe  soloin  scio,  quta  el'  fH 
boe  sum  Cbristiams,  qoia  onnm  Deom  in  Triniiaie 
conftteor.  Si  autein  dixero,  iinam  persooam  esiop 
Pairis  et  FUii  ei  Spiriios  saneti,  Sabellianas  appetlaf 
berw  et  iucipio  non  esse  GhrJsiianos,  sed  Judmstf 
Quia  iudseus  uoum  Deum  dicil,  ei  qnia  Patcem  nesdt 
el  Fitium  ei  Spirilum  saneium»'  propurea  m|fsieriBHi 
non  lonet  Triiiiuiia.  Ergo  si  aic  dicimus  oBom  Deimi. 
ut  Palrem  ei  Ftlioro  ei  Spirilum  saBCliim  exekidamita 
a  mysierW  TriniMis,  iudttii  ellictmon  «E^o  libenqi 
dieo,  non  ex  me  sed  sealeBtia  Salvaloris«  seandalora. 


«iwM  tvaiBs  (Jaen.  x,  50).  Vnum  dixil,  ne  Aai  drscre^  ^  quod  in  animo  naseitot  aoditorts»  qimBodo  irse  unon^ 

aial,  qaomodo  Pater  et  Filtos  ei  Spiritos  sanefiua 
noB  dividanlur  in  dlviniuie,  sed  inperaonarom  qoa* 
liuie.  Quandociinque  personas  appello»  rogo  vos  non 
me  reputetis  peraonas  bominum  dicere.  Ego  perso^ 
nas  lu  Patie  ei  Filio  et  Spiriiu  sanelo  non  dico  qoasi 
personas  hoBiiBom»  Pairis  persoiuim  dieo,  qoia  P»*; 
ler  esi,  et  Fiiii  qoia  FiKos  esi,  et  Spirlios  saneil 
quia  Spiriius  sanelus  esu  Noa  esi  Paler  Filiusa  neq> 
Ftlins  Pater,'nee  Spiriios  senciBS  Paur  aot  FWoa» 
Divi<loBtur.eBim  preprleUtibQSt  sed«  naUra  soeiaah^ 
lor.  » iiem  itt  aiio  «ermoae  >de  Fida  eonlra  AriaBoi^ 
et 8*beUiftBes <  t  Necjest  prorsusaliqeia ia TrlniuaQt 
gradus,  Bibil-qoed  iaferius  «pecialiiisnre>dioipolBaa  t 
iu  lou  deilasBoa  perfeeiione  .ttqoalisaal«iil;>ei<f 
^  cepijs  voGsbolia.qoa&fioprieUlemrpeGSOBnnaiiindiif 
eantt  qtiidqoid  de-  uoa  ^persoBA^dioilun  de.lribMl 
digniasime  possit  inteliigi^!.  atqne'  iM  ooBfouaie^ 
Arsiim.unaa%  eamdemqoe  dteiania.TriailaiiB  easia 
subsumiam,  et  ;«iaom.<io.  ifibos  .persQBiB*ifaUBioir 
Dteum: :  iU]timpiaUlM.tSiiaboUiiii  deciiaaliiea^>  bvaa 
pempnaaieiiiMai^ «uii  «vftpniaiate  ^iiaiiagotmBst^ 
BaBf  iV^BnKaibtiPMeaa^  iipqam'>FiAi««giip«Bra(fipimife 
inni  ^mmfk  dmb.dlcicnupi  Miialimai  ihMrta^nlUtii: 
FtKi,F)aliMft»8pifiMsmlcia  easatipanfboa/natMaaieolm» 
BMinaiilwHimmBdPafftA^iiBabaamiitnabwmn^ 


lio  polesUUs  !  siiaia^  addidii,  ul  Palrem  Filiumque 
cognoscas,  quod  perfeetos  Paier  perfoctum  Filtum 
genuisse  credaiur,  el  Paur  ae  FIKus  unum  stnt,  non 
personarnm  confoslone,  sed  uniuu  natorge.  >  Et 
iiem  (cQf,  ^) : «  Dnom  ergo  Deom,  non  doos  aot  tres 
Deos  dielmos,  ol  impia  Arianorom  baeresis  dom  eri* 
minau^lncorrit.  Tres  enim  Deos  dicil,  qnl  divinfta- 
iem  separal  Triiiltalis.  >  Et  Aognstuios  in  libro  etm« 
ira  quiBqoe  haereses  :  <  Dic ,  doelor  roeos,  sanele 
Paule,  deee-  divinl  iorisperiu,  sponsi  amtce.  Homo 
Isie  modo  venil,  moudom  stibvertil,<ei  (klei  uaiialem 
scindil,  Trfaiiuiem  dlvidlt.  >  Et  Item  post  aKqoanta: 
t  Diximus  de  Palre  et  Filio  qood  poiuimiis,  et  quai>» 
inm  potuknos,  st  \$mm  aliqiiid  digno  pocnlnMS,  de 
Spiriiu  sanelo  Ucoimos,  sed  non  eoin  separafviBMia. 
Uttidquid  enim  de  Palre  ei  FiUo  diximos,  «liam  de 
^iniu  sancto  diximos.  Estenim  in  lUiseiaim  iUts 
»qnaris,nBUs  non  minor  aut  lerlios  Deos.  Qoid 
adhoc  dlram  fatigains?  Qoi  SpiriUro  sanctiima  Pa» 
ire  ei  Filie,  aeternitale,  ei  subsuntia,  vel  comnMN' 
Bione  separat^  ft  qoiinegat.spirilnm<*esae  Hfo^m  «1 
FilU,  pkmos-  eat.  spirllu.'immando.<:vac»M9««SfiMvMi. 
sancu^d^.emmvi>aus'-di<yiiiir  ,eb^ritft^i<iu«tiilMI 
partih^  «v|tft^upaiia|w^  «ed  iaqffallilileitii^oblk 
<mHaiaimiiaM  est  wi«i^Triaiusvii««!DflM«t>  lumift 


Mt. 


9^  mmHifki^fimmt^^MMmmom 

fsnonamqoe  fM^,  fled  PBter  «empvr  Paier,  FiKus  A  iflHikM  peiMMe,  ted  te 

iNqwf  Ffltaw ,  Splrftos  saiiettts  «emper-  SpirStitt 

iMetiif.  ilaqM  MlMlanCla  omtm  sani,  perannlft  ae 

MmiMilMis  dlelingiiuiitor.  i  Ei  item  sanetM  Anfu-* 

sliMs  In  lilNro  primo  {eap.  A)  de  Triniiaie  :  <  OnH 

ntes  qoos  legere  potai,  qui  ante  nie  seripserunt  de 

IVimiaie,  qo«  esl  Dens,  divinoram  librorum  veto* 

FMi  el  novonim  cailioUci  Iractatores,  hoe  inlende- 

Itnt  seeondom  Scrtptoras  docere,  quod  Paior  et 

WImoI  SpirilM  saneloB  tinios  ejosdomqne  snb* 

■lanll»,  hiseparabtii  aiqttaliuile  divinam   iMinoenl 

miitalem;  tdeoqne  non  sini  ires  dii,  led  onus  DoMt 

qnamTls  Paicr  Flliom  genuerit,  el  iileoFiliufl  nonstt 

qnl  Pater  esl»  Filios  a  Paire  sil  486  goniUis,  ei  idoo 

Mn  sil  Paler  qui  Filius  est,  Spiritos  ssnclus  iiec 

Paterslt,  nec  Filios,  sed  tantom  Patris  oi  FilH  spl«  B  iMise  credat  oieoniiealor » ;  eom,  vt  somim  Am- 


01  ona  pormaMHSt  Ucet  In  iribus 
monslreior,  el  ad  deorom  mullilndinem  oxcorrenii 
lioet  fn  iHbos  sil  «obsisienlils«  ol  om  ooiToraiem 
quamdam  sosiineal  seetionem,  qme  oerte  est  impas- 
sibiiis  el  ineorpores,  et  pati  nescions  cpi»  ereaUire 
sml  propria.  i 

Haec  SpirilM  sandos  per.soMtM  dleit  Ailisn*« 
sinm,  Hilarlom  et  Aoiibrosiam,  aiqM  AngoslJMm ; 
el  spirilM  immondos  exhalat  per  immnndissionm 
Goihesealeom  dieoM  :  c  Siool  onamqnanMpio  es 
Trinliate  persoMrvm  qoisqols  catholicM  eredii  ei 
intef^m,  pienum,  perfeetmi  penli«s 
sic  «oicoiqM  persm»  soam  propriaiii  dci- 
^"^^^  4M  Integram,  plenam,  porfeciam  peniiM 


rllMy  Pairl  el  Filio  etiam  ipBo  eoaeqoalis,  ei  ad  Tri<» 
BiliiilB  pertinens  unitaiem.  i 

El  sanctos  SopbrmiM  in  calbotlca  sm  epislola, 
qnam  lexta  synodus  (iynodi  vi  aei.  II)  ad  catholica 
idel  eonfirmaiionem  «prodoiii  :  «  NoSv  inqoiens , 
mMnn  prinGlplom  nnios  novimus  deHatis,  unom  im<* 
porinmt  iraam  polesiatem,  unam  virtutem,  unom 
operatioiiem,  onom  oonsiRom,  onam  volonlaiem, 
OMm  dominalionem,  onum  motom,  tam  omnlom 
qnm  post  eam  soni  cresiricem ,  qoamqM  providam 
et  slabllieBtem  atqoe  conservatrioem,  onam  doml- 
Mtlonem,  unam  sempllemiiatem,  ei  qottqoe  sont  ta* 
lia  shigolaria  et  incompoilta  oniM  essenil»  alquo 
Itt  irfbM  persoMHbos  Bubsislenliis;  noqM 


brMHiSBcribil  (4j^.  i  de  Me,  cMp.  %) :  DMHhmsdi* 
cendOi  ifs,  UptiMe  §Mu  in  nsmiM  ^tfUm  FiMi 
u  SpirUui  mueit  {Mmik.  tuMmi,  19)«  oniM  esse  Tri* 
nilalem  poiceuils  oslondefit.  !iM  Pairem  ei  Filiiim 
01  Spirilnm  smclom  oonitomnr,  iia  ot  in  Trioiiaio 
peHteU,  el  plenilodo  sil  diyinilaUs ,  el  «nilM  poie* 
slnlis.  Omne  regmum  m  m  tUmtmm  faitiU  daUrmeiMrt 
DominM  boc  dicil.  Nm  ergo  diviaum  esi  ncyn 
Trinitalis.  Si  ergo  divumm  nm  esi,  unnmMl.  QMd 
enim  muim  nm  oit»  divisum  esli  Tale  ertn  refnim 
esM  capiont  Tnnitaiis»  quod  difisioM  aui  &cile 
desiniatiir.  Imo  quia  inm  polest  destrai «  coMiai 
nm  esso  divisum.  Ifm  mim  dividilur  mutns»  nee 

^ _  _^„_     seindltur.  i  £i  pMl  aUquaiila  («ip.  sodsm)!  t  £sl 

nnb8lsienflMcoarandenies,etinmamMSwb6isten-^onim  ploniludo  diviniuiis  in  Patiet  osl  pleniudi 

divlniuiis  ia  Filio,  sod  om  disccepms » sod  um  di« 
vlnilM;nMMnlbsum  quod  mmm  est,  nm  molliplei 
quod  IndiferttM.  >  El  paulo  posl :  c  Nocosso  ea 
negenlAriani  aul  Palris  aut  BUii  divinilMom.  nisi 
ititisdem  dlvlnilalis  crodiderinl  uniUlem»  »  Ei  iiem : 
f  Ui  auum  OM  deius  Palris  oi  Fllil,  oi  nm  domi- 
nmio  probarelnr,  m  gonlilis  aiil  lodaioft  i<»liifitii 
incuifftremus  errorem*  provideM  ApnmnlM  qoidie* 
qol  deberenms  osimdit  dieoM :  l/nM  Abm  Palrrt 
ax  qwb  omnM,  sl  Mi  tjt  ipii ;  M  um»e  MmhmtJetm 
Ckrl$m$,  psr  ^um  mmdm^  €t  om  per  ipmm  {i  Cm 
VN1»  6).  >  fitpost  pauea  (Mp.  m^mu)  c  «i^Mmmn 
polest  esio  nUa  oiUniaiiOt  oUdiiiallsnniiMe*?* 
Et  in  Kbra  primo  de  Spirll%Mnelo  (s^  tS)  t 
4  Nunqoid  eat  alia  oflonM  Filii,  aUn  SpiiilM  aanai} 
Sieoi  mim  om  dlvioius,  sic  OM  iiqom.  Si  Jgttor 
una  pax,  om  ^lia,  om  ebarius»  om  commnuica* 
lio  esi  Patris  ei  FMii  el  SpirilM  aapoli »  una  certo 
operaiio  esl,  el  ubi  -una  opeinlio  Mi»  umqvit  om 
poiesl  viriM  esse  divisa,  el  indisoraU 


tiam  dieducentes,  neque  eamdem  onam  essenliam 
partlmies,  et  In  tres  eam  essemlas  diBcerpentes,  et 
vnam  ex  hoc  dividenies  deltatem.  Sed  est  nnns 
Dem,  nna  deHas,  In  tribus  subsistentils  fulgens ,  el 
tres  subsisientitt  el  person»  In  deiuie  ona  oogno- 
aeonior.  Propterea  perfectm  Deus  esl  Pateri  per* 
fbeCM  DoM  est  FHIm,  perfeehis  Dem  esl  Spirilns 
MnOlus,  Idclrco  qood  onam  eamdemqoe  singola 
qo»qM  persoM  inseparabHem,  tndhninolam,  aiqiio 
perfiBCUm  habei  deiuiem.  Ei  }qxu  qood  Dms  qiri* 
dem  esi,  kffpsnm  exfslitBnomqoodqM,  dom  seorshn 
oonsideralor,  ipM  intelligenUa  qood  nm-  est  sepa^ 
vaMloseparanie»  ol  Pater  umen  el  Fiilos^  SpirHM 
ilMicloSv  athid,  et  aliud,  ei  aUud  diemtor.  Et  iddrco  |. 
Ime  a  Del  capacibm  pnBdh*aiitor  DeM,  et  Deus,  el 
itouSf  Bed  onos  esi  hara  tria'  Deus.  Nm  mhn  alhis 
DiM  Paior,  nec  alhis  Dom  FHtos,  neque  aliM  Ito^ 
iMi  DmsSpiritM  sanclus,  qoia  nec  alia  Minra  esi 
Poler,  nee  alia  Miora  esl  Filios ,  noqM  alia  Herom 
naiiira  est  Spiritos  sanctas.  Hoc  enim  eiiam  multos 


i|ie  DouiiiMit :  £§0  v$m  Ui  nmmm  P§im  wMi{J§un* 
T,  43).  I  £1  ptuW  po6l :  <  SeripittDi  «i  (^*  «MfiNi)* 
PancUiM$  mtUm  gpirUutf  f  «mi  .  mil(#i  Pal^  iii  im- 
Mjie  MM,  it^  «M  iwbil  omnia  (Joam.  xiv,  26).  Qui 
Mtcia  fenii  ia  itoniiiie  Fiiii,  uiique  eiiaui  ia  nomine 
Pilris  veoii,  quia  unuro  nonien  Pairie  et  Filii  eeU 
Sic  Ai  oi  ttDum  Pairts  ei  Filii  nonen  «i»  et  Spiriiuf 
Micii»  Mee  enioi  eei  eliud  nomen  sub  coefto  uliumr 
ii  qoo  oporieat  noe  salvoe  flerl.  Simui  docuii  unii»* 
len  diTini  noroinie  efioe  cretlendam,  non  dispariliia-^ 
leo.  >  Ei  in  iibro  ieriio »  capiiulo  decimo  quario : 
f  Ubi  enim  una  deitas  iniellii^iiur»  uuu$  Deus  diciior. 
Sed  exGnsemue  vos  ab  inacieniia »  ei  si  non  excusaT 
aas  s  eulpa.  Eieujm  secuadum  iiosiram  senienliam* 


SpiriMM  aancmsft  ate  A  mma  suni  i>ro|fcier  inelBiManfc 


iia  qua  ineOali^ier  oopnianiur,  unus  Aeua  jWt  t, 
Ei  iiem  exllbro  conira  Maximinum  (Uk^  Wt^Ui^ 
f  Saiis  appariH  Pairis  el^  Filii  ei  Spiriiua  aa^c^. 
unam  esse  viriuiem,  unam  esse  subsiaDliaiUf  unaoi. 
deiiaiem,  unam  mi^esiaiem,  unaio  gloriam,  qua  ipjBa 
Trinilas  est  unus  Uominus  Deus  oosier.  de  qm^ 
dieimn  esi,  Audi,  Israel^  Dominu$  Deui  $mu9  Dou»^ 
unui  esi  {Deut.  vi,  4). »  Ei  Leo  ad  Turibium  Asiuri:. 
censem  episcopum  {epiu.  4|  c.  I).  t  Caiboiica  fidi^, 
esi,  qoiQ  Triniialem  deiuiis  sic  «fiaurav  confiiejyni^ij 
ui  Pairem  ei  Fillum  et  Spiriuim  saociom  sine  copfur. 
sione  indiviseSy  sine  tempore  sempiUmuMt  sins  dif^ 
fereoiia  credai  «quaiest  quia  uniiaiem  in  Triniia^ 
iion  eadem  persoiia,  sed  eadem  implei  esseniia.  >  E^ 


quis  unus  Deus»  una  diviuiias»  ei  uniUs  inieiiigilur  B  sancius  Gregorius  mulioties  iu  in  iibris  auis  de  Tri«. 


poiesUiis,  sicui  unum  Ueum  diciinus,  ei  Pairem  veras 
IS7  deiUiis  ttoffiine  conflientes«  nee  Filium  dene* 
psies,  lu  eiiem  Spiriinm  sanctum  a  deiuiis  non 
exdttdinnisuniiale,  el  ires  deea  non  asserimus,  sed 
segsoius,  quia  piuraliutem  non  unius  raeti  sed 
diTiiiopolesUiis.UoomodoemmpiuraliUiem  recipii 
onilas  diviniuiia»  cum  pluraiitas  numeri  sit,  nume- 
isa  SttUra  noQ  recipiai  divina  naturarr  Unua  «1^0 
Dms  {cup.  15)  salva  nugesute  irioiuiis  sBlerue» 
iltni  proposilo  declaraiur  exempio*  Nec  eo  Umeo 
folo  ioco  Trtnitalem  videmus  nomioe  diviniiatis  ex* 
piassm :  sed  com  plerisque  iocis,  sieui  et  aupra 
dixintts,  iam  asaxinm  in  his  epistolis  quas  ad  Thea* 
nlotticenses  Apostolos  acripsli* »  JStiiem  {eap.  17) 


^  niuie  uuius  deiUiis  scribii,  sicut  et  snpra  in  .48S 
bomiiia  sexta   decima  Ezecbielis   propiieiaB  euni. 
dixisseosiendimus.  Simiiiler  quoque  Prosper  et  efe« 
leri  caiholici  dociores  saiicio  iUuminaii  Spiriiu  senr. 
serutti  aiqne  dixecuni,  ei  suis  scripUs  nobis  i^endd , 
aique  ienenda  immuubiiiier  tradiderunt.  £t  bi9.Q 
sancuis  Aihanasius  m  iibro  proieasioois  fidai  catbo- 
iic»  auper  Goibescalcum  («oKiUni  in  Ubro  vi)  et  e^nf . 
eompiices  dicii :  i  Maiedicios  qui  Palris  et  Fiiii  .^ 
Spiriius   sancii  uniiam  seropitemam  aubsUniiam 
diviniuUsessenon  confiieiur.  Fiat»  fiai.  Maiediciua. 
qui  secnndum  tres  persoBaa  ires  diversas  sabstaniia^ 
itt  his.esse  eonllietur.  Fiat,  fiat.  Maiedicius  qui  noi- 
lum  iKMnen  secundum  deiutem  Trinilatis  e^.  jnoa 


ErgesiCttiPaier  Dena  ei  FiiinsDominua»  iUetFilins  C  confiUlur.  Fiat»  fiat.  Maledicius  qui  indivisam  deiia«; 


Devsel  PaterDomiBos.Aiiernatur  pia  significaiio» 
noaaliernatnr  divina  naiurat  sed  immuuhiiis  inanet 
grsiia.  Non  enim  largiutia  coUaiiva»  sed.naturalis 
piaeiu  cbarilttlia  suni,  quia  et  unitas  proprieuiem 
habei,  ei  proprieiaa  uniuiem.  »  £t  iiem  {cop.  i9) : 
t  iat  dicani  ijptur  quid  sit  quod  sine  Paire  et  Fiiio 
detUUs  Me  faieaotur.  »  £i  sanaus  Augustious  in 
Quo  quarto  do  TriniUU  capiiulo  vigesimo  primo 
dtcit :  <  Itt  soa  qiiippe  suiMtaniia  qua  sunl.  Iria  unum 
iwtPaier  ei  FiUus  et  Spiritus  saactus,  nuUo  Um- 
porsii  mottt  soper  onsnem  creaturam  id  ipsum  sine ' 
nilisifiierfaiUs  lamporum  velioconim,ei  simuluniim 
aique  idem  absteniiate  in  mierAiUiem,uoquam 


tem  Pairiset  Fiiii  et  Spiritus  sancii  non  coiiQteiui:» 
Fiat,  fiat.  Malediclus  qui  unium  deiUiem  Pairis.et 
Fiiii  ei  Spiriius  sancU  ex  chariUie  coooordiae  Uniuni. 
esse  profiieiur,  et  non  magis  per  banc  ipsam  uniUui 
divifiiUiem.  Fiat,  fiaL  Maledicius  qui  unium   dei- . 
Utem  in  tres  bas  personas  esse  non  conUieiur. 
Fiat,  fiat.  Maiedicius  qui  uniuum  vel  pleoiiu-. 
dinem  divin»  TriniUiis  indivisam  esse  non  c^u*. 
fiUiur.  Fiai,  fial.  »  Uinc  miUe  lesiiroonia  sa^fa-. 
mm  Scrqiturarum  et  ex  orihodoxorum  scripUs  dar^, 
poasuni.  lino  noo  aliier  unquam  vei  usqiuim  ia^ 
sanclis  Scripiuris  vei  oribodpxoruin  diciis  inveiij-^.^ 
tur  9  Aisi  quia  \fi  sancU  Triniiaie  ires  suni  |>er-. 


Viaaeurttitas,  qum  sine  veriuu  et  chariUie  non  ^  son»  et  vna  est  divinius,  deius,  na(ura,  .essenti| 
cst.  bi  meia  auiem  vocUms  saparati  soiit  Paier  el  atque  sulisianiia.  G»terum  contra  id  quod  identd^r 
FUitts  ei  Spiriloa  sanctas,  nee  suuui  dici  potuenwt. 


€iui  liiterisTisibiUbua  sna  separatim  locorom  spaUa 
ienueruoi.  >  £i  in  Ubro  de  vera  ReUgioue  {cap.  55). 
«Qoare  ipsum  donum  Dei  cum  Paire  ei  Fiiio  aequo 
iacommutabile  colere  eiunerenos  couvenit,  uniua 
ubstanU«TriniUiem.  »  £i  in  Ubrocooira  Maximi- 
ntun  (/16.  lii,  cop.  tO).  c  Tres  enun  personas  aunt 
P^ter  et  FUius  et  Spiriius  sancius,  et  lii  tres,  quia 
oalns  subsUnUae  sunt,  unum  suot  ei  summe  unum 
snnt,  ubi  nulianaturarum,  nuliaest  diversiias  volun- 


atque  substaniia.  Gaiterum  contra  iU  quod  i 
meniissimus  poUusque  amenUssimus  Goihescalcu^: 
dicit: 


IX. 

f  In  boCy  inquiens^  liqiiet  luce  clarins,  quin  pnict 
c  sole  splendidius,  qood  inest  unicuiqiie  personne 
c  sua  propria  deilas,  aique  divinitas,  qula  revera 
«  nequaquam  assumpsii  bumanitalem^  quod  absit, . 
c  uilo  modo  tota  TriniUs,  sed  sola  tanlummqjdo 
c  Fiiii  deiUs.  »  .  .  c 


575 


iilNCMARI  RHEMENStS  ARGHIEPISC0PI 


578 


Moaliler  trina,  sicut  supra  dizlsti  de  deiute.  SufB-  A  se  de  Del  Fillo  evangeHsta  dixisse,  ait  de  Joanne 


cere  poterant  quibus  sufficit  quae  latius  de  omnibus 
quae  substantialiter  de  Deo  dicuntur  ex  catholiconim 
Ycrbis  supra  ostendimus.  Sed  ne  dicas,  quia  in  his 
duobus  nominibus  nos  concluseris,  et  in  responsione 
defecerimus,  juxta  pro?erbium  antiquum,  tibi  malae 
arboris  nodo  fortissimum  cuneum  opponimus,  au- 
ctoritate  saucti  Ambrosil,  et  ipsam  ?eritatis  ratio- 
nem.  Yeritas  quippe  loquitur  per  Ambrosium ,  dlcit 
et  per  Apostolum :  Ipte  e$l  pax  no$tra  {Ephe$.  ii,  14) ; 
et :  Deu$  lux  e$t  (I  Joan.  i,  5).  Quid  ergo  alludda- 
tur  intelligi,  nisi  quia  Ipsum  slt  pax  et  lux  quod 
Deus  est?  Neque  enim  illa  natura  simplex  quse  Deus 
est,  aliud  in  se  habere  potest  nisi  quod  ipsa  est,  cui 
hoc  est  scire,  quod  posse,  hoc  est  posse,  quod  esse 


Baptisla  :  Non  erat  Hte  lux^  $ed  nt  teetimonium  per- 
hiberet  de  lumine,  Erat  lux  vera^  qum  itluminat  omnem 
hominem  venientem  in  hunc  mundum  {Joan,  i,  8,  9). 
Ergo  quia  Deus  lux  est,  lux  autem  vera  est  Dei  Fi- 
lius,  sine  dubio  Deus  verus  est  Dei  Filius.  Habes  et 
alibi  quia  Deus  lux  est :  Popuiu$  qui  eedebat  in  tetu- 
bri$  et  umbra  morti$j  tucem  vidit  magnam  (/m.  ix, 
2).*Qnid  autem  hoc  evidentius  quod  alt :  Quoniam 
apud  te  e$t  fon$  vitce^  et  in  iumine  tuo  videtimut  lu- 
men?  {P$al,  xxxy,  iO.)  Hoc  est,  quod  apud  le  est, 
Deus  omnipotens  Paler,  qui  fons  ritae  es,  in  lumine 
tuo  Filio  yidebimus  lumen.  Yidebimus  lumen  Spiri- 
tus  sancti ,  sicut  ipse  Domlnus  ostendit,  dicens : 
Accipite  Spiritum  eanctum  {Joan.  xx,  22),  et  alibi : 


et  nosse.  Unde  et  hoc  pacis  et  lucis  praecelsum  vo-  B  Et  virtu$  exiebat  de  eo.  Ipsum  autem  Patrem  quis 


cabulum  sanctae  Trinitati  conyenientissime  coapta- 
tur :  nimirum  quod  ex  tribus  lilteris  constat,  et  plu* 
nilitatis  numerum  sicut  Deus  ignorat.  Cum  enim 
dictmus  pax,  lux,  per  tres  litteras  tres  in  Deo  perso- 
■ae  inteniguntur,et  quia  pax,  sicut  nec  lux,  nuiuerum 
pkiralem  non  recipit,  per  singularem  numerum  sub- 
slantia,  id  est  deitas  ipsius  unius  Dei  accipitur,  sicut 
sanctus  Ambrosius  in  primo  libro  de  Spiritu  sancto, 
513  oapite  duodecimo  dicit :  c  Una  pax,  una  gralia 
Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancti.  Deniqne  scriptum 
est|:  Gratia  vobi$  et  pax  a  Deo  Patre  no$tro  et  Do- 
tmno  Je$u  Chri$to  {Gal.  i ,  3).  Ecce  habes  quia 
Patris  et  Filii  una  gratia  est,  et  Patris  et  Filii  una 
pax  est.  Sed  et  gratia  et  pax  fructus  est  Spiritus, 


dubitet  lucem  esse,  cum  lectum  sit  de  Fillo  ejas, 
qula  splendor  sit  lucis  aelemae  {Hebr.  i,  3).  Cojos 
enim  nisi  Patris  splendor  est  Filius,  qui  et  cqm 
Patre  semper  est,  nec  dissimili  sed  eadem  clariuie 
pracfulget?  Et  Isaias  sigtiificat  non  solum  lucem,  sed 
eliam  ignem  esse  Spiritum  sanctum,  dicens  :  Et  erit 
lux  hrael  in  ignem  {I$a.  x,  17).  Itaqne  prophetx 
eum  Ignem  ardentem  dixerunt  ;  quia  in  tribqs 
istis  generibus  propensius  majestatem  divinitaiis 
advertimus  :  quoniam  et  sanctificare  dlviniuiis, 
et  illuminare  lucis  et  ignis  est  propriura  :  ei 
in  specie  Ignis  exprimi  vel  videri  divinae  514 
est  consuetudinis  :  Deu$  enim  e$t  igm$  consa- 
men$  ,  sicut  Moyses  diclt  {Deut.  iv  ,  2i).  i  Ecce 


sicut  Ipse  Apostolus  docuit,  dicens  :  Fructue  autem  ^'  habes  quia  Pater  et  Filius  et  Spiritus  sanctus  non 


Spiritue  charita$  gaudiumj  pax,  patientia  {Gal.  v^ 
22).  Et  bona  pax  et  necessaria,  ut  nemo  ad  dispu- 
tationum  turbetur  incertum  [a/.,  incertis],  neque 
passionum  corporalium  tempestate  quatiatur  :  sed 
in  simplicilate  fidei  et  tranquillitate  mentis  quletus 
circa  Dei  cultum  perseveret  afleclus.  >  Et  post 
pauca  :  c  Si  Igitur  una  pax,  una  grada,  una  chari- 
tas,  una  Tommunicatio  est  Patris  et  Filii  et  Spiritus 
sancti,  una  certe  operatio  est,  et  ubi  una  operatio 
est,  utlque  non  potest  virtus  esse  divisa ,  discreta 
subslantia.  Nam  quomodo  operationis  cjusdem  gratia 
eonveniret?  i  Et  capite  deciroo  tertio :  c  Quis  Igitur 
uniiatem  separare  audeat  nominis,  cum  operationis 


personaliter  trina,  sed  naturaliter  et  essentialiter 
una  pax,  una  lux  est.  Unde  slcut  et  de  deitate,  k 
de  omnibus  quae  de  Deo  substantlaliter  dicuotur, 
revictus  es  mendax,  Gotbescalce,  quia  non  plurall- 
ter  sed  singulariter  de  singulis  sicut  et  de  tribus 
personls  debent  efl^erri  {cap.  8).  Sicut  et  sauctus  Au- 
gustinus  in  iibro  quinlo  de  Trinitate  dlcit,  et  uio 
mendacio  contradicit :  c  lilud,  inquiens,  praecipiie 
tenendum  est,  quidquid  ad  se  dicitur  pnestanAssiini 
illa  et  divina  sublimitas,  substantiallter  dici,  uo- 
tamque  vim  esse  ejusdem  substantiae  in  Patre  et 
Fllio  et  Spiritu  sancto,  ut  quidquid  de  singulis  ad 
seipsos  dicitur,  non  pluraliter  in  summa,  s^  singii- 


videatuniiatem?Sed  quid  ego  unitaten^nominis  ar-||lariter  accipiatur.  >  Quod  autem  ad  aliquid,  sob 
gumentls  astruo,  cum  divini»  vocis  evidens  teslimo-  substantialiter,  sed  rdalive  ac  per  boc  plnraKier 
nium  sit.  Unum  nomen  est  Patris  et  Filiiel  Spiritus  dicitur.  Plura  denique  horum,  sed  et  aliorum  ortfco- 
BSincii.Scfipium  esieuim:Ite^baptixategente$inno-'  doxonim  potuissemus  ponere  testimonia,  quae  ia 
mine  Patrieet  Filii  et  Spiritue  eancti  {Matth.  xxviHt  suis  locis  lector  poterit  Invenire  :  sed  scimns  qoo- 
19).  In  nomine  dixit,  non  in  nominibus  :  non  ergo      niamquanUcunauAnosnerimus,  aemulorum  invidiasi 


677  DE  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE.  578 

Deo ,  lumen  de  lumine,  et  non  dno  lumina,  adeo  A  essentiae  sive  deitatis  ralionem ,  Irinitatem  vero  se- 


credi  et  confiteri  cum  -Spiritu  sancto  unum  lumen 
perdocait,  ut  secus  sentientes  ab  Ecelesia  catholica 
anathemalizandos  decreverit.  Et  de  his  contra  eura 
ista  dicla  suiBciant :  nuncde  aliis  ejus  dictis  ad  nar« 
rationis  ordinem  redeamns.  In  alia  etiam  compiia- 
tione  sua  ,  in  qua  plura  testimonia  ez  nomine 
caibolicorum  falso  ponit,  et  nomina  Ubrorum  ex 
quibus  illa  sumpserit  penitus  tacet,  et  qnaedam  quae 
Dobis  nota  sunt  ibidem  contra  se  perverse  more 
suo  interpretans  interponif,  qu»  a  s^  dicta  fortiter 
ut  sibt  videtur  astruunt ,  fortiter  vero  et  catholice 
destruont  :  ponit  etiam  ibidero  testimonium  de 
epislola  Petri  Nicomediensis  episcopi  ,  quam  in 
sexla  syoodo  ne  damnaretur  porrexit,  in  qua  trinnm 


cnndam  subsistentias  sive  personas.  >  Habeinr  anlem 
quiddam  de  tribus  luminibus ,  sed  non  eo  sensu  qoo 
Gothescalcos  dicit,  in  professione  synodo  porrecta 
Macarii  hsereiici  et  Antiocheni  episcopi ,  qui  de  dua- 
bus  voluntatibos  et  operationibus  in  uno  domino  Jeso 
Christo  non  sensit  cathoUce,  et  orthodoxorum  dicta 
falsasse  convictus  et  degradatus  est,  post  alia  prae- 
missa  boc  modo  {ttfnod.  vi  act.  8) :  c  Trinitatem 
perfeeta  gloria ,  et  imperio ,  et  consilio  non  divisam, 
unam  deitaCto  et  dominationem*  Nihil  enim  servile 
in  Trinitatem  vel  subjectum  -et  introductitium , 
tanquam  prius  quidem  nonexstitisset,  post  vero 
Intromissum.  Neque  enim  defuit  FiUus  Patri ,  neque 
Filio  Spiritus,  sed  inconvertU)ilis  semper  et  consub' 


lumen  fiiisse  positum,  et  ab  episcopis  approbatum  B  slantialis  sancta  Trinitas  Deus  noster.  Deum  verum 

in  eadem  synodo  jactat.  Nesciens  ssepe  idioma  Un- 

guae,  in  tnterpretatione  quae  fit  verbo  ex  verbo,  du- 

bitaiionem  vel   inteUigentiae  difficultatem  afferre, 

sicQt  et  beatus  Augustinus  manifeste  demonstrat, 

et  in  synodo  saepe  aliqna,  quae  non  adeo  ad  rem 

pertinent,  propter  plurimas  occupationes,  dum  muU 

toraniverba  et  sententise  intercedunt,   necessario 

minos  discussa  praeteriri  solere,  maxiroe  illa  de 

({Qibos  specialiter  non  agitur  ratio,  et  plus  statui 

Qatantiom  intenditur  a  synodo  consuli,  quam  de* 

jectioni  fraternae  incurabi.  Unde  I>eo,  ut  de  pluri- 

bnsnnum  proferamus  exeroplum,  adFlavianum  scri- 

bil,  dicens  (^t</.  12) :  i  Miror  tamabsurdamtamque 

515  perfidaro  ejus,  quin  Eutychetis,  professionem 

QQlIa  judicantium   increpatione  reprehensam ,  et 

sermonem  nimis  insipientem,  nimisque  blasphemum 

ita  omissum ,  quasi  nihU  quod  offenderet  esset  au- 

ditum,  cum  tam  impie  duarum  naturarum  ante  in- 

carnationem  onigenitos  Dei  Filius  fuisse  dicatur, 

quam  nefarie ,  postquam  Verbura  caro  factum  est , 

natora  in  eo  singularis  asseritur,  quod  Eutyches  ideo 

vel  recte  vel  tolerabiliter  aestimat  diclum,  quia  uulla 

Testra  est  sententia  confutalum.  i  Et  cum  haec  ita 

sehabeant,  necessarium  tamen  duximus,  Gothe- 

^alcom  non  verum  dixisse  patenter  ostendere.  Non 

enim  in  omni  UbeUo  satisfactionis  Petri  Nicome- 

diensis  episcopi  de  trino  lumine  quidquam  habetur, 

sed  onitas  deitatis  in  eo  manifeslissime  et  catholice 


cum  dico,  unolumine  iUustror.  Et  tribus  quidem  se- 
condom  proprietaies  slvesobstautias,  et  personas :  ono 
vero  secondum  essentiae  ralionem ,  id  est  deitatis. 
Dividitor  qoippe  indivisibiUter,  ot  ita  dicam,  et 
conjongitur  divisibiliter.  Unum  nempe  in  tribus  ipsa 
deitas ,  et  ipsa  tria  unum  in  quibus  deitas ,  sive  ut 
expressius  dicatur,  quae  est  deitas ;  et  neque  ipsani 
unitatem  confusionem  operemur,  neqoe  ipsam  divi- 
sionero  alienationem.  >  Et  hinc  sanctos  Aogustinus 
in  libro  septimo  (cap.  3)  de  Trinitate  :  t  Lumen 
Pater,  lomen  Filios,  lomen  Spiritos  sanctoSt  siuml 
autem  non  tria  lumina,  sed  onom  lomeiu  >  Et 
bealos  Ambrosius  sanctam  Trinitatem  onios  deilatis, 
Don  516  secondom  Gothescalci  perversitatem ,  sed 
secondom  fidei  catholicae  oniversalem  Gredulilatem 
atqoe  confessionem ,  onam  locem  cathoUce  credi  et 
dici  demonstrat  in  hymno  vesperiinali ,  qoem  Go- 
thescalcos  ab  ipsis  rudimentis  infantiae,  in  mona- 
chorom  monasterio,  in  qoo  secondom  regolam  obla- 
tus  et  tonsus  exstilit,  et  usque  ad  aetatem  adultam 
mansit,cum  monachis  labiis  cecinit,  sed  sensuin 
ejus  percipere  corde  non  potuit,  quoniam  in  mali- 
volam  animam  non  introivit  sapientia ,  nec  habitavit 
in  corpore  subdilo  peccatis.  Gujushymni  initium  est : 

0  lox  l>eata  Triaitas,  et  priocipaUs  nnltis, 
Jam  80l  recedit  isneiis,  infnnde  lumen  cordibns. 

Tandem  hac  schedula  completis  suis  in  Deum  bla- 
sphemiis,   Gothescalcus  in   vituperalionem    ipsius 


taonstratur,  qui  iu  incipit  {synodi  vi   acL  10,  j^  Domini  sacerdolum ,  ut  scientia  el  meritis  Uli  impa 

^Mn^ni) :  c  Gredo  in  unum  Deum  Patrem  omnipo- 

teniem ,  factorem  coeli  et  terrae ,  visibiUum  omnium 

eiinTisibilium.  Et  in  unuro  dominum  Jesum  Ghristuro, 

FiliQm  Dei  unigenitum ,  qui  ex  Patre  natus  est.anle 

omnia  sscula,  lumen  de  lumine,  Deum  verum  de 

I>eo  vero»  natom  non  factum ,  per  quero  omnia  facta 

^unu  Ei  in  Spiritum   sanctum,  Dominum  et  vivifi- 

caiorem,  ex  Patre  procedentem ,  cum  Patre  etFilio 

eoadoraodom  et  conglorificandum ,  Trinitatem  con- 


res  nosceremur,  ac  per  hoc  indigni  sacerdotio  nota- 
remur,  nobis  noto  et  sibi  consuetodinario  blasphe- 
miarom  sigillo,  post  soUtom  soom  Amen^  verba 
ponens  beati  Gregorii,  quatenus  ejus  derogationes 
in  nos  jaculatae,  qui  sua  dogmata  exsecramur, 
majoris  haberentur  virtutis»  subscribendo  signavit 
dicens  : 

XI. 


579  HINGMARI  RH£1|ENS1S  ARCttlEPISCOPl  m 

quia  lum  Golliescsacus  haereticus ,  sed  sicut  seriptum  A  constiluii,  et  ad  transacta  non  respicimus,  et  ad  ea 

quae  restant  transire  festinamus.  Naui  qui  imper- 


est:  SpirUali4  liomojudUal  omnia ,  ip»0  ^uiem  a  ner 
viine  pidicaiur  (i  Cor.  u,  15)^  Id  ^t»  ul  beatus 
Augusiious  dicit»  a  nuUo  liouiine»  sed  a  sola  ipst 
lege ,  secundum  quam  judieat  omtiia.  Qtioniain  et 
illud  veriissime  dictum  edt:  Oportet  no$  omn£$  exhi- 
keri  ame  tribunai  Ckiieli  {11  Cor.  v,  ii^).  Omnia  ergo 
judkat,  quia  super  omnia  est,  quando  cum  Ueo 
esi.  Cuiu  illoauten  est,  quando  purissime  ialelMgit, 
ei  lota  ekaritate  quod  ioieUigit  diligit.  Ita  etiaia 
quantum  polest  lex  ipsa  etiaBi  ipse  fif ,  secundttin 
quam  judicai  omnia.  De  qua  judicare  nuilus  potest , 
praesertim  neoio  illorum,  de  quibus  item  beatus  Au- 
gusiinus  dicit :  c  Quia  mulli  non  solum  in  catholieay 
sed  in  diversis  b»resibus ,  si  aliqua  ingniente  per- 
secmione,  iradant  ad  fiammasnobiscum  corpus  suum  B 
pro  fide  quam  pariter  confiten(ur,  tamen  quia  sepa-* 
rati  haec  agunt,  non  suferentes  inyicem  in  diie* 
ctione,  neque  studentes  servare  uniiaiem  spiritus  ia 
virjieulo  pacis,  charilatem  oiique  non  habeudo, 
ctiam  cum  illis  omnibus  quae  nihil  eis  prosunt, 
ad  seternam  salulem  pervenire  non  possunt, 
quia  pnBter  unitatem  et  qui  facit  miracula  nihil 
esi.  Praeter  unitatera  erant  magi  Pharaonis,  ei 
faciebani  similia  Moysi.  Et  discipuli  gloriantes 
dixerunt  I>omino  :  Ecce  in  nomine  iuo  eliam 
nobis  dasmonia  subjecta  snnt  (Luc,  x,  i7).  Bene 
qnidem  confessi  snnt,  detuleninl  honorem  nomini 
Chrisli;  et  tamen  quod  ait  eis  :  Nolite  in  hoc 
517  S^oriari  quia  doemonia  vobii  subjecla  tunl :  sed 
gaudete  quia  nomina  vestra  scripta  sunt  in  cmlo  (Luc.  ^ 
X,  20).  Pelrus  daemonia  excludit,  nescio  qnse  ani- 
cula  vidua,  nescio  quis  homo  qualiscnnque  laicus, 
habens  charitaiem,  tenens  integriiaiem  fidei,  non 
facil  hoc.  Peirus  in  corpore  ocnlus  est,  ille  in  cor» 
pore  dfgitus  est.^  in  eo  iamen  corpore  est  in  quo 
Petrus,  et  si  minus  valet  digitns  quam  oculus,  non 
est  tamen  praecisus  a  corpore.  Melius  esi  esse  digi- 
tum  et  esse  in  corpore,  quam  esse  oculum  et  evelli 
de  corpore.  i  Deo  grnlias,  qualescunque  sacerdotes 
et  in  Ecclesiasiico  regimine  positi,  calholicam  fidem 
servantes  in  Chrlsti  corpore,  de  quo  evulsus  est 
Gothescalcus,  non  usquequaque  virtutibus,  vacui 
manemus;  quia,  ut  idem  beatus  Augustinus  dicit, 
viruis  est  vel  recta  vel  perfecta  ratio.  Et  haec  est 


fectorum  desideria  diguanter  inflammat,  lisec  qiio- 
daramodo  ad  perfeciionem  roborat  per  Jesum  Cliri- 
slum  Dominum  noslrum,  qui  culb  eo  Tivit  et  regura 
Deus  in  unitate  Spiriius  sancti,  per  omnia  sa^cuia 
saeculorum,  Amen.  Et  quoniam  idem  Gothescalcus 
plures  schedulas  blasphemiarum  suarum  compilaTit, 
ad  quas  omnes  propter  multas  oceupationes  nobis 
loogum  respondere  fuit,  de  his  scribendum  taDtum- 
modo  vidimus,  de  quibus  quosdam  scandaii&ari  di- 
dicimus.  Scripsit  enim  inier  alia,  in  qoadam  meDia* 
rum  suarum  schedula : 

XV. 

•^  c  SiquidemindediciturinDeopeffSona^^iodpei 
«  ae  sit  una.  Quapropler  cum  Dei  natura  niliii  alicid 
c  sit  quam  generalis,  communis,  atque  universaiis 
f  omnium  trium  subslantia ;  et  unaquffique  iii  Tri- 
«  nitate  persona  nihil  sit  aliud  qaam  pf^ria,  spe« 
c  ciaiis,  et  individua  singuiorum  subslantia  el  es- 

<  sentia,  patefacu  est,  Deo  gratias,  luce  elariua  imer 

<  unam  Dei  naturam  et  tres  personas  difiarenlia: 

<  eo  videlicet,  quod  in  natura  demoDStratur  om- 

<  nium  trium  substaniialis  generaiitas,  eoiBinunitas, 

<  universalitas,  unitas;  at  in  personis  decbiatar 

<  individua  singulorum  specialiias  atque  proprietas, 

<  et  ita  his  quoque  consequenter  naanifesleUir  Tri- 

<  iiitas,  et  sicut  superius  una  scilicet  natBra,  sic  et 

<  in  his  irina  deitas.  i 

XP.  Quo  coutra  beaius  Augustinus,  quod  et  supn 
posuimus,  in  libro  vii  de  Trinitaie  dicit :  <  ^'ec  sic, 
inquiens,  Trinitatem  dicimus  518  ^^  persoBSS 
vel  subsistenlias,  unam  esseniiam  et  unum  Deum, 
tanquam  ei  una  maleria  iria  qusedam  subsistant, 
etiamsi  quidquid  illud  est  in  his  tribus  explicatum 
sit,  non  enim  aliquid  aliud  ejus  essentisc  est  pn»- 
ter  istam  Trinilateiu.  Tamen  tres  personas  ejusdeffl 
essentiae,  vel  ires  persoiias  unaro  esseutiaiii  dici- 
mus,  Ires  auiem  personas  ex  eadein  essentia  nou 
dicimus,  qnasi  aiiud  ibi  sit  quod  esseutia  eat,  aliiKl 
quod  personne,  sicut  tres  staluas  ex  eodem  aoro 
possumos  dicere :  aliud  eniin  illic  est  esse  •unim, 
aliud  esse  statuas.  Et  ciim  dicuntur  tres  boniines 
una  natura,  vel  ires  homines  ejiisdem  nalurse,  po^ 


vere  perfecta  virtus,  ralio    perveniens  ad  finem  ^  sunt  etiam  dici  tres  homines  ex  eadem  naiura,  quia 


suum,  quam  beata  vita  consequitur.  Ipsa  autem 
visio  intellectus  est  ille  qui  in  anima  est,  aspectus 
animse  ratio  est.  Sed  qoia  non  sequitur  ut  omnis 
qul  aspicit  videat ,  aspectus  rectus  atque  perfectus 
Is  est  quem  visio  sequatur,  et  virtus  vocauir.  ^iam 
et  si  perfecie  necdum  adepti  sunius,  quia  necdum 
culmen  perfeciionis  atiingimus,  in  via  tamen  Dei 


ex  eadem  natura  el  alii  tales  hoinines  possunl  eii- 
stere.  In  illa  vero  essentia  Triuitatis,  nulto  nioio 
alia  quselibel  pcrsona  ex  eadem  esseniia  potesi  exi- 
stere.  Non  enim  niajor  essentia  Pater  el  FiJio> 
simul,  quani  solus  Paier  aut  Fiiius  :  sed  tres  simnl 
ili^  subsistenii<e,  sive  personae,  si  ita  dieemiae  sant, 
a^quales  sunl  sin{![ulis,  qnod  aninialis  homo  noii  per- 


581  DE  CNA15T  NON  TRINA  DBTAn.  8M 

Paier  est :  qiioil  Filuis  ad  se  ipsum  Deus  est,  quod  A  ler  sed  refathre  dieiliir.  Unde  et  BoeiiuSt  ac  si 


ad  Patrein  est,  Filius  est. »  Et  post  paululum:  c  Quia 
iDa  Jiviuilas  est,  est  ibi  aliquid  ineffabile»  quod 
Yerbis  explicari  non  possit,  ut  et  numerus  sit,  et 
miinerus  noii  sit.  Yidele  enim,  si  non  quasi  apparet 
Dumerus  Pater  el  Filius  et  Spiritus  sanctus  Trini- 
tas.  Si  tres,  quid  tres?  deficit  uumerus.  Ita  Deus 
Dumeriis  recedit  a  numero,  nec  capilur  numero  : 
quia  tres  sunt  tanquam  numerus,  si  quseris  quid 
ires?  non  est  numerus.  Unde  dictum  est :  Magnus 
Dominus  Deus  noster,  et  magna  virtus  ejus^  et  sa- 
fimtue  ej\u  non  est  numerus  {Psal,  cxlvi,  5).  i  Et 
item  post  paululum  :  c  Uoc  soium  numerum  insi- 
Buat  quod  ad  invicein  sunt,  non  quod  ad  se  sunt.  > 
Ei  his  verbis  beaii  Auguslini  demonslratur  conlra 
caiholicam  fidem  dicere  Gothescalcus,  ut  solct,  tri-  B  tens,  subslantia,  Immutabifitas,  Tlriiu»,  sapMiitia^el 


bealtnn  AugiistiDHm  expoMns,  io  libro  ad  JoanD«ia 
Romanitm  diaeoDUfli,  peetea  aulM»  •pteo^wn,  dl- 
cit :  c  FnteHigamus  Palren  et  ¥^m  «e  Sfiiriuim 
sanctum  non  de  ipsa  diviiiilato  subMmlialiM  4ici, 
sed  allo  quodam  modo.  Si  eBiiu  wtfcstauiiatiUff  pro« 
dicaretur ,  et  de  alnguKs  el  de  omiiilMM  aiBfubriier 
diceretur,  iiaec  vero  ad  allquid  dici  manifestum  esl.» 
Et  paulo  post  :  i  Trinltas  qaid<Mi  im  pMraeAurum 
pluralitateconsrstic,  uniiaavero  in  iulniaiiiiaa  sim- 
pKcllate.  >  Ei  rtem  :  i  Triniiat  igiiop  non  pertinet 
ad  substanilam ;  quod  fil  ul  nequePattr,  neque  Fi- 
lius,  neque  Splritus  sanolus,  neque  TriailM»  de  Deo^ 
snbstautialiter  praedicetur ,  sed  ut  dlctiun  e|l  n4  ali- 
quid  :  Deus  vero,  veritas,  justkia,  iNwtias,  i 


Dam  praedicans  deitalem.  Et  in  hoc  eiiam  ex  bis 
Terbis  sancii  Augustini  male  dogmatizare  probatur, 
quod  in  eadem  sua  compilatione  subseqaitu^,  di« 

cens: 

XYl. 

4-  ( Illud  etiam  patet,  et  absque  nubilo  claret,  quod 
t  Domina  personalia  non  sunt  ullo  modo  relallva, 
<  sed  polius  essentialia,  sive  substantialia,  sicut  sunt 
( et  naiuralia.  Hoc  taineu  inier  se  taniummodo  diffe- 
I  niDt,  quod  nomina  naturalia  totis  trtbus  personis 
(  xqualiter  sunt  communia,  sive  generalia  :  at  per- 
( sonalia  singiilis  taiitummodo  personis  probantur 
( esse  propria,  sive  specialia.  Quemadinoduiii,  verbt 


quidquid  bujnsmodi  excogilaripotesl,  substanilaU-- 
ter  de  dWinitate  dicuntur.  i  J)l  item  Idem  In  Ubro  de 
Trinitaie  :  c  Subatantla  conlinei  «lilatemy  relatio 
muitiplicat  Trinitatem.  >  Quapropter  si  forenlt  ut 
nientitnr  Gotbescalcus,  in  sancta  Triniute  bria  no- 
mina  naluraKa  ut  personalta,  esset  In  sancta  Trini- 
tate  trina  natura,  id  est  trina  deitae,  et  unicuique 
natune  proprium  nomen,  sicut  est  unlcuique  per- 
sonae  quaedam  proprietas  saa  in  una  eadecnque  hae 
communi  sanclae  TrinitaU  deitalis  natura.  Patrl  vl- 
delicet,  quia  ab  aUo  non  est ,  ac  per  boe  solus  est  in 
patemitatis  persona ,  non  solus  In  deilaits  essentia* 
Uiiigenito  vero  Filio  Del  proprium  esi,  quoil  ex  solo, 
id  esl  Patre  consnbstantiaKter  et  oeessentiaiiter  so- 


<  graiia,  cuin  dicitur  Del  natuia,  tolius  Trinitatis  C  lus  est  genitus  :  et  ;1n  hee  personae  suas  proprielaSt 


(  dicilur  commuuis  cognoscitur  essentia  :  cum  vero 
(  dicilurpersona,  nonnisi  unius  ex  Trinitaiespecialis 
(  dignoscitur  esse  s\jibslanlia.  Revera  enim  natiirale 
i  nonaen  Dei,  quando  generaliter  ponitur,  toias  ires 
(  pariler  coraplectitur  personas,  personale  vero  so- 
«  lummodo  singulas.  » 

519  ^*  Repet:)mus  singula ,  et  dislincte  ac  viri- 
timiespondeufniis  catliolicoriiiiniiclisetsensibus,  bis 
exsccrandii»  blaspbeiniis  :  c  Claret,  inquit,  quod  no- 
^iiia  personalia  iion  sunt  ullo  modo  relativa,  sed 
PoUusessentialia,  sive  substantialia,  sicutsunt  et  na- 
Juralia.  »  Ad  quae  iiilerrogamus  eum,  quae  sunt 
in  sancu  TriniUte  iiomina  personalla.  Si  dixerit, 
<iuia  aliud  non  habel  quid  dicat,  Pater  et  Filius  et 


ul  solus  sit  in  Filii  persona  ,  et  non  solus  in  deitatis 
substantia^  Spirttui  saneto  est  propriiun,  quod  ex 
Patre  et  Filio  ae^inaliter  proeedit,  et  est  amborum 
Splritus,  ejtisdeijllque  subslantise  et  aeterniietis  cum 
Patre  et  Filio.  Sl ,  inqiiam,  tria  in  sancta  520  Tri- 
nitate  forent  naturalia  nomlna,  tres  utique  essenl 
natiirae,  et  trina  deltas  esset,  sicut  mendacUer  labo- 
rat  Golhescalcus  nstrtiere  ut  trina  sit  perflonaliler, 
ac  per  hoc  tres  dii  essent :  cuf  fhlsitati  a  dialiolo, 
qui.priiuis  hominibus  dixit :  Eritis  sicut  dil,  perGo- 
tbcscnlcum  prolaiae  coniradicit  Dominus  dicens  : 
Baptizale  omnes  gentes  in  nomine  Patris^  et  Filii ,  et 
Spiritus  sancti  {Matth.  xxviii ,  i9),  (Jnde  Alhanasiiis 
in  libro  priinode  fide  :  c  Qui,  inquit,  in  nomine  df- 


SpinUissauctus,  dicenlem  quod  nomlna  personalia  ^  xil,  evideiiter  unain  deilaiem  in  Trinitate  consist«*re 

nonsunt  relaliva,  sed  natiiralia,  mentiri  comprobat 

sJUictus  Augustinus  in  muliis  locis,  lum  in  qiiinto  et 

sepliino  libro  de  Trinilale  (/f6,  v,  cap.  8) ,  in  quibus 

osiendil  quod  nomina  natiiralia  in  Deo  ad  se,  id  est 

subsiantiaiiier  dicuntur,  noinina  vero  personalia  ad 

^•'quid,  id  esl  relative  dicunlur,  sicut  Pater  ad  Fi- 

iiuro,  Filius  ad  Palrem,  et  Spiritus  sanctus  ad  Patrem 

ellfilllim    niiAKtim  /^n(    Crkiriiiic   c»ii/tliic!     I?i    illinl  rki..«\ 


declarayit,  et  qiiod  prosecutns  est,  Patriset  Filii  el 
Spiritus  saiicli,  per  singula  nomina  singnlas  personas 
inesse  distiiixit.  In  qna  sententia,  quod  et  unius  Dei 
noiiien  sii  Pater  et  Filius  et  Spiritiis  sanctus ,  et  ca- 
Iholice  iit  catholicissimus  per  singtila  nomina  singu- 
las  personas  inesse  distinxit,  qiioniam  alin  est  per- 
sona  Pairis,  alia  Filii,  alia  Spiiitus  sancti,  cum  nen 

uii  qIiiwI  Daiaf     aliiirl  ITitiiic     nliiifl  ^ntpifita  «anrlllA. 


m 


HINCMARI  RH£M£NSIS  ARCHIEPISGOPI 


5S4 


denique  Domiiius  dicit :  Ite,  bttptizate  gentet  in  no-  A  Deo,  nec  lumen  de  lumine,  sed  Fjlius  Oeus  de  Deo, 


mine  Patris  et  FiUi  el  Sjnritut  tancti  {Matth.  xxviiiy 
i9),  in  nominef  inquit,  non  in  nominibut.  >  Et  binc 
idem  Albanasius  consonanter :  i  In  nomine,  inquit, 
non  in  nominibust  ut  et  unnm  Deum  per  indistincUim 
divin»  essenliae  nomen  osienderet»  et  personarum 
discretionem  suis  demonslratam  proprietatibus  edo- 
ceret.  i 

Deinde  subsequitur  Gothescalcus  :  <  Hoc  tamen 
inter  se  tantummodo  differuut,  quod  nomina  natura- 
lia  totis  tribus  personis  aequaliter  sun(  communia, 
si?e  generalia  !  at  personalia  singulis  solummodo 
personis  probanlur  esse  propria,  sive  specialia.  i  Vi- 
dendum  quam  contraria  sibi  ipsi  et  amenter  loquitur, 
videlicet  ut  haeresis,  de  qua  scripium  est  quia  non 


et  Inmen  de  lumine,  ambo  tamen  simul  et  sempsr 
simul  unus  Deus  et  unum  lumen.  Sic  etiam  et  de^ 
aliis  appellationibus  qux  secundum  substantiam  di- 
cuntur,  id  est,  quod  simul  ambo  sunt  dici  debet : 
boc  solum  de  eis  dici  non  potest,  illud  de  illo, 
quod  simul  ambo  non  sunt,  sicut  Yerbum  de  Terbo 
dici  non  potest,  quia  non  simul  ambo  Yerbum,  sed 
solus  Filius,  nec  iroago  de  imagine,  nec  Filius  de 
Filio,  nec  Pater  de  Patre.  i  Et  item :  c  Sicul  enim 
relative  Pater  et  Filius  dicuntur,  ita  et  SpiritussaD- 
cins  ad  Patrem  et  Fiiium  quodammodo  rdative  dici- 
tur,  quia  Patris  et  Filii  Spiritus  est,  sed  ipsa  relatio 
Spirilus  sancti  non  ita  reciprocatione  couverli  pote- 
rit  sicut  Pater  et  Filius.  Possumus  quippe  dicerc : 


valet  consistere  pedibus  suis.  Paulo  superius  dixit,  ^  Spiritum  sanctum  Patris  et  Filii  spiritum :  sed  con- 


quod  nomina  personalia  non  sunt  ulio  modo  relativa, 
sed  naturalia,  etmox  subjungit  quod  nomina  natu- 
ralia  sunt  communia  TriniUti  et  generalia,  et  per- 
sonalia  singulis  personis  sunt  propria.  Gontra  quse 
non  lalius  scribendum  censuimus,  cum  manifestum 
sit  quam  contraria  calbolicae  fidei,  et  catholicorum 
verbis,  et  sibi  ipsi  loquatur,  et  in  hoc  opere  plurima 
sint  catholicorum  testimonia  posita ,  quse  illius  falsi- 
tatem  revincunt,  iicet  ipse  iis  non  credat » nisi  ea  di- 
xerintquaesuopravo  sensui  congruunt.  Non  enim,  ut 
scriptum  est,  recipit  stultus  verba  prudentiae,  nisi 
ea  dixeris  quae  versantur  in  corde  ejus.  Caelerum 
quicunque  a  dogmate  illins  dissentiunt,  sine  ulla  re- 


verso  ordine  non  possumus  dicere,  Patrem  Spiritvs 
sancli,  sicut  dicimus  Patrem  Filii,  ne  duo  Filii  in 
sancta  Trinitate  aestimentur.  Ita  non  possumos  di- 
cere  Filium  Spiritus  sancti,  sicnt  dicimns  Filiom 
Patris,  ne  duo  Patres  in  sancta  Trinitate  intelUgan- 
tur.  Dicimus  itaque  Spiritum  sanckim  Patris  et  Fiiii 
sine  reciprocatione  conversionis  nominum  rdativo- 
rum.  I 

Personae  autem  etymologiam,vel  definitionem  Boe- 
tius,  cum  in  libro  contra  Eutychem  et  Nestorium  mol- 
tipliciter  sapienlum  utriusque  linguae^Grsecae  videlicec 
Latinae,  sensum  inde  prptulerit,  talem  non  inveoit 
sicut  Gothescalcus  hic  adinvenit :  «  Inde,  inqoiens 


verentia  reprehendit :  sicut  in  hac  eadem  compila-  ^  (de  una  persona  C/insii),  dicitur  in  Deo  persona 


tione  reprebendit  Paulum,  quia  non  regulariter  dixit: 
Fidet ,  tpet ,  charitat ,  tria  hwc :  major  autem  kit  ett 
charitat  (/  Cor.  xiii ,  15) ,  dicens  quia  major  horum 
dicere  debuerat,  et  Priscianum  denotat,  asseverans 
quia  illum  haec  regula  praeterierit.  Sed  et  Hiero- 
nymum,etAugustinum,etBedam,  toto  ore  et  buc- 
cis  inflatissimis  de  quibus  sibi  visum  est  repre- 
hendit.  521  Verumtamen  Augustinus,  quein  suum 
multoties  vocat,  illum  prave  sentire  in  hac  compila- 
tionis  suae  astutia  comprehendit,  dicens :  c  Scien- 
dum  est  quod  quaedam  de  Deo  substantialiter  dicun- 
tur,  ut  est  Deus,  magnus,  omnipotens,  et  quidquid 
ad  se  dicitur,  id  est  substantiam  divinitatis  signiA- 
cantia.  Quaedam  itaque  relative  dicuniur,  ut  Pater 


quod  per  se  sit  una.  Cum  tres  unius  deitatis  ii 
sancta  Trinitate  personae  Pater  et  Filios  et  Spiriios 
sanctus  ad  inviccm  non  substantialitcr,  sed  sicutex 
verbis  beati  Augustini  ostendimus,  relative  dicantur. 
Pater  enim  relalive  dicitur  ad  Filium,  qul  ideo  did- 
tur  Pater  quod  babeat  Filium :  Filins  relativo  ad 
Patrem  dicitur,  quia  ideo  dicitur  Filius  quod  habeat 
Pairem.  Spiritus  sanctus,  terlia  in  sancU  Trinitate 
persona,  quodammodo  relative  dicitur,  qoia  Patris 
et  Filii  spiritus  522  ^^^  <I"^  ^  catholicis  doctoribos 
amborum  videlicet  Patris  et  Filii,  charitas,  sanctt- 
tas,  unilas,  ac  Trinitatis  vinculum  dicitor.  Trinitas 
itaque  ad  personas  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancii 
refertur :  unitas  ad  naturam  aetemae  deiutls  perti- 


ad  Filium,  et  Filius  ad  Patrem,  et  Spiritus  sanctus  «v  het.  Et  habent  singulae  in  sancta  Triniute  persome 


relative  ad  Patrem  etFilium  :  ad  se  autem,  sive  Pa 
ter,  slve  Filius,  sive  Spiritus  sanctus  dicitur.  i  Et 
item :  c  Quidquid  ergo  ad  se  dicuntur  Pater  et  Filius, 
non  dicitur  alter  sine  altero,  id  est  quidquid  dicun- 
tur  quod  subsuntiani  eorum  ostendat,  ambo  simul 
dicuntur.  Si  haec  iu  sunt,  jam  ergo  nec  Pater  est 
Deus  sine  Filio,  nec  Filius  Deus  sine  Patre,  id  est 
Qon  iu  dicitur  Pater  Deus  quasi  Filius  non  sit  Deus, 


aliquid  proprium,  iion  sicut  Gotbescalcus  dicit,  qaod 
inde  dicitur  in  Deo  persona,  quod  per  se  slt  una : 
sed  sicut  Augustinus  dicit,  quod  inseparabili  aequa- 
litate  aliquam  in  se  ostendunt  proprieUtem.  Pater 
vero  solus  pater,  et  Filius  solus  Fitius,  et  Spiriuji 
sanctus  solus  Spiritus  sanclus.  Et  Pater  hoc  habet 
proprium,  quod  ex  omnibus  quae  sunt  solos  est,  qoi» 
ab  alio  non  est,  ac  per  boc  solus  est  in  pateniit.nii» 


5S5 


DE  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE. 


m 


ejusdem  subslantift  et  aeterniutis  cum  Patre  et  Aconstet,  quod  iuter  nataram  personamque  differre 


Filio.  Sed  liaec  tria  vere  etiam  tria  sunt,  ineffabiliter- 
4ue  tria,  et  essentialiter  tria,  habentia  propnetates 
suas,  et  haec  tria  unum,  ei  vere  unum,  et  hoc  unnm 
ires,  sed  non  tresPatreSt  nec  tresFilii,  nec  tres 
Spirilos  sancii,  sed  tres  personae.  Unus  Pater,  unus 
Fiiius,  unus  Spiritus  sanctus,  et  hi  tres,  id  est  Pater 
etFilios  et  Spiritus  sanotus,  unum  sunt  in  natura, 
omnipotentia,  deitate  et  aeternitate.  Gonferat  igitur 
calhoiici  lectoris  prudentia  verba  Gothescalci  dicen- 
tis,  lude  dicitur  in  Deo  persona  quod  per  se  slt  una, 
Terbis  beatl  Augustini  dicentis :  Habent  singulae  in 
sancta  Trinitate  personae  aliquid  proprium,  quo  in- 
separabili  aequalitate  aliquam  in  se  ostendunt  pro- 
prietatem ;  et  dicat :  Quantum  distat  ortus  ab  occi- 


praediximus :  quoniam  natura  est  cujuslibet  substan* 
tiae  specificata  proprietas,  persona  vero  rationabilis 
naturae  individua  subsistentia.  Non  igitur,  utGo- 
thescalcus  mendaciter  adinvenit,  ideo  dicltur  in  I>eo 
persona,  quod  per  se  sit  una.  Exponat  enim  quid  vc- 
lit  addere,  cum  dicit  quodperse  situna.Etsidixerit 
iterato,  licet  absurdum  sit,  per  se  una  persona ,  ut 
per  se  sit  Pater,  per  se  Filius ,  per  se  Spiritus  san- 
ctus,  non  stabit,  quia  licet  Pater  solus  sit  in  pater- 
nitatis  persona,  Fiiius  solus  sit  de  Patre,  id  est  de 
substantia  Patris  natus,  Spiritus  sanctus  solus  de  Pa- 
tre  procedat  et  Filio,  tamen  relative  Pater  ad  Filium, 
Filius  ad  Patrem,  Spiritus  sanctus,  quod  Patris  et 
Filii  Spiritus  sit,  dicitur.  i  Unde  S.  Augustinus  in  li- 


denie  longe  faeiat  Dominus  pravum  sensum  Gothe-  B  l^co  sexto  {cap.  7)  de  Trinitate  dicit :  c  Non  invenitur 


scalci  a  caihollcls  sensibus  nostris,  qui  cum  Gothe- 
scako  non  dicimus  inde  In  Deo  did  personam  quod 
per  se  sit  una,  sed  credimus  et  confitemur  cum  san- 
elo  Augostino  et  caeteris  orthodoxis  doctoribus,  quia 
Pater  et  Fitius  et  Spiritus  sanctus  naturaliter  unus 
estDeos.  Inseparabilis  igitur  naturae  unitasnon  po- 
test  separabiles  habere  personas.  Pater  quidem  ex 
omnibus  quae  sunt  solus  est,  quod  sibi  proprium  est : 
et  solus  est  in  paternitatis  persona,  sed  non  per  se 
fiolasestin  deitatis  essentia.  Unigenitus  Dei  Filius  ex 
solo  Patre  consnbstantialiter  et  coessentialiter  solus 
esi  genitus,  et  hoc  est  proprium  suae  personae,  sed 
non  per  se  est  solus  et  singulariter  nnus  in  deitatis 
esseniia.  Spiritus  sanctus  ex  Patre  et  Filio  aequali- 


quomodo  dici  possit  aut  Pater  solus,  aut  Filius 
solus ,  cum  semper  atq^e  inseparabiliter  et  ille  cuui 
Filio  sit ,  et  ille  cum  Patre ,  non  ut  ambo  sint  Pa« 
ter,  aut  ambo  Filius,  sed  quia  semper  invicem, 
neuter  solus.  >  Quod  et  de  Spiritu  sancto  sentien- 
dum  est.  Si  dixerit:  Ideo  dicitur  in  Deo  persona, 
quod  per  se  sit  una  ^eitas  vel  substantia ,  vel  ali- 
quid  bujusmodi,  hoc  catholica  fides  non  recipit» 
quoniam  una  eademque  deitas,  quae  Trinitatis  est 
unitas,  tota  in  singulis,  tota  est  in  trlbus  simul 
personis.  Quapropter  non  debuerat  dicere,  expo- 
nens  quare  dicitur  persona,  per  se,  sedpoiiusad 
se ,  eo  sensu  sicut  Augustinus  in  libro  septimo  de 
Trinitate  diclt:  Yidelicet  quia  Pater  et  Filius  et 


terprocedil,  et  hoc  estproprinm  suae  personae.  Unde  C  Spiritus  sanctus  in  TriniUte  relative  dicuntur :  per- 


non  per  se  est  solus  et  singulariter  unus  in  deitatis 
essentia ;  sed  amborum ,  videlicet  Patris  et  Filii 
spiritas,  ejusdem  substantlse  et  aetemitatis  cum 
Patre  etFilio,  et  idclrco  inseparabilis  est  sancta  Tri- 
nitas  etiam  in  personis  sensu  intelligenda,  quamvis 
in  Toce  separabilia  habeat  nomina,  quia  pluralem  nu- 
menim  in  naturae  nominibus  nullatenus  recipit.Yerum 
523  ct  in  hoc  ostenditur  personas  non  posse  di- 
M  m  sancta  Trinitate»  quia  cujuslibet  personae 
nomen  semper  ad  alteram  respicit  personam.  Si 
Patrem  dids,  Filium  ostendis ;  si  Filium  nominas , 
Pairem  praedicas;  sl  Spiritum  sanctum  appellas, 
alicuJQs  esse  spiritum  necesse  est  intelligas.  >  Non 
igitur,  ut  blasphemat  Golhescalcus ,  inde  dicitur  in 


sona  vero  Patris,  vel  Filii^vel  Spiritus  sancti  ad 
se  dicitur.  c  Non,  inquit  Angustinus  in  praefato 
libro  ( lib.  vii  de  Trin, ,  c.  6 ) ,  aiiud  est  Deo  esse , 
aliud  personam  esse ,  sed  omnino  idem.  Nam  esse 
ad  se  dicitur,  persona  vero  relative ,  videlicet  cum 
dicitur  Pater  vel  Filius  vel  Spiritus  sanctus ;  et 
sicut  substantia  Patris  ipse  Pater  est,  non  quo  Pater 
est,  sed  quo  est :  ita  et  persona  Patris  non  aliud 
quam  ipse  Pater  est.  Ad  se  quippe  524  dicitur 
persona,  non  ad  Filium,  vel  ad  Spiritum  sanctum, 
sicut  ad  se  dicitur  Deus,  et  magnus,  et  bonus,  et 
justus,  et  si  quid  aliud  hujusmodi ;  et  quemadmodum 
hoc  illi  est  esse,  quod  Deum  esse,  magnum  esse» 
quod  bonum  esse,  ita  hoc  illi  est  esse,  quod  perso- 


Dco  persona,  quod  per  se  sit  una ,  more  suo,  vide-     nam  esse.  Cur  ergo  non  hgec  tria  simul  unam  per- 


licet  haereticorum  more,  profanas  vocum  novitates 
exquirens.  Qnl,  ut  beatus  dicit  Gregorius,  dum 
laudari  tanquam  de  excellenti  ingenio  cupiunt, 
quasi  nova  quaedam  proferunt ,  quae  in  antiquorum 
Patrum  libris  veteribus  non  tenentur.  Sicque  fit 
ui,dum  videri  sapientes   desiderant,  miseris  suis 


sonam  dicimus,  sicut  unam  essentiam  et  unum 
Deum,  sed  tres  dicimus  personas,  cum  tres  deos 
aut  tres  essentias  non  dicamus,  nisi  quia  volumut 
vel  unum  aliquod  vocabulum  servire  huic  signiftca- 
tioni  qua  intelligitur  Trinitas,  ne  omnino  tacereraus 
inierrogati  quid  tres,  cum  trcs  esse  fateremur? 


587 


tllNCMARE  RHEMENStS  ARGHlEPISCOPl 


S88 


ex  parte  di?ersum.*Non  tamen  ut  Pater  ipse  sit  et  A  Spiritus  sanctus,  idem  equidem  est,  noo  i|»8e.NuQ 


Filius  et  Spiritus  sanctus ,  et  quidquid  aliud  ad  al- 
terutrum  singula  dicuntur,  sicut  Verbum  quod  non 
dicitur  nisi  Filius »  aut  donum  quod  uon  dicitur  nisi 
Spiritiis  sanctus :  propler  quod  etiam  pluralem  nu- 
merun.  admittunt,  sicut  in  Evangelio  scriptum  est , 
Ego  ei  PaUr  unum  sumus  ( Joan.  x,  30 ).  Et  unum 
dixit ,  et  sumus.  Vnum ,  secundum  esseutiam ,  quod 
idem  Deus ;  sumut ,  secundum  relativum ,  quod  ille 
Pater,  hic  Filius.  >  Et  in  libro  decimo  quinlo  (lib. 
XV  de  Trifi.,  c.  17) :  Spirilus  quoque  sanctus  secun- 
dum  Scripturas  sanclas,  nec  Patrls  est  solius ,  nec 
Filii  solius ,  sed  amborum ,  et  ideo  communem ,  qua 
se  invicem  diiigunl  Pater  et  Fiiius ,  nobis  insinuat 
charitatem.  Et  sicut  sapienlia  et  Pater  et  Filius  et 


est  igitur  inter  eos  in  re  omni  differeotia  quaresQb- 
intret  numerus,  quem  ex  subjectorum  diversilile 
confici  superius  explanatum  est.  El  hoc  ideoi  Domi- 
nus  demonstrat  in  Evangelio,  quod  sub  boc  sensu 
traduntomnes  doctores  cathoiici,  cum  didtttr:/^, 
doceu  omnet  genlee^  baptizantes  eo$  m  nmine  Pa- 
trUf  et  Ft7tt,  et  Spirilus  eancti  (Matth,  xxvin,  i9). 
INou  dicit  tn  nominibus^  sed  in  nominey  quia  wm 
nomen  uuius  Dei  est,  Pater  et  Filius  el  Spiriuis 
sanctus,  de  quo  scriptum  est :  Audi^  l$raei^  bm- 
nm-Deus  tuue^  Deut  unui  e$t  {Deut.  vi,  5).  Quapro- 
pter  et  si  potest  dici  in  personis  Deus  Iriniis,  quasi 
quodammodo  ter  uous,  quia  Pater  Deos,  Filius 
Deus ,  *  Spiritus  sanctus  Deus,  unius  cjusdemqae 


Spiritus  sanctus  dicitur,  et  simul  omnes  non  tres  sed  B  essentiae  deitatis,  quae  est  unitaa  trinitatis,  tou  in 


una  sapientia :  ita  et*charilas  et  Pater  dicitur et  Filius 
et  Spiritus  sanctus,  et  simul  omnes  una  charitas :  sic 
enim  Pater  Deus,  el  Filius  Deus,  et  Spiritus  sanctus 
Deus,  et  simul  omnes  unus  Deus.  >  Unde  et  insepa- 
rabiiis  est ,  etiam  in  personis,  sancta  Trinitas  sensu 
intelligenda.  Et  qui  hanc  etyniologiam  in  persona 
mendaciter  adinvenit,  forteut  solelprave  inlerpre- 
tabitur  verba  Boetii ,  dicentis  in  libro  de  Trinilate  : 
c  Inrerum,  inquit,  numero  non  facit  pluraiilalem 
unitatum  repeiitio.  Velut  si  de  eodem  dicam ,  g!a- 
dius  unus,  mucro  unus,  ensis  unus ;  velut  si  di- 
cam,  Soi,  sol,  sol,  non  tres  soles  effecerim,  sed 
de  uno  toties  praedicalur.  Non  igitur  si  de  Patre  ac 
Filio  el  Splritu  sancto  tertio  praedicatur  Deus, 


singulis,  tota  in  tribus  simul  personis  :  non  tamen 
potest  cathoiice  did  doitas  triaa,  quasi  ter  una, 
quia  una  et  indiscreta  natura  Patris  et  Filii  et  Spi- 
ritus  sancti  non  est  tema,  vel  trina,  sive  ter  unalB 
singulis,  non  est  terna,  vel  trioa,  seu  ter  uaa  in  iri- 
bus,  sed  una  et  eadem,  tota  plena  atque  perfecu 
semper  in  singulis,  tota  plena  atque  perfecta  in 
tribus  simui  personis,  quae  in  se  non  bal)et  no- 
merum,  nec  in  personis,  in  quibus  relative  diciiat 
Trinitas,  aiiquam  differentiam.  Trina  quippeettri- 
nitas  habent  vel  numerus  sunt,  ut  superius  calholi- 
corum  verbis  ostendimus.  Unde  cum  ter  saucioti 
hymnum  oflerimus,  terque  coadorandam  deiiateoi 
cum  supemis  et  coelestibus  virtutibus  coDglorillca- 


idcirco  trina  pradicatio  numerum  facit.  Et  ut  de  Q  ^^g^  dicentes  Sanclus,  Sanctus,  Sanctus,  subseqai- 

persona  compilavit  quia  dicit ,  t  Sicut  Deus  dicitur 

trinus  et  unus ,  ita  deitas  debet  et  vaiet  dici  catho- 

iice  trina  et  una.  i  Forte  dicet :  Ideo  dicitur  Deus 

trinus,  quasi  ter  unus,  et  dicitur  deitas  trina,  id 

est  ter  una.  Contra  quem  hinc  et  se  et  nos  defendat 

Boetius  sine  nulia  interpositione  subsequens  cum 

dicit :  c  Non  igitur  si  de  Patre  ac  Filio  et  Spirilu 

sanclo  lertio  pnedicatur  Deus ,  idcirco  trina  prae- 

dicatio  numerum  facit.  Hoc  enim  illis ,  535  ^^  ^'* 

clum  est,  imminet,  qui  inter  eos  distantiam  faciunt 

meritorum.  >  Et  paulo  superius  :  i  Ubi  vero  nulia 

est  differentia,  nuUa  est  omnino  pluralitas ,  quare 

nec  numefus,  igitur  unitas  tantuin.  <  Nam  quod  ter- 

lio  repetiiur  Deus  cum  Pater  et  Filius  et  Spiritus 


mur  Dominus  Deus  sabaolh,  non  Domini  Dei  n- 
baoth,  et :  Pieni  sunt  cceli  et  terra  gloria  \ai,m 
gloria  vestra,  corde  credenles  ad  justitiam,  orecoD- 
fitentes  ad  salutem  cantamus.  Sic  enim  seotit  et 
scripsit  Dionysius  Areopagites,  et  Cypriauus;  sie 
Basilius  Cappadocus,  sic  Gregorius  NaziaDxenos» 
sic  Gregorius  Nyssensis,  sic  Joannes  Gonstuitiflopo- 
litanus,  sic  Timotheus  el  Cyrillus  Aiexandrini  ^ 
scopi ;  sic  Epiphanius  Cyprius,  sic  Hiiarius  et  Aogv- 
sUnus,  sic  Hieronymus  et  526  Prosper ;  sic  Leo  et 
sanctus  Gregorius  Romani  poniiBcefii  et  Beda  ibI' 
gister  egregius,  quorum  omoia  cnm  quibttsdam  te< 
stimonia,  quse  ex  eoram  libris  poteramus  coiligere, 
hic  propter  multiplicitatem  et  magniiudinein 


sanctos  nuncupatur,  tres  unitates  non  faciunt  plu- D  jj^us  annolare,  omisimus,  scientes  quia  quibns  isU 
ralitatemnumeri  in  eo  quod  ips«  sunt,  id  est  in  ^^^  suffecerint,  nec  plura  proderunt.  Et  dod  esi 
deitate,  sicut  inferius  paulo  demonslrat  dicens  :  ^5^«^,  sitaiia  ut  prajmisimus  dicit,  qui  abiueiiste 
Catholicis  vero  nihii  in  differentia  consUtuentibus,      getate  seraper  vocum  novitates  exquisivil,  ct  adbK 

IDjsamniiA    fnrmain    11L    PRt   ik«Qp  nAnAnLihna.    npnnA        ? .  ..      .  «.       ..  


m 


DE  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE. 


590 


sanclum.  Ilem  Filio :  (Jnxii  te  Deu$,Deus  tuus  oleo  A  sanctae  niodo  de  Patre  lanlum  loquantur,  ul:  Quam 


IwtitiiB.  Item  SpiriUti  sancto :  Nune  sancte  nobis 
Spiritus^  unus  Pa/ru  cttmFtito;Quapropterquando 
singillatim  solltarie  sic  supplicamus,  et  impetrasse 
nos,  Yel  impetrare»  Tel  impetraturos  esse  cogno- 
scimus,  aut  seQtimus,  aat  credimus,  suppliciler 
eidenrpersonaeyCui  tuuc  supplicavimus  aique  sup- 
piicamus»  dicere  debemus  :  Tibi  Deo  graiias,  et 
cum  ipsa  persona  caeteris  duabus  pariter :  Vobis 
Deo  gratias.  Est  enim  de  tribus  his  personis  in 
pronominibus  et  verbis  rite  pluralitas  receplibilis; 
quodprobatur  illa  sententia  Patris  :  Faciamus  ho- 
mnem  ad  imaginem  et  similitudinem  nostram,  Non 
altfonam,  qoia  noo  est  ipse  solus  modo  Pater, 
fflodo  Filius,  modo  Spiritus  sanctus,  sicuti  som- 


magnificata  sunt  opera  tua,  bomine  {Psat.  xci,  6);  mo- 
do  tantum  de  Filio,  qui  esl  Dei  virtus  et  Del  sapientia, 
qua  dicll :  Gyrum  costi  circuivi  sola  (Eccti.  xxiv,  8) ; 
modo  de  Spiritu  sancio,  ut :  Spirttus  Domini  reptevil 
orbem  terrarum  {Sap.  i.  7);  modo  de  Palre  tantum  el 
Filio,  ut  Omnia  in  sapientla  fecisti  (Psal.  ciii,  24) ; 
el,  apud  te  est^  Domine,  fons  vitce  {Psal.  xxv,  10) ;  et 
Pfonne  Deo  subjecta  erit  anima  meaf  abipso  enim 
satutare  meum.  Nam  et  ipse  Deus  meus,  et  saiutaris 
meus  {Psat.  lxi,  2);  qui  dicit :  Bgo  a  Patre  ixivi 
{Joan.  XVI,  28) ;  el :  A  Deo  processi  (Joan.  viii,  42); 
et  item  psalmus :  In  Deo  salutare  meum^  et  gloria  mea 
{Psat.  LXi,  8) ;  sicul  et  ipse  Filius  dicit :  Ego  in  Patre, 
et  P^ter  in  me  est  (Joan.  x,  38);  et:  Ego  et  Pater 


niant  Sabeliiaoi.  Nec  ait  ad  imagines  et  simUitu-  B  ttnNm  sumus  {Joan.  x,  30).  Modo  etiam  S^iriias  san- 


dines  nostraSf  quia  non  tres  dii,  ceu  latrant 
Ariaui;  sed,  Faciamus  ad  imaginem  et  siroilitudi- 
neni  oostram  :  quia  revera  Dominus  Deus  nosier 
trinus  et  unus  est,  quemadmodum  credunt  et  con- 
fiientvr  catbolici,  veri  videiicet  Gbristiani,  Quin 
etiank  de  duabus  ex  Trinitate  persouis  a  Deo  Dei 
Filio  numerus  dicitur  pluralis,  Ego  et  Pater  unum 
iutmss,  Et,  Ut  sint  unum^  sicut  et  nos  unum  sumus^ 
et  ul  ipsi  itt  nobis  sint.  Hinc  et  ego  dixi  crebro 
Spiritui  sancto ;  Yeni,  benedicte  Deus,  Domine  Pa- 
raclite,  veni  missus  a  benediclo  Deo  Domino  Para- 
ciito,  in  nomine  benedicti  Dei  Domini  paracliti,  et 
ui  sit  semper  omnis  honor,  laus,  et  gioria  merito 
vobis  benediclo  Deo  Domino  paraclilo,  trino  et 


cli  faciunt  raentionem,  ut :  In4umine  tuo  videbimus 
Iwnen  {Psat.  xxxv,  10),  id  est  in  Fiiio  lao  Spiritum 
sanctum,  qui  aeqaaliter  toius  procedit  a  Patre,  totiis 
procedit  a  Fiito»  totus  in  Patre  roanet,  totosqoe  ma-* 
net  in  Filio,  et  est  amborum  Spiritus,  ac  qii»dam 
Patris  Filiique  communio.  Et  item  in  Psalmis,  totam 
sanclam  et  inseparabilem  Trinitatem  singillatim  et 
apertissime  nominans :  Verbo,  inquity  l>ointJit  cdeti 
firmati  suntj  et  spiritu  oris  ejus  omnis  virtus  eorum 
(Psal.  xxxii,  6).  Hic  TriniUs  manifestissime  deda- 
ratur,  Dominus,  Verbum,  Spirilus  Dominl  Patris 
et  Verbi ;  cjuse  tota  Trinitas  unus  est  Dons,  quod  eC 
Dominus  in  Evangelio  denionstrat  dicens  t  Ite,  bapti» 
%antes  in  nomine  Patris,  et  Filii  et  SpirUus  sancti 


unl,  vestroque  simul  benedicto  nomiui,  necnon  et  G  (Matth.  xxviii,  19).  In  noroine,  inquit,  non  io  noml^ 


numini,  Amen.  > 

XP.  Haec  autem  nuuquam  per  ullius  baeretici  lin- 
guam  serpentem  antiquum  sibilasse,  nisi  per  os  Go- 
thescalci,  audivimus;  nusquam  nisi  in  suis  scriptis 
legimus,  in  quibus  caecitatem  illius  vehementissime 
obsiupescenies  horremus,  quia  de  scripturis  et  ca- 
ibolicoram  dictis  approbat  Palris  et  Fiiii  et  sancti 
Spiriius  uniiatem  ponens  :  In  lumine  tuo  videbimus 
himen,  Et,  Unxit  te  Deus^  Deus  tuus  oteo  lcetitice, 
quo  sanctus  Spiritus  designatur,  ei  de  verbis  sancti 
Arabrosii  dicens : 

Niioc,  saacte  nobis  Spiritus,  udos  Pairis  cum  Filio, 
El  mox  subjungit :  Quapropter  quando  singillatim 


nibus,  u(  et  «Dum  Deam  per  indistinctum  davinae 
essentiae  nomen  ostenderet,  et  personarum  discre- 
tionem  suis  demonstratam  proprietatlbus  edoeeret* 
Sic  et  beatus  David  plenus  Spiritu  sancto  distlnxil, 
sed  deitate  inseparabiles  personas  non  separavi-t, 
cum  postquam  locutus  adPatrem  :  Quam  magnificata 
sunt  opera  tua,  Domine  {Psal.  xci,  6),  Filiura  quo- 
que  commeroorans  dixit :  Omnia  i»  sapientia  feeisti^ 
et  subjungens,tmp/e(a  est  terra  possessionetua  {PsaL 
Gvm,  24),  nuUam  piuralitatem  in  singularitate  deita- 
tis  sanctse  et  inseparabilis  Trinitatis  roore  Gothe- 
scalci  adjecit,  nec  personae  quam  non  nominaverat 
ingralus  esse  periimuit.  Siroiliter  quando  dixit :  In 
tumine  tuo  videbimus  lumen ;  prcetende  miserieordiam 


soluarie    sopplicamus   uni  de  Trinliate  persona,  ^  .     .,         ,„    ,  .^.    .      ,    . 

s.:pHicHer  eiden.  person»,  cui  l..n.  587  »uppHca-  » '««"•  •««""*«»  "  (^*»»'-  ""•  1«)'  "»«»>»"  »>«»««>. 
cavimus  atque  sapplicamus,  dicere  debemus  :  Tibi 


i>eograiias,  el  eum  ipsa  persona  c^ieris  duabus  pa- 
riier :  Yobis  Deo  graiias.  Unde  illi  referendura  est 
quod  de  hujusmodi  dicit  Aposiolus,  dicentes  se  sa- 
pientei,  stutti  faeti  sunt  (Rom.  i,  22).  Quid  euim  stul- 
lius  auam  uUa  oroferre,  quse  nusquam  prolala  inve- 


ei  non  prcetendite  plurali  subjecii.  Quando  etiami  di- 
xit :  Verbo  Domini  coeti  firmati  sunty  et  spiritu  oris 
ejus  omnis  virtus  eorum  {Psal.  xxxii,  6),  singularem 
numerum,  et  non  pluralenn,  de  eadem  Trinitale  lo- 
quens,  subjecit  dicens :  Congregans  sicut  in  utre  aquas 
maris  {Psat.  xxxii,  7).  Aquas  maris  quasi  in  ulre 


591 


fllNGMARI  KUEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


5lft 


non  erumpit  exlerius  in  vocem  pravae  libertatis.  Sic  A  Et  in  primo  libro  {cap.  5)  de  Flde  dicil :  i  Jongat 


el  beatus  Ambrosius  mulloties  in  bymnis  suis  ali 
quando  Patris  personam,  aliquando  Filii,  aliquando 
Spiritus  sancti,  aliquando  tres  sauctae  Trinitatis  per- 
sonas  alloquens,  semper  unum  Deum  unius  deitatis 
sanctam  Trinitatem,  ei  non  Patrem  sine  Filioet  Spi- 
ritu  sancto,  non  Filium  sine  Patreet  Spiritu  sancio, 
non  Spiritum  sanctum  sinePatreet  Filio  intelligi, 
^  €redi,  et  praedicari  del)ere  demonstrat.  Ut  de  pluri- 
i  bu&pauca  dicamus»  obsecrantes  lectorem,  ut  siejus 
vel  aliorum  catbolicorum  verba  in  hoc  nostne  ser- 
vituiis  opusculo  saepius  repetita  invenerit,  non  inde 
mibi  succenseat,  quod  in  noniiuatissimoruni  virorum 
scriptis  inveuiet.  Ait  enim  beatus  Ambrosius : 

Somno  refectis  ariabui,  spreto  cubili  surgimut. 
Nobis  pater  caneotibus,  adesse  te  deposcimus 

et  sic  per  totum  illum  hymnum  Patris  personam 
exorat,  sed  non  sineFilio  et  Spiriiu  sancto;  et  item 
per  totum  alium  hymnum  ad  Filii  personam  ioqui- 
(ur  dicens: 

Christe,  qui  lax  es  et  dies,  noclls  tenebras  deiegis. 
et  item,  personam  sancti  Spiritus  alloquitur,  quem 
nonjsine  Paire  et  Filio  esse  dcmonstrans  dicit : 

Nunc,  sancle  nobis  Spiriiusy  uous  Palris  cum  FiJio. 

Aliquando  Palris  et  Filii  personanim  tantum  men- 
tionem  faciens  dicit: 

Aurora  corsos  provehat,  aurora  lolus  prodeat. 
Iq  Patre  totus  Filivs,  et  totus  in  Yerbo  Pater. 

et  ilem: 

CoDsors  paterni  Imnhiis,  iax  ipse  iucis  et  dies. 
Noctem  canendo  rupimus,  adesto  postalaDtibus, 

Aliquando  Filii  et  Spiritus  sancti  personas  demon- 
strat  dicens: 

Christusqoe  nobis  sit  cibos,  potusque  nostra  sit  6des, 
Lsti  bibamns  sobrie  ebrieute  Spiritus. 

et  itero: 

Cbriste,  virtotam  Domine,  non  ex  virili  semiDe, 
Divjoiutis  ooios»  eoosorsqoe  sancti  Spiriios. 

Aliquando  totas  tres  sanctae  Trinitatis  personas  sin* 
gillatim  efferens,  unius  deitatis  sanctam  esse  Trini- 
talem  demonstrat,  dicens : 

Spleodor  paternae  glori»,  de  loce  lucem  proferens, 
Lux  locis  et  foos  looiinis,  dlem  dies  illuminans. 
Verusqae  sol  illabere,  micansniiore  perpetl, 
Jabarqoe  saneti  Spiritos  inruode  nostris  seosibus. 
YoUs  vocemos  te  Patremy  Palrem  perennis  glorise, 
529  P«tr«m  poteDtisgrati«,culpamrelegeliobncam. 

Et  sive  ad  Patris  personam,  sive  ad  Filii,  sive  ad 

Spiritus  sancti  loquatur,  singularem  semper  nume- 

runi  subjicit»  et  non  timet,  ut  Gothescalcus,  caeteris 

jiersonis  esse  ingratus,  nec  dicit  ad  alias  personas, 

Yobis  Deo  gratias,  sed  dicit: 

PereoneslaodesdicimaSt  Patri  DeocumFilio^ 


honorificentia  Patri  Filium,  quem  diviniias  iuniit; 

non  separet  impietas,  quem  generationis  propneias 

copulavit.  I  Et  in  libro  i  (lib.  i,  c,  5)  de  Spiriio  san< 

cto  :  c  Si  Chrislum  dicas,  et  Deum  Pairem,  a  quo 

unctus  est  Filius,  et  ipsum  qui  unclus  eslFitium,  el 

Spiritum  quo  unctus  est  designasti.  Scriplum  esl 

enim,  Hunc  Jeium  a  Nazareth^quem  undt  Dew  Spi- 

riiu  ianclo  {Act.  x,  78).  E;  si  Pairem  dicas,etFHiain 

ejus,  et  spiritum  oris  ejus  pariter  indicasti,  si  Umen 

id  etiam  corde  comprehendas.  Et  si  Spiritom  dicas, 

ct  Deum  Patrem  a  quo  procedit  Spiritus,  et  FiliaBi 

quia  Filii  quoque  est  Spiritus,  nuncupasti.  Et  doq 

dclionoralur  Pater  sine  Filio»  nec  Fiiius  sine  Patre, 

nec  Spiritus  sanctus  sine  Patre  et  Filio. » Hincitem 

B  beatus  Ambrosius  in  eodem  libro  {cap.  3  ttt6  fim]  \ 

c  Cur,  inquiens,  dixerit  Dominus,  Qui  blasphetme- 

rit  in  (ilium  hominis,  remittetur  ei :  qui  aulem  frla- 

sphemaverit  in  Spiritum  sanctum^  nec  hic,  neca 

[uiurum  remittetur  ei  {Mare,  iii,  28),  diligeDler  ad- 

verte.  Nunquid  alia  oifensa  Filii,  alia  Spiritus  sancti! 

Sicut  enim  una  divinitas,  sic  una  injuria*  >  Ei  paolo 

post :  c  Non  potest  ibi  exoratio  esse  veniae,  ubi  sa- 

crilegii  pieniludo  est  :  quia  qui  Spiritum  sancian) 

negavit,  et  Deum  Patrem  negavit  et  Filiuro. » Ei 

orans  idem  beatus  Ambrosius  : 

Nonc,  sancte  nobis  Spirilus,  unus  Patris  cam  Filio, 
Digoare  promptus  ingeri  nostro  refosus  pedori. 

bene  inteliexit,  unum  esse  Deum  Spiritum  saneioin 

cum  Patre  et  Filio,  qui  non  refunditur  homaDOpe* 

G  ctori  sive  Patre  et  Filio,  quia  sicut  una  est  divioius, 
ila  et  una  est  voiuntas,  atque  potestas,  et  operauo 
Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancti.  Quod  male  iD.(el- 
lexit  Gosthescalcus  spiritu  maligno  repletos,  pro* 
ferens  testimonium  de  hoc  hymno  :  c  Quaodo,  in^ 
quit,  singillatim  solitarie  sic  supplicamus,  soppliei- 
ter  eidem  personae,  cui  tunc  supplicavimus,  diceic 
debemus  :  Tibi  Deogratias,  et  cum  ipsa  personacav 
teris  duabus  pariter  :  Yobis  Deo  gratias,  ne  sim«s 
caeteris  duabus  personis  ingrati.  iGontra  qux  blasphe- 
ma  beatus  Ambrosius  in  Dbro  secundo  dc  Fide 
{cap.  4,  ante  medium)  dicit :  c  Didicimus  unam  P^^lns 
.  et  Fiiii  esse  imaginem,  unam  similitudinem,  nnaio 
530  fi^nctiflcationem.  Didicimus  unam  operaiio- 
nem,  unam  gloriam,  unam  quoqoe  divinltatem.  Uons 

D  ergo  et  soius  Deus,  quia  Scriplum  esi,  Domifom 
Deum  tuum  adorabisy  ei  ilii  $oli  $ervies  {Malth.  nr, 
10).  I  Testimonium  quippe,  quoil  in  hac  blasplieoi^ 
sua  Gothescalcus,  ad  suam  confirmaudam  saAtor 
tiam,  ex  Genesi  prave  exponens  protulit :  Faciamus 
hominem  ad  imaginem  et  simililudinem  nostraoit 
ita  beatos  Ambrosius  ••'  ''**-"  -*-!— -^  /^«„,  7^  dcFide 
exp^"  * 


595 


DE  ONA  ET  NON  TRINA  DEITATE. 


594 


qiiod  (liceuti  deferlur  facienli  negalur?  Quomodo  A  nata,  sed  ab  eo  creata,  liujus  rei  signiflcandae  ciusa 


auiem,  nisi  Filium  verum  sciret,  commitlerel  ei  vo- 
luiitatis  sux  unitatem,  et  operis  vcritatem?  Cum 
cnim  eadem  laciat  Filius  opera  quae  Pater  facit,  et 
quos  vult  vivificet  Filius  sicut  scriptum  est,  nec 
indifierens  polestate,  et  liber  est  voluntate.  Ila  uni- 
las  scrvatur,quia  et  virtus  Dei  in  divinitatis  proprie- 
laie  est,  et  liberUs  non  in  aliqua  differentia,  sed  in 
uniute  esl  voliintatis.  i  Et  beatus  Augustinus,  licet 
Goihescalcus  de  eo  loquens  multoties  inculcare  so- 
leai  dicens,  Augustinus  noster,  peregriims  ab  eo 
corde,  ore,  et  opere,  sensus  humilitate,  et  fide,  longe 
aliter  luec  testimonia,  unum  de  Evangelio,  alterum 
de  Genesi,  in  septinio  libro  {cap.  5)  de  Trinilate  ex-* 
posuit  Uicens  :  €  Non,  inquit,  major  essentia  est 


iu  imago  est ,  ut  ad  imagiMem  sit ,  id  est  non  aqua- 
tur  parilitate,  sed  quadam  similitudine  aecedit.  Non 
enim  locorum  intervallis,  sed  similitudine  accedltur 
ad  Deum,  et  dissimilitudine  receditur  ab  eo.  i  Et  in 
libro  duodecimo  ( cap.  vi ) :  c  Dixit  enim  Deus ,  Fa- 
ciamtu  hominim  ad  maginem  ei  iimilitudinem  no- 
Mtram  {Gen.  i,  26).  Paulopost  autem dictum  est,  ei 
fecit  Deus  haminem  ad  imaginem  Dei.  Nostram  Gerte, 
quia  pluralis  est  numerus ,  non  recte  diceretur,  si 
homo  ad  uuius  personas  imaginem  fieret,  sive  Patris, 
sive  Fiiii,  sive  Spiritus  sancli.  Sed  quia  fiebat  ad 
imaginem  Trinitatis,  propterea  dictum  est  ad  imagi- 
nem  nostram.  Rursum  autero ,  ne  iii  Trinitate  cre- 
dendos  arbitraremur  tres  deos,  cum  sit  eadem  Tri- 


Pater  ct  Filius  et  Spiritus  sanctus  8imul,quam  solus  B  nitas  unus  Deus,  Et  fecit,  inquit,  Deui  hominem  ad 


Paleraut  solus  Filius,  sed  tres  simul  illae  subsisten- 
ti£,  sive  personae,  si  ita  dicendae  sunt,  aequales  sunt 
singulis,  quod  animalis  homo  non  percipit.  Non  enim 
poieslcogitare  nisi  moles,  et  spatia,  vd  minuta,  vel 
grandia,  volitantibus  in  animo  ejus  pbantasmatis, 
tanquam  imaginibus  corporum.  Ex  quaMmmuuditia 
(lonec  purgetiar,  credat  in  Patrem  et  Filium  et  Spi- 
riium  sanctuiQ,  unum  Deum,  solum,  magnum,  omni- 
poteniem,  bonum,  justum,  misericordem,  omnium 
Tisibilium  et  invisibilium  conditorcni,  et  quidquid 
pro  humana  facultate  digne  vereque  dici  poiest. 
Ne<|ue  cum  audi^rit  Patrem  soluni  Deum,  separet 
inde  Filium  aut  Spiritum  sanctum.  Ciim  eo  quippe 
solas  Deus,  cum  quo  et  unus  Deus  est ;  quia  et  Filium 


imaginem  Dei :  pro  eo  ac  si  diceret ,  ad  imaginem 
suam.  I  Hic  manifeste  ostendit  sanctus  Augustinus 
mentiri  et  haeretice  loqui  Gothescalcum ,  qui  dicit: 
c  Quando  singillatim  solitarie  supplicamus  uni  ex 
Trinitate  personae,  supplidter  eidem  personae,  cui 
tunc  supplicavimus  atque  supplicamus,  dicere  debe- 
mus :  Tibi  Deo  gratias,  et  cum  ipsa  persona  caeteris 
duai>u8  pariter,  Yobis  Deo  gratias.  i  Scriptum  esi 
enim  et  in  Lege  et  in  Evangelio :  Dominum  Deum 
tuum  adorabis ,  et  illi  toli  $ervies»  Unde  Ambrosics 
in  libro  secundo  de  Fide(cap.  4,  ante  medium): 
<  Didicimus  unam  Patris  et  Filii  esse  imaginem, 
unam  similitudinem,  unam  sanctificationem  ;  didi- 
cimus  unam  operationem,  unam   gloriam,  unam 


cuiB  audimus  solum  Deum,  sine  uUa  separatione  G  quoque  diviniiatem.  Unus  ergo  et  solus  Deus,  quia 


Pairis  aut  Spiritus  sancti  oportet  accipere.  Atque 
iladicat  unam  essentiam,  ut  non  existimet  aliuil  alio 
Yel  uajus,  vel  minns,  vel  aliqua  ex  parle  diversum. 
iNon  tamen  ut  Pater  ipse  sit  et  Filius  et  Spiritus  san- 
clQS,  et  qnidquid  aliud  ad  alterutrum  singula  dicun- 
inr,  sicut  Verbum,  quod  non  dicitur  nisi  Fi- 
lius,  aut  donum,  qnod  non  dicitur  nisi  Spirilus 
sancius.  Propter  quod  eliam  pluralem  numerum 
admittunt,  sicut  in  Evangeiio  scriptuni  est ;  Ego 
tt  Pater  unum  sumus  {Joan.  \,  30),  et  unum 
dixii,  et  sumus  :  unum  secuiidum  essenliam, 
quod  idem  Deus;  sumus  secundum  reiativum, 
quod  ille  Pater,  hic  Filius.  Aliquando  et  tace- 
iQr531  unius  essentiae,  et  sola  pluraliter  relativa 
commemorantur.  Veniemus  ad  eum^  ego  et  Pater^  et 
habiiabimus  apud  eum  (Joan,  xiv,  24.)  Yeniemus  et 
babitabiinus ,  pluraiis  est  numerus,  quia  praedictum 
esi  Ego  et  Pater,  id  est  Filius  et  Pater,  quae  relalive 
ad  invicem  dicuntur.  Aiiquando  latenter  omnino, 
sicul  in  Genesi,  Faciamus  hominem  ad  similitudinem 
nostram  {Gen.  i,  26),  et  Faciamus  et  nostram  plura- 
liier  dictum  est ,  et  uisi  ex  relaiivis  accipi  non  po- 
lesL  Nou  enim  ut  facerent  dii ,  aut  ad  imagincm  ct 


D 


scriptuni  est,  Dominum  Deum  tuum  adorabis,  et  illi 
soli  servies  {Matth.iv^  10).  Unus  Deus,  non  ut  ipse 
sit  Pater  et  Filius ,  sicut  impius  Sabellius  asserit ; 
sed  quia  Patris  et  Filii  Spiritusque  sancti  una  divi- 
nitas  sit.  Ubi  autem  unadivinitas,  una  voluntas, 
et  una  praeceptio.  i  £t  Augusiinds  in  epistola  ad  Ma- 
ximum  {epist,  60,  sub  initium)  :  c  St  et  Patri  et  Fi- 
lio  et  Spirilui  sancto  latria  debetur  et  exhibetur  a 
nobis,  (le  qua  dictum  est,  Dominum  Deum  tuum 
adorabiSf  et  illi  soli  servie»  (Deut,  vi,  3),'procui  dubio 
Dominus  Deus  noster,  cuisoliper  latriam  servi  r 
debemus,  non  est  Pater  solus,  nec  solus  Filius,  nec 
soIusSpiritussanctus,  sed  ipsa  Trinitas  unus  Deus 
solus  9  Pater  et  Filius  et  Spiritus  sanctus.  Non  quo 
ipse  sit  Pater  qui  Filius,  vel  Spiritus  sanctus  ipse  sit 
aut  Pater  532  ^u^  Filius  :  cum  sit  in  illa  Trinitato 
PaterFilii  soiius,  et  Filius  Patris  solins,  Spiritus 
autem  sanctus  et  Patris  et  Filii  sit  Spiritus.  Sed 
propter  unam  eamdemque  naturam,  atque  insepara- 
bilem  vitam,  ipsa  Trinitas,  quantum  ab  liomine  po- 
test,  fide  praecedente  intelligatur  unus  Dominus  Deus 
noster,  de  quo  dictum  est,  Dominum  Deum  tuum 
adorabis^  et  illi  soli  servies,  i  Et  in  libro  de  Doctrina 


m  HINCMARl  RIIEMENSIS  ARCIUEPISGOPI.  596 

sancius  ;  Filius  nec  Pater  est,  nec  Spiritus  sanctiis ;  A  unum^  non  deleat  Sabellianus  sumus^  sed  ambu  ve- 


Spiritiis  sanctus  nec  Paler  esi,  nec  Filius.  Sed  Pater 
iantum  Pater,  et  Filius  tanium  Filius ,  et  Spirilus 
sanctus  lantum  Spiritus  sanctus.  Eadem  tribus 
setemilas,  eadem  incommutabiiitas,  eadem  majestas, 
eadem  potestas.  In  Paire  unilas,  in  Fiiio  xqualitas, 
In  Spiritu  sancto  unitatis  aeqaalitatisque  concordia. 
Et  tria  haec  unum  propter  Patrem ,  sequalia  omnia 
propter  Filium,  connexa  omnia  propter  Spirilum 
sanctum.  >  Et  in  tractatu  psalmi  quinti :  t  Et  Ivxc 
Triuitas  nonnisi  unus  Deus  :  quia  cum  dixisset 
Apostoius  f  Ex  quo  omnia ,  per  quem  omnia ,  in  qup 
omnia^  Trlnitatem  ipsam  insinuasse  credltur,  nec 
tamen  subjccit,  ipsls  gloria,sed  fpst  gloria,  c  Soli  er- 
go  Deo  Patri  et  Filio  et  Spiritui  sancto  una  debetur 


ninnt,  et  sint  eliam  ipsi  in  nobis  unum  ,  sicQli  ego 
et  Pater  unum  sumus.  Ergo  si  Pater  et  Filins 
sunt,  imo  quia  indubitanler  unnm  sunt,  non 
duo  sed  unus  Deus,  et  reliqua  quie  ibi  proseqiii- 
tur.  I  Et  item  de  alio  Evangelii  quod  posuit  lesti- 
monio,  Vt  sint  unum ,  $icut  et  nos  unum  8umu$ 
(Joan»  XVII,  21) ,  Augustinus  dicit :  t  Dli  in  sua  na- 
tum  unum  in  charitate,  nos  in  nostra  unum  sumus 
in  unitate  substantisc  et  glorise.  Ego  in  ets,  ei  tn  in 
me.  Ego  in  eis  siciit  capui  in  membris,  et  tu  in  me 
sicut  Pater  in^Filio;  ut  sinl  consummati  in  unumy  id 
est  perfecti,  quod  perficiet  qui  nos  voluit  unum  esseia 
se  et  per  se ;  ut  cognoscat  mundus  quia  tu  me  misisti, 
et  dilexisti  eos  sicul  et  me  dilexisti  {Joan,  xvii,  2o). 


adoratio,  gloria,  et  servitus,  et  graliarum  actio,  et  B  Dilexisti  eos,  ul  essent  quod  non  erant ;  dileiisti 


Bon  separaiim,  ut  Golhescalcus  blasphemat :  quia 
ut  item  Augustinns  in  libro  quinto,  et  in  libro  ociavo 
de  Trinitate  dieit :  t  Quidquid  substantlalitcr  In  Pa- 
tre  et  Filio  et  Spiritu  sancto  dicitur,  non  pluraliter, 
sed  singtilariter  dici  debet  et  accipi,  ut  Deus  ma- 
gnus,  bonus,  omnipotens,  sicut  scripium  est ,  Tu  es 
Deui  solus  (PsaL  lxxxv,  10);  et,  J^emo  honus  nisi 
nnusDeus(Luc.  xviii,  19).  >  Uni  igitur  et  soli  Deo  ct 
Qna  gloria,  et  una  gratiarum  aclio  debetur,  ut  idem 
Augustinus  alibi  monstrat  dicens  :  Una  est  igitur 
Palris  et  Filii  el  Spiritus  sancti  essentia,  in  qua  non 
est  aliud  Pater,  aliud  Filius,  aliud  Spiritus  sanctus, 
quamvis  personaliter  sit  alius  Pater*  alius  Filius, 
alius  Spiritus  sanctus.  Quod  nobis  maxime  in  ipso 


me,  ut  essein  quod  semper  fui ;  dilexisti  me  sicnt 
nnicum,  illos  utique  sicut  adopiivos.  Dilexisti  eds, 
ut  per  me  In  te  essent;  dilexisti  nie,  ut  per  te  in 
te  essem.  >  Contra  hoc  quod  solus  inter  omncs 
haereticos  dixisse  legitur :  c  Qui  dicit  unlcuilibeiper- 
son9e,  Tibi  Deo  gratias,  atque  aeque  caeteris  dualNis 
personis :  Vobis  Deo  gratias,  revera  catholicus  es(,ac 
venis  utique  Christianus,  et  hinc  se  crebro  dixisse 
fatetur  Spiritui  sancto  :  Yeni,  benedicte  Deus  Do- 
mine  paraclite,  yenl  missus  a  benedicto  Deo  Domino 
paraclito,  in  nomine  benedicli  Dei  et  Domini  pa- 
racliti ;  et :  Sit  semper  omnis  honor,  laus ,  et  glo- 
ria  merito  vobis  benedicto  Deo  DomiDO  paraclito 
trino  et  uni,  veslroque  slmul  benedicto  noroini, 


sauctarum  Scripturarum  demonstratur  initio ,  ubi  C  necnon  et  numini.    Amen.  i  Sanctus    Gregorms 


Deus  dicit :  Faciamus  homiriem  ad  imaginem  et  nmt- 
litudinemnoitram  (Gen,  i ,  26).  Cum  enlm  singulari 
mimero  dixit  imaginem,  ostendit  unam  naturam 
osse,  ad  ctqos  imaginem  homo  fieret.  Cum  vero  dicit 
pluraliter  nostram ,  ostendit  Deum ,  ad  cujus  imagi- 
nem  homo  fiebat,  non  unam  esse  personam.  Si  cnim 
illa  una  essentia  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancti 
Uj^a  esset  persona ,  non  diceretur  ad  imaginem  no- 
slram,  sed  ad  imaginem  meam;  nec  dixisset,  Facia- 
inus ,  sed ,  Faciam.  Sl  vero  in  illis  tribus  personls 
tres  essent  inielligendae  vel  credendae  substantise, 
imn  diceretur  ad  imaginem  nostram,  sed  ad  imagincs 
nostras.  Ad  unam  q^uippe  imaginem  unius  Dei 
horoo  factus  dicitur,  ut  una  sanctse  Trinitatis  essen- 
ttaliler  divinitas  intinietur.  De  exempio  autein  evan- 
gelico  ,  Ego  et  Pater  unum  sumus  (Joan,  x ,  30) , 
533  Ambrosius  scribit  (lib.  i  de  Fide,  cap,  i)  : 
c  Unum,  inquiens,  dixit,  ne  (iat  discretio  potestalis 
el  naiurse  :  sumus  addidit,  ut  Paippm  '^•^' 


loquens  in  homilia  declma  sexta  Ezechielis  pro- 
phetse,  aliter  quam  Yeteris  ac  Novl  Testameoii 
electi  Dei  homines  senserunt  eum  sentire  convincit, 
dicensicSpiriules,  inquit,  illi  Patres  omnipotentem 
Deum  Trinitatem  iia  esse  crediderunt,  sicut  eain- 
dem  Trinitatem  novi  Patres  aperte  locutl  soni. 
Isaias  namque  audivit  angelica  agmina  in  calo 
clamantia ,  Sanctus  ,  Sanclus ,  Sanctus  ,  Domims 
Deus  sabaoth  (Isa.  vi,  5).  Ut  enim  personarum  Tri- 
nitas  monslraretur,  terlio  sanctus  dicitur  ;  sed  ut 
una  esse  substantia  Trinitatis  appareat,  non  Doinini 
sabaotb,  sed  Dominus  esse  pcrhibetur.  Quod  Davl.I 
quoque  similiter  sentiens  ait :  Benedical  nos  Drni 
Deus  noster^  benedicat  nos  Deus  (Psal,  lxvi,  8),  qni 
^  cum  tertio  flixisset  Deum,  ut  unum  hunc  esse  oslen- 
deret,  subdidit :  Et  me/«an<  eum  omnes  fines  terriT. 
Paulus  quoque  loquilur  dicens  :  Quoniam  ex  ipo, 
et  per  ipsum^  et  in  ipso  sunt  omnia.  Ex  ipso,  videlicet 
--r  —  r* • --^rFiHuin  ;  in  ipsoautein, 


5«  DE  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE.  593 

qnab  pi60«ludo  scientlB  nominantur,  dignitate  prse-  JiVium  separemus;  neque,  ut  Judsei,  natum  ex  Patre, 
oeUuDt.  Gt  quasi  rectius  interpretana  quod  iil«  velut 
non  intelligentes  quid  dicerent  cantaverunt,  quam 
Isaias,  qui  easdera  virtutes  coelestes  hjmnum  Deo 


digaum  cantantes  audivit ;  et  profundius  sensu  ca- 
piens  canlicum  psalmi  Davidici,  quam  ipse  David, 
qui  super  seniores  suos,  et  super  omnes  docentes  se 
inlelleiit;  et  altius  mente  percipiens  quae  dans 
siiie  menle  sooum  Paulus  dixit,  qui  usque  ad  ter- 
tiaiD  cmlum  raptos  fuit,  et  in  paradiso  arcana  verba 
audjfil,  et  per  quem,  ut  isdem  confilelur ,  iocutus 
esi  CbristuSj  non  sic  insipienter,  sicui  videtur  sibi 
visuro  fuisse ,  ui  agmina  dixerunt  ccelesUa  :  Plena 
esiemm  terra  gloria  ejus^  \el  sicut  inde  catboiica 
docu  cantat  Ecdesia  :  Pletu  $unt  aeli  et  terra  glo- 


ante  tempora  et  ex  Virgiiie  postea  editum  denege- 
mus ;  neque,  ut  Sabellius,  Patrem  confundamus  et 
Verbum ,  ut  eumdem  Patrem  asseramus  et  f  llium  ; 
neque,  ul  Photinus,  initium  Fiiii  ex  Virgine  depu- 
temus;  neque,  ut  Arius,  plures  credendo  et  dissi- 
roiles  potestates,  plures  deos  gentili  errore  faciamus, 
quia  scriptum  est :  Audi^  Uraet,  Dominut  Dens  tuus 
Deus  unus  est  (Deut,  vi,  4).  Deus  enim  et  Dominus 
nomen  magniricentiae,  nomen  est  potestatis,  sicut 
ipse  dicit :  Dominus  Deus  nomen  est  mihi  (Exod.  iii, 
15),  et  sicut  alibi  propheta  asserit ,  Dominus  Deus 
omnipotens  nomen  est  ei  (Exod.  xt;  Isa.  xlii).  Do- 
roinus  ergo  et  Deus,  vel  quod  dominetnr  omnibus, 
vel  quod  spectet  omnia ,  et  timeatur  a  conctis.  Si 


Tiaiua;  non  ioielligens  dicere :  pleni  sunt  coeli  etBergo  uuus  Deus,  unum  nomen,  una  potestas,  una 


tcrragloria  vestra;  et :  Metuant  eom,  el  non  me- 
tuantvos  omnes  fines  terrae;  et  ipsi  gloria,  et  non 
vobisgloriat  dixii  io  conclusione ,  suae  laudationis 
atqueoralioois,  quio  potiusbiasphemalionis : 

xvin. 

4- 1  Sit  semper  vubis  bonor,  laus.et  gloria,  merito 

<  Tobisbenedicto  Deo  Dominoparaclito  trino  et  uni, 
cvestroque  sinaul  benedicto  nomini  et  numini» 
t  Amen,  i  Itemque  post  prsefata  subsequiiur :  i  Gum 

<  sit  ex  Trinitale,  ceu  liquet ,  iinaquaeque  persona 
t  per  se  Dominus  Deus.  i  Et  paulo  post :  <  Sicut  et 

<  io  Psaiino  s  Nonne  Deo  subjecia  erit  unima  mea  ? 
i  de  Patre  dicilur,  ut  declarat  iliud  quod  de  Filio 


estTrinilas.  Denique  ipse  dicit ;  Ite,  baptizaU  gentes 
in  nomine  Patris  et  Fitii  et  Spiritus  sancti  {Matth. 
xxviii,  19).  Jn  nomine  utique,  non  in  nominlbus.  • 
Non  igitur  sanctus  Ambrosius  uni  ex  Trinitate  per- 
soniB  singillalim  soliiarie,  sicul  Golhescalcus,  sop- 
plicando  debere  dici  docuit :  Tibi  Deo  gralias,  et  ne 
simus  caeteris  duabus  personis  ingrati,  oportere  sub^ 
jici,  Vobis  Deo  gratias :  quia  unius  Dei  nomen  est 
Paler  et  Filius  et  Spiritus.  Sicut  Athanasius  in  libro 
primo  de  Fide  ostendit  dicens  :  c  Hac  est,  inquiens, 
materiae  formula  in  conclusione  faaereticorum,  et  hsec 
tiluli  victoria  in  absolutione  catbolicorum,  quam  si- 
gnificat  principale  roandatum  Dei :  Euntes  baptizate 
omnes  gentes  in  nomine  Patris  et  FitH  et  Spiritns 


I  »eqiiiiiir;4*  ipsQ  euim  satutare  meum.  Nam  et  ipse  C  sancti  (Matth.  xxviii,  19).)  Audi  in  hoc  admirabile 

ac  regale  decretum,  in  quo  omne  sacramentum  in 
deitale  Triniiatis  uniter  continetur.  Qui  dixit  in  no- 
mine^  evidenter  unam  deitatem  in  Trinitate  oonsi* 
sleredeclaravit,  et  quod  prosecutus  est ,  Patris  et 
Filii  et  Spiriius  sancti,  per  singula  nomina  singulas 
personas  inesse  distinxit. »  Et  item  in  eodem  libro  * 
c  Verbo  Domini  c<£li  firmati  sunt^  et  spiritu  oris  eju$ 
omnis  virtus  eorum  (Psat.  xxxu,  6).  fjtique  Verbum 
Filium  iiidicavit,  Dominum  autem  Patrem  esse  desi* 
gnavit,  et  spiritum  oris  ejus  Spiritum  sanctum  dixil. 
Vides  in  his  personis  unitum  esse  nomen  Trinitatis 
in  natura ,  Psalmographo  quoque  approbante :  Pro* 
pterea  unxit  te  Deus  Deus  tu^ds  (PsaL  xliy,  6).  Ecce 
Deum  et  Deum,  non  tamen  pluraliter  invenies  dictum 


<  Deus  meus  et  $alutaris  meus^  hoc  est  Jesus  meus 
(  Ubi  dum  oon  dicitur :  ^am  ipse  Deus  meus,  sed  po- 

<  ^mt^ips»  Deus  m^,procul  dubio  patefecit  etpa- 
I  tefacitDeusSpiriius  sanctus,quod  sicut  DeusPater 

<  est  per  se  D^s«  sic  est  et  Filius.  Igitur  ubicunque 
( lacito  Dei  vd  Domini  nomine  nominatur  Paler 

<  et  Filius  ot  Spiritus  sanctus,  ut  esi  illud  :  Bapti- 
(  Mstet  esi  1«  uamine  Patris^  et  Filii ,  et  Spiritus 
( tancii,  onaqoaeque  persona  semper  Dominus  Deus 

<  debet  intelligi*  Tale  est  iUud  :  Paraclitus  autem^ 

<  fsem  miuet  Pater  in  nomine  meo»  Misit  namque, 
«  miuit,  et  mittet  Deum  Deus  in  nomine  Dei.  Ideo 
( dixi  non  longe  superius  :  Uni  ex  Trinitate  per* 
( sotae,cai  singillatim  splitarie  supplicamus,  debere 


<  dici:  Tibi  Deo  gratias^  et  ne  simus  caeleris  dua-  ^  hi  his  personisdeos.  i  Sed  nec  Athanasius  nni  singu 

iariler  personae  posse  supplicari ,  aut  debere  dici : 
Tibi  DeogratiaSj  et  caeteris  personis :  Vobis  Deo 
graiias,  docuit.  Et  item  idem  in  libro  alio  de  Trini- 
taie :  c  Nunqutd  praevaricatores  mandati  Salvatoris 
apostoli  effecti  sunt,  et  contra  tradltionem  ejus 
baptizaverunt  tantam  muUitudinem?  Non  enlm  scri- 


I  DOft  personis  ingrati,  oportere  subjici,  Vobis  Deq 

<  graUas.  Quia  quisquis  loquens  ad  unam  per- 
(soQam  dicit,  Tibi  Trinitaii  Deo  gratias,  pene 
( sic  errat  ut  Judaeus  et  Sabellianus.  Porro  qui 
«dicit,  Vobis  diisgratias^  aul  paganus  est  aut 

<  Arianus,  At  qui  dicii  unicuilibet  persons,  Tibi 
t  Deo  gratiaSf  atque  aeque  caeterisque  duabus  n^^- 


HINCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPl 


600 


Filio  ai^rapbim  adoralus;  propter  quod  haec  ter  Asancti,  non  sine  Patre  etFilio.  Satii  notoiD  est 


dicunt  Sanclus»  Sanctus,  Sanctus,  ut  Trinitatem 
pronuntiarent.  >  Hioc  etsub  bocseosu  hanc  quaestio- 
nem  beatos  solvit  Ambrosius.  Et  sanctus  Augustinus, 
de  quo  Gothescalcus  multoties  dicit  AuguBtinus  no- 
Mter^  ut  alienus  a  Gothescalco  et  illi  contrarius ,  et 
non  suus  prq[>rius  vel  domesticus,  contra  eum  In 
libro  contra  quinque  bsreses  dicit :  c  Qui  Spiritum 
ganctum  a  Patre  et  Filio  aetemitate  et  substantia 
vel  Gommunione  separat,  et  qui  negat  Spirilum  esse 
etPatris et  Filii, pienus  est  spiritu  immundo,  vacuus 
Spiritu  sancto.  >  Yidetur  enim  separare  in  sancta 
Trinitate  personas  Gothescaleus,  qui  dicit :  i  Cum 
sit  ex  Trinitate,  ceu  liquet,  una  quaeque  persona 
per  se  Doroinus  Deus,  et  uni  ex  Trinitate  personae, 


recte  credentibus,  vel  etiam  ut  possimt  intdligeDii- 
bus,  et  Ideo  iliud  dictum  esse  de  Patre,  Ip$e  fooi 
operaf  quod  ab  ilio  sit  origo  eiiam  openim,  a  qao 
est  existentla  cooperantium  personanim :  qnia  et 
Filius  de  eo  natus  est,  et  Spiritus  sanctos  prindpa. 
liter  de  iUo  procedit,  de  quo  natus  efttFilios,  etcnm 
quo  llli  communis  est  idem  Spiritus.  i  Ecce  qoo- 
modo  mentitur  Golhescalcus,  dicens  AugusUnum 
esse  suum ,  Augustinut  inquiens  muitotles  rmkt. 
Nam  claret  qula  Golhescalcus  non  est  Auguslini, 
quoniam  non  credit,  nec  dogmatizat  sicntAnp- 
stinus,  nec  Augustinus  est  Gothescalci,  quia  dis- 
sentit  a  Gothescalco,  et  catholice  sentit*  quod  non 
facit  Gothescalcus,  dicens  quia  Pater  est  Deus,  sed 


cui  singillatim  solitarie  supplicamus  dicit  debere  B  non  de  Deo,  Filius  estDeus,  sed  Deus  deDeo,  e( 

dici  :  Tibi  Deo  gratias ,  et  ne  simus  caeteris  per- 

sonis  ingrati,  oportere  subjici,  Yobis  Deo  gratias.i 

Quopropter  sicut  Augustinus ,  de  quo  non  jactanter 

et  mendaciter,  ut  Gothescalcus,  sed  laetanter  et  ve- 

raciter  catholica  Ecclesia  Augustinus  noster  diclt , 

in  praefato  libro  fatetur,  plenus  est  Gothescalcus  haec 

dicens  spiritu  immundo,  vacuus  Spiritu  sancto. 

Contra  hoc  quod  dicit  Gotbescalcus  vacuus  Spiritu 

aancto :  <  Cum  sit  ex  Trinitate  ceu  liquet  unaquseque 

persona,  cui  singillatim  solitarie  supplicamus,  »  per 

se  Dominus  Deus,  dicit  plenus  Spiritu  sancto  Jesus 

Dominus  Deus :  Ego  et  Pater  unum  eumus  (Joan,  x, 

30).  Et  item  :  PhiUppe^  qui  videt  me  videt  et  Patrem. 

Quomodo  tu  dicie:  Oitende  nobi$  Patrem  ?  Non  cre- 


non  sic  dicit,  sicut  Gothescalcus  falso  dicit,  qoit 
unaquaeque  ex  Trinltate  persona  per  se  sit  DominQS 
Deus.  Sed  et  testimonium,  abusum  a  Gotbescalco 
ad  suam  confirmandam  sententiam,  quo  dicit  Do- 
minus,  Paracletus  autem  Spiritus  sanetut,  ifm 
mittet  Pater  in  nomine  meo,  longe  aliter  expoBJt 
sanclus  Gregorius  Spiritu  sancto  repletus,  quaiD 
Gothescalcus  spiritu  immundo  impletos.  Ait  eoiiD 
beatus  Gregorius  in  hontiilia  Evangdii  trigesinia: 
Paractetus  autem  Spiritut  sanetus^  quem  mUtet  PeUr 
in  nomine  meo^  Ule  vos  docebit  omnia^  tt  tsg^A 
vobis  omnia  qutecunque  dixero  vobis  {Joan.  xnr,  % 
Nostis,  plurimi  fratres  mei,  quod  Graeca  iocutiooe 
paracletus,  Latina  advocatus  dicitur,  vel  consoiet^r: 


dis  quia  ego  m  Patre,  et  Pater  in  me  est  {Joan.  xiv,  ^  quia  idcirco  advocatus  dicitur,  quia  pro  errore  de* 

9, 10)  ?  Quod  beatus  Augustinus  eodem  Spiritu  san- 

cto  a£Datus  exponens  dicit  {traet,  in  Joan.)  :  c  Cur 

inseparabiles  separatim  desideras  nosse  ?  i  Deinde 

non  ad  solum  PMlippum,  sed  ad  eos  pluraliter  lo- 

quitur :  <  Verba  qum  ego  loquot  vobis,  a  me  ipso  non 

loquor :  Pater  autem  in  me  manens  ipse  facit  opera 

{ibid.).   Quid  est  a  me  ipso  non  loquor,  nisi  a  me 

ipso  non  sum  qui  loquor?  Ei  quippe  tribuit  quod 

facit ,  de  quo  est  ipse  qui  facit.  Pater  enim  Deus 

non  est  de  aliquo,  Fiiius  autem  Deus  est  quidem 

Patri  aequalis,  sed  de  Patre  Deo.  Ideo  ilie  Deus,  sed 

non  de  Deo,  et  lumen,  sed  non  de  lumine ;  Iste  vero 

Deus  de  Deo,  lumen  de  lumine.  i  Denique  adjungit. 


et  ait :  <  Non  creditis  quia  ego  in  Patre,  et  Pater  in  jv  Spiritus  aliter  a  Patre  procedit,  quam  cum 


lioquentium  apud  justltlam  Patris  InterveDit.  du 
unias  substantias  cum  Patre  et  Fillo,  exorare  pro 
delinquenlibus  perhibetur,  quia  eos  quos  repteTerii 
exorantes  facit.  De  quo  paracleto  Spiritu  item  Do- 
minus  dicit :  Cum  venerit  Paracletus,  quemegotf^' 
tam  vobis  a  Patre^  spiritum  veritatis  qui  a  Petre  fto- 
cedit,  Ule  testimonium  perhibebit  de  me,  et  m  ut^- 
monium  perhibebiiis  .{Joan.  xv,  26,  27).  in  ^ 
sententia  notandum  in  primis  sanctus  Beda  docior 
mirabilis  ex  catholicorum  verbis  et  sensibus  in  1m- 
nilia  Evangelii  dicit,  quod  Dominus  Spiritun  Teri- 
tatis  et  a  se  mittendum  esse  tesutur,  et  emsdeflk 
mox  a  Patre  procedere  sul^ungit :  non  quia  idea 

aFilio 


me  est  ?  alioquin  propter  opera  ipsa  credite  {ibid.). ' 
Aniea  solus  Philippus  arguebatur,  nunc  autem  nou 
nbt  eum  solum  fuisse  qui  esset  arguendus  ostenditur : 
Propter  opera  ipsa,  inquit,  credite  quia  ego  in  Patre 
et  Pater  in  me  est.  Neque  enlm,  si  separati  essemus, 
Inseparabiliter  operari  ulla  ratione  possemus.  i  Et  in 
sermone  ad  populum,  ubi  exposuit  quae  sit  irremis- 
sibilis  blasphemia  in  Spiritum  sanq^um,  ait  ita  inter 


mittitur;  sed  ideo  Filius  eum  a  se  mitti,  a  P*ik 
dicit  procedere,  ut  aliam  Patris,  aliam  suam  esse 
personam  designet,  et  in  eadem  dislinctlone  perso- 
narum,  unam  esse  operationem  ac  voluntatemsouB 
cum  Patris  voluntaie  et  operatione  dennniiet  CO0 
enim  ejusdem  Splritus  gratia  datur  homioibns,  nit- 
titur  profecto  Spiritus  a  Patre,  mittitur  etaFiii»; 
procedil  a  Patre,  procedit  et  a  Filio,  qoia  et  ej» 


601 


D£  UiNA  ET  NON  TRINA  DEITATE. 


m 


53g  que  idem  sfnrUn$,  divideru  singulis  prout  vuU  A  5S9  ^^^  <iu>^  uulU  est  deitas»  sicui  per  siiigulas 

(/Cor.  XII,  II).  Utergo  singillatim  Dorainus  Deus 
omnipolens,  increatus,  immensus,  seternus,  et  quid- 
quid  ad  se  de  Deo  dicitur,  est  Pater  :  sed  non  per 
se  soliurie  sine  Filio  ex  sua  subsunlia  genito,  et 
Spiritu  sancto  qui  ex  ipso  Filioque  procedit ;  ita 
singillatioi  Dominus  Deus  omnipolens,  increatus, 
immeDsas,  siernus,  et  quidquid  ad  se  de  Deo  di« 
citur,  est  Filius ;  sed  non  per  se  soliurie  sine  Patre 
ex  quo  esi,  et  sine  Spiritu  sancto  qui  ex  Patre  et 
ex  ipso  procedil ;  iu  singillatim  Dominus  Deus  om» 
nipolens,  increatus,  immensus,  aelemus,  et  quidquid 
ad  se  de  Deo  dicitur,  est  Spiritus  sanctus ;  sed  non 
per  se  soliurie  sine  Patre  et  Filio  ex  quibus  pro- 
cedit.  Siogillatim  namque  et  per  se  soliUrie  dictmus 


personas  scriptum  est :  et  quia  nuUus  est  Deus,  nisi 
unus,  Td  hoc,  Atcdf,  hrael^  Dinmnus  Deus  tuus 
Deus  unus  eil,  per  singulas  personas  dicit  uniUm 
esse  deitatem :  et  non,  ut  Gothescalcus  per  se  soliu- 
rie  uni  ex  triuiute  personae  supplicare  ddnere  di- 
cit :  Et  item  sanctus  Athanasius  dicit  (lib.  i  de  unit. 
ftotit.  Tritttl.)  :  «  An  ignoras  quia  Pater  unus  Deus 
est,  etFiliusunusDeusest,  etSpiritus  sanclusunus 
Deus  est?  Nonne  unus  Deus  est ,  dum  uniium  noraen  est 
in  natura  usiae?  sic  et  unus  Spiritus  esi,  quia  unitas 
est  ejusdem  deitas.  Nam  si  iu  per  singula  nomina 
personarum  unitum  nomen  Spiritus  ter  designasti, 
nunquid  tres  spiritus  dicere  oportet?  absit.  Quod  si 
hoc  poterat  dici,  tale  erat  ut  et  hoc  in  confessione 


Deum  Patrem,  et  quidquid  ad  se  de  Deo  dicilur  :  B  deberet  introduci,  tres  deos  plurali  numero  nuncu 


quia  relatife  in  hac  sancta  et  individua  atque  inse- 
parabili  TriniUte  singillaiim  singulus  videlicet 
unus  est  Pater,  singillatim  singulus  videlicet  unus 
est  Filius,  singiliatim  singulus  videlicet  unus  est 
Spiritus  sanctus,  et  Palris  et  Filii  et  Spiritus  sancti 
unaest  divinlus,  deius,  uatura,  essentia,  subsUntla, 
aeqoalis  gloria,  coaetema  majestas.  Et  quainvis  alius 
sit  Pater,  alius  Filius,  alius  Spirilus  sanctus,  non 
est  tamen  diversa  subsUntia  Patris  et  Filii  et  Spi- 
ritus  sancti,  quia  non  est  aliud  Pater,  aliud  Filius» 
alfod  Spiritns  sanclus.  £i  Pater  et  Filius  et  Spiritus 
sanctus  non  dicitur  secundum  subsUntiam,  sed  se- 
cufldom  relativum  :  quod  Umen  relativum  non  est 
accldens,  quia  non  est  mutabile.  In  Deo  enim  nihil 


pari,  ut  jam  non  esset  in  his  personis  una  natura 
diviniUtis,  sed  unusquisque  in  propria  vel  diversa 
natura  sua  consisteret,  quod  absit.  i  c  Quidquid  ergo, 
utbeatus  Augustinus  dicit,  ad  se  dicitur  de  Patre  ei 
Filio  et  de  Spiritu  sancto,  id  est  quidquid  dicitur 
quod  substanliam  eorum  ostendit,  non  dicitur  de 
aiio  sine  alio  :  quia  nec  Pater  est  Deus  sine  Filio 
et  Spiritu  sancto,  nec  Filius  est  Deus  sine  Patre  ei 
Spiritu  saucto,  nec  Spiritus  sanctus  est  Deus  sine 
Patre  et  Filio,  quorum  est  spiritus.  Si  ergo  interro- 
galus  fueris  de  Deo,  cur  dicatur  Pateri  relative 
responde,  Quia  Filium  habet :  iu  etiam  et  de  Fi- 
lio  relative  responde,  ideo  esse  Filium  quia  habei 
Palrem,  et  dc  Spiritu  sancto,  quia  de  Patre  Filioque 


secnndum  accidens  dicitur,  quia  nihil  est  in  eo  ^  procedit,  quorum  est  spiritus.  Si  etiam  dictum  tibi 


mutabile.  Gum  iuque,  ut  AugustiuQS  dicit,  tantus 
sit  solus  Pater,  vel  solus  Filius,  vei  solus  Spiritus 
sanctus,  quanius  est  simul  Pater  et  Filius  et  Spiri- 
lus  sanctus,  propter  unam  eamdemque  individuam 
atque  inseparabilem,  plenam  perfectamque  sub- 
stantiam,  id  est  deltatem,  quae  est  toU  in  singulls, 
tou  in  tribus  simul  personis :  habent  tamen  singulae 
in  sancu  Trinitate  personae  aliquid  proprium,  quo 
inseparabili  aequalitate  aliquam  in  se  ostendant  pro- 
prieialero.  Pater  solus  Pater,  Filius  solus  Filius, 
et  Spiritus  sanctus  solus  Spiritus  sanctus.  Et  Pater 
boe  habei  proprium,  quia  ab  alio  non  est,  ac  per 
hoc  solus  esi  in  paternitatis  persona,  non  solus  in 
deitatis  esseniia.  Unigenitus  vero  Filius  Dei  hoc 


de  Deo  fuerit,  quomodo  Paler  hoc  est  quod  Filius, 
aut  Filius  hoc  est  quod  Pater,  responde,  secundum 
substantiam  hoc  est  Filius  quod  Pater,  et  Pater 
quod  Filius,  et  Spiritus  sanctus  ^od  Pater  et  Fi- 
lius,  quia  unus  est  Deus,  et  una  subsUntia,  Pater 
et  Filius  et  Spiritus  sanctus.  Ad  se  enim  Deus  sub- 
sUntiaiiter  dicitur  :  Ad  Patrem  Filius,  vel  ad  Filium 
Pater,  et  ad  Patrem  et  Filium  Spiritus  sanctus  re- 
lative  dicitur.  Juxta  personae  proprietatem,  non  est 
Pater  qui  Filius,  nec  Filius  qui  Pater,  nec  Spiritus 
sanctus  qui  Pater  et  Filius.  Juxta  subsUntiae  uniU- 
tem,  hoc  est  Pater  quod  Filius,  hoc  est  Spiritus  sanctus 
quod  Pater  et  Filius,  id  est  unus  Deus  omnipotens. 
Quidquid  ergo  ad  se  ipsum  dicitur  Deus,  et  de  sin- 


habet  proprium,  quod  ex  solo  Patre  consubsUn-  ^  gulis  personis  dicitur,  Patre  et   Filio  et  Spiritu 


tialiter  et  coessentiallter  solus  genitus  est,  et  in 
\m  personae  suae  proprietas  est.  Spiritus  sanctus 
iiaque  hoc  habet  proprium,  quod  ex  Palre  el  Filio 
jequaliter  procedit,  et  est  amborum  Spiritus  ejus- 
domque  substanifae  ei  aetemitatls  cum  Patre  et  Filio. 


sancto,  et  simul  de  ipsa  Triniute,  non  pluraliter, 
sed  singulariter  dicitur.  >  Igitur  Gothescalcus  per- 
verse  dicit,  ut  revera  haereticus,  c  cum  uni  ex  Tri- 
niute  personae  singiliatim  solitarie  suppUcamus, 
debere  dici :  Tibi  Deo  gratias;  et  ne  simus  caeieris 


C>.J     I -_•- 


--.-l-?«  -• 


^     *  HINCMAR!  RHEMENSIS  ARCHIEPlSCOPl  ^^ 

tura  ««guliiri  namero  designari  debet,  SM  «^n  Abelliani.  Ar,\in!,Ne8torIani.Eulychiani  Macecten*^ 


plurali.  Ac  Ideo  nec  tres  deos,  nec  ires  omnipoten- 
tes,  nec  Ires  boim,  ncc  tres  magnos,  nec  tres  es- 
seotias  in  i>eo  dlcere  fas  esl.  Cnm  enim  personaliter 
aUussllPalcr,  •liesFilios,  alius  Spirilus  sanctus.  his 
Umen  unum  est  nator»  nomen,  quod  dicitur  Deus, 
vc!sub8tanlia,T«les6enlia,>el  omnipolenlia,  vel  alia 
muUa  quffi  subtlantialiter  non  relati  ve  deeo  dicunlur.  i 
Fidesigiiur  catholica,  ut  Athanasius  dicil,  hac  est, 
ut  unum  Deum  in  trinitate  personarum  el  trinitatem 
personarum  in  nnitate  deiiaiis  vcneremur,  neque 
confundenies  personas,  nt  tres  non  sint,  neque  sub- 
slaniiam  separantes,  ut  irina  sil.  El  in  hac  Trini- 
tale  nthii  est  prius,  nihil  poslerius  :  nihil  majus  aut 
minug,  sed    lotae  tres  personae  coaeternae  sibi  suni 


et  co  150.1011^11  it7„  wTJ.  — -"-  o  u.  »u.u      guunlur,  el  unitas  e  usdem  sanct»  ei  indiviilaaj  Tri- 

irtrn^ll^^^^^^^^  l"  *  "^-i^  -^stanua  cati.lice  confitetur :  ilcet  GC. 


541  Eudoxiani,  caeteraeque  pestes  et  tlne»  caiho^ 
licDB  fidei,  qui  de  consubstanlialitate  atqoe  coatem. 
late  simul  et  aqualitate  Patrls  el  Filii  et  Spiriins 
sancti,  necnon  el  de  Incamatione  Filii  lyei  Domiiu 
nostri  Jesu  Christi,  aliler  quam  catholica  ades  \tm\, 
sentire  vel  dicere  prsesunipserunt.  Dicitur  eiiam  in 
/ine  quaruradam  orationum  a  catholica  el  aposiolica 
Ecclesia  loquente  ad  Dominum  Jesuro  Christum :  Qoi 
vivis  et  regnas  cum  Deo  Palre  in  uniiale  Spiriius 
sancli  Deus  per  omnia  saecula  saeculorum :  quod  doq 
discordat  a  praefalo  canonicae  consiiluiionis  capilolo; 
quia  non  cum  Palre  Filius  nominatur,  sed  proprieia 
hac  conclusione  sanclje  Trinitatis  persona  distin- 
guuntur,  el  unitas  ejusdem  sanctae  ei  individnaB  Tri- 


trinitate  personarum,  et  triniias  personarum  In  uni- 
latedeitaifs  veneranda  esl.  i  Plura  hicponi  poie- 
rant  caiholicorum  lestimonia  quse  lector  Hdelis  ac 
devotus  tn  suis  locis  praevalel  invenire,  conlra  h^s 
ipsius  blaspheuiias,  quus  eiiam  el  sacri  canones 
cum  auelore  suo  redarguuni  el  refutant.  Nam  cano- 
nes  Carihaginensisconcilii  subAurelio  consiiiuerunt, 
ttl  nemo  in  precibus  vel  Patrem  pro  Filio,  vel  Fi- 
lium  pro  Patre  nominet,  et  cum  altari  assisiitur, 
semper  ad  Palrcm  per  Filium  oraiio  dirigalur,  el 
qiiasquesibipreces  descrlbit,  non  eis  utalur,  nisi 
priuseascum  instruclioribus  frairibus  contulerit. 
Unde  in  i!he  orationum  assistentes  sacro  allario 
•ancta  cathoKca   Ecclesia  postulat  per    Christuin 


hAn.Sn  *-^^*t:»id  posHnai  pcr    Liiristuin  ^  vivere  et  regnare  per  omnia  saecula  credit  et  confi- 

uoniinum  nostrum  :  et  in  flne  canonis,  PerChristum  ^  tetur  :  el  idipsum  esse  intelligit.  Qui  vivis  el  regn« 


scalcus  scribens  ad  quemdam  complicem  suum  hoc 
reprehendit,  t  Ab  imperitis,  inqniens,  non  benedi- 
citur,  Qui  vivis  el  regnas  com  Deo  Patre  in  nnilaie 
Spirilus  sancli  Deus ,  ne  Filius,  quod  absil,es8£ 
Spiritus  sancti  Deus  putetur.  i  Et  quia  in  boccalbo- 
licam  reprehendit  Ecclesiam,  consequens  estuieliain 
reprehendat  capul  el  auctorem  ipsius  dicenlero  ad 
Patrem:  Hwc  e$t  autem  vita  (jeterna ,  ut  cogaotcm 
te  verum  et  solum  Deum^  et  quem  mithti  JesmCkTi' 
$tum  [Joan.  xvii,  5);  el  dical  nos  intelKgere  Paircm 
solum  et  verum  Deum,  et  illum  quem  mi$itla»lDfn 
esse  Jesum  Christum.  Caiholica  autem  Eeclesia  cqia 
Deo  Patre  in  uniiaie  Spiritus  sancii  Deum  Fiiiam 
vivere  et  regnare  per  omnia  siecula  credit  et  confi- 


Dominum  noslrum,  per  Ipsum,  et  cum  ipso,  et  in 
Ipso,  est  tibi  Deo  Patri  omnipotenti  In  unitate  Spi- 
fitus  sanctiomnis  honor  et  gloria,  per  omnia  sae- 
cula  s;eculorum  -tvel  Ita  dicit,  Per  Dominum  no- 
airum  Jesom  Christum  Filium  tuum,  qui  tecum 
vivitel  regnat  Deus  in  nnilate  Spirilus  sancti  per 
omnia  s»cula  sajculorum,  Amen.  Propter  illud  uti- 
que  sacramentum,  sicut  In  orthodoxorum  diclis  re- 
jegimus,  quod  Mediaior  Dei  et  hominum  faclus  est 
homo,ChristusJesus  sacerdos  in  »temuin  secun- 
dumordinem  Melchisedech,  qui  per  proprium  san- 
gulnem  Introivlt  in  sancta,  non  utique  manu  facta 
exemplaria  verorum,  sed  in  ipsum  coelum,  ubi  est 


cum  Deo  Patre'  in  unitate  Spiritus  sancti  Deus,  quod 
est  cum  dicitur,  Qui  cum  Deo  Palre  in  unitate  Spi- 
ritus  sancti  vivis  et  regnas  Deus.  Sicut  intelligii  Id 
ipsum  cssc  quod  Dominus  in  Evangelio  dicit :  H(k 
e$t  autem  vita  (vterna^  ut  cogno$eant  te  tolum  tl  u- 
rum  Deum^  et  quem  misisti  Je$um  Chri$tum;  quod 
est :  Haic  est  vila  xtema,  ut  cognoscant  te,  et  quen 
misisti  Jesum  Christum,  soium  et  verum  Deum  esse. 
Subsequitur  autem  sibi  ipsi  dissimilis  in  eodem  scri- 
pto  mox  dicens  :  i  Nam  cum  Deo  Palre  vivit  el  rt- 

<  gnat  Deus  Filius,  juxu  illud,  et  Yerbum  erat  aH 
c  Deum,  et  Deu$  erat  Verbum  (Joan.  i,  1).  EcceDcus 

<  apud  Deum.  Pariliier  etiam  credimus,  noviraus,  et 


111  HPTinro  n^i   ^.  I  .       ,1       —    '  *"*'      '  *•*'""  i^eum.  raruiiereiiam  credimus,  novuous, « 

^ntificat^.  nm  ^"        ^''  "'^"''  "''  ^"  '"  »  ^  ^^"^^^"^"^  '^P"^»  ^^""^  ^^'^^^  et  apud  Deum  Fi- 

ZtZ    '     T  '''''^T"'  ^^'''''''  '''  ''      '  ^^*""'  ^^^"^^^  ^^"'»  Spiritum  sanctum :  abestt. 

Tm]lZB7t^^^^^^^^^  •8ubslanti«.,.n^estatis,polestatis,dciUti«anitaset 

2   a^^^^^^^  >  ^;' ''^'"™  ''^'  ''''''''''      *  *^"^''^^«-  •  Et  post  hanc  unitatis  confessione», 

laudis  atque  vociferationis  oifenmus.  quia  oer  ejus      slatim  comoonit  hanc  infid«l..„  nr«tin„«n  diceos: 


m  OE  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE.  (TO:; 

(  diclo  Deo  Doinino  Paracleto«  trino  542  P^riter  A  ttiis  ne  altcri  iryuriam  faeere  videarist  aMt.  » 


I  ei  uni  veslro  simiil  benedicto  nomini ,  neciion  et 
c  numini,  amen.  Porro  ne  te  moveat  ilkid,  quod  ibi 
« pluraliler  dicilKir,  semper  omnis  honor,  laos  et 
c  gloria,  merito  vobis  benedicto  Deo  Paracleto,  trino 
I  pariter  et  uni,  vestroque  simul  benedicto  nomini : 
« cognosce  quia  sic  procul  dubib  congrail  dici.  Nam 
f  quando  loqairour  ad  anaro  ex  Trinitate  persooaro, 
(  non  ad  Trimiatem  loqaimur,  sed  ad  uuum  qnem- 
( lil)el  ex  Trinitate. »  Et  hic  plara  hoe  modo  scribit. 
Deiloquus  anlem  Paulus  non  taliter  oravit»  nec  nos 
orare  taliter  docuit,  ut  Augustinus  hinc  in  libro  de 
Bono  perseverantiae  dicit  {eap.  23) :  « Nam  qtdd  ore- 
mus^  tieut  oportel  netdmut;  Sed  ip$e  Spirim^  ait 
Aposlolus,  interpellai  pro  nobi$  gemitibus  inenarrabi' 


Snot  et  muita  hinc  testimonia  in  Scripturis  tam 
Veteris  quam  Novi  Testamenti.  Et  ut  beatus  Au- 
gustinus  543  >n  ^^^^  ^  Trinitate  dicit :  c  Ubicun- 
qiie  in  Scriptura  sancta  legitur  solas  Deus,  non  de 
qualibet  persona  in  sancta  Trinitate  intelligendum 
est,  sed  de  tota  sancta  Triniiate,  quse  sequaliter 
operatur  omnia  qnaecunque  operanda  esse  judicat. 
Unde  quod  in  psalmis  dicitur,  Qni  facit  mirabiiia 
magna  $oltut{P8ai,  lxxvi,  15) ;  el,  Qui  faeit  iuminaria 
ma§na  $olu$  {Psai,  cxxxiii,  7) ;  et,  Tu  e$  Deu$  $olu$ 
{P$ai,  Lxxxv,  iO) ;  et,  Nemo  bonus  mn  $olu$  Deu$ 
{Luc,  xviti,  i9);  Audifhrael,  Dominu$  Deu$  luu$, 
J>eu$  unu$  e$t  {Deut*  vi,  4) :  non  de  solo  Patre,  sicut 
adversarii  volunt,  intelligitur  dictum  :  sed  de  tola 


//*««.  Qui  enim  icrutatur  corda,  $cit  quid  $apiat  ipt-  B  sancta  Trinilatc,  quas  est  unus  solus  Deos.  Simiiiter 


rilus,  quia  $ecuHdum  Deum  interpeUat  pro  $ancti$ 
(Bom.  V11I,  26).  Quid  est  ipse  spiritu$  interpeilat, 
nisi  interpellare  Tacit  gemitibus  inenarrabiJibus,  sed 
veracibas,  qiioniam  veritas  est  Spiritus?  Ipse  est 
coim,  de  quo  in  alio  loco  dicit,  Misit  Deu$  Spiritum 
Filii  $ui  in  corda  no$tra  ciamantem  :  Abba^  Pater 
{GaL  IV,  6).  El  hic  quid  est  clamantemy  nisi  clamarc 
facienlem?  tropo  Hlo  quo  dicimus  Irotnm  diem,  qui 
Ixtos  fadt.  Qiied  alibi  manifestat,  ubi  dicit,  iVo;i 
^ittfR  accepiitk  epiritum  $ervituti$  iternm  in  timore : 
$ed  accepislii  $piritum  adopiioni$  fHiorum ,  in  quo 
clammu$  :  AMa,  Pater  {Rom.  viii,  15).  Ibi  dixit 
clamantem,  hic  vero  in  quo  clamamui  :  aperiens  vi- 
(ielicet  quoniodo  dixerit  clamanlem,  id  est,  sicut 


de  Patre  solo  non  est  intelligendum  quod  Apostolus 
ait,  Beatus  et  $oIh$  poten$^  Rex  regum  et  Dominu$ 
dominantium,  qui  $olu$  kabet  immorialiiatem,  et  tu^ 
cem  habitai  inacce$$ibHem ;  quem  nemo  honiinum  ri- 
dil,  nec  tidere  pote$i  (/  Tim,  vi,  15).  In  quibus  verbis, 
nec  Pater  proprie  nominalus  est,  nec  Filius,  nec 
Spiritiis  sanctus;  sed  absolute  bcatus  et  solus  po- 
tens,  Rex  regum  etDominus  dominaniium,  quodest 
unus  solus,  beatus,  poteiis,  invisibilis,  verus  Deus, 
ipsa  Triniins,  quae  aequaliter  beata  est,  aequaliter 
potens,  imo  omnipotens,  etiam  et  unlpotens,  qvia 
una  potentia  est  totius  sanctae  Trinitatis.  Neque 
enim,  quia  ipse  Filius  allbi  loquens  voce  sapientia!, 
ipse  est  eniro  sapientia  Dei,  ait :  Gifrum  cmii  drcuim 


ja.!t  exposui,  clainare  facientem.  i  Non  tamen  Iste  ^  $ola  {Eccli.  xxiv,  8),  separavit  a  se  Patrem  :  quanto 

.^pirilus,  qui  nos  clamare  facit  Abba,  Pater,  ingratos 

nos  facit,  siciit  Gothescalcus  superius  dicit,  cseteris 

personis,  id  esl  personse  Filii,  et  sure,  cam  dicimus 

Alil)a,  Pater,  sine  nomtnalione  Filii  et  ejusdem  Spi- 

riiiissancti.  Et  item  Augustinus  ex  Apostolo  testimo- 

niumponit  dicens,  i  Aecipimu$  spiritum  adoptioni$ 

liliorum,  in*quo  ctamamus  :  Abbo,  Pater,  i  Qoodvidit 

ellwatusAmbrosius.  Aitenim  :i  Et  orare  [)cun)gratise 

spiritalis  est,  sicut  scriptum  est,  Nemo  dicity  Dominus 

iem,  nin  hfi  Spiritu  saneto  {I  Cor.  xii,  5).  Hinc 

Augustinus  et  Ambrosius  ex  Aposioli  teslimonio  non 

docent  nos  in  orationc  loquentes  ad  unam  ex  Trini- 

taie  personam  postea  debere  dicere  canteris  persoiiis. 


magis  ergo  non  est  necesse  ut  de  Palre  tantum- 
modo,  praeter  Piliuni  et  Spiritum  sanctum,  intelti- 
gatur  quod  dictum  cst,  Solu$  habet  immorialitatem^ 
et,  iucem  habitai  inacce$$ibilemf  Sic  nec  tanlum- 
modo  de  Filio,  prseter  Pntrem  vel  Spiritum  sanctum, 
cum  dicitur  Sapientia  $uperborum  et  $ublimium  cotla 
propria  viriute  calcavii,  Slc  nec  de  Spiritu  sancto 
tantummodo,  prseter  Patrem  et  Filium,  cum  dicilur, 
Spiritu$  Domini  replevit  orbem  terrarum,  et  hoc,  qnod 
continet  omnia^  $cientiam  habet  voci$  {Sap,  i,  7).  Sic 
nihilorainus  intelligendum  est  quod  dicitur  :  Sicut 
Pater  vivificat^  $ic  et  Filiu$  quos  vutt  vivificat  {Joan, 
V,  2i).  Non  tamen  allos  vel  aliter  Pater,  et  alios  vel 


Et  vobis  gratias  agimiis,  Et  vobis  supplicamus.  Et  d  aliter  Filius  :  sed  eosdem  quos  Paler  vivificat,  vivi- 


alilii  dicit  Aposlolus,  Vos  esiis  templum  D,ei  vivi, 
iicui  dicit  Deus  :  Qnoniam  inhabitabo  in  ittis,  et 
inmbulabo  :  et  ero  iltorum  Deus ,  et  ipsi  erunt  mihi 
populus  {!M  Cor.  .VI,  46).  Has  igitur  promissiones 
Mentes,ehari$$imi,'mundemusno$  ab  omni  inquina- 
vientoearnU  el$piritus,perficientes  sanctificationem  in 
limore  C/irwfi  (//  Cor,  vii,  1).  El  non  limuit  ingratus 


ficat  et  Filius.  Similiter  nec  Spiritus  sanctus  ab  hac 
vivificatione  secernendus  est  :  quia  unum  opus  est 
Patris  ei  Filii  el  Spirilus  sancli,  sicut  una  substan- 
tia  aique  essentia  est.  Ergo  Pater  vivens  viia,  Filius 
viia  vivens  a  vivcnte,  Spiritus  sanctus  viia  et  vivi- 
flcalor  viventium,  el  non  tres  viia,  sed  una  viu  esi: 
et  Paier  virtus  et  sapientia,  et  Filius,  quem  YOcat 


A*        Fk^*       ^^MM»»»»tlV» 


0O7 


HINGMARI  RHEMENSIS  ARGHIEPISCOPI 


verani  lumen,.  et  FiUus  veruin  lumen  ex  iumine,  A  tus,  sicut  etiam  de  Filio  f radita  ab  apostolis  Symboli 


Spirilns  sancius  verum  lumenet  vera  iUuminatio,  et 
non  tria  lumina,  sed  unum  lumen.  Unde  scrlptum 
est,  In  lumine  tuo  videbimui  tumen  (Psal»  xxxviii, 
10),  sicul  et  una  virtus,  et  una  sapientia  :  quia  in 
illa  simplicitate  divinse  naturae  non  est  aliud  sapere 
quam  esse,  non  est  544  >^>u^  ^^  quam  posse, 
nec  aliud  posse  quam  vivere.  Eadem  ibi  sapientia 
quse  essentia,  eadem  vita  quse  et  essenlia,  et  baec 
omnia  unum  et  unus  Deus.  i  Et  item  sanctus  Augu* 
stinns  in  Traclatu  psa^lroi  octogesimi  qujnti :  <  Nul- 
lum  majus  donum  praestare  posset  Deus  hominibus» 
quam  ut  Yerbum  suum,  per  quod  condidit  omnia» 
faceret  iliis  caput,  et  illos  ei  tanquam  membra  co- 
aptaret,  ut  esset  Filius  Dei ,  et  filius  hominis,  et 


confessio  tenet  dicentis,  Sedet  ad  dexteram  Pairis, 
inde  ventnrus  judicare  vivos  et  mortuos.  Tides  ergo 
quomodo  per  hanc  orationem  se  et  Patrem  in  una 
substantia,  et  in  una  deiute  conjungit.  Ecce  ille 
futuri  judicu  dies,  qui  veuire  per  Filii  adventum 
promittitur,  de  Patris  praesentia  prsestolatus ,  sil 
545  jani  indubitatae  uniUlis  lestimonium ,  sic  ut 
de  Filii  adventu  loquitur  promissus ,  de  Pairis  pras 
sentia  doceatur  impletus.  »  Et  aliquanto  soperins : 
c  Si  ergo  magorem  Patrem  et  roinorem  Filium  dicis, 
gradum  facis,  et  unitatem  tollis,  et  cum  offers  in 
oblatione,  nou  potes  dicere,  Offero  tibi,  Deus.sed, 
Offero  vobis,  dii;  quodest  absurdum  et  inauditam: 
aut  certe,  si  vicibus  et  singillatim  offeras ,  et  semd 


unus  Deus  cum  Patre,  unus  homo  cum  hominibus;  ®  offeras  Patri,  semel  offeras  FUio,  cum  Patri  offere, 

FiUumpraetermiUis,  etcum  Filio  offers,  Patrema 
munere  offerenlis  excludis.  Si  antem  FiUo  sinePaire 
offers ,  jam  non  poteris  per  orationem  Dominicam 
roysterii  sacramenla  complere,  ut  dicas  ad  plenitu- 
dinem  perfecti  holocausti  orationem  Dominicam,  id 
est,  Pater  noster  qui  es  iu  coeUs,  quia  Patrem,  coi 
nonoffers,  nec  orabis.  Si  iterum  Patri  incorporeo 
offers,  et  Filium  praelermiltis ,  oblati  panis  mysie- 
rium  noD  poterit  in  corporis  sacramenU  transire, 
neque  in  consecratione  holoeausli  commemoratio- 
nem  Domiuicae  ocenae  facere  poteris,  quia  quod  Fi- 
11  us  corporeus  suo  corpori  deputavit ,  et  ad  passioDis 
suae  memoriam  pertinere  jussit,  Patri  incorporeoet 
a  passione  alieno,  si  a  FiUo  separatns  fuerit,iion 


ut  et  quando  loquimur  ad  Deum  deprecantes,  non 
inde  Filium  separemus  :  et  quando  precatur  corpus 
FiUus,  non  a  se  separet  caput  suum,  sitque  unus 
ipse  Salvator  corporis  sui  Dominus  noster  Jesus 
Christus  Filius  Dei,  qui  et  oret  pro  nobis,  et  oret  in 
nobis,  et  oretur  a  nobis  :  orat  pro  nobis  ut  sacer* 
dos  noster,  orat  in  nobis  ut  caput  nostrum,  oralur  a 
nobis,  ut  Deus  noster.  i  Et  in  sermone  de  Unitate 
Patris  ct  FUii  et  Spiritus  sancii  contra  Arianos  di* 
cit :  c  Quia  ministrante  Domino  babes  abundanlem 
Dominici  verbi  panem,  pone  adhnc  supor  mensam 
cordis  illios  panem  quoque  Dpminicae  orationis,  et 
commemora  illnm,  quoniam  Dominus  in  Evangelio 
dixit,  Quldquid  in  nomine  meo  a  Patre  petierilis,  ego 


a  Palre  pelo  et  dabiturvobis  {Marc.  xi,  2i).  Et  quo-  ^  POl«rit  deputari.  Si  ergo  offers  Patri  et  Filio,  in 


modo  in  demonstrata  a  se  oratione,  qnasi  oblitus 
illa  quae  dixerat,  se  praetermisso,  Patrem  solum  ro- 
gare  jubet  dicens  :  lia  orabitiB,  Pater  noster  qui  et 
in  ccslist  {Matth.yii,  9.)Et  ubi  est  quod  dixit :  In  no-^ 
mine  meoa  Patre  petiie,  et  ego  a  Patrepeto?  {Joan*  xvi, 
27.)  Quomodo  nomen  suum,  per  quod  peti  ipse  jus- 
sit,  in  oratione  a  se  demonstrata  praeterniisil?  Sed 
quia  idem  ipsedixerat,  Quime  wdet^videt  et  Patrem 
{Joan,  XIV,  9),  voluit  boc  mysterium  a  fideUbus  in 
Dominica  oratione  impleri,  ut  per  hanc  orationem 
in  Patre  etiam  Filius  rogaretur :  et  quia  in  Symbolo 
ilerum  et  separatus  a  Patre  nominatur,  cum  dicitur : 
Credo  in  Deum  Patrem,  et  in  Jesuin  Christum  Fi- 


unitate  Deiiatis  offers  ei.  Tunc  mysterium  corporis 
etiam  Patris  sacramenta  suscipient,  vei  tunc  onlio 
Dominica  recte  in  fiUi  oblatione  dicitur.  Separalus 
autem  Pater  a  Filio  offerentibus  sibi  sacramenlom 
corporis  non  poterit  exhibere  quod  non  habet :  ei 
divisus  a  Patre  FiUus  in  oblatione  sua  per  oralio- 
nem  Dominicam ,  quod  in  ipso  non  est  inoongroe 
Patris  nom^n  accipiet.  Confiteamnr  ergo  Palrem  et 
Filium  unum  esse  Deum,  et  unius  esse  snbstaniix, 
et  Patris  palernitas  cum  FiiU  deitate  se  jungat,  ei 
consecrata  FUii  caro  cum  Palrls  semper  deitaie  se 
misceat,  et  tunc  jam  qui  potest  sic  in  unum  connexa 
mysUcas  formas  a  deitatis  unitate  dissolvat ,  cnm  in 


lium  ejus ;  ut  propter  unitatem  deitatis  sic  esset  a  q  tino  sacrificio ,  et  Pater  in  se  totam  FiUi  caraem 
Patre  in  Symbolo  separatus,  ut  esset  iterum  in  ora-  suscepit,  et  Filius  in  se  totum  Palris  nomen  asso- 
tione  conjunctus,  quatenus  haec  utraque  mysteria  mit.  i  Et  item  ibi :  c  Unus  quidem  camem  portat. 
SymboU  et  orationis,  et  Trinitatem  in  unitaie  osten-  sed  caro  indivisae  deitatis  mysterio  consecratur.  Ei 
dercnt,  el  iterum  unitatem  in  Trinitate  monslrarent.     Weo  caro  in  Patris  et  FiUi  sacramento  transmigrat, 


609  DE  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE.  ,  610 

Pairis  omois  sepmtar  oblaiio.  Nam  quomodo  dicis,  A  osiendi  tibi ,  per  Patrem  et  Filiam  et  Spirilum  san- 


com  Patri  offers,  Hoe  e$t  eorjnu  menm^  si  Patris 
deitas  incorporea  non  habet  in  Filii  corpore  socie- 
tatem?  Si  aotem  Patris  incorporea  deitas  cum  Filii 
corporea  deilate  miscetur,  sicut  est  yeritas  mysterii, 
Palrem  et  Fitium  sub  indiscreta  deitate  unum  Deum 
esse  testaris»  quia  cum  offers  oblationem  nou  dicis, 
OfferoS46  vobis,  sed,  ofiero  tibi,  et  sic  omnis 
oblatio  Palri  quidem  et  Filio  oflertur,  sed  sub  utrius- 
qae  nomine  uni  Deo  monstralur  oblata.  Et  item  in 
eodem  Sermone  :  Pater  Deus,  Filius  Deus,  utcrque 
tamen  sine  duorum  deorum  numero  unus  Deus.  Hoc 
et  DaTid  patriarcha  conlitelur  dicens  :  Deus  Deu$ 
mus,  reipke  In  me  {Psal.  xxi,  2);  et  non  dicit,  re- 
^picite  in  me  :  et  iterum  dicit :  Deue  Deus  meu$ ,  ad 


ctum,  in  deitate  Trinitatis  unum  Deam,ut  sicut 
per  designatam  Eyangelii  formam  In  una  Tia 
per  aequalia  trium  millium  spatia,  non  tria  itinera, 
sed  onum  iter  oslendi ,  sic  et  tu  secutus  hunc  Evan- 
geiicum  tramitem ,  non  tres  deos ,  sed  unum  semper 
Deum  in  Trinitate  deitatis  inlelligas,  ut  cum  obla- 
tionem  roysterio  Trinitatis  offers,  non  tribus  diis, 
sed  uni  Deo  offeras  :  quia  ubicumque  in  Scri- 
pturis  dirinis  audis  Patrem  Deum,  Fiiiom  Deum , 
547  Spiritum  sanctum  Deam,  et  tamen  nosquam 
tres  deos,  sed  semper  unum  Deum  legis,  et  semper 
tibi  unus  Deus  annuntiatur.  Retlne  ergo  semper  haec 
signa,  quae  tibi  demonstrayl,  quia  nec  Patri  possis 
offerre  sine  Fiiio,  neque  Filio  sine  Patre :  quia  si 


te  deiuce  vigilo  {PtaL  lxii,  2);  et  non  dicit,  ad  yos  B  tantumPatri  incorporeo  oblationem  offers,  oblatio- 


de  luce  yigilo.  Quae  confessio  Dayid  Domini  quoque 
rcsponsione  firmaiur,cum  respondit  oranti  et  dicit, 
Deus  Deut  tuui  ego  sum  {Ptal.  xlix  ,  7) ,  et  non  dicit 
iumut.  Et  iterom  Dayid  dicit :  Tu  et  Deut  solut, 
qui  fadt  mirabilia  {Ptal.  Lxxxy,  10).  Deum  ergo 
ei  Deum  pn^heta  nominans  Patrem  et  Filium 
coofitetur,  com  iterom  dicit:  Tu  e$  Deut  ao/tcs, 
Qtrosque  in  una  deitate  compiectitur,  sicut  Deus 
et  Deos,  sine  duorum  deorum  numero,  nunc 
uterque  in  unitate  conjungilur.  Sicut  ergo  Da- 
^id  ia  oralione  sua  utrosque  nominat,  et  unum 
tamenorat,  sic  et  tu  cum  Patrem  et  Filium  nomi- 
D28,  in  utrisqoe  unum  Deum  et  unum  Dominum 
confitere.  »  Et  item  in  eodem  fljennone.  c  Legisti 


nem  in  corporis  sacramenta  non  redigis,  non  potes 
dicere,  Pridie  guam  pateretur  formam  sacriflcii 
Instjluit,  nec  potes  dicere:  Hoeetieorput  meumf  quia 
Pater  neque  corpus  habuit,  neque  passus  est :  et 
iterum,  si  Filio  sine  Patre  offeras,  orationem  Domi- 
nicam  ad  complementum  periecti  bolocausti  dioere 
non  potes,  quia  io  oratione  Filii  separatl  a  Patre 
Patris  nomen  non  potes  inyocare.  Yide  ergo  quara 
adeo  inexpugnabilla  sunt,  et  derelinquens  tam  h»- 
relicum  errorem ,  catholicam  sequere  yeritatem. 
Aiioquin  qiii  tibi  aiiud  quam  a  me  demonslratur  itcr 
ostendit,  dicat  tibi  quomodo  praetermissis  his  so- 
lemnibus  inter  mysteria  loquaris.  Sin  autem  in  de- 
signata  a  me  claritate  luminis  caligo  defecit  erroris. 


ergo  Patrem  Deum,  Filium  Deum,  Spiritum  sancium  C  perlinacia  simul  deficiat,  ne  dum  in  errore  yinci 


Deom  :  in  hac  tamen  deltatis  Trinitate  nusquam 
legisti  doos  yel  tres  deos,  sed  multifarie  unum  Deum. 
Quod  iegistt  crede  et  confitere :  illa  yero  noli  quaerere 
etQsurpare  qn»  non  legis.  »  £t  item  :  <  Visus  est 
Abrahae,Deus  ad  ilicem  Mambre,  cum  sederel  ante 
ostium  tabernacuU  sui  in  medio  die,  et  respiciens 
oculis  vidit ,  et  ecce  tres  yiri  stabant  super  eum ;  el 
cum  vidisset  eos,  occurrit  obyiam  iilis,  et  adorayit  et 
dixit :  Domine ,  ti  inveni  graliam  in  contpeclu  luo  , 
noii  trantire  puerum  tuum  {Gen.  xyiii ,  i).  Diciuir 
ergo,  apparuit  ilii  Deus,  et  in  hoc  uno  respiciens, 
vidittresyiros,  et  cum  occurrisset  tribus,  et  ado- 
jrassetunumDeum,  rogavitdicens,  Domine,  ti  in- 
migratiam  incontpeclu  tuo.  Nemo  illum  calumnia 


erubescitis,  promissionem  aeternae  vitas  deChristl 
veriute  perdatis.  Si  quis  tibi  ergo  dixerit,  Pater 
major  Deus ,  Filius  minor  Deus,  Spiritus  sanctus 
tertius  Deus,  et  in  his  tribus  non  est  una  sub- 
stantia,  sed  separatim  In  trium  deorum  numero 
sine  deitatis  unitate  consistunt  :  responde  lllis, 
primo  iilam  rationem  quae  tibi  exposita  est,  quia 
separatse  ase  Trinitati  offerri  non  potest,  quia  neque 
Paler  corporeus  est,  neque  passus  est,  et  oblatio- 
nem  in  corporis  sui  sacramenta  redigere  non  potesl, 
neque  lestem  passionis  suae,  qui  non  est  passus, 
illam  Domimcam  coenam  facere  potest,  neque  in 
consecratione  mysterii  dicere  potest,  Qui  ibrmam 
sacrificii  perennis  instituit.  Quod  enim  Pater  non 


tus  est  qood  in  tribus  yiris  unum  Deum  et  unum      instituit,  sed  Filius,  qui  et  corpus  habuit  et  passus 


Dominnm  adorasset :  et  iterum ,  quod  In  uno  Deo , 
et  in  uno  Domino  tres  viros  vidisse  se  diceret.  Sed 
<iui  tioc  mysterium  sic  non  intelligit ,  oculos  Abrahae 
noo  habeu  Quaerat  ergo  coeleste  collyrium ,  et  su- 
))crinungat  oculos  suos,  ut  remou  caligine  igno- 
('aniiae,  in  onitate  deltatis  mysterium  Trinitatis 
agnoscat,  et  in  uno  Deo,  sicut  Abraham ,  tres  ylros 


est,  et  formam  instituit  sacriflcii,  si  de  Palre  a  Filio 
separato  dicatur,  mendacium  est,  ut  quod  Pater  non 
dixit  Patrem  <Uxisse  confingant.  Qui  ergo  Patri  a 
Fiiio  separato  offerre  yult,  relictam  jam  nobis  sacri' 
ficii  formam,  relictam  etiam  Ecdesiam  a  Christo,  et 
ab  apostolis  fundatam,  ad  Synagogam  et  ad  templa 
ad  vitulos  et  ad  arietum  viclimas  sedeat,  quia  se- 


..ui^.:^^^ la^t^ 


511 


lUNGMARI  RHEMENSI&  AK€HI£PISGOPI 


m 


anus  Deus  {GaL  iii,  30),  el  lex  adMoysen  data  dickt*  A  l^in  sulDcienter  aliquando  noroinalur»  vel  Pater  m) 


Domims  Deus  tuu$  Deus  unus  esi  (Deut.  vi,  4) :  el 
ille  blasphemans  dieit  duos  vei  ires  deos  sine  uni- 
taie  deitaiis.  Quod  si  adhuc  sic  dividit  Trinilatem, 
ut  iii  unum  non  resoeiet  mysterjuin  Trinilatis,  sai- 
tecn  adSyraboli  rationem  redeat  ubi  dicilur,Gredo  in 
Deuin  Patrem  omnipotentem,  et  in  Ghrisium  Jesuin 
Filium  ejus,  qui  natus  est  de  Spiritu  sancio.  Primo 
Ghrisli  Patrem  Deuin  omnipotentem  esse  testaris; 
deinde  natum  Ghristum  de  Spiritu  sancto  dicis. 
548  ^i  ^rgo  separas  Trinlialem,  Ghrisium  duorum 
pairum  filium  reddis,  nt  de  Patre  omnipotente  et  de 
Spiritu  sancto  natus  esse  dicatur.  Junge  ergo  cum 
Patre  Spiritum  sanctum,  ul  recle  possis  Ghristuni 
miius-Patris  Filium  confiteri :  et  cum  per  hanc  Sym- 


lus«  vel  Fiiius  solus,  adimpleturus  nos  ketilia  cuil 
vultu  suot  nec  inde  separatur  utriiisque  Splritas«  !•) 
est  Patris  el  Filii  Spiritus.  Qui  Spirilus  proprie  dt 
cilur  Spiritus  veritaiis,  quem  bic  548  mmidus  ac- 
cipere  non  potest.  Hoc  est  enim  pleuum  gaudium 
nostrum,  quo  ampiius  non  est,  frui  sciiicet  Trinitatc 
Deo,  ad  cujus  imaginem  facli  sumus.  Propier  bor 
aliquando  ita  loquilur  de  Spirilu  sancio ,  laDquam 
sohis  ipse  suOiciat  ad  beatitudiaem  nostramt  et  idco 
sufiicit,  quia  separari  a  Patre  et  Filio  non  polesl : 
sicul  Pater  soius  suilicit,  quia  separart  a  Filio  a 
Spiritu  saiicto  non  potest  :  et  Filios  ideo  sufficit 
solus,  quia  separari  a  Patre  et  Spiritu  Bancto  nm 
potesl.  I  £l  iiem  (cap.  9) :  <  Propter  insinuauona) 


boli  orationem  in  unum  Patrem  et  Spiritum  san*  B  Triiiitatis,  personis  etiam  siuguiis  nomiDatis,  dicao' 


ctura  sociaveris,  Filiuni  quoque,  quem  non  tertium 
sed  medium  in  Trinitate  facis,  magis  a  deitatis  uni- 
tate  iion  separes. »  Et  in  libro  tertio  de  Trinilate: 
I  In  quibus  angelis  erat  utique  et  Pater  et  Filius 
et  Spiritus  sanctus,  el  aliquando  Paier,  aliqoando 
Fiiius,  aliquando  Spiritos  sanctus,  aliquando  sliie 
uila  distinctioue  personae  Deas  per  ilios  figurabatnr, 
et  castera  que  ibi  proseqnitur. »  Et  beatus Ambrosius 
in  Hymnis,  quos  catholica  frequentat  Ecclesia, 
nunc  ad  Patrem,  nonc  ad  Filium,  nunc  ad  Spiritum 
sanclum  loquens,  non  solitarie  eidem  personae  in 
sancla  Trinilate,  ad  quam  loquitur,  gloriam  stngu- 
lari  numero  refert ,  et  posiea  plurali  numero  alias 
personas,  ut  blaspbemai  Gothescalcus,  alloquitur 


tur  quaedam  separatim,  oon  lamen  aliis  separaib 
inlelliguniur,  propter  ejusdem  Trinitatis  nniuiem, 
unamque  substantiam,  alque  deitatem  Palris  et  Filii 
et  Spiritus  sancli.  i  <  lii  sacrificii  etiam  singularis 
celebratione ,  sicut  et  beatus  Augustinus  in  iibris 
suis  commemorat,  gratias  Domino  Deo  nostio  agere 
commonemur,  quia  et  hoc  quod  inter  tacra  m^fste- 
ria  cor  babere  sursum  jultemur,  ipso  a<iyiiTaDie  id 
valemus  quo  jubente  admonemur  :  et  ideo  pnr- 
cipue  in  ipso  sacriflcio  corporis  Ghristi  a  graliarfiiB 
actione  incipimus ,  reddentes  debitaa  iMdes  Deo 
Patri,  qui  in  plenitudine  temporuni  misit  Filiom 
suum,  factum  ei  muliere,  factum  sub  lege,  «t 
eos  qui  sub  iege  erant  redimeret ,  ut  adoptioDem 


sed  quidquid  substantialiter  de  Deo,  videlicet  sancta  ^  filiorum    reciperemus ,    secundum   pnBdieatioiieiD 


Trinitate  dicit,  singulari  numero  effert ;  ut  est  * 

Somiio  refeetis  irtubus,  spreto  cnbilt  surgimus, 
Nobis,  Paier,  caneotibusy  adesse  te  deposcimus. 

Et: 

Splendor  paterne  glorisB,  de  luec.  lucem  profereos, 
Lux  lutls  et  foos  luiuinis,  Uiem  dies  illuminans. 

El: 

Nuoc  saDCle  nobis  Spirilus,  unas  Palris  cum  Filio, 
Digoare  promplus  iogeri,  nostro  refusus  peclori. 

in  quorum  hymnorum  conchisione  sancta;  Triniiali 

semper  unam  et  xqualem  glnriam  refcrtdiccns: 

Praests,  Pater  piissime,  Partique  compsr  unice, 
Cum  Spiritu  paracliio,  regnaus  per  omne  sccuium. 

.Vel: 


Vel; 


Deo  Patri  sit  gloris,  ejusque  soli  Filio, 

Cum  Spiritu  paraclilo,  et  nunc  el  in  perpetuum. 


Vei: 


Laos,  bonor,  virlos,  gloria,  Deo  Palri  ei  Filio, 
Una  com  sancio  Spiritu,  in  seuipiterna  s^ecula. 


Vel^ 


Gloria  tlbi,  Domioe,  qoi  surrexisti  a  moMols, 
Cum  Patre  et  sancto  Spiritu,  iu  sempiteroa  siecula. 


Christumrogemosei  Patrem,Cbristi  PatrisqueSpiritum, 


beati  Petri  dicentis  :  Qma  nofv  eorruptibUibu$  nn 
vel  argento  redempti  sumui  de  vana  nostra  eonHm- 
tione  paterno!  traditionis,  std  pretioso  sangwne  quad 
agni  incontaminati  et  immaeulati  Jesu  ChriMi  (I  P^<r. 
1,  18) ,  per  quem  et  mnjestatem  ejus  laudant  angeii, 
et  nos  sine  speciiili  nomine  tenus  corameoioratione 
sancti  Spiritus  ei  gratias  agimus,  noslrasqoe  voea 
angelonim  vocibus  cailiolFca  et  aposloUca  instita- 
tione  formati  admicti  (leposcimos.  Sioqne  ter  saa- 
ctum  hymnum  ore  confilenles  olTerimus,  et  ▼iTifiesBi 
Trinitatem  fide  ac  nienlis  inteiligentia  univs  esse 
divinitatis ,  a^qualis  gioriac  ,  coaiterDae  majesiaiis 
prxdicantes.  catliolica  et  aposlolioa  insiituiione  for- 
mati ,  una  gloria  collaudamus  dicentes ,  SaDCins. 
Sanctus,  Sanctus  Domimis  Deus  sabaotii,  pleni  saiH 
coeli  ei  terra  gloria  lua  :  el  cnm  Patrem  per  loLia 
prsefationem  alloquainur,  non  lamen  secuiidom  Go- 
teschalcum  adjicimus,  vel  subjicimus,  ne  ingrati 
Filio  et  Spiritui  sancto  simus  :  Et  vobis  graiias 
agimus ;  et,  Pleni  sunt  ca  li  et  terra  gloria  vesira : 
quia  nec  A.brahum,  quando  exsullavit  ot  videret 

iliAiYi  rinniini.  M  viilit  «1  irnviftiifi  Aot.  IrAA  virns  et  ifi 


613 


m  UNA  £T  NOM  TRINA  DEITATE. 


6U 


vemli  Ecdesia  oofnotcuniur.  Sicotet  in  Africauo  Anon  eet  suus  Augusiinus,  quia  non  taUter  docuit 


coiiciiio  decretum  fuisse  relegitur  {cap.  70) :  in  quo 
e:>i  niliilominas  eonstilutum»  ut  sLiie  omnino  preces» 
siTeprie£iliones»  vel  commenditiones ,  seu  manus 
impositiones^  quae  proliatae  non  fuerint  550  >°  ^^' 
cilio,  nec  alia  omnino  oontra  lidem  proferantur,  sed 
quaecunqoe  com  prudentioribuft  fuerint  coUatae  di- 
canlQr. »  Qua  de  re  oollat»  Goleschalci  oraiiones 
cum  catholicis  precihus,  quantum  a  fide  distent  et 
diariuu»,  manifeste  Cognosekur.  c  Seripsit/iuoque 
ad  Deum  loquens,  et  dicens  el  quod  ipse  illi  praeee- 
peril  ut  pro  oie  non  oraret,  et  quia  primum  Filius 
ia  euffl  intra?erit,  postea  Pater,  deinde  Spirilus 
sanctos,  qui  in  illum  intrans  ei  circa  os  barbam 
aduKit :  et  quia  nollet  ▼esiimenta  de  testiario  fra 


orai^e  pro  inimicis,  sicut  orat  Gotescbalcus,  qui  non 
est  Augusiini.  Dieit  enim  beatus  Augustious  in  ser- 
mone  de  verbis  Apostoli :  c  Si  ergoChrisium  volumus 
imitarii  per  ipsam  ¥iam  debemus  currere,  qua  Ghristus 
et  in  cruce  pendens  dignatus  est  ambulare.  In  cruce 
551  ^^^  ^^^  ^^^  ^^  charitaiis  fiam  currens 
pro  suis  persecutoribus  supplicabat.  Denique  sic 
dixit,  Pater^  ignotce  iUitf  guia  nesdunt  quoa  (aeiunt 
(Luc.  xxiii,  34).  Et.nos  ergo  pro  omnibus  inimicis 
nostris  hoc  jugiter  supplicemus,  ut  illis  Deus  emen- 
datiouem  morum»  et  indulgentiam  tribuat  pecca- 
torum.  Quod  et  ego  qualiscunque  et  quai^ulusque 
peccaior,  etiam  pro  illo,  ei  si  non  credebat,  dum 
tempus  fuit  agere  procuravi,  certus  de  promissione 


Irum  comnunicantium  roihi  accipere,  nisi  preiio  ^  divina,  Siquid  petieritiSf  inquit,  Patrem  in  nomine 


compararet  qoi  pretium  non  habebat,  sed  sic  yellet 
ire,  ftlcut  Adam  ibat  anlequam  pecearet.  Mox  autem 
ut  ffigus  eum  ctepit  constriogere,  cum  vestimeniis 
eiiam  peHiciam  et  focum  studuit  quierere. »  Scripsit 
et  alia  muHa  ridicula,  qu»  apud  fautores  suos,  qui- 
bus  ea  serfanda  fraudulenler  donarit,  invenimus : 
qo»  non  sohim  nobis ,  verum  et  ipsis  eomplicibus 
sois  visa  sunt  frivola,  et  idcirco,  ut  revera  delira- 
menu  maniaiici ,  et  aniles  fabulas ,  hic  inserere 
soperlttum  duximus.  Ponendam  tamen  adhuc  unam 
deejus  nsniis  eensui,  ut  per  ea,  sicut  et  per  supra 
es  iQlegro  positas,  alise  valeant  innotesci.  Anie  hos 
siquidem  aniios  revelatum  sibi  quibusdam  familia- 
ribos  Buis  scripsit ,  quod  ego  slatim  post  tres  seinis 


meo,  dabit  vobie  {Joau.  xvi,  23).  Quia  et  si  non  eis 
pro  quibtts  petimus  dabii,  umen  nobis,  cum  pro 
aliorum  erraubus  Qiisericorditer  intervenimus,  prae- 
mium  nostRB  benignitatis  restiluet.  Quod  enim 
scripsit  sibi  a  Deo  prohibitum,  ut  pro  me  non  ora- 
ret,  mentitur  ut  solet.  Qui  enim  iiissit  discipulis  suts 
dicens  :  Orate  pro  persequentibus  et  calumniantibus 
vos,  ut  siiis  filii  Patris  veslri,  qui  in  coelis  est  {Uatth. 
V,  44)  i  et  quod  verbo  docuit,  in  cruce  pro  se  cruci- 
figentibus  exorans  ostendit,  sibi  ipsi  contrarius  esse 
non  potuit.  c  Et  sanctus  Gcelestinus  papa  {post,  epiet. 
8)  dicit :  c  Obsecrationum,  inquiens,  sacerdolalium 
sacramenta  respiciamus,  qua;  ab  apostolis  tradila  in 
toto  mundo  atque  in  onmi  catholica  Ecciesia  unifor* 


annos  suae  revelationls,  sicut  Antichristus  usurpans     miter  celebrantur,  ut  legem  oredendi  lex  statuat 


«bi  potestatls  poteritiam  mori ,  et  ipse  Rhemorum 
episcopus  fieri,  et  poet  septennium  veneno  interfici, 
ei  sic  glorise  martyrum  adaequari  deberet.  Et  cum 
propheUam  a  sptritu  suo  inspiratam  impleri  non 
vidit,  iDter  aiia  lixc  cuidam  sectatorisuo  juvenculo, 
quaiess(ridMitdUigere,  scripslt : 

XIX. 

«  Sed  jam  tea»pas  est  fratrem  deseri  absentem, 
«  et  quid  ad  eum  loquar  antequam  scripta  mea  vi- 
«  deat  penittts  nescientem,  et  fundi  preces  ad  Deum 
« semper  ubique  pnesentem,  et  sicut  gratuilnm  do- 
«  natorem  cuncta  sempilernaUter  seientem.  Domine 


supplicandi.  Gum  enim  sanctarum  plcbium  praesules 
raandata  sibimet  legatione  fungantur  apud  divinam 
clementiam,  bumani  generis  agunt  eausanit  et  tota 
secum  Ecclesia  congemisceate,  postulant  et  precan- 
tur,  ut  infideiibus  donetur  fides,  ut  idololatrse  ab 
impietalis  suse  liberentur  erroribus,  ut  Juda^s  ab- 
lato  cordis  veiamine  kix  veriutis  appareat,  ut  bx- 
retici  catholicae  fidei  perfectione  resipiscant,  ut  schi- 
smatici  spiritum  redivivje  charitatis  accipiant,  ut  ia- 
psis  poenitentiae  remedia  conferautur,  ut  denique  ca- 
techumenisad  regenerationis  sacramenta  perductis 
coelestia  misericordiae  aula  reseretur.  H«c  autem  non 
perfunctorie  neque  inaniter  a  Domino  peli,  rerum 


<  Deiis  iioster  et  magister  lesu  Gbriste,  pro  soiis  |.  ipsarum  monstrat  effectus«  quandoquidem  ex  omni 


«  electis  erucifixe,  qui  vides  quod  ecce  inimici  tui 
« sonuerunt,  et  qui  oderunt  te  extulerunt  caput, 

<  quia  non  est  post  triennium  dimidio  lerminato 
« acmo  mortnus,  ceu  puubatur,  fur  et  latro,  breviter 
«  quidem  sed  pronus  le  exoro,  huic  vobis  Domino 

<  Beo  nostro  vero  ac  vivo,  uni  simul  ac  trino, 
( sicut  placet  ita  facias  cito.  Nolo  plos ,  nec  prius, 

<  uec  secus  :  quando  vis  evellatur  hine  rite,  vit» 
<8at,«mflBchtts,  et  caecas,  procax,  pertinax,  per-» 


errorum  genere  plurimos  Deus  dignatur  altrahere, 
quos  erutos  de  poiestaie  tenebrarum  transferat  in 
regnum  Filii  daritalis  suae,  et  ex  vasis  irae  faciat 
vasa  misericordias ;  quod  adeo  totum  divini  operis 
esse  sentitur,  ut  baec  efiicienti  Deo  gratiarum  semper 
actio  laudisque  confessio  pro  illuminaiione  talium 
vel  eorrectione  referantur.  >  £t  beatus  ostenditGre- 
gorius,  c  quia  nemo  malus,  sicut  in  malo  suo  niu- 
iari,  ita  non  debet  a  quocunque,  dum  in  hac  vita 


6tS 


HINCAfAIU  RHEHENSIS  ARCmCMSCOFl 


616 


xLiv),  legatnr  Dominns  diiisse*ad  Jeremiam  pro*  A  ciesiae  Romanae  presbytenim,  et  sicat  hioG  sanctiis 


plielam,  Noli  orare  pro  populo  uto  {Jer.  tii,  16), 
tamen,  ut  l)eatus  Ambrosius  in  iibro  de  poenitentia 
conlra  Novatianos  dicit  (lib.  i,  c.  8) :  <  Oravit  idem 
propheta  pro  populo  eodem,  et  veniam  promerait. 
Denique  intercessione  propheUca,  et  obsecratione 
tanti  yatis  inflexus  Dominus  dicit  ad  Hierusalem, 
Domine  552  omnipolens  Deu$  Israel^  anima  in  an- 
gusiiitt  et  spiritut  anxiui  etamat  ad  te^  exaudi^  Do- 
mtne,  et  miserere  {Baruch.  3).  Et  jubet  luctus  vesti- 
meiita  deponi,  et  abjici  gemitus  pcenitentiae.  Sic 
enim  scriptum  est  m  fine  iibri :  Exue  te,  UieruMtemy 
stola  tuctue  et  vexationie  tuaSf  et  indue  te  decore  ejus 
qu(V  tibi  a  Deo  data  e$t  gtoria  in  (eternum  {Baruch, 
v).  >  Ipse  vero  pseudomonachus,  vel  aiius  hoc  vel  alio 


Prosper  ex  libris  beaii  Augustini  ad  objectiones  Gal- 
lorum,  et  Vincentianorum,  et  Januensjum  reseri- 
psit,  et  caBteri  catholici  doctores  dicunt,  quia  sed^ 
apostolica ,  et  sancta  cathoiica  Ecdesia,  et  nos 
sic  credimus  et  tenemus.  De  sanctae  autem  et 
inseparabiiis  Trinitatisdeitate,  quae  est  unitas  Trini- 
taiis,  sic  crede  et  confltere,  sicut  credit,  confiietor 
553  ^  praedicat  sancta  catholica  et  apostolica 
Ecclesia  dicens  :  Fides  catholica  haec  est ,  ut  unoin 
Deum  in  trinitatepersonarum  ,  et  trinitatem  per- 
sonarum  in  unitale  deitatis  veneremur,  nequecoD- 
fundentes  personas,  sicut  Sabeiiius  ut  tres  non  sini, 
neque  ut  Arius  substantiam  separantes,  ut  trina  sit, 
quia  aiia  et  non  alind  est  persona  Patris,  alia  et  n&n 


aliquo  roodo  fidei  sincerae  adullerator,  et  apertus  hae-  B  aliud  est  persona  Filii,  alia  et  non  aliud  est  persoaa 

Spiritus  sancli,  sed  Patris  et  Filii  et  Spiritus  sancU 
una  est  divinitas,  aniuaiis  gloria,  costema  majestas, 
et  in  hac  sancta  et  inseparabili  Trinitate  nihti  est 
prius  aut  posterius,  nihil  majus  vei  niinus,  sed  lois 
tres  personae ,  Pater  et  Filius  et  Spiritas  sanctus, 
coaeternae  sibi  sunt  et  aequales ,  ila  ut  per  omnia, 
sicnt  jam  supradictum  est,  et  Trinitas  personanun 
in  unitate  deitalis ,  et  unitas  deitatis  in  Triniuie 
personarum  veneranda  sit.  Et  si  ita  credideris  in 
corde  luo,  etlta  professus  fueris  in  ore  too,  ^iu 
subscripseris  coram  testibus  manu  tua  te  credere  et 
proflteri,  et  in  hac  credulitate  etprofessione  perma- 
nere,  judicio  sancti  Spiritus,  per  episoopale  ouoi- 
sterium,  quo  damnatus  es,  absolvi  poteris,  et  parii- 
G  cipationl  corporis  et  sanguinis  Domini  Dostri  Jesa 


reticus ,  cujus  orationes  non  commendat  cbaritas, 
nec  recipit  catholica  fides,  cui  taliter  poslulanti  cum 
suis  complicibus  respondet  Dominus  per  Apostolum, 
Petitis  et  non  accipitis^  eo  quod  male  petitis,  ut  in 
concupiicentHs  ve$iri8  con$umati$  {Jac.  iv,  5).  Qui 
talia  contra  canonet  sacros  praesumit,  si  gradum 
ecclesiaisticum  videtur  habere,  eo  privari  vel  ab  ec- 
ciesiastica  communione  separari  est  dignus.  Secuii- 
dum  regulam  autem  sancti  Benedicti,  improbus, 
durus,  et  superbus,  vei  inobediens,  verberum  vel 
corporis  castigatione,  non  solum  in  sua  periinacia 
permanens,  sed  et  in  ipso  initio  peccati,  est  coer- 
cendus,  et  a  sanis  Ghrisii  membris  censura  eccie- 
siastica  segregandus,  ne  una  ovis  incurabiii  morbo 
languida  totum  gregem  conuminet. 

Haec  omnia,  posl  librum  de  Praedestinatione, 
contra  Gothescalcnm  et  compiices  ejus,  asserentes 
quia  sicut  quosdam  ad  vitam,  ita  quosdam  Deos  prae- 
destinavit  ad  moriem,  de  authenticis  scripturis,  et 
catholicorum  dictis  collectom,  statim  in  initio  suae  de 
trina  deitate  blasphemiae  collegi  'et  scripsi,  et  per 
me  ac  per  fratres  meos,  sed  et  per  frequentia  scripta, 
ut  resipisceret,  et  a  suis  in  Denm  biasphemiis  sen- 
8um  et  os  suum  revocaret,  saepe  oommonui,  sed  apud 
eum  nibil  profeci.  Tandem  cum  mihi  nuntiatum  fuit 
a  fratribus  nostris,  quibus  de  eo  soliiciludinero  dele* 
gavi,  quia  morti  appropinquabat,  misi  ei  per  eosdeai 
fratres  lianc  quae  sequitur  scedulam.  Sic  crede  de 
praedesiinatione  a  Deo  electorum,  et  rellctione  re* 


Ghristi,  et  communioni  catholieii  Ecclesiae  resiiioe- 
ris.  Ipse  vero  liaec  audiens  in  furoreui  versus,  ea 
quae  sibi  mandata  sunt  detestari ,  ei  amplius  ccepii 
blasphemare.  Post  discessum  denique  a  me  ipsoraiD 
fratrum ,  reeogitans  duritiam  illius ,  et  oor  impoeni- 
tens,  misi  fratribus  nostris  in  monasterio  Aitivilla' 
ris,  in  quo  degebat,  hanc  quae  sequitur  paginam,  ni 
si  respiciente  Domino  a  sua  perversa  iateliigentia  ei 
prava  sententia  se  revoearet ,  agerent  de  iUo  sicoi 
eis  verbis  jam  dixeram.  Sin  autem,  scirent  qoaliter 
erga  eum  secundam  reguias  sacras  gerere  ddwrenL 
Hoc  modo  pro  tempore,  sicut  mihi  licuit,  dixi  vobis 
qua  conditione,  m  se  Gothescalcus  anteqoam  aoinia 

^  ,  illius  egrediafur  de  corpore  reoognoverit»  et  q>iriu- 

proborum,  et  quia  Deus  omnes  homines  vult  salvos  ^  lem  et  corporalem  humaniutem  iiii  exhibeatis.  Sed 


fleri,  licet  non  omnes  salventur,  et  qui  salvantur 
salvantis  sit  donum,  et  qui  pereunt  pereuntium  sit 
meritum,  et  quia  Deus  ac  Dominus  noster  Jesus 
Cliristus  pro  oiunibus  passus  sit,  cigus  sanguis  totius 
inundi  est  pretiurn,  a  quo  extranei  sunt  qui  delectati 
captivitate  redimi  noiuerunt,  aut  post  redemptionem 
peccando,  et  in  peccatis  corde  impoeniiente  perse- 
verando,  ad  eamdero  sunt  servitutem  reversi*  Et  de 


ne  quid  vobis  desit  in  olla  gratia,  auctoritafem  inde 
ecclesiasticam  ex  verbis  orthodoxoram  yobis  trans- 
mitto.  Ait  enim  de  hiijusmodi  Leo,  ui  si  fideliier 
dolet,  et  qoam  recte  mota  sit  erga  etim  episcopalis 
auctoritas  vel  sero  cognoscit,  vel  si  ad  satiafactioois 
pienitudinem  omnia  quae  ab  eo  male  sunt  sensa,  ves 
viva  voce,  vel  signo  competenti  damnaverit,  et  oom- 
munionem  ecciesiasticae  unitatis  ac  nacis  voce  vei 


917  I>E  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE.  tM 

oraiionem  post  obiium  exbtbete,  quia  Dominos  do-  A  ul  vivorum  ei  moriuorum  dominelur  (Rom.  xit,  9). 


8ier,  verus  ei  bonus  Pastor»  qu!  animam  suam  posuit 
pro  ovibus  suis ,  et  qiii  veuit  aniroas  bominum  sal- 
Yare,  non  pertlere,  imiiaioresnos  su»  vuli  esse  pie-- 
laiis,  iil  peccantes  justitia  coerceat,  conversos  autem 
in  misericordia  non  repellat.  Si  auiem  in  obsiina- 
tione  sua  usqoe  ad  mortem  permanserit»  tenendum 
nobis  de  illo  est  quod  sanctus  Leo  de  554  ^^^' 
iDunione  privatis  et  ila  defunctis  dicii  {epist,  95  ad 
Ruiticum  Narbon.)  :  t  Horom,  inquiens,  causa  Dei 
jodicio  reservanda  est,  in  cujus  manu  fuit,  ut  talium 
obiuis  usque  ad  communionis  remedium  differretur. 
Nos  autem  quibus  viventibus  non  communicavimus, 
mortuis  commanicare  non  possumus.  i  Et  item 
(epist.  59  ad  Theodorum  Forojul.)  :  <  Si ,  inquiens, 


Unde  et  alibi  ait  (/  Thets.  v,  9)  :  <  Quoniam  ntfn 
posuit  nos  Deus  tn  iram,  sed  in  acqutsitionem  salu- 
iis,  per  Dominum  nosirum  Jesum  Cbrisium,  qui 
mortuus  esi  pro  nobis,  ut,  sive  vigiiemus,  sive  dor- 
roiamus,  simul  cum  illo  vivamus.  >  Quiescentes  autem 
in  Gbrislo  suut,  de  quibus  dicit  Aposiolus,  et  mortui 
qui  in  Gbrisio  sunt  resurgent  primi  (/  rAiess.iv,13),  et 
de  quibus  iiem  scriptum  est :  <  Beatus  qui  habuerit 
partem  in  resurreciione ,  noii  Isedeiur  a  morte  se- 
eunda  {Apoc.  xx,  6).  >  Unde  et  Judas  pontifex,  sicut 
in  libro  Macbabaeornm  legimus  (//  Mach.  xii,  i5), 
pro  bis  qui  cum  pietate  dormitionem  acceperant« 
misil  Hierosolymis  offerenda.  Ei  si,  ut  pracroisi,  in 
obsiinatione  sua  permanens  fuerit  mortuus ,  sicut 


iliquis  eorum    pro    quibus  Domin»   suppUcamus,  B  ex  aucioriiaie  heaii  Gregorii  et  sacrorum  canonuni 


quocuiiqae  inierceptus  obstaculo  a  munere  pra»en* 
tis  indulgenliae  exciderit,  ei  priusquam  ad  consiituta 
remedia  pervenerit,  temporaiem  vitam  hnmana  con- 
diiiorie  flnierit,  quod  manens  in  corpore  non  recepit, 
consequi  exutus  carne  non  poterit.  Nec  necesse  est 
nos  eorum  qui  sic  obierint  meriia  actusque  disca- 
tere,  cum  Dominus  Deus  noster,  cujus  judicia  ne- 
qaennt  comprehendi,  quod  sacerdotale  minisierium 
implere  non  poiuil,  suae  jusiiiiae  reservavit.  »  Et 
sanclus  Joannes  apostolus  dicii  (/  Joan.  v,  16)  : 
Esl  peccalum  ad  mortem,  non  pro  illo  dico  ui  qui$ 
roget.  <  Peccalum ,  inquit  Gregorius  {lib.  vi  Moral.^ 
c.  28),  est  usqae  ad  moriem,  quia  scilicet  peccatum 
quod  iu  hac  vita  non  corrigitur,  ejus  venia  post 
inoriem  frusira  posiulatur. »  Peccaium  quippe  usque  ^ 
ad  inferos  dicilur,  quod  ante  finem  vii»  pra^seniis 
per  correciionein  ab  poeniieniiam  non  emendatur. 
£t  talium  memoriam,  scilieel  in  peccaio  perseveran- 
tiQm  usque  ad  moriem,  minlme  licet  inier  sacra  al- 
taris  mysteria  celebrari,  in  quibus  pro  eis  oratur  qoi 
Dos  praecesserunt  cum  signo  fidei,  et  dormiunt  iii 
somno  pacis,  in  Ghrisio  videlicet  quiescenies.  Dor- 
miunt  ergo,  ut  catholici  doctores  dicuni,  in  somno 
pacis,  qui  ab  unitate  et  societaie  Ghristi  et  Ecdesiae, 
nec  per  haereses,  nec  per  schismata,  nec  per  morta- 
lia  crimina  separati  snnt,  in  quibus  et  si  aiiquando 
fuerunt,  tamen  per  poenitentiam  sanati,  et  per  ora- 
tionem  Ecclesiae ,  cui  in  Petro  dicium  est :  <  Quod- 


accepimus,  cum  psalmis  et  hymnis  ad  sepuliurain 
deportari ,  vel  in  communi  fralrum  sepuliura  55S 
sepeliri  non  debet,  privatae  autem  sepulturae  huma[- 
nitas,  sicut  vobis  dixi,  ei  non  est  deneganda.  Et  cum 
jam  finis  ejus  appropinquaret,  fratribus  qui  aderant, 
ut  a  pravo  suo  sensu  et  perverta  sententia  se  revo- 
caret»  et  communionem  sacram  perciperei,  suaden- 
tibus  respondit,  a  suo  se  sensu  et  sententta  revocare 
et  communionem  per  auclcfritaiem  non  posse  acci- 
pere :  sicque  indignam  vitaro  digna  morte  finivit,  et 
abiit  in  locum  suum. 


EXCERPTUM 

Ex  eptttola  Gothescalci^  quam  e%  Germama  tcripeii 
ad  Ratramnum  monachum  Corbeienam. 

Denique  sunt  multi,  Domino  donanle,  magisiri 
Hac  regione  siti,  ingenio  locuplete  perili, 
Unde  palatina  plerique  morantur  in  aula. 
Ad  bos  aique  alios  per  barbara  r^na  locatos, 
Genuia  bis  avidus  oirexi  scripia  diebus, 
Orans  magnopere  dignentur  ut  ocius  inde 
Respondere^mibi,  ceu  scis  vehementer  egenii. 
Estque  Angustini  his  sententia  missa  beali, 
Quam  Ii({uido  exponi  aucloriqujidrando  poposci. 
Nempe  iribus  horoin  studui  propriuni  indere  sensum, 
Maicaudo,  Jonae  aiqiie  Lupo,  rulilantibiis  ore, 
Posceiis  obnixe  saiagant  ut  vera  referre. 
Proposila  esl  reliquis  tantuinmodo  quaesiio  cuncHt. 
Opposui  sane  objlcitur  quod  parte  ab  utraque. 
Ncino  sed  exceplo  qiiid  adhuc  mibi  reddidit  ono. 
Qui  cum  sit  cautus  simul  et  catus ,  est  moderatus. 
Sic  jam  t^rna  sui  librans  respons:i  libelVi, 


eunque  solveris  super  ierram,  erit  solutum  et  in  |v  Ul  dempio  neulri  pleno  d.scrimine  parti 
cosUs  (Matlh.  xvi,  19),  reconciliati  et  redempiionis      Congrual.  Unde  tibi  recitanda  h;ec  utraque  duxi, 

Respoiidere  alii  properant  dnin  tnente  sagaci» 
Quo  magis  his  inihi  quan^reputes,  charissime,  quid 

[quani» 
Si  videas  aliquid  concordans  .quod  iibi  non  sit. 


niysterio  sociati,  utique  in  pace  obieruni,  miserante 
illo  qui  non  volt  moriem  peccaioris,  sed  ut  magis 
converiatur  ei  vivat.  Neque  enim  piorum  animae 
niortuorum  separaniur  ab  Ecclesia ,  quae  regnat 
Runc  cum  Gbrislo  in  vivis  et  moriois.  Propterea 


At  licei  usgiie  rogo  mecom  duo  perpete  voto 
Pectore  quui  toto  supplex  orare  raenienio, 

nnnP.hir  hiihilia  riim  CMPmA  vSHAli/»4»t  illi« 


^19 


HJNCMARI  KHEMENSIS  ARCHIEPiSCOPI 


m 


HINGHIARI 

ARCniEPlSCOPI  RHEMENSIS 


DE  DIVORTIO  LOTHARH  REGIS 


ET 


TETBERGiE  REGINii:- 


557  INDEX  CAPITDM. 


lnmtOGATio  1.  De  occaUo  flagiiio  utoris  LoUiarii,  et  \ 
<]o  libelio  cipiiuui  ocio  convenlus  Aqueosis,  io  quo  perse- 
creiam  coDfesslooeni  removeri  se  a  coujugio  posiuUsse  di-    , 
(tetetur.  —  Hbsponsio.  De  abscoodilis  qu»  nos  iatent  judi-  '^ 
<are  nos  non  posse,  et  quae  secreia  confessione  sciuuiur, 
secreto  sananda  esse  coDslilo.  De  altero  libeilo  c»pUuni 
sepieni,  et  Ue  tomo  a}  nodi  Aquensis.  Uegi  conrestwm,  se- 
cuudum  leges  a  iaicis  iadicaudam  luisse.  De  regis,  ui  aie- 
haiii,  dolore  ac  trisiitia,  deque  decreto  Teiberg»  repodio 
et  posniteiitia  pablica. 

Iktbr.  il.  Ouod  ad  iostar  secret»  oonfessionis  Ebonis  de 
bac  iemina  debeat  judicari.  —  Kesp.  Sicut  alius  ordo ,  ita 
et  alia  causa  et  lex  viri  est  et  uxoris,  et  alia  non  soluui 
cpiscopi,  verum  et  presbyleri  et  diaconi :  quia  uxor  a  viro 
separari  nou  poiest,  episcoous  poiest  gradaiu  amittere. 

Utbh  III.  De  eo  quod  Hinctuarus  tali  facio  cou^ensis^e 
dicebiitur  per  ^Vendooem,  Hiidegariuni,  et  Adveuiium 
episeopos.—  Uisp.  Quod  per  praedictos  episcopos  iiec  con- 
setisiini  nec  dissensum  exbibueril,  biiiisque  liueria  ad  Ad- 
^euiiiim  iu  geoeraii  potiua  synodo  venuiaadam  rem  videri 
teslaius  sit.' 

iMTBR.  iV.  QaalUer  iiiiri  debeat  coDjagium.— Bb'p.  Qua- 
Jiier  iniri  coiijttgium  debeat,  et  velus  el  iiova  lox  edocet,  n 
Doniiuo  per  Alojsen  priecipieoie,  et  iu  Evaogelio  couUr- 
inante. 

inTBB.  V.  Tro  qoibus  rebus  inila  conjugia  separari  va- 
leaui,  et  utrum  post  disjunctionem  vir  aut  femina  ad  aliain 
copulam  aspirare  debeaot.  —  l\Bbp.  Non  qaaiibet  de  cau- 
sa,  sed  secttndom  evaugelicam  veriiaiem  ob  solam  forniea- 
tioiiem,  iiec  sine  epiaropi  scieniia  et  aucioriiaie.  Separati 
aiiteoi  alia  conjugia  inire  oou  possuot.  Noribildis  et  Ai^em- 
berti  conjuguui  ludfcium  apud  Attiniacum. 

lifTEB.  VI.  Quid  videjAur  de  judicio  aquae  calid»,  qiiod 
actam  est  in  caosa  TetbergsR,  et  de  purgatione  sacrainenii, 
atrum  causa  sic  pargaia  debeat  io  judiclum  legale  reducl. 
—  Uisp.  De  judfcii  et  |uramentl  purgaiionejuxia  divinas 
lUteras,  e(  tanooum  sanctoruinque  Patruni  aucioriiaics. 
Quare  cum  bujusmodi  Jtidiclo  haec  femina  purgau>ecoii€l- 
liaia  8it  et  restUuta,  causa  iierum  in  quaesiionem  revoc^iida 
Bon  videtur,  presertim  quia  si  vicarius  ejus  succubuissei, 
ad  audieiiliam  deouo  uolulsset  accusalor  tpbius  debere  ii- 
lain  admiiti. 

IzfTBB.  Yir.  Utrom  veram  esse  possil,  quod  quidam  df- 
coiit,  qula  pro  secreta  conressione,  quam  ipsa  feiuiiia  fecU, 
sicitt  et  teslis  est  qui  iUam  sosceuit,  vicarius  ipsiua  in  ju-  p 
liiciom  exiens  incoclus  evasil.^  1\bsp.  Dum  veriialein  im-  ^ 
pia  falsitale  pfam  praedicant,  Gctam  calunmiauiur,  quae  sic 
voluii  istain  leaiiaaiii  liberare,  ut  judicio  ipsius  credeutes 
ileciperet,  cuui  scriptuin  stt,  Sp\rilu$  sancm  disciplinat 
effuyiel  /iclnm  (Sap.  i),  et  sUnplex  veriias  uiliil  per  dupli- 
eitaieni  faclat. 

Intbb.  VIII.  Utrum  fieri  possU,  quod qaidam  dicunt,  qula 
inteotio  illius  femiii»  fuit  de  alio  ejusdem  ooiiiliits  Iraire 
«uo,  qoando  vicariuin  suum  iu  Judicium  niisit,  et  idcirco  se 
in  eodem  jiidicio  non  coxil.  —  Resp.  In  libro  Reguni  scri- 
ntnin  Asi.  dicAnie  mentJace  SDiritu  :  Eao  deciniam  Achab, 


ris,  ut  credaot  meodacfo,  qoatenQS  jodiceDtur  «niiei  i|i 
non  crediderunt  veriiati,  sed  conseuaenint  iniquiiaa. 

lnTBR.  IX.  Si  In  iadicio,  vel  io  sacrameQto,  frauiqi» 
canque  reperu  fuerit  poat  dalam  purgatiooeoi,  utruiD  c»h 
sa  jadicio  vel  saoramenio  purgau  in  judiciumdelieatSSS 
legaie  reduci.  —  Rbsp.  Nec  mlrum  videri  debet,  a  frui 
iu  judicio  foneritoperatiuoediaboli,  qui  licet  perdidern  »- 
gelici  spirituf  gloriam,  sed  noo  amisti  oaiur»  kobtibutea: 
quod  lii  permitleote  Domiiio,  aot  pro  ioUdelitate  uoar^ 
cte  credenliuin,  aut  pro  purgatione  Udelium.  Et  a  ii  jodi- 
cio,  vel  purgaiionis  sacrameiito,  per  quodcuoque  iogeHoa 
fraoduleutia  repcritur,  duplicaia  Jiidicii  uliioue,  site  (» 
puccali  admisaiooe,  sive  pro  iondeli  illusiooe,  aonii 
quuistionem  raUooe  docente  reveoiaU 

inTBn.  X.  Si  ti»c  causa,  uade  Jodiclum  factooi  aodiii- 
iniis,  et  qai<iain  etiam  vidimus,  in  judiciom  fuerit  reTOoai, 
qualiler  idem  debeat  caoouice  ordiuari  judiciuBi.  —  Biir. 
lu  omui  Judicio  quatuor  personas  necesse  est  semperjdes- 
ae,  id  est  judices  elecios,  aocusatores  ac  defeafores,  et 
testes,  ut  in  prsesenlia  posiios,  aut  coofutatus,  aal  euie 
confessus,  iusiee  possit  sul)Jacere  seoieutiaB :  sed  etexiorti 
cofitessio,  vei  coacta  subscripliOf  nibit  vigoris  obtioerede- 
bebit. 

Irtbb.  XI.  Utrum  de  secreta  coDfessiooe,  ut  diritr, 
commissa  episropis,  vel  io  judicto  porrecto  bbello,  eadeo 
femiiia  debeatjudiciiri.— Resp.  ^iec  roariiu9acoujuge,ii«c 
uxor  a  maiiio,secreta  confessione,  ui  praemisiuiv»,  pofMifll 
disjungi,  nisi  amore  continentioris  vitsQ :  nec  porredo  b* 
belo  becret»  confeasioois  publica;  |)o*DiteDii» quisqon 
det)et  submiiii :  opque  per  scripturaiti  directain,  vel  ib 
allo  ejus  vice  porrecum,  qoisqoe  valisatcondeoioari:iel 
uude  |>ublice  debet  aliquis  Judicari,'  publice  etio  prteseob 
posiius  Uehet  aut  coovinci  aot  cootiteri. 

lnTBu.  XII.  Ltrum  de  tali  atopro,  aicm  ista  feoiiBire* 
ptttaiur,  quasi  frater  suus  cum  ea  iiiter  femora,  sicot  iol«si 
iiiasculi  io  masculos  turpitudinem  operari,  poiuerit  cooo- 
pere,  et  post  abortum  virgo  viiuerit  permaoere.  tixa^f' 
preheosa  fuerji  baec  aute  coojugium  crimioa  perpetratie, 
utruin  in  conjugio  debeat  aul  valeat  permaiiere.  —  Rs^- 
Asaeculo  non  esi  aadltum,  nec  de  sub  isto  c<KloiuMn- 
ptura  \eritaiis  esl  iecium,  ut  vuiva  femioie  sioe  coiiu  ^- 
men  susceperit  aique  conct*perit,  et  claiiso  ulero,  et  iir 
aperta\ulva,  seu  iuiegra  caroe,  vivuiu  vel  aborUvoiu  pept- 
rerit,  excepia  sola  siugulanter  beaia  et  beoedicta  w^^^ 
Maria,  cu|us  coucepiio  iioii  naturee  fuit,  sed  ^^raiiCfdic^iiie 
ad  eani  arcliangeio,  Are,  gratta  pUta  {  Lue.  t  ,  iu  f^ 
Spiritus  saucius  supcrvfnii,  qui  ei  rx  vir^ioeu  ^io^ 
virgiueoque  Hauguiue,  siiie  volunuie  carius,  ei  >»ue  f^ 
lontate  viri,  fecuudilatem  prolis  coiiiiitit,  virjjittiiaK^iD  i*^ 
absiuiit :  qua;  sicut  cjrue  lulegra,  et  vuiva  uoo  aJape  u, 
id  esl  clauso  uteru  coucepa,  iia  \m\  aperla  %oi>'.-^^' 
claiiso  iiieru  p^ pent,  siinulque  et  mbier  e«siitil.  elt'^' 
petuo  ac  seuiper  virgo  peruiaosit.  Uii  uiu  autem  tali  u>  «^ 
sicut  deista  femina  diciiur,  qujeciin^^ue  ii>ulifr  lel  ^H'^ 
concipere  valeai,  expressiiis  ^srculi  juuices  ln-eiiui  "-"* 

L«li  .n<*   iii  tudirin   liiif»r(ir(»irla.il_  i  siiis  iivfiriiiu-^  (iSC^' 


^l  M  DIVORTIO  LOTIIAIUI  tl    IhlhKKOA.  02% 

eiimin»iinnls  fecppll.  Qoapropter,  ot  seribtt  «toclfis  Grft-  A  ««"i.  *^"J*?1!'  i"^:^*^  «t  Jmpins  debet  de  lerra  perdi^rc. 
gortos  ( tf*.  in,  «rp.  1  >;  ne  pro  quonimdtiii  ▼ol«m«Ubtts         Iwter.  XVIII.  Si  s«pef«u  renims  iterum   lo  jiidicium 


quis  priTeiur»  quem  sua  colpi  vel  faclnus  ab  officto,  mio 
fuogitur,  vel  grsdu  non dejicit.  Et  {Ub,  ▼iii,  ind.  S,  ep.  50) : 
Gravp  esl  saiis,  et  indecens,  ot  ia  re  dubia  cena  dicaiur 
senteDtls,  uode  accosatum  vel  conviclio  m.inifesia,  vel 
oonrpssio  subsequstur,  qusm  sobtiliias  examinii  ex  occul- 
tis  elici^t,  ei  nun  aflQictio  vebpmens  extorqoeat,  quae  fre- 
qneDier  boc  agit,  ut  Boxioi  se  fkt«*ri  etiam  coganiur  Innoxii, 
Tideinr  »{uum  atqne  rationabile,  ut  is<lem,  in  cujas  cura 
ei  poiesuie  (*rat,  qiii  eitiem  femine  vlm  ifitolil,  vel  eam 
id  sc^ltis  pellexii,  aceersaiur»  et  nai^s  per  illum  causa  in« 
Tcsligetiir,  et  ipsp  invehaior,  atque  ser uiidum  legem  exa* 
iDinPtur.  el  vel  legali  fudirio  liberetur,  vel  cum  cotnplice 
nooiamr,  ne  iiisie  Judirare  voleotes  sospicio  qmeconqoe 
remorileal,  vel  derogautes  dicant,  qola  femiiia  terrore  et 
tffliciiorilhus  terrlta  mendaciiim  super  se  dixerit,  qiiod 
fflefldadum  sua  Ilberute  potilus,  a  se  qni  aueior  criminis 
dkilur,  et  ab  ipsa  depftllere  poterat,  si  ei  lex  et  iuslitia 
lervareiur.  Legant  «tqui  judicea  primi  librl  legis  Roman» 
eipitulum  sexloui  de  stoMioribus,  et  septlmnm  de  ince- 


venerit ,  et  innoxia  repertu  fueril,  utfum  ad  eam  vir  ejiis 
redire  debeat.  an  alteri  femina  valcatsodari.  —  Hesp.  Uoc 
soperfltium  e^^t  ilfrare,  quia  supra  ostendimus,  quod  .«i 
ante  legaliter  liiitQm  oonjugiuin  iiinoxia  ,  et  legallier 
nupta  suo  viro  tidein  servasse  reperta  fuerit,  secuiiduiu 
evangelicam  et  apostolicam  veriuiem,  et  ieges  ecciesia«> 
sticas,  atque  caihoiicorum  doclhnam.legilinium  cotfjngium 
no'i  valeat  separari :  et  si  vir  et  uxor  separati  fuerint,  aot 
ionnpli  permanpant,  aui  mutuo  recoocilieniur. 

Iirm.  XIX.  Sl  ipsa  femioa  criminlbus  obiioxla  de  qoi- 
bns  repulator  inventa  foerit,  utrum  idem  rex  alieri  fe« 
mtii»  conjungi  vateat.  —  Resp.  Si  secundain  leges 
Cliristianas,  forenses  arilicet  atqoe  ecclesiasticas,  inven* 
tuin  fuerit  quod  iila  conjunctio  legalis  noo  fuerit,  sed  ma- 
gisiueewus,  et  nullo  ooujugii  noniioi  deputandus,  valebit. 

Iin-Ki.  XX.  Si  tales  causae  n^pout»  fuerinl  etiam  Ipsl 
regi,  unde  publicam  pomiienliam  ageredebeat,  posiquant 
illa  criminosa  560  invenU  fuerii,  trum  ipse  rex  |)ost  pu- 


...   KfeA  .     /  ^   -:-.r-i.  •-.;-.-: bHcam  pujDileuiiam  conjugem  legitimam  fiossit acclper^ . 

*is«5lorpita»oupUis,S59etc«^raqo«^^^^^^  rJp.  gj  posiquam' poeniteniiam   gesserll,   Umeiif 

^omtint,deqiiorumTudicioad  0«  10  ^^^  B  ,         ,  locooUnenil»  juvinilis,  copulam^uxuris  elegerll, 

fwiiDa  veiierit  deprehensa,  canomcum  io  iilam  judiciuo      ^  ^^.„^„  fornicaiioois  incurrat,  rem  videbiiur  facere  vel 

nialem,  si  prster  conjugem  niillam  omnino  eognoverit :  in 


•lercere  curabiflioa. 

Iktbr.  XII r.  Si  iden  rex,  postqiiam  laUa  de  praefau 
osore  soa  audlvU,  et  ab  ejus  carnali  CDmmercio  suspensus 
ftiil,  Ibrie  coiieul>ina  nsos  aduUeriom  perpetraverii ,  et  sl 
lioc  ad  plnrlmorum  pervmiit  notiiiam,  qoo  debeai  saoari 
nedicioali  jndicio.  —  Resp.  Si  forte ,  ut  fertnr,  rex  de  (|qo 
agitor,  post  legaliter  initiim  oonjiigium,  cnm  alia  aliqua 
csraia  cummisi4ooe  negotium  concumbendi  eiercuii ,  ne- 
gari  non  poiest  adulterium  perpeirasse,  eiiam  si  femina, 
fpiam  doxit  nTorem,  de  lalibus^stetit  repuiatur,  rea  fuerit 
iorussis  inveiita,  quooiain  poai  legaliter  Iniiam  conjuginm 
anie  legalem  diainiiioiiem  pr^sumpsit  iUicita.  Ouo  autem 
debuit  sanari  medicinali  jndicio,  sacri  decemuQt  canooes, 
videiicet,  ul  poenitftiKia,  et  secnodum  legos  siatuUs, 
«bsqoe  p"r8on£  respectu,  episcopi  arbitrio,  et  poenileniis 
tenipQra  deceroantur. 

laTEB.  XIV«  Si  foriassii  aeciderit  ut  qaiacuDqae  bomo 
s«crai:iento  se  obllgaverit  quod  criminosum  slt  agere, 
utnimqood  juravit,  ne  incorrat  perjurium,  debeat  adiin- 


quoumen  noo  regalam  coDStituirous,  sed  quid  slt  tolera- 
bilius  sestimamus. 

lirrKR.  XXI.  Si  legaliter  rejecta  iHa  qas  eriminau  est, 
ipse  etiam  rex  fiost  actam  pmnitentiam,  sl  voluerit,  ooocii* 
bioam  quam  babuii,  et  cum  qua  post  inituin  conjugium 
adulterasse  dicitur,  in  conjogem  possit  accipere.  -^  Kbsp. 
^Ouin  una  est  lex  viri  ei  femio»,  si  solutus  fuerit  a  leg» 
ooojugis,  sicut  Paulus  dicit  de  uxore,  nubat  ciii  voluerit, 
unium  iii  Domino,  boc  est,  ut  Ambrosios  dicii,  sine  siisoi- 
cione  liirpitiidinis,  et  reUgionis  suae  femiti»  nubat,  boc  esl 
in  Domino  uubere.  Ouse  soluiio,  et  liclia  copulatlo  duobus 
inieUigitur,  et  duobus  Qt  modis  :  scilicet  in  his  qul  auc 
Donquam  legale  inieront  coiijQgium,  aufmorte  iuierce- 
dente  soluti  sunt  a  lege  coojugii.  Deniqne,  mortuo  viro 
vf  I  femliia ,  ciim  qiio  vel  cum  qua  verum  conoobium  fuit, 
lieri  posl  itceoiteDtiain  verum  connubium  potest  cum  qua 
prtus  adolterium  iuit.  Summupere  Umen  estobservaodum, 

.    _^  ,  _        .  ,  neconcubiiise  velcujuslibetalterius  feminae  copuUm  coQ- 

jlerean,ne,  crtmeDadmtitat,qtiod  male  jaravitinlrritum      j„^,,^„  rex,  super  quo  voluerunt  consulere  consulentes, 
debet  ducere.  —  Rnsp.  St   aliquid  forte  nos  incauiius  t.  l|r,,^„^^.^^'^,,,';,.,^  ^„ip„,.,,„  Ip^.h  «imnini  ninormn; 


Jiirasse  contigerit,  qood  observatum  pejorem  vergat  in 
exiuim,  iibere  iUiid  eooaiUo  salnbriori  muuadom  iioveri- 
mus,  ac  magis  insunte  necessilaie  pejerandum  nobis, 
qusm  pro  viiando  porjurio  in  aliud  crimeu  gravius  esse  di- 
verteiidum. 

lnTEa.  XT.  Si  boc  vernm  esse  (lOfSitauod  plures  bomi- 
oes  dicunt,  qoia  sunt  feminae  quae  n.:«leucio  suo  inier  vi- 
rum  etu^orem  odium  irrecenciliabUe  possunt  mitlere,  eC 
loenarrabilem  amorem  ilerum  inter  virum  et  feminani 
sererBt  et  quod  vir  legilime  sortiiam  conjugem  inaritaU 
commercio  noo  possit  adire«  el  aliis  valeat  femiois  com- 
misceri,  et  itidem  eodem  maleflcio,  poleotia  coocunibendi, 
e(  dilectio  quondam  habita,  per  arlem  maleOcarum  poss  t 
resttuii.  —  Resp.  Potest  sepe  occuito ,  sed  Dunquam  et 
Atisquam  injosto,  diTino  jadicio,  sicut  Scripturarum  auclo- 
[iute,  ei  majorum  doctrina  in  opuscuii  corpore  demoostra- 
bimus. 

iirram.  XTI.  Qum  slt  caasa  cur  Deus,  at  dicitur,  aaepe  in 
legitiiiio  eoDjugio  permittat  talia  lleri.  —  Rssp.  Orculia 

Ctia  Del  licentia  malignis  spirilibus  datur,  ut  quos  vo- 
» in  peccatr  laqueo  straognlant,  io  peccati  poeiiam  ei 
}uttiti»  retribatlone  eiiam  nolentes  trabaot. 

Inm.  XVH.  Kt  si  forte  ules  viri  inaleiici,  vel  incanu- 
irices  fenDine  inveotm  fuerint,  quid  de  bujusmodi  tieri 
deheat.  —  Rbsp.  Veliemeiitius  laatoralis  cnsiodia  erga 
C*/es  debet  invigilare ,  aique  publice  in  popolo  contra  bu* 
iDsroodi  rei  viros  aermonem  facere,  eosque  a  lanti  labe 
iacrilegii,  et  divini  intemione  iudicii,  et  praMeuiis  viise 
>ericoio,  adbortatiooe  suasoria  revocare.  Ouos  Umeo,  si 
imendaire  se  a  uiibos  atque  corrigere  nolle  repereril,  (er- 
reoil  zelo  debet  comprebendere.  Ktsi  qnidein  servi  sunt. 


aliquo  modo  expeiat,'  antequam  legall  virorom  Ulustrium 
judiclo,  et  sacerdotali  decreto,  coiijux,  qoam  legaUier  ac- 
cepit,  ipM>  eliam  conjugis  nomiue  judicetur  indigna ,  aot 
divioo  judicio  iiiigret  a  rorpore  :  neque  ante  legilimain 
lioenitentiain  In  a<iullerio  deprehensus,  secnndnm  leges  Ec- 
clesi.e,  oonJMgi  legitim^,  mullo  miuus  eidem,  de  qua  agi* 
tur,  coocubinae  se  copulet. 

lnTER.  XXIl^trum  sequendum  sit  qiiod  qoidam  dicunt 
quos'iani  docere  episcopos,  ui  sibi  cunfessis  Vins  vel  femi- 
iiis  debeanl  patrocinium  delenslonis  impendere,  nequis- 
quam  bujusnioiJi  personas  ad  iudicium  reipublicae  audeat 
pro  crimiuibus,  unde  eis  eonressie  fuerant,  eliam  si  miiltis 
noia  siint  crimiiia,  provocare.  —  Resp.  Uoc  qoam  absurdum 
sit,  quiiibet  seosaius,  licet  ignorei  legea  Ccclesiae ,  reco- 
gooscit,  sicut  in  sobsequenii  opusculo  ex  auctoritate  ma- 
]orum  sufflcienter  ostendere  procurabimus. 

Intkr.  XXIII.  Si,  ut  quidam  dicool,  se  non  ex  conseDsu 
vir  et  mulier  propter  conliuentiam,  sed  propter  dissidium 
aliquod  sepjirare  voluerint,  vel  si  separatl  se  contitiero 
oeqniveriut,  vel  reconciUari  iioluerint,  aucloriuie  saa 
fi  episcopi  possint  eoruin  fraglliuti  coosulere,  diceotes  quia 
^  secreta  confessionc  ad  ecdesiasticam  cmirogerant  pieu- 
tem  ,  sicut  Bosonis  muller,  de  qua  in  synodo  apud  Leuco- 
rum  civiutem  babiu  fuimus  cuin  interpellatioue  conimo- 
niti,  et  ideo  ab  aliis  quam  ab  episcopis,  (luibos  coofessae 
tales  personae  foeraot,  nandebeant  judicari.—  Rbsp.  Sclant 
quicunque  baec  dicunt,  secundum  qacmdam  roodiim  bu]us- 
niodi  capitulum  quartum  erroris  fnisse  iliorum.  Si  quaiuor 
eoim  capilulis  erraverunt,  qui  sanciae  syiiodo  Chalcedo» 
neosi  dero^^^re  et  couiraire  praesumpserunl,  et  ab  aposto- 
Ijca  sede ,  atque  unanimiiate  lotius  inundi  eptscoporum. 


m 


HINCMAIU  RHEMENSIS  ARGHlEPISGOPr 


m 


561   PRjEFATIO. 

«;ttr  adomnei  generaiUer  scribat,  el  de  irnerroyaiio^  A  ctionis  studium  erga  honorem  suum;  uiide  scriplQRi 


nibut  ad  se  ntitm  qu(e  scribendi  occationem  de'' 
deruni. 

'  Dominis  regibus  gloriosis ,  et  vcnerandis  consa- 
-cerdotibus  nostns,  ac  cunclis  in  sinu  caiholicae  Ec- 
clesix  coUocaiis ,  Hincmarus  ,  iiomine,  non  merito, 
Rhemorum  episcopus,  ac  plebls  Dei  famulos,  una 
«um  collegis  domjnis  et  fratribus  meis  Rhemoruui 
dioeceseos  venerandis  episcopis. 

De  omnibus  dubiis  vel  obscuris  quae  ad  rectas  fidei 
tenorem  vi^l  pietatis  dogmaia  pertinent,  sancla  Ro- 
mana  Ccclesia,  ut  omnium  Ecclcsiarum  mater  et 
•magistra,  nutrix  ac  doctrix,  est  consulenda,  et  ejus 
isalubria  mouita  sunt  tenenda ,  maxime  ab  his  qui 
in  iUis  regionibus  habitanl.  iu  quibus  divina  gratia 


est:  Honor  regis  judicium  diligil  {Psai.xanuij; 
et :  lustitia  firmatur  thronus  ejus  (  Prov,  xxt,  5); 
el  item  :  Juttitia  et  judiciumy  prwparatio  tedit  im 
{PtaL  Lxixviii,  13).  Et  licet  slnt  alia  virtuies  sioe 
quibus  ad  regnum  non  pervenitur  aeiernum,  uneB 
sine  bis  Iribus  quas  posuimus,  tyranmis  fieri  poiesl, 
regnum  auiem  saluhriler  nemo  potest  oblinereter- 
renuni  ,  id  est  sine  manstietudine,  qtaa  manputi 
hiereditabuiu  terram  (tt atih.  v,  4);  sine  palie&lia, 
quia  metior  etl  patiens  viro  forie ,  et  qui  donmiw 
animo  tuo  expugnalore  urbium  {Prot.  xvi,  32);el: 
In  patientia  vettra  pottidebilit  animat  vetlrat  {Uc.  lo. 
19) ;  sine  vera  «Klectiotfie,  de  qua  dictum  esi :  (/li 
diligitit  Dominum^  odite  mnlum  {PtaL  xcxti,  {% 
perejus  praedicationem  omnes  in  flde  genuit,  el  ca*  ^  quoniam  qui  ditigit  iniquitalem^  odii  antmam  tm 


tholico  lacte  nutrivit  quos  ad  vitam  prseordinavit 
sternam.  Unde  quoniam ,  sicut  beatns  Iniiocentius 
ad  Decentium  Eugubinum  scribit  episcopum  {epitt. 
^9,  in  prineip.),  <  mantfestuni  est  ifi  omneip  Italiam, 
Gallias,  Hispanias,  Africam  atque  Siciliam ,  insulas- 
tfue  interjacentes,  nuUum  insthuisse  Ecdesias,  nisi 
eos  quos  venerabilis  Petrus  aut  ejus  successores 
-constituerint  sacerdotes,  oportet  eos  hoc  sequi  quod 
Ecclesia  Romana  custodit,  a  qua  eos  principium  ac< 
4;epis8e  non  dubiura  est,  ne  dum  peregrinis  assertio- 
nibus  siudent,  caput  institulionum  videantur  amit- 
4ere.  i  Sed  et  quia,  ut  heatus  GcelesUnus,  ejusdera 
^irinix  sedis  epicopus,  ad  Yenerium  et  cxteros  Gal- 
licanos  dlcit  episcopos  {episl,  8)  :  i  Non  est  agen- 


{PtaL  X,  6).  Et  item  in  psalmo  scriptum  est :  Im- 
de  ,  protpere  procede  et  regna  :  propter  terHaim,  tt 
mantueludinem  ,  el  juttitiam  {PtaL  lxiv,  5) ,  quia 
veritatem  exsequens,  mansnetudinem  cum  josiiiia 
conservabit,  ut  nec  zelum  rectiludinis  in  maosueta- 
diiiis  pondere  derelinquat,  nec  rursum  pondus  iua* 
suetudinis  rectitudlnis  zelo  perturbet,  qnoniain,  nt 
'Sapientia  dicit :  ftexqmtedet  in  soiio  judididiai' 
pat  omne  malum  intuitu  suo  {Prov.  xx,  8j ;  e(  ilm : 
Rex  quijudicat  pauperet  in  veriiaie^  i/iraiiiiiej»t  i» 
aternum  fundabitur  {Prov.  xxix,  U). 

Ex  sacerdotalis  vero  consensus  aique  discriiDiois 
parte  Domino  dicitur :  Mitericordia  tua  anie  oatot 
meot  ett ,  complacui  in  veritale  lua,  Ifon  tedi  o» 


tium  causa  solorum  ,  quando  uiiiversalis  Ecclesia  ^  concilio  vanitatit^  et  ^cum  iniqna  gerentibut  iroi  i»- 


quacunque  562  novilate  pulsatur ;  >  el  ad  Nestorium 
-Constanttnopolitanum  scribens  {epitt.  5,  in  fine)  de- 
^^ernit  «  quod  omnes  dcbeaiit  nosse  quod  agitur 
4]noties  omnium  Ciiusa  tractatiir,  ad  omiies  vox  no- 
stne  humilUatis  emltiitur,  >  quia  licet  de  rege  et 
regina,  viro  scilicct  ei  uxore,  qui  secundum  sacram 
'niictoritatem  jam  non  stint  duo  ,  sed  una  caro,  tra- 
/Cletur,  decausa  omnium  generaliter  agitur,  qiiag  sa* 
•craineninm  niagnum  a  divino  Aposiolo  in  Christo 
el  iii  Ecclesia  appellalur  {Ephes.  v,  5i) ,  in  quibus 
salus  iiniversorum  consistere  crediiur.  De  Chrisio 
«nim  Peirus  aposiolus  protestalur.  Quia  non  ett  no- 
men  tab  caio  datum  hominibut,  in  quo  oporteat  not 


troibo.  Odivi  Ecdetiam  maUgnantiumj  el  cum  in^i 
non  tedebo.  Lavabo  inter  innocerUet  manus  mets.f^ 
circumdabo  allare  tuum  ,  Domine,  ut  audiam  na^ 
iaudit  tucSy  et  enarrem  univerta  mirabitia  tna  (Pv^- 
XXV,  5).  Sed,  ut  sancliis  dicil  Gregorius  (Morai  m 
cap.  6) :  c  Video  alios  quibus  per  locum  magi^ 
exhortaiidi  sunt  orTicia  arguendique  comroissa,  qvi 
Vident  aliquid  tilicitum  admitti,  el  tamen  duiD  (|ao- 
rumdam  potentum  oilendere  graliam  n:eluun(,ar' 
gnere  noii  pr»;sumunt.  Quisquis  iste  est,  quidalio' 
facil,  nisi  videt563  lupum  venieutem  ctfugil^Fo* 
git,  quialacuit;  tacuit,<|uia,despecta»teruagnii^ 
temporalem  gloriam  plus  amaviu  Ecce  aniepoiefi^ 
faciem  iiilra  sui  se  latebras  silentii  abscoiidiU^ 


salvot  fieri  {Act.  iv,  li);  et  sicut  in  diluvio  omnes      

periernnt  qiios  non  arca  continuit,  ita  ncnHi  salvari  '^.sicut  perseculiorii  piiblice ,  sic  occulte  locum  ^^ 
potest  qui  fide  recta  et  bonis  opcribus  in  unttate  timori.  Bene*de  talihus  dtcitur  :  DUexeruni^s^ 
isancl»  Ecclesiae  non  permanserit.  homtnum  magitquam  Dei.  {Joan  xu,  45).  {^i^^ 

Sed  et  liac  spiritali  ralione  pndata,  de  tam  emi-     igilur  talis  est ,  si  hasc  districle  jndicautor,  ^  * 
nenlissimi  nominis  digniiale  et  talibus  persoiiis  causa     persecutio  publica  defuit,  tamen  tAceudo  ChrisU^ 


m  ]>E  nVORTIO  LOIHARII  £T«TETB£RGj;.  m 

oee  [KMiat  bkindiiiis  sermonum  mttsdpubm  deoe-  A  tio  liominis  confiietur,  liberi  judices  esse  non  possu^^ 


yUouis,  per  quam  occulte  interimal  innocentes»  al- 
teHilens  quia  liomo  videl  in  facie,  Deus  autem  in. 
corde ;  et  si  oculus,  id  est  inteniio  cordis^  simplei 
fuerit,  totum  corpus,  id  est  omnis  actio  iucLJa  erit: 
si  aulem  ips^r  intentio  tenebrosa  fueiit,  jam  tene- 
bnSf  qnaB  in  aaione  erunt,  ut  niodum,  ita  et  nomen 
tenebrarum  pene  excedunt..  Et  sanclus  Gregorius 
dicit  (MoraL  .xxi\,  caj).  6) : «  Vi^o  namque  non- 
Bullos  ita  personam  potenlis  accipere,  nt,  requisili 
ab  60,  pro  favore  ejus  non  dubilent  in  causa  proxinii 
veriutem  negare.  Et  quis  esl  verilas,  nisi  ille  qut. 
diul :  Ego  tum  via^  veritas^  el  vita?  (Joan.  xiv,  6.)i 
Neque  enim  Joannes  Baptista  de  confessione  Cbri- 
(li,  sed  de  juslitiae  veritate  requisitus,  occubuit : 
sed  quia  Cbristus  esl  veritas,  ad  mortem  usque  id-  ^ 
circo  pro  Chrislo^  qnia  videlicet  pro  veriiate  perve- 
ait.  >  £t  beatus  Betfa  (in  Lueaniy  eap,^^^} :  <  Mulli 
bodie  Judae  scelus,  quod  Dominum  ac  maglstrum 
Detmique  suum  pecunia  vendiderit,  velut  immane  et 
Defarium.  exhorrent,  nec  tamen  cavent.  Nam  cum 
pro  mnnerilMS  falsum  contra  qnemlibet  testimonium 
dieuBt,  profecto  quia  verilatem  pro  pecynia  negant, 
Donriinum  pccunia  venduht.  Ipse  enim  dixit:  Ego  sum 
HTitas.  Cum  societatem  fraternilalis  aliqua  discor- 
diae  peste  coniniaculant,  Dominum  produnt,  quia 
Demchariias  esl  (I  Joan,  iv,  8) ;  qui,  etiani  si  nul- 
lus  pecuniam  det,  Dominum  argenteis  vendunt,  quia 
priiicipis  ssculi  im^giuem,  id  est  exempla  bostis 


mus  nisi  ex  corde  et  ore  vera  dicamus  :  vere,  quia. 
tune  juste  ^idicemus,  et  boc  etiam  cum  timore  et 
tremore,ne  forte  ignorantia  delinquamus ;  quoniam» 
cum  sU  dictum  :  In  quo  judicio  judicaveritis^  judica- 
biiur  de  vobis  {Malth,  vii,  2) ;  el  :  Si  non  reprehende- 
ril  nos  cor  nostrum,  major  est  Deus  corde  no^tro^  et 
novit  omnia  (11  Joan.  iii,  20) ;  et  ideo  in  bis  eliam 
qux  apud  homines  certa  sunU  securi  esse  non  pos- 
sumns,  scientes,  ut  Paulus  dicit,  quia  Dominus  est 
qui  nos  judicat  (I  Cor.  iv,  4),  qui  saepe  judicio  bu- 
mano  justificainur. 

Quapropter  regibus  scribimus,  ut  quos  Deus  jdea 
in  taro  excellentissimo  loco  posuit,  ut  a  subjectis^ 
omnibus  valeant  conspici,  et  ad  speculi  vicem  ha->. 
beri,  guatenus  pravis  .  et  reclis  vel  tcrrori.esse  do- 
beant  vel  amori,  ilia  sataganl  facere  de  qulbus  neroo: 
subjectorum  eos  jiiste  valeat  reprehendere,  et  ea, 
studeant  summopere  devitare  quse  in  subjectis  prtK 
ministerio  sibi  a  Deo  imposilo  necesse  erit  corri- 
gere,  ne  audianl  a  redarguente  se  Apostolo .:  Existi-. 
mas  ergoy  o  homo,  qui  judicas  de  his  qui  talia  agunty 
et  facis  ea,  quoniam  tu  effugies  judicium  Dei?  (Rom,, 
u,  3.)  £t  iterum  scriptum  est :  Judicium  durissimum 
inhis  quiprtesunt  fiet  (Sap.  vi,  6).  Etsanclus  Spiri- 
tqs  per  beatos  viros  Benedictum  et  Cyprianum  con-. 
Ormat  quia  unusqiiisque  rex  de  omhibus  judiciis 
suis  aequissimo  judici  Deo  rationem.  roddet  ih  die 
judicii,  et  pro  tantis  rationem  reddet,  quanlos  sub 


antjqni,  neglecta  Cooditoris,  ad  quam  creati  sunt,  r  ^^^  ^^^  babuerit,  sine  dubio  addita  et  anima;  sux 


loiagine,  sumnnt.  i  Ille  etiam  Domiuum  vendit,  qiii, 
eius.amore  ac  timore  neglecto,  terrena  et  caduca, 
imo  etiam  criminosa,  plus  amare  et  curare  convinci- 
tor.  Cum  baec  ila  se  babeant,  necesse  est  et  eccle- 
siasticis  et  publicae  rei  judicibus,  ut  ita  sub  oculis 
sitpemi  judicis  in  quacunque  causa,  eL  de  quacun-» 
qoe  persona  ^ocemant  jiidicium,  quat^us  non  sit 
111  eodeni  judicio  aliquid  fermenti  maliti;e,  doli,  pla- 
fiditatiSf.simulationis  sive  cupiditatts,  vel  spes  cu- 
}U8tib«t,aeqiibiUonis,  sed  tolum  azyina  sinceritatis 
ci  veritiitis,  idest  iudiciuro  jiislitise,  aequitas  verita-» 
1«,  puritas  verilati»,  ne,  quod  ahsit,  maledictionem 
jiidices  incurramus,  quae  generaitter  a  nobi&  ipsis  ct 
a  cancta  imprecatqr  £cclesia  in  dlcto  propheije : 


et  sicut  in  throno  homimim  primus  constilutus  est. 
iiisi  se  etsibi  commissos  bene  rexerit,  quantum  cum« 
Dei  adjutoriopiiaevaluerit,  omnes  quoscunque  pecca- 
tores  sub  so>  in  prxsenli  sxculo  babuit,  supra  sa 
modo  plagali  in  illa  futura  poena  habebit.. 

Ad  consacerdotes  autem  nostros,'  ac  per  hoc  nA 
nos  ipsos,  sermo  noster  dirigitur,- ut  ca  doceaiiiu& 
qttae  Dominus  docnit,  ea  pnedicemus  qnae'  ipsi  ob« 
noxius  conservemiis;  quia  sicut  scriptum  est :  In-- 
terrcga  saeerdotes  legeni  meam  (Agg.'  ii,  12),  ita  ni-» 
bilomimis  a  Domino  dictum  est :  Tu  audiehs  nuu' 
tiabis  eisex  me  {Ezech,  xxxuij  7);  audiens  auteniyt 
vel  inspiratione  superna,  vel  lectione  diviiia;  de: 
quibus  scriptum  est  ;  Audiam  quid  loquatur  in  met 


Muta  fiant  labia  Mohsa  (PsaLxxx^  I9)r;  et :  In  corde  D  Dominu»  Deus  (Psat.   Lxxxiy,  9) ;  e^ :  Scrutamini 

^  corde  loaui  sunt,  disperdat  Dominus  universa  labia 

dolosa  (PsaU  xi-,  3;,,  4),.  qna:  aJlud  dicunt  et  aliud 

<»rde  abscondunt,  a  quibas  in(erdum  coiistat  5Q4 

qaod  dicilur,  sed  aiiosensu  interpreiantur  quod  di- 

<^unt,  quam  teste  conscientia  sentiuut.  >  Et  sanctus 

Hieronymus  in.Commenlo Malthaei  (cap.  2fiVdicit: 

«  Falsus  tesiis  est  qui  non  eodem  sensu  dicta  intel- 

l*ei(  qiio  dicuntnr.  «  Ct  de  quibus  iterum  scriptum 

est :  Labor  labiorum  ipsoTumoperiet  eos  (Psal.  cxxxix, 

^W),  quando  operientur  sicut  diploide  confusione  sua 

(Psal,    CXVlll  .    90\      Sil    ACl    nniuinliir    mVmI   W;jk^-... 


Scripturas  (Jcan.  v,  59);  et* :  Lex  Bomini  irreprehen^ 
sibiiis  eonvertens  animaSf  testimonium  Domihi.  fidele^ 
sapientiam  prcestans  parvuUs  (PsaL  i,  8).  Qtmd  ven> 
subsequitur,  Nuntiabis  ei%  ex  me,  ex  me,  inquil, 
noihex  te,  quia  non  adulatorie  neque  roobililer  pro^ 
voliintate  humana,  sed  sincere  atqne  consiaiiiier  qu» 
a  Deo,  sive  sacra  Scriptura,  sive  5Q5  sancibruiA 
magistrorum  doctrina,  didicit  pradicaior,  debel  au- 
diloribus  suis  proponere,  et  sicut  de  nobis,  uimam 
non  adjudicium  nosiram,  dicitur  auditbribus':  !«-• 

fM/t«       «f     y»M««MMffil/»MM#         lihf 


M7 


HINCIIARI  IlH£MENSiS  ARCHIEPISCOPI' 


ila  et  alibi  cliceiido  comra  nos  queriiur :  Ipsi  pa$i<h-  A  scenti  se  rationem  reddere  {I  Petr,  iii,  fS);  qQoniam 


re$  ignoraverunt  inleUigemiam  {Isa.  lti,  11),  qnia 
intetlectus  bonus  omnibus  facientibus  eum ;  et  te- 
nentes,  inquit,  tegem  nescierunt  me  (Jer.  ii,  8),  quo- 
iiiam  qui  (ide  et  operibiis,  vita  et  moribus,  verbo 
aique  exemplo,  commissis  non  pra^dicani,  Kcet  no- 
minetenus  colant,  secundum  vcritatem  Dominum 
nesciiint,  juxla  quod  scriplum  est  :  Qui  ignorat^ 
ignorabitur  (I  Cor.  xiv,  58),  videlicet  reprobabitur. 
Qnocirca  non  est  unde  securi,  nisi  de  misericordia 
Dei,  esse  possimus,  de  quorum  man;bus  tantorum 
sanguis  in  die  magni  judicii  exigelur,  quanti  sine 
noslra  commonilione  in  suis  iiiiquitalibus  pereunt, 
dicente  Domino  ad  unumquemque  episcopum  :  Quia 
si  non  annuntiaverts  iniquo  iniquitatem  suam^  et  iUe 


qul  abscondit  frnmenta,  id  est  sacri  doquii  doca« 
inenta,  maledicitnr  in  populis,  benedicllo  aulem  IKy 
mini  super  caput  vendenlinm  [Prov,  xt,  ^);  qai» 
docens  ea  quae  Domino  docente  didicil,  majorem 
docendi  graitam  et  ipse  roerebilur  ab  aaditoribas, 
pretium  fidei  et  confessionis  redpiens,  nt  illonim 
peiitionibus  nuliatenus  negligeremus  neque  dissimiH 
laremus,  aut  sub  aliqua  excusatione  differrcroos, 
seil  quanlotius,  tacitis  eoruro  nominibus  a  quibos 
baec  proposiia  fuerant,  quibusque  de  proposiiis  re- 
scriberemus  quae  ex  his  secundum  Scriplararum  u* 
ctoritatem  et  catholicorum  Patrum  docirinam,  nobs 
Dominus  dederit,  per  singula,  sicut  proposuenDt, 
respondere  breviter  studeremus.  De  quibus  scribere 


tniquus  non  fuerit  conversus  a  via  sua  prava,  ipse  B  nihil  vellemus,  sed  vel  sapienliuro  doctrinam  audire, 


iniquns  in  iniquitate  sua  morietur^  sanguinem  autem 
ejns  de  manu  tua  requiram  {Ezech,  iii,  18).  Timen- 
dum  esl  etiaQi  nc  dicatur  ab  inspectore  conscientia- 
rum,  quanto  magis  openim,  nobis  :  Clavem  sdentitB 
tutitiiSt  fpsi  non  introistis  (Luc.  xi,52),  et  alios  qui 
introire  poterant,  licet  verbo  admonuissetis,  opere 
dcstruxistis.  Et  sciendum  est,  et  cum  tiroore  ac 
tremore  maximo  conlinue  recolendum,  quia  sicut 
spiritalius,  ae  proinde  majus,  tanto  est  periculosius 
episcopale  quam  regium  minislerium,  quanto  et 
pro  ipsis  regibus  ralionem  reddituri  sumus  Regi 
regum  et  Pastori  pastomm  in  die  tremendi  exa- 
minis. 
Ad  cunctos  eiiam  iii  sinu  catholicse  Ecclesiac  col- 


vet  qu»  sentimus  verbo  tanlum  enuntiare ;  elsierat 
scribendum  ,  forte  possemus  congruentius  diceodi 
ordinem  texere,  si  talium  ac  tanlorum  adjnrationeoi 
volnissemus  ant  valuissemus  negligere.  Dode  legen- 
tes  hsec  quae  de  sanctis  Scripturis  et  Patrum  (radilio- 
nibus  eorum  propositionibus  rescribemus,  non  nosde 
rcsponsionum  ordine  inordinato  succensoant,  et  a 
ad  taliaquae  adhanc  rationemforlassisnonpenineiil, 
eorum  tracti  qaarationibns  derivamus,  non  nospro 
superfluitate  refugiant,  neque  nostnc  sinceritatis  r^ 
sponsionem  quisquam  ad  injuriam  sui  retorqueit, 
quoniam  nos,  dicti  Dominici  mernores,  Nonaceipin 
personam  in  judicio  (Deut.  i,  17) ;  et  item  dicwiei 
sanclos  apostolos,  quorum,  licet  indigni,  vices  tp- 


locatos  hiiic  loqiii  decrevimus,  ut  et  ipsi  talia  com-  ^  mus,  pro  modulo  nostro  imitantes,  JVon  enin,  in- 


mittere  caveant,  et  quantum  ex  ipsis  est,  agentibus 
non  consentiant  et  per  adulationem  non  faveant.  De 
qualibus  mirabilis  dicit  Apostolus  :  Quoniam  qui  ta^ 
lia  aguntf  regnum  Dei  non  consequentur  (Gat.  v,  21) ; 
et  item  :  Qui  taUa  agunt  digni  sunt  mortey  non  solum 
qui  faeiunt  iUa^  sed  etiam  qui  consentiunt  facienlibus 
(liom.  I,  32).  Quse  idcirco  in  hac  schedula  enume- 
rare  omisimus,  ne  aliis  dominis  et  consacerdotibus 
nofttris,  qui  illa  suflicienler  sciunt,  et  meiius  ac  con- 
gruentiuB  nobis  suis  nuditoribtis  exponere  sapiunt, 
fecisse  injuriam  videamur,  praesertim  cum  frequenti 
apbstoiica  lectione  cttnctis  Ecclesiam  visitanlibos 
inculcentur. 

Haee  nostra  eorsum  praemissa  tendit  locutio,  quia 
nuper  ad  nos  quidam  ex  ecclesiastico,  qnidam  vero 
ex  laicali  ordine,  et  pro  oflicii  sui  loco  ac  pro  roli- 
gionis  merito,  nec  non  et  pro  devoiiouis  aique  no- 
bilitatls  suae  cultu,  non  contemnendae  personoi,  qoem* 
daro  libellum,  cujus  hic  textum  subjunxiinus,  cum 
propositis  quaestionibus  dixeriint,  petenies  humiiiter 
per  Dominum  noslrum  Jesum  Christuin,  qui  dixit : 

Viitata  «0  i>Aitftf»Mni>fi«  «fitMm    ««    A««    «i«f*«i/««    (MttHh 


D 


quiunt ,  possmmus  quce  audivimus  et  vidimut  nw  /«- 
qui  (Act.  IV,  20),  de  quibus  interrogati  .sumos,  ooft 
nostra,  sed  vel  Scripturae  divinae,  vel  eorum  dicu, 
per  quos  Dominus  locutus  est,  et  a  quibus  illa  didi- 
cimus,  prout  permisit  brevitas  temporis,  et  occu^ 
rit  memoriae,  propositis  quaestionibus,  imo  quaeren- 
tium  praemittentes  quae  ioterrogaverant»  soloiionibos 
^ne  adulatione  respondere  cuniviinus.  El  idcirco 
generaliter  ad  omnes  scripsimuSy  quia  ad  ooniia 
ordinum  personas  causam  pertinere  cognovirous.  ei 
eos  prodere  ,  qui  nobis  proposila  transmiseroBt, 
prohibiti  cum  adjuratione  prsescripta  sumus.  D^ 
aulem  Dominus  in  os  nostrum  sermonem  direetK.n 
bene  sonantem  ,  ut  possimus  ad  ea  de  quibasiotti^ 
rogati  suinus,  eonvenienter  coUecta  proferre  ^ 
eorum,  quibus  Dominus  dicit :  Non  tos  estis  (f»i^ 
quimini ,  sed  Spiritu^  Patris  vestri  qui  toquitsr  is 
vobis  (Matth.  x,  10).  Det  etiam  gratia  Domini  DOStH 
Jesu  Chrisli,  qui  vuit  omnes  homines  salvos  fon  v 
Tim.  II,  4),  et  neminem  vull  perirc ,  nt  placeantpff 
nostne  humiliuitis  servitutem  dicta  sanctonini  ^^' 

MAntfn    iii  /MtnBi\AAtii   <kti/fiAnlitinrt  04       /•tithlie  tfMt&tw' 


m  DE  DLVORTIO  LOTUAHU  ET  TETBEHG^.  6S0 

qui  oUoi  promiserat  per  Propbetam  :  Auferam  a  vo-  \  liaec  eailein,  per  quam  populi  muUitudo  in  lutere. 


^i<  cor  iapideum,  et  dabo  vobit  cor  cameum;  el  SpU 
ritum  meum  ponam  in  medio  vestri^  et  faciam  til  in 
prwceptis  meis  ambuleiis,  etjudicia  mea  custodiatis, 
et  operemini  {Euch,  xxxyi,  26) ;  ne  eis,  quod  absit, 
coniemneAlibus  sanciorum  suorum  consilia,  quibus 
dixerat :  Qui  vos  spemit,  me  spemit  (Luc.  x,  i6), 
quod  est  valde  terribile  dicat :  Propterea  vos  non 
audiiisj  id  est  non  obeditis ,  quia  ex  Deo  non  eslis 
{Joan,  VIII,  4>7). 

Et  uemo  nos  exsecret  impudicos  de  hujusmodi 
iinpudiciliis ,  quas  yerecundse  aures  enibescendo 
refugiunt,  sermocinantes,  quia  timore  Gbristi,  quem 
in  se  locutnm  fiiisse  veraciter  dixit,  Paulus  intcr 
alia  de  talibus  disputavit,  illa  quae  ex  inlerrogalis 


jubenlc  Domiiio,  per  Moysem  laclo  diluitur,  aqua 
procui  dubio  luleris  inquinalur.  Nam  dam  sordes 
diiuenlium  suscipit,  quasi  suse  mundiiiae  sereRilateni 
perdit.  Sed  hxc  nequaquam  paslori  timenda  sunt, 
quia,  Deo  subtiliter  cuncta  pensante,  tanto  facilius' 
a  sua  eripitur,  quanto  inisericordius  ex  alicna  ten- 
tatione  fatigalur. »  £t  tanlo  alienarum  inrimiitatum 
impurltates  et  patienter  audire,'ct  infirmis  medi- 
cinali  consilio,  proiit  cuique  expedire  viderlt,  debei 
modis  omnibus  subvenire,  quanto  Deum,  ut  ipse 
per  propheiam  dicit  (Jer,  vi),  suslinendo  laborare  in 
nostris  iniquiialibus,  el  occulta  decora  nostra ,  et 
ipsarum  eliam  cogilaiionum  immunditias  conspi- 
cere,  ei  roisericordiicr  portare,  diutina  exspecla- 


sentire  poterimus ,  nequaquam  tacere  audebimus,  6  tione  ignorare  non  poiesl.  Unde  sanctus  Augustiniis 


terrente  nos  eo  atque  dicenle :  Qui  me  erubuerit  et 
meo*  sermones^  hunc  Filius  hominis  erubescet ,  cum 
venerit  in  majeUaie  sua^  et  Pairis^  et  sanctorum  an- 
ye/onim(Ltu;.  ix,28). 

Nemoetiam  debet  exacerbari  audiens  turpitudines 
inGrniitatum  quas  venenaia  diabolicae  malignitatis 
calliditas  humanae  infligit  fragililall,  sciens  se,  secun- 
dum  Aposlolum  {llebr.  v,  2),  circuindatum  esse  in- 
finDitate,  et  considerans  seipsum ,  ne  forte  et  ipse 
leiitetur.  Neque  debet  metuere,  bealo  dicente  Gre- 
gorio  in  Hegula  pastorali  (Pastor,  xi,  cap.  5),  c  nt 
dnrn  alicna  tentamenla  condcscendendo  cognoscit, 
auditis  tentaiionibus  etiam  ipse  pulsetur,  quia  et 


in  libro  quarlo  contra  iulianum,  dicit  :  c  Nos  certe, 
si  eos  in  quos  nobis  potestas  est,  ante  oculos  nostros 
perpelrare  scelera  permitlamus,  rei  cum  ipsis  eri- 
rous.  Quam  vero  innumerabilia  ille  permiiiit  Aeri 
anle  ociilos  soos,  qwx  utique  sl  noluisset,  nulla  ra» 
iione  permitleret?  et  tamen  justus  et  bonus  est,  et 
qnod  post  patieniiam  dat  locum  poenitenlix ,  nolens 
aliquein  perire.  »  Quod  cur  (iat  sanctus  demonstrat 
Gregorius  (hom,  15  in  Evang,)  exponeiis  Scriptunc 
testiinonium  :  Allissimus  est  enim  patiens  reddilor 
{EccU»  v),  €  quoniam  et  patitur  mala  nostra  et  red- 
dit.  Nam  quos  diu  ut  convertantur  tolerat,  non  con- 
versos  durius  damnat.  » 


568  INTERHOGATIO  PRIMA. 

Aiuni  enim  primo  capitulo  :  Uxor  domini  regis 
Lotharii  primo  quidem  repulata  est  de  stupro,  quasi 
frater  suus  cum  ea  masculino  concubitu  iiitcr  fe- 
mora,  sicut  soient  masculi  in  masculos  turpitudiiiem 
operari,  scelus  fuerit  operatus»  et  inde  ipsa  coiice- 
perit,  quapropter  ut  celaretur  flagitium  potum  hau- 
sit,  et  partom  abortivit.  Qu»  ipsa  denegans,  proba- 
lionis  aoctore  tesiibusque  delicienlibus,  judicio  lai- 
cH>nini,nobilium  et  consultu  episcoporum ,  atque 
ipsitis  regis  consensn ,  vlcarius  ejusdem  feminai  ad 
judicium  aquae  fervenlis  exiil,  et  postqnam  incoctns 
faerat  ipse  repertus,  eadem  femina  maritali  toro  ac 
conjugio  regio,  decreto  quo  suspensa  fuerat  est 
etiani  restiiuta.  Sicque  post  spatium  temporis , 
nescimus  utrum  de  eadem  re  an  de  commisso  post 
initum  conjugium,  a  quibusdam  episcopis  talis  siciit 
vobis  transroiltimus  conscriptus  habetur  libelius,  ct 
per  quorumdam  ora  vulgatur,  quia  per  secrelam 
coiifessionem,  quam  Ubellus  isie  designat,  vos  csetcri 
omiies  episcopi,  assumpta  parabola,  eam  debeatis 
Ainditiis  a  maritali  connubio  removere,  et  si  eiiam 
amplius  exegeriiig,  cogetur  vobis  dare  libellum  manu 


C  Sed  et  de  venerabili  Rhcmorum  archiepiscopo  nofois 
est  dictum  quoniam  tali  facto  consentiat,  et  per 
episcopos,  Wenilonem  scilicet  Hothomagensem  ar- 
chiepiscopum ,  et  llildegarium  episcopum ,  verbo- 
vices  suas  impleverit,  et  per  Adventium,  qui  cum  eo^ 
Rhemis  pro  hac  causa  locutus  fuerat,  litteras  con* 
sensus  sui  ad  placiium  regis  et  ad  conventum  episco- 
palem  direxerit ,  et  per  eumdem  Adventium  litterat- 
suas   exinde  ad  apostolicam    sedem  transmiserit. 
Unde  quid  inde  ex  veritale  secandum  auctoritatent 
tenendnm  sit,  a  vohls  per  veritatem,  qiise  Deus  est, 
remandari  nobis  deposcimus. 

Textusautem  Itbelli  oclo  capitulorom  bujusmodi: 
eftse  dignoscitur : 

Gap.  I.  f  Nos  episcopi,  qui  in  Aquensi  palatio: 
^  nuper  vocati  convcnimusj  quid  ibi  sensimus,  quidve 
reperimus,  ad  noliliam  frairum  et  coepiscoporum. 
deducere  cnramus,  ut  ipsi  airrem  cordis  et  corporis 
accommodanles  discernant,  et  unanimi  consilio  in- 
veniant  qncm  exituin  ct  quem  finem  hujusmodi 
causge  imponant. 

Gap.  n.  c  Gloriosus  i  ex  Lotharius ,  familinre  et 
sccreif""   .   •■       • 


4SSI 


HINCMARI  RHEMENSIS  ARGHIEPISCOPI 


«5! 


iieiD  flexi,  Doroino  inspiranCe,  petenli ,  quaerenli  et  A  vimns  an  ipsa  ulteriQS  vellet  inde  aliquam  qncrimo- 


pnlsanti,  consiliuni  dedimus  et  medidnaie  remedium 
aMiliibttimus.    , 

5G8  ^^^'  l^I*  <  l^unc  isdem  rex  lugubri  voce, 
quod  nos  quidem  non  sine  moerore  et  dolore  prose- 
quimur,  coepit  nobis  dicere  de  sua  uxore,  qaam  desi- 
deravit  babeie,  quod  ipsa  obnixis  et  continuis  pre- 
dbus  postularet  utvinculis  conjiigalibus  absoiuta, 
inaritali  videlicet  toro,  ut  ipsa  testabatur,  indigna  , 
sacrum  veiaoken  suscipere,  et  Ghristo  Domino  ser- 
vire  mereretur. 

CkP.  IV.  c  Interea  missus  ipsios  reginae  iios  accer- 
sjvit,  orans  ut  iilain  adire  non  tardaremus.  Ad  quam 
nos  accedentes ,  ipsa  occurrere  festinavit ,  et  pene  ad 
pedes  nostros  devoluta ,  coepit  his  verbis  muitum 
iniprecari ,  propier  Deum ,  inquiens ,  et  propler  mi-  B  tuant.  » 
nisterium  veslrum,obsecro  vos  ut  mihi  verum  coiist- 
lium  detis. 

Cap.  V.  €  Gui  nos  e  vesligio  respondentes  :  Utinam, 
aimus,  Dominus  nobis  consilium,  quod  tilii  veraciter 
et  salubriler  demus,  adminiijtret  :  lantum  tu  dic 
nobis  pura  et  veraci  luas  conscienli»  confessionc, 
quid  esl  unde  consilinm  tam  expressa  obleslaiione 
requirls;  quia  alilcr  tihi  quod  peiis  pr3Bstare  non 
possumus,  nisi  rei  vcrilalem  agnoscamus.  Hoc  lamen 
prsemonemus,  tibique  diligenter  prohibemus  Dei  et 
nostra  auctorilate,  ul  nec  alicujus  suasione,  imo  de- 
ocpiioiie,  ad  alios  honores  invitata,  ncc  timorccu- 
juslibet  poen;c  vel  mortis  aliquod  tibi  crinicn  falso 
confingas,  ei  nos,  quodabsit,  in  errorem  inducas: 


niam  movere,  aut  aliqiias  insidias  moliri,  si  sua 
petitioni  satisfactum  fieret.  Ad  quod  illa  libera  voce: 
Per  eara  fidem  quam  colo ,  ait,  vobis  coram  Deo 
promillo  quia  in  aeternum  nec  per  meipsam  nec  per 
meum  ingenium  ullam  inde  querclam  niovebo. 

Cap.  Yin.  €  Quid  denique  a  sxpefato  confrairc 
noslro,  de  bac  re  multum  tristante ,  et  angusiianie, 
ac  Ingente ,  atque  quod  unquam '  illius  confessionis 
570  consclus  exstitit  admodum  poenilente ,  didici- 
mus,  hoc  fr^tribus  et  coepiscopis,  juxta  conditionem 
daU»  licentiae,  viva  voce  narrandum  est,  ut  siculin 
primordio  diclum  est ,  cura  argumenta  bactenDS 
latentis  causse  perceperint,  uno  eodemque  oumis 
consitio  et  consensu  errorem  expellant  el  verum  su- 


RESPONSIO. 

De  hujus  libelH  serie  superfloum  duximas  per 
singula  quasi  respondendo  disserere,  cum  ipse  sibr 
sufliciat  ea  quae  coniinet  demonstrare,  et  nec  nostne 
iaudis  asserlione  indigeat  nec  vituperationem  reftt- 
giai.  Tamen  quod  in  quinlo  capilulo  ipsius  releginiDS 
dictiiin  de  qua  agitur  feniinse  :  c  Hoc  prsemonenios, 
tibique  diligenter  prohibemus  Dei  et  nostra  auclo- 
ritale,  ut  nec  alicujus  suasione  ,  imo  deceptione.ad 
alios  hondres  invitata,  nec  timore  cujuslibel  p«n3B 
\elmortis,  aliquod  tibi  crimen  falso  confingas,et 
nos,  quod  absit,  in  errorein  inducas,  »  rolrum  esl  si 

„--, ,  -, ,  _.- _ ,-      ante  non  fuit  cognitum  quod  ab  ea  eratdicendum, 

scd,  siciit  siipcrius  monuimus ,  rei  veritatem ,  sicuti      cur  talia  eidem  feminse  ante  confessioncm  fuereprx- 

luissa  :  et  si  pluribus  quse  dicenda  erant  anie  fue- 
runt  percognita ,  cur  quasi  sub  secreta  confessioBe 
quai  dicla  sunt  profitentur  esse  recepta.  Sed  boc 
iiiodo  accidere  poluisse  pulamus,  qiiia  sicut  legimus 
iii  litteris  divinilus  inspiratis,  non  semper  adest 
propbetis  spiriius  prophetiae,  diceiile  Eliseo  de  Suna* 
inile  ad  Giezi  piierum  suum  :  DimUte  Hlam,anm 
enim  ejus  in  amaritudine  est^  et  Dominus  celavil  a  n^, 
et  non  indicavit  mihi  {IV  Reg,iy,  27);  ei  qnando 
vull  iterum  idem  spiritus  adesl  prophetis.  Unde  cl 
Achias,  divino  Spiritu  inspiralus,  ad  uxoretfJero- 
boam  dicit ,  mox  ut  audivil  sonilum  peduui  ejus  \ft 
lioeunlis  per  oslium  :  Ingredere,  uxor  Jerobwm, 


est,  nec  plus  nec  ininus  pandas,  nosque,  Domino 
donante,  consilium  ei  auxiliiim  tibi  praestare  decer- 
mbimus,  ut  nequaqiiam  a  tua  juslitia  in  aliquo  de- 
fraiideris. 

Cap.  VI.  f  Neqiiaquam ,  ait  illa  ,  teste  Deo  et  pro- 
pvia  conscientia ,  teste  etiam  roeo  confessore,  aut  a 
dextris  a.ut  a  sinistris  aliter  dicam,  vel  de  me  fate- 
bor,  nisi  quemadmpdum  in  veritate  est.  Recognosco, 
inquit,  et  de  me  ipsa  scio,  quia  non  sum  digna  in 
conjugali  copula  permanere;  et  inde  vobis  testem 
adhibeo  praesentem  episcopum  Guntbarium,  cui  ego 
confessa  fui :  ipse  enim  novit  quia  ego  non  sum 
djgna.  Quae  etiam  mox  se  vertens  ad  ipsum  episco 


pum,  implorando  aiebat :  Rogo,  inquit,  episcope,  ut  j)  quare  te  aliam  esse  simulas  ?  (lU  R^Q'  >!▼•)  Q«aP'^ 


istos  tuos  confratres ,  sicut  melius  scis ,  intelligere 
facias  quiaita  est  sicuti  de  me  lestimoniumperliibui. 
Gui  inemoralus  episcopus  :  Bonum  esi,  inqiiit,  ut  tu 
ipsa  istis  meis  confratribus  quod  adhuc  latet  aperias, 
quatenus  ex  tuo  proprio  ore  quod  dijudicent  audiaot. 
£t  illa  :  Quid  neeesse  est,  ait,  ul  aliter  dicam  nisi 
sicut  tu  nosti?  propter  Deum  tibi  sit,  ut  tu  eis  ma- 
nifestes  meam  necessiutem,  quo  pariter  eum  seniore 
ineo  mihi  licenliam  detis,  ut  quod  desidero  faciara ; 
quia,  inquit,  pro  toto  mundo  nolo  meam  aniinam 


pter  si  Doinini  Spiritus,  qiioniam,  testante  i 
(Ephes.  IV,  11),  et  pasiores  Ecclesi»  prophctae  suol, 
revelavit  auriculam  alloqiientiuin  miilierem,  ad  «e 
cum  simulalioiie  fortassis  advenientem,  in  iiolcslai« 
ipsius  spirilus  est,  qui  ubi  vuU  spirat,  ut  occul» 
levelatione  illis  suggesserit,  eidem  mulieri  Dei  et 
sua  auciorilale  praicipere,  neeis  simnlau  prajsufflc- 
let  quoquomodb  indicare.  Nos  aulem  de  incerlisdii 
tlisputarc  non  volumus,  qui  cerla  ex  Scripluranwn 
auctoritate  proferre  valemus.  Nam  de  adhortaiione 


^  Dl^  DIYORTIO  LOTHARll  ET  TETBERGiC.  6S4 

mm.etiU  roHMift  imftieuaem  peccati  mei  (P$aL  A  slatoant,  >  sciant  et  quicunqoe  veneinndi  episcopi; 
uxi,  5).  Hiiic  quoque  coolbssioni  a  Domino  repensa 


est  remissio;  iion  pnniiio,  qu»  noij  esi  extorto  per 
nieiifkn ,  9ed  prblala  ad  indulfrenli»  spem  per  nwyli- 
cabile  borlartenlum,  nt  iterh  dixit :  Et  ex  roluntttte 
meac  ifiiebor  ei  (P«a/.  xxvii,  7);  nec  iifyitata  ad 
pr:eseiR  embonorem ,  sed  ad  fiitQram  beatitudintm , 
qnia  scriptum  est  :  Vanum  ett  vobis  ante  hcem 
iurgere:  surgite  pott^fuam  uderiti$,  qui  mandticntiM 
panem  dohris  (Piii/.  cxxvi,  1,  i).  I«e  enim  571 
ante  lucem  surgit,  qui  a  Dei  cnstodia  per  negligen- 
tiam  mandfttorum  ejns  se  alienans  cadit,  el  anie  (Nem 
ventiiri  SKCuIl  in  hac  vita  qn®  nooli  esl  siinili^,  ho- 
noribus  extolli  ac  pri>ficere  appelil.  Scdendnm  el-go 
priusest  per  poeniientiam,  ut  posirecte  snrgamns 


et  reges  gloriosi,  et  omnes  in  sino  matrts  EcclesiaB ' 
collocafi,  qnia  banc  latentem  causan^sub  hac  con- 
.ditibne  potius  ignorare  qnam  scire  vnlnibiis,  pro 
cansis  quas  osieiidenins.  Videiicel,  qnia  nimis  iia- 
beiiius  de  peccaiis  nostris,  el  nobis  a  secrete  confl- 
teniiiim  deviKione  confessis,  et  a  nobis  subtlitis  pn-' 
blice  et  pondare  gravi  commissis,  ad  qnae  deflenda 
oculi  nosiri  neqnaqtiam  sufBciunt  :  qn:mlo  magis 
illa  qose  latenl,  et  per  alios  sanari  meliusqiiaropier 
nos.possuntetabltti,  coriosilale,  qnae  grave  est,  ul 
dicit  Gregorius,  vriium,  illa  discere  et  andire  quae-- 
ramns.  Unde  snperadjecto  cumulo  57S  ^^^  Ingca- 
mus,  sicut  ille  pins  et  sanctiis  vir,  cui  iila  femina 
confessa  fitit,  tristissiinns  et  anguslians  atque  poeni- 


per  indnlgdfUiam,  quia  quisquis  nnnc  se  sponte  per  B  tens,  qiiia  iltins  confessionis  consciiis  fuerat,  sieut  ibi 


piBniteDtfam  non'humiliat,neqnaqiiam  huncseqnens 
glorin  exaltat.  Qualiter  auiem;inon;  exaltari,  sed  hu^ 
niiliari  per  confessionem  et  poenitentiam  d^beamusv 
IK>minus  in  Evangelio  Lnc«  habitum  poenitealis 
demonstrat,  dtcens  :  Olim  in  cinere  et  cilicio  sedenr 
tes p(Fm$entimnegi9$ent  (Ltie.  x,  15);  et  in  psalino  : 
Hnmiliati  in  jejunio  animam  »ieam.(P<fl(-.xxxiv,  13) ; 
el :  Induebam  me  cilicio  (P$al.  xxix,  8);  ei :  Facu$ 
wm  eonturbatu$  (P$al,  xxix,  B);  et  :  Cin^reiw  tan- 
(fKoni  panem.manducabam,  et  potum  meum  cum  fietu 
temperabam  (P$at.  ci;  40);  el :  VigHavi,  etfaclu$$um 
ueutpttsur  $olitariu$  in  tecto  (P$al.  v,  8).  Unde  ei 
sacri  canones  jubent  (Conc.  Anat.,  can.  45}  ul  poenl- 
icntes  tempore  qno.  poenitenliam  petlmt,  impcwiiio- 
nem  roanuuni  et  cili<iiutn  super  capita  a  sacer^lote  ,  ^ 
sicut  ubique  constiiutum  esi,  conseqnaniur.  Ct 
[eonc,  Afr.,  can.  10)  :  Manns  irapositionem ,  cujus 
erimen  vulgatum  est,  jante  absidein  •  accipial^  quod 
unnsquisque  publice  pGsnitens  ab  episcopo  siio ,  de 
cnjiis  parochia  esl,  debet  suscipere.  Ilhid  aiitein 
quod  generaliter  laedit  Ecclesiam ,  a  synodo,  id  est 
conventu  episcopali ,  medicabililer  debei  sanMri.  Et 
niiro  inodo  hic  libellus  episcopalem ,  qui  pro  eaiisa 
geiierali  fieri  dcbet,  et  secreUm  describil  coiifessio- 
nem,  quae  specialem  posiulat  roedicinam.   . 

Sed^t  septimum  capiiiilura,  in  quo  tentando  in- 
terrogatur  femina  jam  designata,  ut  ibi  scHplum 
est :  c  Uirutai  inde  aliqiiam  vellet  querimoniatn  re- 


Bcripluin  est,  hiiil.  Sed  lagimits'qtiia  iHxiiSanmel 
Sanlem  ,  qnoniam  abjecit  eum  Domitins ,  ila  ut 
Doininus  diceret  ei :  Vsquequo  tu  lngeu  SauL  auo" 
mameqo  abjeci  eum?  (/  Reg.xvi,  7.)  Sed  non  legi- 
mns  enm  cniqnam  manifeslasse  pro  qno  illnm  pec- 
calo  bixerit,  nisi  ipsi  Sauli,  et  qnantum  Incryma 
ipsitis  inde  Domini  aiiribns<inlimarnnl:  '  •  ^  ^ 
Allera  caiisa  est  qoia  Spiritns  sancti  oracnlo  can- 
tuin  esse  dignoscilur  ni  quiqiie  peccantes  peccatorum 
siiorunt  laienies  caiisas  Epiritaljbiis  senioribus  pate- 
faciaut,  qui  sciant  et  siia  el  afiena  vnlnera  ciirare,  et 
non  detegere  ac  pnlilicare.  Et  propterea  in  sacris 
-canonibns  Africani  concilii  scripinni  habetur  (can. 
,99).  Ut  si  qtiando  episcbpus:  iiicit  albquem  sibl  sofl 
proprium  crinien  fuisse  confessuni,  atqne  ille  neget^ 
non  pntel  ad  injuriam  sitam  episcopns  periinere 
quod  illi  sofi  noh  ci^editnr ;  et  si  scrupuk)  propriae 
•consciriui»  se  dicit-  neganti  nolle  commiinicare; 
qiian 'in  excommunicalo  non  commnnicaverit  siins 
episcopus,  eiilein  e piscopo  ab  alijs  non  commitniceT 
tur  cpiscopis,  ul  inagis  caveal  episcopus  n«  dicat 
in  queinquain  quod  aliis  dociimentis  non  potest 
convincere.  Qurd  est  eiiint  criinen  confesso  nolle 
communicare,  nisi  confrssionem  criminispitblicare? 
Et  quanliscunqiie  episcopis  feniina  ipsa  secreta 
confessione  delictum  suum  prodiderit,  sic  qnasi  unl 
dixerit,  secrelum  haberi  deliebit.  Uiide  Augustinus 
exponens  sententiam  Levitici  :  Si  peecaverit  'amma^ 


movere,  aut  iaitquas  insidias  moliri,  si  suae^  petitioni  ^  et  audierit  vocem  juramis^  testisque  fuerlt  quod  aut 


satisfacium  fteret,»  ex  quo  juratio  demonstratur 
eliriui,  Urditatis  noslrae  est  ingeniolo  siispectum; 
ideo  a  nobis  nihil  est  inde  responsuni,  ne.deviare 
aut  a  legall  tramite  aut  a  capituii  semita  videamur. 
De  eo  eliam  quod  in  praemissi  libelli  octavo  capi- 
tulo  scriptiim  est :  c  Quid  denique  a  saepe  fato  con- 
fratre  nostro  de  hac  re  ninlutm  tristante,  «rt  angu- 
sliante,  ac  lugeiite,  atque  quod  unquam  illius  con- 


ip$e  vidit  aut  con$ciu$  e$t,  ni$i  indicaverit^  portabit 
iniquitatem  suam  (Lemt:  v),  ita  dicil  (Qu<B$tionurn  in 
Lev.y  lib.  III,  c.  1) :  t Hoc  enim»  inquiens,  videtur  di- 
cere,  peccare  hominem,  quo  Siudientejurai  aliqnis 
falsum,  el  scit  eum  falsuni  jurare  et  tacet.  Tunc  au^ 
tein  scit,  si  ei  rei  de  qna  juralur  te-iis  fuerit,  aut 
vidit,  aul  conscius  fuii,  id  esl»  aliqiio  modo  cognovii, 
aui  oculis  suis  conspexii,  aul  ipse  quijuraiilli  iii* 


-.-..^   jjj: 


■\Alait»        ACC/k 


rrwnc^iue  ''f!U*fl'  intP.r 


«55  HIN€MAR1  RI1EV1CNS1S  ARCH1EP15G0PI  «6 

verat  ftilsum  jnraTerit,  utrum  prodendus  sii,  si  pro-  A     Tcxtiis  libelli  septem  cftpitulohim  taliter  conti- 


dilus  etiam  in  periCulum  mortis  incurrat,  difliciliima 
qusestio  est.  ^d  quia  non  expressit  cui  lioc  indi- 
candum  esset,  utrum  iilt  cui  adjuratur,  an  sacerdoil, 
vel  cuipiam  qui  non  solum  eum  qui  persequi  non 
potest  irrogando  sitpplicium  sed  etiam  orare  pro  iilo 
potest,  videtur  milii  quod  se  homo  solvat«iiam  a 
peccati  vinculo,  si  indicet  talibus  qui  magis  possunt 
prodesse  quam  obesse  perjuro,  sive  ad  corrigen* 
dum,  sive  ad  Deum  pro  illo  placandum,  sive  ipse 
eonfessioni  adhibeat  medicinam  et  cxtera  qus  ibl 
prosequitur.  i  Quod  auiem  de  urio  peccato  diximus, 
de  aliis  etiam  573  ^^^^^  intelligi.  £t  Salomon  di- 
cit :  Qui  ambulat  fraudulenter^  revelat  arcana ;  qui 
autem  fidelii  est,   animi  celat  commissum  {Prov.  xi. 


nelur. 

Cap.  I.  c  Postquam  domnus  noster  Loibario», 
fiereulssimus  ac  gloriosissimus  rex,  Tetbergam  cum 
consensu  et  volunlate  fidelium  suorum  ad  conjugiam 
more  regali  sibi  sociavit,  et  discordiarum  querelz 
inter  eos  coeperunt  exoriri,  diclum  est  eidem  pria- 
cipi  a  quibusdam  quomodo  memorata  Tetbergai  ice- 
lus  quoddam  horribiie  ac  nefas  patratom  TQlnos 
occultum  in  animo  sive  in  corpore  baberet,  in  qw 
Deum  graviter  offensum  haberet,  pro  quo  etiam  illi 
non  esset  digna,  neque  liceret  vel  eum  deceret  ad 
conjugium  eam  amplius  habere. 

Cap.  II.  c  Ex  opinione  vero  praemlssa,  qiiae  de 
ilia  per  ora  quorumdam  volitabat,  praefatus  rex  ia 


15).  £tsanctus  Gregorius  in  Pastoraii  regula  {part.  ^  conspe^tu  fidelium   suorum  secrete  ac  raaDifeste 

II,  cap,  5)  dicit :  c  Tales,  inquiens,  sese  qui  prae- 

sunt  exhibeant,  quibus  subjecli  occulta  quoque  sua 

prodere  non  erubescant ;  ut  cum  tentationum  flu- 

ctus  parvuli  tolerant,  ad  pastoris  mentem,  quasi  ad 

matris  shmm,  recurrant;  ethoc  quod  se  inquinari 

pulsantis  culpae  sordibus  praevident,  exhorUiibnis 

ejus  solatio  ac  lacrymis  orationis  lavetit.  »  £i  notum 

de  seipso  unicuique  constat,  quia  nemo  est  qui  prae- 

lato  suo  peccata  sua  prodere  non  erubescat,  si  se 

denudari  vel  pubilcari  putaverit.  Et  in  Carthagi- 

nensi  concilio  praecipitur  {conc,  Carth,  iv,  can.  23) : 

cUt  episcopus  nullius  causam  audiat,  de  qua  ei  ne- 

cesse  erit  publice  judicare,  absque  prsesentia  cleri- 

corumsuorum;  alioquin  irrita  erit  senlentiaepiscopi. 


574  frequenter  coUocutus  fuit,  et  cum  eis  ratioiies 
habuit,  unde  judicium  postea  per  ipsorum  consiliiiB 
exstiiit  factum,  sed  non  divina  pietas  iAdoIgeni  rei 
veritatem  manifestare  voluit,  sed  cum  postmodiwi 
ad  fratrem  suum  Ludovicum  imperatorem  in  IiJ- 
liam  devenisset,  illuc  apertius  patraium  scdos  eit 
illi  manifestatum. 

Gap.  III.  c  Proinde  ne  suspicio  isu  ei  nequissiin 
fama  de  uxore  regia  diutius  iDexaniinata  aai  impro- 
bata  maneret,  quatenus  idem  domious  noster  certior 
securiorque  effectns  de  bac  causa »  cum  qns  1 
agenda  erant  more  regali  liberlus  exsequerenlBr, 
convenerunt  jussu  ejnsdem  principis,  anno  Tidelieel 
Incarnationis  Dominicae  860  et  regni  ejosT,iDdi- 


nisi  pRBsenlia  clericorum   suorum  confirmelur.  »  ^  clione  viii,  v  Idus  Januarii,  Aquis  palatio,  Gonihir 

rlus  snmmus  capellanus  et  Teotgaudus  arcbiepiso»- 
pi,  Adventius  et  Franco  episcopi,  Hegil,  et  OdeliB- 
gus  abbates,  sive  alii  fideles  ejus.  Quibus  oniua 
superius  inserta  referens,  jubendo  monuit  prs- 
scriptos  episcopos  atque  abbates,  dirlgens  ad  iiliii 
ut  do  pnedicta  fama  apud  eam  omnem  rei  veriu- 
tem  perquirerent,  sicuti  et  fecerunt.  Nam  ipss  ooo- 
fessa  est  eis,  coram  Deo  et  angelis  ejus,  omoia 
quxque  in  <  illa  erant,  omneque  secreuim  jsiU 
^xoriain  famam  peniius  apparuit  illis,  ipsique  r^ 
versi  nuntiavcrunt  prsedicto  regi  quod  ad  wok» 
non  liceret  iili  eam  habere. 

Cap.  IV.  c  Primus  Guntharius  dixit  :  Coniesa 
est  Deo  et  nobis  quod  vulnus  in  se  haberet  interits, 


£t  Dominus  in  Evangelio  delinquentem,  adhibito 
uno  vel  duobus  praecipit  commoneri  {Matth.  xvni), 
ne  quando  ad  Ecclesiam  fueril  deferendum,  qui  mo- 
nuerat,  non  corrector,  sed,  deficientibus  testibus, 
judieetur  potius  criminator. 

Tertia  causa  est  quia  de  absconditis  judicare  non 
possumus,  nec  debemus,  quae  nos  latent,  sicut  ei 
haec  causa,  quae  latens  in  ante  falo  libello  pronun- 
tiatur,  et  nesciri  a  nobis  perpetuo  cupiiur,  si  secreto 
consilio  sanari  nequliur.  Et  quoniam  de  latentibus 
judicare  non  possumus,  beatus  Innocentius  ad  Exn- 
perium  Tolosanuro  scribit  episcopum  (epist,  li, 
cap.  4),  requirentem  cur  communicautes  viri  cum 


adulteris  uxoribus  non  conveniant,  cum  contra  uxo-  ^  non  tamen  sua  sponte,  sed  violenter  sibi  ilbtt^ 

pro  quo  indignam  se  esse  omnino  judicavit  ad  rega- 
lem  sive  maritalem  lorumjam  uIteriusacoedeK,<t 
nullatenus  posset  pro  prsedicto  soelere,  quod  uirpe 
est  dicere,  conjugium  famulare  cum  eo,  vclciw 
qiiolibet  amplius  habere  :  et  ideo  deprecau  est  li- 
centiam  sibi  dari  mutandi  saecularem  habituoi,eia 
virili  commistione  discedendi,  nulla  interveoienle 
fraude  iracundise,  vel  etiam  voiunlale,  quam  coflW 


res  in  consortio  adulterorum  virorum  inanere  vi- 
deantur,  cum  super  boc  Chrisiiana  religio  adulle- 
rium  in  utroque  sexu  pari  ratione  condemnel.  [Quia 
>iros  suos,  inquiens,  mulieres  non  facile  de  adulte- 
rio  accusanl,  et  non  habent  lalentia  peccata  vin- 
diclam.  Yiri  autem  liberius  uxores  adulteras  apud 
«Qccrdotes  deferre  consueverunt;  et  idco  mulieri- 
bus,  prodilo  earum  crimine,  conimunio  denegatur : 


07  DE  DITORTIO  LOTHAIIH  ET  TETfiERGifi.  0S8 

fttium  bactenus  laMit»  H  nefas  esl  illud  ut  deiii-  A  fornicaiianem  exercuit  et  perpetravit.  Hoc  tesiiflcor 

lesle  mihi  conscientia  mea,  non  aiiqaa  malevola  sug- 
gestione  persiiasa ,  neque  Tioleoti  necessitaie  com- 


ceps  more  maris  et  femin»  simul  conveniatis.  Et  si 
lamen,  ut  prius  fuit,  vohis  esset  amabilis  et  dilecta» 
direm  vobis  consilium  secundnm  ministerium  milii 
Gommissnmy  et  probarem  omnino  ne  ulterius  laleri 
vestro  sociaretur  sicUti  conjux,  sed  juxia  peiiiionem 
^as  velum  accipere  et  liabilum  mutare  boc  permit'- 
lereiis. 

Cap.  VL  c  Similiter  Teolgaudus  archiepiscopus 
diiit  atque  consensit. 

Cap.  YIL  c  Egil  abba,  vice  ejusdem  Teibergae, 
iu  faciendum  suasil  et  petiit  ui,  quia  non  sua  spon- 
te,  sed  vi  oppressa  rem  nefandam  perpeiraverat» 
tribueretiir  ei  faciiltas  velandi,  et  locus  quo  paira- 
tflm  viilnus  sanaret :  quori  vero  simpliciier,  et  nuUo 


pulsa,  sed  siuiplivi  voluntate  rei  veritatem  sicuti  esl 
professa.  Sic  meadjuvet  Dominiis,qui  peccatores  sal- 
vare.venit,  et  peccata  simpliciier  ac veraciier  confi* 
tenlibus  veram  indulgeniiam  promisit,  si  nibil  fingo, 
« 81  vera  propria  voce  pronuntio, et  litterarum  chiro- 
graplio  rem  gestam  confirmo;  quia  tolerabilius  esi 
mihi  intprudenii  ac  deceptae  femipae,  coram  homini- 
hus  culpam  simpliciter  con  fi teri«  quam  ante  tribunal 
Doniini  enibesccre  alqtie  aeiernum  vae  babere.  » 

Cap.  XVL  c  Uoc  itaqoe  recilalo  aslantium  animos 
borror  pariier  ac  dolor  perculit,  ac  de  tanta  licenlia 
diabolicae  fraudis  sacerdolom  peciora  gemilus  com- 


incumbeote  tiniore,  aut  qualibet  occasione  vel  vo-  B  plevit.  Sed  quamvis  ista  ejus  confessio  credibili» 


laniate,  sed  pro  Dei  amore  et  aninue  suae  soluUoue 
peiebau  i 

De  hoc  libello  rationabilius  tacere  qiiam  rcspon- 
(lere  delegimus,  quoniam  sicuti  prsemisso  irrjtiona* 
bilitale  ex  majori  parle  babetur  575  consiniilis,  ila 
Teritati  et  rationi  adeo  babetur  dissimilis,  ut  credi 
non  del)eat  a  pnefatis  confeclus  episcopis. 

Sed  et  in  quodam  tomo,  qnem  ex  inlegro  propter 
sui  prolixitalem  hic  scribere  devitavimus,  ciijiis  ini- 
Uuui  est :  c  Aniio  ab  Incamatione  Uomini  860,  indi- 
ctione  vui,mediante  Februario  mense,  decernentibus 
gloriosis  regibus  Ludovico»  Carolo  alque  Lothario 
juniore,  In  generali  conventu  oplimatum  ex  regno 
almi  Lotliarii ,   actum  et  concilinm   episcopMriim 


apparcret,  tamen  ne  forte  pro  aliqua  deceptione, 
aut  pro  ilmore  alicujus,  »epe  dicia  mnlier  roentlre- 
tur,  denuo  memoraium  regein  ailoqiientes,  magnis 
eum  obteslationilios  aslrinxiinns  ut  nobis  confitere- 
tur  si  eam  suasione  aut  comminatione  ad  seipsan 
fallaciter  criminandum  compulisset.  Econtra  ipso 
cum  maxiniis  attestationibus  576  ^'^^^^  declaravit, 
solain  rei  veriutem  illam  confiieri  se  persuasisse, 
nec  in  ea  causa  industrlose  aliquid  amplius  egisse. 
Referebat  eliam  nobis  in  ipsa  iiora  qnomodo  post- 
qtiam  primum  infandam  rein  audivit ,  et  veram  cre* 
didit,  quantum  inde  doluit  quantumque  sibi  inopina* 
tum  malum  et  minime  optau  fors  displicuit.  Qualiter 
denique  rem  foedam  patienter  ferre,  etnisijam  tan- 


Aqnisgrani  palatio,  Guntharii  Agnppineiisis,  Tbeou  C  tum  fama  cucurrisset,  occnltare  voluit,  et  quantnm 


gaiidi  Treverensis,  Wenilonis  Rothomagensis,  Fran- 
conisTungrensis,'Ilatlonis  Yirdunensis,  Hildegarii 
Meidensis,  Hildiiini  Aviniensis.  » 

Cap.  XV.  Ad  locum  de  femina  unde  agitur,  ita 
scripuiro  reperimus :  c  Porro  illa ,  nulla  securitate 
hoc  celandi  aut  supenindi  fiilta ,  priroo  regi  ordinem 
perpetrati  reatus,  ui  fama  fiierat,  enarravil.  Deinde 
quibnsdam  episcoporum  simut  et  laicorum  idipsum 
enucleavit.  Postea  quoque  chartulam  sua;  confessio- 
nis ,  suo  rogatu  conscriptam ,  in  nostra  omnium  el 
muliorum  laicorum  praesentia,  in  inanu  gloriosi  re- 
gisL4>tbarii  porrexit,  moxque  coram  omnibus  palam 
locuta  :  Domine  mi  rex,  inqoit,  propter  Deum  rogo, 
et  propter  vestram  mercedem ,  ut  mihi  poenitentiam 
agere  liceat,  qaoniam  et  verbis  et  scripto  confiteof 
me  conjiigalem  copulam  non  mcreri ,  ideoque  pro- 
strau  soppltciler  expostulo  ut  mibi  jam  nunc  et 
deinc^  non  denegetis  quod  meae  saluti  postbae 
succurrere  potesi.  >  Texius  itaque  IMIus  scriptur» 
h«c  verba  et  hunc  sensum  eontinebat :  c  Ego  Thiel* 
bribc,  quam  feminel  sexus  imprudeniia,  et  fragilita» 


potuit  fecit.  Unde  et  falsum  judicium  se  sciente  pro 
verifica  examinalione  suscepit  et  toleravit,  ut  si  fieri 
posset  tania  turpitudo  incredibilis  appareret,  et  sie 
in  mundoevanescerei,  ipseque  coram  sseculo  in  Um 
ignominiosa  macula  et  ruinosa  offensione  non  rema- 
neret.  Postquam  aulem  revelata  pestis  latere  non 
potuit,  ac  ipse  pondus  tanti  opprobrii  ferrenequivit» 
maxinie  cum  partibus  Burgundiae  atque  Italiae  discur- 
rens  nimis  diffamalam  ac  divuIgaUm  foediutem  ez- 
horruit,  non  est  passus  banc  causam  sine  episcopo* 
ntm  examine  diullus  subsilere.  Revera  lacrymosis 
suspiriis  muUipliciier  id  sibi  de  memorata  femina 
incolcatum ,  et  in  boc  etiam  regno  a  plurimis  aflic- 
matum  non  sine  gemitu  repeiebat. 
^  Cap.  XVH.  c  Nos  igiiur  rnrsus  eamdem  mulierem 
primum  secrelo,  deinde  coram  laicis  adivimus» 
eamque  cum  adjuratione  divina  monilis  pluribtt» 
exborutt  sumus ,  ne  sibi  ullo  modo  falsum  crim^en 
inferret,  seternarum  quoque  pcNiarnm  minis ,  si  hoe 
faceret,  deterrere  curavimus :  iterumque  de  nosiro 
consilio  et  auxilio,  tuitione  ac  dcfensione  conlr» 


m  HINCMARI  RHEMPJ^IS  ARGHlGPlSGOpr  640 

propter  Dei  amorem  ut  meis  precibtis  ({esideratam  A  rexit,  et  lalcis'  sua  crimina  denuda?it,  rex  legale 


misericordiam  jam  modo  concedatis.  Hinc  nostra 
solliciludo  requisivil  an  ipsa  ullerius  inde  aliquam* 
Tellct  querimbniam  movere,  aui  aliqnas  aliquando. 
insidias  moliri  |  si  susd  petiiioni  fieret  satisfaclum.'. 
Gujus  obligalioneni  ct  nostra  illico  unanimilas  ita 
prosecuta  est :  Scias,  o  Olia  »  quia  si  nostram  in  te 
tuamque  confeteiohem  sententipm  exspiectabis,  ut  (e 
divinas  et  cahonic»  compreliendat  auctoritatis  cen- 
sura,  et  indissolubilis  incipiat  ligare  sacerdotum 
catena  ^  unde  adhuc,  potes  recoperare ,  si  tamen  po- 
tes,  tiiUerius,  ut  aestimamus,  non  recoperabis.  Sicet 
kici  plurimum  eam  admonuerunt,  maxinie  ipsius  Ta- 
miliares  et.amici  admodum  illam',  ne  se  deciperct» 
pulsando  increpabant.  Ipsa  tamen,  vduti  si  ejus  con 


judrcium  conslrudl;  et  secundum  legem  acjusliiiam 
laici  conjugati  lalci  regis  conjugem  jiidioeDt ;  et  si 
de  eorum  jtidicio  ad  episcopale  jndidinm  veneril, 
seciindum  leges  ecclesiaslicas  episeopi  eijodicinm 
ihedicinaie  im)>onant.  De  hoc  qiiod  ibi  scripium  est, 
quod  de  tali  facto  rex  doluit,  et  contristato  ei  acii(r 
ista  displicuit,  cavendom  illi  est  ne  trisiitia  ejus  noi» 
sit  abluiio,  sed  sceleris,  quod  absit,  conf^sssio.  <  Haee 
enim  est,  ut  doctores  scribunt  Ecclesiffi,  et  venera* 
biHs  presbyterBeda  ilforum  seqnens  sentcntiam  dicit, 
superni  justitia  jodicii,  ut  plerumqoe  reprobi  ei 
agnoscant  se  et  foteantur  errasse,  certamque  erroris 
sui  peenitudinem  gerant,  nec  (amen  ab  errando  qn\t- 
scant ,  quateniis  eadem  confessione  ac  poeniieiili) 


scientiae  secretum  intuentium  oculis  visibiliter  appa-  B  contra  se  ipsi  testimonium  dent  quia  noh  Qescii  de- 


reret,  immobilis  in  sua  confessione  perduRavit. 

Gap.  XYIH.  f  Quid  loiigius  immoremur?Jamofnni 
dabietate  reniota ,  et  rei  veritate  comperla ,  novuin 
anditu  sceiiis ,  nefandaque  pollutione  liorrendum , 
prseserlim  cujus  feloreni  jam  diu  per  innumeros 
longe  lateqiie  fania  disperseVat ,  ne  prsesentibus  nc 
luturis  pestiferam  corntplioncim  inferat,  nisi  sevc* 
riiis  diligentiusqiie  evellatur,  nnlla  levi  cura  vel 
imlnlgentia  tractandum  visum  est.  Non  enlm  dubium 
est  quia  naturalis  inter  fratrem  et  sororem  concubi- 
tus  veniam  teiiipbralis  nen.raeretiir  bonoris,  et  nihil 
aliud  restat  577  quam  vindicla  et  poenitenlia.  Nec 
babel  ulterius  progrediendi  occasionem  damnabile 
crimen,  quod  statim  a  praevaricaloribus  mnlta  qusQ 
fuerant  liclta  .penitiis  ampnlat ;  idcoqne  hoc  eo  rarius 
a  saeculo  coniigit,  quo  constat  quia  nuiliis  iiide  exem- 
plum  sibi  pnesumpsit,  quod  nunquam  veniale  apod 
mundi  gloriam  esse  poiuit.  Sed  cum  quilibel  aliquo- 
ties  in  hanc  miseriam  lapsi  siint ,  non  de  exemplo 
ailerius  accidil,  sed  de  antiqua.diaboli  fraude,  et 
Bimili  fragilitatis  impulsn  ac  prsei  ipitio  recens  et 
quasi  nova  ruina  fuii.  Islud  autem  contagionis  ge- 
nus,  quod  niinc.incipil  es^e  novuin ,  et  antea  nobis 
erat  inauditutn,  cavendnni  e>i  iie  morlmsam  pestein 
et  iiicuraMlem  liiem  generi4r»nsniiltat  bumano ,  ut 
ita  videlicet  origo  perhiciosa  funditus  exstirpetur, 
quo  nulliim  exempluni  nullamque  fragilibus  relin- 
qu.U  occasionem  :  ne  forte,  quod  absit,  talis  consue* 


linquont,  dum  a  peccato  quod  culpant,  cohibere 
detrectant,  eoque  juslius  pereanl,  quo  foveam  pcrdi- 
tionis,  quam  praevidere  Taluenmt,  decUiiare  negl^ 
xerunt.  Unde  scriptum  est  de  Herode  {MarcAi)  qnia 
conlristatus  est  rex  pro  Herodiadis  petitione.  Taiis 
quippe  est  tristitia  Herodis  qualis  poenitettlia  Pbi- 
raonis  el  Judse,  quoruin  quisque  faeioora  stia,  po$t- 
quam  accusante  conscienlia  invitiis  prodidit,  ve<;ors 
augmentavit.  Ilaqne  Herodes  caput  Joannis  pelftas, 
tristitiam  quidem  praetendebat  in  voltu.qliia  se  ipse 
damnaret,  ostendendo  cunctls  liquido  quia  insonteni 
noverat  ^t  sanctum,  quem  erat  neci  dalurus.  Veram 
si  dtligentius  cor  nefandum  inspicimus,  I»iabator 
occulte  qiiod  578  ^^  p^tebatur  qiue  et  aniea  h- 
cere,  si  excusabiliter  posset ,  disponebat  :  qoi  « 
eaput  Herodiadis  peteretur,  nulli  dubium  qoia  nec 
TcUet  dare,  et  veraciter  trtstis  abnoeret.  >  Unde  et 
hic  domnus  noster  rex,  snpenii  speciatoris  inteo- 
dens  oculos,  qui  corda  omninm  conspicrt,  et  coi  co- 
gilatio  hominis  conGtetur,  dil  gentissime  ponderet 
si  aequo  dolore  acciperet,  et  sequa'  yultus  sereniute 
eum  respiceret,  a  qiio  tunc  forte  audtret  r  Qnia  a  i*> 
feminam  istam  absolvis,  nec  illa  lalem  vel  lalenr 
tibi  quocunque  modo  ulterius  unquam  approiimaie 
permiilas.  De  hoc  quoJ  rex  proliteUir  qiiia  faisuo» 
judicium,  se  sciente,  pro  yeririca  examinatione  sos- 
cepit,.  ^cientes  de.omiribus^judiciis  nosiris  xtioiS' 
simo  judici.et  regi  regum  rationes  nos  subtilissiaie 


tudo  inolescat,  qua  naturalem  consangoinilatis  con-  j)  reddituros,  qusesenlimus  absqoe  respectii  persons, 

veriute  cogente,  proferimus.  .Scilicet  quia  contri 
iegaJedecretumet  evangelicam  veritatem  agerepn- 
sumpsit,  diceotera  iNon  tenlabis  Jknninunk  Dnn 
luum  {MaUh.  iv,  7);  qui,.  ut  .iteruDi:  scriptam  esi'. 
lUumei  deiudet  (Prov..iu,  54),ut  sacrilegus,  ifaia 
contra  sacra  sacramenta  uer  coiiteroiHum  et  illusorie 


cubitum  quis  devitet  et  fornicari  contra  naturam  in 

proprio  geuere,  leye  hoc  aestimans  malum ,  licentius 

assucscat. 

'   G4P.  XIX.  c  His  ergo  consideratis  et  diligenter 

perspectis,  lugendam  incesti  pollutidnem,  in  publi» 

i*itin    p.T4i2klatj)in  .    niihlirnR    nfRnilAnli:»  aaLisfarlinne 


M 


DE  DIVOnTIO  LOTHARII  ET  TETBBllGiC. 


Ut 


iu  tamen  ut  contra  Apostohiin  licentia  sepai-aiionis  A  propier  pondera  peccatoroni  soorum  mann  saa  sob' 


ejus  scandalum  non  flal  infirmis,  et  virum  suum. 
Doechari  non  faciat :  sin  autem»  audire  cum  faulo- 
ribtts  suis  apostoU  verba  debuerat  :  Peiitis  el  non 
aecipUU^  eo  quod  male  p^iati»  (Jac.  iv,  3) ;  qtioniam 
qus  se  apud  regero  el  nobiles  bicos  aceusaverat  per 
scripluram,  sicuti  secundum  leges  Romanas  qui.^ue 
accusal  alium  sub  coiidilione  eisdem  legibus  desi- 
gnala,  consequens  non.videtur  ut  ab  bis  leg»iiier  non 
jmiicala,  vel  iiidulgenlia  principaiis  senienlije  aliso- 
luta,  ab  episcopis  poeniientia  publica  niuleiari  de- 
buerit,  cum  in  jitdicio  legaliier  disposilo  eliain  car- 
Difices  absque  prolato  judicio  reuin  ad  iormeiita  non 
pertrabant,  nec  sine  indulgentia  principali  vinculis 
coDigatum    absolvanl.    Quod    denique   posl  valida 


scripium  synodo  sacrse  porrexit,  ipse  juiia  libelli 
tenorem  confessus  testes  adbibiiit.,  el  sic  demum, 
secundum  confessioifem  suam  testibus  et  scripturu 
subnixam,  ut  judicum  electorum  judicioarainisterio 
episcopali  recederet  senlentiam  synodalem  accepit, 
abiit,  et  recessit.  Qiiapropler  dicenies  talia  etiam  ex 
nostra  insinuaiione  cognosranl,  quod  de  Cbristiana: 
docirinse  usu  ignoraie  iion  possuiit,  qMoniaui  slcut 
alius  ordo,  ila  et  alia  caiis:i  ei  lex  caus»  viri  esl  et 
uxoris,  ei  alia  iion  soliiui  i  pisi  opi,  verum  presbyteri, 
alque  diaconi.  Nam,docente  evangi>lica  eiapostolica 
yerilate  :  Vir  non  habet  polestaiem  corporis  $ui ,  sea 
mutier,  et  mulier  non  habet  potetlatem  corporit  $uif 
$ed  vtr  (/  CoT.  vii ,  4).  Qiia  polestale  corporis,  sicut 


«ncioriuiura  tesUmonia,  sed  parum  aut  nihil  illa  B  auclores  exponunt,  usus  genitalium  designatur,  qui- 


qu%  de  prxfhia  femiua  acta  siiiit  conflrmanlia,  iiiio 
eibis  quaedain  contraria,  ibi<lein  subsef|uitur  :  «  De 
rege  autein  nostro,  et  ejiis  fragili  juventiiie,  et  laiiili 
jncontiiientia,  ne  populis  regnoque  ipsiiis  periculuin 
inferat,  consuli  adbtic  magna  necesstias  imiiiinet :  et 
S(ieo  summopere  flagitnmus,coliegii  veslri  coiisi  io  et 
sincera  cooperatione  m)S  iu  Doiniiioa  vobis  veiociter 
Gonsplari,  atqueconrortari,  i  iiiirabiii  diclu  pendcns 
Aobis  visa  est  pi'olat;i  seiiteiilia,  (|uoiii.unqu;je  ro(|ui- 
ralur  exiiide  consolalio  iiou  proferiur,nec  un.le  cou- 
Silium  dari  delieaS  deiiionslraliir.  Quaproplerexpres- 
fiiosinlcrrogati  ab  aliis,  si  conjugiuni  liaic  co{>ulalio 
inter  domiinui  regein  et  sa^pe  diciaui  feniinain  579 
/ueral,  quae  iiidesacra  auctoritale  docenle  seniiuius 


bus  abuli  conjuges  non  debent  ad  alios,  sed  uli  eis 
nuplialiier  inter  seipsos.  Alioquin,  sicut  et  Apostolus 
de  se  dicit  (/  Cor.  i\)^  (luis^ue  Deuin  limens  potesta- 
tem  habet  castigandi  corpus  suuni ,  et  serviluti  sub- 
jiciendi,  et  ad  mortem  usque  pro  Cliristb  tradendi» 
atqiie  secundum  coinmunem  a(;  licitnni  iisum  caetera 
ineiubra  sua  inovendi ,  el  corporis  580  curain 
agetidi  bab(H.  Sub  quo  sensu  idem  Apustolus  siequi- 
iur  :  Et  alUgata  e$t  mulier  iege  viri  quandiu  vir  eju$ 
vixerit :  morluo  autem  viro  soluta  e$t  a  lege  virt,  nubat 
cuivult^  tantum  in  JJomino  (I  Cor,  vii,27).  Ei  vir 
non  poicsi  uxorem  suam. diinitlere  quaeunque  de 
caiisa,  ct  nulla  alia  nisi  soia  fornicationis  causa ,  et 
si  diiniserit  cain ,  vivente  ilia  non  poiesi  aliam  du- 


in  processu  operis  ostendemus.  Si  veio  concubinaiis  ^  ccre,  nec  illa  viro  suo  vivenle  alteri  nubere,  quia 

cominislio,  velincesluafispollulio  exslitii,  elexinde, 

^{iix  in  sacris  paginis  inveuiinus  collecia,  nionstra- 

bimus.  Inlerim  iamen  bujus  toini  scriptorum  cum 

Tenia  coinmoneinus,  quia  tutius  fuerat  exspeclare 

^ique  expetere  collegii  generalis  consiliura  ex  his 

quie  de  praedicta  femina  gesta  sunl,  ei  in  eodem 

consilio,  quod  nunc  requiriiur  de  doinno  rege  con- 

silium  caperetur,  qiiam  nunc,  ul  ex  anliquo  solent 

proverbiales  dicere,  post  leinpeslaiem  buccinain  in- 

sonare,  quia  scripluin  est  :  Pulpebrce  luoe  prcecedant 

grestm  tuo$  {Prov.  iv,  26) ;  et  :  Omnia  faq  cum  con- 

iilio,  et  po$t  factum  non  poeniiebis  (Eccli,  xxxii,  2i). 

INTERROGATIO  II 

I>e  eo  quod  nobis  scriplum  est  quosdam  dicere,  D 
quoniam  ad  instar  serrel;e  coiifeshionis  quondam 
Ebonis  episcopi,  de  ai^nmeniis  bujus  causx  latenlis 
ex  confessione  pr:efalae  feininac  debeai  judicari. 

RESPONSJO. 
Forte  laici  et  hujusmodi  homines  dlcunt ,  qui  ec- 
clesiasiicas  leires  iirnorani.  el  eniscouali  tunc  temDO- 


scripium  est  :  Quod  Deus  conjumit  homo  non$eparei 
(Maiih,  X,  9).  Deus  enim  conjunxit,  unam  faciendo 
carnein  viri  et  feminse.  Hanc  homo  non  potestsepa- 
rare,  nisi  solus  forsitan  Deus.  Homo  separal,  quando 
propter  desiderium  secundse  uxoris  primam  dimit- 
tit :  Deiis  separat,  qiii  et  conjunxerat,  quando  ex 
conseiTsu  propler  servituiem  Dei,  eo  quod  tempns  in 
arcto  sit,  sic  iiabet  uxorem  qnasi  non  habens.  Se* 
parat  autem  Deus ,  non  a  maritali  et  uxorea  seciifi- 
dum  Deum  iaita  conjunciione,  sed  a  carnaltcommer^ 
cio  et  uxorei  ususcoministione.  Quod  si  suiferre  non 
possnni,  non  se  fraudenlur  ab  invicero,  nisi  forte  ad 
tetnpus,  ut  vacent  oraiioni,  et  iterum  reverlantur  ia 
idipsum,  ui  non  tententur  a  Satana  propter  inconli* 
neniiam.  In  cujus  tentationem  per  incontiiieiilaam 
qiiisquis  eorum  adnlterando  inciderit,  aotidoto  sa- 
iubris  pceiiiieniise  remedium  poenitendi,  et  per  ecde- 
siasiicam  auctoritalem  consequi  perfectionem  vale- 
bit.  Episcopos  autem,  presbyteros,  vel  diaconos,  qui 
mortali  crimine  dlxerint  se  esse  poliutos,  secondum 

liTfklAntinam  (ivnrkrliiinn  /mmm     X\      n  oi«v\a»n«li/tlie  Ai^rlSn*  — 


615  tllNCMARI  IIHEMENSIS  AnClIIEPISCOW  6U 

de  filUs  hrael,  ei  vendUo  eo  accipiens  pretium,  inierfi--  A  sacerdoiis,  ei  alia  causaestplebis,  aliaquepastom,a 


aetur,  et  auferes  mrf/am  de  medio  lui  (Deut,  xxiv,  7), 
islo  Riodo  exponil  dicens  :  f  Assidue  lioc  dicit  Scri- 
ptura,  cum  jubei  occidi  malos.  Qua  locutione  usus 
csl  elinm  Apostoius  cum  diceret :  Quid  enim  mihi  de 
hi$  qui  fons  %unt  judicare?  nonne  de  his  qui  intus  sunt 
vosjudicntis?  aufertemalum  ex  vobis  ipsis  (I  Cor,  v, 
i%).  Ex  quo  apparet  eum  voluisse  inlelligi,  qui  ali- 
quid  tale  commisil  ut  eicommunicalione  dignus  sit. 
IIoc  enim  nunc  agit  in  Ecclesia  cxcommunicatio, 
quod  agebat  tunc  inlerfectio.  Sic  et  quod  leges  civi* 
les  ministerio  reipublica;  morte  condemnant,  leges 
iH^cIesiasticae  degradatioiiis  vel  excommunicationis 
judiciu  puniunt.  In  Africanis  quoque  canonibus  legi- 
mus :  Ut  episcopus,  qui  se  communicasse  non  commu- 


alia  gregis.  Et  secundum  auctoritatem  canouicam,  ixt 
et  mulier,  eliam  causa  rornicaiionis  sejuncli,  possoat 
routua  reconcilialione  post  pcenilentiam  in  conjii|;io 
rejungi ;  episcopus  autem,  vel  presbyler,  sive  diaco- 
nus,  juslti  et  secundum  leges  ecclesiasticas  degrada- 
tus,  ad  gradum  non  valet  denuo  aspirare.  Legat  qni 
Toluerit  magni  Leonis  epistobs,  et  decrela  Gregimi, 
in  quibus  inveniet  episcopum,  vel  presbyterum,  sive 
diaconum,  post  deposilionem  canonicam  ad  gndos 
ecclesiaslicos  aspiranlem  exsilio  deportari,  vel  in 
raonasterio  sub  poenitentia  debere  deirndi.  Esleiiain, 
quia  mulier  viro  non  potest  dare  libelluin  repudii, 
etviro  mulieri  dare  libellum  repudii,  quod  Moyses, 
et  non  Deus,  Evangelio   tesle,   t^ermisil,  DomiriQs 


nicandis  super  se  mentttus  fuerit ,  episcopaium  amit-  B  ipse  prohibuit.  Et,  Panlo  docente,  non   alrameiilo 

sed  spirittt  Dei  vivi  lex  in  cordibus  juslorum  est 
Bcripia,  sacrique  canones,  ut  docent  Damasus  ei 
Leo,  eodem  Spiritu  sanclo  sunl  conditi,  de  qnoscri- 
ptum  est :  Spiritus  Patris  vestri  qui  lcqHitur  in  whii 
{Matth,  X,  20) ;  et :  St  quis  spiritum  583  Ckriitim 
habetj  hie  non  est  ejus  (Rom.  viii,  9) ;  et :  Spirim  cH 
DeuSt  et,  ubi  vult  spirat ;  et,  dividit  singulis  protU 
vult  {ICor,  XII,  11).  Qiiorum  auctoritate  canonom, 
sive  pro  inflrmitate  animte,  sive  pro  corporis  «gri- 
tiidine,  dato  libello  manu  sua  subscripto,  ab  Ecd^ 
sia,  cui  praesederat  episcopus,  et  a  suo  se  poiesi,  i 
voluerit,  removere  officio,  sicut  beatus  Gregorios 
in  suis  mulioties  designat  epistolis,  veluli  ad  Mari- 
nianum  episropum  Ravennatium,  et  ad  clerani  ic 


iat,  Uxor  autem  a  viro  tali  colludio  separari 
iion  potest.  Huc  accedit  qnod  superius  paulo  po- 
suimus,  episcopus,  presbyler,  vel  diaconus  ab- 
solvi  non  poiest,  qui  in  se  mortis  causaro  dixerit, 
quse  dicta  in  alium  puniretur.  Quoniam  baec 
caiisa  ab  bac  muliere,  ut  fcrtur,  in  se  solam 
581  1^^"  dicitur,  qiix  mullo  magis  in  fratrera  rc- 
ferlur.  Idcirco,  pro  lali  dicto,  anteqnain  et  per  eum 
vei  confessa  vel  convicta  clarescat  in  quem  relalive 
relabltur,  separari  non  potest.  Sed  et  episcopus, 
presbyier,  vel  diaconns,  non  ila  ut  vir  et  uxor,  si  in 
laqueum  et  tentationem  diaboli  iiiciderint,  per  nia- 
nus  imposilionein  remedium  possunt  accipere  poe- 
nitendi :  sed   sicut  Leo    scribit  {epist.  95,  cap.  2), 


hujusmodi  lapsis  ad   promerendam   misericordiam  C  piebem  Ariminensium,  necnon  et  ad  Aiialoliumdia- 


Dei  privata  est  expetenda  secessio,  ubi  iltis  satisfa- 
ciio,  si  fuerit  digna,  sit  etiam  fructuosa  :  nec  per- 
lectionem  ad  gradus  redeundi  ecclesiastlcos  poeui- 
tendo  consequi  praevalebunt,  sicut  de  viroet  feroina, 
si  adulteraverint,  communionis  perfectionem  conse- 
qui  poteront,  scribenle  Gelasio  {epist,  6)  :  Hi^us- 
inodi  etiam,  si  forte  subrepserint,  tam  qui  ante 
peecaveriot,  detectos  oportere  depelli,  quam  sacr» 
professionis  oblitos,  prap.varicatoresque  sancti  pro- 
positi  procul  dubio  submovendos.  >  Et  Siricius 
(epist.  i  ad  Himerium)  :  i  llliid  quoque  nos  par  fuit 
providere,  ut  sicut  poenitenliam  agere  cuiquam  non 
conceditur  clericoruin,  ita  et  post  poenitudtnem  ac 
reconciliationem  nuUi  unqiiam  laico  liceat  honorem 
dericatiis  adipisci :  quia  quamvis  sint  omnium  pec- 
catorum  contagione  inundati,  nulla  tamen  debent 
gerendorum  sacramentorum  instrumeiiia  suscipere, 
qiii  dudum  fuerint  vasa  vitiorum.  >  Et  sicut  in  ali- 
qna  corporis  parie  prxcisus,  aut  publice  poenitens, 
ad  ecclesiasiicum  gradum  canonice  non  potest  acce- 

vaI  in  AP#^lA«iA6lirn  o-piiHii  manpr^.  •  it»  npr  i\\~ 


conum,  et  ad  iEtherium  episcopum,  atque  ad  Bru- 
nichildem  reginam ;  sed  et  in  Gallicanis  canonibos 
de  Potaroio  Bracnrensi  arcbicpiscopo  evidenler 
agnoscitur.  Non  aulem  legimus,  ut  femina,  Hbeiio 
Synodali  porrecto  conventui,  a  suo  debeat  conjuge 
separari,  aul  sine  publico  examinationis  judicioa 
conjugali  valeat  jugo  disjungi.  Saepe  enim  cum  nuxi- 
ma  iinportunitate  mulieres  patimar  re€lainaDie«, 
quae  cura  sacraroento,  quanto  roagis  cum  libelio  por- 
recto,  aflirmare  conaniur,  qiioniam  viri  qui  easie- 
galiter  susceperunt  iliis  non  possunt  concubiiusitd- 
dere  debitum,etalias  muUipIices  imposturas  oppo- 
nunt.  llli  vero  econtra  eas  roentiri  asseriinl,  sicoi 
in  niultis  rei  comprobat  exitus.  Sed  ei  viri  oxoribBS 
plura,  quae  bic  inserere  turpissimum  vel  superfluam 
ducimus,  solent  objicere;  quibus  si  facileni  prxbe 
remus  assensum,  innumera  separatorum  turbainsu- 
tuti  a  Domino  coiijugii  logalia  fuedera  violarel,  qoii 
fii  quocunque  ut  vellent  inodo,  viri  aut  feinin»  Usci- 
vienles  a  jugo  coiijugii  separari  possent,  ut  aui  ai»* 

rnnniihiis  iiincrprpiiliir.  »iiL    fnrlivis    moechatloniDBS 


0i5  DE  DIVORTIO  LOTHARH  ET  TGTBCRGiC.  m 

(le  hujusinoili  loquens  Aposlolus  dicil:  Yolo  juniorei  A  posscm,  aliquciu   coepiscoporuiii  iioslroriiin,  qui  eo- 


tiduas  nuberey  filioi  procreare,  matrei  familia»  esse 
(•/  Tim.  ▼,  14).  Unde  cautissime  ac  prudenlissiine 
aoctoritatis  ecclesiasticse  discipHnalis  providit  dis- 
crelio,  ut  ab  officio  sacri  ministerii,  conscieniia  te- 
stimoDiom  perhibenle,  viri  ecclesiastici  se  removere 
etdignis  poenitenlia'  fructibus  possint  insistere»  quia 
inlioc  negotio  nuliius  voluplatis  alque  callidilatis 
potest  inierrenire  occasio,  sed  solius  humilitaiis  at- 
que  saluiis  devotio.  Vir  autera  et  moUer,  qtioniam 
aoctoritale  sacra  dicente,  jam  non  iunt  dtto^  ied  una 
caro,  secreta  confessioue,  vei  porrecto  libcllo,  se- 
parari  nou  possunt,  sicut  scriptum  est :  Quod  Deui 
mjunxit  homo  non  separet  {Matih,  x,  9),  nec  quo- 
cunque  alio  modo,  nisi  manifesta  fornicationiscansa, 


ram  iractatibus  inieresset,  dirigereni.  Uiide  inter 
alia  colioqueiilibus  nobis,  et  etiam  de  his,  qiix  vui- 
ganle  fama  per  laicorum,  non  solum  nobilium,  ve- 
nim  et  plebeiorum  ora  audieram  uxori  domni  regis 
Loiharii  reputari,  ut  si  forie  proinde  me  el  jussio 
principalis  et  vocalio  sacerdoialis  ad  conventuin  ire 
juberet  tuiius  et  rationabilius  esset,  ut  ad  gcneralem 
synodum  Tcntilatio  etdiffinitio  hnjusce  rci,  qus  no- 
viiaie  sua  audientium  aures,  aut  pene  tinnire,  aiit 
facit  penitus  continere,  ex  integro  diflerretur,  quia 
nec  ego  ire  infirmitate  corporis  pra^peditus,  nec  coe- 
piscopum  dioeceseos  nostne  sine  consensu  provin- 
cialis  conv6ntus  valerem  dirigere,  nec  causa,  quas 
sic  generaliter  ad  omnes  pertinet,  cum  pauco  episco- 


Etseparali  autita  maneant,  aut  mutuo  reconcilien- ^  porum  nuinero  diffiniri  deberel.  Instanle    aulein 


tur.  Neque  ita  possunt  disjungi,  ut  pars  unius  cor- 
poris  in  viro  vel  femina  serviat  continentioe,  ei  pars 
in  pollutione  remaneat.  Possunt  autem  ex  conimuni 
consensu  magis  conjuncti  ab  opere  uxoreo  feriari,  ut 
perpeiuo  aroore  continentiae  Deo  vacent. 

583  INTERROGATIO   III. 

De  co  autem  quod  scriptum  est  :  c  Sed  et  de  ve- 
nerabili  Rhemorum  archi^piscopo  nobis  est  dictiini, 
quoniam  tali  facto  consentiat,  et  per  episcopos,  Vfe- 
nilonem  scilicet  Roihomagensem  archiepiscopum  et 
Hiidegarliim  episcopum,  verbo  vices  suas  impleverit, 
et  perAdventium,  qui  cum  eo  Rhemis  pro  bac  causa 
locuius  fuerat,   lilteras  consensus  sui  ad  placitum 


domno  Adventio  tantum  ut  irem,  vel  coepiscopum 
nostrum  mea  vice  dirigeren^  et  illic  causa  nobis 
aperiretur,  pro  qua  584  ^^'  ^^^  exiguitatis  per- 
sona,  vel  iegati  provinciae  nostrae  praesentia  rogaba- 
tur,  vespertjna  hora  tcrminum  collationi  imposuit» 
et  nec  a  me  interrogatus  secretam  causam,  quam 
praemissus  libellus  significat,  nec  spontaneus  inihi 
aperiens,  quia  forte  iilam  esse  recognovi,  quam  ut 
praemisi  audieram,  et  de  qua  plurimos  episcopos, 
quando  judicium  purgationis  exinde  factum  est,  con- 
sultos  didiceram,  quamque,  ut  dicilur,  eliam  femin» 
in  texlrinis  suis  revolvuot.  Interlucano  appropin- 
quante  nociurno»  venerandus  Adventius  ad  suuin 
divertit  bospitium,  et  Hlncmarus   Laudunensis  epi- 


regis.  et  ad  conventum  episcopalem  direxerit,  et  per  C  ^^^^^  ^  j„  „^^j^,„  mansionem  recepii.  Ego  auiem 


eumdem  Adventium  litteras  suas  exinde  ad  aposto- 
iicam  sedem  transmiserit,  >  ralio  reddi  debet.  Si 
enimPastor  Ecclesiae  et  apostolorum  primus,  signa 
et  miracula  siiigulariter  faciens,  non  dedighatus  est 
in  causa  reprehensionis,  cur  ad  gentiles  intrassel,  et 
comedisset  eum  eis,  cur  eos  in  baptisma  recepisset, 
sieut  in  apostolorum  Actibus  legimus  ( Act.  xi,  i), 
raiioiiem  humiliter  reddere,  quanto  roagis  nos  pec- 
calores,  cum  de  re  aliqua  reprehendimur,  reprehen- 
sores  nostros  ratioue  humili  placare  debemus  ? 

RESPONSIO. 
Unde  ego  Rhemorum  Ecclesice  famolus  omnibus 
credere  veritati  volentibus  satisfacto,  quia  nec  con- 


ut  inflrmus  lecto  decumbens,  postquam  melius  lia- 
bere  coepi,  propter  quaedam  tunc  inihi  in  mentem 
venientia,  quoniam  religiosus  Adventius  mihi  non 
dixerat,  quare  vocarer  ad  synoduin,  et  ego  mullipli- 
ciler  de  quaeslione  impacta  feminae  cum  eo  locutiis 
fueram,  suspicans,  ut  praedixi,  quod  ha^c  ipsa  quae- 
slio  causa  vocationis  posset  exislere,  fore  melius 
cogitavi,  ut  litteras  ei  de  pridiana  collocutione  no- 
stra  dirigerem,  quarum  exemplar  qnisque  volet  hic 
potest  relegere. 

€  Hiiicmarus  noinine  non  merito  Rhemorum  epi- 
scopus,  ac  plebis  Dei  famulus,  dilecio  fratri,  et  ve- 
nerabili  cpiscopo  Adventio  plurimam  iii  Salvature 


«ensiis,  nec  dissensus  mei  vices  per  pnefatos,  vel  j|  salutem, 
alios  quoslibet  venerabiles  episcopos,  in  bac  causa 
Terbosive  scriplura  implevi,  quia  nec  ciiin  pracno- 
mina.is  epi^copis  post  proxiinas  Kalendns  Novem- 
Lris,  nsque  ad  teinpus  iliud  qiiando  h:ec  gesla  sunt, 
Aii  ioeutus,  nec  dilionis  iiieae  esi,  ui  eis  debeam  au- 
ctorilative  quiddain  iiijungere,  iiisi  sicut  et  illi  niihi 


c  Demlhiimprreineditataistoin  temporequa^stione, 
de  qua  jam  talia  ac  tanta  audi>^rain,  ut  de  ea  modo 
nihil  me  audiliirum  piilaveriin,  pluriina  heri,  quan- 
tuni  niea  permisitiiirinuiias,  mulua  scrmocinalione 
locuti.  landem  sicut  melius  et  ralionahilius  iiobis 
visuni  fuerat,  finem  eidem  causae,  ut  synodo  gene- 

vnli   cAPvrKtiit*       r\/\aiiimiie      ftAil    ttiPlll   inm    VARnAH.  !)&•' 


647 


qii^ntibus  liileiis  CAininendaUim,  niiUere  nequco, 
quia  inslanlia  misj^ionis  el  breviUs  lemporis,  noii 
pcrmiUil  ul  dominos  el  coepiscopos  nieos  in  lalibus 
consiilam,  sine  qnoinm  coiisuilu,  nl  melius  ipsl 
nosiis,  niliil,  nisi  qiianluin  ad  parocliiam  propriam 
pertitiel,  agerc  a  venerandis  reguils  mihi  permilli- 
lur,  contra  quas  non  sineuUionis  periialo  qiiiddam 
prsesuniitur,  timeo  iie  ddmiiiis  rex  pntel  ineam  d«bitani 
servitulem  se  ab  obsei]uio  suo  velle  suspeiiderc,  et 
venerandi  episcopi  suspicentur  ,  si  quid  secundutn 
sacras  regwlas  difi^nierint,  cupere  quod  mibi  non 
coiivenil  relraclnre.  CiHlevesira  dileciio,  qu;c  mtMUi 
devolioiiem  ore  ad  os  colloqiieiis  (lidicit,  sicut  de 
vestra  boiiilale  co:  lido,  sitie  srnipiilo  atiqiio  me 
faciat  excusaiuin,  quia  sicut  salubrius  sensi,  sa> 
pienlioi  vedlr»  exposiii,  ei  lanlillus  homuncio  in  re 
lain  maxima,  et  personis  etninenlissimis,  de  qna  a 
taniis  viris  talia  acia  sunt,  el  ex  5S5  H"'*  ^^••ii  ^^ 
tales  consulti  suiit,  sine  plurimorum  coll:ilione, 
consul.u,  sive  consensn,  et  aiiie(|iiain  de  hujnsinodi 
Scnpturarum  auctoritaies  et  ralruin  decreia  revol- 
vam,  ila  sent^ntiain  flniiivam  dcpromerc  vel  con- 
seiisuin  iion  audeo  adhibere,  iiti  quidqiiid  a  xoois 
definilum  tegulariter  fucril,  vel  iiieiius  ac  ralioiia- 
bilius  quam  mibi  visum  sil,  a  Deoplacito  conveiitii 
vestro  fnerit  lermioaium,  priusquam  id  aiidiani, 
laudare  vet  retraciare  non  dei  eo.  Quapropier  iu 
calcc  bujus  noslrae  exiguilalis  schedulse  non  mea 
sed  magni  Leonis  verba  ad  Rusticum  Narbonensem 
episcopum  ponere  dignnm  duco  :  i  Ut  in  his,  in- 


niNCMAm  RIIEMENSiS  ARCHIEPISCOFI  ^ 

A.  leni  auctoritatem  in  soi  examlnatione  sincero  et 
cauio  gressu  incedere,  ct  quemqae  Ghristiamun  a 
reclo  ilinere  non  deviare.  Oporlebit  vos  gi(|ui(Jem 
aposiolico  talia  intimare  qnae  ex  conle  et  ore  Yera- 
citcr  prolata,  sicut  scio  quoniani  facieiis,  diTinis 
ocnlis  debeant  apparere,  et  ut  ncmo  aliler  p(»stei 
valeat  iiivci  ire,  de.nQllonim  cdnsieDsii,  siveepisco- 
poviim,  vel  quoromiibet  laicorum,  pro  cujttS(ainqus 
obtentus  intenltone  apostolicae  sedi  suggrrere,  nisi 
de  quorum  scitis  iractatu  cauhain  constare;  iUnihi- 
foiniuusqua?  injuiicta  siinlexsequi..utqiianiamfien 
poteril,  <^i:iorem  vestrum  non  possiiis  ofleDdere,  et 
pia^cipt  e  qitod  egerilis  sacns  rrgi^lis  non  debeatob- 
viare,  v('l,  qiiod  absit.  divin^p  aeqnilati  aUinejasli- 
.  ll:e  conlraire.  Il;ec,  licet  ex  sup^rfiifo;  sapicDlisTe- 
^  str^e  scribo,  qiiia  cbtiriim  vos  halieo,  et  mifei  difBati 
esiis  proniitiere,  qiiod  fidei  vestneme  cumseciri- 
iati'  posseni  cotumiUe>e,  et  a  me  voii*ifttis  eiigereiil 
dovoiioneiu  nrenm  vobis  studcrm  rependere.  i 
'  Aiia^  antem  lilteras  nec  sedi  aposioiicse,  neccw- 
quam  episcoporum,  bactenus  pro  bac  cansa  uaiis- 
niisi. 


586  INTERROGATIO  IV. 

Secniido  capilulo  nobis  remandarl  deposciinos,  si 
de  coiiiniisso  post  iniliim  conjugiunr  repuialur,  qoa- 
liler  deheal  iniri  conjugiuifi,  qualisquelexfaabeslur 
conjngii,  ei  quarner  vel  pro  quibus  rebus  valcaise- 
(jarari,eL  si  posl  disjunctionein,  utrum  vir ant fe- 
inina  ad  aliain  debeat  copulam  aspirare,  velsipari 


•  quit  (epist,  95),  qiijB  vet  dubia  fuerinl,  vel  obscura,  ^  J"<^'cio  quiscunqueeorum  in  coiijugio  pecawde- 
€  id  noverimus   sequendum ,  quod  nec  pra»ceptis     ^^^  judicari 


c  evangeiicis  contrarium,  nec  decrelis  sanctorum 
c  Putruin  inveniatur  adversum.  »  Pelo  dcnique  ve- 
stram  amabilem  charitalem  ,  ut  pro  excusalione 
mea  in  veslro  sancto  concilio  verbis  veslnc  pru- 
denti»  jungatisbujus  diplomatis  lectionem.  » 

Processu  denique  temporis  isdcmdomnnsAdven- 
tius  ad  me  missum  suum  direxerat,  per  quem  ei  bas 
iterum  litteras  desliuavi. 

c  Hiiicmarus  Rbemorum  episcopiis,  dilectofralri 
et  venerabili  episcopo  Adveniio  pluriinam  in  Salva- 
tore  saluiem. » 

Et  post  quuidam  prxposita  ex  ncgotio,  pro  quo 
missumsuum  direxeral  :  c  C;£leruui  licei  niibiiiihil 
inde  significassetis,  conjicio  legationem  vestram,  in 
qua  vobis,  sicut  Deo  gratias  prudentia  vestra  vos 
docel,  satis  caule  et  providc  est  necesse  incedere, 
quia  talis  est  causa,  et  in  tam  emiiienlissimis  per- 
sonis,  ei  in  bujusmodi  ordiue,  qu;c  ab  omiiibus  erit 
ut  necessecognosci,  ita  etiam  ponderari  :  quoniam, 
ut  Coelestinus  scribil,  universalis  Ecclcsia  quacun- 
que  novitate  pulsatur.  Est  eniin  inler  Regem  regum, 
et  regem  terrenuin,  in  lege  priina  prirno  |bointni  in 
paradiso  data,  et  a  Deo  et  bomine  in  Evangelio  ro- 


RESPONSIO. 

Quia  vero  in  praemissi  itbelli,  utoslendimos,oc- 
tavo  capitulo  scriptuiii  habetur»  ut  argumenlaluC' 
teiuis  latenlis  causae  percipientes  errorem  expella 
m|is,  et  verum  statuamus :  ei  argunientiiro  esse 
legiiiius,  quod  iicet  nondum  sit,  fieri  umeo  poiest, 
et  de  coiijugio  agitur,  ante  qiiod  saepe  ab  hoiDaci 
fragilitate  delinquitur,  saepe  in  ipso  ineundo  conJK- 
gio,  sxpe  autem  post  initum  conjugium,  gravi<m 
noxa  peccatiir;  ab  ipsa  radice  iiicipientes,  ponaniiis 
qualiter  debeat  iniri  conjugium,  deinde  legem  con- 
jtigii  oslendamiTS,  post  auteni  si  in  conjiigio  peccator, 
])  judiciuni  et  judicii  ordiiiem  demonstremus ;  otqiKh 
niam  peccalum  maluin  est,et  malum  natura  nonest, 
ac  per  boc  anbstantiale  non  est,  sed  in  honi  sob- 
stanlia  coalescit,  et  ut  accidens  infirmitas  me<licioi 
depellitiir,  cum  regula,  videlicet  incdumitas  Dato- 
ralis,  et  n;edicina  infirmitatis  posita  fuerit,  depff- 
hcndctur  certius  fortiludo  atque  accidens  Icsio< 
argumenlo  quasi  bactcniis  latentis  causxpercepio^ 
errorem  expellere,  el  verum  facilias  siatuere  pf 
valebiinus. 

Qualiter  conjngium  iniri  debeat,  ctvetos  elBon 


649  0£  DIYOKTIO  LOTUARU  ET  TETBERGJS.  650 

qum  Jioptiili  eetobrtcioae  ooiiveBifeiit ,  sical  in  A  eente  saadpimus,  et  sancto  Leone  p^ia  in  decretis 


nupUis  celebntis  idem  ostendit  y  qiias  sua  pnesen- 
lia  sanciifieaie,  et  mineiiloibidem  patraloiUuetrare 
dignatos  est,  sed  et  eancius  Evaristus  papa  Roraa- 
nos  qaarUis  a  oeato  Petro  in  decretaiibus  ad  locum 
iu  scribit  {f^$t.  1  tu  jmndj^B) :  i  Similiter  custo- 
ditom  et  traditum  babemas,  ut  uxor  iegitime  \iro 
jungalor.  Aiiter  enim  legitimum,  ut  a  Patribus  ac- 
cepiinos,  et  a  sanctis  aposloiis  eorumque  successo- 
ribus  traditam  invenimus,  noii  fit  coBJuf  ium,  nisi 
ab  his  qui  snper  ipsam  feminam  domioationem  vi- 
denior  habere,  ei  a  quibus  custoditur,  uxor  petatur, 
ei  a  parentibus  aut  propinquioribus  sponsetur,  et 
legibus  dotetory  et  suo  tempore  sacerdotaliler,  ut 
mos  est,  dun  precibos  et  oblatioiiibus  a  sacerdote 


ad  Rnstlcom  Narbonensem  episcopum,  qualiler 
iniri  debeant,  monstrante  cognoscimus.  Ail  enim 
ca|Hte  deeuBio  octavo  {ejnti,  95) :  c  Non  omnis,  in* 
quittw,  mntier  viro  coujuncta,  uxor  est  viri,  quia 
nec  omnis  filius  baeres  esl  patris.  Noptiarum  auiem 
fflsdera  inter  ingenuos  sunt  legiiioia,  et  inter  aequa* 
les,  et  muiU)  prius  boc  ipsum  Domino  constituenle, 
quam  initium  Romani  juris  existeret.  Itaque  aliud 
est  oxor,  aiiud  concubina  :  sicul  aiiud  ancilla, 
aliud  llbera.  Propter  quod  etiam  Apostolos  ad  ma* 
nifeslandum  harum  personaruin  discretionem  (Gul^ 
IV,  50),  lestimoiiium  ponil  ex  Genesi,  ubi  diciiur 
Abralue  :  Ejiee  anciUam  et  lUium  eju$  ;  non  enim 
hmreserit  fiUus  anciU<B  cumfiUo  meo  haae  (Gen,  xxi. 


beuedicatur,  et  a  paranympbis,  ui  consuetudo  docet,  B  10).  Unde  cum  societas  nuptiarura  ita  ab  inilio  cou- 


cusiodiu  el  consodata,  a  proximis  tempore  con- 
gruo  petita  ,  iegibus  doletur,  et  soiemuiter  accipia- 
(ur,  et  iHdua  veilriduoorationibus  vacent,  el  ca- 
stiiatem  custodiant,  nt  lionae  soboles  generentur, 
et  Domino  in  actibos  suis  piaoeant.  Taliter 
euim  et  Domino  placebunt,  et  filios  non  spurios, 
S87  ^  legitimos  atque  baereditabiles  generalmnt. 
Quapropter,  filii  cbarissimi  et  merito  illustres,  fide 
caiholica  suffragantc,  ila  peraaa  i^tima  scitote 
esse  coDJugia.  Aliter  vero  prsesumpla,  non  conjugia, 
sed  aot  adulieria,  aut  contubernia,  aut  stupra,  vei 
fornicationes,  potius  quam  legitima  conjugia  esse 
Bon  dubiute,  nisi  volonlas  propria  soffragaverit,  et 
vota  succiirremt  legitima.  Nam  fruetus  divinus  est 


slituta  sit,  ut  praeler  sexuum  conjunctionem  baberei 
io  se  Gbristi  et  Eccleske  sacramentum,  dubium  non 
est  eam  mulierem  non  pertinere  ad  matrimonium» 
in  qua  docetur  nuptiale  iion  fuisse  mysterium.  Igi* 
lur  si  quis  filiam  saam  viro  habenii  concubinaro  iu 
matrimonio  dederit,  non  ita  accipiendum  ej>t,  quasi 
eajn  conjugato  dederit,  nisi  forte  ilia  mulier  Sgg 
et  iogenua  lacta,  eldolata-legitime,  et  pubiicis  nu- 
ptiis  booestata  videatur.  Patemo  arbitrio  viris  jun^ 
ctae  carenl  culpa,  si  muUeres  quae  a  viris  haL>eban-« 
lur  in  matrimonio  non  fueruut,  qnia  aliud  est  iiupta» 
aliud  coucubioa  et  anciliam  a  thoro  abjicere,  e» 
uxorem  certae  ingenuitatis  accipere,  non  dupUcatio 
coiyugii,  sed  profectus  esl  bonestatis.  »  £t  saoctus 


praecepta  divina   custodire.  £a  quoque  deserere,  ^  Ambrosius  in  libro  de  Lapsu  virgtnis  (cap,  5)  dicit : 


pnesumptionem  fleri  nuUi  dnbium  est.  >  Gur  ergo 

iodignum  est  unitalem  Ecclesi»  cusfcodiri?  Idmnque 

oomes  pariler  el  sentiamus  et  pronuntiemus.  Si 

enim  aUter  praesumpta  fuerint,   perdunt  profeclo 

ipsi  Iransgressores  seipsos,  qui  semetipsos  ded- 

piunt.  Sed  ei  de  c^usmodi  genere  eoujugii  aogelus 

ad  Joseph  ail  {MaUh.  iii,  20) :  Joseph,  fili  David, 

Doii   timere  accipere  Mariam  conjugem  luam,  id 

esi,  desponsatam.  £t  bealus  Siricius  papa  in  decre- 

tis  ad  HimeriumTarraconensemepiscopam  («ptst.  1), 

capiialo  quarlo  ila  dicit :  c  Quod  non  Uceat  aiterius 

sponsaiCi  iu  matrimonii  jura  soniri.  De  conjogaU 

autem  violaUone  requisistis  si   desponsaiam   alii 

puellam  alier  in  matrimonium  possii  accipere.  Uoc 

ne  fial  modis  onmibus  iubibemus,  quia  ilia  i>eoe- 

dicUo»  qanm  nupturae  sacerdes  impouit,  apud  fide- 

ies  cujusdam  sacrUegU  iusiar  est,  si  uUa  trans- 

gressione  violelur.  >  Ex  conciiio  Ancyrano  capite 

decimo :   De  de$pon$ali$  pueUie^  et  ab  aUi$  corru* 

pCi$  :  Deeponsaus  pueUas,  et  post  ab  aliis  raptas, 

piacuii  emi,  et  eis  reddi,  quibus  anle  fueraut  de- 

spoosatae,  etiamsi  eis  a  raptoribus  vis  iiiata  consU- 


c  Quia  inter  decem  tesles  confecUs  sponsalUs,  el 
nuptiis  consummatis,  quaevis  viro  femina  comuncta 
mortaU,  non  sine  magno  pericuio  perpetrat  adulte* 
rium.  »  Sed  et  quia  extra  ordinarios,  ordo  non 
praetermittit  £cclesiae,  quin  aut  resipiscentes  reci- 
piat,  aut  contemneotes  abjiciat,  de  multinubis  iu 
coiiciiio  Neocaesariensi  capite  terUo  i(a  scriptum 
est :  «  De  bis  qui  in  plurimas  uuptias  inciderunt, 
et  tempus  quidem  praefinitum  manifestum  est,  sed 
conversaUo  eorum  et  fides  tempus  abbreviat.  >  6ve- 
nit  eUam  per  bellicam  cladem.  et  gravissimos  ho- 
stUitaUs  incursus,  ul  uxor  viri  capiti  alteri  conjqn- 
gaiur.  Rapiuntur  quoque  coutra  fas  et  jura  viduae 
vel  virgines,  ac  sancUmoTiiales,  uude  medicinse  sa- 
^  cris  designantur  canouibus,  quae  bic  ponere  non 
necessarium  ducimus.  £cce  quibus  modiis  sociantur 
conjugia,  vel  contuberuia  usurpantur. 

INTERROGATIO  V. 

QuaUter,  vel  pro  quibus  rebus,  secundum  aucto- 
rUatem  inita  coQJugia  separari  valeant,  et  sine  qui- 
bus  separari  non  debeant,  et  si  post  di^unctionem, 

«iw»  anl   faminA  iiIamiiIA  vivatiC    Jkil     ftliflin     AaUa^xt    «*A. 


651  HlNGMARl  AHEMENSIS  ARGHIEPISGOPI  m 

jugali  dicU,  aitiore  fii  &alatt8  aeternae,  ubi  tauto  A propinquis  eorumniiiil  ulestatui  poleslyHisiiQcen- 


jneiias  quanto  spiriudtus  8er?atum  quam  diasocia* 
tum  conjugium  dicttur.  £t-S.  Augustinua  in  libro 
quinlo  contra  iulianum  dicit :  i  Dixjt ,  inquiens, 
Lucat  evangeiisla  de  Domtno  (Luc.  iit ,  ^),  quod 
putabatur  fllius  ioaeph,  quia  ita  putabatur,  ut  per 
^us  concubitum  genitua  crederetur.  Hanc  falsam 
▼oluit  rimiOYere  opinionem,  non  Mariam  iiliua  virl 
negare  oonjugem  contra  aiigelum  testeiti ;  quanquam 
•t  ttt  ipse  eiiara  ei  desponsionis  flde  eam  noraen 
conjugis  accepisse  fatearis,  qose  fides  utique  invio- 
lata  permansit.  Neque  enim,  cum  eam  vidiaset  jam 
vlrginimi  sacram,  divina  fecunditate  dooataro»  ipse 
aliam  quttsivit  uxorem,  cum  ulique  nec  istani  quaO' 
siiaset,  si  neceesariam  conjugem  non  iiaberet,  sed 


torea  iUiciti  consorlii  foiste  delegaatar.  i  £t  S. 
Ambrosius  in  lib.  De  Abraliam :  c  ?os  loeBm,  viri, 
mazime  qui  ad  gratiam  Domini  tenditis,  noo  eom- 
misceri  adullerino  corpori :  qui  enim  se  jaB|i(  iiie> 
retrici  unum  corpua  est :  nec  dare  haiic  occasiwNiii 
divortii  mulieribus.  Nemo  stbi  blandiator  de  legibtts 
liorainum,  omne  stuprum  aduiterium  eil,  aec  Tjro 
iicet,  quod  mulieri  non  licet.  Eadem  a  firo,  qusa^ 
uxore  debolur  castimonia.  Qoidquid  in  ea,  qux  oon 
sit  iegitima  uxor,  coinmissum  fiierii,  aduUerii  daatut» 
tur  crimine.  Ergo  adverlitis,  quid  debeatis  cavare,  oe 
quis  sacraraentis  se  iadigoum  praebeal.  i  Cip.  % 
concilio  Agatbensis,  de  bis  qoi  atne  causa  axons 
suas  reltnquunt,  ita  scriptum  est :  c  Hi  vero  m^ 


viocuiam  fidei  conjugalis  non  ideo  judicavit  esse  B  lares,  qui  coiyugale  consortium  nuila  euipa  grsviore 


aoivendum,  quia  spes  commiscendaB  carnis  obiata 

•Sl.  I 

Secuodo  aoque  secundum  evangelicam  veritatem, 
causa  fomicattonis.  Unde  istiusmodi  medicina  in 
canonibus  (can,  i^)  Ancyrani  conciiii  588  ^^^ 
betur  :  «  Si  cujus,  inquiens,  uxor  adulterata  fnerit, 
vei  sl  ipse  adulterium  commiserit,  septem  annorum 
poniitentia  oportet  euni  perfectionem  coosequi,  se* 
cundum  pristinos  gradus.  i  Et  de  eorum  separatione 
in  ooncilio  AfVicano  capitesexagesimo  nono  ita  scri- 
ptum  babetur  :  c  Placuit  ut  secundum  evangeticam 
et  apostolicam  disclpliuain,nequedimissus  ab  uxore, 
neque  dimissa  a  ntarito,  aiteri  conjungantur,  sed  ita 
maneant,  aul  sibimet  reconciltentur  *  quod  si  con- 


dimittunt,  vei  etiam  dimiseraoty  el  nulias  caoiai 
discidii  probabiiiter  proponenles*  propterea  sua  mh 
trimonia  dimitfdnt,  ut  aut  aliena,  aut  iilidu  pneai 
mant :  si  antequam  ad  episoopum  provinGialemdi- 
scidii  S80*589  causam  dixerint,  et  prios  oxores, 
quam  judicio  damnenlur,  abjeceriol,  a  oomiDQDiotte 
£cdesic,ac  sanctipopulicoBtu,proeoquodfidenteeo* 
jogii  maculant,  exciudantur.  >  El  iiein  In  coocilie 
Eliberitano  :  c  Feminae,  quae  nolla  praecedente  caos} 
reiiquerint  viroa  soos,  et  allis  oopoiaverint,  nec  ia 
iinem  accipiant  communionem.  i  Saatetaiiasiacesia 
coi^unctiooes,  oarumque  separatioties^  atquejoiii- 
cia,  de  quiiras  hic  loqui  featinaolea  ad  aiia  sttper«e- 
dimus.  De  quibus  cuncti  legentes  agnoscant  qui»  Roo 


tempserint,  ad  poeniteniiam  redigantur.  >  Deindc     Weo  sancti  et  apostoiici  viri,  suoceaaoces  fiddicct 


auctOritas  sequitur  :  c  Dt  quocuni)ue  modo  iegitime 
inita  conjugia  separenlur,  noit  sine  sacerdotalt  con- 
scientia,  et  absque  legali  judicio  debeant  separarl.  > 
Item  in  concilio  Elil)eratino  (can,  9)  :  i  Femina  fi- 
d^lts,  quse  adulterum  maritutn  reliquertl  lidelero,  et 
adulterum  ducit,  prohibeatur  ne  ducat  :  si  duxerit, 
non  prius  accipiat  communioneni,  nisi  is  quem  reli- 
qnit,  prius  de  sseculo  exierit :  nisi  si  forte  necessitas 
infirmitatis  dare  compulerit.  i  Sirailis  sentenlia,  et 
de  viro  tenenda  est,  quia  ut  Innoceniius  ad  Exupe- 
rium  Tdosanum  episcopum,  et  Augustinus  in  libro 
de  decem  ChordiSy  et  Hieronymus  in  epislola  ad 
Oceanum  de  itiorle  Pabiolae  scribunt :  c  Sub  una  ju- 


apostoiorum,  ex  eonim  iradiiione  legeo  sumeniDt, 
qoas  hic  posuimns,  u(  nemo  fideliain  jtixU  divinaa 
aucioriutem  ioiium  diaaoivai  eoi^agiiioi  siae  epi- 
acopi  sui  scieoiia,  ut  ieges  sascali  GhrisUaoai  con- 
lemnamus,  ac  conculearo  veiimos,  qaas  etiam  tae^ 
deslasticia  necessiuiibus  promuigari  saepe  soleat  ak 
imperatoribtts  et  regibus  Ecciesia  poslolare,  qta* 
ramque  senteuliis  in  suis  judiciis  &imoi  cam  len* ' 
tentiis  canonum  episcopalis  auctoritas  A«|ueirtiif 
uutur,  et  in  lantum  acceptel,  ut  Damftsas^  I^co, 
atque  saiictos  Gregorius,  iegum  senteiitias  feceflsi 
esse  canonicas,  aicat  in  eorum  invenitur  epistelis» 
et  commonitoria  ad  Joannem  Defemsorem  eunleiu  ie 


dicii  divinl  lege  lenenlur  si  quacunque  de  causa  dis-  D  Hispanias  beatus  Gregorius  («*•  Xii,  epi$t.  61)  desa- 
socienlur.  i  Unde  Innocenlius  ad  Exuperium  Tolo-  c"«  ordinlbus  per  totum  ex  iegalibus  confeccrit  ia* 
sanum  episcopum  capitulo  septimo  :  c  De  his  eiiam  Btitutis.  Unde  et  cum  aiiis,  per  cttrricuia  teatporao 
requisivit  dilectio  lua,  qui  interveniente  repudio  alii  varia,  regibus  atque  imperaiorifoUs  jura  iegaliad^ 
se  inatrimonio  copularunt,  quos  in  utraque  parte  cernentibus,  nostri  etiam  aevi  Augustus  pi^e  loein)' 
adulteros  esse  nianifestum  est.  Oid  vero  vel  uxore     riats  Ludovicus,  in  synodo  ac  piacilo  frenerali  apo' 


65X 


DE  IMVORTIO  LOTHARU  ET  TETBERGJ;. 


054 


uimax  fberit,  coroprebendalur  a  comite,  et  ferro  A  ▼ictio  in  eccleslasticis  gradibas,  quse  hic  poncnda 


vinciaiuf ,  et  In  custodiam  mittatur,  donec  res  ad 
Dusiram  notiliam  deducatur.  >  Chnslus  quoque  Dei 
virtus,  et  Dei  sapienlia  per  se  ipsam  dicat :  Ego  Sa* 
fnemia  kai^o  in  eonsitio,  et  eruditii  inier^ttm  cogita-' 
tiomlhu ;  per  mi  rege$  regnant^  et  eonditoree  legum 
ju9ia  decernunt;  per  me  prindpee  imperant,  et  poten* 
ta  deeemunt  juetitiom  (Prov.  Tin,  12).  Sed  idao  haa 
leges  et  illi  Gbristi  vicarii,  apostolonimque  aucces- 
soresconstituerunt,  etnos  qualescunque  ad  vices  il- 
Jorurn  Oei  praesidenles  Ecclesiae,  hic  illas  posuimus, 
ut  sicut  iliam  benedictionem,  quaro  Dominus  primo 
dedlt  Jn  parudiso  Adam  et  uioriejus,  dicens :  Crescite 
tt  multipticamini  {Gen.  1,28).  Quae  seniel  data  usque 
iMNiie  ei  usqne  in  flnem,  non  solum  fidelibus,  ▼eruro 


non  docitur :  et  habet  roodam  ac  ordinem  suum 
publlca  confoisto  vd  contictio  saeulariuro  bominuro, 
qao  publiqe  debeant  judicari.  Non  quo  crimina 
graTia  non  solvantttr  etiam  secreta  confessione  ac 
pcenilantia«  ne  iofirroi  in  Ecclesia  icandaliaentuc« 
videotes  eorum  poenas,  quorum  penitus  igoorant 
causas  :  sed  qaod  plurimorum  constat  pei'petralam 
notitia,  flat  sanatum  scientia ,  et  qui  in  Ecclesia» 
peccavit  sinceritatem,  illi  debitam  exhibere  studeat 
satisfaciionem,  etqui  plures,  quantum  ex  se  fuit, 
suo  destruiit  exempk),  plures  sanet  suib  humilitatis 
antidoto,  sicut  de  se  Paubis  dicit  :  Qnt  priue  fu$ 
blagphemuif  et  pereecutor^  et  contum^lioiut  (1  Tim* 
ii  ii).  Et,   videkant^  inquiens,  quoniam  qui  priue 


et  iiifldelibos  non  negatur,  sacerdotomore  ad  sancti-  B  expugnabat  hane  fidem,  isdem  nunc.  illam  pratdicaf^ 


ficationem,  quam  Gbrislus  nuptiis,  tibi  de  aqua  vinum 
fecit,  siia  praBseniia  contulit,  fldelibus  et  devotis  vlri* 
tiiniargit|ir«  ita  sineiilorom  scientiaper  Deuni,  quia 
per  mjnisterlum  593  illorum  conjuncli,  legibus  sae* 
coli,  qu»  Dei  justitia  sanctificantur  qua  justus  qilis- 
(pMeflicitttr,  non  aeparentor,  et  si  propler  Deum  sepa- 
rantvr  spiritaliter  a  carnali  commixtioue,  ut  adhae- 
reates  Domino  unus  efficiantur  spiritas»  velot  Paulos 
de  ffloltis  in  ficelesia  constitutis^  inter  qaos  quidam 
pQblicani  et  meretrices,  homicidaB  fuerunt,  et  adul- 
t^ii  loqaltar,  Despondi  vos  uni  viro,  virginem  eastam 
txhibere  Ckriato  (II  Cor.  11 ,  S) ,  cUm  sacerdotaiis 
conscientiae  benedictione  plenius  Doroiao  conjongan- 
lor.  fti  aotm  et  legecivilljustaet  sancta  acDomi- 


et  in  me  glorificabant  Deum  (Gai.  1,  13).  Est  etiam, 
ui  qui  in  pluribus  Deum  ofiendit ,  pluribus  pro  eo 
Dominum  deprecantibos  citius  remedium  584  ^^ ' 
sequatury  sicut  sanctus  Gregorius  ad  Felicem  Sici- 
liensem  episcopom  scribit(/i^.iui,  epist»  52):  c  Sonc 
enim^  inquieos,  mali  segregandi  a  bonis,  et  iniqui  a 
jostis,  ot  saitem  robore  soo  conscientias  suas  reco- 
gnoscant»  el  convenantur  a  pravitatibus  suis,  et  si 
inoorrigibilet  apparuerint ,  segregentur  a  fidelibus 
usque  ad  satisfactionero,  juxta  Salvatoris  Domini 
sententiam,  qua  inter  csetera  de  peccante  fratre  prae- 
dpiendo  ait  :  St  peceaverit  in  te  frater  tuus  (Mattk. 
xvni,  iK) ,  osqoe  ad  id  qood  dicitor ,  sit  tibi  sicut 
ethnieus   et   publicanus.  His  ergo  et  aiiis  moltis 


nieo  praeoeptp  eoncordante,  propter  fomicationis  ^  ganctorum  Patrum  auctoritatibas,  segregandi  sont 

mali  a  bonis ,  ne  pereant  jostl  pro  injuslis,  sicot 
scriptum  est:  Peritjustusprohnpio  (Eccle.  vtiy  i6). 
Debet  enim  semper  discretio  fieri  inter  bonos  ei 
malos ,  sicut  est  inter  haedos  et  eves.  Manifeata 
quoqoe  peccata  non  sunt  occulta  correpiione  pur- 
ganda,  aed  palam  sont  arguemli  qui  palam  nocent,  ot 
dom  aperta  objurgatione  sanantor,  bi  qoi  eos  imi- 
tando  deliquerant  corrigantur.  Dura  enim  unus 
corripitur,  plurimi  emeadantor,  el  meiius  est  ut  pco 
roultorum  salvatione  unus  condemnetur»  quam  per 
unius  liceniiam  'muiii  periciitenlur.  Nec  mirum  si 
inter  homines  hosc  ratio  custoditury  coro  et  inter 
jumenta  fleri  persaepe  eognovimus,  ut  ea  quae  sca- 


peccaiom,  i^od  hamanas  fragiiitati  solet  subripere, 
coojuges  fuerint  aeparati ,  episcopalis  cureb  quaesie- 
rint  medicinaie  consilium,  ut  «ciat  episcopus  qoomo- 
4o  juxia  qiiaiiiaiem  et  quantitatem  vulneris,  modum 
ac  virtutero,  adhlbere  debeat  curationis  medicamen- 
(um.  Sic  Bamqoe  Dominus  semel  in  ccena,  pridie 
quam  pro  reparatione  et  salule  omniuhi  qui  in 
Adain  perierant  paieretur,  de  pane  farina  et  aqua 
confecto,  et  calice  sacro^ancii  altaris,  qui  aqna 
imscelor,  eucbaristiam  sui^  manibuft  benedixit,  et 
ore  comniendavit,  qoatn  qootidie  in  omni  cathoiica 
Eodesia  fotige  lateqoe  per  ofbem  dlffbsa,  indeficien* 
tibus  eisdein  aois  verbis,  per  manus  et  ora  ftacer- 


dotum ,    in   redemplionem  et  reparationem  atqne  ^  biem  vcl  impetiginem  habere  videnior,  separenlur  a 


salutem  credentium  consecrat;  a  ccyus  communione 
viviflca  peccantes  publice  gravibus  criminibus,  qiiae 
i^^ges  condeninant  publice,  medicinali  ferramenlo 
^tcerdoies  abscidnnt ,  et  post  satisfacttonefB  ,  ut 
coiigniere  Tiderint,  salutari  refectione  redlntegrare 
proctirflnt.  Quoniam  Eoclesice  medici  spiritales , 
videlicet  Datfnini  sacerdotes,  de  seci-ete  sibi  confessis 
peGcatomiA  inflfmitatibiis  inedicinalia  atque  salubria 
possont  dare  consilia  :  judleio  aulem  ecclesiastico, 


sanis,  ne  illonim  morbo  caelera  damnentor  vel  pe- 
reant.  Satios  est  enim  ut  maii  maaifeste  eorrigantory 
quam  pro  iilis  boni  pereani*  > 

Hsec  ideo  dicta  sint,  cur  leges  posuimus,  ut  conju- 
gati  sive  amore  Dei ,  sive  admissione  peccaii ,  cum 
sacerdotaii  conscientia  separentur,  unde  benedicUo- 
nem  incundi  acceperuni  conjugium.  Sed  quia  de 
separaiione  viri  et  uxoris  nuiic  agiiur»  quae  iion  fit 
amore  perpetuuc  coutiiientise ,  nec  adhuc  apepto  U| 


655    .  HINGMARl  RU£M£N81S  ARCHIEPISGOPI  «6 

sunm  inveDerit  vel  saeerdotalis  pietas»  vel  auctori*  A  5>  i^a  «<'  causa  hominU  cum  uxoft^  non  expedii  m< 


latis  ecciesiasticae  medicinalis  severius »  sine  diffi- 
cultate  cum  Ecclesiae  filiis ,  et  justiliae  judicibus , 
iion  soium  se  offerat,  verum  et  ingerat.  Et  quoniam 
seriptum  est,  Ne  tran»grediari$  termino$  ^kos  poiue" 
runl  palret  iui  {Prov.  xxn ,  ^) ,  quorum  imitanda 
ex«mipla  nobis  sunt  vera  doctrina,  ad  memoriam 
revocare  necessarium  duximus,  quoniam  quidam 
nostrum,  tempore  sanctae  memori»  domni  Ludovici 
pii  Augusti ,  in  Atiiniaco  paiatio  lunc  fuerunt , 
quando  in  universaii  synodo  totius  imperii,  eliam 
cum  sedis  Romanae  legatis ,  et  in  generali  piacito, 
femina  quaedam  non  ignobiiis  genere,  nomine  Nor- 
tliildisY  de  quibusdam  inhoneslis  inter  se  et  virum 
suum  vocabulo  Agembertum,  ad  imperatorem  publice 


bere  (Mauh.  xix,  10).  Grave  pondus  uxorum  est,  si, 
excepta  fornicationis  causa,  eas  dimiltere  non  licet. 
Quid  enim  si  temulenta  fuerit,  si  iracuiida,  si  maiis 
moribus,  si  luxuriosa,  si  gulosa,  si  vaga,  si  jurga- 
trix,  et  maledica,  lenenda  erit  istiusmodi?  Yolamos, 
Doiumus,  teoenda  erit.  Gum  enim  essemus  liberi, 
voimitarie  nos  siibjecimus  servituti.  >  Et  item  in  epi- 
stola  {epitiola  U7)  ad  Ainandum  presbyterum:  cOm- 
nes  igitur  causaliones  Apostolus  ampotans ,  aper- 
tissime  definivit ,  vivente  viro  adulteram  esse  mu- 
lierem,  qua&  alteri  nupserit  (/  €or.  vii).  Nolo  mliii 
proferas  raptoris  violeniiam ,  matris  persuasio- 
nem,  patris  auctoritaiem,  propinquoram  catervas, 
servorum  insidias  atque  contemptum,  damna  rei  &- 


proclamavit :  quam  imperator  ad  synodum  desiina-  ^  miliaris.  Quandiu  vivit  vir,  licet  adulter  sit,  licet  so- 

domita,  lioet  flagitiis  omuibus  coopertus,  et  ab  uxore 

propter  haec  sceiera  derelictus,  maritus  ejus  repoia- 

tur,  cui  aiterum  virum  accipere  oon  licet.   Nec  hoc 

596  Aposlolus  propria  auctoritate  decemity  sed 

Ghristo  in  se  loquente,  qui  ait  in  Evangelio :  Q» 

diminit  uxorem  iNatn,  excepta  cauea  [ornUatiem, 

facit  eam  nutchari ;  et  qui  dimiuam  accepent^  aduiter 

e$t  {Matth.  xix,  9).  »  Hnic  evangelicae  veritati  et 

aposlolicae  doctrinae  hoc  modo  concordani  Innocen- 

tius,  Leo  et  Gregorius  apostolici,  Africanum  quo- 

que  concilium,  Ambrosius,  Joannes  Gonstantinopo- 

iitanus ,  Origenes  in  emendatis  a  beato  Hieronymo 

libris,  Beda  presbyter  venerabilis,  cunctique  docto* 

,  res  catholici.  Unde  si  Dominicum  et  tam  evidens 

'  praeceptum  non  esset,  ut  etiam  Pauius  interrogatBS 

de  virginibus  dans  consilium,  de  hoc  quiddam  ini- 

mutare  nequaquam  praesumpseril,  diceos  :  De  uxore, 

inquit,  prmcipio  non  ego,  $id  Dominus,   weorem  e 

viro  non  diecederet  quod  $i  di$ce$$erit  manere  »im- 

ptam^  aut  viro  $uo  reconciliari  (/  Cor.  vii,  iO),  aoi 

talis  esset  locus  Scripturae,  ut  auctores  inde  diver» 

licet  fidei  iion  adversa  sentirent,  sicut  in  caDonitms 

habemus,  plurimorum  et  majoris  auctoritatis  seqoe- 

remur  sententiam.  Nunc  autem  aliter  senture  vel 

consentire  non  possumus,  nec  debemus»  uisi  acut 

in  iitteris  divinitus  inspiratis  relegimus.    Sanctus  si 

quidem  Paulus  fornicatores  et  adulteros  idolis  se^ 

vientibus  junxit,  dicens,  ^tita  r^^iim  Dei  non  posi»- 


vit,  utinde  episcopalis  auctoriiasquid  agendum  esset 
decerneret.  Sed  episcoporum  generaiiias  ad  laico- 
rum  ac  conjugatorum  eam  remisit  judicium,  ut  ipsi 
595  ^^^^^  i^^^oa  et  suum  conjugem  judicdrent,  qui 
de  talibus  negotiis  erant  cogniti,  et  legibus  saeculi 
sufficientissimc  praediii,  eorumque  legaiibus  judiciis 
eadem  femina  se  subjiceret,  et  quod  de  quaestione 
sua  decrevissent,  sine  repetitione  teneret :  si  vero 
criinen  aliquod  esset,  inde  poenitentiae  modum,  post 
iiiorum  judicium,  ab  episcopali  auctoritale  deposce- 
ret,  secundum  quod  sacri  canones  praeflxerunt,  ei 
imponere  non  negarent.  Nobilibus  autem  laicis  sa- 
cerdotalis  discrelio  placuit,  quia  de  suis  conjugibus 
eis  non  toliebatur  judicium,  nec  a  sacerdotaii  ordine 
inferebatur  legibus  civiiibus  pnejudicium,  et  legem 
proclamationi  feminae  protuierunt,  ac  iegali  judicio 
quaestioni  terminum  contulerunt.  Sic  et  hanc  cau- 
sam,  quae  de  personis  exceilenlissimis  ventilatur,  in 
medium  Judicii  sui  devocent,  et  secundum  quod  vi- 
derint  aequitatis  judicio  convenire  dijudicent :  hoc 
solertissime  cognoscentes,  quia  legaliter  initum  con- 
jugium  nuila  potest  ratione  dissolvi,  nisi,  ul  prae- 
misimus,  conjuncta  separatione  spiriiali,  aut  ma- 
nifesta  confessione,  vel  aperta  convictione,  ex  cor- 
porali  iornicatione  :  c  Quia,  ut  beatus  Augustinus  in 
libro  de  Bono  conjugali  {cap.  15)  dicit,  nec  pro  ipsa 
etiam  steriiitate  licet  uxorem  viro,  vel  uxori  virum 
dimittere,  nec  causa  filiorum,  pro  quibus  uxor  du- 


citur,  se  aliis  copulare  :  quod  si  fecerint,  cum  qui-  j^  debunt  (/  Cor.  vi,  9),  et  cum  his  nec  dbiim  sumeie 


bus  se  copolaverint  et  ipsi  committunt  adulterium 
Manet  enim  vinculum  nuptiarum,  etiamsi  prdes, 
cujus  causa  initum  est,  manifesta  sterilitate  non 
subsequatur.  »  Et  item  in  eodem  libro  {cap.  16) : 
<  Sicut  ergo  satius  est  mori  fame,  quam  idolothy  tis 
vesQi,  ila  satius  est  defungi  sine  iiberis,  quam  ex 
iilicito  concubitu  stirpem  quaerere. »  £t  in  libris  ad 
Pollertlium  de  adulterinis  conjugiis,  multoties  et 


jussit.  Et  item  scripsit :  Quia  fomieatoree  et  adulti- 
ro$  judtcabit  Deu$  (/  Cor.  v,  11;  Heb.  xui,  4).  Sed  ei 
ipsi  viri  qui,  ut  ostendimus,  pari  legis  jodicio  sicut 
et  mulieres  apud  Deum  leneutur,  si  adulteraverini, 
et  tanto  etiam  graviori  pona  damnentar,  quanio 
capita  et  rectores  sunt  mulierum,  fragiiioris  scihcet 
sexus  et  vasis  inflrmioris»  licentia  indebita  ood  d^ 
bent  prsesumere»  ut  uxores  suas  aduiterantes  dain- 


657 


DE  DIVORTIO  LOTHAIUl  ET  TETBERGiG. 


sionem  saDgiiinis  praecipiunt  expiaro  {condL  Agaih.^  A  perdentes»  etse  earum  sanguine  impie  polluentes» 


can.  6%) ;  et :  <  Si  domina  ancillam  flagellis  verbe- 
raTerit»  et  inde  mortua  fuerit,  si  ToIunUte  hoe  acci- 
dir,  post  septem  annos,  et  si  caso»  post  quinqiiennii 
tempon  ad  communionem  praecipit  eam  admitti, 
servata  auctoritate  de  viatico  munere»  quod  nulll 
est  cliam  in  uUimo  spiritu  denegandum  (conc.  Eiib. 
can.  5).  I  Si  igitur  in  domo  unioscujusqne  Ghrlstiani 
lania  aequius  et  bonitas  etiam  erga  servilem  eondi- 
tionem  servanda  est  inter  dorolnum  et  servum,  quanto 
major  et  uberior  ac  plenior  costodienda  est  inter  ma- 
ritum  et  uxorem,  iuter  vimm  et  conjogero,  inter  ca- 
put  et  corpus?  quoniam,  sicut  Apostolus  docet  (Ephes, 
V,  22),  vir  caput  est  mulieris,  sicut  Christos  caput 
est  Ecclesiae,  ipse  salvalor  corporis  :  ita  et  viri  de- 


cum  in  hojosmodi  causa  Unto  justius  eispectandum 
esset  legitimum  jodicium ,  qnanto  facilius  mariull 
zelo  potest  perpeirari  homicidinm?  Ex  his  nonnuHi 
Um  immites,  et  non  homanft  affeetioms,  sed  bd- 
luime  immaniuiis  inveniuntur,  ut  prioribns  uxoribiis 
ex  sospicione  adulterii,  noila  lege,  nulla  ratione» 
nulio  judicio,  sed  sola  sua  animositate  el  cruddi- 
Ute,  vel  libidine  ad  aliam  uxorem  vel  concubinam 
teiidente,  occisis,  adhoc  sanguine  recenti  mtdentes» 
non  solum  nuila  poenilentia  compancti ,  aut  aliqua 
humiliuie  Deo  et  Ecclesise  satisfacientes,  sed  exsul- 
Untes  in  superbiis  suis,  incuncunter  ad  alure  Chri- 
sti  accedanl,  et  indiiferenter  sacra  mysteria  contin- 
gere  praesumant.  De  quibus  mysteria  sua  accipien- 


bent  diligere  uxores  soas,  ot  corpora  sua.  Qoi  suam  ^  tibus  semper  dicit  Christus  quod  dixil  de  iuda  :  Ecce 

uxorem  diligit,  seipsum  diligit.  Nemoenim  unquam 

carnem  suam  odio  habuit,  sed  nutritet  fovet  eam,  si- 

cut  ei  Ghristus  Eodesiam.  Attendat  vir  Chrisiianus 

si  pes  vel  manos,  aut  geniule,  vel  quodcunque  ftliud 

membrum  putrescere ,  vei  cancro  comedi  cceperit, 

597  <^tim  qoanu  diligentia  et  inspectione  ac  judi- 

cio  medici,  illud  aut  sustinebit  ut  sanari  valeat,  aut 

a  se  abscidet  si  sanari  nequiverit,  et  iu  de  membro, 

imo  de  corpore,  id  est  de  uxore  sua  faciat.  Unde 

rursom  idem  Apostolos  dicit :  Virif  diligite  uxores 

ve$tra$,  $kui  et  Chri$iu$  dilexit  Eceiesiam ,  et  semei" 

ipsum  tradidit  pro  ea,  ut  iliam  sancHficaret,  mundam 

eam   lavacro  aquce  in  verbo  {Ephe$.  v,  25).  Certe 

enim  apostolicis  viris  Unla  inter  virum  et  oxorem,  p 

et  um  pnecipua  atque  excellens  dilectlo  commenda- 

tur,  salva  Uroen  in  ipso  conjugio  praelatione  viri,  et 

subjectione  feminae ,  ut  in  illa  conjonctione  semel  a 

Deo  iostitoU,  et  legitime  conciliaU,  major  esse  nec 

debeat,  nec  possit.  Quid  enim  venerabilius  quam  ut 

conjogium  mysterium  sitChristi  et  Ecclesiae^Quid 

sanctiusquam  ut  sic  diligant  viri  uxores  suas,  sicut 

Christus  dilexit  Ecclesiam,  tradens  seipsom  pro  ea, 

ut  illani  sanctilicaret  aique  mundaret?  Quid  charios 

atque  conjunclius,  qoam  ut  vir  capot  sit  mulieris, 

sicut  Christus  caput  est  Ecclesiae  ipse  salvator  cor- 

poris?  Qui  etiam  in  Evangelio  de  hac  coii|ugii  uni- 

tione  tesUtur  dlcens  :  Itaquejam  nonsuni  duo,  $ed 

una  caro,  Eruni  enim,  inquit,  duo  in  carne  una 


manu$  tradenii$  me  mecum  e»t  in  men$a  {Luc,  xxii, 
21),  cum  sine  suo  mortali  periculo  de  peccantibus 
uxoribus  poterant  absolvi  judicio,  quod  illi  non  ex- 
specuntei,  sed  divinae  legis  praevenientes  judicium, 
incurrunt  in  damnationis  598  judicium.  Defendant 
se  quantnm  volunt  qui  ejusmodi  sunt,  sive  per  leges, 
si  ullae  sunt,  mundanas,  sive  per  consuetudines  hu- 
manas.  Tamen  si  Christiani  sunt,  sciant  se  in  die 
judicii  nec  Romanis,  nec  Sallcis,  nec  Gundobadis, 
sed  divinis  et  aposlolicis  legibus  judicandos.  Qoan- 
quam  in  regno  Christiano  eiiam  ipsas  leges  publicas 
oporteat  esse  Christianas,  convenientes  videlicet  et 
consonantes  ChristianiUti.Lex  namque  omnipotentis 
Dei  in  tres  species  dividit  omnia,  quae  homines  in 
mundanis  rebus  subdita  habere  vel  possidere  viden- 
tur,  cum  in  Decalogi  praeceplis  deflnit  et  dicit :  Aoti 
de$iderabi$  uxorem  proanmi  ftit,  non  $ervum,  non  am- 
ciUamt  non  bovem^  non  ovemy  non  astitum,  nec  omnla 
qute  iUiu$  $unt  (Exod,  xx,  7).  In  quibus  verbis  sine 
dubio  aliter  constderanda  est  dignitas  uxoris ,  aliter 
cooditio  servorum  et  ancillarum,  et  aliter  vilitas 
brutorum  animalium ,  sive  insensibilium  reruni ,  et 
ideo  omnia  isu  suis  meritis  tracUnda,  sois  gradibus 
discemenda  ac  judicanda  sunl.  Haec  dicimus,  ut 
considerent  qui  ejosmodi  sont,  quia  inordinato  or- 
dine  viliorem  apud  se  teneant  conditionem  uxorum, 
quam  servulorum ;  et  si  de  servo  absque  conscienlia 
judicis  occiso  dominus  ejiis  homiddii  reos  existiC, 


(Matth,  XIX ,  5).  Addit  adhuc  Apostolus  dicens  :  «v  nec  effusionem  sanguinis  nisi  per  poenitentiam  po 


ytrt,  diligite  uxore$  ve$ira$  ,  ei  nolite  amari  e$$e  ad 
iUa$  (Col,  III,  19).  Si  ergo  viri  erga  uxores  soas  non 
debent  esse  amari ,  quanto  minus  saevi ,  crudeles, 
cruenti ,  nullam  eis  servantes  legem ,  nuilam  ratSo- 
nem,  niillum  judiciuro,  quod  etiam  erga  servos  Chri- 
stiaiia  religione  custodiendom  est,  sed  mox  ot  eis 


test  expiare ,  qoid  de  conjuge  sentiendum  sit.  No» 
autem  hoc  dicimua,  utjudicia  debita  conculcemus 
vel  prohibeamus,  sed  illa  potius  expeti,  et  seqoi 
horterour,  com  sciamus  legem  Dei,  qua  omnis  Chri- 
stianus  in  die  Judicii  jiidicabitur,  ut  recipiat  secun- 
dum  opera  aua ,  nuUnm  reum ,  nec  ipsos  adulteros. 


r..-^ s—- .2^ 


■iK    lAaritimift 


r)59 


IIINGMAIU  RHEMENSIS  AHGHiEPIS€OPI 


m 


dteiniQ  afonuit,  sed  fieri  jusie,  el  a  jastis  praecjepic. 

Quapropter,  si  quaecunque  mulier  in  adutterfo 
deprehensa,  de  lege  Moysi,  qnam  Deminns  in  Testa- 
mento  Veieri  promulgavit,  Tel  de  Ghristianoram  le- 
gibus  publicis,  quas  ampleclitur  sancta  Ecclesin,  ad 
episcopale  judicium  venerit ,  medicina  est  manife- 
stissima  atque  suffloientissima,  et  salubri  apostoli- 
conim  traditione  Tirorum  confecta ,  qua  sine  ulk 
ambiguitatis  errore,  diTina  gratia  et  ecclesiastica 
pietate  raedicari  valebit. 

INTERROGATIO  VI. 

Teriio  capitulo  nobis  remandari  precamur,  si  de 
stupro  et  aborsu  pr%rala  femiiia  denotalur,  unde 


gratia  ad  Domlhi  judlciiim  perducta  esl,  qui  non  ju-  A  ea  quai  videntur,  satisfact'ionem  quisquam  babuerlt, 

j.^         u     *  ^^A  «-.-: ^  ^.  ^  2..^.t  :.         Qy^  ^g  ^^  ^^j  invesllganda  ac  comprobanda,  ci  quasi 

oculato  vjsul  praesentanda  qu»  dubia  vel  obscnra, 
quae  ex  lege  judiciario  ordine  comprobari  vel  con- 
vinci  non  possiinl,  duo  sanxit  auctorilas,  jadicinm 
scilicer,  et  juramentum,  quodusitato  nomine  appel- 
latup  et  sacramentum  ,  quia  in^  eo  illud  oculis  fidei 
pervldeluri  qood  corporis  oculis  non  conspicilur. 

De  jodiclo  siquidem  in  libro  Numeri  scriplura 
est  (Num.  v,  14) :  Locutus  est  Dominu$  ad  Moym, 
diceng  t  Loquere  ad  fiHo$  hrael,  et  dkes  ad  m : 
Vircujus  uxor  erraverit,  maritumque  contemneru  dor- 
mierit  cum  altero  viro ,  et  hoc  maritut  deprehenden 
non  quiverit ,  $ed  tatet  adulterinm ,  et  testibui  argn 

:.«>*«•.:   1-  ■  1^0^     u.  .      .    1-       nonpote$tftfuianonestinventainstupro:usmriiu] 

jara  egit  judicium,  qnid  599  vobis  cx  eodem  judi-  P     ,  .    .  .,       .,     .        ^^^  ^  ^ 

^\r.  «:^«A.„«    ^     .;•  'A        1-       .      II-  ^*  zelotypta  concUavertl  vtrum  AQO  contra  taoTm 

cio  videatur,  quoniam  quidam  dicunt  nullius  esse  ""^  ww 

auctorilatis ,  sive  credalilatis  judicium ,  quod  fieri 

solet  per  aquam  calidam ,  sive  frigidam, jaeque  per 

ferrumcalidum,  sed  adinvenliones  sunt  humani  ar- 

bilrii,  in  quibus  soepissime  per  maleficia  falsitas 

locum  obtinet  veritatis ,  et  ideo  credenda  esse  non 

debent.  Sed  et  de  purgatione  sacramentl  quid  vobis 

videatur,  cujus  auctoritatis  sit,  nobis  rescribi  de- 

•  poscimus,  et  utrum  verum  esse  possit,  quod  quidam 

dicunt,  quia  pro  secreta  confessione ,  quam  ipsa  fe- 

mina  fecit,  sicut  et  teslis  ^st  qui  illam  suscepit,  vi< 

carius  ipsius  in  judicium  exiens  incoctus  evasit.  Sed 

et  dicunt,  quia  intentio  Ulius  feminae  fuit  de  alio 

ejusdem  nominis  fratre  suo,  quando  vicarium  suum        ,^     ^  .     .      •  i     .i-i   .    ^  a    ^  «««..ia 

.....  .  .,     ,  .j  .  ,      .  j.  .    y,  «  Presbyter,lnquiens,  velquililietsaeerdosapopu» 

in  judicium  misit,  et  idcirco  se  in  eodem  ludicio  C  /      .      ..         a   li  * .    .       ^  •  --:«:«s. 

.,    „       ^     ......  .         ,  .  '  accosatas,slcerti  non  Aierint  testes ,  quicnmiwi 

non  coxit.  Necnon,  et  si  lu  judicio ,  vel  m  sacra- 

.mento,  fraus  qusecunque  reperta  fuerit  post  datam 

purgationem «  ulrum   causa  in  judicio ,   vel  sa- 

cramento  purgata,  in  judicium  debeat  legale  re- 

duci. 


f«am,  qu(B  vel  potluta  esf^  vel  fal$a  $utpieione  appeti- 
tur.  Et  post  computatum  judiclum  ad  quod  proiode 
exire  debeat,  addit :  Quod  ii  potiuta  non  fuerit.trit 
innoxia  ;  et  $i  poiluta  inventa  fuerk ,  maririii  aiwitt 
eulpaerit^et  ittarecipiet  inifiuitatem  tuam  (ikid.,fX\. 
De  juramento  autem  vel  sacraroento,  ad  Hebrxos 
Pnulns  dicit  aposlolns  :  Abrahce  namque  prmimni 
Deusj  quoniam  neminem  habuit  per  tfuem  junrei 
majorem^  juravit  per  $emetip$um,  Homines  enmpei 
majorem  $«i  jurant ,  et  omni$  controvertiiB  eonn 
fini$  ttd  eonfirmationem  e$t  juramentum  (Beb,  ti,  15). 
Innior  quoque  papa  Gregortus  per  Denualdom  pre- 
sbytemm  Bonifacio  episcopo  scnpsit  {epi$tA  1 ,  rap.  3): 


RESPONSIO* 

ki  si  de  stopro  et  aborsn  ante  initum  conjuglnm 
agitur,  de  quibus  praefatam  feminam  reputari  com- 
perinius,  veniendum  est  prius  ad  examinationis  Judl- 
citim,  quo  eam  quasl  purgatam  audivimus,  et  slc 
demum  ponamus  ex  aliis  quiescntimus,  ut  sic  hsec 
fortassc  rata  est  ducenda  purgaiio,  sine  ulleriore 
labore  quacstio  conquiescat,  el  si  irrila  et  juslc  t-atlo- 


lllatl  approbent  verltatem,  Jusjurandum  erii  w 
medio»  et  illum  testem  profetat  de  innocenlir  sos 
puriiate,  coi  nnda  et  aperta  sunt  omnia,  fkdi^ 
maneat  in  proprlo  gradu.  »  Qitse  saeramenti  purgs* 
tlo  et  in  eccledasticis,  et  in  exteris  legibus  iisiiaiis- 
fiima,  etde  fidei  veritate  etlam  a  prlmis  saeculis  esse 
constat  exorta.  Uiide  silentio  TOnerantes  qna  ra 
Veteri  et  in  Novo  Testamenlo  et  ab  Ipsa  (licimf 
Deitatc,  ut,  Per  memetipsum  juravit  dicH  Dominiu 
(Gen.  XXII,  i6).  Et,  Juravit  Do*ninH$  ,  et  nonff«nh 
tebit  eum  (Psat.  cix ,  4),  et  ptara  alia.  Bt,  Amen, 
amen  dieo  vobit,  Hultum  quippe  commendal  Dofni- 
■us  qnod  ita  pronuntiat ,  quiaquodammodo,  si  (!ici 


liabiliter  fuerlt  comprobata  qusestionis  peiagus  repe- 1)  fts  est,  Jnratio  eju»  est,  Amen  dieo  vobis*  Amen 


tamus.  Nam  slcut  Paulus  dicit  :  Pides  e$i  speranda 
rum  $ub$tantia  rerum,  argumentum  non  apparentium 
(ffeb.  XI,  1).  Quod  exponlt  Joannes  Gonstantinopoli- 
tanus  :  <  Quoniam ,  inquiens,  ea  qum  non  videntur, 
et  sunt  in  spe,  sine  substantla  esse  putanlnr,  sed 


enim  interpretatur  verum ,  et  tan^en  non  est  inifr- 
pretatum.  Gum  poluisset  dici,  verum  dico  tohis,  ooc 
Grsecus  hoc  interpres  ausus  est  facore,  nec  Laiino^ 
Sic  mansit,  non  est  interpretatum ,  ut  boiiorem 
haberet  velamento  seereti,  non  ut  esset  negatiim. 

ttAA   na.   vtlAa/tArol    niiHfiliiiM     lv}liiMV«m«n  liirn  VOhlS 


m 


DE  WYORTIO  LOTIIARII  FT  TfiTBEUGAC. 


m 


sibt  mutuo  jarftTCrunt  {Genet,  xivi).  Et  in  Jereiiiia,  A  que  con&entiunl.  Et  in  Zacbaria  propheta  :  Quia 


Egojurati  in  nomine  mee  magno^  ml  Biminut  {Jer, 
xLiT,i6).  Et  David :  Juraei  ei8talui(P$uL  cvnn,  106), 
Et  in  Novo  Testainento  legimos  dixisae  apostolum  : 
Tesiis  eet  mihi  Deu9  (Rom,  i,  9).  Et  lEcee  coram 
Deo  quia  non  mentior  {Galal.  i,  20).  Et :  Quotidie 
morior,  per  testram  gieriam^  fratret  (I  Cor.  xv,  31). 
Et  in  epislolis  Leonis  atqae  Gregorii ,  binc  qui  vo* 
lirerit  qiiaerere  abundanter  inveniet.  Quantum  deni« 
qiie  in  jnratione  perjurium  sit  cavendum,  Dominua 
•  eiiionstrat  in  Exodo  dicena  :  Non  auumae  nomen 
Domim  Dei  tui  tn  lunwm  ;  nee  enim  insontem  haMit 
Domhtut  eum  qui  assumpterit  nomen  Domini  Dei  sui 
(rnstra  {Exod.  xx,  7).  Kn  vanum  quippe  et  fru- 
sira,  non  ut  nibil  sit,  sed  nt  ei  qui  nomen  Domiai 


omnU  fur^  sieut  ibi  teriplwn  ett^  judicabitur,  et  omnis 
iurant  ex  hoe  timiliter  judicabitur,  Educam  illud, 
^eit  Dominu*  esercituumy  et  veniet  ad  domum  furit^ 
et  ad  domum  jurantit  in  nomine  meo  mendaciter ,  et 
commorabitur  in  medio  ejut ,  et  contumet  ettm,  et  /i- 
gna  ejut^  et  lapides  ejut  {Zach.  v,  3).  Et  in  Ezecliiele 
proplieta  :  Vivo  ego,  dicit  Dominus^  quoniam  in  loco 
regitf  qui  conttituit  eum  regem,  cujut  fecit  irritum  ju* 
ramentunif  et  tolvit  pactum  quod  habebat  cum  eo,  in 
medio  Babylomt  morietur  {Ezech.  xvii,  46).  Spreve- 
ratenim,  inquit  Hieronymtt$,Sedechiasjuramentum, 
ut  solverct  foedus,  et  cum  omnia  ha^c  fecerit ,  non 
effugiet.  I  Etitem  Hieronymus,  <  Ecce,  inquit,  dedit 
manum  suam  regi  ifigypti,  et  tradidit  se,  et  perjurii 


I>i'i  5iri  in  vanum  et  frustra  arceperiu  nocivum  ut  ^  conlra  Deum  commisit  sacrilegium.  »  Et  hinc  item 


criminis  reo  sit.  Item  in  Levitico  Dominus  dicit  : 
yon  perjurabft  in  nomine  meo ,  nec  poUuet  nomen 
Domim  Dei  tui.  Ego  Daminut  {Levit.  xix,  42). 
El  sanetns  David  in  psalmo  :  Qui  jurat  proximQ 
iffo,  et  non  decipit  {PtaL  xiv,  ^).  Jurare  est, 
601  'tnt\ti\l  GassiodoruB,  hominum,  sub  leslatione 
divina  aliquid  potliceri.  Jurare  enim  dictuni  est , 
qtiasi  Jore  orare,  id  est  juste  loqui.  Tunc  autem 
qiiispiam  Joste  loquitur ,  quando  ea  qiix  promittit 
implentur.  Et  sanetus  Ambrosius  in  epistola  {epitt, 
50)  ad  Talentinianum  imperatorem  :  c  Quid  est  jo- 
rnre,  nisi  ejus  qnem  testaris  fldei  tuse  praesulero  dir 
\inam  potentiam  confiteri?  >  Et  item  dicitur  in 
psalrao :  Nec  juravit  in  doto  proximo  tuo  {Ptai.  xxiii, 
4).  Pcr  dolum  Itaque  Jurat  qnisquis  allter  facturus 
cst  quaro  promittit,  credens  pcijurium  non  esse  de* 
Ct  pisse  nequlter  credentis  errorem.  Et  binc  sanctus 
Ilieronymus :  <  Multl  sunt,  iiiquit,  qui  dolose  juranl, 
iit  decipiant  proximnm,  quod  abominatiir  Paterlumi- 
iiuni,  dicenle  Peiro  :  Non  es  hominibut  mentitut^  ted . 
Deo  {Act.  Liv).  Et  in  libro  Reguni  scriptum  est, 
quia  qiiando  facta  est  faiiies  in  -  diebus  David  tribus 
aiinis  jugiter,  et  consuluit  David  oraculum  Domini, 
ditil  Dominus :  Propter  Snu/,  et  domum  ejut,  et  tan- 
guinem,  quia  oeeidit  Gabaonitat  {II  Reg,  xxi).  Fitii 
quippelsrael  Juraverant  eis,  et  voloitSaul  percutere 
eo%  zelo,  quasl  pro  Oliis  israel  et  loda,  dicens  Josue 
gratis  eosdem  Gabaoiiitas  vivere  permiaisBe.  Hinc 


Hieronymus:  <  Neputaremusjuramenlum^etfoedusi 
et  pactum  regis  essc  Babylonii,  vel  Sedechise  qui  fe- 
cerat,  sequitnr :  in  prrevaricatione  qua  despexit  me. 
Ergo  qui  coniemnit  juramentum ,  illum  despicit  peY 
quem  juravit,  illique  facit  injuriam ,  Cujus  nomini 
credtdit  adversarius.  Qiiidqoid  igitur  eontra  Sede- 
chiam602  fccil  Nabuchodonosor  (/F  Reg.  xxv), 
non  suis  fecit  viribus,  sed  ira  Dei,  in  ciijus  nomine 
fuerat  peijuratus.  Lcgiinus  enim  Sedechiam  captum, 
duclum  in  Rebiata,  ibique  inlerfectis  fiiiis.exca^ca- 
tum,  et  inslar  ferae  clausum  cavea  ,  iranslatum  in 
Babylonem.  i  Et  sanctus  Gyprianus  la  nono  abusio- 
nis  giradu,  «  regis  ministerium  esse  dicit,  impios  de 
terra  perdere,  parricidas  etperjuros  vivere  non  si- 
nere*  >  Et  sanctus  Gregorius  in  homiUa  Evangelii 
de  Martyribus :  c  Ad  exslincu ,  inquit ,  eorum  cor- 
pora  viventes  aegri  veuiunt  el  sananUir :  perjuri  ve- 
niunt,  et  a  daemonio  vexantur :  daemonjaci  veniunt 
et  iiberantur.  »  Hinc  ergo  coUigendum  est,  quan- 
turo  peccaium  sit  perjurare  in  nomine  Doroini  et 
sanctomm  ejus,  quod  et  sacriiegium»  ut  phemisi- 
rous,  dicit  essesanclus  Hieronymus.  Sedetquantum 
temeritas  jurandi  vitari  debeat,  uisi  magna  exegerit 
necessitas ,  aut  aiiorum  qui  non  credunt  veritaii 
utiiitas,  ttt  crednnt,  et  paci  ac  concordiae  per  sacra- 
mentum  consuiatur ,  cavenda  sit*  £t  Dominus  in 
Evangelio  demonstrat  dicens :  NoUtejurare  (Matth. 
V,  54).  £t  Jacobus  in  epislola  sua :  JLnte  omnia  ,  in- 


patet  quanta  impielas  est  perjurium ,  eni  Demlnos  |>  quit ,  frairet  mei,  nolite  jurare  ,  neque  per  ceelum^ 
"  *      "'  "'  '  neque  per  terramf  neque  aliud  quodcunque  juramen- 

tum  :  tit  autem  termo  vetter^Eet^  ett^  NoUf  ron,  ut 
nontub  judicio  decidalit  {Jacob.  v,  12) :  illovidelicet 
Judicio,  sttb  qtto  decldit  Herodes,  ut  vel  pcjerare, 
vel  perjurium  cavendo  aliud  necesse  baberet  patrare 
flagiiium.  At  si  aliqoid  forte  nos  iiicaulius  Jurasse 


taniam  imposuit  uliionem.  »  Et  Jeremias  proplieta, 
Ecee  voe  confidMt  vobit  in  verbit  mendacii,  quee  noti 
proderunt  vobit,  furari,  oecidere,  adulterare,  jurare 
mendaeiter  {Jer.  vii,  9).  Hinc  ergo  pensandom  est 
qtiantom  crimen  sit  Jurare  mendaeiter,  quod  adulte- 
rio,  ei  homicidia,  ac  furto  eonjunxit  propbeta,  quo- 


m  mrfCMARi  rhehensis  ARcmEPiscopi  m 

gail  feminaeprudentis»  mox  remisil  minas,  reTocavit  A  ftentiam  sine  Hne  snbaistiint.  Ptaeterit  eiiim  fifvn 


ensem  in  yaginam,  neque  aliquid  culpae  se  tali  per- 
jurio  contraxisse  dolniL  Jnravit  Herodes  dare  salta- 
irici  qiiodcunque  postnlasset  ab  eo,  et  ne  perjunis 
diceretur  a  conviviis,  ipsum  convivium  sanguine 
polliiit,  dum  prophrtae  mortem  saltationis  fecit  pr%- 
mium.  Nou  snluin  autem  in  jurando,  sed  in  omne 
quod  agimus,  hsRc  est  moderatio  solertius  obserran- 
da,  iit  si  talem  forte  lapsum  versuti  hostis  incideri- 
mus  insidiis ,  ex  quo  sine  aliqno  peccati  contagio 
fiurgere  non  possimus,  ilhim  potius  evadendi  aditum 
petamus,  in.quo  minus  pericnli  nos  perpessnros  esse 
cernamus,  et  juxta  exemplura  eorum,  qui  hoslilibus 
clausi  muris,  dum  evadere  desiderant,  sed  porlarum 
omniuni  accessum  sibi  interdictum  considerant,  ihi 


hojus  mundi  (/  Cor.  vii) :  Et  efunt,  inqvit,  cnium 
ncvum,  et  terra  nova  {II  Petr.  ni).  Qaa  qnidem  non 
alla  credenda  sunt,  sed  h«c  ipsa  renovantar.  Trans- 
eunt,  et  permanebunt ;  quoniam  ab  ea  specie,  qnam 
nunc  habent  tergentur,  et  In  sua  semper  mm 
servantur,  unde  scripturo  est »  Mutabis  ea^  ei  mnio- 
buntur(PtaL  ci,  27).  Quapropter  fieriaqaam  igBilani, 
ad  haec  duo  copulata  in  unum  indaganda  judicia, 
illud  videlicet,  quod  jam  per  tquam  factom  est,  H 
illud  quod  per  ignem  fiendum  est ,  lieet  siot  pro 
temporuro  Tarieiate  disparia,  sedimiimsunt  ope 
rationis  mysterio,  inquibus  sancti  libtonlor  iliaisi, 
et  reprobi  puniontar  addicti ,  Eodesift,  quam  de* 
signavit  arca  diluvii ,  croditur  tradidisse  auctoritas, 


necesse  est  desiliendi  locum  eligant,  ubi  muro  exi-  ^  qaseetiam  inde  sanxit,  ut  aquae  baptismatis  balitii 

sacerdotali  sanctus  insufflelur  Spiritas,  qni  ioier 
ipsa  mandi  primordia  ferebatur  svper  aqoas,  Ql 
004  i^^  ^^^^  virtntem  sanctiftcationis  aqoaniin 
natura  conciperet ,  et  quo  rubigo  pmniom  excoqni- 
tur  peccatornm ,  cerei  lumine  sanctlficato  accen», 
a  loco  teneantor  immissi,  donec  ejasdem  fontis  cod- 
secratio  compleatur  per  eom  qui  nocentis  mnnA 
crimina  per  aqoas  abloens ,  regttierationis  speciam 
in  ipsa  diluvii  effusione  signavit ,  ul  unius  cjosden- 
qne  elementi  mysterio,  et  flnis  esset  vitiiSi  et  orifo 
virtutibns  ,  quiqne  venUiros  est  judicare  vivos  e 
mortuos  ,  et  saecolam  per  Ignem.  ftuia  in  eoden 
baptismate,  in  quosignanter  Moyses  propheU  ligDoni 
velut  in  myrrhato  fonte  miserat  et  dulcoratos  esi. 


stentebreviore  minimnm  pcriculi  cadentls  incurrant. 
Et  hinc  ex  sanctis  Scripturis,  et  cathoHcorumdictis, 
quidam  ortbodoxus  et  insignis  poela  inter  alia  scri- 
pserit  dicens: 

At  si  jorandi  te  causa  perorget  et  arctat, 

Id  puris  verbis,  id  gere  roeote  pia. 
003  Nec  verbt  arta  piiles  te  faliere  posee  Tonantero, 

Cui  nihil  at>$trosum  est,  coi  toa  corda  paienl : 
Qui,  non  nt  joras,  sed  ut  Is  jurasse  pulavil 

CqI  {orao  aiidit,  sieqoe  es  utrique  reu9, 
Nempe  Deo,  in  vanum  cujus  vis  sumere  nomen, 

Seu  sodo,  quero  aira  fallere  fraude  paras. 
Si  scelut  ui  faeias  jores,  vota  irrita  aonto : 

Hoc  iUo  esl  graviu5,  vulnus  ulrumque  tamon. 
Vulnera  parva  minus,  magis  el  majora  fatigani : 

Felix  qoi  nollo  vulnere  l»sas  al)ji. 

r.Tterum  de  judicio ,  postquam  dixit  Dominos  de 


suo  adventu  ad  fnturum  judicium ,  quod  erit  per  ^  praedicata  per  Domini  sacerdolem  sanguinis  Cbrisii 

cmce,  tres  unum  sunt,  non  natura,'  sed  operatioDis 
mysterio,  id  est  sangais  redemptionis,  spiritns  san- 
ct^flcationis ,  et  aqut  kvacri ,  ubi  exsafflatos  et 
exorcizatos  immandas  spiritiis  exit  ab  hominei 
fitque  mundi  jadicium ,  et  prinoq>s  mundi  foras 
cjicitar ;  et  qui  in  veritate  non  stetit ,  mendai  et 
pater  mendadi  t  veritate  naturae  seoemitnr,  (pa 
ad  knaginem  Del  condita ,  et  ex  aqua  et  Spirito 
sancto  renata ,  ad  suum  reformatur  principiuiD,^ 
iide  interius  exteriusqae  purgatur ,  et  ab  onM 
flgmento  mendacii  tothisque  malUi»  inAOoens  coai- 
probatnr.  Sed  et  si  quis  frigida  tanUim  aqoa,  vel 
ignitl  cqjosconqoe  elementi  jiidicio,  in  auctoreiB 


ignem ,  commemorans  illud  quod  per  aquam  est 
factum,  Sicut^  iiiquit,  factum  e»t  in  diebu»  Noe,  ita 
erit  et  in  die  fitii  hominis  (L«c.xvii,26).  Et  referens 
quod  per  ignem  Sodomam  jndicaverit,  SimilUer, 
inquit,  tic  factum  ett  in  diebm  Lot,  Christianitas  ex 
aniiquo,  quae  inter  acta  est  et  agenda  judicia,  sanxit 
ct  frequentavit  judicium  qiiod  flt  per  aquam,  quod- 
qiie  suh  Noe  factum  fnerat  {Genes,  xix) ,  in  area 
fldei  liberans  innocentes,  et  condemnans  noxios: 
in  ignita  autem  aqna ,  sicut  factum  esl  sub  Lol  in 
!gne,  et  flendnm  est  In  adventu  fllii  hominis,  Petro 
attestante,  qui  dicll :  Quod  tceli  erant  ptiue,  et  terra 
de  aqua^  et  per  aquam  consiitens  verbo  Dei,  por  quas 


iile  tunc  mundus  periit.  Cmli  autem  quinunc  iifiti_et  gubemalorem    dementorum ,   queia  orooia  1* 

^M      1^^^       -.^J ^^L. Zs'       «      Z..^I       - -^.^«^       i^    *'      m     «..  * - ^! M.  -t «^  >:«..!         in 


et  terra  eodem  verbo  repoeiti  sutu  igni  reeervati  in 
du  judieii  et  perditioms  kmninum  impiorum  (IlPetr. 
ni>  6)*  Aperte  docena  quia  non  alii  cosli  sunt  igne 
perituri,  quam  qui  aqaa  perdiii,  hoc  est,  inania  hasc 
ei  nuhilosa  ventosi  aeris  spatia.  Neque  enim  aqua 


deliter  iavocatum  «euliaBt  eiemenu.,  sieut  m 
lioifBi  Tirga,  et  aqa»  ia  sanguineRi  verssi^^ 
ilerum  sanguis  in  aquas,  et  peira  quas  dedit  aqaam, 
ei  sub  Eliseo  sal  vel  lignum  aquae  imiBissam,  indu- 
bitantl  flde,  qu»  esl  argumenlum  non  apparentiuai« 


6IIS 


DE  DITORTIO  LOTHARn  ET  TETBERGiE. 


«G« 


({Uimiiin  Tenknlem  %d  fiilunim  judicium  lerribilem  A  humanse  posiulant  raiionis,  quoniam  ei  jiistos  conu 


fiMticem  lempeatas  ignisque  comitalNinlur »  sicut 
scriptuffi  esi :  JgnU  in  eotupectu  ejus  ardebit ,  et  in 
dnwtu  eju$  tempeetsu  valida  {Psal.  xux,  3),  ut 
ienpflstas  examinet  qooa  ignis  exuret,  et  ignis  ille 
lataras  sanetis  erit  perrius,  qui  rapientur  nubibus 
obTiam  in  aen  Domino,  et  inflaromabit  in  circoiiu 
ioiinicos  ejns« 

Qooniam  quidem  de  porgationis  Jodicio  per  aquam 
ferventem  tcI  frigidam  se  ratio  intulh,  dicamus  quod 
({mdam  sagacis  ingenii  percunctantes  adjicinnt. 
Gonslat  nimirum,  m  inquiunt,  quia  in  aqua  ignita 
coqoontur  cnlpabiles ,  et  innoxii  liberantor  incocti, 
qnia  de  igne  Sodomitico  Loi  justns  CTasit  inustus , 
et  faturos  ignis ,  qui  praeibit  terribilem  Judicem , 


tinens  arca,  qua  fidelium  est  designala  Ecclosia, 
iides  sanctae  Trinitatis  per  incamationem  Jesn  Chri- 
sti  aedificata ,  et  omnes,  de  qoibos  dixit  Dominus : 
Finie  venit  umverea  earnis :  coram  me  repieta  est 
terra  iniquitate  a  facie  eorum,  et  ego  dieperdam  eos 
cum  lerra  {Gene$'.  vi,  13),  superfluente  aqua  openi, 
et  non  omnes  submersi  sunt,  sed  innoxii  lifoeraii,  et 
puniti  sunt  noxii  sicut  scriptum  est :  Ingresius  ett 
Noct  et  liiii  ejus^  uxor  eju$ ,  et  uxoree  fitiorum  eju$ 
cumeoin  arcam^  propter  aquam  diluvii  {Genes.  vii, 
7) ;  et  post  paululam  :  Rupti  $unt  omne$  fontes  aby$$i 
magncPf  et  cataractiB  coBii  apertce  $unt ,  et  fucta  e$t 
pluvia  $uper  terram  quadragitUa  diebu$  et  quadraginta 
noctibu$.  Et  item  :  Et  multiplicatie  $unt  agu(B,  et  le- 


sanctis  erit  innocaus,  et  scelestos  aduret ,  ut  olim  B  vaverunt  arcam  in  eublime  a  terra,  Et  post  paiica; 


Babyionica  foraax,  qu«  poeros  omnino  non  contigit, 
0OS  D^oe  contristavit,  vel  quidquam  inolestiae  eis 
intuJit,  sed  vincula  eonim  comburens,  incendit  quos 
re^rit  de  Qialdieis  ministros  regis,  qui  eam  suc- 
ceodebant.  Sed  in  aquae  frigid»  judicio  non  constare 
videtar ,  quod  innoxii  ^ubmerguntur,  et  aqoa  cuipa- 
biles  supematant,  cum  in  cataclysmi  judicio  inno- 
centescum  arca  levaotur,  et  noxii  submersione  per- 
ierint,  et  ^gyptii  insequentes  Hebraeos  per  mare 
RubrHro,respiciente  Domino,  in  vigilia  matutina  per 
colamnam  ignis  et  nubis,  aubmersi  ^int  quasl  plum- 
bum  in  aquis  vehementibos,  et  ne  unos  quidem  su- 
perfait  ex  eis.  Et  ftlii  Israel  super  littus  stantes  vide- 
runt  iEgyptios  mortuos ;  et  infldeles  ac  peccatores 
lerra  sustinere  non  potuit,  quando  aperta  est,  et 
deglotivit  Dathan,  et  operait  super  congregationem 
Ablron.  EtPelram  flde  fidentem  aquae  insiabilitas  se 
calcantem  sustinnit :  in  fide  vero  dubitantem  jam 
pene  dimersam  obsorbuit,  quando  eum  Ghristl  dex- 
tera  allevavit.  Et  ipsius  epistolae  scntentiam  de 
%ira  baptismatis  tn  arca  diiuvii  exponentes  Patres 
catholici  dicunt,  quia  non  aliis,  sed  ipsis  aquish»- 
retici  ei  mali  Ghristiani  ad  inferaa  merguniur,  qui- 
bos  orthodoxi  ei-  jasii  guique  ad  coelesiia  regna 
sn!)levanuir.  Sed  sciondum  nobis  est,  ot  beatus 
diett  Gregorios  {hom.  26  in  Evang,)^  c  quod  divina 
operatio  si  ratione  comprebendilur,  non  est  admira- 
i>ilis ;  nec  fides  habei  mentom ,  coi  horoana  ratio 


Con$umptaque  e$t  omni$  caro^  quw  movebatur  $uper 
terram :  remaneit  autem  $olu$  Noe,  et  qui  cum  eo 

erant  in  QQG  ^^^^'  ^^  i^^i"  PO^^  P^"<^^  -  ^^  ^'^"^* 
$unt  fonte$  aby$$i  et  cataractw  ojeli,  Et  nubes  una 
tenebrosa  facta  est  iGgyptiis  et  iuminosa  Hebneis, 
ut  iteram  scriptum  est :  Tolteneque  angelue  Dei ,  qui 
prcscedebttt  castra  Israelj  abiit  po$t  eo$ ,  et  cum  eo 
pariter  columna  nubis  ,  priora  dimittene,  po$t  tergum 
$tetit,  inter  caetra  JEgyptiorum  et  castra  Israei  {Exod. 
XIV,  20).  Et  erat  nubes  tenebrosa,  et  illuminans  no- 
ctem,  ita  ut  ad  se  invicem  toto  noctis  tempore  acce* 
dere  non  valerent.  Et  una  eademque  virga,  exienta 
super  aquas ,  quae  erant  quasi  pro  muro  a  dextris  el 
a  sinistris,  fllios  Israel  transduxit ,  sicut  scriptum 
est  {Sap.  X,  18),  per  aquam  nimiam,  et  involvit 
iEgypiios  in  mediis  floctibus,  ut  ne  unus  qnidem 
superfuerit  ex  eis,  quos  vlderant  Israelitae  moriuos 
super  liuus  maris,  quos  respexerat  Dominus  In  vigi- 
lia  matntina,  ut  diximus,  in  columna  ignis  et  nubis, 
et  expandit  nubem  in  protectionem  suorum,  et 
ignem  ut  lucerel  eis  per  noctem  {P$al.  civ,  59),  vi- 
delicet  Ghristum,  qui  est  columna  lucis  tenebras 
infldelitaiis  depellens,  et  lucem  veriutis  ac  graiia 
spiritalis  aflleciibus  humanis  infundens,  el  per  co- 
lumnam  nubis,  qui  est  Spiritus  sanctus ;  in  quo 
baptisinaie  typus  baptismalis  jam  sicut  et  in  dihivio 
monstrabatur.  Adhuc  addamus  quia  invocavit  Elias 
nomen  Domini  Dei  sui,  et  descendit  de  coelo  ignis. 


praebet  experimentum.  >  Et  com  Paulus  apostolus  p  Invocavit  et  Elisaeus  nomen  Domini,  et  de  aqua  fer- 

rum  securis  levatum  est  ad  manubrium  ligneum,  et 


ilicat:  Estenim  fide$  $perandarum  $ubstantia  rertim, 
^f^gumentm  non  apparentium  {Hebr.  xi,  1),  profeclo 
*»quct  qula  fldes  illarum  reram  argumentum  est, 
qwie  apparere  non  possunt :  quaeenim  apparent,jam 
Mem  non  iiabent,  sed  agnitionem.  «  Sed  hJBC  ipsa 


supernatavit  aquis  :  gravior  enim  esi  ferri  species 
quam  aquarum  liquor;  advertimus  igitur  niajoris 
esse  gratiam  quam  naturam.  De  his  omnibus  l>eati 
Ambrosii  sufliciat  explanaiio,  ut  coUlgi  possii  assi- 


CG7  HLNCMAUl  RHEMENSIS  ARCHIKPlSCOri  ^ 

ixkf  sententia  illa  :  Terra  ««,  et  in  terram  ibis.  Impleta  A  liae  cpnfuendo,  el  pcr  conrea^ianem  veriuiis  c«iise- 


senteniia,  locos  esi  benebeio  remedioque  coBieaii. 
£rgo  aqua.de  terra»  PossibilitaB  auteia  viis  iiosinB 
non  admittebat  ut  terra  operiremnr,  et  de  terra  re- 
surgeremus*  Deinde  non  terra  iavat,  sed  aqua  lavat» 
ideo  fons  quasi  sepullura  est.  i  Caeterum,  ul  dicil 
Aposlolus  :  Omnis  ecriplura  divinitus  inspirala  ulilit 
est  ad  dorendumt  ad  arguendum,  ad  corripiendum^ 
ad  erudiendum  in  justitia,  ut  perfectus  sit  homo  Dei 
ad  omne  opus  bonum  instrucius  {II  Tim,  iii,  16).  Et 
sicut  in  Patrum  callioiicorum  dictis  leginius,  niar- 
garilum  est  sermo  divinus,  quod  ex  omni  parte  fo- 
rari  potest ;  et  qui  ad  inslructionem  tidelium  scri- 
piurarum  lesiimonia  profert,  etiamsi  aliter  iila  ex- 
posuerit,  quam  ea  inlellexcrint  per  qnos  fuere  prolata, 


l»elietnr  in  aqua,  quasi  quouammodo  complaiitatQs 
simiiitudini  inortis  verissiinae  veriiatis,  Hbtmw  ab 
eadem  veritate.  CoUlgalur  autem  fune  qai  exanu- 
nandus  in  aquam  dimittitur,  qnia,  ut  seriptiin  esi, 
funibus  peccatorum  suorum  unusquisque  emm- 
gilur.  Qui  ob  duas  causas  colligari  videtsr,  sciticel 
ne  aut  aiiquam  possit  frtudem  in  jodicio  facere,atit 
si  aqua  illum  velut  innoxium  receperit,  ne  in  aqsa 
periolitetur,  ad  tempus  valeat  relrabi.  Nam  ei  La»- 
rus  qualriduanus  morluus,  per  quem  designator 
quisque  criminnm  mole  sepiiltus,  ligalus  insliiis  s^ 
pultus,  et  eisdem  colligatus  institis  a  sepulcro,  Do- 
mino  vocaote,  legilur  egressus ,  et  ipsiiis  josso  a 
discipulis  disligalus.  £t   boc  examinaados  judicio 


nonestfabricatorroendacii:  saivomajoruminlelleclu,  B  coliigatus  in  aquam  dimitlitur,  et  coHigaliis  retn- 


binc  dicam  quod  ex  coriiin  verbis  pro  exiguitate  inge- 
nioli  mei  exsculpere  conjiciendo  posse  suspicor.  San- 
ctus  Apostolus  docet  EVubrum  mare,  quod  sub  duce 
007  Moyse  patres  iiostri  transierunt ,  baptismum 
Chrislt  sanguine  rubricatuin,  et  ipse  Moyses  ducem 
Cbristum,  qui  nos  per  baptismum  eduxitde  iflgypiia 
serviiute  ad  terram  repromissionis,  videlicel  de  pec- 
cali  servitute,  et  mortis  doininalioiie,  in  libertatem 
gloriae  riliorum  Dei,  et  in  regnum  selernae  vit<e,  pne- 
figuravit,  siciit  et  petra  per  desertum  conseqiiens 
populuin,  qui  nos  in  eremo  islius  saeculi  mysleriis 
suis  consequitur.  Unde  itemdicitdebapiismale  idexi 
Apostoliis  :  Quicunque  bapliMti  sumus  in  Chrihlo 
Jesu ,  tVt   morte  ipsius  baptizati  sumus ;  consepaUi 


bitur,  et  aul  purgaius  sutim  judicio arbitronunih- 
solviiur,  aut  usque  ad  purgationem  coliigatns  jatticio 
examioatur.  Et  iteni  in  sacri  iMstoria  legtmus  quii 
venit  Elias  ad  Jordaiiem  cirni  discipulo  QOgEto, 
et  involuto  pallio  suo  percussit  aquas ,  quge  dirisx 
sunt,et  transieriint  ambo.  Postea  levavit  Eiissi 
paltium  Eiiae  quod  ceciderat  ei,  et  veuiens  ad  Jorda 
nem  percussit  aquas,  atque  invocato  Deo,  Elix  dirisii 
ac  transiit.  Recte  enim  per  Jordanem  fluios  nostne 
mortaiitalis  expriinitur,  quia  et  iordanis  l^aiifle  di 
citur  descensus  eorum,  scilicet  Gliristianoram.  Qaia, 
inquit  Gregorius  {Morat,  xxxiii,  fop.  6),  in  Jordane 
fluminc  ipse  auclor  redemptiouis  nostra»  Inptiuri 
dignatiis  est,  recte  JorfJanis  nomiue  eomm  multitiido 


enim  sumus  cum  illo  per  baptismum  in  morte  {Rom.  ^  exprimitur,  qui  iuter  sacramenium  baptisnalis  te- 


VI,  5).  (  Quidest,  inquil  Joannes  Cbrysoslouius,  in 
morteipsius  baptizati  sumus?  ut  et  ipsi  nioriamiir, 
sicut  et  iile.  Crux  enim  esl  baptisma.  Quod  ergo 
crux  Cbribli  et  sepulcruai ,  Iioc  nobis  baplisma 
factum  est,  tametsi  non  eisilem  ipsis.  Quapropter 
non  dixit,  complaniali  morti,  sed  siinilitudini  inorlis, 
ipse  nainque  carne  ei  ^nortuus  est  et  sepultus ,  nos 
autem  peccato  in  ulroque.  i  Quibus  dictis  coUigi 
posse  videlur  ut  consepultus  Cbristo  per  bapiisinum 
in  mortem ,  et  liberatus  per  eumdein  bapiistnum  a 
morie,  et  per  peccalum  ad  eamdem  servituiem  et 
morlem  reversus  :  i47H'ma ,  inquil,  quce  peccaverit^ 


ueutur.  (Jnde  scriptum  est  in  lob  de  antiquo  bosie 
bumaiii  generis  :  Et  habet  fiduciam  quod  inlM  ior- 
daitia  tit  os  ejus  (Job  xl,  48).  Quia  posuittam  iafi- 
deles  quosque  a  mundi  origine  lapuit,  adbue » 
posse  suscipere  etiam  fldeles  praesumit.  NamoR 
pestifene  persuasionis  eos  quotidie  devorai,  io  4»' 
bus  a  confessione  fidei  reproba  vita  disconJat.  UiHie 
ac  si  pallio  Elise  invoiuto  aqua  percutitur,  el  dindi- 
tur,  et  per  eam  transitus  praeparatur,  qiiaodo  tales, 
ut  pra^misimus  ex  verbis  sancti  Gregorii»coliigantiir, 
et  in  aquam  dimitluntur :  et  quasi  aqua  dividiiur, 
cum  aut  quosdam  aqua  recipit,  et  imioxios  osteftdit. 
aut  quosdam  r^icit ,  et  noxios  esse  demoQSlrat :  ei 


ipsa  morietur  {Ezech,  xviii,  4  et  20).  Coniplaiitclur 

similitudini  morlis  in  aqua,  ut  aut  noxius  coaipro-  ^  transilus  praeparatur,  cum  aut  quidara  a  reputatis 

batus,  velit  nolit,  quiu  sxpe  bona  iiivilis  praestanlur,  criminibus  ad  innoxios  transferendi  Judicanlur,  aol 

coiifileatnr,  et  per  emendalionis  ac  correctionls  con-  a  negatione  sua  rei  inter  criminuin  noxiosdedaraio 

fessionem  liberetur  iterum  a  morte  commissi  pec-  judicio  deputantur.  Nam  et  quando  qui  puUlur  et 

cati  :  aut  innoxius  Dei  judicio  demonslratus ,  inler  qui  est  noxius,  in  aquam  examinaodus  dimiuiuir,  a 

nArrnti    rAna   nnn    tAnAAtiir   nk    nnhia      r>niTii\tftnfAtns  HinrnttAntiliiifl   AApnnHnm    nnAnidani    nriAdum  (OWX 


iM 


DE  DIVORTIO  LOTHARII  ET  TETlJEUG.4i. 


U70 


crameiuis  dicil  (/it.  u,c.  7),  i  Inlerrogaius  es,  Credis  A  cjus  in  ipso  est,  qul  raendacio  eonlegtl  verilalem, 


m  Deum  Patrem  omnipotentem?  dixisti,  Credo,  et 
mersisii,  lioc  est  sepultus  es.  licrum  inlerrogatus 
es,  Credis  in  Dominum  nostrum  Jesum  Ghristum,  et 
in  crucem  ^us?  dixislii  Credo,  et  mersisli :  ideo  et 
Ctiristo  es  consepultus ;  qui  onim  Ctiristo  coosepe- 
liiur,  Ctirislo  resorgit.  Tertio  interrogatus  es ,  Cre- 
dis  et  in  Spiritum  sanctum?  dixisli»  Credo.  Teriio 
mersisii ,  ut  multiplicem  iapsum  superioris  xtatis 
absoWeret  trina  confessio.  Denique,  ut  vobis  affera-* 
ums  exempium,  sanctus  apostolus  Fetrus ,  postea- 
quam  in  passione  Domini  lapsus  videtur  conditione 
lmmana,qui  antea  negaverat,  postea  ut  illum  lapsum 
iibolerct  et  solveret,  tertio  interrogatus  a  Christo  si 
Christum  amaret,  tum  ille  diciU  Tu  nosli,  Domine, 


et  idcireo  tle  stirpe  sacerdoUli  :  Vo$,  inquit,  genui 
electum^  regaU  •acerdoHum  {I  Petr»  ii,  9),  et  in 
Apocalypsi :  Feci$ti  noi  regnum  Deo,  et  iaeerdotee 
{Apoc.  v,  iO),  td  ea  quae  consecraia  sunt  Domino 
accedens,  quandiu  immunditia  ejjis  i»  ipso  esl,  non 
poterlt  aqois  invocaiione  Dei  sanctificatis  immergi, 
ut  ijinoxius  pareat,  sed  pereumius  monstrabitur. 
Expurgale^  inquit  Apostolus,  vetui  fermentum,  ut  <t- 
tii  nova  conipeniOy  iicut  eetii  axgmi  (/  Cor»  v,  7). 
Ac  si  patenier  dicat :  Reputatum  de  crimine,  atqoe 
neganteo),  quem  idoneis  testibus  judiciario  ordine 
comprobare  nequitis,  aut  sacramenio,  aut  Dei  judi- 
cio  expurgate,  ne  in  medio  vestri  manens  anathema, 
dicatur  vobis :  Analhema  in  medio  tui^  lirael,  non 


qsiia  amo  te  {Joan.  xxi,  i7).  Terlio  dixit,  ut  tertio  ^  poterii  itare  coram  inimidi  tuii  {Joi,  vii,  43).  £l 


absolveretur.  i  Sic  et  inventus  in  judlcio  ooxius,  si 
fuerit  forte  super  plura  suspectus,  iierato  est  judicio 
exanninandus ,  quousque  invenialur  emendalionis 
confessione  probatus.  009  ^^  ^<^  ^^^  assumamus 
sancti  Ambrosii  verba  diceniis  :  c  Denique,  ut  vobis 
afferamus  excmplum ,  sanclus  apostohis  Pelnis , 
posleaquam  in  psissione  Domini  lapsus  videiur  infir- 
miiaie  conditionis  humana:,  qui  ante  negaverat, 
postea,  ut  illum  lapsum  abolcrelet  solveret,  lerlio 
interrogatur  a  Christo  si  ChrisUim  amaret.  Tum 
ille  dicit,  Tu  nosti,  Domine,  quia  amo  te  :  tertio 
dixity  ut  terlio  absolveretur.  i 

Et  quoniam,  sicut  supra  oslendimus  divina  aucto- 
ritate  baptismum  cjsse  judicium,  unde  et  Jordanis 


item  dicit  Apostolus :  Noliie  communicare  operibui 
infructuosii  tenebrttrum  (£pAea.  v,  If).  Unde  Augii- 
stinus :  <  Nolite  communicare,  hoc  est  nolite  con- 
sentire,  et  quia  param  erat  non  consentire,  sl  se- 
querelur  negligeotia  discipiimB,  magis,  inquit,  et  re- 
darguite.  610  Duobus  modis  te  non  macuiat  malus, 
si  non  conseiitias,  et  si  redarguas.  Igitur  arguendus 
est  peocator,  et  si  negaverit,  et  ordiue  judiciario 
comprobari  non  poterit,  examlnetor»  ut  probatus 
manifestus  flat ,  et  reprobatos  iatere  non  possil. 
Deprehensus  autem  confiteatur  et  pcBniteat,  et  non 
tenel)itur  fuoe  peccatorom  suorum,  quo  est  illigatus, 
ut  non  roergatur,  et  lavetur  aqua  salutari  perfusiis 
lacrymis,  ei  dimergantur  ut^gyptii,  et  qoi  corni- 


baptisma  designaus  interpretator  riviis  judicii  quo  C  pU  erant  carnali  corruptione  coram  Domino,  sicut 


prioceps  moiidi  mendax  et  pater  ejns  foras  ejici- 

tur,  et  bapiismus  Dei  est  consilium »  divini  viri  ad 

igiiota  ioveatiganda  invenerunt  judicium  aquse  fri- 

giil»;  in  que  aquse  frigidae  judicio,  ad  invocatio- 

nem  veritatis,  quseDeus  est,  qui  veritatem  men- 

dacio  cupit  obtegere,  in  aquis,  super  quas  vox 

Domini  Dei  majestatis  intonuit,  non  poiest  mergi, 

qtiia  pura   natura  aquae  naturam  •  humanain,  per 

aqaam  baptismatis  ab  omni  mendacii  figmcnto  piir- 

gatam,  iieruin  meiidacio  infectani,  noii  rccognoscit 

puram,  et   ideo  eam    non  recipit,  sed  rejiclt  ut 

altenam.  Et  ut  iii  bapiismate  ab  homine  spirilus  im- 

jiiuiidus,  id  est  princeps  hujiis  mundi  ojicitur,  ita 

et  qui  a  diabolo,  prinoipe  videliol  mundi  hujus^  per 

peccatnm  reoccupatus,  sicul  scriptum  est  {Matth.  xii ; 

Luc^ii):  Quia  cuin  exierit  ab  homine,  reverlitiir 

aii  eiim  a  bonis  operibus  vacantem,  imo  vacuum, 

eiim  aliis  septem  spiritibus  nequioribus  se,  ab  aqua 

iiivocalifHie  divini  noininis  sacrala  rejicilur.  Quem 


nrtnfk    At    onit>iltt 


plumbum  in  aquii  vehemewibui  (Exod*  xv),  et  se- 
cundam  prophetam,  Projicianiur  iniquitatei  ejui  t» 
profundum  marii  {Mich,  vii,  19).  Quia  antea  cum 
mendacio  suo  mergl  ut  ablueretur  non  poterat,  do^ 
nec  confessione  a  se  illud  in  proftindam  projiceret, 
el  «blutus  emergeret,  qui  ante  coniessionem  sicut 
ferrum  Eiissei  premebalur  aqua,  usque  duni  invoca- 
tione  divini  nominis  ad  iignom  rediit,  ila  nibilomi- 
nus  negans  peccati  pondere  premitur  anxia  con- 
scientia,  usqiie  dum  pronuntians  impieiateffi  peccali 
sui  Domino,  in  oujus  ligno  crucis  omnium  hominum, 
ut  dicit  Ambfosius,  levatur  inflrmitas.  Et  hoc  est 
diluvium  quod  et  baptisma ,  quo  peccata  omnia 
dilttuntur,  sola  justi  mens  et  gralia  resuscitalur, 
pridem  quippe  morlui  negatione  peccati.  i  Legat 
devolus  librum  dialogorum  beati  Gregorii  (lib.  ii, 
cap.  25),  et  inveuiet  sanciimoniales  non  correclas, 
ct  pro  incorreclione  sua  a  sancto  Benedicio  excom- 
muiiicatas,  post  morlem  lempore  commumonis 
Aa  t/m..in,.;a  aU  Frdesia.  ouia  non  conmumicabaul, 


671  mNCMARK  RHEMENSIS  AR€HIEPISGOH  67! 

{ibid.^  c.  7).  Et  disGtpulam  ejns  Maurum  super  un-  A  sius  aliis  estodor  mortis  in  mortem,  aliis  odor  vi\« 


das  laci  deambulasse  (t6j<f.,  c.  6) :  ferram  autem 
de  profundo  laci  Elisaei  roore  per  ipsum  in  manu« 
brium  revocatam  Aiisse.  Et  sicoti  scripCum  divinis 
paginis  (II  Mae.  i,  W)  conlinetur»  saeer  ignis  a])s- 
consus,  post  multomm  annorum  curricula  in  cras- 
sam  aquam  Tersus  reperitur,  et  eadem  aqoa  saper 
oblatnm  sacriAcinm  versa  divina  potenlia  est  igne 
consompta.  Sed  et  Gedeonis  sacrlAcium  (Jud,  vi, 
20)  cum  snperfliso  jure.  cujus  abundantia  soiet  ignis 
exstingui,  per  angelieum  mlnisteriuni,  igne  etiam 
lambente  petram ,  consumptum  est.  Et  in  unius 
ejusdemque  eiemenli  mysterio ,  et  finis  est  vitiis, 
et  origo  virtutibus,  operante  Spiriiu  sancto  in  aqua 
sacri  iMiptismatis.  Hsec  diligens  tector  iegat,  et  non 


in  yiiam,  et  bapllsmatis  sacramentam  iDridelitRB 
ludiflcatio,  fiddibus  autem  redeniptio  egt.  Sacn- 
menta  quoque  allaris  devote  ad  se  accedentibas  Tita, 
indevotis  judicium,  sicut  et  panis  vitam  fonium  ro- 
borat.  parvulorum  necat,  et  lenis  sibilos  equos  miti- 
gat,  catulos  instigat,  et  soi,  qui  ceram  liqaat,  latan 
stringit,  sanis  oculis  lumen  est,  et  Uppieutibus  \t 
nebrae.  Utqoe  venenum  mors  est  homini.  et  tIu 
serpenti,  sic  et  istud  judicium  firmiter  et  rite  cit- 
dentibus  oslensio  veritatis.  haesiiantibas  autem  et 
dubiis  error  involvens  esse  oignoccitar*  quoniam 
sicot  Paulus  dicit :  EU  enim  fides  tperandanm  ak- 
itantia  rerum,  argununtum  non  appareiiltam  (M. 
11,  4),  profecto,  liquel,  quia,  exponente  bcatoGrego- 


mirabitur  in  Judicio  aquoe  frigidae  innocenies  ab  g  rio,  fides  illarum  rerum  argumentum  .est,  qns  ap- 


aqua  recipi,  nocentes  autem  non  recipi,  sicut  et  m 
aqna  calida  coquuntur  noxit,  innoxii  vero  reser^ 
vantur  incocti :  qnia  et  Ghristus,  ccelestis  medicint 
Fatris,  vems  homanae  mediciis  salutis,  invocatus 
a  suis  fidelibus ,  at  et  medici  camis  ipso  inspi- 
rante  soient,  contraria011  conirariis,  calida  fri- 
gidis,  frigida  calidis  curat.  Et  in  veteris  synagog» 
unius  ejusdemque  seditione  quosdam  terra  absor- 
buir,  quosdam  vero  edax  flammt  consumpsit.  Dum* 
qne  caro  innoxia  Salvatoris  aquis  frigentibus  tin- 
gnitur,  opposita  quondam  noxiis  romphaea  ignea 
paradisi  reslinguitur.  Sed  et  dispositione  ipsius 
elementoram  conditoris  atque  rectoris,  iino  eodem* 
qiie  sole  iutum  stringitur,  caera  liquatur.  U^c  dicta 


parere  non  possunt,  qoae  etenim  apparenijm 
fldem  non  habent,  sed  agnitionem.  Sic  in  boc  di- 
vino  judicio,  liis  de  qnibus  antea  dubitabamos  di- 
vina  ostenslone  monstratis,  quae  corporalibos  ocolij 
videre  iion  possumus,  oculis  012  fi^ei  coniemplao- 
tes  credulitatem  accommodare  debemus,  sicut  Tbo 
mas  anlea  dubitans,  dum  Dominum  palpavit,  %M 
vidit  et  ftliudjcredidit ;  a  mortali  quippe  homine  diTi- 
nilas  videri  non  potuit;  hominem  igitur  vidit,ei 
Deum  confessus  esl,  dicens :  Dominue  meus  et  Dm 
men$  (Joan.  xx,  «6).  Videndo  ergo  credidit,  q«« 
considerando  verum  hominem,  hunc  Deuni,  qo« 
videre  non  poterat,  exclamavit.  Ita  et  veriutein  rti, 
de  qua  dubitamus,  quia  corporalibus  oculis  videre 


sint,  quia  elementum  inslablle,  in  mergendo  pro  C  nequibamus,  divinac  ostensioni  credentes^  verttatefli< 

quae  Deus  est,  laudare  debemus.  H«c  autem  (fio- 
mus,  non  quo  quemqnam  reprehendamus,  qoi>  ■* 
ibi  scriptum  est  (Rom.  xiv,  5)  cur  hoc  judicium  m 
debeat  fieri.  sed  tantummooo  dictum  ne  fleret,  ail 
Bostra,  quasi  sapientius  prolata,  quam  alii  ioveairt 
ex  sanctorom  documeniis  praevaluerint.  sivc  pnw»- 
leant,  defendere  satagamus.  Unnsquisque  enini  le 
suo  sensu  abundat*  Tantum  quilibet  hoc  cauie  pw- 
videat,  ut  a  fide  catholica  ei  tradilione  apostolic*  s<- 
disnon  discrepet,  sed  quae  seniimus  hiimlliier  pw- 
ferenles,  parati  simus,  si  quis  convenientius  no^^ 
ostenderit,  sine  contentione  sano  inielleciui  ^ 
et  libentissime  non  modo  consentire ,  qnin  etttit 
discere. 

His  iU  se  habentibus,  si  hujasmodi  'nM^^ 
quod,  ut  audivimus,  Garolus  magni  nominis  imper»- 
tor  de  suae  vitae  cwdulilale  recepil,  per  consili»!» 
Iairx>rum  nooilium,  consensu  episcoporum,  ac  ^ 
creto  regio  (aliier  enim  non  oportu«rat)  prafti«  ^ 
mina  de  quibus  repaubatur  constat  esse  porgJt»»^ 
mantali  Ihoro  non  solum  consensa  nobiliom  Uif«- 

..«  ^^j:»:m..<«     A.*m  MAmu»iliatiO0e  el 


flde  credentium  quosdam  recipit,  quosdam  autem 
non  recipit«  Sed  et  fervore  elementi  ^usdem  quidam 
cocfuuntur,  et  quidam  evadunt  incocti. 

Nec  praetereundum  quia  iegimus  in  Gapitulis  Ao-^ 
gastorum  fuisse  vetilum  frigidae  aquae  judicium : 
sed  non  in  illis  synodalibus,  quao  de  certis  accepi* 
mus  synodis.  Qood  et  quidam  insulse  dicunt  pro- 
pterea  fuisse  vetitum,  quoniam  quasi  rcbaptizatur 
qui  in  nomine  Domini  aquis  immergitur.  Sed  lioc 
tbidem  scriptum  nequaqnani  reperimus.  Nec  nos 
etiam  ignoramus  quia  bealns  Ambrosius  plura  dicit 
baptismata,  id  est  plura  baptismatis  annoUt  prao- 
conia.  Et  sacri  canones  rebaptizationes  omnibos,  ut 
vitandae  snnt,  prohibent.  Nemo  Umen  est  pene  flde- 
iinm,  qoi  se  sine  crucis  signo,  vel  invocatione  divini  D 
nominis,  aqiiis  etiam  ad  lavandnm  immitut,  jubente 
Aposiolo  omnia  agendum  in  nomine  Domini,  et  non 
se  i!lo  baptlzari  putat  baptismate,  quo  renatiisest  ex 
nqua  ei  spiritu.  Sermo  enim,  et  opus  Dei,  cunctaque 
sacrameiita  divina,  manna  sunt,  quod,  sicut  scri- 
plum  esl  (Sap.  xvi,  20),  babuit  omne  delecUmen- 


€75 


DG  DIVORTIO  LOTHAfUI  ET  TETBERGiS. 


674 


el  rogavi  ii$dfmio$  tuo$  tcf  ejicerent  t//tim,  et  non  po-  A  Mnctos  in  omnibus  operibus  8ui8.  Et  cath<rfici  dicunt 


ttteruni;  et  DomiDus :  0  generatio  in/ideiU  et  per^ 
versa^  uequequo  ero  apud  vo$t  et  patidr  vo$f  (Luc.  ix, 
58.)  Hoc  euim  audiYit ,  quia  latenter  islo  dicto  ac- 
cusavit  de  impossibilitate  apostolos,  cum  iropossibt- 
iitas  curandi  interdom  non  ad  iml)eciiiitatero  curan- 
tium,  sed  ad  eorum  qui  curandi  sunt  fidem  relera-. 
tur.  Sic  et  nos,  licet  non  auribus  corporis,  sed  me- 
rito  infidelitaUs  audiemus»  si  talia  slne  causa  et 
ratione  debita  removemus,  quasi  quiddam  fraudis  in 
hoc  judicio  fuerit  dubia  Dei  ostensio,  et  non  infide- 
litas  nostra.  Si  autero  hsec  in  judicio  culpabilis  appa- 
ruit  femina,  qnare  fuit  recepta?  Si  inculpabilis, 
quare  est  causa  remota?  pnesertim  cum  omnimodis 
sit  credendum,  quia  sl  vicarius  ejus,  qui  pro  illa  ad 


magistri  de  sacramenti  purgaiione,  quia  sicut  ab 
illo  cui  perinde  flt  satis  suscipitur,  ita  et  a  Domino 
judicatur.  Et  Paulos  dicit :  Corde  creditur  ad  juMi» 
ifam,  ore  autem  confe$$io  /it  ad  $alutem  (Rom.  x,  10). 
Et  non  est  confessio,  nisi  fuerit  cum  corde  et  oris 
fassio,  ut  mens  nostra  concordet  voci  nostrae,  Unde 
et  in  baptismo  non  mundat  carnis  depositio  sordium, 
sed  interrogatio  ac  confessio  conscientl»  bon»  in 
Deum.  Nam  Petras,  quem  Ghristum  Filium  Dei  vivi 
eonfessus  fuerat,  Dominum  esse  sciebai,  Deumque 
credebat,  cujus  discipulum  se  ore  negabat,  qui  dtxit : 
Qui  me  confe$$u$  fuerit  eoram  hominibu$,  confitetor 
et  eyo  eum  coram  patre  meo;  et :  Qtit  me  negavarUf 
negabo  eum  (Matth.  x,  22).  Etsicut  legimus,  non  est 


judicium  exivit,  fuissei  perustus,  culpabilis  judicata  B  aliud  negare  se  ipsius  esse  discipulum,  sicut  Petrus 


ad  audientiam  denuo  noluisset  accusator  ipsius  de« 
bcre  iUam  admitti.  Unde  nunc  quoque  tencndum  est, 
quia  sicut  in  baptismatis  judlcio,  mendax  et  pater 
mendacU,  per  fidem  et  ora  gestantium  atque  pro 
eis  profitentium  qui  baptizantur,  foras  ejicitur, 
613  ^^  ^^  ^  hac  femina  criminalionis  falsitas,  ude 
et  professione  pro  se  mittentis  vicarium,  per  ejus- 
deni  vicarii  sui  exsecutionem  divino  judicio  sit  ex- 
puisa,  et  ejus  innocentiae  veritas  declarata.  Nam  si 
tesiimonium  hominum  accipimus,  testimonium  Dei 
roajus  est  (/  Joan.  v,  9),  qui  ostensione  virtutis  suae 
Dobis  testificatur  quid  de  hoc  credere  debeamus,  de 
quo  dubii  ante  ostensionem  eramus. 

INTERROGATIO  VII. 

Quidicnnt quod  pro  secrete  facu  confessione  ab 
eadem  femina,  vicarius  ^us  de  'udicio  incoctus  eva- 
siu 

RESPONSIO. 

Sicut  falsa  pietate  quidaro,  ut  legimus,  beatum 
Peirum  defendere  tentaverunt  dicentem  qula  nou 
Dovisset  hominem,  quem  cognoscebat  Deum,  cum 
Veritas  dixerit,  Me  negabi$  {Matth.  xxvi,  34)  :  ita 
isU  majori  etiam  iniquitate,  quia  impia  falsiute, 
veritatem,  dom  piam  praedicant,  ficUm  calumnian- 
lur,  quae  sicvoluit  feminam  isUm  liberare,  ut  jodi- 
cio  illius  credentes  deciperet,  com  scriptnm  sit 
{Sap.  1, 5) :  SpiTitu$  $anetu$  di$cipiinw  effugiet  fictum 


dixit  i^ofi  ftim ,  objicienli  sibi  quod  ex  discipulis 
hominis  illius  esset,  nisi  negare  se  esse  Ghristianum. 
Quapropter  614  ®^  ^^^  canones,  inter  lapsos  de 
iliis  decreverunt,  qui  corde  Ghristum  crediderunt, 
et  tormentis  victi  ore  negaverunt.  Et  item  scriptuin 
est :  Quomodo  invocabunt  in  quem  non  crediderunt  f 
(Rom.  X,  14.)  Quomodo,  inquam,  haec  femina  in  ju- 
dicioDominum  sibi  adQatorem  et  liberatorem  invo- 
cavit,  in  quem  non  credidit?  Et  si  in  Dominuui 
fideliter  credidit  quem  invocavit,  verum,  non  fictum, 
et  justum  alqne  justitiam  diligentem  illum  credidit, 
quem  falli  vel  failere  non  posse  cognovit.  Isii  autem 
contraria  dicentes,  quid  aliud  dicunt,  nisi  falli  vel 
fallere  posse  veriuiem  affirmant?  obstinatiores  dae- 
G  monibus,  qai ,  ut  Evangelium  dicit ,  exiebant  ab 
obsessis,'  confitentes  eum,  quia  seiebant  illum  esse 
Ghristum  (Luc.  iv,  41). 

'  Quod  autem  dictum  est,  qnia  ex  hoc  testis  est 
etiam  ipse  qui  confessionem  feminae  iliius  suscepit, 
miramur  si  verum  esse  aliquo  modo  possit :  et  hoc 
credere  non  auderemus,  si  talibus  viris,  qui  haec 
nobis  mandaverunt  nou  credere  auderemus ;  cum  non 
perverse  interpretari  debere  noverit  quod  in  iibro 
Levitico,  relegit :  AmnM  quce  audit  vocem  juramenti 
et  te$ti$  e$tf  vel  qum  vidH  aliquid  at  con$cia  e$t,  et 
non  indicat  (Levit,  v,  i).  Ex  quo  accepitetiam  ipsa 
peccatum  ejus  sine  dubio.  ut  Origenes  exponit,  qui 
iuique ,  aut  egit  aliquid  >  aut  juravit.  Hoc  etiam 


Lnde  sanctus  Petrus  ad  Simonem  magum  dixit,  qui      secundum  bisioriam  nos  aedificat,   ne  nnquam  in 

., :. >^_^    ^^^«A  <.MA4:nm  oAnAfi    SLnivifiic    nAp  ^  nA/^oalia  olfAriiiA  nnlliiAmiift  AAnAcipnt.iftft  nAfttrAft.  nM* ' 


se  puuvit  emere  posse  gratiam  sancti  SiMritus,  per 
quem  virtutes  operantur  et  signa,  quique  omne  effu- 
git  fictum :  Non  e$t  tibi  par$,  neque  $or$  in  $ermone 
ialo,  in  felle  enim  amaritudini$,  et  obligatione  titiqftii- 
iati$  video  te  e$$e  (Act.  viii,  i5),  Et,  utbeatus  dicit 

^^ :...      .£u:i    ^s.^aIav    varif««    n^r    dunlil*itftl«m 


peccatis  alterius  poMuamus  conscientias  nostras,  nec ' 
consensum  maie  agentibiis  praebeamus.  Gonsensum 
aulem  dico,  non  solampariter  agendo,  sed  etiam  quae 
manifeste  et  illicile  gesU  sunt  reticendo.  Et  si 
sdvii»  et  propter  secreum  confessionem  reticuit, 
«■■«M  miA/l  flhait.  ftiAiit  iiiritiir.  ut  iudicium  inde 


675 

Et  ilem  scriptum  est 


UINGIIARI  RHEMENSIS  ARGBIEPISCOPI  C7G 

Redden  aulem  Domino  jura"  A  sedentem  super  solium  tuum^  el  omnem  exercilum 


menta  iua  {Malth»  v,  53).  Si  fldelilatem  seniori  suo 
promisit,  quomodo  huic  iilusioui  conlra  illum  con- 
senlire  praesumpsil?  Et  si  tunc  inier  duo  pericula 
posilus,  minus  de  juramenlo  negligere  elegit,  ut 
majus  ne  proditor  confessionis  fieret  devitaret  , 
quare  ipsam  confessionem  nunc  prodidit?  cum  scri- 
ptum  sit :  Qui  ambulat  fraudulenter,  revelat  arcana ; 
qui  autem  fidelit  etl,  animi  ceiat  committum  {Prov. 
XI,  15),  ac  si  palenter  dicat :  Qui  animi  non  celat 
comraissum  infldelis  est.  Et  Paulus  dicit  fidelibus  : 
Quwpart  /ideli  cum  inlidele?  (II  Cor.  vi,  i5.)  Plura 
hinc  dici  poterant,  sed  nobis  non  convenit.  Onus 
enim  suum  unusquisque  portabit.  Hxc  autem  bre- 
viier  diximus,  non  ut  credere  vel  credi  ab  aliquo 


cos/t  attittentem  ei  a  dextrit  et  a  tinittris.  Et  aU 
Dominut:  Quit  decipiet  Achab  regem  Itrael^  ui  ateen- 
dat*et  cadat  in  Ramoth  Galaad?  Et  diiit  unut  verba 
hujutcemodi,  ei  aiiut  aliter.  Egrettut  ett  antem  ipt- 
ritut  coram  Domino,  et  aii :  Ego  decipiam  illum.  Cni 
locutut  ett  Dominut,  In  quo  f  Et  iile  ait :  Egrediar, 
et  ero  tpiritut  mendax  in  ore  omnium  propheuimm 
ejut.  Et  dixit  Dominut  :  Decipiet^  et  prttvalebitf 
egredere,  et  fac  ita  (III  Reg.  xxi,  19).  Qciid  sit 
astare  malignum  spiritum  Domino,  et  qnid  sil  qood 
inlerrogasse  malignum  spiritum  Domlnus  dlcitor, 
et  qualiier  loquatur  Deus  ad  malignum  spiritam,  et 
malignus  spiritus  ad  Deum,  beatus  exponit  Grtph 
rius  {MoraL  xi,  cap.  A)  in  Moralium  libris  devotioiii 


hujusmodi  derogationi  de  quocunque  sacerdote  veli-  B  lectorum  nolissimis.  Sequitur  Ir  historia  libri  Ee- 

mus,  sed  ul  nos  quatenus  hinc  responderemus  per 

nonien  Domini  oblestaniibus  designemus,  hoc  nefas 

prociilionis  atque  duplicitaiis,  et  magnopere  nobis 

esse  vitandum,  et  615  i"  omnibus  profccto  homi- 

uibus  deteslandum. 

INTERROGATIO  VIIL 

Hoic  autem  dicio  quod  alunt  quldam,  quoniam 
intentlo  illius  feminoc  fuit  de  alio  ejiisdem  nominis 
fratre  suo,  quando  vicariiim  suum  in  judicium  pro  ae 
misit,  et  idcirco  se  in  judicio  isdein  vicarius  ejus 
non  coxit. 

RESPONSIO. 

Quasi  judex  omnium  quae  geruntur,  qui  novit  om-  ^ 
nia  eiiam  anlequam  fiant,  tali  errore  seduci  potuerit» 
coraponere  possumus  quod  Pctrus  iu  quarto  libro 
Dialogoruinabeatorequisivit  Gregorio  :  «  Quidnam 
est,  inquiens,  quxso  le>  qiiod  noimulli  quasi  per 
errorem  exlrahuniur  ecorpore?  Cui  beaius  Grego- 
rius  referens  de  duobus  Stephanis,  quia  non  isdein 
Slephanus,  qui  adductusjudici  ad  loca  inferni  fuerat, 
jussus  adduci  exstitcrat,  sed  Slophanus  alier  fefra- 
rius  :  et  illo  reducto,  Siephanus  ferrarius,  qui  ad- 
duci  fuerat  jussus,  adduclus  esl.  <  Hoc,  inquit 
bealus  Gregorius  (cap.  56),  quoiiescunque  fit,  si 
bene  perpenditur,  non  crror  sed  admonitio  esl.  Su- 
perna  enim  pietas  ex  magna  misericordiae  suse  lar- 
gitaie,  disponit,  ut  noniiulli  eliam  post  exilum  re-^ 
pente  ad  corpus  redeanl  et  lormenta  'm(eT\^  qnx -.^niam  cum  cognovittini  Veum^  non  ticui  Denm  glori- 
audita  non  crediderant,  sallem  visa  pertimescant.  >  ficaverunt,  aut  gratiat  egeruntf  ud  evanmennt  in 
Et  post  narrationem  de  Siephano,  qui  adduclus  et  cogitationibut  tuit,  et  obtcuratum  e»t  jiid|neii«  ccr 
reductus  et  postea  itenim  ad  tormenta  perductus  «ortim ;  propterea  tradidit  Hiot  Deus  im  desideria 
fuerat,  subdidit  (t6.,  in  fine) :  <  Qua  de  rc  colligitur,  cordit  itlorum,  in  immundiliam^  ut  eontumeliis  af- 
quia  ipsa  quoque  inferni  supplicia  cum  dcmonstran-      ciant  corpora  inay  mercedem  errori»  tui  i»  temetipti^ 


gum  :  llunc  igitur  ecce  dedit  Dominus  spiritm 
dacii  in  ore  omnium  prophetarum  616  tuorum  qid 
hic  tunt»  Et  Dominut  locutus  est  eontra  ie  matusL 
Et  post  aliquanta  :  Vnut  autem  quidam  tetendit  ar- 
ctttn,  in  incertum  tagittam  dirigent,  et  casu  percuttit 
regem  Itrael,  id  est  Acbab,  inter  pulmonem  et  tims' 
ehum.  Et  pa^lo  post,  et  mortuut  ett  vetpere^  et  cooh 
pletus  est  in  eo  sermo  Domini  per  manum  Midisae 
propheue,  de  quo  antea  locutus  est  idem  Acbab  ad 
Josaphat  regem  Juda  quaerentem  prophetam  Domiiii. 
Remantit^  inquit  Achab,  ttr  ttitus  per  quem  posssMMt 
inlerrogare  Dotttinufn,  ted  ego  odi  eum,  quia  non  pro 
phetat  mihi  bonum,  ted  malum.  Yidelicet  quoDiasi 
vera  illi  dicebat,  ei  ideo  odiebat  euin,  diligens  meii- 
daces  ministros,  et  sibi  impios  ;  unile  scriptam  esi 
(Prov.  xxu,  12)  :  Princept  qui  libenter  audii  verbs 
mendacii,  omnet  minittrot  habebit  impiot.  Qua  de  re 
limendum  est  regi,  et  cunclis  mendacio  credere 
voleniibus,  quasi  Deus  aut  falii  potuerit,  aut  fallere 
quemquam  in  se  recte  credentem  in  jndicio  veiit, 
aut  indebita  misericordia  in  crimine  condisteiitit 
atque  crimen  ipsum  neganti,  et  se  teatanli  debeat 
misereri,  qui  etiam  pauperi  in  jodicio  vel  Bub  ol^ 
teniu  pietatis  misereri  prohibuit,  oe  propter  s\k 
perpetrata  peccata,  de  quibus  non  ftatisfecenmt 
Domino,  ex  retributione  justiiise,  a  mendaee  spiriui 
seducaniur,  ui  intereaiit,  et  in  aiium  laqueum  de- 
cepti  cadant,  sicut  dequibtisdam  Paulusdicit:  Qns- 


677 


D£  DIVORTIO  LOTHARU  £T  TETB£RGi£. 


678 


quens  de  prsestigiis  a  magis  Pharaonis  Moysi  resi-  A  tur,  a  Simone  Mago,  quem  deseruerat,  unguento  per- 


sleulibus  factis  dicit,  c  Intelligi,  inqult,  datur,  ne 
ipsos  quidem  transgressores  angelos,  et  aerias  po- 
lestates,  in  imam  istam  caliginem,  tanquam  in  sui 
generis  carcerem,  ab  iliius  sublimis  aetheriae  piirila- 
lis  habiiatione  detnisas,  per  quas  maglcae  artes 
possunt  quidquid  possunt,  valere  aliquid  nisi  data 
desuper  potcstate.  Dalur  autem,  vel  ad  fallendos 
fallaces,  sicut  in  i£gypllos,  et  in  ipsos  etiam  magos 
daia  esi,  ut  in  eorum  spirituum  seduetioiie  videren- 
lor  admirandi,  a  quibus  fiebant  Det  veritate  dam- 
nandi  :  vei  ad  admonendos  tideles  ne  tale  aliquid 
facere  pro  magno  desiderent,  propter  quod  etiam 
nobis  Scriplur»  auctoritate  sunl  prodita  :  vel  ad 
exercendam,  probandam,  manifesiandamqne  justo- 


unctus,  ejusdem  Simonis  imaginem  omnium  oculis 
referebat,  solus  Petrus  eam  qui  erat  iniuebatur,  et 
orans  discipulos  ad  eorum  oculos  revoeavii,  et  de- 
luso  phantasmate  intuentium  ohtntilNts  spedein  pro- 
prlam  reddidit.  Sed  et  in  Ylta  Joaimis  monachi  qnon- 
dam  parenies  filiam  suam  operante  daemone  equam 
esse  cernebant.  In  Evangelio  quoque  leglmus  de 
duobus  discipulis  cum  Christo  pergentilHis  ac  dabi- 
taniibus,  quia  oculi  eorum  tenebaniur  ne  eum  ag- 
noscereni  (Luc,  xxiv,  16).  Quod  impedimentum  in 
oculis  eorum  non  incoogruenter  accipimus  a  Satana 
fulsse,  ne  agnosceretur  lesus  :  scd  tamen  a  Ghristo 
facta  est  pcrmissio  usque  ad  sacramentnm  panis,  ut 
unitate  corporls  ejus  participata,  removeri  iriietliga- 


rum  paiientiam.  Neque  enim  parva  visibilium  mira-  B  turimpedimentuminimici,utCbrisluspoS8itagnoscl. 


cuiorum  potenlia  Job  cuncla  quse  babebat  amisit, 
et  filiosy  et  ipsam  corporis  sanitalem.  i  Quidquid 
angeli  transgressores  mali  faciunt,  non  ipsis  servit 
ad  nuium  creatura  corporalis,  sed  Deo,  Gl7  ^  4^^ 
datur  potestas.Nec  ideopulandum  esi  istis  Iransgres- 
soribus  angelis  ad  nutum  servire  hanc  visibilium  re- 
nim  materiem ,  sed  Deo  poiius  a  quo  hccc  polestas 
dalur,  qoanlum  in  sublinii  et  spiritali  sede  incom- 
matabilis  judicat.  Nam  et  damnatis  iniquls  etiam  in 
metalio  servit  aqua,  ei  ignis,  et  ierra,  ut  faciani 
inde  non  qaod  volunt,  sed  quanium  finitur.  > 

INTKRROGATIO  IX  bt  RESPONSIO. 
Sed  ooncedamus  ut  fraus  in  judicio  fuerii  opera-^ 
tione  diaboii,  qui  licet  perdiderii  angelici  spiriius  ^ 
gloriam,  sed  non  amisil  naturae  subiilitaiem,  otper- 
miitenie  Domiuo,  aul  pro  inrideiitate  non  recto 
credeDtium,  aat  pro  purgaiione  fidelium »  ui  Judam 
plenum  Iniqua  voluntate  Christo  communicantem 
slrangulavit,  et  Paulum  post  lertii  coeli  raptum  co- 
laphizavit,  ad  maxima  exercenda  occulto,  sed 
nusquara  ii\justo,  permliiitur  divino  judicio,  sicui 
per  magos  Pharaonis  multa  acta  sunl ,  quse  Moyses 
propheta  Domini  fecerat.  Et  ad  probaiionem  Job  aera 
suMi  commota ,  ignis  de  coelo  aerio  oves  puerosque 
consumpsiL  £i  Aniichrislus  per  se  suosque  ministros 
mulia  operalurus  est,  ita  ul  in  errorem  inducantur 
eiiam  si  fieri  potest  electi.  Et  per  Pyihonissam  spe- 
cies  Samuelis  oslensa  est.  £t  in  libro  Dialogorum, 


Sic  ei  non  mirum,  si  in  judicio,  618  exlgenie  in- 
credulilate  h^iiantium  atque  in  fide  dtfbitantium, 
talia  permitiai  Dominus  Hcri ,  qui  talem  se  exhibuii 
in  oculis  dubitantium  foris,  qualis  habebatur  apud 
eos  intus  :  quod  factum  esi  in  eorum  ocuiis,  non  ve- 
riiate  fallente,  sed  ipsis  veritatem  percipere  non  va- 
lentibus,ei  aliud  quam  resest  opinaniibus.  Sicutet 
healusGregoriusdeMariadicit  {hom.  ^  inEvang.): 
i  Qiix  Dominum  quaerebat,  quem  rcsurrexisse  minime 
credebat;  sed  quia  amabat  et  dubitabat,  videbat  et 
non  agnoscebai,  cumque  illi  et  amor  oslenderat,  et 
dubieias  abscondebai.  >  Et  praefatis  duobus  discipu- 
lis  ambulaniibus  in  via,  non  quidem  credentibus, 
Dominus  apparuit,  sed  eis  speciem  quam  recogno- 
scerent  non  ostendit.  Hoc  ergo  egit  foras  Dominus 
ia  oculis  corporis,  qnod  apud  eos  agebalur  intus  in 
oculis  cordis.  Nihil  ergo  simplex  veriias  per  dupli- 
citatem  fecit,  sed  ialem  se  eis  exhibuit  in  corpore, 
qualis  apud  eos  erat  in  mente.  Ei  sanctus  Augusti- 
nus  in  libro  de  Doctrina  Christiana  {lib*  xi ,  c.  10) : 
(  Superstitiosum  est  quidquid  instilutura  est  ab  ho- 
minibus  ad  consultationes  et  pacta  quaedam  signifi- 
cationum  cum  dsemonibus  placita  alque  fcederaiS, 
qualia  suni  molimina  magicarum  artium,  aruspicum 
et  augurom  libri.  Ad  hoc  genus  pertinent  omncs 
etiam  ligatura;  atque  remedia ,  qua;  medicorum  quo- 
que  disciplina  condemnai,  sive  in  prsecantationibus, 
sive  in  quibusdam  nolis,  quas  cbaracteres  vocant, 


scribenie  sancto  Gregorio ,  legimus  {lib.  xi,  e.  10)  :  ©  s»^®  '"  quibuscunque  rebus  suspendendis  alque  illi 


I  Quia  de  iuvento  idolo,  et  ad  horam  casu  in  coqui- 
nam  projecto,  exire  ignisrepente  visus  est,  atque  in 
cunctorum  monachorum  oculis,  quia  omne  ejusdem 
coquin^sedifickira  consumeretur  ostendit :  cumque 
jactando  aquam  et  ignem  quasi  exslinguendo  per- 


gandis  (t6t(/.,  c.  StA).  Quae  omnia  tantum  valent, 
qoantum  prsesumpiione  animorum  :  quasi  communi 
quadam  lingua  cum  daemonibu^  foederata  sunt;  (\\ix 
iamen  plena  suni  omnia  pestifcrse  curiositaiis  cru- 
ciantis  solliciludinem  mortiferae  servituiis.  Non  eniin 
quia  valebant  animadveraa  sunt.  sed  animadverienilo 


679  HII^CMAm  RUEHENSiS  ▲RCHIEPISGOPI  eW 

po8t  mortem  inquielare  et  suscitare  iK>tuerii,  sciat  A  cum  familia  sua  fuerat  excommoHinicau.  I3nde 


pro  certo»  aut  falsam  tunc  umbram  quaerentibus 
ostendisse  diaboluro ,  aut  si  vere  Samuel  exstitit» 
tantam  in  his  agendis  licere  diabolo ,  quantum  Do- 
minus  permiserit.  Nec  mirum  pro  quibusdam  secre- 
tioribus  causis  talia  maligno  spiritui  permitti ,  cum 
el  Salvatorem  constituerit  in  pinnam  lempli,  et  Job 
petierit  acceperilqne  tentandum.  Quod  si  phantasiam 
potius  immundi  spiritus  fuisse  quod  apparuit  credi- 
mus,  neque  hoc  turbare  debet  quomodo  talis  vera  et 
prophetica  narrare  potuerit.  Novimus  enim  dia- 
bolum  multa  ssepe  futura,  quse  ab  angelis  san- 
ctis  didicerit,  praescire  vei  praedicare  posse  : 
sed  eo  minus  illius  diclis  auscullandum ,  quo 
cuncta.  quae  loquilur  agitve  apud  homines,  se* 


idem  sanctns  papa  decrevit,  ut  mox  ejas  absoher^ 
tur  familia.  Et  si  manifeste  conslaret  quia  coDJvgi 
suo  eadenQT  femina  dicere  nibil  polaerit,  sed  insoper 
suspicio  ipsius  per  sacramentum  fuerit  aunpouta, 
atque  post  hoc  sua  ad  eum  sponte  reversa,  Qt  et  in 
ea  censura  temperaretur  jodicii,  nec  longo  jam  lefn- 
pore  privaretur  oommunione.  >  Et  iieni  ad  Gandi- 
dum  abbatem  {lib.  vu,  ejntl.  17) :  c  DeDiqne  ul  ad 
satisfactionero  possetomnino  sufficere,  fecimus  nl 
etiam  dato  corporaliter  sacramentofirmaretnihil» 
in  fraude  versatum,  aut  aliquid  occultasse,  sed  ooh 
niaj  integre  prodidisse.  Gui  rei  si  quis ,  quod  noo 
credimus,  contrariam  aflbrre  quoquomodo  tenlaTerii 
voluntatem,^Oill®  <iuidem  reum  se  ante  De&n 


(ducendistudiofacit.  >  Quodneeveniatperinsidiasdas-  B  esse  noverit,  qui  niiitur  ea,  quae  utiliier  suni  finiu, 


monum,  019  monenle  Apostolo  resistamus  diabolo, 
fortes  in  fide,  quof  vituU  ttmndttm,  et  per  quam 
tancii  vicerunt  regna  (Hebr,  xi,  53),  et  de  qua  fir- 
roiter  credenlibus  dicitur  :  Fiat  tibi  secundum  fidem 
tuam  (Matth.  ix,  29).  Et  Apostolus  :  Posiulet  autem 
in  fide  nihil  haeitan»  (Jac,  i,6).  Et  siad  probationem 
iidei  nostrae  acciderit  (utile  est  enim,  etiam  sanctis, 
tentationnm  flammis  examinari,  ut  vel  tenlati  quia 
fortes  fuerint  appareant,  vel  cognila  per  tentationem 
sua  infirmitate  fortiores  fieri  discant,  et  sic  cumpro- 
bati  fuerint,  accipiant  et  ipsi  coronam  vil»)»  de  di- 
vinis  non  causemur  judiciis,  quae  interdum  occuita 
sont»  sed  nunquam  injusta.  Nec  mirum  videri  dcbet, 
si  in  hujusmodi  judicio  caliiditate  diabolica  fraus 


rescindere  :  nam  eidem  decisioni,  transactiooiqae 
liihil  se  derogare  cognoscat.  >  Et  ad  itnEJecuii 
(Ub.  VII,  ind.  11,  epitt.  60) :  <  Valde,  inqait,  ec- 
clesiasticae  est  rooderationi  conveniens,  ut  qus  or- 
dinau  fuerint  vel  decisa,  imlla  in  posteram  debeaiii 
refragatione  turbari.  »  I>e  qua  sacrameDli  purga- 
tione  saepe  audivimus,  quia  plures  in  eo  fraadeoi  fa- 
cere  solent,  cumingenio  jurantes,  sed  potiasp<^ 
ranles  :  quia,  sicut  iegimus,  ita  sacramentuoi  a  Deo 
dijudicatur,  sicut  ab  eo,  coi  per  id  satisfieri  ^ 
in  fide  recipitur.  Sed  et  in  eadem  sacraraenti  pur- 
gatione  fraus  facta,  quin  potius  peijurioiD  factnoi 
detegitur  ,  sicut  et  in  judicio  diabolica  astuiia  et 
permissione  divina,  evenire  posse  a  nobis  aon  daie* 


quaecunque  Deo  permitteote  intervenit,  cum  etaqua  G  gatnr.  Et  de  juramento  doloso  in  Regum  lil>ris,et 


bapiismatis  in  se  fidelis,  ut  Anibrosius  dicit,  est  in 
aliquibus  et  aqua  mendax.  Non  sanat  baptismus 
perfidomm,  non  mundat  sed  polluit :  unde  et  secun- 
dum  decreta  canonum,  et  sancti  Innocentii,  atque 
aliorum  pontificum  Romaoorum,  in  nomine  sanctae 
Trinitatis  ab  haereticis  baptizati  per  manus  imposi- 
tionem  gratiamSpirilus-sancti  accipiunt :  non  autem 
in  sanctaeTrinitatisnomine  baptizaii  baptizari  jiiben- 
tur.  Sed  nunquid,  quoniam  fraus  reperitur  in  baptismo 
luereticorum,  baptisma  nonprobabiturcalholiconim? 
et  si  fraus  invenitur  in  judicio  propter  fidem  incre- 
dulorum,  lex  purgationis  abjicietur  a  consuetodine 


Machabseorum  ,  atque  in  Propheta  de  sacrameoto 
regi  facto  infideli,  quae  non  impune  cesseraat,  io^' 
nimus,  unde  supra  nos  soificienler  dixisse  po- 
lamus.  > 

INTERROGATIO  X. 
Quarto  capitulo  nobis  petimus  remandan,  si  ^ 
causa,  unde  judicium  factum  aadivimos,  et  qaidan 
etiamvidimust  in  judicium  fuerit  revocaU,  qoaiiier 
idem  debeat  canonice  ordinari  judiciom,  et  buud 
de  secreta  confessione,  ut  dicitur»  eommissa  ^isco- 
pis,  vel  in  judicio  porrecto  libello,  eadem  feffii>^ 
debeat  judicari  :  vel  si  acciderit  ut  eomdeiD  libd- 
lum  coacta  porrigat,  aul  eidero  inviu  sttbscribiti 


credulorum  ?  Sicut  enim  privata  vel  frauspublica  sem- 

per  est  punienda,  ita  ut  scriptum  legimus,  consue- •v  *""*  ^T*^-'*  t^...»«-,  —  '^•"'»^-  ■"™  "i^uu* 
.   .       *^     ...  .*   ......1  .    V..  :      D  si per  hiuusmodi  commenuta mariiali  toro lepa» 

tudo  quae  pubhcia  utihuubus  non  impedit,  pro  lege     ^J^^  removeri. 

est  retinenda.  Quaproptcr,  si  et  in   hoc  judicio  per 

quodcunque  ingeniuifi  fraudulcntia  reperitur,  dupli^ 

catii  judicii  ultione,  sive  pro  peccati  admissione,  sive 

pro  infideli  illusione,  causa  in  quaestionem  ratiooe 

docente  reveniat. 

c  Sed  et  de  sacramenti  purgatione  in  sancti  Gre- 
gorii  epistola  ad  Secundinum  episcopuui  Tauromi- 


RESPONSiO. 
Quod  et  si  in  hoc,  ut  supra  diximus  de  qoo  loqui- 
mur  judicio  evidentibus  indiciis  fuerit  demoDSin' 
lum,  sicut  sanctos  Fabianus  papa  et  martyr  consti- 
tuit,  ordinetur  judicium.  <  Quoniam,  ioquiefl^ 
(epiil.  11),  in  onmi  judicio  quatuor  personaso^^ 


681 


DE  DIVORTIO  LOTHARII  ET  TETBERGi£. 


68t 


EtbaDclusAuguftlinasiiilibrode  PcBnitenlia  (/lom.  l)  :  A  Dominus  Jadam ,  cum  fur  esset ,  quia  non  est  accu- 


r  Plerumque  autem  boni  Cliristiani  propierea 
tacetit,  et  sufferunt  aliorum  peccata  qu»  noveruut, 
quia  documentis  saepe  deseruntur ,  et  ea  quae 
ipsi  sciunt,  judlcibus  ecclesiasticls  probare  non 
possiint.  Quamvis  enlm  vera  sint  quxdam,  non 
tamen  judici  facile  credenda  suni,  nisi  certis  indlcils 
demonstrentur.  Nos  vero  a  communione  quemquam 
probibere  non  possumus,  quamvis  hxe  proliibitio 
nondum  sit  roortalis,  sed  medicinalis,  nisi  aut  sponte 
conressum,autia  aliquo,sive  saeculari,  siveeoclesla- 
slicojudicio  nominatum  atque  convictum.  Quis  enim 
sibi  QSl  otnimqueaudetassumere,utcaiquam  ipse 
sit  et  accusator  et  judex?  Gujusmodi  regulam  etiam  blc 
Paulas  breviter  insinuasse  inteliigetur,  cum  quibus 


satus,  minime  abjecit.  Vt  toUeretur  de  medio  ve$trum 
gui  hoc  apu8  fecii  (1  Cor.  v ,  2 ).  Gogniio  opere  isto, 
pellendum  illum  fuisse  de  coelu  fracernicalis  :  omnes 
cnim  crimen  ejus  dciebani,  et  non  arguebant ;  pu- 
bllce  enim  novercara  suam  loco  uxoris  babebat.  In 
qua  re  ueque  testibus  opus  erat,  neque  tergiversa- 
tione  aliqua  poterat  tegi  crimen.  Ego  quidem  slcut 
abtCM  corpore,  prmufu  autem  tpiritu,  id  est,  absens 
facie»  prsseDS  autem  auctoriiate  spiritus,  qui  nus- 
quam  abest,  jam  judieavi  ut  pratens  eum  qui  hoc 
admiiit  {ibid.,  3).  » 

GS8  El  quoniam  alterius  est  locl  et  lemporis  de- 
monstrare,  quibus  et  quantis  aliis  modis  secundum 
leges  ecclesiasticas  absentes  possint  et  debeant  judi- 


X.W.  *  1-L  .       .  -_    " — '••'"""•'••^«■«  "»«»^»«»c»  iniswiuei  (leueani  juai- 


judicii  formam  ad  baM;  simtiia  ex  quibusdam  daret. 
Ait  enim  :  Scripti  vobii  in  epigtota,  non  commisceri 
formearHi  (/  Cor.  ▼,  9) ,  et  reliqua.  t  Et  item  :  <  Si 
quis  frater  Bominatur  aut  fornicator.  aut  idolls  ser- 
viens ,  aut  avanis ,  aut  maledicus ,  aut  ebriosus ,  aut 
rapax ,  com  cyusmodi  nec  quidem  cibum  sumere.  > 
Sed  sciendum  est,  quia  eam  nominationem  bic  Apo- 
stolns  Intelligi  voluit,qu»  fit  in  quemquam,  cum 
sententia  ordine  Jodidario  atque  integritate  profer- 
tur.  Naro  si  nomlnatio  sufficit,  multi  damnandi  sunt 
ioDocentes,  quia  saepe  fafsoin  quoqoam  crimine  no- 
miDantur.  Noluitenim  in  hominejudicari  ex  arbitrio 
SQspectlonis,  vd  etiam  extraordlnarii  usurpato  judi- 
clo,  sed  pociua  ex  lege  Dei  secuudum  ordinem  Eo- 


synodus  sequens  Roinanam  Ecclesiam  demonslravit, 
inmedium  devoccmus,  videlicet  {can.  4) :  c  Ut  si 
quis  se  reum,  vel  veri  confessione,  vel  mendacio 
falsitatis  pronunliaveril.  neque  enim,  inquit,  absolvi 
potest,  qui  in  seipso  dtxerit  mortis  causam,  quae 
dicta  in  alium  puniretur,  cum  omnis  qui  sibi  fueril 
mortis  causa  major  bomiclda  sit.  •  Quod  in  Eccle- 
sia,  nec  de  secreta  confessione,  nec  per  alium  potest 
fieri  :  quanto  minus  per  sacerdotes,  quibus  non  licet 
sibi  confessa  publicare  peccata,  liisi  per  illum  ipsum 
qui  peccatum  commisit,  id  qubd  male  egerat  fuerit 
propalatum?  De  quo  etiam  providere  quantuin  po- 
tuerit  debet  episcopus,  ad  cnjus  hoc  curam  noscitur 
pertinere,  ut  non  errore  seductus ,  aut  timore  co- 


ri^.       :      ,^      "  : ^  ^  periinere,  ui  non  errore  seductus,  aut  timore  co- 

desia^,  sive  ultro  coufessum,  sive  accusatum  atque  C  ,ctus,  quisquam  mendaciter  in  se  dicat,  uncle  velse. 


coDvictum.  Et  in  concilio  Toletano  (conc.  ToL  vi , 
can,  11) :  f  Dignum  est  ut  viia  innocentis  non  macu- 
letur  pemlcie  accusaniiam.  Ideo  quisquis  a  quolibet 
criminatur,  tam  accasatus  quam  accusator  praesen* 
icntur,  atque  legum  et  canonum  sententise  exquiran- 
tur,  ut  sl  indlgna  ad  accusandnm  persona  invenitnr, 
ad  ejus  accusationem  quisquam  non  judicetur,  nec 
condemnetur.  >  Et  in  Garthaginensi  concilio  {cone. 
Afr.  eap.  95):  i  Quaerenduiu  est  in  judicio  cujus  con- 
versationis  et  fidei  sit  is  qui  accusat,  et  U  qni  accu- 
Mtur.  >  Item  in  eodem  {cap,  98) :  «  Testes  autem  ad 
testirooninm  non  admittendos,  qui  nec  ad  aceusatio- 
»em  admlttl  praecepti  sunt,  vel  etiam  qnos  ipse 
accusator  de  domo  sua  produxerit.  >  Et  sanctus 


vel  Ecclesiam  laedat,  quia  inde  etiam  est  decreturo, 
utextorla  confessio,  vel  coacta  subscriptio,  nihil 
vigoris  obtineat,  B.  Alexandro  martyre  glorioso  ,  et 
post  B.  Petrum  quarto  apostolicae  sedis  pontifice  ju- 
dlcante  (epi$t.  ad  omn.  orthod.) : «  Si  ab  hnjusmodi, 
inquit^  personis,  quod  omni  est  Ghristiano  nomlni 
iniroicum,  quaedam  Scripturae  quoquomodo  per  me- 
tom,  aut  fraudem,  aut  per  vim  extortae  fuerint,  vel 
ut  se  liberare  possint,  quocunque  ab  eis  conscriptae 
vel  rol)oratae  fuerint  ingenlo,  ad  nullum  eis  praeju- 
dicium  aut  iiocumenturo  provenire  censemus,  neque 
ullam  eis  infamiam  vel  calumniam,  aut  a  suis  se- 
queslrationem  bonis,  unquam ,  auctore  Domiuo ,  et 
sanclis  aposiolis,  eorumque  successoribus,  sustinere 


^.  „«  uvii>v  Du«  iiruuiixeru.  >  x,\  sancius      sancus  aposiotis,  eorumque  successoribus,  sustinere 
Comeiiuspapaet  martyr,  beatusque  Felix  Romanus  ^  permittimus.  Gonfessio  vero  in  talibus  non  compul-. 


ponttfex,  et  oinnes  iirius  sedis  pontifices  decreveruiit, 
nt  caveant  judices  Ecclesiae ,  ne  absente  eo  cujus 
causa  ventilatur,  sententiam  proferant,  quia  irrita 
erit,et  etiam  rationem  pro  actioiie  in  praesentia 
fratmm  dabunt,  exceptis  designatis  causis  quas  sin- 
gillatlm  leges  Ecclesiae  exprimunt,  sicut  et  leges  pu- 


sa,  sed  spontaiiea  fieri  debet,  ipso  atiestante  qui  ait: 
Ex  corde  enim  procedunt  honUcidia,  adulteria^  fomi" 
cationet,  bla*phemi(e  (Matth.  xv»  19),  et  caetera  quae 
suft  ad  haec  pertinentia.  >  Et  iiem :  <  Amplius  autem 
reepicit  Deus  ad  cogitationes,  et  spontaneas  volun- 
tates,  quam  ad  actus,  qui  per  simpliciiatem,  aut  per 


gg5  HINCMARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 

vH  confessio,  siciil  scriplum  est :  Dic  luprior  iniqui-  A  Ait  enim  de  Juda 

lales  l«as,  «l  justiOceris.  Priop,  inquam ,  ul  et  vocem 

accusaioris  diaboli,  et  faciem  Domini  in  confessione 

praevenias,  ui  jusiiftceris,  non  ut  condemneris :  quia 

ipsa  eliam  ecclesiastica  excommunicayo,  non  «ter- 

naJiter  pcenalis,  sed  temporalis  est  ttque  rae(ilcinali», 

lantum  ut  convertatur  peccaior  ad  illum,  et  vivat, 

qui  non  vultmoriem  peccatoris,  aedvHam  {Exech. 

xviii ,  i5).  Et  iterum  scripium  est :  Ex  verbis  tuU 

juwfieabem,  ti  t%  wrW«  \ua%  cf^wktnmahtnt  (/aa. 

xLiii,  46).  Unde  Hieronymus :  t  Ex  malis  verbis  du- 

bium  non  est  quod  daranetur  a  Deo  bomo  qm  ca 

protulit  :  jusilfieari  autem  ex  boni»  verbls  ftulk) 

modo  potest,  nisi  de  intimo  cordis  ea  recta  intentioBe 


684 
lum  videns  Judas^  qut  tun 
tradidit^  quod  damnalus  esset ,  peenitentia  ductus 
rttulit  triginta  argenteos  principibus  sactrdotum  et 
senioribus,  dictns :  Peccavi,  tradens  sanguinemjustum 
(Matth.  XXVII,  3,  4).  Avaritia;  magniludinem  [a/., 
magDitudine]  impietatis  pondus  exclusit.  Yidens 
Judas  Dominum  acljudicatum  morti ,  preiium  retuUt 
sacerdotibus,  quasi  in  potesute  sua  esset  perseca- 
torum  mntare  sententiaui.  Itaque,  licet  mutaverit 
voluntatem  suam,  lamen  voluniatis  piiinae  exitum 
nonmutavit.  Si  autem  peccavit  illc  qui  tradidil 
sanguinem  justum,  quanto  niagis  peccavenuit  qoi 
emerant  sanguinem  juslum,  et  oflerendo  preiioD 
ad  proditionem  discipulum  provocarttnt?  Ai  illi  dixe- 


proferat.  Bona  eiiamsi  sint,  et  non  rectastudio  fue-     runt :  Quid  ad  nos?  Tu  vtdtns.  Etpro^argemas 
^, 1...  :..„.;««o.oi^np«ii.Kinftniift4enint.8icttt"tn   templo,  recessit,  et  abtens  laqueo  $e  suspeudu 


rint  prolala,  justiticareloquentem  non  poienint,  sicut 
nec  Calphas  681  interpretando  iustus  InveBlua  est, 
qui  dixit  :  Expedlt  ut  unus  homo  mori^ur  pro  po- 
;m/o,  et  non  tota  gens  pereat  (Joan,  xi,  50).  Illa  ergo 
verba  justificant  loquentem,  qui  bona  q^  ore  pro- 
fert  moduUitus  corde  retinet,  ct  sancta  intentione 
profert.  In  verborum  enim  pondere  operatio  consistil 
vit»  humana  :  quia,  ut  Salomon  ait :  Jfor*  tt  vita  in 
manibus  linguof  (Prov.  xviii,  il);  >  E»  capitulis  Au- 
gusiorum  decernitur :  t  Ut  qui  timore  coropulsua 
servum  se  esse  extra  judicium  dixerit,  nuUum  pwe- 
judicium  Ubertatis  incurrat,  douec  judicio  praesen- 
tetur,  ut  liberiatem  suam,  si  eam  prol)averit ,  pn»- 
sente  judice  obtineat ,  aut  si  servus  convinciiur, 
statim  Domino  reformetur. 

Debent  niminmi  episcopi,  videlicet  judices  anima=. 
rum.  magnopere  providere,  et  saeculi  hominibus 
intimare,  ne  in  accuaandi,  vel  testificandi,  aut 
judicandi  negoUo,  quasi  sub  praeiextu  fuiurae  con- 
fessionis  ac  pofcnitenii»,  suggestio  diabolica  latenler 
eis  subripiat,  dlcens  non  verbo,  aed  h^rtameoU)^ 
cuicunque  post  eoncupiscentiam  cordissiii  ire  desi- 
deranti :  Intende,  inquit  ^iabolaa,  ut  compleas  quod 
desidera9,ne  de  eo  vinearis  quod  coeperas  :  meliufi 
tibi  est  postea  poMiiteiitiam  agere,  quam  victum 
dehoneslari.  Tesiificantibus  autera  suggeril :  Inge- 
nium  poiestis  capere,  ut  ita  pareat  quod  dicuia 
verum  esse.  Judlclbiis  vero  diabolus  8«pe  suadet, 
ut  dicant  :   ftuortiodo  pessnm  aliier?  sicut  audie 

judico.  Unde    , 

sunt :  Vce  vobls  qui  justilicatis  »<»  coram  hcminibuM, 
Dominus  autem  novit  eorda  vestra  (Luc.  xvi,  15).  Et : 
Si  ocutus  (uus,  Id  est  Intentio  tua,  shnpU»  fuerU^ 
totum  corpus  mum  hddum  erit  (Matth.  vi,  24).  Et  s 
In  quo  judido  judicaveritis,  judicabitur  de  vabi$ 
(Matth.  VII,  i).  f:i :  t^alsns  testis  nan  erit  intpunitus 
(Prov.  XIX  ,6).  Et  legant  quod  dictt  sanctus  Illero- 
nymiis  in  commentario  Matthari  :  <  Falsus,  inqniens^ 
tesiis  est,  qui  non  eodem  sensu  dicta  intelligit  qno 


in   templo,  recessit,  et  abiens  laqueo  $e  suspeudU 

(ibid.,  V.  5).  NihU  profuit  egisse  pffinitenliam»  per 

qnaro  scelus  corrigere  non  potuit*  Si  qoando  sic 

frater  peccat  in  fratrem ,  ut  emendare  vakal  quod 

peccavit ,  potest  ei  dimiiti  :  sia  autem  permaneot 

opera ,  frustra  voce  assumitur  pceuitentia*  Boc  est 

quod  in  Psalmo  de  eodem  infelicissimo  luda  dicitur: 

Et  oralio  ejus  fiat  in  peccatum  (Psal.  cnii,  7}^  utnoa 

fflg  soluia  emendare  nequiverit  proditioitts  nelas, 

sed  ad.pfius  seelus  etiam  proprii  hoottetdii  crimeD 

addiderit.  >  Timeamus  omnes  hane  vefaoi  senieft- 

tiam,  caveanus  hanc  pernieiosissimaiii  erga  dece- 

pttonem  nofitram  diabolicse  niaUgraiiiajtia  aslBtian, 

qua  fraudulenter  dialtolus  eiiam  sub  peenileiiiie^ 

p  ues  deludit,  et  ex  eonsilie  nos  in  oul|^  Hgat,  qoed 

cum  ab  atatu  justitiSB  peceando  ooaeidiiiios,  ple- 

rumque  simul  et  in  laqueum  desperaii wa  eadiaMS. 

et  a  radice  spei  fuiidims  evellimur.  Ume  est  qiMd 

per  propheum  Dominus,  noq  tam  pracipiutaoniBi 

prava  qua^^n  delictorum.  studia  reprehendit  dioeos  : 

Ne  farte  egre^ur  ut  igms  indignati»  maa^  H  #■> 

^endatmr^  et  non  sit  qui  eMtingual  prepler  mdiiim 

Htidiorum  veBirorum  (Jer.  iv,  4).  Hinc  iterum  iraUB 

dicii  :  Visitabo  super  vo$  juxta  fructum  studion* 

v$$trorum  (ler.  xxi,  44).  c  Quoniam  igitur  a  pcccatis 

aliis,  ut  dicit  beatus  Gregorius  (Pa$toT.  lib.  n. 

pap.  33),  differont  peeeata  quae  per  consiUan  perpe- 

uantur;  nou  tam  Dominus  prava  facU  qaam  stiidii 

pravitatis  insequitiir«  In  factis  euim  saspe  iafiniiiiai^ 


Unde  aodJnM,  el  exandlani  quas  scripu  p  «ppe  negligeBiia ,  iu  «ttidns  vero  inahUMa 


intentione  peceatur.  Et  ipse  ia  cathedra  pesiileBtis 
sedet,  qui  Uata  iniqaiutis  elatioiie  extolbtar.st 
impiere  makm  etiam  per  consiiium  conelur.  Hiac 
ergocolligantquiineulpa  se  eliam  pec  o»sili«« 
ligant,  qua  quandoque  uUione  ferieodi  auot,  q«t 
nnnc  pravorom  mn  socii  aed  principea  fiont.  » 
Gavenda  est  eliam  callidi  hostia  versolia,  qui  «€»• 
tem  quara  peccalo  supplaQtat,  eom  de  ruina  saa 
afflictam    respicit,    secoritatis    pestiferr  Wandiui» 


m  DE  DIYORTIO  LOTBARll  ET  TETKBRGiE.  686 

est,  mo  jo  misericordem  Deum  loquitur ,  uodo  uiiii-  A  ^<^  ^) :  «  AgaUiosa»  inqiiienft^  ktrii  prttseiiliiifli 


laleiD,  vel  quodcunque  emolumenlum  aut  grati»  vel 
honoris  corruptx  menli  objicit :  modo  maium  aliud, 
quod  de  malo  minori  exciudi  poiest,  ostendil,  modo 
adhuc  tempns  subsequens  ad  pcenitentiam  poliicetur, 
iit  dum  per  bxc  decepU  mens  ducitur,  a  malo  cceplo 
non  rcYOceiur,  ei  ab  intentione  poeniienti;»  suspen- 
daiur :  quateuus  timc  bona  nuUa  percipiat,  quam 
nunc  mala  nuila  coniristanl ,  et  tunc  plenius  obrua- 
lur  suppliciis,  qw  nuoc  etiam  gaudet  in  deiictis. 
&epe  etiam  speciali  malo  dupiicium  corda  mgenio 
irtis  aniiquae  pervertit»  ut  dum  perversa  et  dupiici 
letione  caeteros  fallunt,  quasi  praestaniius  cxteris 
pmdentes  se  osse  glorientur.  Et  quia  districtionem 
relriiMiiionis  nou  considerant,  de  damnis  suis  miseri 


quesia  est  maritum  suum  contra  Ydantatem  snaoi 
in  monasterio  Urbici  abbatis  esse  conversnm.  Qpiod 
quia  ad  ejusdem  abbatis  cuipam  et  invidiam  noii  est 
dubium  pertinere,  experientiae  taae  praecipimus,  ut 
diiigenti  inquisitione  disciiliat,  ne  forte  cum  ^us 
voiantate  conversus  sit,  vel  ipsa  se  matare  promise- 
rit.  Et  si  boc  repererit,  et  lUum  in  monasterio  per« 
manere  provideat,  et  hanc,  sicut  promisit,  mutam 
compeilat  Si  vero  nibil  borom  est»  nec  quoddam 
lornicationis  criraen»  propter  quod  viro  iicet  uxorem 
relinquere,  praedictam  mulierem  commisisse  cogno* 
veris,  ne  iliius  conversio  uxori  reiictae  in  saeculo 
fieri  possit  perditionis  occasio^  voiumus  ut  maritam 
suum  ilii,  vel  si  jam  tonsuratus  est,  reddere  oroni 


«xsttltant,  de  quibus  propheta  dicit :  Ecce  dks  Do-  B  debeas  excusaUone  cessante.  Nam  excepta  fornica- 

mim  venit  magnus  et  korriinlis  super  omnes  civitatu 

munHiu,et  $uper  omnes  angutos  exceUos  (Sopii.  i,  16)» 

quia  ira  extremi  jadicu  humana  corda,  et  defensio* 

aibus  contra  yeritatem  dausa  destruit,  et  dupiici- 

taiibus  involuta   dissolvit.    Attendant  et  accusa- 

tores  forte  iimocenUum,  et  testes  dolosi,  et  judi* 

ces,  quod  ds  dicitur  :  Voe   hi$  qui  condunt   leges 

m^ ,  scribenles   injustitias    ( Isa.    x  ,  1 ).    Et 

qood  per  Susannam   dicit   violenta   passio  ilia- 

ta  623  ^^  injustiUa  :  habet  enim  vocem  suam,  sic- 

ut  et  misericordia ,  de  qua  scriplum  est ,  Absconde 

(Umosynamf  id  est  misericordiam,  in  sinu  pauperis, 

tl  ipsa  orabit  pro  te  {Eccli.  xxix ,  15).  Ait  enim  vio« 

lenla  passio,  iliata,  sicut  diximus  ab  injustitia,  Deu» 


tionis  causa,  virum  uxorem  reUnquere  divina  iex 
nulla  raUone  concedit :  quia  postquara  copulatione 
eoi4'ugu  viri  atque  muUeris  unumcorpus  eificitur» 
non  potest  ex  parte  converU,  et  ex  parte  in  saeculo 
vemanere.  >  Et  quia  una  lex  viri  et  uxoris  bine 
eonstare  dignoscitur,  demonstrat  in  epistoia ,  qoara 
supra  posuimus,  ad  Secundinum  episcopum  Tauro- 
minitanum  (Ub.  viii,  epist.  32):  c  PraesenUum,  iu- 
quiens,  porUtor  Leo  Gharlularius  ad  nos  veniens 
indicavit,  uxorem  suam,  quse  reiicto  eo  pro  fornica- 
tionis  crimine,  qiio  vebementius  stimulalam  aiebat, 
atque  ob  boc  religiosam  vestera  induerat ,  culpabi- 
lem  nullatenus  024  exstiUsse,  neque  post  inilum 
conjugiura  in  fornicalionis  culpam  collapsum  :  adji- 


-  r , , ^ ^ , .^.^_j,.^  ^ .^ , «^,. 

(Bterne^  qui  absconditorum  eseognitor,  qni  nosti  om-     ciens  quoque  quod  eidem  uxori  su.%  dislrictissima 


nia  antequam  fiant^  iu  nosti  quoniam  faisum  testimo- 
nium  tulerunt  adwrsum  me,  et  ecce  morior^  cum  nihil 
horum  fecerim  qucs  tslf  mo/titoM  composuerunt  adver-^ 
ium  me  (OoA.  xni,  4St,  43).  Exaudivit  autem  Domi- 
nus  Tocem  ejus ,  et  reddidit  presby teris ,  qui  erant 
consiiiuU  jodices  populi  in  anno  illo,  et  fiUsum  tu- 
'erunt  lestimoniam,  juxta  quod  maiura  egerant  erga 
proximum,  qui  interfecU  sunt.  £t  aliendenies,  quia 
multi  praesentaiiter  eUam  corpore  moriuntur,  ut 
Ananias  et  Sapbira,  et  qui  communicantes,  ut  Pau- 
lus  dicit,  non  discernunl  corpus  Doraini  (/  Cor.  xi) : 
niulii  autem  in  corpore  vivunt,  sed  pro  aciu  malo 
sunl  anima  mortui,  sicut  illa  de  qua  scriplum  est: 


sacramenta  praebuerit,  insontem  se  ea  de  re,  undo 
illam  mordebal  suspicio,  permansisse,  et  idcirco  pro- 
pria  eam  sponte  ad  se  reversara.  Sed  quia  colnmu- 
nioiie  illam  cum  famiUa  sua  pro  hoc  soloa  fraierni- 
tate  vestra  privatam  asserit,  qood  ad  eum  clam 
postposiUs  vobis  redierit,  volumus  ut  famiUa  quidem 
ipsius  sacram  comraunionem  recipiat,  et  dominae 
eam  culpa  in  hujus  afflictionis  pcena  diu  non  teneat* 
De  ipsa  vero,  id  est  de  oxore  praedicU  portitoris,  hoc 
vos  observare  necesse  est,  ut  si  manifeste  constat, 
quia  contra  conjngera  suura  dicere  nihli  potuit,  sed 
insuper  suspicio  ipsius,  praesUto  ut  odocU  sumut 
sacramento ,  amputata  est,  aique  post  hoc  sua  ad 


fivens  mortuaest  (i  Tim.  v,6):  semper  autem  anima  ^  eum  sponle  reversa  est,  el  in  ea  quoque  ita  tempe- 


qu»  peccai  raoritur,  et  perseveranter  peccantes  du 
plici  contritione  conterentur,  quando  ponenlur  sicut 
clibanus  ignis,  et  induentur  sicut  dipioide  confu- 
sioncsua,  cum  perdentur  corpore  et  anima  in  ge- 
faenna.  Haec  dicimus  non  toUentes  justa  judicia,  sed 
timentes  ne  judicemus  scientes  injusta,  non  prohi* 


..«.^    „^A  .^r.. 


randa  est  censura  judicfi ,  ut  iongo  jam  temporo 
communione  minime  privetor.  > 

INTERROGATIO  XI. 

Et  quia  maritus  a  conjuge,  vel  uxor  a  marito,  per 
scripluram  secretae  confessionis  se  non  possint  dis- 
iunffere.  sicut  eoiscoDUS  ab  ecclesia  sibi  comraissa. 


€87 


tnNGMARI  RHEHENSIS  ARCHIEPISCOPl 


«CTiptornm  dfrectam,  vel  ab  alio  porrecUm,  valot  A  vel  quia  non  initnm,sed  magis  nsurpatam  contn 


CQHdemnari,  sed  undepublice  debet  judicari,  publice 
el  in  praesenti  positus  debet  aui  convincj,  aut  confi- 
leri.  Ad  Nicetam  Aqoileiensem  episcopum  scripsit 
magnus  Leo  papa  dicens  :  i  In  prsesenti  positus,  nnt 
Qonfutatus,  aut  certe  confessus,  justae  polest  subja- 
oere  sentieiilhs  :  qoia  contrariom  est  rationi,  eorum 
itioscernere  poe^nas,  quorum  non  valent  nescire  cau- 
«ns.  I  Qiiem  etiam  ordinem  judicandi  demonstrat 
Scriptura  divina ,  dicentibus  de  criminala  accusalo- 
libus  in  judicio  praeparato  :  MittUe ,  inquiunt ,  ad 
Sutannam  filiam  Hetchice  uxorem  Joachim^  et  mi$e' 
mnt,'Etvemt  cum  paremibUB  et  /i/Hs  (Dan.  xiii,  29, 
3()f).  Et  post  datum  testimonium,  condemnaveruni 
judices  tam  ad  mortem  {ibid.9  Ai)  :  qua  liberata, 
Teritate  eam  liberante,  puniti  sunt  falsi  testes  juxu  B  lum,  et  pecuniam,  honorem  debitum,  qoandiu  ipse 


Cliristianas  leges  fuerat,  exsliterit  demonstratum? 
E(  lioc  quomodo  ordinabiliter  fieri  poterit ,  nisi  le- 
gibus  humanis  ab  eo  inspiratis,  per  quem  conditores 
legum  justa  decemont?  Unde  sanctus  Gelasiusad 
Anastasiiim  imperatorem  (efn$t.  10) :  c  Si ,  inquit» 
quantum  ad  ordinem  publicae  pertlnei  disciplinae, 
Gognoscentes  imperium  tibi  superna  dispositione 
cotlatum,  legibus  tuis  ipsi  quoque  parent  religionis 
antistites,  ne  vel  rebus  mundanis  exclusae  videantor 
obviare  sententi» ,  quo  rogo  te  decet  affeciu  eis 
obedire,  qui  praerogandis  venerabilibus  sunt  attribati 
mysieriis?  >  Ut  alibi  scriptum  est  reiegentes  :  Bed* 
dite  quce  sunt  C«$ari$  Ccesari,  et  qum  tMnt  Dei  Dee 
(Matth.  XXII,  2t),  Caesari  quidem  nummnm,  tribo- 


quod  makim  in  proxiinum  egerant.  Sed  et  depre- 
hensa  in  adulterio,  oblata  corporali  praesentia,  non 
per  alienum  testimonium  vel  scripiuram ,  quod 
etclesiasticae  et  Rumanae  proliibent  leges,  est  ac- 
cusata  :  cujus  etiam  confessio  subinnuitur,  cum 
ei  a  Domino  dicitur  :  Nemo  te  condemnnmt  f  ei 
IMa :  Nemo,  Domine  (Joan.  viii,  10).  Pilatus  quo- 
qve  de  Domino ,  tanquam  latrone  comprehenso 
atque  ligato,  per  coliorteniy  sicut  Augustinus  dicit, 
legitimo  ordine  potestatis  servato,  et  per  mini- 
stros  Judaeorum,  et  ab  Anna  Caipbae,  atque  a  Cai- 
pba  in  praetorium  sibi  transinisso  dicit  :  Obtuli' 
$ti$  mihi  hunc  hominem  (Luc,  xxiii,  14).  Quemque 
audiens  esse  de  potesute  Herodis,  remisit  eum  ad 


Doininum  tideliier  honoraverit,  et  vectigal,  Deo  ao- 
tem  decimas,  primitias,  oblationes,  ac  victimas, 
atque  coniiniiam  servitutem  :  quomodo  et  ipse  reJ- 
didit  tributa  pro  se  et  Pelro,  et  Deo  reddidii  qos 
Dei  sunt,  Patris  faciens  voluntalem.  £t  sanctas 
Augustinus  in  Sermone  sexto  Evangelii  Joamiis : 
I  Noli,  inquit,  dicere  quid  mihi  et  regi?  Qnid  tibf 
ergo  et  possessioni?  per  jura  regum  possidentor 
possessiones.  >  Sic  et  per  legalia  judicia,  justa, 
quoniam  Christiana ,  saecularium  negotiomm  diri- 
mendae  sunt  quaestiones.  Et  de  libello,  vel  secreia 
confessione,  idem  decemit  Leo,  inquiens  {epi$t,  86), 
universis  episcopis  per  Campaniam,  Samniom,  et 
Picenum ,  salutem  :  c  Magna  indignatione  commc»- 


illum,  docens  nos  de  sapcularibus  saecularium  C  veor,  et  multo  dolore  contrislor,  quod  qnosdam  ex 


Cbristiana  et  justa  exspectare  judida,  et  tunc  Eccle- 
siaslica  vldelicet  medicinalium  judiciorum  mala- 
gmata  debere  infirmis  imponere ,  hoc  idem  Apostoto 
demonstrante,  quando  adhuc  inter  infldeles  conver- 
sabantur  fideles.  Jam  delietum  e$t,  inquit ,  inter  vo$ » 
quia  judicamini  apud  extraneo$,  et  non  apud  fratres. 
Scecularia  igitur  judicia  $i  habueriiie  inter  vo$,  con- 
templibiU$  qui  $unt  in  Eccleeia  constuitite  ad  judi-- 
candum  (/  Cor.  vi,  1  et  4).  Uiide  Gregorins  in  Regula 
pastorali :  c  Ut  saliein  terrenis  iiegotiis  inserviant, 
quos  dona  spiritalia  non  exornant.  >  Et  Augusiinus 
in  Enchiridio :  c  Cum  sint  tulla  judicia  fieri  fieces- 
saria,  non  velari,  sed  apud  fideles  <lebere  judicarl 
demonstrat.  1  Et Ambrosius :  c  Quia  ergo  sunt,  inquir. 


vobis  coniperi  apostolicae  traditionis  oblilos,  et 
studio  sui  erroris  inientos.  »  Et  post  aliquanta  :  c  De 
poenitentia  scilicet,  qux  a  fidelibiis  postulatnr,  ne  de 
singnlorum  peccatorum  genere  libellis  696  scrip^ 
professio  publicetur,  cum  reatus  conscientianm 
sufBciat  solis  sacerdotibus  indicari  conressione  se- 
creta.  Quamvis  enim  plenitudo  fidel  videacor  esse 
hudabilis,  quae  propter  Dei  timorem  apod  iiomioes 
erubescere  non  veretur,  tamen  quia  non  omniom 
hiijusmodi  sunt  peccata,  ut  ea  qui  poenitentiam  po- 
scunt  non  timeaiit  publicare,  removeatnr  improba- 
bilis  consuetudo,  ne  multi  a  pceniienUae  remediis 
arceantur,  dum  aut  erubescunt,  aul  metuont  inimicis 
suis  sua  facta  reserari,  quibos  possint  legum  con»ti- 


sapientes  fratres,  aliqui  horum  eligantur  ad  judi- ^  tutione  percelli.  Sufficit  enim  illa  confesslo,  quc 

primum  Deo  ofTertur,  tonc  etiam  sacerdoti,  qui  pro 
delictis  poenitentium  precator  accedat.  Tunc  eoia 
plures  ad  poenitentiam  polerunt  provocari,  si  popoli 
auribus  non  publicetur  conscientia  confiientis.  > 
Hinc  colligant  quique ,  si  canones  sacri  jobent  ex- 
communicare  episcopum,  quandiu  non  comm«uiica- 
verit  ilti,  quem  sibi  dicit  crimen  secrete  fuisse  coo- 
fessum,  utrum  debeat  aut  audeat  aliquis  de  secreta 
confessione,  sive  per  libellum  sive  per  verbum  cre- 


candum,  quonim  judicium  veretur  mundus.  Magnus 
enim  pudor  est,  si  inter  eos  qui  dicuntur  Deum  co- 
gnovisse,  non  invenitur  qui  examinare  possit  judi- 
cium.  Quomodo  enim  homicida  poenilens  pacem 
oumet  Ecclesiae,  antequam  cuin  litigantibos  pacifi- 
cetur?  Quomodo  indulgentiam  accipere  poterit  di- 
scors,  antequam  charitatisglutino  iiniatur?  Quomodo 
rapax  dignos  pcenitentise  fructus  aget,  aniequam 
fuxta  David  judicium,  et  Zacbael  exemplum,   aut 


m  DE  DIVORTIO  LOTHARtl  ET  TETBERGi£.  690 

conslituios  terribiliter  intonet  dicens  (qflkt.  1) :  A «m^ttt/alem  sacam  (lev.  ix»  17).  Unde  sanctus  A«« 
I  Hoc  itaque  adiiionitio  nostra  denuntiat,  quod  si 
quis  rratrum  contra  constiluta  Tenire  tentaverit,  et* 
prohibila  fuerit  ausus  adniittere,  a  suo  se  noverit 
oflicio  submovendum ,  nec  communionis  nostrae  fu- 
kurum  esse  consortem,  qui  socius  esse  noluit  disci- 
pUu».  > 

INTERROGATIO  XII. 

Quinlo  capitulo  nobis  rescribite,  ex  aucforitate 
Scripiurarum,  et  traditione  Patrum ,  de  stupro,  at- 
que  aborsu  qua^  scripta  contineantur,  cum  auctorum 
nomioibus  et  designaiione  librorum  ,  ut  scire  pos- 
simus,  ulrum  lali  nioilo,  sicut  dicitur,  femiiia  possit 
eoncipere,  et  post  aborsum  virgo  valeat  p^rmanere» 
sicut  de  ista  dicilur  accidisse  :  et  si  deprehensa  B  nes,  hunc  erubescet  filius  hominii  coram  angelii  UH 


gustinus  :  c  Quid,  ait,  in  hoc  loco  Tiderit,  nisi  < 
cumhendo  cognoTcrit;  sicut  alibi  in  iege  dicitur  : 
cognjotU  uxorem  euam  (Gen,  it»  1),  proeo4|uod  ett, 
mistus  est  ei.  Et  quid  ait :  peccatum  suum  aeeipieni^ 
nisi  quia  ipsam  poenaro  peccali  peccatum  voiuit  ap- 
pellari. »  Et  quia  necessitate  coacti,  sicul  el  Apo- 
stolus,  qui  quodam  loco  de  quibusdam  dicit :  Quof 
in  occuUii  ayunt,  turpe  est  eliam  dicere  (Epkee»  v, 
12),  constrictus  necessitatc  apcrtissime  ad  RomaROS 
redarguit  masculos  in  masculos  turpitudinem  ope- 
rantes,  et  feminas  naturalem  nsum  in  euro  usum  qui 
est  contra  naturam  mutanles ,  Teiimus  noiimu&« 
tiinenies  comminationem  dicentis  Domini«  ut  siipm 
longe  prapinisimus  :  Qui  me  erubueril  et  meos  termo* 


fuerit   hxc  anle  conjugium   crimina   perpetrasse , 
ulrum  io  coiijugio  debeat  aut  valeat  perroanerc. 

RESPONSIO. 

De  siupro  denique  et  aborsu,  qua»  saepe  ^dictas 
objeeta  fuisse  audiyimus  mulieri ,  ne  secuiidiim 
conjecluram  huinani  arbilrii  decernenles,  i€quis- 
siinum  jiulicem  Dominum  offeudamus,  ad  sancla- 
nim  Scripturarum  paginas  recurramus  :  ait  eiiiin 
liher  Deuteronomii  :  Si  duxerit  vir  uxorem,  et 
poitea  eam  odio  habueritf  quwsierilque  occasiones 
quibtts  dimittat  eamy  objiciens  ei  nomen  pessimum^ 
el  dixerit :  Uxorem  hanc  accepi^  ei  ingressus  ad  eam 
non   inteni  illam   mrginem;  tollent   eam    pater  et 


(Luc.  IX,  26) ;  adhuc  ponemus  in  hac  caiisa  de  libro 
Geneseos  :  Introiens^  inquit,  Onan  filius  Judo!  fili» 
Jacob  patriarchce  ad  uxorem  fratris  sui  II er  primoge" 
niti  Judoe^  qui  [uit  nequam  in  conspectu  Dominif  et  ab 
eo  occiius  est,  semen  fundebal  in  terrum,  et  idcireo 
percttssit  eum  DominuSt  quod  rem  detestabilem  faceret 
(Gen.  xxxviii,  7^/9).  £t  scriptuni  est  in  libro  Le- 
vilici  :  Qui  dormierit  cum  masculo  coitu  femineo, 
uterque  operatns  est  nefas,  morte  moriantur  (Lev* 
XX,  13).  Ilnde  et  leges  Roinaiuc  decernunt  in  capi- 
tulis  de  stupraloribus,  quod  legens  quisque  inveniet* 
Et  si  de  niasculo  curo  masculo  iia  deccrnitur,  quam 
adinveniionem  leges  invenient  de  masculo  et  fralre 
ciim  sorore  ex  concubitu  masculi  Sodomilano  ? 
mater  ejus,  et  ferent  secum  signa  virginitalis  e/vs  C  Sanctus  nihilominus  Auguslinus  in  libro  secundo  ad 


ad  seniores  urbis ,  qui  in  porta  sunt :  et  dicet  pater  : 
Filiam  meam  dedi  huic  uxorem,  quam  quia  odit^ 
imponit  ei  nomen  pessimum^  ut  dicat  :  Non  inveni 
filiam  tuam  virginem  :  et  ecce  hcec  sunt  siqna  virgini" 
iatis  fHioi  mete,  Et  expandent  vestimeutum  coram 
627  ^Moribus  civitatiSf  apprehendentque  seniores 
urbis  illius  virum^  et  verberabunt  illum  condemnanten 
insuper  eentum  siclis  argenti ,  quos  dabit  patri  puelloff 
quoniam  diffamavit  nomen  pessimum  super  virginem 
hrael^  habebitque  eam  uxorem^  et  non  polerit  dimit- 
tere  eatn  omm  tempore  vitce  suce.  Quod  si  verum  est 
quod  objecit,  et  non  est  inventa  in  puetla  virginilaSt 
ejicient  eam  extra  fores  domus  patris  sui ,  et  iapidibus 
obruenl  viri  civitatis  ejus,  et  morietur ,  quoniam  fecit 


Valerium  Comitem,  de  Nupliis  et  Goncupiscentia 
scribit  (cap,  20) :  c  Quod  autem  ait,  tit9ttwns,.Apo- 
stolus  de  improbis  :  Relicto  naturali  usu  feminas 
exarserunt  in  desideria  sua  in  invicem  masculi  in  ma- 
sculos  turpitudinem  operantes  (Rom,  i,  27),  non  dixit 
usom  conjugalein,  sed  naturalem  eum  volens  inlel- 
ligi,  qui  fit  meinbris  ad  hoc  creaiis,  ut  per  ea  possit 
ad  genernndum  sexus  uterque  misccri :  ac  per  hoc» 
cum  eisdem  membris  eliain  merelrici  quisque  mi- 
sceiur,  naluralis  est  u.sus,  nec  tamcn  laudabilis,  sed 
culpabilis.  Ab  ea  vero  parte  corporis,  qux  non  ad 
generandum  est  hisiituta,  si  ct  conjuge  quisque  ula- 
tur,  628  contra  naturam  est  et  flagitiosum.  Deni- 
que  prius  idem  Apostolus  de  feminis  dixit :  Nam 


nefas  in  Israel^  ut  fomicaretur  in  domo  patris  siii,  et  ^  femince  eorum  immutaverunt  naturalem  usum  in  eum 

usum  qui  est  contra  naturam  ( ibid, ,  26  ).  Deinde 
masculis  in  masculos  turpitudinem  operanlibus  re- 
liclo  usu  feminae  naturali,  non  de  isto  nomine,  id  est 
naturali,  coiijugalis  est  laudala  commistio,  sed  iiiw 
mundiora  et  sceleratiora  flagitia  denolata  sunt,  quasi 


auferes  nuilumdemedio  tui  (Deut,  xxii,  i3-21).  Et 
de  incesto  in  Licvitico  scriptum  est :  Omnis  homo  ad 
proximam  sanguinis  sui  non  accedat^  ut  revelet  turpi^ 
tndinem  ejus ;  ego  Dominus,  Turpitudinem  sororis 
tu(v  ex  patre,  sive  ex  matre,  quce  domi  vel  foris  ge^ 


n.#^        A«#  «.AM    a 


rtAtiivfilitAr  iilArAnliir.   m 


69i 


HINGMARI  RI1£MENS1S  ARCHIEPISGOPI 


quod  uUimam  dixi,  nonnulU  faciunt  eiiam  licite  con-  A  ad  Ephesios  demonstrat,  exponens  senlentiam  Apo- 


jngatl.  lllicite  namque  et  turpiier  etiam  cum  legi- 
tima  uxore  concumbiiur ,  ubi  prolis  conceptio  devi- 
tatur :  quod  faciebat  Onan  filius  Judx,  et  occidit 
fllum  propter  hoc  Dominus.  i  Sic  etiam  interdum 
et  80I0  visu,  cum  turpiter  vel  innupta  concupiscilur, 
adulterium  perpetratur.  c  Quod  tamen  plerumquei 
ut  sanclus  Gregorius  in  libro  Moraiium  vigesimo 
primo  dicit  {cap.  9) :  ex  loco  vel  ordine  concupiscen- 
tis  discemitur  :  quia  scllicet  sic  bunc  In  sacro  or- 
dlne  studiosa  concupiscentia,  sicut  illum  adulterii 
inquinat  culpa.  >  Et  in  epistola  ad  Sabinum  subdia- 
conum  regionarium  :  c  Cum  plerumque,  inquit,  quod 
in  laicis  culpa  est ,  hoc  crimen  sit  in  sacro  ordine 
constilutls,  quanta  in  eis  districtione  puniendum  slt 


sloli  qua  dicit :  ¥om\eat\o  autem^  et  omm  iimm- 
ditia,  aut  avaritia,  nee  nominetur  in  vobi$,  ncut  decH 
$ancto$  {Ephe$,  v,  5)  :  i  Nisi,  inquiens,  phUosopiio- 
rum  quidam  Cynicus  exstitisset,  qui  doceret,  omnem 
titiliaiionem  camis,  et  fluxura  seminis  ei  qualicus- 
que  attritu  tactuque  venienlem  in  tempore  non  tI- 
tandum,  et  nonnuUi  sapientes  saeculi  in  hanc  torpen 
et  erubescendam  baeresim  consensissent,  nunqnim 
sanctus  Aposlolus  scribens  ad  Ephesios,  ad  forni(a- 
tionem  eliam  omnem  immundiUam  copulasset,  »ai 
decety  inquit,  $ancto$  :  ex  quo  sanctus  non  potesi 
appellari,  quicunque  extra  fornieationem  in  iliqn 
immundltia  et  avaritia  voluptatum,  quibus  sedele- 
ctaverit,  invcnitur.  Hocenim  $citotey  inquUAposio- 


piaculare  flagitinm,  qui  zelo  rectitudinis  utitur  non  B  lus,  quia  omni$  fornicQfor,  a\U  immuniui,  a^  txor 


ignorat.  1  Et  item  in  praefato  libro  {MoraL  xxi,  cap, 
9) :  c  In  personis  taraen  non  dissimilibns  isdem  lu- 
xuriae  distingnitur  reatus,  In  quibus  fornicationis 
culpa,  quia  ab  adulierii  realu  discernitur,  praedica- 
toris  egregii  lingua  testatur,  qui  inter  cxtera  asserit 
dicens  :  Neque  fomiearii ,  neque  idoli$  $ervienle$ , 
neque  adulteri  regnum  Dei  possidebunt  (/  Cor,  vi,  9). 
Quod  enim  disjunct»  reatui  sententiae  subdidit,  quo- 
niam  valde  a  se  dissideat  ostendit.  1  Et  Augustinus 
In  libro  de  Bono  conjugii  {eap,  8) :  c  Malum  est 
fomicatio,  pejus  adulterium  ;  pejus  est  enim  alienum 
matrimonium  violare,  quam  meretrici  adhaerere.  Et 
pejor  est  incestus,  quia  pejus  est  cum  matre,  quam 
cum  aliena  uxore  concumbere  :  et  semper  de  malo 


rus,  quod  estidotorum  servitus^  non  habethisreditttm 
in  regno  Christi  et  Dei  {ibid,^  5).  /  Et  supn  in  li- 
bro  secundo  :  Qui  de$perante$  $emetip$o$  tradidervt 
impudicitio!  in  operationem  immunditlae  {Epka.  n, 
i9)  :  c  Omoes  in  avariiia  desperantes  se,  inquit,  io 
ritum  irrationabilium  besliarum  coeno  voragiDiqot 
mergentes,  tradiderunt  impudicitiae  &ique  luxDrif , 
operantes  quidquid  corpus  voluerit,  mens  desiden* 
verit,  libido  suggesserit :  et  cum  nihil  omoinopn- 
termiserint  quod  immundum  sit,  hoc  totum  feceit 
in  avaritia  dum  nunquam  luxuriando  satQrantttr,Dee 
eorum  terminum  habet  voluptas,  aut  certealtn 
concessam  viri  ad  feminam  conjuncttonem,  ad  m* 
jora  conscendunt,  masculi  in  masculos  turpitQdiflOD 


ftd  pejus,  donec  ad  ea  perveniatur,  qtuB^  sicut  ait  C  operantes.  >  Turpitudo  enim  est,  ut  idem  docioria 


Apostolus,  tnrpe  e$t  etiam  dieere  {Ephe$.  v,  12).  »  Et 
sanctns  Ambrosins  in  libro  de  Abraham  {lib.  1,  e. 
6)  :  c  Offerebat  sanctus  Lot  filiarum  pudorem.  Nam 
etsi  illa  quoque  flagitiosa  impuritas  erat,  Umen  mi- 
nus  erat  secundum  natnraiA  coire,  quam  adversum 
naturam  derelinquere.  >  Et  iteiA  in  Epistola  ad  Go- 
rintbios  {cap.  7) :  c  Si  tamen  apostatet  vir,  aut 
usum  quaerat  uxoris  invertere,  nec  alii  potest  nu- 
bere  mulier,  nec  reverti  ad  illum.  >  Haec  ad  exag- 
gerationem  criminis  collecta  sunt,  ut  hinc  colligatur 
quantum  mali  sit  fratris  cum  sorore  inoestus,  eliam 
eoncubitu  mascuU  Sodomitano,  si  forte  causa  ita  se 
habet,  quae  utraque  per  se  perpetrata  in  Heptatico 
morte  Domino  praecipiente  multantur :  eteorum  asser- 


tertio  tomo  ejusdem  epistolae  exponii,  abscoDiSu 
cogitatio,  cum  inflammatur  sensus  ad  libidioein,  et 
carais  titillationibus  anima  igniia  succenditnr,  et 
nihilominus  Dei  timore  et  mentis  judicio  refrenatnr. 
Unde  constat,  quia  sicut  idem  dicit  Aposlolus  ad  &•* 
manos,  cum  masculi  in  masculos,  vel  feroinx  in  fe- 
minas,  sive  masculi  in  feminas,  vel  quilibet  per  se 
ipsos  modo  quolibet  turpiludinem  operantur,  ifi- 
munditia  est,  quae  separat  operantem  a  regno  Dei.et 
in  inferna  demergit,  sicut  isdem  dicit  Apostoios: 
Omnis  forntcator^  aui  immundus,  non  habet  hffreditt 
tem  in  regno  Chri$t\  et  Dei.  Unde  et  Isidorus  io  s^ 
cundo  libro  Senlentiarum  dicit :  c  Omnis  imoiQodi 
pollutio  foraicatio  dicitur,  quamvis  quisque  diteitf 


tionefandissimadestraatur,quiastruuntnonesse8ce-  ^  turpitudinis  voluptaie  prosliiuainr.  £x  delectaiiooe 


lus  Sodomitanum,  nisi  quando  intra  corpus,  id  est  in 
membro  obscenae  partis  corporeae,  videlicet  intra  aqua- 
liculum  fomicatur ,  maleel  improprie  testimonio  abu- 
tentesApostoIi :  Omnepeccatumquodcunque  feceritho- 
»"^»  629  ^^^^^  eorpu$  e$t :  qui  autem  fornicatur,  in 
eorvu$  $uum  veccat  (I  Cor.  vi.   18^.  Sed  lalis  est.  iit 


enim  fornicandi  varia  gignuntar  flagitia,  qailiBS 
regnum  Dei  clauditur,  et  homo  a  Deo  separatur. )  B 
sanctus  Prosper  in  libro  de  Yirtutibus  et  Yiiiis :  <  Hiac 
quod  ille  corporis  fluxus,  qui  fit  in  dormieoiilMtf 
sine  culpa,  inlerdum  vigilantibus  630  coniingaisi 
cuba.  Ibi  naturaliler  plenitudino  bumoris  expeilitur, 


W  DE  DIVORTIO  LOTHARii  £T  TETBERGi£.  694 

brumintra  caroem  alierius,  factura  prohibente  na-  A  verum  et  idoloiairi»,  cujus  mercedi  sunt  reddita. 


turae»  mittunt :  sed  naturalera  liujusce  partis  corpo- 
rea:  usum  in  eum  usum  qui  est  contra  naturam 
coaiffiulanl  :  quse  dicuntur  quasdam  machinas  dia- 
bolicx  operatiouis  nibilominus  ad  cx;estuandam  libi- 
dinem  operari ;  et  tamen  foraicantes  in  corpus  suum 
peccaut.  Siraiiiler  et  masculi  in  masculos  turpitudi- 
neui  operanteSy  id  est  ardorem  iibidinis  evaporan- 
tes,  et  voluplatem  carnis,  quce  se  delectat,  ex- 
plenies,  qui  ab  Apostolo  niasculorum  concubitores 
appeliautur,  et  moiles(/  Cor.  vj),  qui  buic  turpitu- 
dini  voluptuose  succumbuut.  Sed  et  qui  tollit  meni- 
bra  Cbristi  facit  membra  meretricis,  adbxrens  me- 
retrici,  cum  qua  unum  corpus  eificitur.  Et  qui 
cuni  Deo  sacrata,  vel  cum  cognata,  et  cum  ea  quam 


utostendit  Apostolus,  deputantur,  sicut  gcriiHum 
est  de  guiosis :  Qnortm  Deu$  venier  e$t  {Philip.  iii,  15), 
et  de  luxuriosis,  ei  gloria  in  confusione  ip$orum  qui 
terrena  sapium  {Phitip,  v,  19):  Deum  quippe  Scriptura 
gloriam  appellavit,  qu«  dicit :  Mulwerunt  gloriam 
$uam  in  simHitudinem  viluii  c<medenti$  fenum  {P$al. 
cv,  ^) ;  et  de  avarrtia,  quai  e$t  idolorum  servittu 
{Ephet,  V,  5),  Scriptura  testatur.  Sic  et  de  aliis,  at- 
que  ex  aliis,  studiosus  lector  in  Scriplurts  invcniet. 
De  aborsu  vero  in  Exodo  seriptum  est :  Sx  litigor 
bUnt  duo  viri^  et  percusterit  muUerem  in  utero  kaken^ 
tem,  et  exierit  infans  ejus  nondum  formatti$t  detn' 
menlum  patietur  quantum  indixerk  vir  iwu/wris,  ct 
dabit  cum  postulattone.  Si  autem   formatus  fnerit^ 


cognatus  babuit,  vel  cum  uxore  allorius,  aut  cum  ^  dabit  animam  pro  anima  (Exod,  xxi.  22,  25).  Ctd« 

conceptu  in  Evangelio  scriptnm  est :  Quod  emm  t» 
ea  natum  e$t  {Matth.  i,  20),  quod  sine  diibio,  ut  ex-» 
ponit  Gregorius,  eonceptum  e$t  dicitur.  Nam  tujic 
primum  Joseph  haesitare  coepit,  quia  tumentem 
sponsse  sua  uternm  vidit.  Uinc  revdvamus  ex  ii^a 
quomodo  fiat  secundum  naturam  conceptio.  Muliery 
inquit,  quce  $u$eepto  $emine  pepererit  ma$culum  $iv€ 
feminam  {Lev.  xii,  1),  et  de  parturitione  sive  for- 
mati,  sive,  ut  prsemisimus,  informati,  quodmulief, 
sive  masculini,  sive  feminini  generis,  parit  vei  ab- 
ortit,  scriptum  est :  Omne  quod  aperit  vuivam  {Exod. 
XXXI v,  19).  Notandum  quia  Scriptura  perhibet  mn- 
li^rem  suscipere  semen,  scilicet  coitu  virili  per  ge- 
niialem  venam  immissum  in  yulvae  secretum,  baju- 


pecore,  seu  cum  iemiua  contra  naluram  flagitiose 
peccat,  vel  qui  semetipsum,  per  se,  manu  vel  alio 
quolibetmodo  poliuit,  ardorem  libidinis  explens,  for- 
nicaiur,  ei  tanto  damnabilius,  et  inde  in  poenis  gra- 
>ius,  si  digne  non  poenituerit,  tormentandus,  quan- 
toquisque  coutra  naturam  scelcratius  in  corpus 
mm  peccat :  quia  ut  sanclus  Augustinus,  et  cseteri 
doclores  exponunt,  in  expleiione  fornicationis  ita 
cuin  corpore  et  mens  carnalis  penitus  absorbetur, 
ut  niliil  aliud  tunc  vel  cogitare  pra;valeat.  Et  pec- 
calum  boe  non  tantujn  contingit,  quantum  possidet 
polluendo  corpus  et  animam  :  de  qno  cum  pertrnns- 
iit  acuis,  adeo  manet  reatus,  ut  et  inter  ipsius  poe- 
niteoti»  gemitus  stimMli  prislin^ie  delectationis  mi- 
serabiliter  soleant  excitari,  et  lalium  oainiura 
oorani  patratores,  sicut  testaiur  Apostolus,  exclu- 
dunuir  a  regno  Dei,  nisi  antequam  de  corpore  exeant, 
per  luctuosam  confessionem  et  profusas  lacrymas, 
atque  eleemosynaTum  largiiionem,  dignosque  poeni- 
lentiae  frttctus*  cum  muita  afflictione  carnis,  et  con- 
tritione  spiritus,  lanwrum  abluere  studuerint  ma- 
culas  criminum.  Nemo  igitur  dicat,  non  perpetrare 
eum  peccatum  Sodomitanum,  qui  contra  naluraro 
io  mascuiam  vel  in  feniinam  turpitudinem  operatur, 
et  attritu,  vel  attactu,  seu  motu  impudico,  ex  deli- 
beratione  et  studio  immoudus  efficilur  :  qui,  nt  do- 
cet  Aposlolus,  a  regno  Dei  excluditur,  cnm  alia 
etiam  peccata,  contra  juranaturie  usurpala,  Sodom» 
reputata  Sodomitica  appellentur,  dicenle  ad  civita- 


faci-  ^  *^"^^  malrice,  sicutet  pbysica  lectione  comperlraus, 
et  non,  ut  htec  adinventio  dicit,  semen  sibi  attra- 
here,  vel  assumere  alibi,  vel  aliunde  emissum :  etin 
^missione,  quod  de  immisso  semine  eonceperaC, 
vulvam  adaperiri  eadem  Scriptura  testatur,  vidett^ 
cet  pro  primo  partu,  quae  servare  claosur»  iniegri- 
tatem  non  potuit,  etiam  in  primo  natoraliter  ooitii. 
Gredamus  igitur  quod  legimus,  et  quod  non  ieglmiiB 
astruere  nefas  credamus.  A  ssecnlo  euim  non  esl 
auditum,  nec  de  sub  isto  coelo  in  Seriptura  veritatis 
est  lectum,  ut  vulva  feminae  sine  coitu  semen  susce- 
perit,  aique  conceperit,  et  clauso  utero,  et  inaperta 
vulva,  seu  integra  carne,  vivum  vel  abortivum  p»- 
pererit,  excepta  sola  slngulariter  beata  et  benedicta 
Virgine  Maria,  cujus  conceptio  non  naturae  fuit,  sed 


lem  peccatis  plenam  Domino  per  propbetam  :  //(ec      gratiae,  dicente  ad  eam  archangelo  :  Ave^  gratia 


/si/,  inquit,  iniquiuu  $arori$  twB  Sodomw,  otium,  sa- 
turita§  pam,  et  abundantia  (Ezech.  xvi,  49).  Et  Ju- 
dxi  peccantes  CQram  Domiuo,  ab  Isaia  principes 
Sodonaorum  ,  el  populus  Gomorrhae  vocati  sunt 
(Ua.  I,  40)  :  qui  inler  alia  iniquitatum  suarum 
631  nefaria  posuerunyt  puerum  in  prostibuio,  et 
epbeborum  pretiura  in  marsupiis :  quorum  domiuati 

SUnt  effsrainAli    ahi  Iaaa  AnhAhAnim.  niiAAi  nd  rna. 


plena  {Luc.  i,  28),  ita  quam  Spiritus  sanctus  super- 
venit,  qui  ei  ex  virgineo  semine,  virgtneoque  san- 
guine,  sine  volunlate  carnis,  et  sine  voluntate  viri, 
fecunditalem  prolis  contuiit,  virginitatem  non  al»- 
tulit :  quse  sicut  carne  integra,  et  vulva  hon  ad- 
aperta,  idcst  clauso  utero  concepit,  ita  non  aperta 
vulva,  sed  clauso  utero  peperit,  simulque  et  matefr 
exstltit,  et  Dcrnetuo  ac  semper  Virgo  632  perraart- 


m 


HINGMARI  RUEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


M 


corrumpiiur,  virgo  femina  non  habetur.  Sed  et  in  A  ct  veritatem  cum  omni  studeat  sobtiUlate  perqui- 

Scriptura  legiraus  veritatis,  quoniain  hac  diabolica 

adinventione,  quae  de  ista  femina  et  suo  fratre  re- 

fertur,  Ouan  cum  uxore  sua  qu^reos  explere  libidi- 

neni,  et  nolens  nasci  illios,  concumLebat,  qua  de  re 

a  Domino  percussus  interiit  (Gen.  xxxviii).  Unde 

non  credimus  lali  ooncubitu  hinc  feminam  potuisie 

concipere.  Hscodeo  episcopi  dicimus,  non  quod 

pueliarum  virginalia  vei  feminarum  secreta,  qu» 

experimento  nescimus,  scientibus  revelare,   aut 

nescienlibus  insinuare  velimus;  sed  quoniam  scriptom 

est :  Causam  quam  ne$ciebam  diligentiuune  investi- 

gabam  {Job  xxix,  i6),  idcirco  quae  in  Ecclesiae  ma- 

glstrorum  scriptis  relegimus,  anie  oculos  revoca- 

mus,  ut  si  iu  hujusmodi  deprehensa,  ad  nos  de  ju- 

dicio  justorum  judicum  petens  poenitentiam  vene-  B  reverendae  memoria^  fratrem  nostrum  MaxiinisnQin 


rere,  et  ita  contentionibus  partium  secoDdttm  jo- 
stitiam  citius  flnem  imponere,  ne  pan  qoaMine  in 
judicio  se  pati  praejudicium  conquentor.  Nam  slcat 
sine  judicio  queroquam  nolumus  condeumari,  iia 
quae  diffinita  fuerint,  uuHa  patimur  excnsalioDe  di^ 
ferri.  •  Et  ad  Gonstantium  episcopom  Mediolanen- 
sem  scribit,  unde  in  bac  causa  quisqoe  sanos,  si- 
liiens,  et  recte  intendens,  similitudiDem  et  eiem- 
plar  non  incongruum  poterit  sumere.  Ait  enim 
{ibid.f  eplU.  31) :  c  Si  qualis  Aiit  in  reqoisilione 
cura,  talis  fuisset  in  discussione  subtilitas,  nihii  ex 
hoc,  quod  de  fratre  noslro  dictum  est,  AiiasetaQl)!- 
guum,  sed  utrum  verum,  an  esset  compositum,  pi* 
tuisset,  quia  jam  contra  ipsum  dudum  in  Siciila,a|nd 


rit,  sine  errore  eam  judicare  possimus. 

Quapropter  et  addimus,  ut  si  domnus  noster  rex 
praedicuim  feminam  invenit  virginem,  cur  eam  de- 
notari  quasi  stupratam  cousentit?  Si  vero  illam 
virginem  non  invenit,  quare  tandiu  eam  retinuit, 
vei  cur  de  illa  judicitim  exaniinaiionis  recepit?  Ve- 
rum  illi  nobilissimi  laici  conjngaii,  et  aequissimi  ju- 
.dices,  qui  de  hoc  judicare  deliebunt ,  melius  nobis 
et  citius  per  se  scire,  et  licentia  maritali  ab  uxori- 
bus  discere  praevalebunt,  utrum  tali  modo,  sicut  de 
ista  audivimus,  femina  quaelibet  poscit  concipere. 
JBt  necesse  est  iliis  hoc  solertius  ^t  curiosius  vesti- 
gare,  ne  forte  in  hoc  justitiae  et  a:([uitatis  judicio 
pobsintquocunqueerroreinterprehendere,  quod  ut  de 


episcopum,  talis  quaestio,  utcognovimus,n)Otae$l: 
sed  quia  causa  ipsius  subtili  omnino  iDTesiigaiione 
quaesita  est,  omnino  inventus  est  inuoGeDS,  qai 
fuerat  accusatus  in  crimine.  Nunc  igitur,  qaoniun 
illa  quae  contra  eum  dicta  sunt,  non  sob  illa  qua 
decuit  districtione  quaesita  sunt,  et  gesta,  qnsei- 
inde  apud  fraternitatem  vestram  confecta  sonl,  ne^ 
que  ad  condemnationem,  neque  ad  absoloiioneiB 
ejus  probantur  posse  sufficere,  non  levis  res  agiiur, 
quae  aut  incaute,  vel  in  transcursu  debeat  diffiniri. 


Nam  grave  est  saiis  et  indecens,  ut  io 


redobii 


ceru  dicatur  sententia.  Et  haec  quidem  gesU  esse 
poterant  ad  diffiniendum  idonea,  si  accosaii  ea  con 
fessio  sequeretur,  si  tamen  eamdem  coofessionei» 


talibus  personis  ad  tantorum  notitiam  poterit  per-  ^  subiilitas  examinisex  occultis  ejiceret,  et  Dooafli 


venire,  et  quo  de  judicio  plurimi  exeroplum  stude- 
buut  accipere.  Nos  autem,  ut  bujus  negotil  expertest 
quae  legimus  dicimus,  et  non  inde  amplius  aut  scire 
quaerimus,  aut  investigare  voiemus.  Viderint  autem 
legum  judices,  si  verum  inventum  fuerit  quod  de 
hac  femina  dicitur,  scilicet  ut  ante  desponsationem, 
quandiu  in  sua  vel  ejus  de  quo  denotatur  potestate 
exslitit,  indecens  quid  tale  admisit,  et  postquam 
viro  juncta  est,  illi  se  soli  servavit,  utrum  eam 
morte  coudemnari  decernent,  sive  per  legem  Ro- 
manam,  aut  per  illorum  leges,  vel  quibus  illa  fe- 
mina  est  subjecta,  vel  per  quas  iili  eam  voluerint 
judicare.  Sunt  enim  diversae  ut  gentes,  ita  et  ea- 
rum  leges,  quas,  si  Christianae  sunt ,  in  sUis  or-  . 
dinibus,  quae  juxta  sunt  decernentes,  Ecclesia  san- ' 
cta  non  rejicit.  Nos  autem,  slcuti  Balaae  notam, 
et  criminis  poenam  nosse  qui  de  concilio  post  edi- 
ctum  Doniini  dato  refugimus,  ita  neminem  mori 
decernimus,  sed  omnes  salvos  fieri  volumus,  qui 
nemineu>  perire  desideramus :  neque  legibus  san- 
ctis  et  justis,  quas  hacienus  sancia  Ecclesia  et  epi- 

fipnnalio    v^txllati»   liim    a/«/>Aniavil     fliim   ciialtnnir     vin- 


ctio  vehemens  extorqueret,  quae  frequenterbocsfit. 
ut  noxios  se  fateri  etiam  cogantur  iDOOxii.  Nais 
posuioam  praefatus  episcopus,  ut  didtor,  crocian 
cuslodia,  cremarique  fame  se  asserit,  scire  debeiis, 
si  iu  est,  utrum  noceat  si  sic  fuerit  extoru  oon 
fessio.  Nunquid  quando  sententiam  ules  caosx  sn 
scipiunt,  et  ad  sedem  apostolfcaiD  appellatnr,  dod  ef 
persoiia  quae  judicatur  praesens  est,  et  disiriciis- 
sime  atque  ab  omni  latere  verius  quaeriuir,  ut  laoc 
si  debeat  necne  manere  sententia  deoerDatar?Et 
ideo  postquam  et  persona  absens  est,  et  gesta  q0 
ad  nos  transmisislis,  nobis,  sicut  prsfati  sdoias, 
idonee  satisfacere  non  videntur,  temere  atiqoidde 
fratris  persona  decernere  nec  debemus,  oec  fw- 
sumus,  ne  quod  absit  reprehensibiles  inveDiasoria 
nostris,  quibus  aliorum  jure  competit  retracuff 
sententlas. ».  £t  ad  Vii^ilium  Arelalenseoi  epi^ 
pum  dicit  {lib.  iii,  epiiL  63) :  c  Emendatio  et  ^ 
dicta  culpabilem  feriat,  et  innocentem  ialsa  opiai^ 
non  affligat.  >  Et  ad  Ck>lumbum  episcopom  scriJiii 
{lib.  X,  epist.  8) :  c  Quia  satis  perversom  et  conin 

A/»AlMinclii»4m    npnhotnv  abc*  i>Anftnnftm.    llL   WiS^ 


D£  DIVORTIO  LOTHARlt  Et  TETBERG^. 


698 


liendus,  atque  secundum  legem  e-iaminandus  est,  A  priu»,  et  cognoverit  quid  faciat  ?  (Joan.  vii,  50,  51.) 


et  vel  legali  jndicio  liberandus  vel  puniendus  esl : 
prxserlim  cuai  sicut  audivimus^parentum  loco  ipse 
eam  legaliier  marito  tradideril,  qiiem  secundum 
Domini  per  Moysen  pncceptum,  oportet,  etiam  si 
virgo  in  coitu  primo  inventa  non  est,  aut  indicia 
cerue  virgintiaiis  ostendere,  aut  objectionibus  stu- 
pri  concredere,  ne  forte  eos  qui  juste  judicare  cu- 
piunt,  qusecunque  suspicio  mordeat,  et  qui  poiius 
simlent  et  valent  allenis  detrahere,  quam  sua  sta* 
tuere,  locum  derogandi  inveniant,  dicentes  :  Femina 
in  cuslodia  minis  et  affliclionibus  perterrita,  nibii 
aliud  nisi  quod  ei  jubetur  aodet  aut  valet  dicere. 
Yeniat  iile  qui  in  sua  libertale  est,  et  iegaliler,  aut 
quod  ei  impingitur  defeudens  libcretar,  aut  illis  de 


Et  Dominus  :  Nolite  $ecundum  faciem  judicare,  sed 
justum  judieium  judicate  Kt6t(i.,  24).  Et  sanclus 
Gregorius  ab  Sabiiium  subdiaconnm  de  presbytero, 
qui  Sodomiap  nefario  scelere  et  idololatria  denolaba- 
tur,scnbit  {lib,sin,epi$t.  5) :  cQuorumdam,  inquiens, 
relatione  }>erlatum  est,  quia  Sisinnius  Regitanae  civi- 
taiis  presbyter,  quod  auditu  ipso  intolerabile  nimis 
est,  idolorum  veneralor  ac  cultor  sit,  adeo  ut  in 
domo  sua  aiiquod  idolum  positum  habere  prdesume- 
ret.  Sed  et  quod  non  dissimiie  nefas  est,  Sodomi» 
illum  scelere  maculatum.  Et  ideo  quia  tanti  facino» 
ris  iniquitas  districla  ac  subtili  invesiigatione  qua>- 
renda  atque  pleclendaesi,  hac  tibi  auctoritale  prse* 
cipimus,  ut   vigilanti  studio.^et  diligenli    omnino 


quibus  reputalur,  quoniamnon  solum  particeps,  sed  ^  cura  perquiras  :  et  si  qua  indicia  apprehendere  hu- 


etiam  auctor  ^t  exsecuior  criminis  est,  concredens 
legaliierpuniatur:  et  aut  in  liberatione  illius,  ista 
quae  in  cuslodia  est,  et  propter  timorem  super  se 
roendacium  dicit,  legaliter  libereiur,  aut  in  puni- 
tione  illius  legaliter  puniatur,  sicut  in  primo  libro 
legisRomanaecapituIo  sexto  de  stupratoribus,  et  in 
capiiulo  septimo  de  incestis  et  turpibus  nuptiis  prae- 
cipitur,  et  in  cxteris,  quae  Ghrisliana  jura  depro- 
•  munt,  justi  jydices  legere  possunt.  Injostum  est 
eoim  oppressam  ilerum  opprimi,et  opprimentem  de 
liberute  sceleris  gloriari,  quod  valde  sancius  Gre- 
gorius  ad  Goduinum  Neapolitanum  ducem  et  imma- 
nissime  detestatur,  dicens  (lib.  xii,  epist.  5) :  c  Satis 
niiraii  svmus  qiiod  in  roilite  illo,  qui  ancillam  Dei 
diabolica  instigatione  perdidit,  districtissima  vin- 
dicia  hactenus  facta  noii  fuerit.  Nam  et  moribus  et 
bonitati  vestru.'  valde  conveniens  fuit,  ui  ante  ad  nos 
uliio,  quam  perpetratae  culpee  ipiquitas  perveniret. 
Iloriamurut  sine  excusatione  aliqua,  vel  modo  qualis 
vobis  fervor  sit  erga  charilatis  custodiani  demon- 
siraiiies,  iia  pro  exemplo  aiiorum  districte  emendare 
tautum  faciniis  feslinelis,  ut  Deum  vobis,  in  cujus 
ille  boc  injiiria  perpelravit,  timore  ejus  neglecto 
despexit,  placabiiem  faciatis :  nam  tantam  iniqui- 
taiein  inuliam  remanere  nollo  roodo  palimur.  >  Et 
terne  principes  non  surda  aure  debent  audire  quod 
diciiur,  Anathema  in  medio  tui^  non  poteri$  $tare 
coram  inimicis  tui$  {Jo$.  vii,  43).  Et  item  sanctus 


jus  reipolueris,eum  in  custodia  districta,  quousque 
nobis  renunties,  redigas,  ut  qualiter  immanissimum 
facinus  discuti  debeat  ac  puniri,  deliberare  possi- 
rous.  I  El  si  quis  dixeril :  Non  audet  isdem  perver- 
sus  homo  ad  rationem  venire,  audiaiur  consilium 
sancti  Gregorii  de  Frontinianistis  haereticis,  qui  ad 
rationem  deducendain  aliter  adduci  non  poterant, 
quod  scribit  ad  Maximianum  Salonitanum  episcopoin 
(lib.  VIII,  epi$t.  56) :  c  De  Froolinianistls,  inquiens, 
fraternitas  tua  sit  omnino  sollicila,  et  sicut  coepit 
studeat,  quatenus  adsinum  sanctae  Ecclesise  revo- 
centur.  Si  qui  vero  ad  me  venire  voluerint,  et  ra- 
tionem  recipere ,  prius  jusjurandom  praebeanl,  ac 
promittant,  quod  in  eoruro  errore  eliam  raiione  re- 
'  copta  non  persisiant ;  et  postmodum  eis  tua  sancti- 
tas  proinittat,  quia  a  menullam  violentiam  patiantur, 
sed  rationem  reddo,  si  veritatem  cognoveriiit,  su- 
scipiant,  si  non  cognoverint,  illaesos  dimitlo.  Si  qui 
vero  contravos  sine  juramento  ex  eis  ad  nps  venire 
voluerint,  minime  eos  fraternitas  tua  retineat,  quia 
venienles,  aut  rationem  recipient,  aut  scito  quia 
terram  illam  ulterius  noii  tidebunt.  i  Et  in  Gartha- 
ginensi  concilio  scriplum  est  (can.  30) :  c  Placuit, 
inquit,aut  accusatus,  vel  accusalor,  in  eo  loco,unde 
ille  est  qui  accusatur,  si  metuit  aliquam  vim  te- 
roerariae  muliiiudinis,  loi  um  sibi  eligat  proximum, 
quo  non  sit  difOcile  testes  perducere ,  ubi  causa 
fmiatur.  i  Et  si  quis  dixerit,  Adduci  non  potest  ad 


Gregorius  al  Syagrium  scribit  episcopum  (//6.  vii,  .^  judicium,  quia  fulius  aliorum  patrocinio  regum  re- 


^i$t.  117):  c  Quia  satis  iioxium  atque  peruiciosum 
esi,  ui  imiiatione  prave  agentis  destruantur  qui  de 
puniiione  iltius  aedificari  bene  debuerant.  In  qiia  re 
non  solum  ille  culpnbilis,  sed  etiam  qui  non  restiterit 
invenilur.  Nam  consentire  videlur  erranli,  qui  cor- 
rigeuda  ut  resecari  debeaiit  non  coiiciirrerit.  i 


bellionem  tenet  contra  regem  :  qui  pro  hoc  crimine 
et  etiam  pro  aliis,  eum  vellet  in  judicium  mitlere 
si  posset,  islam  quam  habel  ad  judiciumducit;  ante 
oculos  habeant  domini  nostri  reges  veridicam  sen- 
tcntiamRegisregum,quiest  veritas  et  judex  vivo- 
rum  ac  mortuorum,  qua  dicit  regi  auxilium  praestanti 

<.»  :..«t:t:«.M  •  r«MM«/>    ^nnniAiiA.  nr/phM  auxitium^ 


HINCMARl  RHEMENSIS  ARGHIEPISCOPI 


m 


tur,  etjustajudiciaexerceri  non  possunt:  ne  forle  A  ges  conriideruut,  ei  servaverunt,  et  populos  per 


si  tantaettalia  bona  propria  non  habuerint,  qux 
tanlo  malo  possint  obsistere,  sine  ullp  obstaculo 
pereant,  aut  bona  quae  habent  pro  alieno  nialo, 
cujus  fiunt  partrcipes,  ante  Dei  oculos  perdiii  fiant, 
licet  humano  judicio  et  corpore  sani  puientur.  Sed 
etne  sententiam  Scriplurae  incurranl,  qua  dicitur  : 
Perit  justus  pro  impio.  Et  ne  aliquis  eis  perverse 
interpretetursententiam  Deuteronomii  :  Nonirada& 
servum  domino  iuo,  qui  ad  le  conftigerU  :  habitabit 
tecum  in  loco  qui  ei  placuerity  et  in  una  [urbium  tua- 
rum  requiescetf  nec  contrlstes  eum  (Deul,  x\iii,  45, 
16),  audiant  quomodo  illam  bcatns  Augnslinus  ex- 
ponai.  Septuaginla,  inquil,  dicunl,  Non  trades  pue- 
rum  domino  suo,  qui  apposilus  est  tibi  a   domino 


eam  feiiciier  rexerunt  et  correxerunt,  actio  qux 
ab  auclore  inchoata  est,  ut  ab  haeredibus  peragenda 
est :  quique  ila  praedecessorum  snoruin  bene  sU* 
tula  debent  in  omnibus  couservare,  siculi  soa  coo- 
stiluta  a  suis  successoribus  cupiunt  conservari.  Et 
non  leve  regibus  vel  quibuscunque  aliis  videatur 
infringere  quod  suis  student  manibus  roborare,quia 
ex  divina  doclrina,  et  nposlolica  traditione,  lam 
maxima  res  semper  ab  ipsis  primis  sxculis  manus 
confirmalio  fuit,  ut  de  ipsis  apostolorum  viriiriis, 
ilii  ipsi  apostolorum  vicarii  supercoelesli  auclorilale 
decreverlnt,  c  Ut  qui  contra  suam  subscriplioneiD 
in  aliqno  vcnerit,  ipse  se  privei  honore.  i  El  m 
dicant  reges,  hoc  de  episcopis  et  non  esi  de  regibus 


suo  :  non  quod  eutn  dominus   apposuerit,  id  est  ^  conslilulum  :  sed  attendentes  quia  si  sub  unorege 


comroendaverit,  polius  enim  depositum  dicerei,  sed 
appositum  dixit  a  domino  suo,  id  est  adjunctum 
cum  ab  illo  abscessisset.  Non  ergo  suscipi  sed  reddi 
potiusprohibuitfugiiivos.  Hocquidem  putari  potest 
injustum,  nisiintelligamus  genli  etpopulo  ista  dici, 
non  uni  homini :  sed  ex  alia  itaque  gente  refugien- 
tem  ad  istam  gentem,  cui  loquebatur,  hominem  a 
domino  suo,  id  est  a  rege  suo  reddi  prohibuit.  Quod 
eiiam  alienigena  servavit  rex  Geth,  quando  ad  eum 
refugit  Dayid  a  facie  domini  sui,  hoc  est,  regis  Saul 
(/  Reg.  xxYii).  Apertissime  autem  hoc  explanat,  cum 
dicit  de  ipso  refuga  :  In  vobis  habitabit  in  omni  loco 
ubi  placuerit  ei.  HoC  autem  regnum  de  multorum 


acsaccrdole  Chrislo,  a  cujus  nominis  derivalioae 
christi  Doniini  appellantur,  in  popuii  regimine  so- 
blimati  et  bonorati  esse  desiderant,  cujushoDore, 
ei  amorc  atque  timore,  participatione  magai  nomi- 
nis  domini  et  reges  vocantur,  cum  sint  boDiioes 
sicut  et  creteri,  etpartem  cnm  his  in  regnocaionim 
habere  volunt,  qui  sacro  peruncti  suut  chrisiuite, 
quod  a  Christi  nomine  nomen  accepit,  qui  eiinde 
uuxit  sacerdoies,  prophelas,  reges,  et  martyres.ilk 
unctus  oleo  laetitiae  prae  consortibus  suis,  quiqo^ 
fecit  eos  in  baptismate  reges  et  sacerdoles  Deono* 
stro,  et  genus  regium,  ac  regale  sacerdoliuin,  se- 
cundum  apostolos  Joannem   et  Petrum  (Apoc.  n; 


roanibus  in  manu  parentum  nostrorum  regum  Deo  -  I  Petr.ii)  :  intelligaut  et  credant  se  in  oculisDei 

«*»<vf:<vM  f,m^^t  ^A..^^, ^M. . .    ^    n«:«TnM:      «././»;i       nrkmlnSe    Al     /\ffitf««i      «lifrnitotA      flllinuO 


gratias  fuerat  adunatum,  et  unum  regnum  una  est 
EccIesia,quseiIIorum  divisione,  qui  sicut  unus  homo 
el  unus  recior  in  uno  regimine  esse  debent,  dividi 
nullatenus  debent.  Nec  dici  debet,  ut  inter  principes 
nostros  de  una  gente  vel  de  uno  regno,  ad  aliam  geniem 
vel  ad  aliud  regnum  quisque  refugiat,  sed  potius  in  uno 
regno,  sicut  Christianos  decel,  ei  in  unitate  Ecclesia 
matris  consistant.  Ad  qyam  Ecclesiam  confugientes 
quod  patrocinium  habere  debeant,  sanctus  6regorius 
ad  Joannem  episcopum  Caraliianae  civitatis  scribit : 
Si  qui,  inquiens,  de  quibus  est  quaestio,  in  Ecclesiam 
forlasse  refugerint,  ita  debet  causa  disponi,  ut  nec 
ipsi  violentiam  patiantur ,  nec  hi  qui  dicuotur  op- 
pressi  damna  sustineant.  Curae  ergo  vestrae  sit,  ut 


privari  regii  nominis  et  officii  dignitate, 
si  iliud  placitum  Deo  fuit  quod  manu  flrmaverani, 
faciunlcontra  manus  suae  conscriptionem,  licei  illiMi 
nomen  usurpent  anle  o^TuIos  hominum  icrrenad 
instabili  potestate  :  quoniam  sicut  vivont  reges  Iwoi 
et  jusli  in  suis  legibus  bonis  et  juslis,  quando  pcr 
eas  premuniur  et  puniuntur  noxii,  et  rcievanlnr 
ac  Uberantur  innoxii,  ita  vivunt  aposlolici  vin  i» 
regulis  promulgatis  et  suis  manibus  c»)nnrraalis,qoi' 
bus  judicati  sunt  contra  illas  agenles  ex  illa  (lie 
qua  constituue  sunt.  Et  sicut  Aposiolus  de  iiladiat, 
qu3e  vivens  mortua  est  (Apoc.  xvi),  ita  cl  ufe 
transgressor,  licet  illi  qui  nunc  apostoioruni  viees 
relinent,  eum,  aut  quia  ignorant,  autquiac' 


eis  sacramento  ab  his  quorum  interest  de  servanda  j)  lant  quod  aclum  est,  non  adjudicent,  si  se  non  a»w 

ultimum  diem  correxeril,  inter  damnandos  in  jndio^ 
demajoribus  duntaxat  transgressionibus  posiuisjiiiii' 
cabitur.  Lexenim  non  est  posita  juslis,  siculdicit  Ap<>- 
stolus  (/  Tim.  1,9),  sed  transgressoribus,  et  scelcrafc 
homicidis,  el  parricidis,  ac  fornicariis,  atqo«  * 

miie    nripvziriralnrihiis.    Nam   non    sinC  CaUSa  SCH' 


lege  et  justilia  promittatur ,  et  per  omnia  commo- 
neantur  exirc,  atque  suo/um  actuum  reddere  ratio- 
nem.  Ad  cujus  instar  principes  nostri  catholic»  filii 
divinis  mandatis  obedire  debent,  mcmores  quod 
teste  Deo  manu    propria   firmaverunt  :  videlicet 


70i  DE  DIYORTIO  LOTHARII  ET  TETBERGiG.  70i 

quasi  Deus  ad  reroedium  oblivionis  honos  in  eoelis,  A  auferunt ,  et  locis  sanctis  non  trilNimit,  et  lUMle  sibi 

debuerant  operari  remedium,  perpetrant  sacrile- 


inalos  scribat  in  terris  :  sed  salubriier  intclligen 
dnni,  quod  sive  ccelestia,  seu  terrestria  quis  opera 
gesseril,  per  haec  quasi  litteris  adnotatus  apud  Dei 
memoriam  sit  aeternaliter  affixus  :  in  hoc  jnre  de- 
nionstrans,  ut  quod  quisque  juste  et  rationabiiiler 
mann  firmaverit,  Inviolabiliter  ac  perseveranti  con- 
semt  justitia ;  nec  inaniter  suum  nomen  qui  ad 
baptizandum  venit,  si  aHatem  habet,  aut  paironus 
pro  puero,  sed  et  publice  poenitens  ad  reconciliaiio- 
nem  accedens,  scriptum  nomen  proprium  ex  tradi- 
tione  ecclesiastica  donat,  quod  super  sacrum  altare 
inter  sacraroentorum  coelestium  celebrationem  po- 
niiur,  et  recitandum  ad  locum  per  sacerdolem  Do- 
mino  commendatur.  In  sacris  nibilominus  dyplicis 


giuni :  et  si  sacrilegium  perpetrant  de  suis  non  bene 
daiis,  considerandum  csl  quantum  sibi  periculum 
faciunt  de  rebus  ab  aliis  Deo  donalis ,  et  a^se  contra 
Deum  et  ipsi  Deo  ablatis.  Unde  sanctus  Gregorius  in 
epislola  ad  Sabinum  subdiaconumscnbens(/f6.  viii, 
epiti,  7)  :  <  Sacrilegum,  inquit,  el  conlra  leges  esi, 
si  quis  quod  venerabiJibus  locis  relinquilur ,  pravae 
voluntatis  studiis  suis  tentaverit  compendiis  reti- 
nere.  >  El  sacri  canones  {conc.  Agath,  c.  4)  :  c  Cle- 
rici ,  inquiunt ,  vel  sxculares,  qui  oblationes  paren- 
tum,  auldoriatas,  aut  tcstamenlo  reiictas,  relinere 
prcesuinpserint,  aut  id  quod  jpsi  donaverunt  ecclesiis 
vel  raonasteriis  crediderint  auferendum ,  sicut  sylio- 


non  frivole  nomina  fidelium  tam  vivorum  quam  de- B  dus  sancta  conslituit,  velut  necatores  pauperum, 


functorum  scribuntur,  et  infidelium  de  eisdem  dy^ 
plicisetiam  pcst  mortero  divinojudicio,  si  conscri- 
pla  fuerant,  eraduntur.  Sed  forte  quasi  principali 
fulti  licentia  dicunt  principes  :  Quid  niagni  mali 
conira  Deum  facio,  vel  quis  me  inde  judicabit,  qui 
superomnes  conslsto,  si  praeceptum,  vel  edictum, 
quod  manu  confirmo,  aut  infringo,  aut  non  attendo? 
Primum  quidem  attendant,  qiiia  si  illi  super  alios 
suflt,  super  illos  Deus  est :  et  si  prave  egerint,  et  se 
non  correxerint,  tanlo  gravius  judicabuntur,  quanto 
in  IbroDO  regni  cseteris  celsins  prseponuntur.  Reges 
enim  etsacerdoiessubdiiorum  prave  acla  corr^unt : 
sed  obliviscl  non  debent,  quia  illorum  roala  per  ip- 
sura  Dominum  judicabuntur  :  necsurda  auredebent 


quousque  reddant,  ab  ecclesiis  excludantur.  >  Qua- 
propter  sciant  quia  cum  peccatis  propriis,  pro  om- 
nibus  eliain  illorum  peccalis  qui  easdem  res  pro  re- 
demptione  animae  suse  dederunt,  in  futuro  judicio 
punientur  :  et  non  postponant  qui  forte  conflrmant 
inconsulte  quod  fidelibus  vel  amicis  suis  donant,  et 
sine  judicio  auferunt,  quando  quse  dederant  ad  me- 
rooriam  poenitendo  reducunt  :  non  attendentes,  quia 
ilii  vadunt  de  saeculo,  cum  exit  de  corpore  auima,  et 
remanet  in  sxculo  terra,  et  tenetur  a  vacuo  posses- 
sore  rerum  iliarum  confirmationis  regise  charta ,  et 
cum  Buspirant  corda,  provocantur  ad  maledicenduro 
forlassis  non  sine  peccati  pondere  labia ;  cum  utruro- 
queprovidendnro  erat,  ne  videiicet  inconsulte  quid- 


aiidirequod  SQTipium  esi :  Polentes  potenter tormenia  ^  damrexdaret,necsinejudiciocuiquaroaquitali8quid- 

dam  auferret ,  neve  post  judiciuro  de  abiatis  cbarta 
indisrupta  roaneret.  Scriptum  est  eniro  :  Memoria 
justi  cum  laudibus^  nomen  autem  impiorum  putrescei 
{Prov,  X ,  6).  Melius  ilaque  et  rationalibus  esset,  ut 
per  ralionem  disrupla  charta  putresceret,  et  lauB 
aequitaiis  eorum  maneret,  quam  charta  confirroatio- 
nis  maneret ,  et  nomen  laudis  putresceret.  Sed  forte 
haic  legentes  vel  audienles  principes  dicent  :  k  Bene 
nos  castigaverunt  episcopi  :  nihil  per  prxcepta  do- 
nabimus,  ne  iterum  reprehendamur.  i  Econtra  au- 
diant  qnid  voce  castigantium  prophela  conqueritur 
diccns  :  Curavimus  Babylonemt  et  non  esi  sanata  {Jer, 
Li,  9).  Babylon  quippecuralur,  nec  lamen  ad  sanl- 
tatem  reducitur,  quando  mens  in  prava  actionc  con-' 
fusa,  vcrba  correplionis  audit,  flagella  correptionis 
percipit,  et  tamen  ad  recla  saluils  itinera  redire 
contemnit.  Et  per  Sapientiaro  :  Sicut  acetum,  inquit, 
in  nitro,  ita  eiquicanlat  carminacordi  pessimo  (Proti. 
XXV,  30).  Cum  acetum  in  nitro  mittitur,  effervescil 
prolinus  et  ebullit :  sic  plerumqiie  et  corda  poten- 
tiuin,  qui  de  polcntia  tument,  et  non  se  de  humani- 
tale  humiliant,  veluti  Abraham  Domino  dixit,  humi- 
lians  se  de  exallaiione  collocutionis  ejus  :  Loquara4 
Dominum  meum  cum  sim  cinis  ei  pulvis  {Gen.  xviii, 

97^    niionilrk  /'nrri^nlinnpni  rastiffantis    miflSl  Domilli 


pnimtur^  exiguo  aulem  concedilur  misericordia  {Sap, 
VI,  7).  Deinde  legant  historiam  sancti  Abrahse  {Gen, 
xxni),  qul  chartam  confirmationis  a  venditore  sepulcri 
conjugis  suae  coraro  filiis  et  populo  terrae  pro  tam 
niagno  accepit,  iit  etiaro  adoraret  in  terra  populuro 
lerrs,  filios  videlicet  Heth,  quatenus  id  obtineret 
niiilita  concessione  illorum,  et  quam  magni  hoc 
pendere  debeant  invenire  valebnnt.  Sed  etinlegede 
iiacconfirmalione  sufiicienter  invenient,  quae  tantum 
elanle  advenium  Ghristi  vignit  ut  eliam  Pilalus  ex 
«'^nliqua  consuetudine  instructus,  poscentibus  Judaeis 
"l  refragaretirr  quod  in  Christi  titulo  scripserat, 
dixerit,  Quod  scripsi^  scripsi  {Joatt.  xix,  22),  nolens 
infectuin  vel  immutatum  esse  quod  feceral.  Quod 
etlonge  ante  firmatumDominicastipuIalionefuerat, 
sicut  psalmo  superscriplum  est ,  Ne  cotrumpas  ti- 
tuliinscriptionem  {Psal,  lxxiv).  Et  quam  cerlissimae 
stabilitatis  ac  firmitalis  credi  debeat  cbirographum, 
idestmanu  scriptum,  in  libro  Tobiae  legilur,  et  in 
Evangelio  de  conscriptis  cautionibus  demonstratur. 
Sed  quidam  principes,  quod  Deus  a  nostris  Ghri- 
slianis  principibus  longe  faciat,  forte  non  provident, 
qulapostiUos  infirmafirmatio  illorum  manet,  el  ipsi 
decedunt,  et  sicut  sajictusAuguslinus  dicit  :  Transit 

artlift.  At  mniiAt  rpnfiifi.  OimH  eiiiim  APal  Inpia  e<knMi< 


1(A 


HirNCMAKl  HHEMENSIS  ARCH1£PISG0P1 


IM 


et  reddite  DQmino  Deo  veslro  (P$aL  lxxv,  12);  cl :  A  slamenlariam,  de  his,  qui  leslamentum  quodTe  iliud 


Omnia  fac  cum  ronst/fo,  et  po$t  faetum  non  pcenUebi$ 
(Eccli,  xxxii,  24) ;  et  :  f<ion  facia$  quod  iniquum  e$t, 
neque  injuste  judicnbi$  (Leo.  xix,  15);  et  :  Ju$teju' 
dica  proximo  tuo  (ibid.),  Siciit  non  vull  priuceps  sibi 
tolli  a  fortiore  suo  quoil  Deus  ilii  concessit,  ita  et  ipse 
non  sine  aequitatis  judiclo  aufcrat  a  quoqoam  vel 
quoil  dedil,  vel  quod  non  dedit,  quia  scriptum  est : 
Quod  tibi  non  vi$  fieri ,  alteri  ne  facia$  (Tob,  iv,  16). 
Sed  potiusetiam  atqne  etiam  praBdicaveruni  episcopi : 
Facite  vobi$  amico$  de  mommona  iniquitati$ ,  ut  cum 
defeceriii  ,  recipiant  vo$  in  wtema  tabemucula  (Luc, 
XVI,  9);  et :  Quodcunque  pote$t  manu$tua,  in$tanter 
operare,  quia  nec  iocu$^  nec  ratio  e$t  apud  infero$,  quo 
tu  propera$  (Eccle.  ix ,  10).  Et  sicut  isU  quap  utilia 
et  lionesta  suiit  praedicaverunt  episcopi,  ita  nihilonii-  B  cautelam  signi  illius  vacualio,  quaulo  magis  regis 


instrumenluni  falsum  sciens,  dolo  inaloscripseril^sup- 
presserit ,  641  admoverit,  designaverit,  delererii, 
honestiorero  quidem  in  insulam  deportari,  buniilio- 
rem  aulem  in  metallum  daninari ,  aut  in  cruceD 
levarl ,  servum  vero  capile  puniri.  Et,  ul  beaios 
Augustinus  commemorat  in  JoannisevangelislxCom- 
menio  (tract,  7) :  c  Juris  forensis  est,  ul  qiii  in  p(«- 
cibus  mentitus  fuerit  principi ,  non  illi  prosil  scri- 
ptum  qiiod  impetraveril ,  imo  etiam  careat  ipso 
benelicio  scripti,  quo  scriplum  perduxerit.  >  De 
confirmationis  autem  suae  scripiura  niliil  dixerant, 
quia  qiiod  nrmaverunt,  infringere  nefas  duxeniDl: 
sicut  in  libro  Estlier  legitur  quantam  valiiodinen 
annuli  regis  habeat  signatio  (E$th,  iii), 


nus  prxdicant  ut  turpem  notam  regio  nomini  rex  a 
se  festinet  abscondere,  et  quanium  potest  abluere,  et 
per  singulos  dies,  et  per  singulos  actus,  memor  sen- 
tentiae  Deuteroiiomii  dicentis  :  Habebi$  locum  extra 
ca$tra,  ad  quem  egrediari$  ad  requi$ita  naturce^  ge* 
ren$  paxillum  in  balteo  :  cumque  $ederi$ ,  fodie$  per 
circuitumf  et  ege$ta  humo  operie$  quo  revelatu$  e$. 
Dominu$  ekim  Deu$  tuu$'ambulat  in  medio  ca$trorum^ 
ut  eruat  le^  et  tradat  iibi  inimico$  tuo$ :  ut  $int  ca$tra 
tua  $ancta,  et  nihil  in  ei$  appareat  f(Bditati$f  ne  dere- 
tinquat  te  {Deut,  xxiii,  12-U).  Nulune  quippe  corru- 
plibilis  pondere  prsegravati,  a  mentis  nostrae  utero 
quaedam  cogiiationum  superflua,  etab  actionisnostrae 


nianus  subscriptio.  Et  nec  perfunctorie  ducere  d^ 
bet  regia  digiiitas  quod  in  suis  praeceptis  scribtlor: 
Etuthoc,  inquit,  nostrae  aucloriutis  praecepUiiB 
pleiiioi-em  in  Dei  nomine  oblineat  firmitaiis  ^igoreiDi 
et :  Data  illo,  vel  iilo  anno  in  Dei  nomine  feliciier; 
nc  quod  in  Dei  nomine  felicitcr  conrirniaUir,  sioe 
Dei,  id  esl,  sine  verilaiis  judicio  infeliciter  effoeietnr; 
quia  scrlptum  esi :  Non  pollua$  nomen  Domiiu  ba 
tui  (Lev,  xviii,  21) ;  et :  Non  acc$pia$  nomen  Domn 
Dei  tui  in  vanum  (Exod.  xxx,  7).  Legant  quoque 
Paulum ,  et  expositores  ipsius  Apostoli ,  quam  pro 
magno  sil  dictum  quod  scripsit  idepi  diviousApo- 
stolus  in  suis  Epistolis :  Videte  quale$  littirat  m 


opere  regimine  indigna,   qnasi  ventris  gravamina  ^  $crip$i  manu  (Gal.  vi,  11).  Et  item:  Salutatio 


erumpunt,  et  portare  sub  balteo  paxillum  debemus» 

qui  rectores  in  populo  sumus,  ut  videlicet  ad  repre- 

hendentes    nosmeiipsos   semper  accincti,  acutum 

circa  nos  stimulum  cornpiinctionis  habeamus,  qui 

iiicessanter  terram  mentis  nostrae  dolore  p(Bnitenti;e 

confo.liat,  et  hocqnoda  nohis  foelidnm  enimpit  abs- 

conlat.  Yenlris  qnippe  egestio  fossa  humo  per  pa- 

xillum  tegitur,  cuin  mentis  nosirae  superfluilas ,  vel 

operanoiiis  noslne  reprehensihilis  fceditas,  subtili 

redargiiiioi  e  discussa,  et  honesta  operatione  corre- 

ctn,  ante  Dei  oculos  per  compunctionis  siiae  slimu- 

Inm  et  corrertionis  honum  celatur.  Perpendendum 

est  eliam,  qiiia  antiqiii  reges  et  impcratores  suis  le- 

gihiTg  slatuerunt,  ut  charta  connrinationis  quinque, 

vel  septem,  aut  decem,  ut  scribit  Amhrosius,  testi-  ^  igiiur,  qut  sub  nomine  Chrisliano  haec  aut  praedicare 

bns  robor.iia  constaret.  Sed  et  jure  civili  in  conscri-     audent ,  aut  taciti  apud  semeiipsos  lenere,  eoset 

piione  charlaruni  coaditionalis  constitutio  ponitur,      cgo,  et  omnes  calholici  episcopi,  atque  uniTcrsa 

qiio  dispendio,  qui  eamdem  chartain  infringere  ten-     Ecclesia  anathematizarous.  Haec  dicimus,  ol  seoii)- 

taverit,  flsco  multetur,   et  accusalor  accusationis      dum  rationem  et  legis  ordinem  cuncia  agant  regBi 

scrioturse  subscribcns.  se  a  oonditione  muiarA  nnn      orinciDes.  et  Ecclesiae  sancLn  rectoros.  sed  el  cttfli 


manu  Pauli  (I  Cor,  xvi,  21).  Unde  reges,  qai  sob- 
scriptione  manus  suse  a  se  data ,  vel  privilegia  san- 
ctorum  cum  anatbematismo  manibus  roborau  coo- 
flrmant,  et  illa  postea  conservare  parvipendaDt,sive 
detraclant,  quasi  auathematis  vinculo  non  leoeaotBr 
ohslricli,  senlenliam  beali  Gregorii  ex  episioia  ad 
Thcoctistam  patriciam  audiant  (/t^.  xii,  episf.  59): 
c  Ipsi,  inquiens,  sibi  testes  sunt  quia  Chrisiiani  noo 
suni,  qui  ligamenta  sanctai  Ecclesiae  vanis  se  aesti- 
inant  conatihus  solvere,  ac  per  hoc  nec  absoluiiooeiB 
sanct»  Ecclesix,  quam  praeslat  fidelibus,  ^tm 
putant ,  si  ligaturas  ejus  veras  esse  ac  valere  doo 
aeslimant,  et  unde  se  fallere  veritatem  credunt,  iode 
in  peccatis  suis  veraciter  ligantur.  >   Si  qoi  sont 


105 


DE  DIVORTIO  LOTUARII  ET  TETBERGiC. 


706 


demnatione  sit ,  et  iit  eo  proesenle  siib  jurejiirando  A  "letus  ingnierit,  viaiico  ronnerc  jndicabitnr,  se- 


coiitra  eum  testimonium  proferatur,  seu  scriptis 
actuum  inseratur :  ei  ut  ipse  licentiam  respondendi 
et  /fefendendi  se  babeat.  Sed  et  de  personis  accu- 
santium  ac  testificantiam  subtiliter  erit  quaerendum, 
04S  ^^''J*'^  conditionis,  c^jnsTe  opinionis,  aut  ne 
inopes  sint,  ac  ne  forte  aliquas  contra  eum  inimi- 
ciiias  habeant :  et  utrum  testiinoninm  ex  auditu 
dixerint,  aat  cerle  specialiter  se  scire  testiOcati 
fiierint;  et  at  scriptis  judicatum  sit,  et  sic  partibus 
pr;esentibu8  sententia  redtetur»  et  ita  hxc  omnia 
solemniier  roborentur.  » 

Cseterum  si  femina  anle  inifum  conjogium  de  sce- 
iere  curo  fratre  suo  culpabilis  inyenitur,  ponendum 
duximus  instar  judicii  de  epistola  ejusdem  sancti 


gregala  non  soluni  a  toro  re|;io,  Terum  etiain  ab 
omni  conjugali  coiisortio,  secundum  decreta  beati 
Gregorii  papae  ad  FeJiceni  Siciliensem  episcopum , 
quibus  dicit  (/t6.  xii,  epist.  52) :  c  Progeniem,  inquiens, 
suam  unuinquemque  de  bis ,  qui  fideliter  edocti , 
043  ^^  i^^  ^^^  radice  plantati  stant  inconvulsi, 
usque  ad  septimam  observare  deceniimus  generatio- 
nem,  et  quandiu  se  cognoscnnt  affinitate  propinquos, 
ad  bujusmodi  copulae  non  acoedere  socieutem.  Nec 
eam,  quam  aliquis  ex  propria  consanguinitate  con- 
jugem  babuit,  vel  aliqua  iliicita  copulatione  macula- 
vit;  in  conjugium  ducere  uUi  profecto  Gbristianorum 
licet  vel  Jicebit,  quia  incestuosus  est  talis  coitus,  et 
alMminabiJis  Deo  et  cunctis  bominibus.  Ineestuosos 


Gregorii  ad  Joannem  episcopum  Panormitanum,  de  ^  ^®"^  ""'^^  conjugii  noniine  deputandos  a  s^ctif 


quadam  femina,  quam  aliquis  bomo,  antequam  dia* 
couus  ordinaretur,  reliquit,  et  post  mutatam  vestem 
Cttidam  marito  tradiderit.  Ait  enim  {lib.  xi,  epitL  60) : 
<  Quia  sunt  culpae,  in  qoibus  culpa  est  relaxare  vin- 
dicUm,  quaerenda  semper  est  veritas,  ut  inquiri 
debeat ,  ntrum  accusatum  noxa  condemnet ,  an  a 
poena  innocentia  patefacta  subducat.  llaque  pervenit 
ad  nos  Fantinunn  defensorem  ultionem  exercere  in 
Petnim  latorem  pnesentium  voluisse,  pro  eo  quod, 
qoantum  dicitur,  relictam  cujusdam  diaconi,  tem- 
pore  quo  conductor  fiiit,  mariio  tradiderit.  Sed 
<|aooiara  isie  conjugem  'diaconi  asserit  non  fuisse, 
dicens  nec  virgiaem  illam  ad  eum  venisse;  denique 
nec  religiosam  mntasse  vestem ,  postquam  ille  in 


Patribus  dudum  legimus  constitutum.  Nec  boc  qao- 
que  in  bac  sollicitudiiiis  parte  relioquimus,  qnod 
omnes  incestuosi  a  iimitibus  sanctx  Ecdesiae  sint 
separandi,  usquequo  per  satisfactionem  precibus  sa- 
cerdotum  eidem  sanctae  catbolicae  reconcilientur. » 
£t  in  edicto  canonico  ante  corpus  beati  Petri  prolato 
(Greg.  xi  in  $ynod.  Rom.)  :  c  Si  quis  de  propria 
cognatione,  vel  quam  cognatus  habuit,  duxerit  iixo- 
rem ,  anatbema  sit.  £t  responderunt  omnes  tertio, 
anatbeina  sit. » Etsaiictus  Anibrosiusinprimaepistola 
ad  Gorintbios  dicit :  c  Non  est  enim  fraler^  Qul  soror 
$ervUuti  subjeclus  in  ejusmodi  (I  Cor.  vii,  i5) :  boc 
est  non  deberi  revereutiam  conjugii  ei  qui'borruit 
auctorem  coi\jugii.  Non  eniin  raturo  est  roatrimo- 


ordine  sacro  promolus  est,  adjiciens  etiam,  prius-  ^  ^^^^  quodsineDei  devotione  est.  >  £t  sanctus  Hiero- 


quam  ad  diaconatum  perveniret,  et  posiea,  prava 
illam  opinioiie  vixisse.  Ideoque  fraternitatem  tuaro 
bis  borlamur  affatibus,  ul  cum  Dei,  sicut  decet, 
(imore  causam  hanc  siibtili  omnino  iiivestigatione 
perquirat ,  et  si  in  co^jugio  diaconi  mulierem ,  de 
qua  agitur,  fuisse  coiistiterit ,  et  suprascriptus 
latur  memorato  defensori  et  rectori  patrimonii  ad 
Tindiciani  modis  omnibus  tradatur,  et  cum  com- 
petenii  emendatione  bi  qiii  male  sociotati  sunt 
disjnngantur.  »  Haec  de  sancti  Gregorii  verbis  ex- 
cerpsimus. 

Etstciit  supra  de  bealLAngusttni  \^Tbis  posuimns, 
quoniam  qaod  agebat  in  lege  veteri,  vel  etiam  quod 
nunc  agit  in  reipublic»  iegibus  interfectio,  boc  ope- 


nymus  in  tertio  libro  commenti  epistolae  Pauli  ad 
£pbesios  :  c  Quomodo  itaque,  inquit,  Ghristo  sub- 
jecla  est  £cclesia,  sic  subjecta  sit  uxor  viro  suo« 
Quem  enim  babet  principatum  et  subjectionem  Gbri- 
8tus  et  Ecclesia,  buic  eidem  ordini  maritus  et  uxor 
astringitur.  Sed  videndum  ut  qoomodo  in  Gbristo  et 
in  £cclesia  saiicta  conjunctio  est,  iia  et  in  viro  et  in 
muliere  sancta  sit  copula.  Sicut  auiem  non  i^nis 
congregatio  haereticorum  Ghrisii  £cclesia  dici  po- 
test,  nec  caput  eorum  Ghristus  est ,  sic  non  orone 
matrimonium;  quod  in  viro  suo  secundum  Ghrisii 
prsecepu  non  jungitur,  rite  conjugium  appellari 
potest,  sed  magis  adulterium* »  Hinc  inteliigenter 
est  adnolandum ,  quia  quod  iste  Ipse  doctor  in  epi- 


ralur  in  Ecclesia  excommunicatio,  et  ab  Ecclesia  ^  Btola  ad  Amandum  presbyterum  dicit  {epist.  U7), 


separatio;  si  de  legibus  publicis,  qusecuiique  femina 
hujusmodi  sceleribus,  sicut  praeinissum  est,  irreiita, 
evadens  forense  jndicium ,  ad  episcopale  judicium 
venerit ,  secundum  sacrum  Ancyranum  concilium 
{can.  15  et  20),  de  his  qui  fornicanlur  irrationabi- 
liler,  id  est  cum  masculis  vel  pecoribus,  et  ile  illis 
nuiieribus  quae  fomicantur  et  paptus  suos  nccant. 


quod  quandiu  vivit  vir,  licet  adultcr  sit ,  licet  sodo- 
mita,  licet  flagiliis  omnibus  coopertus,  et  ab  uxore 
propter  haec  scelera  derelictus,  maritus  ejus  reputa- 
tur,  cui  alterum  virum  accipere  non  licet,  de  eo  di- 
cit,  qui  post  legitimura  initum  conjuginm,  in  ipso 
peccat  conjugio,  in  quo  jure  pari  vir  et  mulier  te- 
nentur  sententia.  In  hoc  autem  loco  de  ea  vel  de  eo 

>ttti«¥«   lA«pttintitfln     /«/miiiwiiim        «vam- 


>lfl1W        /111.     nirxfA    1 


707 


HINGMARI  RHEMENSIS  ARCIIIEPISCOPI 


m 


inine  depiilandos  ,  qiios  eliam  designari  funcstum  A  ai  femina,  qiiam  duxii  uxorcm,  de  Ulibus,  sictitre- 


est.  >  Et  snnclus  Augiisiinus  in  tibro  de  Boiio  con- 
jogali  :  i  Aliud  est  non  concumbere  nisi  sola  volun- 
tate  generandi,  qiiod  non  hai>et  culpam,  alitid  autem 
carnis  quidem  concumbendo  appelere  voliiptatem, 
sed  non  praeter  conjugem,  quod  venialem  tabet  cul- 
pam,  quia  et  sine  causn  propagandse  prolis  644 
conoumbitur,  non  tamen  Inijus  libidinis  causa  pro- 
pagationi  prolis  obsistiiur,  sive  voto  malo,  sive 
opere  malo  :  nam  hoc  faciunt,  qui  quamvis  vocen- 
tur,  conjuges  non  sunt ,  nec  nllam  nuptianim  reti- 
nent  veritatem,  sed  honeslum  nomen  velandae  turpi- 
tndint  obtendunt.  Produntur  antem,  quando  eo  usque 
progredinntnr,  ut  exponant  filios  suos  qui  nascuncnr 
invitis,  oderunt  anlem  nutrire,  vel  habere  quos  gi- 


puialiir,  645  rea  fuerit  forlassis  invenia,  qooniiia 
post  iegaliier  iniliim  conjugium  ante  leg^^lem  difii- 
nitionem  praesuinpsit  iilicita.  Apostolns  enim  dicit 
aliigatam  esse  nxorem  snb  iege  viri  quande  tem- 
pore  vir  ejus  vivit,  morloo  auiem  eo  solutamessei 
lege  viri  (/  Cor,  vii).  Et  secundura  sacram  atidori- 
tatem ,  legaltter  desponsatam ,  dotatam,  et  ptiblids 
nuptiis  honoratam ,  uxorem  esse  nemo  qni  dnbiteu 
Sed  et  unam  esse  iegom  in  hoc  jnre  viri  ei  iiioris 
eadem  sacra  testatur  atictoritas.  Et  ideo ,  anieqnsai 
a  jugo  gravi  super  filios  Adae  a  die  egressus  de  ven- 
tre  matris  eorum  ,  usqne  in  diem  ingressns  in  m- 
trem  omniiim  matris ,  aller  ab  altero  dissotntur, 
aut  lege  abeo,  qui  per  condiiores  legnnt  jtnu  ile« 


gnere  metuebant.  Itaque  cum  in  snos  saevit  quos  gc>  B  cernll ,  coniprobetur  qnod  est  initum  non  lcgitini 


noit  tenebrosa  iniquitas ,  clara  iniquitale  in  lucem 
promitur,  et  occnlta  tnrpitudo  manifcata  crudelitate 
oonvincitor.  Aliquando  eo  nsque  pervenit  hsec  libi- 
dinosa  cnidelitas,  vel  libido  crudelis,  ut  etiam  sleri- 
litalis  venena  procuret,  el  si  nihil  valuerit,  conce- 
ptos  foetus  aliquo  modo  1ntra  viscera  exstinguat  ac 
fundat,  yolendo  suam  prolem  prius  interire  quam 
vivere,  aul  si  in  utero  jam  vivebat,  occidi  anteqiiam 
nasci.  Prorsus  si  ambo  tales  sunt,  conjuges  non  sunt, 
et  si  ab  inttio  lales  fuernnt,  non  sibi  per  connubium, 
sed  per  stnprum  potius  convenenint.  Si  antcm  non 
arobo  sunt  tales,  audeo  dicerc,  aut  illa  est  quodam- 
nodo  mariti  meretrix,  aut  ille  adulter  uxoris.  » 

INTERROGATIO  XIII. 

Sexto  nohis  capilulo  remandate,  si  idem  rex,  post- 
quam  talia  de  prxfata  uxore  sua  audivit,  et  ab  ejus 
carnali  commercio  suspensus  fuii ,  forte  concubina 
usus  adulterium  perpetraverit,  el  si  hoc  ad  pluri- 
morum  pervenit  notiliam,  quo  debeat  sanari  medi- 
cinali  judicio.  £t  si  fortassis  acciderit ,  ut  quiscon- 
que  homo  sacramento  atlendere  se  obligaverit,  quod 
crimi^osum  sit  agere,  ulrum  quod  juravit,  ne  in- 
currat  perjurium,  debeat  adiinpiere,  an ,  ne  crimen 
admittat,  quod  inaie  juravit  in  irritum  debet  ducere: 
et  si  hoc  veruin  esse  possit,  quod  plures  homines  di- 
cont,  quia  sunt  feniinsc,  qiiae  malencio  suo  inter 
viruin  et  itxorem  odium  irrecoiiciliabile  possint  mit- 
tere,  et  inenarrabilem  amoretn  iteriim  inter  viriim 


fnisse  conjugiiim ,  qnicunque  eortim  nnam  carnem 
per  adniteriumin  duo  diviseril,  non  commisisseadal- 
terinm  dici  non  poterit.  Magnus  etenim  Leo  pspi 
de  forensibus  legibus  ecclesiasticis  modam  triboil 
ad  Nicetam  Aquileienscm  episcopum  scribens(^tif. 
85):  Ut  sicut  in  mancipiis,  vel  agris»  auteiiamitt 
domibus,  ac  possessionibus ,  in  captivitatero  dO' 
ctis  postliminium  reversis  de  captivitate  semtur: 
ita  etiaro  et  conjugia,  si  aiiis  joncta  foerint ,  refor- 
mentur.  Et  nos  de  eisdem  legibus  ad  exemplofli 
ipsius  debemus  conjicere ,  qooniaro  si  qnilibei  quod 
ei  jure  posset  competere  contra  jiis  siblpraesaffipse- 
ril,  per  legem  ei  quem  spoliaverat  cogeiur  legaliler 
emendare.  Quapropter  si  quilibet  legaliter  coiijo- 
G  gatus,  ante  judicium  ex  criminata  determinattnn, 
contra  matrimonii  ]ura,  ant  publice  aat  secrete 
prsesHinpsit,  necesse  erit  eum  legibus  praefixis  trans- 
gressoribus  aut  secrete  aiit  publice  subjacere,  qoib« 
decreitim  est  in  concilio  Africano  (ean.  10) :  «Ul 
poenitentibus,  secundum  differentiaro  peccatonm, 
episcopi  arbitrio  poenitentide  tempora  deccmantor.i 
Et  in  concilio  Garthaginensi  (conr.  Carth.  ir, 
can.  74) :  t  Ut  sacerdos  poenitentiam  imploranti  abs- 
quc  personae  acceptione  poenitentise  leges  injungat.» 
Et  (can,  47) :  i  Si  quis  fidelis,  secundum  Elibcrifr 
num  conciiiuin,  habens  uxoreni  non  seniel  sedsape 
fuerit  moechatus,  in  finemortis  convenicndusesl; 
quod  si  se  promiserit  cessaturuHi ,  communio  iii 
donanda  est :  si  resuscitatus  rursiis  mcechalus  foctit, 


el  feniinam  serere,  ei  qnod  vir  legiii.ne  soriiiiim  d  „tno„  „ueri„8  de  communione  pacis  lodai,  se«- 


conjugem  maritali  commercio  non  possit  adire,  et 
aliis  valeat  feminis  comniisceri,  et  itidein  eodem 
maleficio  potentia  concumbondi,  et  dilectionc  quon- 
dam  babila  fruendi,  per  artem  malcficarum  possit 
Testitui.  Et  quae  sit  causa  cur  Deus,  ut  dicitur,  sxpe 


rius  abscindendus  esl.  >  Et  jnxta  Ancyranomc»" 
cilium  (can.  49)  :  t  Uxor  adullerata ,  vel  rotriw 
committens  adulterium  ,  post  seplem  anDorura  ^ 
nitentiam  reconciliationis  et  commoiiionis  perfectio^ 
nem  consccuturi  sunt.  i  Et  itein  secundum  Elibcn- 


709  DE  DIVORTIO  LOTHARI!  ET  TETBERGiC.  710 

reconc ilialion(i ,  snmmoperc  (febenl  paslorcs  Eccle-  A  '«» viderunt  tibi  faUn  et  sttilta,  nec  aperiebani  fmqm" 


slaE  cl  ;i[iosloloruni  succossores  aique  vicarii  provi- 
dero,  M;ni,  ul  dicil  bealus  Gregorius  (fiom.  26  m 
Evaiig.),  646  solvendi  ac  ligandi  auclorilalem  sunt 
qnando  giailum  regiminis  sortiuntur  adcpli ,  ne  in 
solvondisacligandissubdilissu2evolunlalismotus,non 
auiein  causarnm  nierita  seqnantiir,  ut  vel  damnent 
immeriios, vel  alios  ipsi  iigati  soWant,  seque  ipsos  hac 
ligaiidi  et  solvendi  potestate  privent,quihancprosuis 
voluntalibus  et  non  pro  subjectorum  moribus  exer- 
(^ent:  ncerga  quemlibet  proximumodiovel  gratia  mo- 
Teaiilur,  quia(]ignedesubdilisjudicare  neqnibunt,  si 
insubditorum  causis  sua,vel  odia,ve1  gratiam  sequi 
(lccreverinl.  IJnderecte  per  prophetam  dicilur:  Mor- 
uficabant  animas  quce  non  moriuntur ,  el  vivifteabant 
animas  quce  non  vivunt  (Ezecli,  xiit,  iO).  Non  mo- 
rientem  quippe  morlidcat ,  qui  justum  damnat,  et 
non  victuriim  viviiicare  nitilur,  qui  reum  asuppli- 
cio  absolvere  cooatur.  Gaussc  ergo  pensandoe  sunt, 
et  tonc  ligandi  alque  solvendi  potestas  exercenda. 
Yidendum  est  quae  culpa  prsecessit,  aut  quae  sit  poe- 
nitentia  secufa  post  culpam  :  ut  quos  omnipotens 
Deus  per  compunctionis  grauam  visitat ,  illos  past(v 
ris  sententia  absolvat.  Tunc  enim  vera  esi  absolutio 
praB$identis ,  cum  iuterni  arbitrium  sequitur  judi- 
(^s.  I  Et  illos  nos  debemus  per  pasloralem  auctori- 
tatem  solvere,  quos  auctorem  nostrum  cognoscimus 
per  snscilantem  gratiam  viviflcare.  Quae  nimirum 
vivificatio  ante  operationem  reciiiudinis  in  ipsa  jam 
cognoscitur  coDfessione  peccali,  quae  non  verbo- 
lenns  lantum  et  summis  vix  labiis  solet  ficri,  sed 
qu%  ex  inlimo  cordis  proccdil  aflectu ,  sicul  David 
dixit:  Peccavi  Domino^  et  audire  meruil,  Dominus 
transtulit  peccatum  tuum ,  non  morieris  (II  Reg.  xii, 
i3).  £t  item  dicit :  Riigiebam  a  gemitu  coTdis  mei 
{Psal,  XXXVII,  9) ;  et :  Iniquitatem  meam  annuntiabo, 
etcogitabo  pro  peccalo  meo  (ibid.,  v.  19).  Sicul  et 
in  iribulalione,  quam  pro  pcccato  admisso  susiinuit 
fugiens  a  facie  filii  sui ,  cogilavit  diccns  :  Respiciat 
Dominus  afiictionem  mcam ,  et  reddat  milii  bonum 
pro  maledictione  hac  (II  Reg.  xvi,  12).  Quibus  con- 
&iat,  quia  taliter  connteniibus  nec  saiisfaciio  inter- 
dicenda  est,  nec  comniunio  deneganda.  Aiioquin  in 
judicium  sibi  corporis  sacri  et  sanguinis  pretiosi 
Redeiupioris  nostri  sacramenta  praesumunt ,  qui  iii- 


tatem  tuam,  ut  te  ad pcenitentiamprovocarent  (Thren. 

II,  14).  Quia  dum corripcre culpas  tnetuunl,inca8sum 

delinquentibus  promissa  securilate  blandinntur  et  sic 

vel  in  afTecln  peccandi  mancntes,  vel  anCe  congruam 

satisfactioncin  647  <livina  usurpanles  mysteria,  bo- 

num  Dei  donum  faciuntsuum  judicium.  Qnoniam  sicut 

anctores  sancti,  ut  demonsirat  venerabilis  presbyier 

Beda  in  commento  Evangelii  Lucx,  exponentes  sen- 

tentiam  dicentis  Doinini,  Verumtamen  eece  manus 

tradentis  me  mecum  est  in  mensa^  vernmtamen  vm  iHi 

homini  per  quem  tradetur  (Liic.  xxii,  21),  dicunt  ho- 

die  quoque  iit  usque  in  sempitcrnum.  Vae  illi  homini, 

qui  ad  mcnsam  Domini  malignus  accedit,  qni  ei  !n- 

sidiis  inente  condilis,  praecordiis  aliquo  scelere  poi- 

B  lutis,  mysieriorum  Ghristi  secretis  participare  non 

metuit.  El  ille  enim  in  exemplum  Judde  Glium  ho- 

ininis  tradil,  non  quidem  Judaeis  pcccatoribus,   sed 

tamen  pcccaloribus ,  membris  videlieei  suis,  quibus 

illud  ina^stimabile  et  inviolabile  Domini  corpus  vio- 

lare  prdesumit.  Ille  Dominum  vendit,  qiii  ejusamore 

ac  limore  ncglecto,  terreua  et  caduca,  imo  eiiain 

criminosa  piiis  amare  et  curare  convincilur.  Tae, 

inquam,  illi   homini,de  quo  Jesus,  qui  altaribus 

sacrosanctis   inter  iinmolandum  ,-  utpole  proposita 

con*secrati!riis,  adesse  non  dubitalur,  aslantibus  sibi 

ininistris  c;:leslibiis,  queri  cogitur,  Ecc^,  inquiens, 

manus  tradentis  me  meeum  est  in  mensa.  El  Paulus 

dicit :  Si  quis  frater  nominatur,  et  est  fornicator^  aut 

avarus  ,  aut  idotis  serviens  ,  aut  maledicus.  aut  ebriO' 
n 
^  sus,  aut  rapaXf   cum  hujusmodi  nec   cibum  sumere 

(I  Cor  V,  H).  Et  ilem  dicil :  Iniqui  regnum  Dei  non 

possidebunt,   Nolite  errare,  neque  fornicarii,    neque 

idolis  servientes,  neque  adulteri,  neque  moUeSy  neque 

masculorum  concubitoreSy  neque  fnres,  neque  avari^ 

neque  ebriosi^  neque  maledici,  neque  rapaces   regnum 

Dei  possidebunt  (I  Cor,  vt,  9.  10).   Et  item  :  Forni' 

catores  et  adulteros  judicabit  Deus   (Hebr,  xiii,  4). 

Etitem  :  Omne  peccatum  ,  quodcunque  fecerithomo, 

extra  corpus  est :  qui   autem  fornicatury  in  corpnt 

suum  peccat  (I  Cor.  vi,  18).  Unde  Ambrosius  osten- 

dit  gravissimum  esse  peccatum,  quia  ex  hoc  omne 

deperit  corpiis,  iii  caeteris  autem  peccatis  portlo  pe- 

ril,  non  totnm.  Totum  enim  corpus  vir  est  et  mu- 

lier,  quia  portio   viri  est  mulier  :  quicunqne  enim 


discrele  non  puriflcati  vel  absoluti,  sed  potius  sedu-     al>"<*  peccaium  admiserit,  exlra  se  peccal,  forni- 


cti  atqne  decepti  sunt  a  talibus  pastoribus,  de  quibus 
dicit  propheta  :  Vce  his  qui  consuunt  pulviUos  sub 
omm  cubito  manus  ,  et  faciunt  cervicalia  sub  capite 
^tmhersiB  (statis  ad  capiendas  animas  (Ezech,  xiii, 
i8),  id  est  cadentes  a  sua  reclitudine  animas  ,  atque 
in  hujus  niundi  delectatione  reclinantes,  blanda  adu- 
latione  refovent,  ut  in  errore  molliter  jaceant,  quos 


carius  vero  in  carncm  suam  peccat.  Quanquam  enira 
omnia  peccata  carnalem  hominem  prsesient,  hoc  ta- 
men  specialiter  desiderium  carnis  est,  quod  sordibus 
maculatam  animam  cum  corpore  iradil  gehenna : 
qiiia  vicia  anima  a  libidine  carnis  flt  caro,  sicut  et 
corpus  recte  gubernaium  spiritale  appellatnr.  Ani- 
mus  lamen  cst,  (lui  aut  victus  illecebris  lolum  homi- 


711  niNCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  711 

elnominatur,  usqiie  ad  correctionem  et  satisfaciio-  A  judicaremur,  id  est  condemnaremur.  Et  ideosacri 


nem  debent  modis  omnibus  separari :  et  cum  quibu^ 
Christi  discipulos  cibum  sumcre  non  oportet,  eis 
dare  sacram  communionem  non  debent  Doniini  sa- 
cerdoies,  ipso  prohibenle  in  Evangelio :  Noliie  dare 
sanctum  canibus  (Maith.  vii,  6).  Quales  designat 
Pelrus  dicens :  Sicut  $u*  lota  in  volutabro  luti^  et 
Q48  ^^^^  revenus  ad  vomitum  suum  talis  est  {II 
Petr,  iiy  22) ,  ut  Salomon  dicit ,  Stultus  iterans  stul- 
titiam  suam  (Prov.  xxvi,  11).  Etqui.in  peccato  ma- 
nenSy  vel  ante  correctionem ,  et  satisfactionero  pec- 
cati  criminalis,  Dominicam  coenam  praesumit  ad 
inanducandam,  in  suam  condemnationem ,  ut  prse- 
misimus,  eamdem  ccenaro  praesumit,  aitestante  Apo- 
stolo  :  Quicunque^  inquit,  edit  panem  hunc,  aut  bibit 


canones  sanxenint,  ut  ad  judicium  sacerdoiale 
removeantur  vel  resocientur  peccantes  sacro  alta- 
rio,  dicenle  Domino  ad  leprosos,  qui  prssignabaDt 
lepra  peccatorum  in  Ecclesia  nunc  perrnsos,  //«, 
ostendite  vos  sacerdotibus  (Luc,  xvii,  14) ,  ut  secun- 
dum  quod  vid^rini  inagniludinem  vel  multilndinem 
peccatorum  in  peccantibus,  el  consideraTerint  ilio- 
ruro  dignam  satisractionem,  iia  et  absqne  persona- 
rnm  accepiione  tempora  consiituant  pceniiefldl 
049^^^c^i^^i^**^i^di  ^os,  ne  in  judiciumet  condem- 
nationem  sumant  quod  Dominus  ad  redempuonem 
et  salutcm  credeniibus  contuHt.  At  si  peccator  tar- 
dus  ad  recognoscendum,  negligens  ad  id  qood  pee- 
cavit  pcDnitendum,  et  confitendum,  aique  satisfa- 


ealicem  Domifd  indignCt  reus  erit  corporis  et  sangui-  B  ciendum  exstiterit,  episcopalis  cara  enm  commonere 


ms  />omtm!(/  Cor.  xi,  27).  Unde  sanctus  Ambrosius  di- 
cit :  Quid  est  autem  reum  esse  corporis  et  sanguinis 
Domini,  nisi  poenas  dare  mortis  Domini  ?  Occisus 
esl  enim  pro  his  qui  beneficium  ejus  in  irritum  da- 
cunt.  Probet  autem^  dicit  iterum  Paulus,  homo 
«etpsttm,  et  sic  de  pane  illo  edat ,  et  de  calice  bibat 
(ibid,,  28).  Probare  enim  seipsnm,  id  est  corri- 
gere  se  debet  homo  a  peccato,  et  ipsum  reprobare 
peccatum,  et  post  dignam  satisfactionem  accedere 
ad  sacram  communionem,  ui  sciat  mens  reveren* 
tiam  se  debere  ei,  ad  cujus  corpus  sumendum  acce- 
dit.  Hoc  enim  apud  se  debet  judicare,  quia  Dominus 
est  cujus  corpus  suroit  et  sanguinem.  Et  quod  sub- 
sequitur,  Ideo  in  vobis  multi  tn/irmt,  et  imbecillesj  et 


dissimulandum  non  ducat,  memor  senteniiae  sibi  di- 
cenils :  iSispoponderispro  amico  (ko,  defixistiapnd  es' 
traneum  manum  tuam  (Prov,  ti,  1),  idest  si  animan 
fratris  in  periculo  tuae  conyersationis  accqperis,  jan 
ligasti  mentem  apud  curam  sollicitudinis,  qus  ante 
deerat  quam  pastorale  oflBcium  sumcres  :  illaqaeatoi 
es  verbis  orls  tui,  et  captus  propriis  serroonibas,  ([ui 
duro  commissis  iibi  cogeris  bona  praedicando  dicere, 
teipsum  prlus  necesse  est  quse  dixeris  custodire.  Fsc 
ergo  quod  dico^  fili  mt,  et  temetipsum  libera;  quiaitt- 
ddistiin  manum  proximi  tui^  discurrCy  festina^  suuiia 
amicum  tuum  (ibid.,  Z) :  non  tantum  ipse  benevi- 
Tcndo  vigiiare  memenlo,  sed  et  illum  cui  praees  a 
peccali  torpore  paedicando  disjunge.  Ne  dederis  lom- 


dormiunt  muiti  (I  Cor,  xi,  50),  ad  hoc  posuit,  ut  C  num  oculis  rttts,  nec  dormitent  palpebrm  tu4e  (iM., 


imaginem  ostenderet  judicii  in  eos  qui  inconsiderate 
Domini  corpus  accipiunt :  quia  sicui  iili  corporaiiier 
infirmabantur  et  moriebantur,  ila  quicunque  in 
peccato  manet,  tcI  affectum  peccandi  habet,  et  cor- 
pus  et  sanguinem  Domini  suniit,  unde  yitam  posset 
accipere,  si  condigna  satisfaciione  post  dignam  poe- 
niteniiam  sacramenia'illa  acciperet,  inderoortem 
sibi  indigne  accipiendo  assumit.  Et  si  quxrat  aliquis, 
quare  etiaro  nunc  accipientes  indigne  non  infirroan- 
tur  vel  rooriuniur,  sicut  tunc  infirmabaniur,  et  mo- 
riebantur,  accipiat  quod  non  dixit  Aposiolus  omnes 
infirmari  vel  mori,  sed  mu/(t,  inquit,  fiunt  in/irmt, 
et  multi  moriuntur.  kt  in  primordio  Ecclesiae  neces- 
saria  erant  corporalia  signa,  nunc  autem  vera  fldes 
debet  sufficere.  Est  et  aliud,  quia  sicut  scriptum  est, 
/n  fine  scBcuti  erit  sol  sicut  saccus  cHicinus  (Apoc* 
VI,  12),  id  est  Ecclesia  in  luctus  amariindine  sine 
miraculorumcoruscalione,  ut  probati  manifesti  fiant. 
£t  quia  quidam  corriguuiur  comrounicanies  simpli- 
citer,  licet  postea  peccent  ut  Petrus :  quidam  tole- 
rantur  maligne  conimnnicantes ,  ut  Jodas  qui  suus 
bomicida  existens,  exiiiabili  exitu  demonsiravit  quid 

«inima  n'i1iatiip  nnnp  cinA  rnpnAPA      aI  mii^  sptprnali. 


4).  Somnum  dat  oculis  qui  subditorani  coraBi 
omnino  negligit  :  dormiiat  autem,  qui  qnidem  re- 
prehensibilia  eorum  gesta  cognoscit,  sed  haec  pro- 
pter  mentis  taedium  digna  inveclione  non  corrigit 
Eruere  quasi  damula  de  manu^  et  quasi  avis  de  tut- 
diis  aucupis  (ibid.,  5).  Quanlum  avis  de  kqoeo, 
vel  damula  de  manu  capianlis  qiia>^rit  evadere,  tao- 
tum  niiere  ut  audiiore  tuo  salubriter  institulo,  ips» 
ab  sponsione  vitde  ejns  liber  reddaris,  ne  non  pasuir 
sed  mercenarins  denoteris,  si  quemlibet  adltixiiriaii 
pertrahi,  aui  adavaritiain  accendi,  vdin  superbian 
erigi,  aut  per  iracundiam  dividi  conspexeris,  ei  aot 
accipiendo  personaro  divitis,  timens  ne  tibi  iratos 
munus  subtrabat,  quod  blandus  impendebat,  aot 
^  familiaritatis  vel  cujosquam  tcmporalis  emolumeoti 
respeclu  tacens,  perciiniibiis  animabus  ipse  di;coii- 
modfs  terrenis  lacieris,  non  pastor,  sed  iliercenariai 
in  diviiiis  oculis  compuieris.  Magts  autem  pnnJica« 
et  insta  opportuno,  imporiune.  Si  autem  te,  comiM- 
nentem  secunduiu  Evangelium,  noii  audierit,  regiaB 
adi  ut  constringatur  potentiam.  Et  si  nec  ila  td 
effecium  causam  perduxeris,  juxta  divinam  pr** 
n  ntinnAm  H<*  r/tmmonUn.  nuniia  Ecciesiae  :  si  aulen 


m  BE  DIVORTIO  LOTHARII  ET  TETBERGiE.  7ii 

parcendom»  ut  et  nobis  et  illi  parcamus  salubriler,  A  cum  fur  esset,  quia  non  est  accusatus,  minime  ab« 


cai  diligenter  non  parcimus,  sequeotes  pro  modulo 
noslro ,  quanlum  Dominus  dederit,  beatum  Ambro- 
sium,  qai  non  parcendo  Theodosio,  el  illi  meriium 
in  coelis  eoram  Domino,  et  sempitemum  memoriaie 
in  lerris  coram  hominibus,  utetde  eoscriptum  intel- 
ligi  debeal,  Memoria  jiMi  eum  laudibui  {Prov.  x,  7), 
acquisiviL  Nec  perfunctorie  episcopis,  et  regibus,  et 
omnibus  potestate  htimana  praedilis,  audienda  est 
sententia  beati  Gregorii  ad  Brunichiidem  reginam, 
qoa  dicit  {lib.  ix,  epist»  %k) :  c  Mon  enim,  inquiens, 
dissimulanda  sunt  quae  dicimus,  quoniam  650  1"^ 
emendare  potest  peccata,  et  negligit,  participem  se 
proculdubiodelicti  conslituit.  Providete  ergb  animae 

vestrae,  provideto  nepotibus,  quos  cupitis  regnare  ^  _^ ^ ^ 

feliciter,  proTidele  provinciis,  et  priusquam  creator  ^  Gregorii  verba  ex  iibro  Moralium  irigesimo  tertio 


jecit.  >  £t  sanctns  Spiriius  per  dignum  el  sibi  placi- 
luni  organum,  beatum  videlicet  Benedictum,  dicit : 
Taniumdem  iierum  erit  reclor  liber,  ut  si  inquieio 
et  inobedienti  gregi  pastoris  fuerit  omnis  diiigeulia 
atlributa,  et  morbidis  ovium  actibus  universa  fuerit 
cura  exhibita,  pastor  earum  in  judicio  Domini  abso^ 
lutus,  dicat  cum  propbeta  Domino  :  Justitiam  tuam 
non  abtcondi  in  corde  meOf  veritatem  tuam  et  salutare 
tuum  dixi,  Ipsi  autem  corttemnentes  spreverunt  me 
{Psal.  xxxix,  ii),  et  tunc  demum  inobedientibuscu* 
rae  suae  ovibus  pcena  sit  eis  praevalens  ipsa  mors. 

eSl  INTERROGATIO  XIV  ET  RESPONSIO. 

De  sacramenti  aulem  proposita  quaestione,  beati 


mannm  suam  ad  feriendum  excutiat,  de  correctione 
sceleris  studiosissime  cogitaie,  ne  tanto  postmodum 
acrius  feriat,  quantum  modo  diutius  exspectat.  >  £t 
si  forte  quaecunque  persona  ori  divino  inobediens 
expellitur,  praemisso  ordine  ab  Ecclesia  expeilenda 
esl,  quia  et  ipsa  expulsio,  miserante  Domino,  poterit 
ei  fieri  ad  salutem,  sicut  beatus  Augustiiius^in  librode 
Gorreplioneet  Gratia  dicit  {cap.  i5) :  c  Corripiantur, 
inquiens,  a  praqKMUtis  suis  subditi  fratres  correptio- 
nibus  de  chariiate  venientibus,  pro  culparum  diver- 
siute  diversis,  vel  minoribusy  vel  ampiioribus,  quia 
et  ipsa  quae  daniDatio  nominalur,  quam  facit  episco- 
paie  judiciom»  qua  posna  in  Ecclesia  nulla  major  est, 
poiesi,  si  DeuB  voiuerit,  ad  correctionem  saiuber 


{capi  i7)  releganiur.  Ait  enim  :  c  Ecce  quidam , 
dum  mundi  bigus  amicilias  appetit,  cuiiibet  alleri 
similem  sibi  vitam  ducenti,  quod  secreta  iilius  omni 
sileniio  contegat,  se  jurejurando  constringit.  Sed  is, 
cui  juratum  est,  adullerium  perpetrare  cognoscitur, 
ita  ut  etiam  maritum  adulierae  occidere  coneiur  :  is 
autem  qui  jusjurandum  praebuit  ad  mentem  revertt- 
tur,  et  diversis  hinc  inde  cogiuiionibus  impugnatur, 
atque  hoc  silere  formidat,  ne  sileudo  adulterii  simul 
et  homicidii  particeps  fiat,  et  prodere  trcpidat,  ne 
reatu  se  perjurii  obstringat.  Perplexis  ergo  tesiicu- 
lorum  nervis  ligatus  est ,  qui  in  quamtibet  partem 
declinet,  roeiuit  ne  a  transgressionis  contagio  iiber 
Don  sit.  I  £t  posl  pauca  :  c  Est  tamen  quod  ad  de- 


nraaai  cedere  atque  proflcere.  Neque  enim  scimus  ^  struendas  versuiias  uiiiiter  fiat,  ui  cum  mens  inier 


quid  contingat  sequenti  die,  aut  ante  finem  vitae  hu- 
jus  de  aiiquo  desperandom  est,  aut  contradici  Deo 
poiest  ne  recipiat  et  det  pcenitentiam,  et  accepto 
sacrificio  spiritua  contribnlati  cordisque  contriii,  a 
reata  quamvis  justae  damnationis  absolvat,  damna- 
tumque  ipse  non  daronet.  Pastorafis  taroen  necessi- 
tas  babet,  ne  per  plures  serpant  dira  contagia,  se- 
parare  ab  ovibus  sanis  morbidam,  ab  iUo  cui  nibil 
est  impossibile  ipsa  forsitan  separatione  sanandam. » 
£t  si  forussis,  quod  absit,  Uiis  emerserit,  qui  su- 
perciUo  terrenae  potestatis  elatus  despiciat  obedire» 
et  ropto  Ghristianitatis  freno  per  praecipitia  in  bst- 
rathruin  damnalionis  excurrat,  habebit  episcopus» 


minora  et  maxima  peccata  conslringitur,  si  omnino 
Dullus  sine  peccato  evadendi  aditus  patet,  minora 
semper  eiiganlur  :  quia  et  qui  murorum  undique 
ambitu  ne  effogiai  claudilur,  ibi  se  in  fuga  praecipi- 
tat,  ubi  brevior  murus  invenitur.  #  Et  venerabiits 
presbyter  Beda  in  homilia  Evangeiii  secundum  Mat- 
thaeum,  quod  describiiur  Herodis  uicauta  juratio,  ita 
dicit :  c  Quanium  vero,  inquiens,  temeritatem  ju- 
randi  vilare  debeamus,  et  ipse  in  Evangelio  Domi- 
Dus,  ei  Jacpbus  in  epistola  sua  docet,  dicens  :  Ante 
omnia  autem^  fratres  met,  nolite  jurare,  neque  per 
eeelum^  neque  per  terram^  neque  aliud  quodcunque 
juramentumj  sil  autem  sermo  vester,  Est,  esi^  Non^ 


'uxta  £zechielem  prophetam,  ad  iiberationeffl  suam  «v  ^^y  «^  *^^  judicio  deddatis  {Jac.  v,  i2) ;  iiio  vide- 


sariagtnem  ferream  (Ezech.  iv,  5),  id  est  zelum 
charitate  ferventem,  et  beali  Ambrosii  memorandam 
sententiam.  Ait  enim  in  Epistola  ad  Gorinihios: 
t  Superbiam,  inquiens,  iUorum  in  tantum  humiliat 
beatus  Paulus  dicens  :  Eivos  infiaii  estis^  et  non  ma^ 
gie  luctum  habuistis^  ut  toUeretur  de  medio  vestrum 
qui  hoc  opus  [ecit  {I  Cor.  v,  2),  ut  Don  querulos  jam, 
sed  magis  simpiices  faciat ;  erant  enim  et  ipsi  par- 
tidpeSy  duffl  paterentur  tam  ingentis  facinoris  secum 


iicet  judicio  subquo  decidit  Herodes,  ut  vei  pejerare, 
vel  peijurium  cavendo  aliud  necesse  haberet  patrare 
flagiiium.  At  si  aitquid  forte  nos  incautius  jurasse 
contigerit,  quod  observatum  scilicei  pejorem  vergat 
in  exitum,  libere  illud  in  consilio  salubriore  muun- 
dum  noverimus,  ac  inagis  insunte  neeessitate  peje- 
randum  nobis,  quam  pro  viundo  pequclo  iu  aliud 
crimen  gravius  esse  divertendum.  Denique  juravil 
David  per  Dominum  occiii^'^  ^*^^  ^'^"^^^  siuUum 


715  BINCMARI  HHKMENSIS  ARCHIEPISCOPI  7M 

saltatrici  quodcunque  poslulasset  ab  eo ,  et  ne  pcr-  A  eam  saluli  quoque  corporali,  qua  ctiara  Tita  nosira 


jurusdicerelur  a  convivis,  ipsuni  convivinni  sanguine 
poUuii,  dum  prophel;e  niorlcm  sallationis  fccit 
pnemium  (Marc.  vi).  Non  solum  autem  in  jurando, 
sed  in  omne  quod  agimus,  Iisec  est  moderatio  soler- 
lius  obscrvanda,  ut  si  talem  forte  lapsum  versuti 
hpslis  incidcrimus  insidiis,  ex  quo  sine  aliquo  pec- 
caii  contagio  surgere  non  possimiis,  illunupolius 
evadcndi  adiluni  pclamus,  in.quo  minus  periculi  nos 
perpessuros  esse  cernamus  :  cl  juxla  exemi)lum 
652  eorum  qui  hostilibus  clausi  nuiris  dum  eva- 
dere  desiderant,  sed  porlarum  omnium  accessum 
sihi  inlerdictum  considerant,  ibi  necesse  est  dcsi- 
lieii  ii  iocura  cligant,  ubi  inuro  existeute  breviore 
minimum  perictili  cadenles  iiicurranU  >  Et  in  con- 


Isla  conlinetur,  cerlum  est  debere  prjeponi.  Eisi 
enim  exigua  palea  pnc  multo  auro  pene  res  nulla 
esl,  fides  tamen  cum  in  negotio  pnlese  sicul  in  aoro 
sincera  servatur,  non  ideo  minor  9st  quia  in  re  roi- 
nore  servatur.  Cum  vero  ad  peccatum  admiiiendum 
adbibetur  fides,  mirum  si  iides  appellandaest.  Veram- 
tamen  qualiscunque  sit,  si  ct  contra  ipsam  fit,  pejns 
fit,  nisi  cum  propierea  deseriiur,  \it  ad  \enm 
653  ^tl^")  '^^'  legitimam  redcatur,  id  est,  utpecca- 
Uim  cmcndclur  volunlate  pravitatis  corrccia.  Tan- 
quain  si  qiiisque,  rum  hominem  solus  exspoliarenon 
possit,  inveniat  socium  iniquitatis,  et  cumeopa- 
ciscalur,  ut  siinul  i<i  f;)ciant,  spoliumque  parliaotur, 
quod  fjcinore  commisso  lotum  solus  aufcrat,  dolet 


cilio  Hilcrdcnsi  (cgm.  7)  deceniitur  :  <  Oni  sacra- B  qnidcm  ille,  sibi  et  fidem  servaiam  noncsseconque- 


mcnlo  se  obligaverit,  ut  liligans  cum  quolibet  ad 
paccm  nuUomodo  redeat,  pro  perjurio  iino  aniio  a 
cominunione  corporis  et  sanguinis  Doiuini  segrcga- 
tus,  rcatum  suum  eleemosynis  ac  fletibus,  et  qiianlis 
polucrit  jejuniis  absolvat;  ad  charitalem  vero,  qna^ 
operit  muiliiudinem  peccatorum ,  celerilcr  redire 
reslinet.  i 

Et  quoniam  hujusmodi  dc  sacramento  voluernnt 
inlerrogare  quaerenles,  non  abs  re  fortepulavimus 
de  tulibus  scribere,qu9c  soient  in  humana  fragilllate 
accidcre  :  neijue  ea  quie  scribimus  in  quemquam 
inipingimus,  sed  si  talis  cxsliterit,  quem  hoc  consi- 
liiim  adjuvare  potueril,  memores  Scripturae  dlcentis : 
Qnod  supererogavem  reddam  libi  (Luc.  x,  55),  dc  boc 


rilur  :  verum  in  ipsa  querela  cogitare  debet,  polios 
inbonaviia  ipsi  hunianse  societati  fiiisse  semndam, 
ne  prx'da  iniqua  ex  homine  flcrCt,  sl  sentit  qoaiB 
inique  sibi  in  pcccatl  societate  servaia  non  fuerit. 
lllequippe  utrobique  perfidus,  pro  pcccato  scelera- 
tior  judicandus  est  rcus'qui  si  Ideo  (hnn  pariicipe 
facinoris  prnedam  dividerc  noluissel,  nt  borainicai 
ablala  fiierat  redderetur,  eum  perfidtmi  necperfidD! 
diceret.  Ita  'mUlfer,  si  fidc  conjligaU  viofola  fidm 
serval  aduUero,  utique  mala  est,  sed  si  riec  aduliero, 
pejor  est.  Porro  si  eam  flagiiii  poeniteal,  el  ad  casti- 
laiem  rediens  conjugalein  pacla  ac  placita  adullcrini 
rescindat,  miror  61  eam  fidel  Violatricctn  vel  ipse 
aduller  putabit.  Oiiod  aequc  intelligendum  csl  ^ 


quod  non  sumus  interrogati,  ut  quilibet   noverit  ^  adultero,  quia  si  p^ctum  cuttl  adnlt^ra  factum  r«- 


quid  anceps  inter  duo  eligere  debeat,  adjungeidum 
puiavimus.  Non  enim  facile  modo  quisquam  repe- 
riet ,  imo  nec  quemquam  quisque  repcriet ,  qut 
David  sanctior,  Saloroone  sapientior,  Samsone  sit 
foriior,  ei  illi,  amore  muliebrio  capti,  quoniam  eiiam 
mentes  ferreas  libido  domat,  nec  pannos  paupcrum 
perhorrescens,  nec  regum  purpuram  pertimescens, 
talia  egerunt.quae  non  convenerant :  et  ad  nos  saepe 
feminse  veuiunt,  reclamantes»  quod  juvenculi  eis 
suam  fidem  promiserint,  easque  derisas  rcHquerint. 
£t  interdum  a  nobis  repertum  est ,  quia  viri  legili- 
mas  reliquerunt  uxores,  et  aduIieriSy  ut  servarent 
fidem  pollicitam,  adeo  cohaeserunt,  ut  cum  multis 


scindit,  nec  ipsa  .lcltillera  eum  fldei  fiofeioremiasic 
dicere  poterit.  i 

INTERRO&ATIO  XV^. 
De  hoc  quod  interrogaumi  esl,  si  iioc  venimeaG 
possit,  quod  plures  homtaes  dicuni.  q«a  sont  fani' 
n«  quae  maleficio  dtio  iiiter  Tirum  et  uiorem  odiu 
irreconciHabile  posaint  miitere,  et  iDeDarrtbiFen 
amorem  iterura  inter  vinim  et  reniiAam  serere :  e( 
de  c^teris  qoae  hioc  ad  qujestionem  YoltteniDt  ^ 
rentes  deducere. 

RESPONSIO. 

Relegant  htstoriam  libri  Regum  post  peccatun 


laboribus  ab  eis  quiverint  separari.  De  quo  negotio  ^  David  in  Rctbsabee  uxorem  (Jriae «  quahier  su^ 
beatus  Augustinus  in  libro  debono  conjugali  (capA)  stione  diabolt  filius  ipsius  David  Amnon  adamant 
dicit :  c  Huc,  inquiens,  accedit»  quia  in  eo  ipso  quod  sororem  auam  Thamar,  et  consilio  Jonadab  figDnm 
sibi  invicem  conjuges  debitum  solvunt,  etiam  si  id  tenentis  diaboli  per  Evam  consilio  peccandi  occides- 
aliquanto  intemperantius  et  incontineutius  expetant,  tis  Adam,  concubuit  cum  eadem  sorore  sua.  Qu^ia 
fidem  tamen  sibi  invicera  debent.  cui  fidei  iantum      tantiim  :inLA  rnnniiikitnm  Aiu^it    iif  Aorx^firot  innfi 


717 


DE  DIVORTIO  LOTIlARll  ET  TETBERGiE. 


718 


perfereQle  ifflmissiones  per  angelos  nialos ,  dicii  ad  A  phaniasmatibus  diabolicis»  per  exorcismos  et  anti- 

locum:  <  Fertur,  inquiens,  propheu»  cuidam,  elple- 

riqueferunt  quod  Isai»  in  carcere  posiio,  cum  mole 

inminentisurgereiurexitii,  dixisse  diabolum :  654^ 

Dic  quia  non  a  Domino  locutus  es  qus  dixisti ,  el 

oainium  in  te  mente»  affectusque  mutabo.  > 


Sed  et  in  parochia  ciqusdam  nostrum  qnod  narra- 
mos  acciderat :  qnoniam  qnidaro  nobilis  genere  ja- 
tenis  non  tgnobilem  natione  feminam  adamavit, 
qDam  a  parentibas  puellae  legaliter  expetens,  apad 
patrem  petitio  ejus  pnevaluil ,  sed  pueliae  mater 
eamdeni  petitionem  omnimodis  refutavit :  pater  ve- 
ro,  quod  raro  solet  contingere,  in  juvenis  precibus 
annnendo  praevaluit,   qui  post  desponsationem,'  et 


dota  catholica  restituit  sanitatl. 

Sunt  et  alia  quae  nos  dirimere  ac  judicare  neces- 
sitas  compulit,  ^5  m^^  propter  nefariam  turpitu- 
dinem  dicere  nolumus  :  et  sunt  hujusmodi  scelerata 
atque  facinorosa ,  quae  ut  ad  notitiam  malignorum, 
qui  forte  ea  ignorant ,  pervenire  non  valeant «  hic 
scribere  supersedimus.  Sunt  praelerea  et  tam  imma- 
nia  diabolicae  operationis  portenta  per  magicam  ar- 
tem  facta  ,  quae  ad  nos  perveneruilt.,  ut  credendi 
nKMlum  excedant.  Sed  non  est  mirum  si  in  istis 
temporibus  ultimis  taiia  Antichristi  adventum  prae- 
currentia  veniunt,  qualia  Dominus  et  apostoli  ejus 
venturSi  descripserant,  de  quibus  et  Paulus  dicit : 
Nam  myiterium  jam  operatur  iniquilatis  secundum 


doiis.iluluni.  ac  nupiiarum  celebriutem,  P-cHani  j  .^^^  ^^^^^  .^  ^^^.  ^^,^^,^,^  ^,  ^ 

secrcla  cubicnli  iiilroducens ,  nuUo  modo  cum  ea     ^^^^.^..^  ^^^^.  ^jj  ^^^^  „^  ^^.  ^^  j^^^  .  g^.^. 

tu$  a^Uem  tnanifeste  dicit,  quia  in  novissimis  tempori- 


concumbereexmorepraevaluit,  et  cum  irremediabili 
odio  txdiosam  vitam  per  biennium  ducerent,  ad 
episcopum,  quia  aliud  jam  inde  consilium  inveniri 
Don  poterat,  hinc  necessitate  cogente  concursum  est, 
cum  verbis  suasoriis ,  precatoriis  ac  mmatoriis, 
quia  nisi  permitteret  dissolvi  conjugium,  ipseporri- 
gerei  gladium,  quo  Oeret,  si  aliter  dissoivi  non  pote- 
m,  humicidiuno.  Isdem  autem  episcopus,  iriter  alia 
plura  jam  de  talibus  Satana  faciente  saepe  cribratus, 
et  ad  memoriam  reducens  quod  dicit  Dominus  per 
propbetam  :  Fili  hominis^  perfode  parietem,  et  vide 
abominationes  quas  faciunt  isti  hic.  Et  cum  perfodis^ 
iem  parielem^  apparuit  foramen  [Ezech.  viii),  el  re- 
Hqua  quae  ibi  leguntur,  de  placilo  ad  placitnm,  de  q 
qu^esiione  ad  diffinitionem  per  frequentes  tracta  la- 
lia  invilavit,  usque  dum  operaiiones  diabolicae  Dei 
gratia  dissolulae  sunt ,  et  concubitus  in  anteriore 
coiicubina  cum  delectatione  possibilis ,  et  cum  le- 
galiier  sortita  impossibilis,  post  poeniteniiam  et  me- 
dicinam  ecclesiasticam,  juveni  est  cum  uxore  possi- 
bilis  redditus,  et ,  fugato  odio  diabolico,  conjugalis 
amor  inter  conjuges  integralus,  nunc  usque  cum  de< 
biio.amore  perseverat,  atque  conjugati  sobole  nu- 
merosa  congaudenL 

Turpe  est  fabolas  nobis  nolas  referre,  et  longum 
est  sacrilegia  computare,  quaeex  huju&modi  de  ossi* 
bus  mortuorum ,  atque  cineribus  carbonibusque  ex 


stlncti8,et  de  capiilis  atqae  pilis  iocorum  genitalium  ^  preces  emittunt 


bus  recedent  quidam  a  fide^  attendentes  spiritus  [al- 
laces ,  doctrinas  da^moniorum  (/  Tim.  iv,  1).  Haec 
autem  vanitas  magicarum  artium  ex  traditione  an- 
geiorum  malorum  in  toto  terrarum  orbe ,  auctore 
Zoroastre  rege  Bactrianorum ,  quem  Ninus  rex  As- 
syriorum  praeiio  interfecit ,  et  propagatore  Demo- 
crito,  pluriinis  saeculis  valuit.  Sed  apud  Assyrios 
exculia  per  multos  diabolicos  viros  fuit,  quorum  in* 
tantum  prodiere  maleficiorum  arces,  ut  etiam,  sicut 
supra  diximus  ,  Moysi  similiimis  signis  resisterent| 
vertenies  virgas  in  dracones ,  aquam  in  sanguinem 
(Exod.  vii).  Et  eorumdem  maleficiorum  una  impie- 
tas,  ut  diversitate  artium ,  ita  et  diversitate  nomi- 
num  constat ,  sicut  et  pagani  doctores  ,  et  etiam 
Christiani  referunt.  Unde  plura  omittentes,  quaedam 
commemoramus.  Magi  sunt ,  qui  vulgo  malefici  ob 
facinorum  magnitudinem  nuncupantur.  Hi  et  ele- 
menta  concutiunt,  turbant  mentes  hominum,  ac  sine 
ullo  veneni  haustu ,  violentia  tantum  carminis  in- 
terimunl.  Necromantii  sunt,  quorum  praeeantalioni- 
bus  videntur  resuscitati  mortui  divinare,  et  ad  inter- 
rogata  respondere.  Hydromantii  sunt,  qui  in  aquae 
inspectione  umbras  daemonum  evocant,  et  imagines 
vel  ludificationes  eorum  ibi  videre,  et  ab  eis  aliqua 
aadire  se  perhibent.  Incanlatores,  qui  artem  verbis 
peragunt.  ArioU  ,  qui  circa  aras  idolorum  nefarias 
et  funesta  sacrificia  offerunt,  his- 


virorum  ac  feminanun,  cum  filulis  colorum  muiiipli- 
cium,  et  horbis  variis,  acoocleolis  et  serpentium 
panlcaiis  con^MMitat  cum  carminilras  incantata 
deprehendentes  cooiperimas,  quibus  homines  libe- 
rati,  et  benedictione  ecdesiastica  medicati,  gratia  con- 
iogali  ec  debiio  natoraliperfanctisunt.  Qaidam  etiam 
vesiibos  carminatie  iDdaebantor,  veicooperiebantur, 
aiji  potu,  aJJi  aateni  cil>o  a  sortiariis  dementati,  alii 
vero  untum  capmioibas  a  strims  fiscinati  et  miad 


que  celebritatibus  daemonum  responsa  accipmnt. 
Aruspices,  qui  horas  in  agendis  negotiis  et  operibus 
custodiunt,  qui  exU  pecudum  el  fibras  atque  spa- 
tuias,  vel  caetcra  quaeque  inspiciunt,  et  ex  eis  fuiura 
praedicunt.  Augures  sunt,  qui  volatus  avium  el  voces 
aiieudunt ,  quorum  unum  genus  ad  oculos  ,  id  est 
Yoiatus  avium,  allerum  ad  aures,  id  est  vox  avium 
pertinet.  Sunt  et  pythonissae,  quae  et  veniriloquae ; 
sunt  et  aslrologi ,  eo  quod  in  astris  augurenlur. 


71» 


k>%. 


HINCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


7i0 


^asdam  qvas  sanctorum  sortes  vocani,  divinaiionis  A  comroemorat  (cap,  16)«  nt  ubi  abundavit  peccatum. 


sclenliam  profltentur,  aut  quarumcunque  scriptura- 
rum  inspectione  fulura  promittunt.  '656  ^"°^  ^^ 
qui  de  saltu  membronim ,  dum  eis  aut  ocuU  aut 
cujuscunque  membri  pars  saiierit ,  aliquid  sibi 
exinde  prosperum  aut  triste  significari  pi^dicunt. 
Sunt  et  praestigiatores ,  qui  alio  nomine  obstrigilii 
vocantur,  quod  praestringant  vel  obslringant  huma- 
norum  aciem  oculorum,  sicut  isli  qui  de  denariis 
quasi  jocari  dicuntur,  quod  omnino  diabolicum  est : 
et  sicut  legimus,  primum  diabolus  hoc  per  Mercu- 
rium  prodidit,  unde  et  Mercurius  inventor  illius  di- 
citur,  quod  diabolicum  opus  nemo  Cbristianus  sine 
peccato  ante  se  agere  permittit,  vel  si  ei  potestas  in 
ilio  est  qui  talia  agit,  sine  vindicta  dimiltit.  Ad  liaec 


superabundasse  gratia  monstraretur.  Septenariop 
naroque  nuroerus  pro  universitate  solet  mystice  poni. 
Ergo  a  septem  daemonibus  curata,  hoc  est,  ab  universis 
liberata  657  sceleribusdebet  intelligi.  Unde  intercx- 
teros  daemones  vitiorum  magistros  legimus  de  Mam- 
mona,  de  quo  Dominus  dicit,  Non  potestis  Deo  ter- 
vire  et  Mammonw  (Matth»  vi,  24),  quia  qui  servit 
Mammon»«  id  est  diviliis,  iili  ulique  servit,  qui  re- 
btts  istis  lerrenis.merito.soae  perversitatis  praeposi- 
tus  est,  et  magistraius  hiyus  saeculi  a  Domiuo  dici- 
tur  :  et  de  eo  genere  daemoDum,  qui  in  fervorea 
iracundiae,  vel  qui  in  voluptatem  carnis  resolvit  per 
delicia^,  vel  certe  in  ignem  adulterii,  quoadulteraa* 
tium  corda  succensa  sunt,  et  in  aquas,  <iuae  soleot 


omnia  pertinent  et  ligaturae  exsecrabilium  remedio-  B  exstinguere  charitatem,  invasum  mittunt,  quod  noo 


rum,  quae  ars  medicorum  condemnat,  sive  in  prae- 
cantationibus,  sive  in  cliaracteribus,  vel  in  quibus- 
cunque  rebus  suspendendis  atque  iigandis,  vel  qui- 
buscunque  mensuris  mensurandis  :  et  qnas  super- 
ventas  feminae  in  suis  lanifaciis  vei  textilibus  opcri- 
bus  nominant;  in  quibus  omniiMis  ars  daemonum 
est ,  ex  quadam  pestifera  societate  hominum  et 
angelorum  malorum  exorta.  Unde  cuncta  vitanda 
sunt  ab  oroni  Ghrisliano ,  et  oroni  penitus  exsecra- 
tione  repudianda  atque  daronanda.  Sunt  etiam  ct 
qui  dicant ,  quando  in  venationem  pergunt,  quod 
obviuro  sibi  non  debeanl  babere  clericuro.  Sunt  et 
qui  faciunt  canes  ad  truncum  latrare  sicnr  ad 
bestiam.  Sunl  et  qui  observant  dies  in  motione  iti 


potest  ejici  nisi  in  oratione  et  jejunio.  Et  primum 
patentem  nostrum,  sicuti  noturo  est,  anliquus  ho- 
stis  gula,  vana  gloria,  et  avaritia  lenlavit,  ac  ten- 
tando  superavit,  quia  sibi  eum  per  consensum  subdi- 
dit.  Sed  quibus  modis  primuro  bominem  siravit, 
eisdem  modis  secundo  bomini  lentato  succubuit. 

In  psalmo  quoque  cantamus,  de  tagitta  voUuiU  ii 
die  (Psal.  xc,  6) ,  id  est  de  serroone  baereticorum  et 
pbilosophorum,  qui  sunt  diaboli  organay  et  noo 
possunt  decipere«  nisi  lucem  proroiserint;  et  hoc 
genus  daemonum  eos  facile  corrunipit  qui  suas  ne- 
gligunt  actiones,  etalienas  curantes,  extra  habitum 
atque  exira  ordinem  proprium  vaganlur,  et  se  curis 
exteriuribus  immoderatius  implicant.  Et  adeo  de- 


neris,  et  in  inchoatione  aetUficandae  domus;  quod  pro  ^  cepum  menieni  taliura  per  vanas  spes  ducil,  ul  ab 


tam  magno  peccato  Paulus  duxit  apostolus,  ut  dice- 
ret :  Diet  ob$ervatii ,  et  annot^  et  menees :  timeo  ne 
sine  causa  laboraverim  in  vobie  ( Gat.  iv,  10 ) ;  et 
Doroinus  in  Evangelio  dicit :  Similiter  sicut  factum 
est  in  diebus  Lot ,  edebant  et  bibebant ,  emebant  ei 
vendebantf  plantabant  et  tedilicabant  (Luc,  xvii,  28). 
£(  praeterroisso  illo  roaxiroo  et  infando  Sodoniorum 
scelere,  sola  ea  qux  levia  vel  nulla  putare  poterant 
delicta  coinmcmorat,  ut  intelligas  illicita  quali  poena 
ferlantur,  si  licita ,  et  ea  sine  quibus  haec  vita  non 
ducitur,  imrooderatius  acta,  igne  vel  sulpbure  pu- 
niuntur. 

Merito  ergo  beatus  Augustinus ,  visis  noxiae  con- 
suetudinis  illecebris,  ac  jusio  dolore  commolus  ex< 


iuientioue  poeniientiae  suspendatur,  ostendens  ilii 
plures  per  lata  et  spatiosa  gradientes,  quatenus  tunc 
i)ona  nulla  percipiat,  quam  nunc  mala  nulia  contri- 
stant,  et  tunc  plenius  obruatur  suppliciis.  quae  nuoc 
etiaro  gaudet  in  delictis.  De  negotio  etiam  perambo- 
lante  iu  tenebris,  videlicet  de  praeposilo  negationis 
atque  mendacii,  de  incursu  videlicet  praecipitatioois 
atque  tiiuoris,  et  daemonio  meridiano,  accidiae  scili- 
cet,  quod  facit  fervorem  coeptaedevotionis  tepescere, 
vel  baereiicos  siroulationis  rectae  iutentionis  et  ope- 
ruro  iucis  arobitionis  amore  ardere,  de  quo  genere 
daemonum  scriptum  est :  Sub  umbra^  inquit,  dormit, 
in  secreto  caiami^  in  iocis  humentibus  (Job  xl,  16). 
In  umbra,  videlicet  tenebrosas  conscientias,  in  ca- 


damat :  Vae  peccatis  hominum,  quae  sola  iuusitau  ^  lamo,  qui  foris  nitidus  intus  est  vacuus,  sUDuiatri* 


inhorrescimus ,  usitata  vero  ,  pro  quibus  abiuendis 
Filii  Dei  sanguis  elfusus  est ,  quarovis  taro  roagna 
siiit,  ut  oronino  daudi  contra  se  faciunt  regnuro  Dei, 
saepe  vitando  oronia  tolerare,  saepe  tolerando  non- 
nulla  etiain  facere  cogirour;  atque  uiinam,  o  Do- 
roine!  non  omnia,  quae  non  potuerimus  prohibere 
faciarous!  Scienduro  est  etiam  quia,  sicut  in  docto- 


ces,  in  iocis  humentibus,  lascivas  mollesque  nenies 
insinuat.  Quodque  genus  daemonum  exiens  ab  ho- 
mine  baptismatis  tempore,  vel  posi  poenitentiae  fni- 
ctus  et  reconciliaUonis  gratiam,  oadtf,  ei  assumit 
septem  alios  spiritus  nequiores  se^  et  vemems  ad  d^ 
mum  illam  unde  exierat^  eam  invemt  cacamem,  sc^ 
pis  mundatam^  et  ornatam  (Lue,  xvi,  26),  mundaum 


Ml 


DE  DIVORTIO  LOTHARO  ET  TETBERfiifi. 


m 


praTiiasbaeretica,  sWe  mundana  cupiditas  arripue- Aei   epistolam  dixit  :  Vade  •^cundum  talem  Iiaram 


rit,  mox  omnium  proaternet  in  ima  vitiorum.  Unde 
recte  neqoiores  tunceum  spiritus  dicuntur  ingressi» 
qoia  non  solum  haliebit  illa  septem  vitia,  qu»  sep- 
lem  spiriulibns  sunt  Gontraria  yirtuUbus,  sedet  per 
bypocrisin  ^SS  '>PS^s  ^e  Yirtutes  habere  simulabit. 
El  quomodo  in  Isaia  {eap.  xi),  super  \irgam  de  ra- 
dice  Jesse,  et  florem  qui  de  radice  conscendit,  sep- 
temspirilusYirtatum  descendisse  narrantur,  ila  et 
e  contrario  viliorum  numerus  in  diabolo  est  conse- 
cralus. 

Sunt  et  aiia  eliam  genera  daemonum,  quos  legi- 
iDus  super  singnlis  Yitiis  ab  eorom  principe  consti- 
taios,  quae  bic  adnotare  omittimus.  Tantum  de  dae- 
inonil)us  qui  super  fornicationem  sunt  adnotare  cu- 
ramus,  monstraturi  quoniam  talia  sunt  etiam  genera  B 
daemonum,  qui  tantum  in  fomicalionibos  delectan- 
tor,  ut  eliam  bumanum  concubitum  expetant :  de 
quibus  aliqua  nostri  temporis  acia  dicere  poteramus» 
nisl  ea  brevitatis  compendio  transiremus.  Et  ut  me- 
lius  qood.dicinius  credi  possit,  legant  quicunque  de 
lalibos  dubitant,  quod  sanctus  Amphilochius ,  Ico- 
Diensis  ciYiulls  episei>pus,  quem  I)eatus  Hieronymus 
in  libro  de  Viris  illustribus  debita  veneratione  com- 
roemorat,  inter  virtutes  mirandi  Basiiii  Caesareae 
Gappadoci»  civitatis  episcopi  scribit  dicens :  c  Ella- 
diusaulem,  ipsius  sanctissimae  memoriae  visor  ec 
minister  facius  ab  eo  pcrfectorum  miraculorum,  et 
successor  sedis  post  obitum  jam  diclae  meroori» 


noctis,  sta  super  monumentum  gentilis,  «t  exalCS 
cbartam  in  aere,  et  astabnnt  libi  qui  debent  ducere 
tediabolo.  Qui  alacriter  hoc  faciens,  jactavit  miseram 
▼oceminvocansdiaboliauxilium.  Etcontinuo  astite- 
Tunt  059  ei  principes  potestatls  tenebrarum  spiri- 
talia  nequitise,  et  apprehendentes  errantem  cum 
gaudio  magno,  duxemnt  eum  ubi  erat  diabolus,  el 
ostenderunt  ei  ipsum  sedenlem  in  sede  aita,  et  in 
circuitu  ejus  malignitatis  spiritus  stantes ,  et  susci- 
piensmissas  a  maleflco  litteras  dixit  ad  miserum: 
Credia  in  me?  Qui  ait:  Credo.  Et :  Negas  Christum 
luum  ?  Qui  respondit :  Nego.  Dicit  ei  diabolus :  Per« 
fidi  estis  vos  Christiani,  et  quando  quidem  opus  me 
habetis,  venitis  ad  me ;  quandoqnidem  consequimini 
desiderium  veslrum ,  negatis  me ,  et  acceditis  ad 
Ghristum  vestruro ,  qui  est  benignus  ac  clementissi* 
mus ,  et  suscipit  vos.  Sed  fac  mihi  manascriptatt 
Cbrisli  tui  et  baptismatis  abrenuntiationem  volunta* 
riam,  et  quae  in  me  esl  in  saecula  voluntariam  pro- 
fessionem ,  et  qnia  mecuro  sis  in  die  judicii  conde- 
lecians  mihi  in  praeparatis  stemis  torinentis ,  et  ego 
statim  desiderium  tuum  adimpleo.  Qui  disposuil 
propria  manu  scriptum  sicut  quaesilus  fuit.  Statin» 
autem  animarum  corraptor  draco  tortuosus  misil 
qui  sont  super  fornicationem  daemones ,  et  inflam- 
maverunt  puellam  in  amorem  juvenis ,  qnae  prospt* 
ciens  in  terram  coepit  clamare  ad  patrem :  Miseren 
mihi ,  miserere ,  pater,  quia  dire  torqueor  propter 


aposiolicae  Basiiii,  vir  mirabilis,  et  in  omni  virtute     talem  istum  nostram  pueram  :  miserere  visceribua 

j ..._     .*  -.:u«    s-. «i^.  ^..M»«»   0-  ^  -..s J^     s^ . .. __. 


decoralus,  enarravit  mihi  quia  senator  qoidam  H" 
delis,  uomine  Proterius,  abiit  ad  sancta  et  venera- 
bilia  loca,  et  ibi  filiam  suam  consecrare,  ac  in  uno 
de  bene  actionalibus  domibos  monaslerioram  mil- 
lere,  aique  sacriflcium  Deo  ofierre  volens.  Sed  ab 
iniiio  bomicida  dlabolus,  invidens  divinae  volunlali, 
movit  unum  de  servis  suis,  et  iucendit  ad  puellae 
amorem.  Is  autem  cum  fuisset  hijyusmodi  inchoatiiH 
nis  indignust  et  non  aodens  appropinquare  ad  pro- 
posibim ,  alloquitur  unum  al)Offlinandoram  incanta- 
tonim,  promittens  se,  si  meruerit  dominari  ipsius 
puellae,  mullam  ei  tribuere  auri  quantitatem.*  Male- 
ficits  vero  dixit  ad  eum  :  0  homo,  ego  in  istud  non 
pnevaleo,  sed  si  vis  mitto  te  ad  meum  procoratorem 


luis,  ostende  in  me  anigenitam  tuam  paternum 
amorem,  et  conjunge  me  puero  quem  amo.  Si  au* 
tem  hoc  non  vis  facere ,  videbis  me  post  modicuni 
morientem  amara  morte ,  et  sermonem  dabis  pro 
me  in  dle  judicii  Deo.  Pater  aulem  cum  lacrymia 
dicebat :  Heu  mihi  peccatori »  quid  convenit  miserae 
meae  filiae?  quis  meum  tbesauram  furatus  est?quig 
medm  iniquavit  filiam?quis  dulce  lumeii  oculoram 
meorum  exstinxit?  Ego  coelesti  te  volebam  nubere 
sponso  Christo,  et  angeloram  cohabitatricem  con- 
stituere,  etin  psalmis,  et  liymnis,  et  canticis  spiri-> 
lalibus  canere  Deo  festlnalKim ,  et  per  te  salvari 
sperabam ,  tu  autem  in  amorem  lascivietatis  insa^ 
nisli?  Sine  me,  sicut  volo,  desponsare  te  Deo,  non 


diabolum,  el  ipse  perficiet  tuam  voluntatem.  Qui  j^  ducas  senectutem  meam  cum  tribulatione  ad  inferos. 


ait  ad  eum :  Quaecunque  dixeris  mihi  faciam.  Et  ail 
adeum:  Abrenuntias  Christo  in  scripto?Dixitei: 
Eiiam.  Iniquitatis  autem  operator  dicit  ei  :  Si  in 
isto  paratus  exstiteris,  cooperator  fiam.  Qui  ail  ad 
eum  :  Paraltu  sum,  lantum  consequar  desiderium. 
£t  faciens  maliguitatis  minister  epistolam  ad  diabo- 
lum,  misit  ad  illum  hal)entem  sensum  istum  :  Quo- 


neque  nobililatem  parentum  tuoram  confusione 
operias.  Ula  autem ,  ad  nihilum  reputans  quae  a  pa- 
ire  dicebantur,  instabat  clamans :  Pater  mi ,  aut  fac 
desiderium  meum ,  aut  posi  modicum  morientem 
videbis  me.  Pater  ergo  in  magna  defectione  factus» 
ac  immensurabiiitate  tristitiae  absorptus ,  et  amico- 
ram  consiliis  credulus  ,  horlantium  ei  deferre  vo- 


avVWVmAnA 


725  HINGMARI  RflEMENSIS  AKCBlEPiSGOPl  T» 

boligi  facinorositate  completa,  ac  modlco  transeuHte  A  posl  pauco8  dies  TisiUYlt  eum ,  ei  dlck:  QaonMo 
tempoire ,  designatus  est  a  quibusdam  puer  non  in- 


troire  inecclesiam,  neque  appropinquare  immor- 
talibus  et  vivificis  mysteriis.  Et  dlcunt  miserae  QQO 
conjugi  cjus :  Scls  quia  vir  tuus,  quem  el^isti,  non 
est  Christianus ,  sed  peregrinus  fldei  et  alienus  ? 
Tenebramm  ergo  et  dolorosae  plagae  repleta,  pro^ 
sternit  se  in  humum,  et  coepit  discerpere  seipsam 
ungulis,  et  percutere  pectus  ac  damare :  Nemo  non 
obediensparentlbus  sal^usfuitunquam.  Quisannua- 
tiabit  patri  meo  meam  confusionem?  Heu  mibi  mise- 
Tx,  in  quanlam  profunditatem  perdiiionis  descendi  I 
Cur  nata  sum,  etnata  continuo  rapta  non  fui?  Ist|i 
ergo  lamentari  eam  discens  erratissimus  vir  ejus, 
accucurrit  ad  eam  contendens  non  baberi  ita  veri- 


habes ,  fili  ?  Dicit  ei :  Pater  sancte,  a  longe  damores 
eorum  audio  et  minas ,  sed  non  video  eos.  Et  iie- 
rum  dans  ei  escam  et  orans ,  claudensque  osUum 
abiit.  Et  quadragesimo  die  rediit ,  et  liicit  ei :  Quo 
modo  061  habes,  frater?  Respondens  dicit  ad 
eum  :  Bene  habeo,  sancte  Dei.  YnW  enim  te  hodle 
in  visu  pugnantem  pro  me,  et  vincentem  diaboium. 
Mox  ergo  sanclus  secundum  consueUidinem  fadens 
orationem,  eduxit  eum,  et  adduxit  in  donniiorium 
suum.  Mane  autem  facto  vocavit  sacrum  deruro,  et 
monasteria,  et  omnem  Chrislo  amabileni  populam, 
et  dixit  eis  :  Filioli  roei  diiecUssimi,  omnes  gratias 
agatis  Domino.  Ecce  enim  ovem  perditam  debet 
pasior  bonus  in  humeris  reporlare  et  offerre  Ecde- 


tatem.  Ula  autem  in  consolaiionem  veniente  suadi-  ^  sise.  Quapropter  debilum  est  et  nos  vigiliam  iacere 


bilibtis  ejus  sermonibus,  dixit  ad  eum  :  Si  vis  satis 
mibi  facere  et  miserae  animae  meoe,  crastina  ego  et 
tu  unanimiler  eamus  ad  ecdesiam ,  et  coram  me 
participa  incontamiuatorum  mysieriorum ,  et  sic 
satisfacta  ero.  Tunc  coactus  dixit  ei  sentehtiam  ca- 
pituli.  Continuo  ergo  deponens  illa  muliebrera  in- 
firmltalem,  et  consilium  bonum  consilians  illi,  cur* 
rit  ad  pastorem  et  discipulum  Christi  Basilium , 
adversus  impietatem  clamans:  Miserere  mihi  mi- 
serae,  sancte  Dei ,  miserere  mihi ,  discipule  Domini, 
quae  cum  daemonibus  causam  egi ;  miserere  mihi 
miserae  proprium  patrem  non  obaudienti.  Et  docet 
ei  rerum  gestarum  ordiuem.    Sanctus  autem  Dei 


jiocte,  ac  postuiare  ejus  benignitatem,  ut  non  vincat 
corruptor  animarom  etiam  in  hoc  facto.  Et  alacriier 
populo  coaggerato,  per  omnem  noctem  postalave* 
nint  Deum  cum  bono  pastore,  cum  lacrymis  dt* 
mantes  pro  eo  :  Kyrie,  eleison.  Et  roature  caro  omal 
rouliitudine  populi  accepit  sanctus  puerum,  et  te- 
nens  dexieram  manum  ejus,  dueebat  lUom  in  san- 
ctam  Dei  ecclesiam  cum  psalmis  et  hymnis.  Et  ecee 
diaL>olus  omnium  fascinans  in  tristero  viiam,  cam 
omni  pcmiciosa  virtute  advenit,  et  Invisibilller  ap- 
prchendens  puerum,  conabatur  rapere  eum  de  mami 
sancti.  Et  coepit  daroare  pner  :  Sancte  Dei,  adjuva 
me.  Et  tanta  Improbus  instantia  aggressus  est,  ul 


vocans  puerum,  sciscitatus  est  ab  eo  si  ista  In  hunc  r,  etiam   memorabilem  virum  compelleret,   irabens 


modum  se  babent.  Qui  ad  sanctum  cum  lacryrois 
ait :  Etiam  ,  sancte  Dei,  si  ego  siluero ,  opera  mea 
damabunt ,  et  enarral  ei  etlam  ipse  a  principlo  us- 
que  ad  finem  consequentem  diaboli  malam  opera- 
tionem.  Tunc  dicit  ei  sanctus  :  Vls  reverti  ad  D(h 
minuro  Deum  nostrum?  Ad  quem  paer  :  Uiique 
volo  9  sed  non  valeo.  Dicit  el :  Quare!  Respondll 
puer :  Scripto  abnegavi  Cbristum ,  et  professus  ciuin 
diabolo.  Dicitei:  Non  sit  tibi  curae,'benignus  est 
Deus  noster,  et  recipiet  te  poenitentcm ;  coropatitolr 
enlm  malitiis  nostrls.  Et  jactans  se  pudla  ad  pedes 
sancti,  evangdice  deprecata  est  eum  dicens  :  Disd' 
pule  Cbristi  Dei  nostri  ,  quantum  potes  adjuva  nos. 
Dicit  ad  puerum  sanctus :  Credis  salvari?  Qui  ait : 


puerura.  Conversus  ergo  sanctus  ad  dlabolum,  dixit: 
Improbissime,  et  animarum  comiptor,  paler  tene- 
braram  et  perditionis,  non  suffidt  tibi  taa  perdltio, 
qua  te  et  eos  qui  sub  te  sunt  affecisti,  nisi  etlaro  eC 
Dei  mei  tentes  plasma?  Diabolus  avtem  dixit  ad 
eum  :  Praejudicas  roe,  Basili.  Ita  ut  plarimi  ex  no- 
bis  audirent  voces  daenHinum  hsec  dicenilom,  cla- 
roante  populo :  Kyrie,  eleison.  Sanctos  autem  Dd  ail 
ad  eam  :  Increpat  te  Dominus,  diabole«»Qoi  respon- 
dens  ait  ad  eum  :  Basili,  praejudicas  me ,  non  abil 
ego  ad  eam,  sed  ipse  venit  ad  me.  Abnegavii  Chri* 
stom,  et  professos  est  mihi.  Et  ecce  manaseriptva 
habeo,  et  in  die  judicii  ad  communeni  jiMiicem  eoa 
doeo.  Sanctos  Dei  dixit :  Benedictus  DomiDos  Deoi 


Credo,  Domine,  adjuva  incredulitatem  meam.  £t  D  meus,  non  defiectet  populus  iste  manas  de  allitodlae 


continuo  apprebendens  manum  ejus»  faciensqua 
Chrlsti  signum  in  ipso  et  orans,  reduslt  eum  in  uno 
loco  interioris  sacri  periboli.  Et  dans  ei  regulam« 
collaborabat  ei  per  tres  dies.  Post  quos  visitavit 
eum,et  dlcit  ei:  Quomodo  habes,  fili?  Dicil  ad 
euin  :  In  magna  suin ,  domine ,  defectione ,  san- 


cceli,  donec  reddas  inaiMiscripium.  Etconverlensse 
dixit  populo :  Erigite  manus  vestras  in  eodum,  da- 
inantes  cum  lacrymls :  Christe  Kyrie,  eidsou.  Et 
stante  populo  in  horam  multam  exteosas  habeoia 
manus  in  coBlum,  ecce  manuscripta  pueri  per  aerea 
ddata,  et  ab  omnibus  visa  venit,  et  Imposita  estma* 


725 


DE  WVORTIO  LOTHARIl  ET  TETBEHGyE. 


7i6 


nislerio,  el  communione  niysieriorum  el  rouiierum  A  ra,  ul  supradiximus,  coalcscil,  et  peccaiis  exigenii- 


Cliristi.  Et  (aciens  susceplionem  magnam,  refri^era- 
viiomnem  populum,  ei  duceus  pueruin  ac  inslrueus, 
seu  dans  ei  reguiam  deconiom,  reddidit  eum  mulieri 
ojus  intacibili  ore  glorificantem  et  laudantem  Deum. 
Amen. 

£t  veneralMUs  presbyter  Beda  in  terlio  062  ^^^^ 
Commenti  Luc^e  evangeltstae :  Jnterrogatnt ,  inquit» 
ilium  Jetus  dicem  :  Quod  tibi  nomeneU?  At  ilU 
diciif  Le§iOt  quia  intraverant  dwmonia  muUa  in 
eum  (Luc,  vui,  M).  Non  velut  inscius  nomen  inqui- 
rit,  sed  ut  coufessa  corani  pesie,  quam  furens  tole- 
rabat,  virtuscurantis  graiior  emicaret.  $ed  et  nostri 
temporis  sacerdotes,  qui  per  cxorcismi  graiiam  dae- 
mones  ejicere  norunt,  solent  dicere,  palientes  non 


ijus,  in  bono  coujugii  malum  di  operaiione  diaboU, 
sicui  Oomini  est  terra,  bona  utique,  ut  a  bono  De^ 
crc-ita,  et  iiiiquiiaies  sunt  nostrae,  sed  s^Tpe  nostris 
603  iniquitatibus  videmus  et  sentimus  terram  Do- 
mini  tabescenlem,  qui  promisit  iratus  futuram  nobis 
terram  fcrream,  ct  ccclum  aereum,  et  placatus  da- 
turum  se  uobls  pluviain  tcmporinam  et  serotinam 
terro!,  et  quia  coelum  dabit  pluviam,  et  terra  dabit 
fructum  suum  :  non  quo  crealurariim  inimulelur 
natura,  sed  quia  meritorum  distantia,  irato  vcl  pla- 
cato  Dco,  cxinde 'a  nobis  vindicta  seuliatur  vel 
gratia.  Et  beatus  Gregorius  in  libro  secundo  Mora- 
lium  {cap,  <i)  dicit  :  <  Occulta,  inquiens ,  juslilia 
Dei  licentia  malignis  spiriiibus  datur,  ut  quos  \o^ 


aliter  valere  cnrari,  nisi  quantum  sapcre  possunt,  ^  lentes  in  peccali  laqueo  slrangulanl,  iii  pcccali  p<e« 

omne  quod  ab  immundis  spiriiibus,  visu,  audilu, 

gustu,  odoratu  et  tactu,  vel  alio  quolibet  corporis« 

vel  animi  sensu,  vigilantes,  dormieniesve  pertule- 

rint,  eonfltendo  patenter  exponant.    Et  maxime 

qnando,  vel  viris  in  specie  feminea,  vel  in  virili  ha- 

intu  feminis  apparentcs,  quos  daemones  Galli  Dusios 

vocant,  infando  miraculo  spiritiis  incorporei  corpo- 

ris  liuraanl  oooeubilum  petere  se  ac  pairare  confin- 

gunt,  et  nomea  dsemonis,  quo  se  ceoseri  dixcrit,  e( 

dejerajidi  modos,  quibus  amoris  sui  fiodus  alter- 

utruro  pepigerunt,  prodendos  esse  praBcipiunt.  Qua 

mendaeio  simillima  res,  sed  adeo  vera,  et  plurimo- 

niui  attestaiione  notissima,  ut  quidam  vicinus  mibi 

presbyter  relulerit  se  quamdam  sanctimonialem  fe- 


nam  etiain  nolentes  irabant.  >  Et  Augustinus  in  li- 
bro  primo  de  Nuptiis  et  Goucupiscentia  {cap.  25)  : 
i  Qui  miraiur  quia  creatura  Dei  subditur  diabolo» 
Qon  roirelur.  Subditur  enim  creatura  Dei  creaturaa 
Dei,  minor  majori,  quia  homo  angelo,  nec  lameii 
propter  naturam,  sed  propter  vitium,  quia  iinmun- 
dus  immundo.  i  Quia  et  ipse  diak>olus  spiritus  iiu- 
mundus  est.  Et  uiique  bonum  quod  spiritus,  malum 
quod  immundus  :  quoniam  spiritus  est  natura,  im-« 
munUus  eat  vitio,  quoruin  duorum  illud  a  Deo  est, 
hoc  ab  ipso.  Non  itaque  tenet  homines,  sive  maiori« 
sive  infantilis  aetatis,  propter  quod  homiues  suni, 
sed  propter  quod  immundi  sunt.  El  in  libro  de  Gra- 
tia  et  libero  Arbitrio(c4ip.2i):«  Fixum  enim,  ioquit» 


r j^. ^  ,,„„...^™  « — ,...-™« ^ ^— r— -f .  — ,-,-^ 

minam  a  daemonio  eurare  coepisse,  sed  quandiu  res      debet  esse  et  immobile  in  oorde  vestro,  quia  non  est 


latebat,  nihil  apud  eam  proficere  potuisse  :  confess» 
autem  quo  molestabatur  phanlasmate,  mox  et  ipsura 
oralionibus,  caeterisque  qusD  oporlebat  puriricatio- 
num  generibus  effiigasse,  et  ejusdem  feininap  corpus 
ab  ulceribus,  qusB  daBmonis  tactu  cootraxerat,  medt- 
cinali  studio,  adjuncto  sale  benedicto,  curasse.  Sed 
dum  ttDum  de  uleeribus,  quod  altius  lateri  inflxum 
repererat,  nollatenus  posset  quin  coniinuo  pander^ 
tur  obducere,  ab  eadem  ipsa,  quam  sanare  volebaty 
consiltum  qno  sanaretur  aceepisse.  Si,  inquit,  oieura 
pro  inlirmiscoDsecratum  eidem  medicanoento  asper» 
seris,  sicque  me  perunxeris,  statim  sanitati  resti'- 
luar.  Nam  vidi  qiiondam  per  spirilum  in  quadam 


iniquitas  apud  Deum.  Ac  per  boc  quando  legitis  ia 
liitcris  veritatis,  a  Deo  seduci  houiues,  aut  obtua- 
di  vel  obdurari  corda  eonim,  noUie  dubiiare  prae- 
cessisse  mala  merita  eorum,  ut  just^i  ista  paiereo- 
tur,  ne  iacurratis  iliud  proverbiuw  SaikMnoni& :  lor 
sipientia  viri  violat  vias  ejus,  Denn  ailem  oausatur 
in  corde  suo.  i 

INTERROGATIOXVIIET  RE8P0NSI0. 

De  eo  siquidem  quod  interrogatum  est,  ut  si  forte 
tales  viri  maleflci,  vel.incantatrices  feminae  inventas 
foerint,  quid  de  hujusmodi  fieri  debeal,  sanctus  Leo 
scribens  ad  episcopo3  per  universas  provincias  &^ 
monstrat  (tfpt«r.  H,  epitcopis  per  Itaiiam) :  i  Aii- 


longius  posita  civitate,  qnam  nunquam  eorporalibus  ^^  quanti ,  inquiens,  maleflci ,  qui  ita  se  demorseranl 

^A«bI.0      wI^S  ■^a.AllAaM       M».kM>^MMik      Bi,A.a>S       A<kl  «,•»/«  SiAt  ^      ljvW«k  _.A II .  ■.?.         ^ t1!^_«S^         ^^n^^»        ••fVMKAj!  >«■)««  «•■■l>MM 


oculis  vidi,  pueUam  qoamdam  pari  calamitale  labo- 
nntem  tallter  a  sacerdote  curaiam.  Fecit  ut  i)la 
suggesserat,  statimque  ulcus  remedium,  quod  ante 
respuerat,  accipere  consensil.  Hsec  contra  fraudes 
daemonum  pancis  explieare  curavi,  ut  quam  non 
fnisira  Dominus  nomen  ejoSi  quem  expulsnrus  eral, 
spiritus  inlerrogarit,  intelligas. 

INTERROGATIO  XVI  ET  RESPONSIO. 

De  eo  autem  quod  interrogatum  est,  qiiae  sit  causa 
cnr  Deus,  ut  dicitur.  saene  in  leffitimo  o^niuffin  ner- 


ut  nuUnm  his  auxilianlis  posset  reraedium  subve- 
nire,  subditi  legibus,  secundum  Christianorum  prin- 
cipum  constituta,  ne  sanctum  gregem  sua  contagione 
polluerent,per  publicos  judices  perpetuo  sunt  exsilio 
relegati.  >  Et  post  aliquanta :  «  Aliter  enim  nobis 
commlssos  regere  non  possumus,  nisi  hos,  qui  suut 
perditores  et  perditi,  zelo  fidei  Dominicae  persequa- 
imir,  et  a  sanis  mentibus,  ne  pestis  haec  latius  divul- 
getur,  severitate  qua  possumus  abscidamus.  Unde 
hortor  dileciionem  vesiram,  oblestor,  et  moneo,  ut 


717 


HINGHARI  RHBMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


W 


commigsae  sibl  plebls  proficiatfuerit  exsecutas,  ita  A  regula  qainqaennio  jaceant  Mcondum  gndttSfMeni- 


anie  tribunal  064  l^niini  de  reatu  negligentiae  se 
non  poterit  excusare  quicunque  plebem  suam  contra 
sacrilcgae  persuasionis  auctores  noluerit  cnstodire.  i 
Ei  sanctus  Gregorins  ad  Cyprianum  diaconum 
(Hb.  XII,  epitt.  15) :  c  Yir  sanctissimus  Maximianus 
coepiscopus  noster,  Ecclesiam  Dei  pra^is  hominibas 
purgare  desiderans,  laudabiliter  erga  ecclesiasiico- 
rum  vitam,  sicat  nosti,  sollicitas  fuit.  Qttidameomm 
actus  vigilanter  cura  pastorali  intenderet,  maleflcio, 
quod  Yulgo  canterma  dicitur,  quosdam  didicit  ma* 
culatos,  quos  etlam,  sicut  et  dilectionis  tuae  nantia- 
y\%  epistola ,  dedit  in  custodla  retinendos.  Sed  quia 
peccatis  nostris  facientibas  morte  prseventus  crimen 
ipsum  ulcisci  non  valuit,  necesse  est  ul  dilectio  lua 


tentiae  diffinitos.  i  Ex  concilio  Bracarensi  (ii)  capite  70. 
c  Si  quis  paganorum  consoetudiDem  seq<ien8,diTiDos 
et  sortilegos  0G5  ^^  domum  saam  introdoieril, 
quasiutmalum  foras  mittant,autmaleficiainyemant, 
Yel  lustrationes  paganorum  faciant ,  quinqoe  annu 
poenitentiam  agat.i  Etcapite  71  :  c  Non  liceat  Qiri- 
stianis  tenere  traditiones  geDtilium,  et  obsemre 
▼el  colere  elementa,  aut  lunae  aut  stellanim  cQnun, 
aut  inanem  signorum  fallaciam  pro  domo  bci(iidi, 
Ycl  propter  segetes,  Yd  arbores  plantaodM,  vel 
conjugia  socianda.  Scrlptum  est  enim :  Omm  ^sc- 
cunque  faeitis^  aut  in  terbo,  aut  in  opere,  mm  n 
nomine  Domim  noitri  Je$u  Ckrieti  faau,  grilioi 
agente»  Deo  {CoL  iii,  17).  i  Et  cap.  72  :  c  Nonliceil 


cum  omni  hoc  subtilitate  indagare  festinet ,  atque  B  in  collectionibus  herbaruro,  quae  medlcinales  sqdI, 


ita  in  eos  secundum  immanitatem  facinoris  stud^t 
Ylndicare,  qualiter  secundum  leges  supra  scriptum 
episcopum  zelo  correctionis  ac  justitiae  in  hac  ultione 
propter  Deum  novit  potuisse  si  Yiveret  commoveri. 
Omni  ergo  Yirtute,  omnique  instaiitia ,  tua  dilectio 
in  hac  causa  zelum  suum  erga  omnipotentem  Deum 
curet  ostendere,  et  inimieis  iilius  adYersitatem  di- 
gnam  inflictis  ultionibus  exhibere ,  ut  impleat  qood 
Bcriptum  erat :  Nonne  qui  oderunt  te^  Domine^  ode^ 
ram ,  et  tuper  inimicos  tuos  tabeuebam  f  ( Pso/* 
GxxxYiii,  21.)  Si  igitur  hoc  zelo  dilectio  tua  accen- 
ditur,  in  eos  qui  Denm  reliquerunt ,  et  contra  eum 
maleflciis  aliquid  egerunt,  pcena  monstrctur.  Quod 
si  recte  iilic  exsequi  non  vales,  nobis  qui  tales  sunt 


aliquas  obserYationes,  aat  incantationes  attendere, 
nisi  tantum  cum  symbolo  diYino,  et  Oratiooe  Doai- 
nica,  ut  tantum  Deus  creator  omnium  et  Domioiis 
honoretur.  i  Et  cap.  73 :  c  Non  liceat  mulieresCbri- 
tianas  aliquam  Yanitaiem  in  suis  lanificiis  obter- 
Yare,  sed  Deum  invocent  adjutorem,  qui  eis  sapies- 
tiam  texendi  donavit.  i  Et  In  eoDcilio  Caurthap- 
nensi  (iv)  cap.  89  :  c  Augurlis  Yd  iocantatioDitias 
servientem  a  conventu  Ecclesl»  separandam,  sioi- 
liter  et  Judaicis  superstitionibus  Yol  feriis  iohxra- 
tem.  I  Et  in  libro  primo  de  capltulis  Auguslonn 
{eap,  21  :  c  Ut  codearii,  malefici,  incantatores  fieri 
non  slnantur,  quos  in  Simone  Mago  terribiliter  cofl- 
stat  esse  damnatos.  i  Et  in  concilio  Eiiberiim, 


transmitti  debent,  si  tamen  hic  monstrari  potuerit,  ^  capite  sexto :  c  Si  quis  maleficio  interficiat altenD, 


unde  illic  possunt  absque  difficultate  convinci.  Sed 
quia  hoc  impossibile  esse  existimo,  iliic  per  te  de- 
bet  dlstricta  atque  fortis  correctio  provenire.  i  Et 
ad  Januarium  episcopum  Sardiniae  {lib.  yii»  ind.  11, 
epist.  66) :  c  Gontra  idolorum  quoque  cultores ,  yoI 
aruspicum  atque  sortilegorum,  fratemitatem  vestram 
vehementius  pastorali  hortamur  invigilare  custodia, 
atque  publice  in  populo  contra  hujus  rei  viros  ser- 
monem  facere,  eosque  a  tanti  labe  sacrilegii,  et  di- 
Yini  intentione  judicii ,  et  praesentis  vitae  periculo» 
adhorUtione  suasoria  revocare.  Quos  umen  si  emen- 
dare  se  a  Ulibus  atque  corrigere  nolle  repereri8« 
ferventi  comprehendere  zelo  te  volumus  :  et  si  qui- 


eo  quod  sine  idoloUtria  perficere  non  potnit,  nee 
in  fine  Impertiendam  esse  illi  commanioDeni.  i 
Sciendum  umen  est  quia  hsec  districtionis  severiiai 
ex  concilio  EliberiUno  erga  eos  qoi  oon  resipiicuAt 
observari  debebit.  Gaetemm»  juxU  beati  Goikstinide- 
creu,  nulli  est  recognoseenti  ultima  poenite&tia  d^ 
neganda.  Et  sic  Magnus  Leo  papa  decrevit  (€}m<.% 
ad  Theod,  Forojul.) :  c  Bis  qui  in  tempore  Deces&ita* 
tis,  et  in  periculi  urgentis  insUntia»  praesidioa  ^ 
niUntiae  et  mox  reconciliationia  implorant,  nec  M- 
tisfactio  interdioenda  est,  uec  reconciliatioaccoiB- 
munionis  gratia  deneganda,  si  eam  etiani  amitf 
vocis  officloper  indicia  integri  sensus  quaererecon- 


dem  servi  sunt,  verl>eribu8  cruciatibusque ,  quibos  ^  probentur.  Quod  si  iu  aliqua  viaegritudinisfoeriDt 


ad  emendationem  pervenire  valeant»  castigare;  si 
veroliberi,  inclusione  digna  districUque  in  pceni- 
tentiam  sunt  redigendl,  ut  qui  salubria  et  a  mortis 
pericuio  revocantia  audire  verba  contemnunt,  cru- 
ciatus  saliem  eos  corporis  ad  desideraum  mentis 
valeat  reducere  saniutem.  i  Et  item  in  Edicto  ca- 
nonico  (Grcff.  11.  in  sunod.  Rom,.  c.  IS^ :  <  Si  iruii 


aggravaii,  ut  quod  paulo  ante  poscebant,  sob  pnt- 
senlia  sacerdotis  significare  non  valeani,  testimoDJa 
eis  fidelium  circumstantium  prodesse  debebont,  n- 
mulque  et  poenitentiae  et  reconciltationis  beneflcios 
consequantur,  servau  lamen  regula  canonoiD  pifl^ 
norum  circa  eorum  personas,  qui  in  Deuni  a  i^ 

i\let*tkAAnAi\  nAi>A«i>nnt      CAnAtHililAr  •ntpm  Amni  CIU- 


729 


DE  DIVORTIO  LOTHAIiU  ET  TETBERGiC. 


750 


f  Sed  in  bid  onnibtts  i^roposilum  et  speciem  pceni-  A  senientiam  exponehs  beatas  Angdstmas  dicit :  c  Me- 


teniium  conventt  expiorare.  Quotquot  eniro  metu, 
et  lacrymis,  atqne  patientia,  yel  I)onis  operibus,  re- 
bns  ipsis  conYersionem  suam,  non  siroulatione  de- 
monstrant.  >  Et  post  panlulum  :  c  Postmodum  lioe- 
bit  eplscopo  de  his  006  aliqaid  humanius  oogt 
tare.  >  Et  in  Ancyrano  concilio  {ean»  4)  :  c  Penes 
episcopos,  inquit,  erit  potestas,  roodum  conTersionis 
eorum  proliantes,  vel  humanius  erga  eos  agere,  ve! 
amplius  tempns  adjicere.  >  Sed  et  quinto  capitulo 
ejusdem  concilii,  et  in  aliis  suOicienter  inde  lector 
in?eniet.  Et  Innocentius  papa  ad  Decentium  Eugubi- 
nuro  episcopuro  scribit  (epi$t.  29) :  c  De  pcenitenti- 
bus  qui  sWe  ex  gravioribus  commissis,  sive  ex  le- 
vioribus  poenitentiam  genint,  si  nulia  interveniat 


rito  qua^ritur  ntrum  ista  poena  sit,utnon  eam  possit 
dimittere  per  omne  tempus,  qaam  inordiiiate  atque 
iliicite  violavit.  Si  enim  ob  hoc  inielligere  volueri- 
roas,  earo  non  posse,  id  est,  non  debere  dlroitti  per 
omne  tempus,  quia  uxor  effecta  eat,  occurret  illud 
quod  permisit  Moyses  dare  libeilum  repudii,  et  di- 
mittere.  In  his  autem  qui  illicite  vitiant,  noluit  ii- 
cere,  ne  ad  iudibrium  fecisse  videatary  et  potius 
linxisse  quod  eam  uxorem  duxeriC»  qaam  vere  pia- 
citoque  duxisse.  Uoc  et  de  iilajussam  est,  cui  fuerit 
vir  calumniatus  de  viipnaiibus  non  inventis,  de  qua» 
sicut  supra  diximus,  scriptum  est :  Habebit  eam  uxo- 
rem^  et  non  poterit  dimittere  eam  omni  tempore  vita 
tute.  >  De  qua  item  sententia  beatus  Augustinus  di- 


apgritudo,  quinta  feria  ante  Pascha  eis  remiitendum  B  cit  :  c  Saiis  hinc  apparet  quemadmodum  subdius 


Roman»  Ecdesiae  consuetudo  demonstrat.  Gaeterum» 
de  pondere  aesttmando  delictorum,  sacerdotis  est 
judicare,  ut  attendat  ad  coiifessionem  pcenitentis,  et 
ad  fletus  atque  lacrymas  corrigentis,  ac  tum  jubere 
dimitti,  cum  viderit  coogruam  satisfactionem.  Sane 
si  quis  in  aegriludinem  inciderit,  atque  usque  ad 
desperationem  devenerit,  ei  est  ante  teropus  Paschae 
relaxandum  ne  de  sseculo  absque  conmiunione  dis^ 
oedat.  > 

INTERROGATIO  iVlIL 

Septimo  capitulo  rescribi  nobis  deposcirous,  si 
saepefata  feroina  iteruro  in  judicium  venerit,  et  in- 
Doxia  reperta  fuerit,  utrum  ad  eam  vir  ejus  redlre 


feminas  viris,  et  pene  famulas,lex  esse  voiuerit  uxo- 
res,  quod  dicens  adversus  uxorem  vir  testimonium, 
unde  lapidaretur,  si  hoc  verum  esse  demonstraretur» 
ipse  tamen  non  vicissim  lapidatur,  si  lioc  falsum 
esse  constiterit,  sed  tantummodo  castigatur  et  dam- 
nificatur,  eique  perpetuo  jubetur  adhserere  qua  ca- 
rere  voluerat.  In  aiiis  auiem  causis,  eum,  qui  testi-^ 
monio  falso  cuiquam  nocuerit,  quo  si  probaretur 
jussit  occidi,  eadem  pcena  plecti  jubet,  qua  fuerat» 
si  verum  esset,  iste  plectendus. » 

INTERROGATIO  XIX. 

De  eo  vero  quod  quaesitum  est  remandale  nobiSy 
si  ipsa  criminibus  obnoxia,  de  quibus  reputatur  in- 
det>eat,  an  alteri  valeat  sociari.  Et  remandate  nobis,  Q  venta  fuerit,  utrum  idem  rex  aiteri  feminae  coojungi 
si  ipsa  criminibus  obnoxia,  de  quibus  reputatur,  in-     valeat. 


▼enU  fuerit,  utrum  idem  rex  alteri  feminae  conjungi 
valeat.  Remandate  eiiam,  si  tales  causae  reputatae 
fuerint  et  ipsi  regi,  unde  publicam  poenilentiam 
agere  debeat,  posiquam  illa  criminosa  inventa  fue* 
rit,  utriiin  ipse  rex  post  publicam  poenitentiam  con- 
JQgero  legitimam  possit  accipere.  Et  remandale,  si 
€i  illa  legaliter  rejecta,  ipse  etiam  post  actam  poeni- 
tentiam,  si  voluent,  concubiuam,  quam  habuit,  et 
cum  qua  post  initum  conjugium  adulterasse  dicitur, 
in  conjugem  possit  accipere  ? 

RESPONSIO. 
De  eo  quod  inlerrogatum  est,  si  saepefata  femina 


RESPONSIO. 
Partim  jam  supra  respondimu8,.qude  t>artim  nune 
iterare  non  piget.  Yideiieet,  si  secundum  leges  Ghri- 
stianas,  forenses  scilicet  atque  ecclesiasticas,  inven- 
tum  fuerit  quod  illa  conjunctio  legalis  non  fuerit»  . 
besiii  Gregorii  ad  Feiicem  Siciliensem  episcopum  te- 
neatur  sententi^  qua  dicit :  c  Incestuosos  nuiio  con- 
jugii  nomine  deputaudos,  a  sanctis  Patribus  dudum 
legimus  constitutum.  >  Et  sanctus  Ambrosius  in 
prima  epistola  ad  Gorinthios  dicit :  c  Non  est,  In- 
quieiis,  frater  aut  soror  servituti  subjectus  in  ejus- 
modi,  hoc  est,  non  debetur  reverentia  conjugii  ei 


iterum  in  judicium  venerit,et  innoxia  reperta  fuerit,  ^.  qui  horret  auctorem  con]ugii.  Non  enim  raturo  est 


«itrtim  ad  eam  vir  ejus  redire  debeat,  an  alteri  valeat 
sociari,  superfluum  est  iterare,  quia  supra  ostendi- 
uiiis,quod  si  ante  legaliter  initum  conjugiuro  innoxia 
et  legaliter  nupta  suo  viro  fidero  servasse  reperta 
fuerit,  secnndum  evangelicam  et  apostolicam  veri- 
tateni,  et  leges  ecclesiasticas,  atque  catholicorum 
docirinam,  legitimum  conjugium  non  valeat  sepa- 
rari,  et  si  separaii  fuerint,  aut  innupti  permaneant, 


matrimoniuro  quod  slne  Dei  devotlone  est,  ac  per 
hoc  non  est  peccaturo  ei  qui  diroittitur  propter 
Deum,  si  alii  se  junxerit.  Gontumelia  enlm  Greato- 
ris  soivit  jus  mairimonii  circa  euro  qui  relinquitur, 
ne  accuseiur  alii  copuiatus.  Infldelis  autem  dteoe- 
dens,  et  in  Deum  et  matriroonium  peccare  dignosci- 
tur,  quia  noluit  sub  Dei  devotione  liak>ere  coiqagium. 
luque  non  est  ei  fides  Q68  servanda  conjngii,  qot 


734  IlINCMARl  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  73i 

infidclis   discesseril,  liberum  liabebil  arbilrium,  8\  A  nubat  si  se  conlinere  non  polest ,  ei  allerius  con- 


B 


Yoluerit  mibere  iegis  suae  viro  ?  lilud  enim  non  de- 
bet  iroputari  matrimonium,  quod  exlra  decretuin  Dei 
faclum  est,  sed  cum  post  cognoscil,  et  dolet  deli- 
quisse,  emendaC  se  ut  veniam  mere.itur.  Si  auiem 
ambo  crediderint,  per  cognitionem  Dci  confirmatur 
conjugium.  fn  pace  auiem  vocavit  nos  Deus.  Verum 
est  quia  non  oportet  litigare  cum  eo  qiii  discedit, 
quiaodio  Dei  discedit,  ac  per  hoc  nec  dif^nus  haben- 
dus  est.  >  Et  binc  sanctus  Augustinus  in  lil)ris  ad 
Pollentium  :  c  Merito  qnas  duxerant,  >  quin  uxores, 
c  filiilsrael  Domino  prohibenie,  Dominojubenledimi- 
8erunt,qaia  omnequodnon  estex  fide  peccatum  est.  > 
Unde  lector  in  eisdem  iibris  lalius  invenire  valebit. 
£t  Iq  conciiio  Agathensi  scriptum  est  {eon.  64)  : 
f  De  incestis  conjunctionibus  nihil  prorsus  veniae 
reservamus,  nisi  cura  adulterium  separatione  sana- 
verint.  Incestos  vero  nulio  conjugii  nomine  depu- 
tandos ,  quos  etiam  designare  funestum  est.  >  Et 
posl  aliquanta  :  c  Sane  quibus  conjunctio  illicita 
inierdicitur ,  habebunt  ineundi  melioris  conjugii 
libertatem.  > 

INTERROGATIO  XX. 

De  eo  vero  quod  requisitum  est,  si  et  ipsi  regi , 
unde  publicam  poenilentiaro  agere  debeat,  postquam 
illa  femina  criminosa  invenla  fuerit,  ulrum  ipse  rex 
post  publicam  poenitentiam  conjugem  legitimam  pos- 
sit  accipere. 

RESPONSIO. 

Sanctus  Leo  papa  ad  Ruslicum  Narbonensem 
episcopum  respondet  dicens  (epist.  95,  cap,  25) :  c  In 
adolescentia  constitulus,  si  urgente  aut  metu  mor- 
lis,aut  captivitalis  periculo,  poeniienliam  gessit, 
et  postea,  timens  lapsum  inconlinentiae  juvenilis, 
eopulam  uxoris  elegit  ne  crfmen  fornicationis  in- 
curreret,  rem  videtur  fecisse  venialem,  si  praeter 
conjogem  nullam  omnino  cognoverit :  in  quo  tamen 
noQ  regulam  constituimus,  sed  quid  sit  tolerabilius 
aestimamus :  Nam  secundum  veram  cognilionem, 
nihil  magis  ei  congruit,  qui  poeniteniiam  gessit, 
quam  castiias  perseverans  mentis  et  corporis.  >  Sed 
et  binc  in  Toletano  concilio  (vi),  capile  octavo :  c  An- 
tiqui  et  sanctissimi  est  patris  senlenlia  papse  Leonis, 
ut  is  qui  in  aetate  adolescentiae  posilus  duro  mortis 


sortio  fruatur  uxoris.  Quod  de  utroque  sexa  fui 
modo  a  nobis  manlfeslum  e$l  deorevisse ,  ila  Yide- 
licet,  ul  in  his  omnibus  sacerdotis  ordiaaiio  fxspe^ 
cletur,  ut  juxla  quod  'aetatem  aplam  prospeierit, 
coniinenli;^  absolutionis  vei  districtioois  trilMiat 
legera.  > 

INTERROGA.TIO  XXL 

De  boc  eiiam  quod  in  quaistionum  Gne  subjun- 
clum  est,  remandate,  Si  et  sa^pefata  fimina  legaliier 
rejecla  fuerit,  et  ipse  rex,  post  poenitenliam  acum, 
si  volucrit  concubinam*qunm  habuit,  eicumqu 
post  initum  conjugium  aduUerasse  dicitur,  in  conju- 
gem  possit  accipere. 

RESPONSIO. 
Quia  una  est  lex  viri  et  feminae,  ut  sapra  Scripte- 
rarum  et  catholicorum  Pairum  sententiis  demon8(n< 
vimus,  si  solutus  fuerit  a  lege  conjugis,  sicutPaaiQS 
dicit  de  uxore:  Nubat  eui  voluerit,  tantttminDomta 
(/  Cor,  VII,  59),  chocest,  ut  Ambrosius  dicit,  sinesospi- 
cione  turpitudinis  nubat  et  religionis  su»  ¥iro  naLst, 
hoc  est  in  Domino  nubere.  Quae  solutio  et  liciia  copub* 
tio,  duobus  intelligitur,  et  duobus  fit  modis.  Scilicetio 
his  qui  aut  nmiquam  legale  inierunt  conjogiom,  ait 
niorte  intercedente  soluti  sunt  a  legc  coiijugii,  siwt 
PauUis  dicit ;  Dieo  autem  non  nuptis  et  viduis,  ho- 
num  est  iUis  $i  sic  permaneant ,  sicut  et  ego,  QnU  fl 
non  se  continent^  nubant  (/  Cor,  vn,  8).  >  Eiiiern: 
Solutus  es  ab  uxore  ?  ne  quwsieris  uxorem : « a^f^ 
acceferis  uxorem  ,  non  peccasti  :  et  si  nupseril  m^, 
non  pcccabit  {jbxd.).  QiioJ  aeque  de  masculo  el  fe- 
mina  inteUigilur,  communis  et  eniro  generis  bicd 
baec  virgo,  el  lioc  demonslral  subsequenier  Apoiio- 
lus  (licens  :  Tribulaliones  tamen  carnis  habebttulhv 
jusmodi  (ibid,),  Quara  sententiam  et  in  viro 
el  in  femina  exponit  Ambrosius  :  <  Fit  eiiamqnoi 
licet  illicitum,  jn  iiis  qui  sine  culpa  ad  coBJugiaia 
venire  poierant,  et  majus  bonura  subire  propooiuit, 
boflumque  minus ,  quod  licuit,  ilHcilum  faciont.i 
Unde  scriptum  est :  Nemo  ponens  manum  super  &^^ 
trum  et  respiciens  retro ,  aptus  est  regno  ation» 
(Luc.  IX,  52).  Qui  igilur  fortiori  studio  iniendent, 
retro  conspiccre  convincilur,  si,  relictis  bonis  am- 
plioribus,  ad  minima  relorquetur.   Fit  et  iolerdinB. 


formidat  casum,   pcpvenerit  ad  poenitentiae  reme-      causa  non  contemnenda  inierveiiiente,  quoderaii- 

.  .  -  _  ......  .......  •_ :..» ^ 


dium,.6i  conjugatus  forie  fuerit  incontinens,  ne 

postea  adulteril  incnrrat  lapsum,  redeat  ad  pristinum 

eonjiigiuni,  qoousque  possit  069  adipisci  tempons 

niaturitate  continentise  statum.  Quos  nos  sicut  de 

virfe ,  ita  et  de  feminis  aequo  modo  censemus  ,  non 

quidem  hoc  generaliter  et  legilime  praeceptum,  sed  *  tit  habitare  cum  Hla,  non  relinquat  virum  (/f^- 

constat  a  nobis  nro  humana  fragilitate  indultum  :  ea      vii,  i2) ;  et  post  pauca  :  Qnod  si  infideiis  diKt&^ 


licitum  licilum,  cum  legaliter  iriitum  conjugioffl  ^S** 
solvi  permiltitur  ©70  causa  infidelilatis.  13»* 
Paulus  dicit  :  Si  quis  frater  uxorem  haheat  w/i^*» 
et  hcec  consentit  habitare  cum  Ulo^  non  dimittttt  ito 
Et  si  qua  mulier  habet  virum  infidelemt  et  hie  coiue»' 


7S5  DE  DIVORTIO  LOTHARII  ET  TETBERGyE.  754 

sidimiserit,  in  caBlibatu  perroaneat.  Quae  disjunclio  A  transitur,  idcm  sanclus  Leo  ad  Rusticum  Narbonen- 


inter  fideles  post  initHni  coQJugium  iieri  non  potest, 
m  causa  fomicationis»  et  amore  conlinenlisc.  Et 
ill  quod  erat  iUicitum  indulgentia  iicitum ,  sicut 
ideni  Paultts  in  minoribus  eittiam  de  magnis  demon- 
strat  dicens  :  Hoc  autem  dico  $ecundum  induigen^ 
Iwm,  non  $ecundum  impeTium  (ibid.j  6),|  cum  vir 
et  malier  propter  fomicationem  separati,  si  se  con- 
linere  noo  possunt,  ad  invicem  reconcilientur.  lUici- 
lum  enim  erat  ut  ad  uniouem  carnis,  quani  sociave- 
raoi  fornicantes,  revenirent  qui  in  continentia  per- 
manere  debuerani :  praesertim  cum  dicat  Scriptura : 
QfiHenet  adulieram  stuUus  et  impius  €$i  {Prov*  iviii, 
ii).  Sed,  ut  sanctus  Augusiinus  in  libro  de  Bono 
coojugaJi  dicit :  <  Propter  majns  roalum ,  toieratur 


sem  episcopum  demonstrat  dicens  (epi$i.  95,  cap.  18) : 
c  Kon  omnis  mulier  juncta  viro  uxor  est  viri ,  quia 
nec  omnis  fllius  liaeres  est  patris.  Nuptiaram  autem 
foHiera  inter  ingenuos  sunt  legiliraa ,  et  infer  xqua* 
les,  mullo  prius  hoc  ipsuni  Domino  conslituente , 
quam  iniiium  Romani  juris  existeret.  Itaque  aliud 
est  uxor,  aliad  concubina ,  sicut  aliud  ancilla ,  aiiud 
libera.  Propter  quod  etiam  Apostolus  ad  manifestan- 
dam  harum  personarum  discretionem » testimonium 
ponit  ei  Genesi,  ubi  dicilur  Abrahas :  Ejice  ancHlamt 
et  fHinm  eju$  :  non  enim  h(vre$  erit  (iliue  anciilce  cum 
filio  meo  haac  (Gal.  iv,  30 ;  Grm  xxi,  10).  Unde  cum  ^ 
societas  nuptiarum  ita  ab  inilio  constituta  sit ,  ul 
prxier  sexuum  conjunctionem  haberet  etiam  in  se 


quod  minus  est   pravum.  >    Dominus  enim  dicit  B  ci^pisti  ^t  Ecclesix  sacramenium,  dubium  non  est 


(Jfa(/A.  XIX,  i)  quia  vir  et  uxor  propter  fornicatio- 
nem  ab  invicem  separati ,  si  aliis  se  conjunxerint, 
adttlterant :  et  qui  junxerint  se  aliis,  moechanlur. 
liinc  et  in  libro  de  Sermone  Domini  in  inontc,  et  in 
librisRetractationum  apertissiino  dicil,  quod  ct  de* 
monstrat  Innocentius  ad  Exuperium  Tolosanum  epi- 
scopum ,  sicut  supra  posuimus  :  c  Manifestum  est 
enim,  utitem  Augustinus  dicit,  pejus  esse  adulie- 
rium  quam  foraicalioneui.  Nec  ideo  bona  erit  for- 
oicatio,  quia  pejus  est  aduiterium,  quoniam  pejos 
est  aiienum  matrimonium  vioiare ,  quam  meretrici 
adbxrere.  Nec  bonum  est  adullerium,  quia  est  pejor 
incestus :  pejus  est  enim  cum  matre  quam  cum 
aliena  uxorc  concombere,  et  donec  ad  ea  pervenia 


eam  mulierem  non  pertiiiere  ad  roatrimonium ,  tn 
qua  non  docciur  iiuptiale  fuisse  mysterium.  >  £t 
item  :  t  Ancillam  vel  concubinam  a  toro  abjicere,  el 
uxorem  certae  ingenuitatis  accipere ,  non  duplicatio 
conjtigii,  sed  profectus  esi  honeslatis  :  quoniam  pa« 
terno  arbitrio  viris  junctae  carent  culpa,  si  mulieres, 
quse  a  viris  habebanlur,  in  matrimonio  non  fueruntt 
quia  aliiid  est  nupta,  aliud  concubina.  >  De  non  bono 
autcm  ad  bonum,  quanquam  non  satis  honestumt 
transiiur,  sicut  idem  Leo  ubi  supra  demonstrat» 
quando  concubina  forte  iugenua  facta,  si  fuerat  ante 
ancilla,  et  dotala  legitime,  et  publicis  nuptiis  hone« 
stata  videatur,  sicut  et  omnis  uxor  legaliter  cooju- 
gata,  post  desponsaiionein  iegiiiaie  dotari  et  publicis 


uir,  quse  sicut  aii  Apostoius  :  Turpe  e$t  etiam  dicere  ^  honestari  nuptiis  debet.  De  malo  auiem  ad  aliquod 


{EpHe9.  V,  l^).  >  Et  beatus  dicit  Gregorius  :  c  Dam 
daorum  vltiomm  languor  irruit,  et  hoc  lenius,  illud 
forusse  gravius  premit,  ei  ntmirum  vitio  rectius  sub 
eelerilate  subvenitur,  per  quod  festine  ad  interitom 
lenditur,  et  Inter  duo  pericnla  quod  letius  est  pru* 
deoter  expetitur.  Fit  et  illlcitum  venla  licituro,.cum 
publicam  poenltentiam  agens  adolescens,  ut  Leo  de-s 
monstrat,  tiiDeas  iapsum  inconlinentiae  juvenilis, 
eopularo  uxoris  eligit,  ne  crimen  fornicationis 
incarrat ,  rem  faciens  venialem ;  si  praster  con- 
jugem  nullam  omnino  cognoverit :  in  quo  regula  non 
constitoitor,  sed  qoid  sit  tolerabilius  aestimatur.  > 
Transitur  et  quasi  iliicite  de  illicito  ad  licitum,  cum 
de  iDcestibus  nefariis,  quoa  Agathense  designat  con- 


bodum,  sed  noii  lionestum,  tolerabiliter  festinatur, 
sicut  sanctus  Augustiuus  in  primo  libro  de  Nuptiia 
et  Goncupiscentia  (cap,  i)  dicii :  <  Saneoon  tantura 
fecunditas,  cujus  fructus  in  prole  est,  nec  tantum 
pudiciiia,  cujus  vinculum  est  fides,  verum  etiam 
quoddam  sacramentum  nuptiarum  commendatur 
fidelibus  conjugatis.  Unde  dicit  Apostolos :  Ftrt,  dt- 
ligiteuxore$  ve$tra$^  $icut  et  Ckri$tu$  dilegal  Eccle^ 
$iam  (Ephes.  v ,  ^h).  Hojus  procul  dubio  sacramenti 
res  est,  ut  mas  et  femina  connubio  copulail  quandla 
vivunt  inseparabiliter  perseverent,  nec  lieeat,  exce- 
pta  causa  fornicationis ,  a  conjuge  conjugem  dirimL 
Hoc  enim  custoditur  in  Ghristo  et  Ecclesia,  ut  vivent 
cum  vivente  in  seternum  nullo  divortio  separetur. 


dliam  (can.  61),  quando  cum  poenitentise  indulgentia      Gujus  sacrainenti  tanta  observatio  est  In  civitate  Dei 


ad  Gomplexus  oxorios  transiri  permittttur.  Sic  et  de 
eoQcabinaltbua  modis  dicendum  est,  qualiter  non  de 
^ad  bonnm  atque  honestum,  et  non  de  bono  ad 
^num ,  071  quanqoam  non  satis  honestum ,  et  de 
malo  ad  aliquod  bonum,  sed  non  honestum  trans- 
Hur.  Bouomestenim  atque  honestum  ante  innuptos. 


nostri  in  monte  sancto  ejus,  hoc  est  in  Ecclesla 
Ghrisii,  quibnsque  fidelibns  congregatis,  qui  sunt 
sinedubio  membra  672  Ghristi,  ut  cum  filiorjim 
procreandoruin  causa  vel  nul>ant  feminae,  vel  dttcan* 
tur  nxores  ,  nec  slerilem  conjugem  fas  slt  rdin- 
qiiere,  nt  alia  fecunda  ducaiur.  Quod  si  qulsquam 


■ •-..S.-. 


rt  •  AVrv  An  I  AnlA 


7to  IHINCMARI  RHEMENSI3  ARGHIEMSGOPI  736 

jura  nuitUaruiii,  Qt  potius  sint  inter  se  conjuges  qui  A  sed  umen  si  forte  ad  tempus  adhiliiu  coocabiRa, 


ab  alierulro  separaii  sunt»quaai  cum  bis  quibiis  aiiis 
adhaeserunt.  Curo  aliis  quippe  adulteri  non  essent , 
nisi  ad  alterutrum  conjuges  permanerent.  Denique 
roortuo  viro,  vel  feniina,  cum  quo  vel  cum  qua  ve- 
rum  connubium  fuit ,  fleri  veruro  connubiuro  [non] 
poiest  curo  quo  vel  curo  qua  prius  adulteriuro  fuit.  i 
Videlicet  si  cognatio,  aut  habitus religionis ,  vel  iro- 
pudicitia  pessimi  criminis ,  stve  aliquid  hujusmodi 
non  obstiterit.  Et  itero  ubi  supra  Augustinus  (t6j- 
dem)  :  f  Ita  roanet  etiaro  inter  viventes  quidam  con* 
jugale,  quod  nec  separatio,  nec  cum  aiiero  copnlatio 
possit  auferre.  Manet  autem  ad  noxam  criminis, 
non  ad  vinculum  foederis  :  sicut  apostata  anima  ve- 
lut  de  conjugio  Christi  recedens,  etiam  fide  perdita 


filios  solos  ex  eadem  coromistioDe  qiuesiverit,  nec 
isu  sic  eonjunctio  vel  eonim  nuptiis  pneponeoda 
est,  quae  veniale  iliud*  operautur.  Qnitl  enim  sii 
nuptiarum,  oonsiderandum  est,  non  qnid  nubeniiom 
et  imrooderatius  nuptiis  utentium.  Neque  eDim  si 
agris  inique  ac  perperaro  invasis  iu  qaisqoe  uuior, 
ut  ex  eorum  fructibus  largas  eleemosynas  ficiit, 
ideo  rapinam  justlficat.  Neque  enim,  si  aliDsruri 
pateriio  vel  juste  quaesilo  avarus  incumbat,  ideo 
culpanda  est  juris  civilis  regula,  qua  possessor  legi- 
timus  factus  est.  Nec  tyrannic»  factionis  perTer«i- 
tas  laudabilis  erit,  si  regia  clementia  tyrannos  sob- 
ditos  tractet :  nec  vituperabilis  ordo  regi»  poiesu- 
tis,  si  rex  crudeliute  tyrannica  saeviat.  Aliodest 


sacramentnm  fidei  non  amittit,  qnod  lavacro  rege-  '  namque  injusU  potesUle  juste  velic  uli,  etiiiod 


neraiionis  accepit  :  redderetur  enlm  procul  dubio 
redeunii ,  si  amisisset  abscedens.  Habet  boc  aulero 
qui  recesserit  ad  curoulum  supplicii,  non  ad  meri- 
tum  pnemii.  >  Et  in  libro  de  Bono  conjugali  {cap,  ^) : 
<  Bonuro  igitur  nuptiaruro  pev  orones  genles  atque 
omnes  homines  in  causa  generandi  est,  et  in  fide 
castitatis:  quod  autem  ad  popuium  Dei  periinet, 
etiam  in  sanctitate  sacramenti,  per  quaro  nefas  est 
etiam  repudlo  discedentero  alteri  nubere,  duro  vir 
(jus  vivit,  nec  saltem  ipsa  causa  pariendi ,  qn»  cum 
sola  sit  qua  nuptian  iBunt,  nec  ea  re  noii  subsequente 
propter  quam  fiunt,  solvitnr  vinculuro  nuptlale,  nisi 
conjugis  morte.  Quemadmodum  si  flat  ordinatio  deri 
ad  plebem  congregandam ,  etiam  si  plebis  congrega 


est  justa  potesUte  injuste  uti.  lu  nec  concobinaad 
tempus  adhibitae,  si  filiorum  causa  coQCiinilttiit, 
jusluro  faciunt  concubinaturo  suam :  nec  coojo- 
gatae,  si  curo  roaritis  lasciTiant,  nuptiali  ordiii 
crimen  impohunt.  Posse  sane  fieri  nuptiasexottle 
conjunctis,  boneslo  piacito  coDseqoeoie,  miniie- 
sturo  est.  Semel  autero  initom  connobiamifidTiUie 
Dei  nostri,  ubi  etiaro  ex  prima  doorum  boiniooii 
copula  quoddam  sacrameDtum  nuptiae  gemot,  Bnlli 
modo  potest»  nisi  alicujus  eomm  morte  dissolvi. 
Manet  enim  vinculum  noptianim«  etiamsi  proies, 
cujus  causa  inituro  est,  manifesu  steriiiuteiN 
subsequatur;  iu  ut  jaro  scientibus  conjagatis  bi» 
se  filios  habiUiros,  separare  se  Uroen  velipsaeaBfl 


gatlo  non  subsequatar,  roanet  tamen  in  illis  ordina-  ^  filioi^um,  atque  aliis  copuiare  non  iiceai.  Qood  a 


tis  gacramentum  ordinationis,  et  si  aliqua  culpa 
quisquam  ab  officio  removeatur,  sacramento  Domini 
semel  imposito  non  carebit,  quamvis  ad  judicium 
permanente.  >  £t  item  in  praefato  iibro  de  Nuptiis  et 
Concupiscentia  {lib.  i,  c.  11) :  <  Quibus  vero  placue- 
rit  ex  corisensu  ab  usu  camalis  concuptscentiae  in 
perpetuum  continere,  absit  ut  vinculnm  inter  illos 
coDJugaie  n!mpatur:imo  firmius  erit,  quo  roagis 
ea  pacta  secum  inierint,  quae  charins  concordanlius- 
que  servanda  sunt,  noo  voiuptariis  .corporum  nexi- 
bus,  sed  voiunUriis  affectibus  animoruro.  >  His 
Scriptiiraruni  testirooniis,  atque  sanctorum  dictis 
mauifesUtur,  quomodo  concubinaro ,  cum  qua  adul- 
terasse  dicttur,  si  voluerit  in  conjugliim  sibi  sociare 


fccerint,  cum  eis,  quibus  se  copulaveriot,  adoite- 
riuro  coromittunt.  > 

Quoniam,  ul  sancti  Patres  de  booo  coqopii 
diffiniunt,  booum  habent  nuptlae,  et  qoo^boouo 
est,  peccatnm  dod  est :  ac  per  hoc  qoi  oooin  bo- 
Dum  Duptiaie  facit,  peccatum  facit  cnm  adolteriBB 
committit.  Diffioiunt  etiam,  quod  bome  et  a  D(* 
constitut»  ac  benedicue  sunt  nuptiae,  quas  etim 
sua  praesenlia  consecravit,  in  quibuseslfides,  pitiies, 
sacramentum.  In  fide  atlenditur,  ne  praeierviDCotaB 
coiqogale  com  aitera  vel  cum  aliero  coocumbator.li 
proie,  ut  amaoter  suscipiatur,  beoigoe  ootmiv, 
religiose  educetor :  oec  tantom  gaodeaot  poRotti 
quia  sobolem  geDoeroDt,  qoaDtiiro  ut  soboles  bi 


praevaleat.  Videiicet,  si  aut  uxor  iegaiiter  accepta,  ^  Ghristo  regeDeretor.  1d  sacrameolo  aotem,  oi  om- 

et  innoxia.erga  ilium  invenu,  mortua  fuerit  cor-  Jugium  iion  separetur,  et  dimissos aut  dimi<8i *^ 

pore,  vel  si  invenu  fuerit  anima  adeo  mortua,  ut  causa  proiis  alieri  coi^ungator.  Haecest  regoiiBt' 

ipslus  cum  ea  copula  incestus  et  nullo  conjugii  ptiarum,  qua  vel  natune  decorator  fecQoditas, « 

673  noinine  deputandus    legaliler  comprobetur.  incontinentiae  regitur  pravius»  sicut  saoctos  Aott* 

Nec  tamen  uiis  conjunctio,  si  hujusmodi  coocubi-  stiiius  iu  libro  674  ^^  ^"^  CMyugaU,  et  iii  IH'^ 

nam    in    tf»nnincrMn    aiimn(U»rit.    ffWnrAlMknfiinnA  alniiA  Aa    NnniSia    a»    r^ni«nmanAnlta    latiaftiniA  Ct  fOC^ 


757  DE  DIVORTIO  LOTHARII  ET  TETBERGiE.  75S 

judicio  migret  a  eorpore»  quia  sicut  in  libro  Estlier  A  judicii  servaverunt,  et  nos  sub  Chrislo  judice  vi* 


manirestissiine  legitur,  reglna  \nsthi  potentissimi 
regis  Assueri,  ticet  ferocissimus  fuerit,  cum  ejus 
animos  contemptn  et  contumacia  offendisset,  ne- 
quaquam  sola  Hlius  indignatiotie  et  furore  ex  impe- 
lii  honore  deposita  fuit,  sed  publico  judicio  et  sen- 
leiiiia  principum  ac  judicum  Medorum  atque  Persa- 
rum,  et  post  depositionem  illiiis  reginae  per  judicium 
publicum  factam,  quaesit»  sunt  puellae  quae  place« 
rent  oculis  regis,  inter  quas  Esther  putchriludine 
el  decore  enituit,  sicque  regiam  copulam  meruit. 
Quod  etiam^  anliqui  Romani  legitimo  judicio  fierl 
debere  legibus  suis  antiquitus  staluerant  et  serva- 
Tenint,  non  solum  jam  effecti  Christiani,  sed  etiam 
cum  adhuc  essent  pagani,  sicut  apertissime  ostendit 


voruni  ac  inorluoriim  quocunque  inluitu  minus  de- 
bito  a  judiciii  ordine  deviamus.  In  Numeri  quoque 
libro  praecipitur  (Num,  v),  ut  si  qua  mulier  vel 
aduUerii  rea,  vel  falsa  suspicione  fuerit  appetiia,  et 
vir  ejus  zelo  adversus  eam  fuerit  concitatus,  ad- 
ducat  illam  ad  sacerdotes,  et  divino  judicio  vel  daro- 
nandam  offerat,  vel  liberandara.,  Unde  Susanna  cum 
falso  adulterii  crimine  accusaretur,  et  publico  ju- 
dicio  condemnata,  et  publico  legitur  absoluta  {Dan. 
xiii).  Et  illa  mulier  in  Evangelio,  quae  veraciter  in 
adulterio  fuerat  deprehensa,  primum  juxta  legem 
ad  Pharisaeos,  qui  poteslatem  judicli  in  populo  exer- 
eebant,  deinde  etiam  tentandi  gratia  ad  Domini  ju- 
dicium  perducta  esi,  ubi  ejus  admirabiii  pietate,  et 


lex  Antonini  pagani  imperatoris,  quam  beatus  Au-  B  a  lapidationis  supplicio,  et  a  criminis  reatu  meruit 


gustinus  in  libro  de  adulterinis  Conjugiis  hoc  modo 
commeroorat  et  commendat  dicens  (lib.  ii ,  cap,  8) : 
I  Quibus  displicet,  ut  inter  virum  et  uxorem  par 
pudicitiae  forma  servetur,  et  potius  eligunt,  maxi- 
meque  in  hac  causa,  mundi  legibus  subditi  esse 
quam  Christi,  quoniam  jura  forensia  non  eisdem 
quibus  feminas  pudicitiae  nexibus  viros  videntur 
ibsiringerey  iegant  quid  imperator  Antoninus,  non 
ilique  Christianus,  de  hac  re  constituerit,  ubi  ma- 
riius  uxorem  de  adulterii  crimine  accusare  non  sini- 
Uir,  cui  moribus  sois  non  praebuit  castitatis  exem- 
plum,  ita  Qt  ambo  damnentur,  si  ambos  pariter 
ifflpudlcos  confliclus  ipse  convicerit.  Nam  supra 
dictl  Imperatoris  haec  verba  suut,  quae  apud  Gregoria- 


liberari  (Joan,  viii).  Sic  et  leges  Christianae  sunt  in- 
spirante  Domino  conditae , .  quibus  legaliler  iiiitur 
conjnglum,  et  sacerdotalis  auctoritatis  est  sancti- 
tas,  qua  benedictionem  suaiu  Dominus  In  paradiso 
primis  parentibus  per  se  datam  conjugibus  legaliter 
copulatis,  vlce  sua  per  eos,  qui  illius  os  appellantur, 
dicente  propheta :  Os  Z^omtm  locutum  e$t  (f«a.  i, 
20).  Et  ipso  Don^no  :  Cum  $eparaveris  pretiosum  a 
vi/t,  quasi  os  m^im  eris  (Jer,  xv,  19),  viritim  vult 
largiri,  et  infirmos  pcenilentiae  medicamento  sanare. 
Et  liber  dicit  Ecclesiasticus  de  servo,  qiianto  minus 
de  uxore,  Verum  sine  judicio  nihil  faclas  grave 
(Eccli.  xxxiii,  50).  Estet  iili  regi  aliud  observan* 
dum,  ne  ante  legitimam  pcenitentiam,  secnndum 


fium  legQDtur :  c  Sane,  iiiquit,  iitterae  meae  nuila  G  leges  Ecclesiae  susceptam  atqne  peractam,  et  recon- 


(  parte  causae  praejudicabuiii.  Neque  enim,  si  peneg 
(  te  culpa  fuit  ot  matrimonium  solveretur»  et  se- 

<  Gondum  legem  Juliam  Eupasia  uxor  tua  nuberet, 

<  propter  hoe  rescriptum  meum  adulterii  damnata 
(  erit,  nisi  constat  esse  conimissum.  Habebunt  au- 
•  tem  ante  oculos  hoc  inquirere,  an  cum  tu  pudice 
€  viveres,  ilK  quoque  bonos  mores  colendi  auctor 
(  fuisti.  Perinlquum  enim  videlur  esse,  ut  pudici- 
4  tiam  vir  ab  uxore  exigat,  quani  ipse  non  exhibet : 
(  quae  res  potest  et  virom  damnare,  non  ob  com- 
(  pensatiooem  mutoi  criminis  rein  iiiter  utrumque 

<  componere,  vel  causam  facti  toUere.  i  Si  haec 
irfiservanda  sunt  propter  decus  terrenae  civitatis, 
{uando  castiores  qoaeril  cceiestis  patria,  et  societas 


ciliationem  adeptam,  conjugio,  multo  minus  eidem, 
de  qua  agitur,  concubinae  se  copulet :  quoniam  nec 
David  rex  (//  Reg.  xii,  15),  sine  talis  excoclionis 
p«nitentia,  Bethsabee,  cum  qua  adulreravit,  in  con- 
jugem  babuit,  ot  et  filius,  qui  ex  ipso  adullerio 
natus  foerat,  confestim  divino  jodicio,  licet  pro  eo 
moUum  jejunando  et  flendo  petierit,  sit  percussus 
ac  mortuus,  et  ipsepostea  gravissimis  tribulationi- 
bus,  ac  regni  sui  amlssione  per  filium  suum  Absa- 
lon  iia  afiliclus  est  et  vexatus,  ac  velut  In  fornace 
ignis  excoctus  atque  purgatus,  ut  vere  sola  divina 
clementia  evasisse  videatur;  et  jam  ei  acerrime 
contrito  corde  pcenitentt  et  confitenti  misericors 
Dominos  peccatum  dimiserat :  sed  quia  juslus  est, 


ingcloruro.  >  Hxc  de  legibus  pagani  imperatoris  ^  et  justiliam  diligit,  quod  rex  ab  eo  ad  scelera  ulcl- 


intonini  beatus  Augostinus  commemorat.  lia  reges 
tledorum ,  ac  Persarum ,  atque  Romanorum»  et  ju- 
lices&aeculi,comes8ent  pagani  et  idolorum  cultores» 
laturaliier  quae  legis  suot  facientes,  etiaiii  in  causis 
S75  conjugum  non  crudeiilatem  et  saevitiam,  sed 
H|uiutem  et  justitiam  decernere  ac  difliuire  et  te- 
ere  debere  docoerunt.  Quapropter  timendum  est 
eglhnsy  episcopis  et  jndicibus  saecuii,  quod  in  Evan- 


scenda  conslitutus  egerat  scelerate,  digne  atque  ju« 
stissime  vindicavit. 

676 INTERROG  ATIO  XXII. 

Octavo  capitolo  nobis  rescribite,  utrum  sequen- 
dum  sit  quod  quidam  dicont  quosdam  docere  epi- 
scopos,  ut  sibi  confessis  viris  vel  femiuis  debeant 
patrociniom  defensionis  impendere,  ne  quisquam 
liniiifimAHi  nAMAn«a    aH    iiiilipiiini  reiDuhiic^  audAAt 


759 


HINCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


m 


fragilKati,  si  separali  se  conlinerc  nequiveiini,  vel  A  «  Anlefalae   inulieri  saiva  aequitate  toitioDem  im- 


reconciliari  nohierint,  aucioriiate  sua  posse  consu- 
lere  ;  dicenles  quia  secrela  confessione  ad  ecclosia- 
sticam  confugerinl  pieialem,  sicul  Bosonis  mulier, 
de  qua  in  synodo  apud  Leucorum  civitaiem  habila 
fuimus  cum  inierpellatione  commonili,  et  ideo  ab 
aliis  quam  ab  episcopis,  quibus  conlessac  lales  per- 
sons  fuerant,  non  debeant  judicari. 

RESPONSIO. 

Hoc  quam  absurdum  sit,  quilibet  sensaius  licet 
ignoret  leges  Ecclesia;  recognoscil,  quia  ut  bcalus 
Gregorius  ad  Leontium  exconsulem  scribit  (lib,  viii, 
epiih  5i) :  <  Debet,  inquicns,  gloria  vcslra  memi- 
nisse  quia  nunquam  nieas  epislolas  pro  commen- 


pende ,  et  eam  contra  rationis  ordinem  nulio  inodo 
gravari  permittas.  i  Et-  ilerum  ad  Anatoliam  Con- 
stantinoi)oIitanum  diaconum  (/t6.  vii ,  ind,  51 ,  ejiiti. 
82) .  c  Hoc  autem  dilectionem  taam  volomus  soUi- 
cite  attendere,  ne  se  in  quacunque  causa  ubi  grava- 
men  est  pauperum,  misceri  consentiat ,  ne  forussc 
potentia  personarum  aliquatenus  pressus,  cogtmr 
agere  quod  animae  illius  non  possit  expedire.  Cudcu 
ergo  cuni  Dei  timore  tractate,  aeternam  maume 
nierccdem  perpendite.  i  Et  ad  Sabinum  sui)diac(y- 
num  (lib,  VIII,  epist,  6) :  c  Studii  lui  sit,  ut  nul* 
lis  contra  rationem  dispendiis  debeant  subjacere. 
Quod  si  forte  aliqua  nititur  exeusatione  defdt- 
dere ,  mediis  sacrosanctis  Evangeliis  causaro  sob- 


datione  alicujus  accepil,  nisi  ut  proieciionem  ve-  B  ijiiier  perscrutari ,  ei  iia  ,  ut  justitia  ac  Iws  or- 


strain  favente  juslitia  prxsiarelis.  Quia  turpe  est 
defendere  quod  prius  iion  consiiierit  jusluin  esse. 
Egoquidem  homines  propter  jusiitiam  diligo,  non 
autem  justitiam  propter  homincs  postpono.  i  Sicut 
enim,  u(  supra  beatum  docuisse  Ambrosium  scri- 
psimus,  non  minus  quam  antc  decem  testes  pactum 
potesl  firmari  conjugii,  sed  et  ipsum  nomea  nuplise, 
qaod  singularitate  caret,  plurimorum  expetere  mon- 
strai  debere  noiitiam,  et  quod  pubiicc  coi^unctum 
est,  in  angulo  separari  non  potest :  et  de  secrcta 
confessioue,  quam  publicari  non  licet,  conjugium 
legibus  Christianis  ac  publicis  conjugatum  ab  eodem 
conjugii  jugo  dissolvi  oon  potest,  neque  tale  collu- 
dium  ad  ecclesiasticam  pietatcm  dici  debet  confu- 
gium.  Unde  si  nosse  quiscunque  desiderat  quid  au-  ^ 
etoritas  ecclesiastica  de,  ad  se  ul  ad  matris  sinum 
confugientibus  moderate  decernat,  suggerimus,  ut 
inter  alia  curiosus  vel  quilibei  studiosus  beaii  Gre- 
gorii  revolvat  epistolas,  in  quibus  multoiies,  imo 
quoties  coDvenientia  se  loci  obtulerit»  sive  ad  impe- 
ratores,  vel  ad  quascunque  personas,  pro  omnibus 
ad  se  confugientibus  peiens,  litteris  suis  semper 
inseruit,  salva  aequitate,  vel  salva  raiion^,  sive  con- 
stante  justitia,  aut  causa  judiciali  lermino  difEuita, 
Bine  sacerdotali  invidia  :  et,  c  Ut  electorum  cum 
parte  altera  necesse  est  subire  judicium,  ei  ut  veri- 
tas  cognosci »  et  quod  aH]uitatis  ordo  suaserit, 
877  valeat  difflniri.  Et,  Ut  mora  cessaute  ad 


dosuaserit,  diffinire  convenit,  atque  diflioiuin  ef- 
fectui  mancipare.  >  Et  ad  Romanam  dereDSoraii 
(lib.  VII,  ind.  %  epist.  24) :  <  Patrocinia  ecciesia- 
stica,  sive  mea  suscipialis  scripta,  sive  eliam  oii- 
nime  fuerint  direcia,  sub  tanto  moderamine  debeaiis 
iinpendere,  quateuus  hi  qui  furlis  publicis  implicaii 
sunt,  a  nobis  non  videantur  injuste  defendi,  ne  o(h- 
nionem  male  agentium  ex  indiscreta:  dcfensionis 
ausu  iu  nos  ulio  modo  transferamus :  sed  qoaBUiii 
decet  Ecclesiam  aduionendo,  et  verbam  iDlercessi»- 
nis  adhibendo,  quibus  valetis  succurrite,  ut  ei  ills 
•pem  feratis,  et  opinionem  sanctae  EcclesixMQ 
inquinetis.  » 

Sed  et  de  his  qui  ad  sepu  ecclesiae,  et  eiiana^ 
ipsa  sacraria  confugerint  sancluarii,  ad  JaDOirioa 
episcopum  Caralitanae  civitaiis  scribit  (<ii.  yiu, 
epi$t.  58)  :  c  Si  quis,  ioquiens,  de  quibus  est  qtf- 
slio,  in  ecclesiam  fortasse  refugerint,  iti  M 
causa  disponl,  ut  uec  ipsi  violentiam  patiantnr,  oee 
hi  qui  dicuntur  oppressi  damna  sattiiieaiit.  Con 
ergo  vestrse  sit,  ut  eis  saeramentnro,  ab  bi«qnor«i 
interest,  de  servanda  lege  et  justitia  promiiuiur.  ^ 
per  omnia  commoneantur  exire,  aiqoe  suorom  a^ 
tuum  reddere  rationem.  >  Et  in  libro  primo  ^^ 
lorum  domni  Garoli  et  Ludovici  Augasiomm :  <  Si 
quis  ad  ecclesiam  confugiom  fecerit,  ia  atrio  ifii» 
eccIesisB  pacem  habeat,  necsit  ei  necesse  ecries«« 
ingredi,  et  nulius  eum  inde  per  vim  abstrahere  {^ 


dectorum  accedere  quisque  compellatur  judicium  :      sumat,  sed  liceat  ei  confiteri  quod  fecit,  etiiidepef 
/\..:j-..:j  «^-:.^.^  ^      :.-.  «  .:.  p         i::-     678  «nanus  bonorum  hominum  ad  discosii««« 

in  publico  producatur.  i  Et  in  conclllo  AureliaoeBa 
capite  primo,  de  homicidis,  aduiteris ,  et  foribus.s 
ad  ecclesiam  conAigerint,  scriptum  est,  pt  <  si^^  > 
in  ecclesia^ticls  canonlhas,  et  Romanaelegis  decre&s 
constitutum  est,  ab  ecclesiae  atrtfs,  vel  doroo  episoyi 

AAS   nnn  li rAnt  ah«traki      oaH   «1«ifll«  fiftrramentis  ^ 


ct,  Quidquid  veritate  cognita  sacrosaiictis  Evangeliis 
fuerit  statutum ,  ita  ad  effectum  exsecutionis  omni- 
modis  perducatur  :  et ,  Quidquid  suadenie  justitia 
visumfuerit,  scripto  decernatur:  et,  Ut  in  nullo 
contra  leges  aut  rationem  quis  patiatur  aliquo  modo 
praegravari ,  sed  ut  justitiam  ei »  sicui  Ghristianitati' 
Gonvenit.  in  omnibus  debeat  custodire.  aualenus 


il  DE  DIVOKTIO  LOTIIARU  ET  TETBERGiE.  7i2 

tur:  qoi  si  postdatum  sacramentuin  reiliic  nnluerit,  A  nolcnlcm  Venaiuio  Luncnsi  episcopo  scril)il  dicens 

(lib.  VII,  indict.  Wtepist,  28)  :  c  Quoninni  xquilatis 


exire  nolentem  a  doniino  liceat  occupari :  non  ob- 
servantes  autem  ea  quae  proniiserint,  a  cominunione 
ecciesiastica  jobentur  abscidi.  i  Sed  et  in  secundo 
capitulo  ejusdem  concilii  scriptum  est  (can.  4),  <  Ut 
si  ad  ecclesiam  raptor  cum  rapta  confugerit,  et 
feiDJnam  ipsam  violentiam  periulisse  constileiit» 
statim  liberelur  de  poieslate  raptoris ,  et  rapior» 
moriis  yel  poBnarum  impunitate  concessa,  ant  ser- 
viendi  conditioui  subjeetus  sit,  aut  redrmendi  se 
liberam  habeat  facultatem.  Si  vero  quae  rapttur 
patrem  habere  consiiterit,  et  puella  raptori  consen- 
serit,  potestati  patris  excusata  reddatur.  i  £t  in 
concilio  Afrlcano  scriptum  est  (can.  29) :  <  Ut  si  quis 
ciijuslibet  honoris  clericds  judicio  episcoponim  qno- 


censura  adinoiiel,  ut  maximum  conversis,  salva  ra- 
lione,  cpiscopale  dcbeat  adcsse  solatium,  idcirco  his 
fralernitatem  vestram  epistolis  adhorlamur,  ut  prae- 
dictam  matremipsiusAdeodatx  ad  se  faciat  evocari, 
ettrauquiila  ei  adhortatione  suadeat,  ut  facere  spontc 
non  desinat  ad  quod  legali  potest  ratione  compelli, 
quatcnus  nec  illa  aiOigi^nec  haec  vidcatur  prseju- 
dicium  ^ustinere.  Quae  si,  ut  non  credimus,  admoni- 
tionem  vestram  differre  volucril,  prsedictae  Adeodata; 
religiosa*  contra  eani  tuitionem  impcndite,  atque 
vestris  eam  solatiis  apud  judicem ,  vel  quocunque 
usus  exegerit,  instaniius  adjuvate,  et  ita  in  cxse- 
quenda  hac  vos  causa  impendite,  ut  legali  ratione 


cunquecriminefuerit  damnatus,  nonliceat  eum,  sive  ^  constricta,  invita  urgeatur  facere  qnod  sponte  post- 


ab  ecclesiis  quibiis  prsefuit ,  sive  a  qnoiibet  homine 
defeusari,  interposita  poena  damni,  pecuniae,  atque 
Iionoris,  quo  nec  setatem,  nec  sexum  excusandum 
esse  legum  promulgatores  praecipiant.  i  Quanlo 
ffliDus  episcopi»  sequitatis  videlicet  praedicatores, 
quemquam  sub  spccie  pietatis  injuste  debeant  de- 
feiisarc?  prsesertim  cum  relegant  scriptum  esse » 
Si  recte  offeras,  recte  autem  non  dlvidas,  peccasti; 
et :  Jttste  quod  justum  est  exsetjueris  (Deut.  xvi,  20). 
Yenim  si  cul  qniddain  sonare  videtur  contrarium 
Aurelianensis  sjnodus  decretis  apostolicae  sediSt 
qnoniam  baec  de  impunitate,  iila  de  aequitate  ser- 
tanda  postulat  sacramenta,  sciendum  est,  qoia 
beatus  Gregorios  de  his  personis  dicit,  quae  se  ju 


ponit.  Memoratam  vero  latricem  fraternitas  vestra 
ita  servata  aequitate  Itabeat,  in  omnibus  commenda- 
tam,  ut  vobis  ei  tuitionem  impendeiiiibus ,  in  eo 
quem  assuinpsit  habitu  sine  aliqua,  Deo  protegente^ 
concussione  permaneat.  i  Et  ad  Januarium  episco- 
pum  Sardiniae  :  c  Ad  hoc  Redemptum  defensorcm 
nostrum  praesentium  portitorem  illuc  dircximus ,  ut 
et  partes  in  judicio  observare  compellat,  et  exsecu- 
tioois  suae  instantia  ad  effecium  quae  fuerint  judicata 
perducat.  i  Et  plura  qux  reperiuntur  hujusmodi,  et 
longum  est  a  nobis  enumerari,  Gonlra  haec  enim 
petere,  non  Ecclesiae,  neque  ecclesiastici  viri  esse 
juris  cognoscitur,  ne  forte  indebita  pietas  impietas 
judicetur,  sicut  sanctus  Coelestinus  ad  Nesloriura 


sUricari  in  jadicio  credunt,  sed  Tiolcnliam  ante  ju-  ^  scribit :  c  Est  enim,  inquiens,  talis  frequenter  pie- 

tas,  ex  qua  nascatur  impietas.  i  Et  S.  Augustinus 
in  libro  quarto  contra  Juiiauum  {can.  5) :  c  Forte 
dicturus  es,  inquit,  misericors  voluntas  bona  est. 
Recteislud  dicer«tur,  si  quemadmodum  fides  Ghristi, 
id  est  iides  quae  per  dilectionem  operatur,  semper 
est  bona,  iia  misericordia  semper  esset  bona.  Si 
aulem  reperitur  et  misericordia  mala ,  qua  persona 
pauperis  accipitur  in  judicio,  propter  quam  postremo 
rex  Saul  meruit  a  Domino  utique  misericorde  dam- 
nari,  quia  contra  ejus  praecepturn  captivo  regi  per 
humanum  pepercit  affectum  (/  Reg.  xv) ,  attentius 
cogita,  ne  forte  misericordia  bona  non  sit,  nisi  quas 
bujus  bonae  fldei  fuerit.  Imo  responde,  ut  hoc  sine 
dubitatione  perspicias,  utrum  bonam  misericordiam 
existimes  680  infidelem.  Porro  si  vitiuro  est  male 
misereri ,  procul  dubio  vitium  est  infideliter  mise- 
reri.  I  Nemo  quippe  sic  misericors,  quanto  magis 
Deo  misericordior  poterit  inveniri ,  quem  Psalmista 
misericordiam  voluit  appellare  dicens :  Deus  meus 
mitericordia  mea  (PsaL  lviu,  18),  qui  jusiis  judi- 
cibus  de  muliere  in  adulterio  deprehensa  sibique 
oblata,  iustum  iudicium  noiuit  tbliere  (Joan,  viii). 


dicium  timent  :  Synodus  autem  Aurelianensis  do 

illis  dicit,  qui  suam  injusiitiam  non  abscondunty 

insuper  et  violentiam  cum  aH]ui(ate  judicii  pertime- 

scunt :  non  autem  de  lege  connubii,  quam  speciali- 

ter,  vel  ut  dicamus  singulariter  Dominus  in  paradiso 

primis  parentibus  dedit  :  et  in  Evangelio  etiam 

apostolis  eonqairentibus,  quod  si  ita  lex  esset  viri 

enm  uxore,  non  expediret  nubere,    non  mutavit; 

nec  Paulos  ad  tertium  cmlum  et  in  paradisum  raptus 

srribere  quiddam  novi  praesnmpsit,  aut  aliquid  de 

bujusmodi  defensione  dicere  attenlavil.  Sed  et  obser-. 

vandum  constat  legentibus,  ut  quotiescunque  conci- 

lium  aliqood,  pro  lemporis  qualitale,  vel  periculi  ne- 

cessitate,  quiddam  consulendo,  apostolicae  sedi,  vel 

679  veteribus  regulis  diversum,  sed  non  fidei  vel  ' 

reiigioni  adversam  decrevissie  legitur«  secundum 

quod  in  Nicaeno  concilio  capitulo  sexto  legiiur,  De 

eo  quod  communi  cunclornm  decrelo  rationabili,  ct 

secundum  regulam  ecclesiasticam  comprobato,  duo 

aut  tres  contradieunt ,  quatenus  obtineat  scntentia 

pluriroorum.  Ita,  sicut  scribit  Gelasius  (epist.  6,  6^ 

^)  >  priscis  oro  sua    reverentia  manentibus   con- 


745 


HINGMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


)U 


ifemna6o  (/oait.Tin,!!).  Jusiitia,quando  dixU:Fii(/tf,  A  episcopi,    et  non  deprehendemar  T«prebendendi. 


mulier^  et  ampUu*  noU  peccare  (ibid,). 

Nam  quod  In  tomo  snpra  memorato  relegimus  de 
prsefala  muliere  Bosonis  hoc  modo  conscriptum  : 
c  Maritam  vero  iHius  cum  pacto  securitatis ,  dum 
advenit ,  ycI  immoratur  nobiscum ,  sive  recedit , 
evocavimus ,  ut  ejub  eonjugem  in  ipsius  praesentia 
examinemug ,  iaexaminatam  vero  morti  tradere  ad 
Dos  confugientem ,  ut  iniquuro  et  crudele  devi- 
tarous :  quia  cum  nullus  specialis  accusator  accedat, 
ipsa  tamen  admonita  pariter  et  interrogau  nihil 
aliud  confitetur,  quam  ouod  solius  Hucberti  perse- 
cutionem  mori  timens  deelinet,  i  prudenter  -debent 
legentes  advertere,  utrum  auctoritati,  vel  rationi 


Quod  deniqne  ibidem  scriiMtur,  qnia  eiim  nnllos 
specialis  acciisalor  accedat,  ipsa  tamen  admooiu 
pariter  et  interrogata,  nibii  aliud  oonfiteiar  quam 
quod  solius  Hucberti  persecutionem  mori  limens  de- 
dinet :  quid  aliud  resut,  qooniani  a  nemineaocA- 
satur,  si  episcopi  secuadam  talescanonesjsiforie 
habentur  quos  nondum  legimns,  et  Chrittiani  n 
iiobiles  laici  juxta  leges,  quas  nequaquun  didid* 
mus ,  aliter  non  invenerint ,  nisi  ut  marilo  sno,  el 
si  forte  necessitas  et  ratio  pro  aliquo  ei  objecto  cri- 
mine  postulat ,  cum  firmitaie  de  aequitate  reddatv, 
et  a  marito  suo ,  ne  ab  Hucberlo  occidatar,  maritali 
defensione ,  ut  justum  est ,  tueatur,  et  sie  demmn 
maritus  secundum  Ghristianorum  et  ecdesiasiiem 


valeat  convenire.  Auctoritas  quippe  de  aequitate 

atque  justitia  conservanda  confugientibus  ad  eccle-  B  legem,  at  vir  de  uxore  debet,  legitima  atque  legiii 

siam  postuiat  firmitatero ,  et  non  viro  de  axore  saa     ex  ea  potestate  utatur  ? 

legaiiter  desponsata ,  legitime  douta ,  publicis  no* 

ptiis  honesuta,  sl  suspicione  contra  eam  motus 

fuerit,  legitimam  aufert  penitus  potestatem.  Quod 

autem  in  fleptatico  de  zelotypia  scribitur  (Num.  v), 

ut  vir  uxorem  saam  spiritu  zeiotypiae  conciuius  ad 

sacerdotes  dacat  cxaminandam,  ideo  praeceptuaa 

est,  quia  sacerdotis  officium  est,  ut  exorcismos 

aquls  eluendos ,  quas  mulier  debet  bibere ,  pr»  roi- 

nisterlo  sibi  imposito  scribat :  unde  et  sacri  canoiies 

decrevernnt  ( con.  Agtuh.  c.  25 ) ,  ul  saeculares  suas 

conjuges,  antequam  ad  episcopum  provincialem 

discidii  causam  dixerint,  non  damnent,  neque 

abjiciant.  Caeterum  legale  judicluro  auctoriUs  di- 


INTERROGATIO  XXm. 

Deeo  quod scriptum est  a  quibusdamdi€i,siie 
non  ex  consensu  vir  etroulier  propter  contineDiiuD, 
sed  propter  discidium  allquod  separare  folueriDt, 
vel  eorum  fragiliuti,  si  separati  se  eootinere  d^ 
quiverint ,  vel  reconciliari  nolaerint,  auctoriiatesa 
episcopos*posse  consulere. 

RESPONSIO. 

Sclant  quicunque  haec  dicunt,  secandum  qveD- 
dam  modum ,  hujusmodi  capituium  quartam  emn 
fuisse  illorum ,  qui  sanciafi  synodo  Ghaicedoaensi  dt- 
rogare  et  contraire  praesumpserunt,  et  ab  apostoiia 


vina  vfris  de  suis  non  tollit  uxoribus,  sicut  ex  evan-  ^  sede,  atque  unanimiute  tolius  mondi  episooponn 

aunt  ut  erronei  condemnati ,  aicut  sanctos  Leo  noi- 
loties,  et  beatus  G  regorius  etiam  in  epistola  ad  Tlteoe- 
tisUm  palriclam,  hinc  inter  aiia  scripslt,  <ii<tBi 
(lib.  IX,  ep.  59)  :  i  Per  se,  inquit,  Vcriusdiiii, 
Quod  Deu»  junxit ,  homo  non  teparet  (JfaUA.xiXiQ' 
Quaeetiam  aii:  Non  lieet  dimittere  uxorem.niq^ 
eau$a  (omicationi»  (Matth.  t,  32).  QuisergohiuccA- 
lesti  legisiatori  contradicat?  Scimus  quia  scripion 
est,  Erunt  duo  in  eame  una  {Gen,  ii,  iA).  ^'4^ 
vir  et  uxor  una  caro  sunt,  et  religioiiis  cao»  nr 
dimitlit  uxorem ,  vel  roulier  virum  in  hoc  mnndore- 
•manentem,  vel  etiam  fortasse  ad  illicita  vou  m- 
grantem ,  quae  est  ista  converslo ,  in  qua  una  eadeffl- 


gelica  veriute  supra  ostendimus.  Sed  et  dlligentius 
adverUmus  quod  in  supra  scripto  volumine  conti- 
netur,  <  fnexamlnaUm  vero  morli  tradere  ad  nos 
confuglentem,  ut  iniquam,  et  crudele,  devitamus,! 
qui  neque  examinatos  tradere  morli  deberous,  nisl 
ut  peccato  mortui  Deo  vivant.  Goncedamus  tamen 
ut  episcopl  eamdem  feminam  in  sua  potestate ,  ad 
qnos  confugisse  dtcitur,  retinentes ,  coram  marito 
suo,  si  quiddam  sinistri  ei  repuUt,  examlnare  pro- 
carent,et  qaid  agendum  erit,  si  in  examinatione 
episcopali  invenU  culpabilis  fuerit  ?  Si  enlm  judicium 
legale  de  ea  culpabili  inventa  episcopi  sua  auctori- 
Ute  voluerint  tollere ,  contra  eum  videbuntur  agere 


ijus  actio  atqae  sermo  perfecu  auctorius  noscitur  «.  que  caro,  et  ex  parte  transit  ad  contiDeniiaD)  ^ 

iKA     aimil  a^nnfnm  Aot  •  fk»Bjm  «jimm«   7«....  /^^«^>.     ^t  *^ ^^ ^^^».  : ii...: ^o  ^»aa  c:  <iAmiltn&' 


CUj 

esse ,  sicut  scriptum  eat :  Qwe  eeepit  Je»us  facere  et 
docere(Aet.i^i)^  quoniam  isdem  de  muliere  in 
adulterio  deprehensa  judiciuro  non  abstulit,  qui  per 
Moysen  hoju^odi  lapidari  praecepit ,  Qgl  sed  a 
justis  judicibus  fieri  judiciuro  legale  praecepit  di' 
cens  :  PHmu$  in  Ulam  lapidem  mittat  ( Joan.  viii , 
7 ).  Si  vero  a  se  exaroinaum ,  et  reperum  culpa- 

bilAm  MiiATAni  trfididArint  nnniAnHam  .  e^ntrit   niiw 


ex  parte  remanet  in  pollutioiie?  G82  Si  verootm' 
que  convenlat  contlnentem  vium  ducere,bocqit» 
audeat  accusare?  quando  certum  est  quod  onutip^ 
tens  Deus,  qui  mlnora  concessit,  majora  nca^ 
hibuit.  Et  quidero  muitos  sanctorum  novimuSiCt»' 
suis  coiijugibus  et  prius  conlinentem  viiaoi  doxis^i 
et  postmodum  ad  sanctae  Ccclesiae  regimiaaougr)^ 

DiMihiift  Anim  mn«lis  aanrti  viri  Aliam  a  licitis  V^" 


7^5  DE  MYORTIO  LOTttARII  ET  TETBERCiE.  746 

vcro  continentiam,  <|iiam  tir  appetit,  uxor  non  se-  A  praBmissas,  evoluiis  sex  circi(er  mensibas,  ab  eis-* 


<|uiuir,  aut  quam  uxor  appetit,  tir  recHsat,  dividi 
coDJiigium  noB  licet ,  quia  scriptum  est :  Mulier  ni 
corporh  potetiatem  non  habet ,  sed  vir  :  iimliter  vir 
noH  babet  potestalem  sui  corporis,  sed  mulier  (1  Cor. 
vii»l).  Et  in  epistoia  ad  Adrianum  Panormi  n^tarium, 
Urbicum  abbatem  cnlpat,  quia  maritum  Agatbosae 
contra  voluntatem  ejns  in  monasterio  ad  conversio- 
ncro  susceperit,  et  maritum  ei ,  etiamsi  jam  tonsu- 
raiusiuerit,  reddi  praecepit  (lib.  ix,  epist.  ii) :  cNisi, 
ioquiens,  quoddam  foroicatlonis  crimen,  propter 
iiuod  Yiro  uxorem  licet  relinquere,  praedlctam  mu- 
lierem  comfmtsisse  cognoveris,  ne  illius  conversio 
uxori  reKctae  in  saeculo  lleri  possit  perditionis  occa- 
sio,  Tolumus  ut  maritum  suum  iili ,  vd  si  jam  ton- 


dem  a  quibus  et  priores  solvendas  accepfmus.  Qua** 
rum  textum  viritim,  sicut  et  praecedentium,  solutio- 
nibus  praeponemus,  brevi  prout  poterimus  respon* 
dentes  sermone,  ac  si  in  buxea  designantes,*quae 
hinc,  unde  ea  plenius  pingere  valeat,  solers  qolsque 
imelHgar,  quatenus  et  fratrum  potilionibus  cbarita- 
tis  viscera  non  claudamus,  et  sapienii,  secunduro 
Scripturam,  occasionem,  cum  ishi  pienius  Investi- 
gans  tnteliigere  procuraverit ;  sapientiorem  efficl 
praebeamus,  et  horulis,  qaas  a  mnltlplicibtts  et  di* 
▼ersissimis  occupatiooibus  nostris  extorqnemus  po- 
tlus  qoam  rontuamus ,  qui  oogiiationum  ferlas  noii 
habemus,  quoquomodo  posslnt  suflicere,  et  legenti- 
btts  non  increscant,  quia  de  propositarum  ante  quae- 


siiratus  csl,  reddere  omnino  debeas,  excusatione  ^*  fitlonum  respolisis  compendii  pene  modum  excedit 


tessante :  quia  postquam  per  copulatlonem  conjugii, 
tiri  aiquc  mulieris  unum  corpus  efficitur,  non  potest 
Bx  parte  converti ,  et  ex  parte  in  saeculo  remanere.i 
Et  ne  nobis  quisquam  succenseat ,  quia  judicia  ec- 
tiesiastica  etiam  laicis  audienda  proponlraus,  legat 
f atram  soluiionem  propositae  quaeslionis,  cur  Domi- 
nns,  qai  sancta  mordacibus,  et  margaritas  irreve- 
reiuibus  propouere  vetuit ,  requisitus  de  resurre- 
«lione  mortuorum  {Matth.  xix  et  xxii),  cum  opposita 
lurpi  fabuia  de  muliere  sepiivira,  infidelibus,  invi- 
(iis ,  ac  tentaloribus  secreta  iegis  aperuerit ,  videlioet 
quoniam  iion  eis,  qui  capere  non  polerant,  sed  eis 
qui  poterani  et  slmul  aderant,  quos  propter  aliorum 


voluminis  magnitudo.   Harum  autem  quaesliofium 
exordium  babetur  hujusBiodi : 

Quwsumus  dUeeUonem  vestram^  ut  non  vos  twdeatt 
si  ad  inquirenda  nobis  ad  sciendum  neceuaria  impor^ 
tuni  persistimus,  qucB  postquam  nupervobis  ad  so/tvn- 
dum  quastiones  direximus^  muUa  romperwtiM ,  de 
quibus  singulariter  singulis  nobis  ex  auetoritate  Scri» 
pturte,  et  regulis,  ac  doctrina  eecleiiastieorum  doctiH 
rum  responderi  depescimus, 

QUiESTIO  I. 
Dicunt  quidam  quoniam  rex  Lothariiis  babet  in 
suo  regno  episcopos,  et  nobiles,  ac  fideles  laicos. 


inimunditiam  negligi  non  oportd>at,  secreta  legis  -,  Qoorum  consultu  atque  consiHo  caosam  inter  se  ec 
apeniit ;  et  cum  eum  tentatores  inlerrogabani,  re-  uxo»^™  suam  diffinivrt,  et  iion  ad  alterius  regni  epi- 
spondebatque  iUis ,  ita  ut  quod  contradicerent  non 


h:iberent^  quamvis  venenis  «uis  contabescerent  po- 
tius  quam  iHius  cibo  saiurarentur,  afii  tamen,  qui  po- 
tt^rant  capere,  ex  illorum  occasione  multa  utiliter 
audicbaai ,  et  a  nobis  tantiUis  bomulhiiis  sufficien- 
tem  satisfactioiiem  accipiet.  Sed  et  beatum  Augu- 
stinum  tn  libro  de  Dono  perseverantiae  pro  nobislo- 
quentem  benigne  suscipiat.  Ait  enim  {eap.  i€) : 
«  Alla  est,  Inquiens  ,  ratio  veram  tacendi,  alia  ve- 
rum  diccndi  necessitas.  Causas  verum  tacendi  lon- 
gum  est  omnes  quaerere  vel  inserere ,  quarum  ta*- 
men  est  et  haec  una ,  ne  pejores  faciamus  eos  qui 
non  inielligunt ,  dum  voiumus  eos  qui  inleUigunt 


scopos,  vel  ad  alios  quoscunque  inde  aliquid  perti- 
nel  retractare. 

B£SPO!fSIO. 

TaRbus  respondendum  esl :  Erratis  ,  nescientes 
Scriplutas,  neque  virtutem  Dei  {Matth.  xxii,  29). 
Quando  pars  filiorum  Israel  aedifi^averunt  tumulum 
tesiis,  pars  aliera  zek)  divino  succensa  pene  ad  arma 
cucurrit,  ne  684  dlvideretur  popnlus  Domini,  sicul 
postea  divisus  est  in  vaccis  ab  Jeroboam  idololatrias 
flagitio  fabricatis  (///  Reg.  xii).  £t  nunc  isti  Domini 
regnum  et  calholtcam  Ecclesiam,  quae  una  est  columba 
atque  dHecta,  volentes  scindere,  quasi  non  tantuin 
suadent,  verum  et  cogunt  dice9e  quod  olim  dixerunt 


^A^^J-^^^^^^^J  ^^^  "^*^'*  ^T'^  lale  lacenlibu8|>  quidam  :  Nbnest  tibi  pars  in  David,  nee  hcereditas 
~      ^*     *       '  ^^^      infiliolsaiy  revertere  in  tabemacula  tua  Israel  ^  ten- 

tantes  tempori  noslro  pestilehtissimo  iliud  superin- 
ducere,  quando  neqoe'rex,  ueque  dui  in  populo  illo 
erat,  sed  unusquisque  faciebat  quod  sihi  rectum  vi- 
debatur.  £t  utinam  iion  quod  rectum ,  et  non  quod 
voluptuose  placitum  videaiur  ,  et  tortum  ac  malum 


doctiores  quidem  non  fiunt,  sed  nec  p^ores 

/lunt.  Gumautem  res  vera  ita  se  habet,  ut  flat  pejor 
nobiseam  dicentibus  ille  qui  capere  non  potest,  no- 
bis  autem  tacentibus  ille  qui  polest^  quid  pulaihus 
esse  faciendum  ?  Nonne  dicendum  est  potius  verum, 
tit  qiii  potesi  capere  capiat,  quam  tacendum ,  ut  non 

Solum  id  amhn  nnn  mnijinf 


vArnm  Aliam  nn»  aci  I 


M^««'  AMt    :«^  . 


747 


IIINCMARI  RIIEMENSIS  ARGHIEPISCOPI 


m 


Uir.   Se<l  e(  Ikcc  de  qiia  agitur  lalis  csi  causa,  qii«  A  «'^^ictorilalis  erunl  de  caslero  isti  e|>iscopi  qui  iliain 


gcneraliior  ad  omnes  Christiauo  noinine  insigtiUos 
periinere  noscntur.  De  rege  enim  ei  regina,  de  Chri« 
siiano  viro  ei  Cbristiana  fenoina,  de  loge  conjugii  in 
Paradiso  primis  a  Deo  data  parentihus,  et  in  Eicle- 
sia  roborata,  el  divii.is  ac  bumanis  legibus  per  Deum 
confirmatis  cauta,  ct  constilnta  benediclione  prr 
niinisteriuro  sacerdotale,  et  quorurocunque  fidelium 
more  celebrata,  ratio  versatur  in  me.liimi,  quod 
lam  excellenlissimum  bouum  ac  donum,  tantum 
diaboli  figmentum  commaculat,  ui  illius  operatio 
esse  non  dubitetur,  qnem  Scriplura  apparilurum 
pnedicil :  Ut  in  templo  Dei  tedeat,  oUendcM  se  quuii 
ipte  sil  Deu$  (II  Thess.  ii,  4);  et  :  Nam  jam  my* 
sterium  operatur  iniquUatis   {ibid,^   i) ,  cura  licita 


djflinierunl,  el  quidquid  in  poslmodum  diffiiHerint, 
firmnmresse  non  polerit,  ut  non  vaieal  reiraciari. 

iiESP0:«sio. 

Hxc  vox  imperiloram  et  nescientium  regulas  esse 
di^noscitur.  Legite  in  Sardicensi  concilio,  quodZo- 
simiis  papa  per  Faiislinum  episcopuro  Carthagineusi 
syiiodo  ex  superscriplione  Nicaeni  direxit  ooucilii,  rt 
snmcienter  invcnieiis  taiia  dicenles  errare.  Sedct 
Leo  papa  Romanus  ac  synodos  Romae  habiu  ad 
Tiieodosiuin  Augusium  de  retractanda  synodoEplKS 
Sina,  ciii  pcriculose  videbatur  favere  (epist.fi), 
i  Ecceego,  inquit,  Christiane  et  vcnerabilis  iinpe- 
ralor,  cum  consacerdotibus  meis ,  implcns  erga  it- 


illicite  respuuntur,  el  ilticita  qiiasi  licite  usurpaniiir,  B  vereniiam  clemeiiti;e  vestne  siuccri  anioris  ofliriuni, 


quibus  noii  tantum  illi  episcopi,  in  qiiorum  parochiis 
'vel  diooceseon  solilciiudiaibus,  vel  illi  thleles,  in 
qiiorum  oculjs  taiia  pra^suiuuntiir,  ut  ad  sc  perti- 
ni;iitia  commoveantiir  :  vcrum  uiii^^ersus  ordo  et 
oiniHiim  ordinum  hoiuiiies,  hujusmodi  portenluosa 
novitate  movenlur.  IJtulc  sanctus  Coelestinus  papa 
Romnnus,  sicut  supra  jam  diximus,  ad  Venetium 
ei  caeleros  Gallicanos  cpiscopos  dicit  {epist/S): 
f  Universa  Ecclehia  qii.iciinque  novilaie  pulsatur.  i 
£t  ad  Nestoriiim  Conslaiilinopolitannm  cpiscopum 
{epist.  '5) : «  Ab  oinnibus  sciri  dcbct  qiiod  agilur, 
quoties  omnium  causa  iractatur.  >  Hccc  caiisa  quasi 
esi  cuncfcis  in  specula.  Quapropier  siceam  nccesse  est 
iiinTiniri,  vel  difliuitam  a  cuhciis  agnosci,  sicut  dcbol 


cupiensque  vos  placere  pcromuia  Dco»  cui  provoUs 
ab  Ecciesia  supplicatur,  ne  anle  Iribunal  Doniini  rti 
desilentiojudiccmur,  obsecranuis  corain  uniusdci- 
talis  inseparabiii  Trinilale,  qua^  tali  faclo  lauIKnr, 
cum  ipsa  veslri  sit  custos  et  auctrix  imperii,  tt 
coram  sanctis  augelis  Christi ,  ut  omnia  in  oo  siaiti 
e^se  jiibeaiis ,  iu  quo  fuerunt  ante  judiciuin,  doiuc 
major  ex  toto  orbc  sacerdotum  numerus  cougn-gt^ 
iur,  nec  alieno  pcccato  paliamiui  vos  gravari :  qiiia. 
quod  necesse  est  iios  dicere,  veremur  ne  cujas  rtlr 
gio  dissipatur,  indignatio  provocetur.  »  Quod  el  ia 
hac  causa,  qu%  non  modica  in  iide  et  religione  &t 
poriio,  ab  oiunibus  saccrdolibus,  regibus,  ei  prind- 
pibus,  atque  cunctis  geiieraliter  simul  fidclibos,  >i 


ab  omnibus  observari,  ut  et  Dominus  dicil  :  Quod  G  iiegligeuler  diiciiur,  non  mcdiocriler  esi  verendum. 


vobisdicOfOmnibus  dico  :  Vigilate  (Marc.  xiii,  57). 
Ec  Africano  concilio  esl  deflnitum  {can.  95),  ul 
causa^,  qiue  conmiuiies  noii  siint,  in  suis  proviiidis 
judicenlur :  quotics  autem  exegerit  causa  conimunis, 
geiicralis  synodus  congregctur,  ut  in  ea  geiieralis 
causa  difliniatur.  Qiioniam  ut  Innocenlius  papa  ad 
Yiclricium  Rhotomagensem  scribit  cpiscopuni  («/mr. 
i,c.  i) :  <  liiiegrumjiidiciuinest,quodpluriinorumsLMi- 
tcnliis  C85  confirmatur.  i  Quapropter  necesse  est, 
ut  baec  generalis  causa  ad  omnes  generaliter  perli- 
nens,  in  omnium  notitiani  veniat,  et  generali  difli- 
nitlone  dctcrminetiir,  nc  a  minus  eam  scicntibus 
dicatur.  Omnis  qui  iftale  agit  odit  luccin,  et  iion 
venii  ad  lucem ,  ul  non  arguantur  opera  ejus  :  qui 
auiem  bona  agil,  venit  ad  iucem,  ui  manifestentur 
opera  ejus,  quia  in  Deo  sunt  fSicta  :  et  quae  inde, 
quantum  ad  generalitalcm  spectat,  in  tencbris  dicta 
sunt,  in  lumine  dicaiilur,  et  qux  in  aiire  locuia  suni 
iii  cuhiculis,  prsediccntur  siiper  tecln,  ut  a  nemine 
*Anr0iipn<laiiinr.  uui  ut  omnibus  vcrbo  et  opcrc  hi- 


Sed  et  sacris  manifestatur  canonibus »  curam  essc 
totitis  provincix  penes  archiepiscopum  vel  prioia- 
tem,  qui  coepiscoporum  debet  nosse  judicia,  de^ni- 
bus  nccessaria  fuerii  reclamatio,  ci  in  quibus  oe^ 
liuro  expctieril,  debet  686  electos  judioes  d^ 
gnare.  Quibiis  omuibus  demonstratur,  quia  synodus 
comprovincialium  cpiscoporum  judicia,  geneniii 
autem  synodus  comprovincialium  dijudicaiioiies , 
sive  dissensiones,  vel  probet  vel  corrigal,  ni  (■ 
Africana  syiiodo  demonstratur,  quae  nihil  de  f\'i^ 
niensi  concilio  ftiatuii  emendaiidum.  Apostolica  vrm 
sedes  et  comprovincialium  et  generaliuro  retraetei, 
refricct,  vel  confirmet  judicia,  sicut  cpislolx  I^hn 
alque  Geiasii,  casierorumque  Romanoriim  pootili* 
cum,  et  Sardicensis  synodus  evidenter  ostciHlBDt.(i 
eplscoporum  recte  Judicaniium  confirmauir,  et  st^ 
judicaniium  cofrigilur,  ei  interdum  fuiiditns  wm 
perit  aucloritas. 

QUiESTIO  m. 


749 


DE  DIVORTIO  LOTHARII  ET  TETBKRGiE. 


7fO 


psil,  /Vm,  tdquienst  ei  quod  cotara  fat  ett^  etiam  sa-  A  u^  supra  diximus,   deinonslrsit  dieens,  Congregatl- 


ierdotes  toluatus  es$e  correctoi.  Reiegaril  qui  lia^c 
dicunt  Actus  aposloiorum,  el  videaiit,  qiiia  de  qu»- 
iiione  circumcisioiiis  el  observaiione  legis,  quidaio 
descendentes  ab  Jerusaiem  iii  Anliocliiam  conmio- 
verunt  seditionem  adversus  Paulum  et  Bamabain, 
2{ko  ut  slaluerint  pro  hac  qiiscstione,  niissis  cnm 
eisdem  etiam  aliis,  asceudcrc  Uierosolymani  ad  apo- 
sloios  et  presliyteros,  de  qua  ilidein  qiixstio  post 
«dvenlum  eorum  inola  est  a  quibusdam  ex  Pbarisaeis 
iii  Jerusaiem  :  et  perpendant,  quod  aliler  ex  ea  dif* 
Giiilum  a  Petro,  et  sit  judicalum-  a  Jacoiio,  quam 
iili  jiidicarent,  et  difliinirciit,  ct  ncmo  sit  illorum 
diimnatus  (Act,  xv).  Videanl  quoqiie  in  Epistola 
Pauli  ad  Galalas,  Pelrum  de  simulatione  iib  eodem 


vobis  ei  meo  Bpiritu  (I  Cor.  t,  4).  Et  apostoloru.n 
piiNceps,  multa  donorum  gratia  repletus,  maxima 
miraculoram  poteslale  snffultus,  quando  per  admo* 
nition^  Spiritus  ad  Cornelium  genlilero  fuitingres- 
sus,  contra  eum  a  fidelibus  quaestione  facta,  car 
ad  gentiles  intrasset,  et  comedisset  cum  eis,  cur 
eos  in  baplismale  recepissct,  non  ex  potcstale,  sed 
ex  ralione  qnerelac  respondit,  causam  per  ordinem 
exposuit,  huinili  eos  ratione  placavit,  atque  in  causa 
reprehensionis  suae  eliam  testes  adhibuit,  dicens  : 
Yenerutt  aulem  mecum  et  sex  fratres  isti  (Act.  x, 
et  xi).  Si  igitur  pastor  Ecclesire,  et  apostolorum 
princeps,  signa  et  niiracula  singulariler  facienst 
non   dedignaAs  est  in  causa  reprehensionis  su» 


Paulo  reprebensum,  correplum,  alque  correctuni,  et  B  ralionem    humililcr  reddcre  ,    quanlo  magis 

Don  daiiinalum  :  et  eanidem  corrcplioneiii  a  primo 

aposiolorum  adeo  acceptalam,  ut  easdeni  Pauli  Epi- 

stoias,  in  quibus  se  reprehensom  legerat,  mngnis 

laudibus  honoraret  (GaL  ii;  II  Petr.  iii).  Etnequis 

dicat,  ul  secundum  Scripluram  minora  mnjorc  bc- 

nedicitur  (Uebr.  tii  ,  7),  ita  non  major  a  niiiiore  ju- 

dicabitur,  legant  Pauli  Epistolas  ad  Gorinthius,  et 

nivenient   archiepiscopuiu  et   doctorcm  egregium 

redarguisse  inobedientes,  alquc  correxisse,  iion  con- 

demnasse  episcopos ,  quta  fornicatorcm  sine  digna 

invectione  permiiierent  inter  se  degere.  Et  qito- 

niain  pro  hujusinodi  excessu  episcopos  increpave- 

rii,  eviJentcr  ipse  demonstrat  dicens  :  In  nomine 

Domini   nostri  Jesu   Chrisli ,  congregatis    vobis  et 

meo  spiriiu  (I  Cor.  v,  4).  El  in  secuiida  Episiola  : 

Propter  quod  obsecro  vos,  ut  confirmetis  in  iilum 

charitatenu  Ideo  enim  hwc  scripsi  vobis,  ut  cognoscam 

687  experimentum  vestrit  an  in  omnibus  obedientes 

siiis.  Cui  aliquid  donastis,  et  ego,  Sam  ego^  quod  do^ 

navi,  it  quid  donati^  propter  vo*  in  persona  Christi 

(U  Cor,  11,  8,  9,  iO).  Donavi  enim  dixit,  indulsi ; 

quod  non  aliorum  est :  de  pubiico  publice  abjecto 

crimine,  quara  episcoporum,  sicuti  norunt  qui  re- 

gulas  ecclesiasiicas  non  ignorant.  Unde  et  in  Gar- 

(hagnensi  concilio  scribitur  (can.  15)  :  llocetiam, 

inquil,'placuit,  ut  a  quibuscunque  judicibus  eccle- 

siasticis  ad  judices  ecclesiasiicos ,  ubi  est  major 

auctoritas,  fuerit  provocalum,  noneisobsil,quorum 

fucritBoluta  seotentia,  si  convicti  non  fuerint  vel 

.    .  «V  -r- — ~^.. w^.~^.    .w...».,  ^w.    |,.w- 

liiimico  animo  judicasse,  vel  aliqua  cup4dtlate  aut  ^  sequente  Pelro  de  gentibus  dicilur :  Si  ergo  eamdem 


nos 
peccatores,  cuni  de  aliqua  re  rcprehendimur,  repre- 
hensores  nostros  ratione  bu^ili  placare  debemus, 
etiamsi  majoris  auctoritalis  in  aliquo  jndicemurt 
Et  hxc  dicimus,  non  quo  fratres  et  consacerdotes 
nostros  in  aliquo  secundum  regulas  ecclesiasticas 
judicantes  reprehendamus,  sed  ut  qux  agenda  no- 
bis  sunt,  qiii  alrquid  esse  dicirour,  cum  nihil  simus, 
ut  dicit  Apostolus  (Gal.  vi),  non  nosmelipsos  sedu- 
camns,  manifestius  demonstremus  :  el  si  in  caiisa. 
de  qua  disceptalio  nascilur,  quiddam  emendaiione 
dignum  exstiterit,  salva  charitate  inuletur  in  me- 
lius,  sicut  de  non  circumcidendis  gentibus,  et  noii 
de  jugo  legis  eis  gruvandis  sensit  Paulus,  consonsit 
Petrus,  aiijiidicavit  Jacobus  {Act,  xv).  Et  sicut  sa« 
C  cruin  NicxMium  decrevil  concilium  (can.  v),  nt  coiiv» 
munilcr  oiiinibus  simul  cpiscopis  congregatis  pro« 
vinci»  discutiaiilur  hujusmodi  qiisesliones,  et  facl;i 
discussione,  nut  ita  ut  acta  sunt  maneant,  aut  in 
melius  inuletur  sententia  (can.  6).  £t  si  communi 
conclorum  decreio  raiionabili,  et  secundum  regu* 
lam  G88  ecclesiasticam  comprobato,  duo  aul  tres, 
non  propter  fidei  verilatem,  vel  aucloritalis  sincc- 
ritaiem,  sed  propter  conlenliones  proprias  coiitra- 
dicunt,  oblineat  senlentia  plurimorum  (can.  9). 
Si  autem  ex  superfluo,  ut  solet  accidere,  fralerna 
diffinitio  rclractanda  vlsa  quibusdam  fuerit,  sicut 
de  suscipiendis  gentibns  supra  meminimus,  et  plena 
fide  atque  auctoriute-  ratio  reddiu  fuerit,  Actuum 
aposlolorum  senientia  in  medium  veniat,  qua  pro« 


gratia  depravati.  De*  hoc  auteni,  quia  non  alii  ar- 
chiepiscopi  roajoris  auctoritatis  sunt  quam  isti,  ut 
antc  eos  haec  causa  iterum  ad  judiciuin  veniat,  su- 
pra  oslendimus,  quia  quod  singularitas  non  habet, 
pturalitas  obtinet.  Quod  el  auctoritas  Scriplurae 
denionstrat  dicens  :  Si  duo  ex  vobis  consenserint  de 


gratiam  dedit  illis  Deus^  sicut  et  nobis^  qui  eredidi- 
mus  in  Dominum  Jesum  Christum,  ego  quis  eram, 
qui  possem  prohibere  Deum  f  Hisauditis^  taeuerunt,  et 
giorificaverunt  Deum  dicentes :  Ergo  et  gentibus  pcem- 
tentiam  dedit  Deus  ad  vitam  (Act.  xi,  17,  18).  Si 
etiam  minus  necessaria  forte  emerserlt  ausesllo  , 


3f5t 


IIINGMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI 


m 


gatas,  ab  his  quotum  interest  corrigaiur  el  einen-  A  iteni  Paulus,  commemoraiis  de  eo  pcr  qdem  i^.. 


dotur,  sicut  el  Nicaenum  coQcilium  (can.*  5)  de  ex- 
communicatis,  et  Sardicense  {can,  17)  de  iracuiidq 
cpiscopo,  quod  esse  non  debet,  qni  presbylerum 
vcl  diaconem  suum  cxterroinare  voluerit,  ef  Cbal-: 
cedonense  (can.'25)  de  neglecta  ordinatione  episco- 
poriim,et  ctelera  quseqne  concilia,  atque  epistol^ 
Leonis  sive  Gregorii  manifesie  demoiislrant.  Si^ 
denique  fldci,  quod  absit,  aut  ecclesiasiico  dogma-^^ 
ti,  vel  sacRC  auctorilalis  statutis,  quiiibet  temerario., 
ausu  obloqiii,  vel  conculcare  tentaverint,  et  hi  se* 
cundum  proeceptum  Dominicum  moneantuf ,  et  si, 
quod  longe  faciat  Dominus  rebeiles,  ai^  contentiosi. 
contcmptoresque  perstiterint,  necesse  est  ut  dignis 
invcctionibus,  secundum  sacros  canc^es,  et  exero- 


ciliali  sumus  Deo,  ct  ministeriaui  reconciliaiionis 
accepimus  :  ObBecriimus^  Inquit,  pro  Ckrisio,  reoh 
cHiamini  DeS  (II  Coi^y,  i%)\  Qu»  recoiicilialio fit 
gratia  vocantis  non  cogentis  Dei ,  el  libero  Don  co- 
acto  arbilrio  hominis.  El  de  justo  viro  scriptndi-est: 
/n  tempore  iracundia:  faclus  eit  teconciUatio  (Eccfi. 
XLiv,  17),  videlicet  ut  non  reputenUir  delicU.Qoi 
enim  novit  unde  conciUo  et  reconcHio  Gfimpomiur, 
reconcilialioois  moduin  ei  ordinem  iion  ignont.  Di- 
versa  siquidem  morborum  genera  diversa  medica- 
mentorum  quaerunt  experimenta.  Ei  legirous  iosacn 
auctoritate,  quosdam  redigi  et  cogi  ad  pamiienliin, 
quosdam  vero  excommonicari  donec  ad  pacem  n- 
deant,  quosdam  vero  partim  suae  voluntatis  liberiaii 


pla  alqne  slatnta  majorum,  feriantur  et  compri-  ^  relinquere,  sicuti  supra  ostendimus  ex  episiola  saacii 


mantur,  sicut  sanclus  Leo  in  epistola  ad  universas 
decrevit  provincias  {epist.  ad  episc.  Itai.) :  c  Om- 
iiia,  inquiens,  qus  de  ecclesiasticis  ordinibus,  et 
canonum  proinulgata  sunt  disciplinis,  ita  a  veslra 
dilectione  custodiri  debere  mandamus,  ut  si  quis 
in  illa  conimiserit,  veniam  sibi  deinceps  noverit 
denegari  :  et  quicontra  constituta  veiiire  tentave-^ 
rit,  et  prohibila  fuerit  ausus  admittere,  a  siio  se 
noverit  ofGcio  submovendumt  nec  communionis  no«^ 
sarae  futurum  esse  consortem,  qui  socius  esse  no- 
luit  disciplinae.  i  Et  beatus  Gelasius  :  <  Nec  ambi-, 
gant  qui  hsec  exercere  suntausi,  seu  etiam  qui 
hactenus  cogniia  siluerunt,  sub  honoris  proprii 
jacere  dispendio,  si  non  qnanta  possunt  celeritate 


Gregorii  de  Leonis  chartularii  muliere ,  qiue  eiiQ 
pro  fornicalionis  crimine,  induta  religiosa  vesie  aii 
tenipus  re>iquerat,  sed  post  praestitum  sacraineDiDii, 
agnita  mariti  innocentia,  ad  eum  sponte  reTersa  est. 
De  qua,  quid  erga  eam  delieat  observari,  SecundiDO 
Taurominitano  scribit  episcopo.  In  qvibQsdam  Tcro 
ex  toto  libertatls  est  eispeclandnm  arbitrium,  siait 
et  in.hac  caiisa,  quia  conceditur  ut  eaosa  fornieaiio- 
nis  vir  et  mulier  separentur,  irel  s.^paraU  reconei- 
lientur.  Cogitur  autem,  ablaio  penilus  volnntatis  ir- 
bilrio,  et  non  conceditur,  ut  vir  et  ronlier,  eicepia 
causa  fomicationis,  separentur,  et  ut  sepsnii  aliis 
nuUo  modo  conjungantur.  Ilinc  sanctus  Aogosiinosio 
secundo libro  de  adullerinis  conjagiis  dicit  (eapA^'- 


iesVineni  ut  lelhalia  vuLnera  competenti  medicaiione  ^  <  Non  est,  inquions,  ad  quod  exbortemiir  eos qoi  le- 


curentur.  i  Et  sanctus  Ga^lestinus  ad  Nestorium 
(epist.  5)  :  <  Quibus  praemissa  conventione  consu- 
limus,  in  hos  necesseest  damnaxionis  sentenliam^, 
si  abutantur  nostra  salubriadmonilione,  (Irmerous.  ii 
Et  ad  Cyrillum  Alexandrinum  :  <  Haec  ideo  dicimus, 
ne  volenti  corrigere  forsitan  deessevideamur.  Nam 
et  si  nobis  sustinentibus  uvam,  spinas  sibi  addide-, 
rit,  impleatury  et  manentibus  statutis  689  priori- 
biis,  sui  fructu  judiciicoUigat  quod  sulco  diabolico  se-, 
niinavit/non  nostro  consilio  sed  se  perilurus  auciore.  i . 
QUiESTIO  IV. 
Dicuni  nihilominus  quia  si  isii  regi  non  iicuerit 
aliam  uxorem  accipere,  aut  sdam  concubinain  sidfut 


conciliari  timent  conjugibus  aduUeris  pfleQilendo  si- 
natis,  nisi  ad  custodiendam  contineiTtiam  :  qoonian 
mulier  alligata  est,  quandiu  690  ^iv^  moeGbossiie 
caslus  vir  ejus  vivil,  moechatur  si  atteri  nQpscrii; 
et  vir  alligatus,  quandiu  sive  mcecha  sive  cisuoior 
cjus  vivit,  moechalur  si  alieram  duxeril  (/  Cor.  tii, 
39).  Haec  namque  alligatio  quandoquidem  noo  sol- 
vitur,  etiamsi  per  rcpudium  conjux  a  casu  cODJQ^e 
separetur,  multo  roinus  solvitur,  si  non  separata  oi^ 
chetur  :  ac  per  hoe  non  eam  solvit  nisi  mors  oonjih 
gis,  non  in  adiilterium  corruenlis,  sed  de  coqiore 
exeunlis.  Quapropter  si  recesserit  mulier  ab  i^^ 
tero  viro,  et  ei  reconciliari  non  vult,  maneat  iDDopt); 
et  si  dimiserit  vir  adulteram  mulierem,  eteamDoe 


Dunc  babet  tenere,  quod  veiit  uohl  illa  sua  uxor  ju-  t|-     .        .    .  ^         .       .  ■...  ^. 

,.    . ,,         .  ...  ..        .  .„^  .  ,    .        .  _  .   ^  vuli  recipwe  nec  post  poemteniiam,  custodiat  cobu- 

dicabitur  ad  illum  redireret  ille  tale  ingcniumde  f  r      r  > 


illa  inveniet,  utah  illa  liberetur,  et  ulterius  non  de-- 
beat  ad  judicium  inde  venire. 

RESPONSIO. 

Non  hujusmodi  judicium  ex  evangelica  veritale,  et 
apostolica  auctoritate ,  vel  sacrorum  canonum  pro- 
mulgalione  didicimus  :  sed  sicut  Africana  synodus 
diffiiiivit  {can,  69) :  Placuit,  inqniens,  ut  secundum 
evangelicam  et  apostolicam  disciplinam,  neque  di< 


nentiam,  et  si  non  ex  voluntate'  eligendi  potions 
boni,  certe  ex  necessitate  vilandi  pemiciosi  nali. 
Ac  per  hoc  ad  hoc  exhortarer,  etiamsi  uioressetw 
languore  insanabili  atque  diuturno,  aiit  eliamsi  an- 
cubi  essei  corpore  separata,  quo  maritns  noii  possrt 
accedere :  postremo  ad  boc  exhortarer,  etiamsi  m»- 
lier  volens  viverecontinenter,  quandiu  oontra  dise- 
pUnam,  quia  non  ex  consensu,  tamen  pudicnfli  p«- 
dica  dimitteret.  Puto  enim  ChristiaDum  nemio^ 


753  DE  DIVORTIO  LOTRARIl  ET  TETBERGiE.  m 

nbranon  iUe  aut  Hle,  seil^  mnms,  qui  dtmHth  vx9-  A  tuam  et  salutare  tuum  dixi  (Psat,  xxxix,  f  ij.  El  in 


rem  $uam  et  ducit  alteram,  mcechatur  {Luc.  xvr,  18).  > 

Et  i(ein  in  eodem  {cap.  ift) :  i  Illig  Tiris  et  gratiam, 

Tidelicetbapiismatis^  et  medicinam  siquidem  j^oeni^ 

tenlix  negabimus>  quandiu  eum  adnlteris  viTbnt,  sij 

prioribus  dxoribus  pi-aeler  causam  fornieattonis  re- 

pudiatis»  alteras  duxeriiit..  Nisi  forte  quis  dicat  ne- 

mioem  posse  uxorcm  suam  moecliari   facere,  si 

padica  est :  el  tamen  Dominus  :  Omnis  qui  diniiserit; 

inqoit,  uxorem  suam  prwter  causam  {ornicationis^ 

(adt  eam  meechari  (Mjith,  v,  53).  Uliqne  propterea, 

qnia  cum  esset  pudica  cum  viro,  tamen  dimissa  co- 

gilur  per  ineontinentiam,  vivo  priore  viro,  alteri 

copulari,  et  boc  esi  nHBcliari.  Quod  si  hoc  isU  non 

fecerit,  lamen  ille,  quanturo  in  ipso  est,  facere  cmr 

pulit^  et  boe  ei  Deus  peccatum,  eiiamsi  illa  casta 

permaneat,  imputabit.   > ;  Ei  iiem  (Hfid.)  :  c  IIsrc 

aoicm  me  de  utroque  sexn  memiaeris  dicere. »  Et 

ileiB  (ibid,) :  i  Tune  quippe  ibi  erunt,  qui  viveniibus 

conjugibus  pristinis  non  conjugibus  propriis,  sedadul- 

teris  adhaerebuut.  Et  si  a  regno  ccelorum  aberunt, 

ubi  erunt,  nisi  ubi  salvi  iion  erimt?  >  Uiide  cunstat, 

qiiia  sicut  sopra  auctaritate  Scriplurarum,  et  ma- 

gistrorum  doctrina  monslravimas,  vir  et  uxor  se; 

parari  non  possqnt,  nist  aut  propter  contiiienliam 

eonnubii,  qno  amplius,  quia  spiritualjus,  conjuncti 

perseveranty  aut  propter  fbrnicatroocm,  quia  unuin 

eorpus  et  unam  carnem  quisque  eorum  diviseril  *: 

propter  quam  causam  si  digne  pccnitentes  simul  per^ 

maDere  vel  reconciliari  noluerint,  separari  si  volue- 

riot  possunty  cogi  autem  ut  siuiul  maneant  vel  ut 

recondlientur,  omnino  non  debent,  persuaderi  si 

possunt    debent  :  qola    reconciliatio    voluntaten^ 

quserit,    amorem    expetit,    qu^    sicuti    fijes   et 

691  ptira  confessio  suaderi  potesl,  extorqueri  noii 

poiesl,  cogi  autem  ulsimulctur  potest,  ne  veroaliis 

propler  foroicatiouem  disjuncti  cbnjungantur,  pro- 

Jiiberi  omnimodis  debent  :  quod  si  contempseiint, 

debent  ad  poenilentiam  redigi.  Et  quoniam  de  simu- 

kilione  quiddam  tetigimus,  si  forle  simulatio,  quod 

absit,  in  quocunque  homine  fuerit,  qui  propler  for- 

Dicallonem  manifeste  ab  uxore,  ne  illi  iterum  coiijun* 

l^atur,  poiest  rejici,  ut  eam  persuasam,  non  aniem 

eoaclam,  recipiat,  quia  illa  vivente  alieram.  non  va^ 


his,  atque  alils  omnibus,  in  doctrina  sua  sacerdo- 
lalis  auctoriias  apostolicam  debet  illam  semper  for- 
mam  servare,  in  qua  dicit,  JtrguCj  obsecrat  thcrepa 
{II  Tim.  IV,  4),  id  esi,  miscens  temporibus  tempora^ 
terroribus  blandimenta,  dirum  magistri,  pium  pa- 
Iris  ostendat  «ilectum,  fd  est,  indisciptinalos  el  in- 
'quietos  debet  dnrius  arguere,  obedientes  aulem,  et 
'mites,^  et  patientes,  ut  in  melius  proftciant,  obse- 
crare,  negtigenles  vero  et  conleinnentes  corripere  el 
jncrepare,  neque  debet  peccata  delinquentium  dissi- 
miilare,  sed  mox  ut  coeperint  oriri,  radicitus  ea  ul 
praevalet  ampuiare. 

QUiESTIO  V. 
B  Sed  et  de  Besnnis  muliere,  dequa  idem  Boso  apiuf 
Gonfliientes  reclamavit,  quae  postea  ad  istum  regem 
venit,  cl  in  iliius  potestate  fuit,  quidam  dicunl,  quod 
,malum  fadt,  quia  cum  possit,  eam  suo  marito  non 
reddit.  Et  quidara  dicunt ,  quia  non  deeet  ul  suam 
propinquam,  qnse  ad  illius  fidem  veuit,  ad  mortem 
Iradat,  nec  convenll  ui  francam  reminam  opprimat, 
ei  sicut  anciliam  constrtngal,  et  alieri  illam  nolen- 
lem  reddat.  Et  quldam  dicunt,  quia  si  eani  reddere 
.voluerit«  ad  Normannos  ibit  :  el  melius  est  ut  eam 
jnter  Ghristianos  habitare  permittat,  et  mter  eos  vl- 
lamf  quam  alter  illi  vull  toUere,  liberet.. 

RESPOKSIO. 

•  Capilula  sunt  legalia  imperalorum  ei  regom  prae^ 
^  decessorum  suorum,  quid  sustinere  debeat  qui  post 
bannum  latronem  receperit,  692  ^^  ^^  chirograpbo 
regum  nostrorum  binc  expresse  decerniiur,  cujos 
minisierium  est  agcre  ut  illa  observentur,  sicut  san- 
clusAiiibrusiusad  Valentinianum  scribit :  Leges  enim 
imperator  ferat,  quas  primus  ipse  custodiat,  qnas  si 
ipse  fregerit,  timendum  est  ne  audiat  ab  Apostolo  : 
^Kt  prcBdicas  non  furandum^  furaris;  qui  abomhmris 
idola,  sacrtiegium  facis  (Rom,  it,  11).  Propterea  sa- 
lubriter  ei  convenienler  a  Domino  audiat,  Medice^ 
cura  temetipsum  (Luc.  iv,  25).  Timeat'etiam  quod 
iCcriptum  esi,  dieente  Domino  ctiidam  regi :  Qma  di- 
misisti  virum  mortedignuniy  erit  anima  tua  pro  anima 
iiliusj  et  populus  tuus  pro  populo  illius{III  Reg.  xx, 
42).  El  ilem  :  Impiopmebes  auxilium^  et  his  qui  ode^ 


iebil  accipere,   nisi  forle  ialis  inventa  fuerit  ratio,  ]\  runt  me  amicida  jungeris  :  propterea  iram  quiden 


cui  S3«ra  non  contradicalaucturiias,  meditetuf  eam 

quoqcBO  modo  perdere,  taKs  nrmkas  debel  ab  eoi^ 

quaert  ^sicut  sanetus  Gregorius  ab  his  praecipit  exigi; 

acquitate  illis  servanda,   qui    vim  injustHiae  me-' 

lueniss,  ad  sacraria  saera  confugiunl,  quam  firmita- 

\ftm  sm.  coDvictas  quisque  fberit  temerasse,  publicid 

ei  eccSesiasMeis^  debel  subjacere  judtciis.  Si  autem 

dancuh  egerit,  ut  legaliter  convinci  non  possit,  ha- 

bebit  S{|(^rdolalr  suasione  commonitus  conscientist 

^  ^\ipm  auem  babebil  et  judicem.  Nam  episco- 


Domini  merebaris  (11  Parat.  xix,  i).  Bt  item  scri-. 
pium  esi  :  Anathema  in  medio  (ut,  non  poteris  stare 
coram  inimicis  tuis  (Jos.  vtt,  15).  Ei  :  Qui  tetigerit 
picem,itiquinabitur  ab  ea.  (Eccti.  xhi,  1).  Nemo  enim 
abscondit  ignem  iii  sinu  suo,  ei  vestimenta  ejus  non 
exuruntur  (Prov.  vi,  47).  Si  de  misericordia  agilury 
legal  et  videat  qiiam  impia  misertcordia  impie  offen- 
dit  Saul,quia  pepereit  Agag,  seil  illuni  non  Uberavit, 
ei  ipse  regnuin  eliam  perdidit  (/  Reg.  xv).  Et  san- 
ctus  Coelestinus  dicit :  Est  pietas,  de  qua  nascatur 


«inaliat      c/ki*inliinn 


HINCMARl  RliEMENSIS  AnCrHEPISCOPI 


756 


i).  ElDomlnns  :  Qui  amat  pnirem  suuntet  matrein  A  aKluIiera  fapi.lihus  pr.TC*pUiir  ohr\\\  :  salva  legimi 

lalione,  q!i:v  eisdeni  proferlur  KgirKis,  quas  illi  con- 
diileruiit,qui  aiiclore  Domfno  legesjusiadecernentes 
condidorant.  Unde  sanctus  Auguslimis  ia  secaDdo 
Kbro  de  aduUeriiiis  conjugits,  post  praedicamenia, 
^uibtts  persuaderl  viris  jiibet,  ut  a  siuiguine  adiili^ 
rariun  se  abstineanl  conjugum,  dicit  (cap.  15): 
Poslremo,  inqaiens,  quaero  abs  te,  utruro  mariio 
Christiano  liceal,  vel  secundum  vcierem  Dei  legptD, 
vel  Romanis  legibus,  adulteram  occidere?  Si  iii-ei» 
roelius  esl  ut  ab  utroque  se  temperct,  id  esl,  ei  a 
licilo  illa  peccanle  supplicio,  ei  ab  iilicilo  ilh  vi^mio 
conjugio.  Quod  si  aUeruiniin  eligcre  porsoverai, 
salius  est  ei  facere  quod  licet  ut  »diilter.i  ptuiiaur, 
quam  id  quod  non  lieol  ul  ipsa  viva  ilh^  nicechriitr. 


iuam  plus  quam  tne,  nou  esi  me  dlgnus{Matth,  x,  57), 
el  caetera  quae  ibi  sequuntur.  Si  de  libertaie,  jndicio 
legU  et  divinae  et  mundanas  iliius  esse  dignosciliir 
qui  eam  reperit,  contra  quem  iit  dicitur  romicata, 
de  fomicalione  conqueri  noii  valei.  Si  pro  libera- 
lione  vitae  ut  dicitur  eain  rciinet,  siipra  osiendimus 
quain  firmitatem  de  aequitate  servanda  exigi  ab  eo 
ccclesiastica  jubet  auctorkas.  Si,  ut  dicitur,  ob  hoc 
eam  retinet»  iie  apud  Norlmannos  pereat,  respondeat 
iiide  Apostolus :  Infidelis  si  diseedit,  discedat  (/  Cor. 
vii,  i5).  Ei :  Auferte  malum  ex  vobis  (I  Cor.  v,  15), 
i)e  una  ovis  morbida  tolum  gregem  contaminet.  Et 
iion  est  rex  iste  justior  Domino,  qiii  nec  Judam,  ne 
ad  Jud:ros,  vel  sicut  Pelrus  dicii :  /n  locum  suum 


irei  [Act.  i,  25),  invitum  probibuit,  nec  pueros  Hc-  B  §1  ^„1^^  ^  ^„^^^1  ^g^us  dicitur,  non  licei  li 


rodem  per  potentiam  occidere  veluit,  neque  Pctrum, 
ne  milites  pro  eo  oecidcrentur  in  carcere,  de  quo 
eum,  quando  producturus  ernl,  in  ipsa  nocte  eripere 
destiiit  {Act.  xii).  Sed  et  Dominus,  qui  proximum 
quemque  sicut.  seipsum  diligere  docuit,  neminem 
peccare,  ut  alter  a  peccato  liberarelur,  rogavii.  Et 
qui  animam  suam,  id  est  viiam  corporis  etiain 
pro  inimieis  posuit,  et  ponendam  pro  amicis  pra^di- 
cavit,  neminem  defoere  aeternaliter  perire  docuit,  ne 
alier  in  xterna  damnatione  periret.  Providere  eiiam 
debet  quisque  sui  talibus  se  commiscet,  et  talia  op- 
ponii,  ne  reputetur  intendere  ad  excusandas  excu- 
sationes  in  peccatis,  quia  non  solum  qui  faciont, 
sed  et  qui  consenliunt  facientibus  digni  sunl 
morte  :  a  qua  consensione  liber  non  erit , 
qui  cum  malum  possit  avertere  non  avcrtit,  vel 
cum  malos  possit  reprimere,  in  sua  eos  liber- 
tate  dimitlit :  Judex  enim ,  sicut  scriptum  est ,  qui 
mn  sine  causa  gladium  portat^  constitutus  esl  ad  mn- 
dictam  693  nialefactorum,  laudem  vero  bonorum 
{Rom.  xiif,  4).  Cui  in  lihro  Deuteronomii  dat  rcgu- 
lam  judicii  et  punitionis  Dominus  dicens  :  Vir  au^- 
iem^  aut  mulier,  qui  facitmt  mala  in  compectu  Dih 
mini  Dei  tui,  et  transgrediunlur  pactum  illius^  ut 
vadant  et  serviant  diis  alienisy  et  adorent  ees,  solemf 
et  lunam^  et  omnem  militiam  cceli^  qu(e  non  pracept^ 
et  hoc  tibi  fuerit  nuntiatum,  audiensque  inquisieris 
diligenter,  et  verum  esse  repereris,  quia  abominatio 


Cbristiano  adulteram  conjttgem  occidoro,  s^rd  uui- 
tum  dimiltere,  ea  vidclicel  coiiditione,  nl  aii:  ( onu- 
nenter  vivat,  aut  ei  rccunciiieliir :  qiiia  si  Uii  vivmie 
alieram  duxerit,  el  ipse  aJiiiicrii  si:ie  duliurv.i 
eril.  % 

QVJESm  Yl. 

Dicunt  quoqiie  eiiam  aliqui  sapienlcs,  qnia  i>i« 
princcps  rex  esl,  ct  uullorum  legibus  vel  juJiiii) 
subjacet,  nisi  solius  Dei,  qui  eum  in  regno,  qucJ 
suus  pater  illi  dimisit,  regem  constituit,  el  si  vdk- 
ril  pro  hac  vel  alia  causa  ibit  ad  placitum,  vil  »^1 
synodum,  et  si  noluerit,  Ilbere  et  liccnler  dimiiici: 
et  sicut  a  siiis  episcopis,  qiiidqiiid  cgcnl,  iion  iM 
C  excommunicari,  ita  ab  aiiis  episcopis  no»  p^i^^l 
judicari,  quoniam  soliiis  Dei  piiucipalui  debei  sujii, 
a  quo  solo  poluit  in  principalii  conslitui ;  el  q«(^ 
facit,  et  qualisestin  regiinine,  divinosit  niitii,»iiut 
scriplum  est :  Cor  regis  in  manu  Dei  qnocwque  r^ 
luerit  vertet  illud  (Prov,  xxi,  4). 

C94  RESPONSIO. 

Hacc  vox  non  est  cailiolici  Christiani,  sed  Dimiois 
hlasphemi,  et  spiritu  diabolico  piein.  David  rti  (i 
propheta  peccans,  eliam  a  ininore  suo  Nailian  in' 
crepatus  audivit  quoniam  vir  morlis  enit,  ei  per 
validissimam  poenilenliam  est  salvalus  ^ii  H^-x»- 
Saul  a  Samuele  percepil  quia  de  regiio  essei  de- 
jectus  (/  lieg.  xiii  et  xv).  Robo^un  a  prupheu  ai|« 


facla  est  in  Istael^  educes  virum  ac  mulierem,  qui  «^  susccpit,  quia  de  manu  illius  rcgnuiii,  quoil  bfi^ 

itatis      pater  suus  tenuerat,  esset  scindenduni  (iU  /«^f  ^'> 


rem  sceleratissimam  perpetrarunt ,  ad  portas  civitatis 
tuce,  et  lapidibus  obruentur.  /a  ore  duorum  aut  trium 
testium  peribit  qui  interficietur.  Nemo  occidaiur  uno 
contra  se  dicente  testimonittm.  Manus  testium  prima 
interficiet  eum,  et  manus  reliqui  populi  extrema  mii- 
letur,  ut  auferas  malum  de  medio  lui  (Deut.  xvii,  2-7). 
Ei  nc  quis  dieal,  Hacc  sententia  non  pertinet  ad  mu- 
lierem  Rosonis,  quia  de  idololatris  scribitur,  logat 
Sc.riptiirain  dicentem :  Quorum  Deus  venter  esi,  et 
gloria   in  confusione   ipsorum  qui  terrena  sapiunt 


pater  i 

Quando  peccaverunt  reges,  ei  fiUi  Israel,  ei  in^^ 
sontin  roanus  genlium,sicut  ftianasses  ei  Sedc  bt<i$. 
vel  timuerunt  a  facie  Domini  sicut  Ezecbias,  pf 
prophelas  vei  iram  a  Dbmino  susceperuiil,  ^f'  *'' 
sericordiam  meruerunt.  Et  in  Deuleronomio  s*ripii«» 
est :  Si  dificile  el  ambiguum  apud  te  JKd.cit»  rt<i 
perspexeris  inter  sanguinem  et  sanguinetUt  cuuui»^^ 
causam,  lepram  et  non  lepram^  et  judicnm  *'" 
portas  tuas  videris  verba  variari,  surge  et  u&cen^^  f^ 


T57 


DE  DIVORTiO  LOTIIARU  ET  TETBERGiE. 


75'8 


pnriMt  tocQ,  quem  elegerit  Dominus,  et  docuerint  te  A  liofum  obnoxiu8  quiKbet,  Tel  secrcte,  vel  publiee 


juxta  legem  ejus^  sequMs  sentemtarn  eorum,  nec 
declinabis  ad  dexteram  vel  ad  sinistram.  Qui  autem 
sttperbierit  nolens  obedire  sacerdotis  imperio  qui  eo 
tempore  ministrat  Domino  Deotuo.et  decreto  judicis^ 
morietur  homo  i//e,  et  auferes  matur.i  de  Israe!,  cun- 
clusque  poputus  andiens  timebii,  ut  nuttus  deinceps 
iiitumescat  superbia  (Deut.  xvii ,  8-13).  Per  sa- 
ccnlolcs  enini  dicil  Dominus  :  Et  nunc^  reges^  inteiti' 
gUe;erudiniini^  qui  judieatts  terram,  Servite  Domino 
in  timoret  et  exsuliate  ei  cnm  tremore.  Apprehendite 
disciptinamf  ne  quando  irascatur  Dominns,  et  pereaiis 
de  tla  justa  {PsaL  ii,  iO,  11,  12).  Et  apostolkji 
aucloritas  cominonel,  ut  et  rcges  eiiam  obediant 
pnfposilis  stiis  in  Domino,  qni  pro  anim:ibiis  eorum 


judicabilur  a  sacerdolibns,  qui  sunt  throni  Det,  in 
qtiibus  Deus  sedet,  et  per  quos  sua  (iecernil  judicia, 
quibus  et  in  apostolis  suis,  (luorum  locum  tn  Eccle- 
sia  tenent,  Dominus  dixil :  Si  peccaverit  frater  tuus, 
corripe  eum  inter  te  et  ipsum  sotum.  Si  te  non  audie- 
rit^  adliibe  unum  vet  duos:quod  si  nec  te  andierit,  die 
Ecctesia.  Quod  si  nec  Ecctesiam  audierit,  sit  tibi  sic- 
ut  ethnieus  et  publicanus{Mtttth.  xviii,  15,  16).  Et  iie 
qiiis  iu  boc  sacerdolem  parvipendat  adjiinxil  Doiiii- 
iiiis  I  Amen  dico  lobis,  qucecunque  altigaveritis  super 
terram,  erunt  tigata  et  in  cceto,  et  quacunque  sotve- 
ritis  super  terram,  erunt  sotuta  in  eceto  {ibid.^  18). 
Et  item  dicit .  Qui  vos  audit,  me  audit,  et  qui  vos 
spernil,  me  spernit  {Luc.  x,  16).  Quod  dicilur,  quia 


invigilanl,  ut  noii  cum  trisiilia  hoc  facianl  {lleb.  B  a  golo  Deo  in  regno,  qtiod  paler  suus  illi  dimisit. 


xiii).  Cl  bealiis  Gelasius  papa  ad  Anastasium  iinpera 
lorem  scrrbit  {epist.  10) :  <  Qtiia  dux  sunt  person.-e, 
quibus  principarter  bic  rogilur  miindus ,  sciticet 
poitlincalis  auciorilas,  cl  n^gia  di{;nita<,  ct  tanlo 
luajnsesl  pondiis  ponliricum,  qtianlo  de  ipsis  etiam 
regibus  rcddiluri  sunt  D')miiio  ralioneni.  i  Ainbro- 
sius  Tlico.!osiuQi  imperalonMn  ab  ecclesia  culpis 
cxigontibus  segr  gavii.ci  per  poanilenliam  revocavit. 
Nosira  a>lale  piiim  Anguslum  Ludoviciim  a  regno 
iiejeclum,  post  satisfaciionem  episcop.tlis  unaniini- 
ias,  saniore  consilio,  cnm  popiili  consensn,  et  EccIvJ- 
Mieclrogiioreslitiiil.  Q:ioddiciiiir,  quiu  rex  iinllonim 
Itgibus  vel  judiciis  subjaccl,  nisi  solins  Dei,  vctuni 
(licilur,  si  re\  est  bic.titi  nonuniiuir.  I\e\  enini  a  rc- 


eonstitui  potuit :  sciant  qiii  lioc  diciint,  quia  qiiidani 
a  Deo  in  principatu  coiislitiiuiittir,  ut  Moyses,.  Sik- 
niucl,  et  Josias,  de  q"0  scriptum  est  aiilequan>  na*- 
sccretur,  Ecce  filiiis  nnscetur  domni  David,  Josias  no^ 
mine  {III  Rey.  xiii,  2f,  ct  reliqna  qiix'  ibi  seqnuntnr.  . 
Qnidain  vero  a  Di^o  per  hominem,  ut  Josue,  ct  Da- 
\id.  Qnidani  antem  per  bominem,  iion  siiie  nutu 
divino,  qnla  niliil  (i(,  ul  Augnsliniis  dicil,  iiisi  quod 
aut  ipse  facil,  aul  Tieri  ipsc  p«TnuUil,  et  qui.lquid 
agilur,  ministcrio  angoiortini  cl  bomiiium  agiiur,  ut 
Salomon  jussu  palris  David  per  Sadoch  sacerdotem, 
ei  ^atlian  prophclam  (///  Reg.  i).  Et  muUi  civitiiii 
vel  militum  fulti  auxiiio  reges  constiluunttir  vel  de- 
jiciunlur  de  principatu,  et  eliam  sancti,  sicnii  Sa- 


gcnitodicilur,eisisoipsnin  secnndnm  voInntalemDt  i  ^  muel(/  Req.viii).  Snccessioneeiiam  pateriia  qnidam 


regit,  et  boiios  in  >iam  rectam  dirigil,  malosautem 
tle  via  prava  ad  rectant  corrigil,  lunc  rcx  csl,  el  nnllo- 
riim  tegibus  vel  jndiciis  nisi  soiius  Dci  subjacci :  qno- 
niam  arbilria  possunldici,iegesaulemnoo  sunt,  nisi 
695  iil^  qtiae  Dei  sunt  per  quem  reges  regnant,  et 
conJiiores  Jeguni  jiista  decernunt.  Et  qnicunque  rex 
Yeraciler  rex  est,  logi  non  snbjacet,  quia  lex  non  est 
positajusio,  sed  injnstis,  et  non  subdilis,  impiis  et 
peccaloribus,  scclLr.ilis.  contaroinatis,  parricidis,  et 
inutricidis,  homicidis,'fornicariis,  masculorum  con* 
€ubilorib'!s,  plagiariis,  mendacibus,  et  si  qniJ  aliud 
^^inx  doctrinx  adversaiur,  et  bis  qui  opcrit)us  car- 
nis  scrviunt,  de  quibus  dicit  Aposlolus  :  Manifesta 
autem  sunt  opera  carniSf  quas  sunt  fornicatioy  immun- 
ditia,  tuxuria^idoiorum  semtns^vene/icia,  inimiciticp^ 
conteniioncSf  wmulationes^  ira»,  rixw^  dissensiones  ^ 
sectof,  invidiof^  homicidiay  ebrietates,  comessaliones^ 
ei  liis  similia,  quce  pradico  vobis^  sicut  proidixi,  quo- 
uiam  qui  tatiit  agunt  r.gnum  Dei  non  consequentur 
(^al.  V,  19,  iO,  Sl).  Qui  autem  se  etalios  secuiidum 
fnictus  Spirilus  regit,  qui  sunt  charitas^  gaudium^ 


regiiant,  sicut  dc  his  oninibns  in  historiis  el  chroiti* 
cis,  etetiam  iii  libro,  qni  inscribitur  Vita  Coisarum^ 
iuvenitur.  Qtiidam  siquidem  tyrannica  usurpatione 
obiineut  princlpatum,  propler  sua  complenda,  vel 
pop.ili  ulciscenda  peccata,  de  quibns  scripium  est, 
Ipsi  ngnaverunt^  et  non  ex  me,  principes  exstiterunt^ 
et  non cognovi  (Ose.  viii,  4).  El698  i^^*>"  •  Q"'  f"^^^  ^^' 
gnare  lnjpocrilam  propter  peccaia  poputi  (Job  xxxiv, 
50).  Quod  taleestsicuielnecesseestut  veniantscau- 
dala,  va&  antem  homini  per  quem  scandalum  venit  : 
quia  vaeilli  est,  ut  quod  fiendum  est,  lalero  se  suo 
vitio  eflicit,  ut  per  iilum  quod  ad  vie  pertinet  exsc- 
qiiatur.  Qiiod  de  regno  dicitur,  quia  pater  suus  ei 
^  itlud  dimisit ,  vcreri  binc  potius  rex  isie  debet  di* 
vina,  et  verecundari  bumana  judicia,  quam  de  re- 
gni  adeptione  forte  gloriari,  sL  tamen  palris  booos 
iiiores,  et  sanctam.  vitam,  et  a^quum  ac  justum  regi- 
iiion  iiiiiiatus  non  fueril,  vel  si ,  quod  absit,  illius 
pravos  inorcs,  aut  injustam  vitain,  quam  illum  ba- 
biiisj>e  noii  dicimus,  sive  indignum  legimen  sequi 
delegcril.  Quid  enim  filtos  Samu Jis  necessitudo  jn- 


789 


BIMCMARI  RHEMENSIS  ARCHICPISGOPI 


760 


qnid  TimoUico  nocuisse  credilur  quod  fuerit  patre  A  synodum  exstitit  proTocatus»  Jam  ia  tribns  synodift 


gentili  ?  Siquidem  et  sanctua  Abraham  impium  ba- 
buit  patrem,  neque  tamen  haeres  iilius  impietatis  ef- 
fectus  est.  EtEzecbias  profanissimi  Achai  fiiius  fuit, 
aed  Dei  amicus  esse  promeruit.  Qiiid  autem  e  di* 
verso  Noe  lilius  de  patris  virtuie  lucratus  est,  qui 
ex  ingenuo  factus  est  servus?  Et  Joseph  in  media 
qnondam  servivit  iEgypto,  sed  gloriosam  sibi  texuit 
caslilatiscoronam.Et  trespueri  etDanielih  fiaby- 
lone  fuerunt,  jprincipibus  celsiores.  Videmus  certe 
quam  non  sufOciai  ad  suffragiom  iiberis  paterna  no- 
biltlas.  Vitia  siquidem  vicernnt  naturae  privilegia,  et 
peccantem  non  .modo  de  nobilitate  patris»  verum  de 
ipsa  etiam  libertate  pepolerunt.  Esau  quoque  nonne 
aancti  Isaac  erat  fiiius,  .magno  etiani  patris  favore 


per  legatos  et  litteras  ad  ralionem  reddeadam ,  Un- 
lum  ut  cum  servandae  sibi  xquiutis  securiute  ve- 
nire  valeret,  suam  prassentiam  obtuUt»  et  causidicus 
ac  reputator  criminis  toties  defuit ,  aut  rrberuiem 
reddendae  ralioiiis  negavit.  Unde  Boiiifacius  papa  ad 
Gallicanos  scribit  episcopos  (tfpf«l..4i  ) :  c  Probai, 
inquiens,  vera  esse  illa  qnae  adversum  se  dicta  suni, 
qui  ad  ea  confuUnda  adesse  minime  vult.  Et  nullus 
dubilal,  quod  iu  judicium  nocgis  subterfagil,qucm- 
admodum  ut  absolvatar  qui  est  innocens  qiuerii 
Confiteiur  enim  de  omnibus  quisque  subterfagere 
judicium  dilationibus  putat.  (ilnd,) :  Unde  congre^ri 
decrevimus  synodum»  ut  si  adesse  voluerit,  praeseos 
si  confidit  ad  objecu  respoudeat,  si  adesse  neglexe- 


Bmnilos  ?  Qui  lioet  studeret  atque  cnperet  nempe  ei  ^  rit  dilationem  sententiac  non  lucretur.  Nihil  enim 

l)enedictionem  donare,  propler  quod  etiamilie  omnia 

patris  JHSsa  faciebat,  sed  tamen  quia  pravis  moribus 

erat,  nihii  ex  his  omnibus  prorsus  adljutus  est,  sed 

}nxta  naturae  ordinem  prior,  et  de  patris  volunute 

secariort  quia  Umea  dtspticebat  Deo,  omnia  quae 

Jam  tenere  videbatur  amisit.  Quae  omnis  rex,  sed  et 

iste  attendat,  et  non  omnia  quae  ei  libent  libenter  fa- 

ciat,  quiia  non  omnia  quae  liceot  expediunt.  £t  juxu 

qood  seriptam  est,  MagnaU»  humiliet  caput  suum  in 

honore  Be§h  regum ,  eujui  est  regnum,  et  per  quem 

reges  regnanl  (Cec/t.fv;  Prov.  viii) :  qui  dicit,  ^oito- 

rantee  me  honori/icdbo^  et  hi  qui  eonlemnunt  me  erunt 

itjnoMee  (/  Reg.  ii,  50).  Et  sacerdotibus  suis  dicil : 

Qui  Mi  ruipit  me  recipit,  et  tfui  vos  audit  me  audit, 

£t  ifui  90$  ^pemit  me  spernit  (Lnc.  ix  et  x).  Exero- 

plum  deniqae  Scripturae,  Cor  re^  in  manu  Dd, 

tfuoeunque  voiuerit  vertet  illud{Prov.  xxi,  i)  ad 

confinnandum  quia .  quod  facit  et  qualis  iu   re- 

gtknine  populi,  nutu  divino-fiat,  maie,  sicut  et 

«Jiabolas  abusas  est  ad  Salvatorem,  Angelis  suis 

mandavii  de  te  {Mat(h.  iv,'  6),  interpretalus  est 

istc  iilius  discipulus.Gfielerum '£or  regis  in  manu 

Dei  #sl,  quia,  sicutsupra  ostendimus ,  iile  ve-» 

raciler  097  i^  ^^  i  Qui  se  suasqnc  cogilationes , . 

verba ,  ei  aclus  sub  divino  rexeril  nuta.  Et  cor  iliius 

in  manu  est  Dei^  ut  in  bac  convalle  lacrymanim 

asccnstts  disponal  in  corde  suo,  arobulans  de  virlute 

in  virtulem,  donec  videatur  Deus  in  Sion,  id  est  in 


interest,  utrum  in  praesenti  examine  omnia  quc  di- 
«la  sunt  comprobentur,  cum  ipsa  quoqoe  pro  coo- 
fessione  procurau  toties  consut  absentia.  • 
QUiESTlO  VII. 
Et  quoniam  iu  ut  diximus  a  quibusdam  sapieoti- 
bus  dicitur,  utrum  aliquod  periculum  inde  habeint 
episcopi ,  et  aiii  Gbristiani,  qui  illi  aduheranli  coift- 
municant,  vel,  si  pericuium  est,  (tuomodo-erunt  liber| 
knle  Dominum  de  communicationis  pericuto  ? 

RE8PON8IO. 

Scriptum  est :  Qui  converti  fecerit  peecaiorem  «6 
errore  vias  sucb  ,  talvabit  animam  ejus  a  morte ,  d 
operiet  multitudinem  peccatorum  suorum  {Jac.  v,  90). 
Ita  e  contrario,  quotquot  quisque  exemplo  soae  pn- 
viuiis  destruil,  pro  tantis,  nisi  digne  poeniliierii, 
damnatus  erit.  Idcirco  enim  publice  09B  P<Bniieas 
pnblicam  poenitentiam  agit,  non  quo  Domioosse- 
creu  confessione  et  privata  poenitentia  de  crimiBa- 
libus  etiam  peccatis  digne  poenitenti  indli^eotiui 
hon  largiatur,  quui  etiaro  David  coram  ono  redar- 
guente  se  ex  Domini  auctoriuie  pcenituit,  et  coofes- 
sus  est,  et  pcccati  induigenliam  meruit,  cujus  potiiea 
pubiic^  vindicUm  susiinuit.  Sed  qui  plures  suo 
pravo  exemplo  destruxit ,  plures  humiliutis  soae 
poeniieniia  ad  salutem  aedificet*  qualenus  siculeide 
Pauio  dicilur  {Act.  ix) ,  qui  eum  pridero  videnot 
persequcntem  Ecclcsiam,  el  postea  apdificaiHeio  eam, 
in  eo  Dominum  glorificabant.  Sed  et  piibiice  pcc- 


aete^nae.  feliciutis  et  divinae  visionis  conlemplatione.  j)  cans,  et  ad  poeniientiam  redire  nolcns,  idcirco  pn' 


Econtra  autem  ,  cor  ejus ,  qni  sessore  diabolo  maie 
regitur,  in  illius  est  poleslale  :  adeo  ut  si  aliquid  de' 
uiandatis  Dei  audierit ,  veniens  ipsediabolus  tollat 
verbum  de  corde  ejos,  ne  credens,vel  in  his  quae 
crediderat  operando  perscverans,  salvus  fleri  vaieat : 
ei  sic  traditus  in  reprobum'  sensum  facit  quae  non 


blica  excominunicalione  ab  episcopis  de  Ecdesis 
socieuie  dejicilur,  non  quo  jain  exconirouoicams 
C4)raro  eo  non  sit,  qui  leges  ecclesiasticas  per  sam 
loqoens  spiritum  proroulgavit  :  sed  idco  sacerJoies 
et  apostolorum  atque  apostolicorum  virorum  socces- 
sores  suum  officium  exsequuniur,  ne  a  snbditis  ne- 


76«  DE  DIVORTIO  LOTHAM!  ET  TETDERCJ:.  70i 

C4jnloUlem  reconcUialionem  Ecclesl»  mei^Uir.  Au  A  M^^  nobis  dat  dicens  {iem.  i%  de 

•^*»'^.  ^ont.)  •  •  Duobus  modis  non  te  maculal  malus. 


lendendam  est  eliam  cuncUs  regibus  et  principibus 
sxculi,  qoia  princeps  et  rex  pravus,  quantis  in  re* 
gimine  praeest  in  sasculo,  sub  tantis  modo  plogalr 
ad  vindictam  erlt  in  flammarum  damnatlone.  Ijnde 
necesse  est,  ut  incessanter  suos  actus  consideret,  et 
ciim  alios  suo  exemplo  perdit,  metuat,  quia  non  so- 
lasperili  qui  plurimos  exemplo  sux  pravitatis  occi- 
dii,  pro  quibus  sine  dubio  rationem  Domino  reddel.* 
Et  non  solom  per  se,^ed  et  per  eos  qui  eum  imitati 
fuerint,  vel  ejus  exemplo  seu  auctoritate  delmqount» 
muliiplicius  ipse  delinquit :  maxime  cum  ipse,  quast 
Iieiie  delinquens ,  aliis  deltnquendi  fomes  existit. 
Unde  et  de  alia  re  loquens  dicit  Apostolus  :  Videte 
ne  forte  lieenlia  vettra  offendiculum  fiat   infirmis 


si  non  consentias,  et  si  redarguas ;  boc  esl,  non 
coromunicare,  non  consentire.  Communicaiurquip* 
p%  quando  facio  ejus  consorlium  Toluntatis  vel 
approbationis  adjqngltor.  Hoc  ergo  nos  admonens 
Apostolvs  ait :  Notite  eommunicare  operibus  infru- 
ctuosis  tenebnrum  (Ephes.  y,i\).  Et  quia  parum 
erat  non  consentire,  si  sequeretur  negligentia  disci- 
pliiiJB,  Jfa^M  anfcm,- jnquil,  ct  redarguite  (ibid.). 
Yidete  qoemadmodum  utnimqiie  coibplexus  est, 
Nolite  communicare,  magis  aulem  et  redarguite. 
Quid  est  autem,  nolite  communicare?  nolite  con- 
sentire,  nolile  laudare,  nolite  approbare.  Quid  est 
aulem,  magis  et  redarguite?  reprebendite,  corri- 


{1  Cor.  VIII,  9).  Et  rursus  :  Peribit  infirmus  in  tua  *  pile,  coercete.  Delnde  in  ipsa  correpiioAO^  «•! 

Ktenlia  frater^  propter  guem  Christue  mortuui  et.' 

Sic  auiem  peceantes  in  fralres  et  perculienies  conscien» 

tmeonm.in  Ckristum  peccatis   (iWrf.,  il,  12). 

Et  Dominus  dicit :  Qui  scandalizaverit  unum  de  pu- 

ttilit  isiis,  qui  in  me  eredunt,  expedit  m  ut  suspenda- 

tnrmola  asinaria  in  cotlo  ejus,  et  demergatur  in  pro- 

fwdum  maris  {Maith.  xviii,  6) :  quia  melius  profc- 

cta  (ali  foerat,  ut  in  privata  vita  degeret ,  quam  in 

pnncipalu  positus  se  imitabilem  in  culpa  c»teris  de* 

monslrarel,  et  pro  tantis  poenas  hieret,  quantis  quasi 

licite  peccans,  suo  exemplo  ad  vitia  dux  et  aoctor 

erroris  existit.  CujOs  tanto  est  culpa  gravior,  ei 

crit  craciaiio  durior,  quanto  excedenti  est  facultas 

liberior.  Quia  neiiio  amplius  delinquit  in  popu- 

lis,  qoam    qui    perverse    agens   ordinem    prin- 

cipatut  usurpau   Delinquentem   nanique  hunc  re- 

darguere  nuUus  praesumlt,  et  iu  exiempliini  culpa 

699  vebementer  extenditur,  quando  pro  reveren- 

lia  prlocipatog  peccator  bonoratur.  Et  ut  bonores 

ci  beneOcia  adulanlibns  tribuat,  laudalur  peceatoc^ 

indesideriis  animse  suae,  et  qi/i  iniqua  agi^  betiedi- 

ciiur,  el  inortuos  a  mortuis  in  morte  pessima  sepe- 

liiur,  quia  scriptum  est :  Videbas  furem,  et  e:,rrebat 

cvm  eOf  et  cum  adulteris  portionem  iuam  ponebas 

(^ial,  XLix,  18).  Currit  enim  com  fure,  ei  portiotiiem 

suam  ponit  com  eo,  quando  ei  quis,  vel  in  adulteris 

laadibus,  vel  in  consentaneis  voluptatibus  illi  se 

J«ngit,  et  portionem  snam,  qoam  cum  Deo  et  aii 


citione  alienorom  peccatorum  cavendum  est,  ne  se 
extollat  qui  alterum  corripil,  et  qui  se  putat  stare, 
vldeat  ne  cadat.  Foris  terribiliter  personet  incre- 
fiatio,  intus  lenitatis  teneatur  dilectio.  Neque  ergo 
consentientes  sitis  malls,  ut  approbetis,  neque  negli- 
gentes,  ut  non  argualis,  neque  superbientes,  ot  in- 
sultanter  arguatis.  i  Et  sanctos  Gregorius  In  epi- 
stola  ad  Fencero  Sieilicnsem'  episcopom-  omnibos 
donat  episcopis,  diceiis  (lib.  xii,  epist,  52) :  c  Sunt 
enim  mali  segregandi  a  bonis,  et  iniqui  a  juslis,  ut 
saltem  rubore  suo  conscientias  suas  recognos^ant, 
et  conVertantur  a  pravitatibus  suis,  el  si  incorrigi- 
biles  apparuerint,  segregenlur  a  fldelibus  usqiie  ad 
^  satisractionein,  juxta  Domini  Saivatdris  senleniiam, 
*  qua  inter  caetera  de  peccante  in  se  fratrepraeci^ienda 
ait :  Si  pecca^rit  in  te  frater  tuus^  eorripe  eum  inter 
teet  ipsum  solum,  Si  te  audierit,  lucratus  eris  fra- 
trem  tuum.  Si  autemte  non  audierit^  adktbe  iecitm 
«nK.m,  aut  duos^  ut  in  ore  duorum  vel  trium  testium 
stet  omne  verbum.  Quod  si  uo$  audierit  eos,  700  ^'^ 
Ecclesiee.  Si  autem  et  Eeclfsiam  non  audieritt  sft 
tibi  sicut  ethnicus  et  pubiican^s  (Jtfar/A.  xviii,f5-l7). 
His  ergo  et  multis  aiiis  sanciorum  Patrum  auctori- 
tatibus  segregandi  sunt  mali  a  bonis ,  ne  pereant 
justi  pro  injustis,  sicut  scriptum  est :  Perit  justus  pro 
impio  {Eccle.  vii,  i6).  Debet  f nim  semper  discretio 
lieri  inter  lN)nos  et  malos,  siqut  est  inter  baedos  et 
oves.  Manifesta  quoqiie  peccata  non  sunt  occulta 


gelis  habere  debuerat,  in  inferno  cum  illo  ponit,  ^  correciione  purganda,  sed  palam  snnl  argncndi  qur 


cujus  os  abundavit  madtia^  et  lingua  concinnabat 
dolum  {Psal.  xlix,  19) :  quando  illo  male  agente 
ncquiter  ac  dolose  iaudabat,  vel  suis  pravis  actio- 
nibos  assensuro  prsebebat,  quia  non  solum  qui  fa- 
«««,  sed  et  qui  consenitunt  facicntibus,  digni  sunt 
mrie  [Rom.  i,32).  Unde  sanctus  Ambrosius  :  i  Gum 
<»im,  inquit,  videt  bonorari  se  (quiii  is  qui  talia- 
3git)  ab  his  qui  non  sunt  tales,  crescit  in  mala,  et- 
gloriauir  forte  se  talem,  idcirco  dignum  est  una  bos- 
jHBna  mulundos.  Sed  et  is  qui  talia  jodlcat,  sicut 

Idem  PauluS  dirit.  p-L  rarJl  i»9.  nnn  AlTiiiriAi  iiiili^inm 


palam  noccnt,  ut  dum  aperta  objurgalione  sanantur; 
bi  qui  eos  imitando  deliquerant  corrigantur.  Dum 
enim  unus  corripitur,  plurimj  emendantur.  Etmelius 
est,  ut  pro  multorum  salvatione  unus  condemnetur, 
quam  per  nnius  licentiam  multi  periciitentur.Nec 
mirum  si  inter  bomines  liaic  ratio' custoditur,  cuio 
et  inter  jumenta  bsec  fieri  persaepe  cognovimus,  rl 
ea  qux  scabiem  aut  impcfiiginem  habere  videntur^ 
separaiiiur  a  saiiis,  ne  illorum  morix)  ca^tera  dani- 
nentur  vel  pereant.  Satiusest  enim,  ut  mali  manl- 

ffkciA  AAf»:fv<knii«r    niiftm  nm  iliift  Imiii  rkAM«nt.    Iliwlfl 


763  lIIiNCMAUI  KUEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  •/31 

per  hoc  ct  prxterita  corrigunlur,  et  reguUim   fuliira  A  te  sine  meo  acceplum  Deo  esse  et  gWiosum  p:>ri- 


stiscipiunl ,  onmipoteus  ubique  Dowiuus  frntrum 
coiicordia  collaudetur,  cujus  vobis  adessc  procscn- 
Viam  si  liaec  obscrvabitis  scilote,  quia  scriptum  esi : 
iJbi  fue  hH  duo  rel  Ires  congregali  in  nomine  meo^ 
ibi  sum  in  medio  eorum  {Matlh.  xviii,  iO).  Si  ergo 
adesse  digualur  ubi  duo  vel  tres  sunt»  quanlo  magis 
nou  deerit  ubi  iliires  conveniuut  sacerdotcs?  El 
quidem  ,  quia  adhibendum  bis  in  anno  conciliuui 
Patrum  sit  regulis  instiluluro,  non  latet.  Sed  ne 
foric  aliqua  excusatio  sit,  seinel  deccrnimus  con- 
gregnre,  ut  exspectatioue  concilii  nihil  pravum, 
nihil  prscsumalur  iliicilum.  Nam  plerique,  et  si  non 
amore  jusliliae,  melu  examinatiouis  absiinenlur  ab 
lioc  qiiod  omniuni  notum  cst  pcsse  displicere  judi 


culo.  Sin  autem  ,  silcntii  mei  dissimulalionisqufl 
culpa  et  me  ingraval ,  nec  le  liberat ,  raah)  impor* 
tunioreni  me,  quam  inittiliorem  aiil  ttirpiorem  judi- 
ces.  Siquidem  scriplum  csl,  diceme  sancio  aposUlo 
Paulo,  cujus  non  polcs  doctriiiam  lefeilere : /«'a 
opportnne,  imporlune^  argne^  obsecra^  inerepa  in 
omni  palientia  et  doctrina  {II  Tinu  iv,  2).  Habemus 
ergo  et  nos  ciii  displicere  phis  pericuU  sit :  {irjeser- 
tiin  ciim  etiam  imperaioribus  iion  dispUe«.'al  siioqiiein- 
qiie rungi  miincrc, etpaiieiiter  audiatis  unumqueroque 
pro  buo  suggorentem  orTicio,  imo  corripialis  si  iiontiia- 
tur  iuililice  suae  ordiiie.  Quod  cigo  in  his  iibenler  ac- 
cipilis  qui  vobistnililani,nuin  hoc  in  sacerdolibsis  po- 
tesliuolestum  vidcri,cum  idlo(|uainur,non  quodvolu- 


cio.  •  Et  sanctusAmbrosiusiuepislola  ad  Theotlosiuin  ^  nius,  sedquodjtibemur?  Scis  eiiiiii  lectuni :  Cum  stitti- 

tis  ante  reges  el  pra*sides ,  nolite  cogitare  qnid  loquamini, 
Non  enim  vos  estis  qui  loquimini ,  sed  spirilus  Patrls 
vestri  quiloqniturinvobis  {3latlh,x,id).  Etlamnifiiu 
causis  rcipublicx  loquar,  quamvis  etiam  iHic  jn^iiiia 
scrvanda  sit,  non  tanto  astringar  ineiu,  si  iioii  aii- 
diar.  lii  causa  vero  Dei,  quem  audics,  si  sacerdotem 
non  audies ,  cuju«  majore  peccatur  periculo?  Quis 
libi  verum  audebit  dicere,  si  sacerdos  non  atideal? 
Novi  te  plum,  clemenlem,  mitem  atque  tranquilluin, 
fidem  ac  timorem  Domini  oordi  habentem,  sed  ple- 
rumque  aliqiia  nos  falitinl.  Ilabent  aliqui  zelaui  Dei, 
scd  non  secundum  scientiain.  Ne  igitur  hoc  eiiam 
fidelibus  aniinis  obrcpat,  cavenduin  arbitror.  Non 
pietatem  tuam  erga  Deum,  lenitatem  in  lioniinps : 
'  obligatus  sum  beneficiis  tuaruin  Indulgeutianini ,  el 
i.ieo  plus  metuo.  Ainplitis  sollicitor  ne  eliani  ip^ 
tiio  me  postea  judtcio  condemnes  ,  quoJ  mea  3ut 
dissimulatione,  ant  adulatione,  prolapsionem  non 
evitaveris.  Si  in  me  peccari  viderem,  non  deberem 
tacere.  Scriptum  est  enim  :  Si  fraler  tuus  in  teftt- 
caverit,  corripe  Hlum  primo,  deinde  increpa  cottm 
duobus  aut  tribas  testibus.  Si  te  non  awiierit^  702 
dic  Ecclesio!  {Matth.  xviii,  16, 17).  Causam  erguOei 
tacebo?  >  Et  item  ad  iocum  :  i  Ego  certe  qimdbo- 
norificenlius  fieri  potui,  feci,  ut  me  magis  audires  ui 
regia,  ne  si  necesse  esset  audires  in  ecclesia.  i  Et  it«« 
in  altera  cpislola  ad  eiimdem  dictt  ad  locoin  :  <  Ta- 
cerem,  sed  quod  miserrimum  omnium  foret,  a]Ii|a- 
rv  retur  conscienlia  ,  vox  eriperetur.  El  ubi  est  'M 
Si  sacerdos  non  dlxerit  erraius,  qui  erraveritJR  so 
ciilpa  nioriettir,  et  sacerdos  reus  erit  pceiue,  q'^ 
non  admonuitcrranlem?  >  Et  item  ad  iocum  :  (F}- 
ctiim  est  in  urbe  Thessiilonicensium  quod  nulUiw- 
moria  haliet,  qiiod  revocare  non  potui  ne  fierei.iBM) 
quod  ante  atrocissimum  fore  duxi  cum  toties  roga- 


iiuporatorem  dicit:  i  Exerciliis  sempcr,  et  jugi!  us 
ferc  curis  sum,  iinperalor  beatissime,  dcdilus.  Sed 
nunquam  tanto  in  ^BStti  fui,  quanlo  nunc,  cuiii  video 
caveiiiJum  iie  quid  sit  quod  ascribatur  milii  etiaiu  de 
sacrilegii  periculo.  Ilqque  peto  ut  palienter  scrmo- 
nciii  meuin  audias.  Nam  si  iiidignus  sura  qui 
a  te  audiar,  indignus  sum  qui  pro  te  offeram,  ciii 
tua  YOla  ,  cui  tuas  committas  preces.  Ipse  ergo 
non  audies  eum,  qiiem  pro  te  audiri  velis?  Non 
audies  pro  se  agenlem  ,  qucm  pro  aliis  audisti  ? 
Nec  vereris  judiciiim  tuum,  ne  cum  indlgnum  pu- 
taris  qtijein  audias,  iudigniiin  foceiisqui  pro  tc  au- 
dialur?  Sed  neque  iinperiale  est  libertatem  dicendi 
negare,  ncque  sacerdotale  quod  sentias  non  dicere. 
Nibil  enim  in  vobis  imperaloribiis  tain  populare  et 
lam  ainabile  est,  quam  liberlatem  ctiam  in  his  dili- 
gere,  qui  obseqtiio  mirniai  vobis  subdili  sunt.  Siqui- 
deni  hoc  interesl  iuler  bonos  et  malos  principes,  quod 
boni  libcrtalem  amanl,  servitulem  improbi.  Nihii 
ctiam  in  sacerdote  tam  pcricutosum  apud  Deum,  tain 
turpe  apud  homines,  quaiu  quod  sentiat  non  libcre 
701  denuntiare.  Siquidem  scriptum  est  :  Et  loque- 
bar  in  tesiimoniis  luis  in  conspectu  regum^  el  non  con" 
fundebar  {Psnl.  cxvin,  46).  Et  aiibi  :  tHi  hominiSt 
speculntorem  te  posui  domui  Isra^l,  in  eo,  iuquit,  ut  si 
(ivertatur  ju&tus  a  justitiis  suis^  et  feceril  delictum^ 
quia  non  dislinxislt  ei^  hoc  est  non  dixisti  quid  sit 
cavendum,  non  retinebiiur  memoiia  justitias  ejus,  et 
sanguinem  ejus  de  manu  tua  exquiram.  Tu  autem  si 
distinxeris  justo  ut  non  peccet^  et  ipse  non  peccaverit^ 
justns  vita  viret,  quia  dixisti  ei,  el  lu  animamjunn 
Uberabis  {EzecH.  lu,  17-19).  Malo  igitur,  irapciator, 
bonorum  ftiihi  esse  teeuin  quain  maloruin  coiisoi'- 
tium  :  et  ideo  clemeniix  ttiu)  displicere  dcbet  sa- 
cerdotis  silcntiuin,  libertas  placere.   Naui   silentii 


763  DE  DIVORTIO  LOTMVRII  ET  TETBERG.4E.  766 

te,  imperator,  boc  fncere  qnod  rex  et  propheia  au-  A  illi  odeiisionem  :  qnia  hxc  lial^et  homiliialem,  ill« 


clorCbristl  secondum  carnem  prosapine  fccit  David? 
Gognito  qnod  ipse  in  parabola  argucreutr,  ail :  Pec- 
caviDomino  {11  Reg.  xii.  13).  Niiii  orgo  impnlienter 
ferre,  imperator,  si  dicntur  libi  :  Tu  fecisti  istiid, 
qnod  David  regi  dictum  est  a  propbela.  Si  enim  hoc 
seihilo  au({ierts  el  dixeris  :  Peccavi  Domino;  si  dixe- 
lis  et  illiid  propbeticum  :  Yenite  adoremm,  et  prori" 
damus  ante  ettnt,  et  ploremus  ante  Dominum  qni  fecil 
noi  (Pfo/.  xciv,  6),  dicctur  el  tjbi,  quoniam  pcenilcl 
lc,dimillet  tibi  Dominus  peccatum  lutim  et  non 
morieris.  %  Et  item  ad  locnm  :  c  Ifaque  pociiiliiit 
Dominum,  et  jussit  angelo  ut  parceret  plebi,  s:ici'ifl- 
cium  autem  offerret  David.  Ei-ant  enim  tnnc  sacriri- 
cia  pro  delictis,  et  niinc  sunt  sncrKicia  pTniienti:^. 


Imqtie  rex  ea  bumilitale  accepiior  Deo  facius  est.  ^  mune  cum  sanctis.  > 


contcmptum  :  Dei  enim  vux  cst,  qnod  inalitiit  flat 
mandatum  ejns,  quam  dcferatur  sacrinciiim.  Glama 
istiid  Deus  ail  popnlum,  Moy  es  nnnnntiat,  apostolus 
Pauliis  pr.T(lical.  Id  fucito  qiio !  intelligis  in  lempore 
plus  piacere.  Misencordiam,  i.  qnii,  malo  quam  $a^ 
crificium  (ilfar//MX,  13).  Qnnsi  iion  illi  lungis  sint 
Chrjvtnni,  qui  pc^cntunt  coiideninnnl  snum,  quam  qni 
dofendeiHhim  piilarit.  Jusiu$  eniiu  t7i  exordio  $ermo^ 
nis  accusalor  est  sni  (Prov.  xviii,  17).  Qni  ge  accn- 
sat  cum  peccaverii,  ju!>tu8  esl,  iion  ille  qni  se  laii- 
daverit.  Et  tu  pncveiilus  es,  et  rgo  non  declinavl, 
non  quod  cavere  debiietain.  Scd  grntias  Dotnino, 
quia  vnlt  servulos  siios  cnsligare,  ne  pordnt.  htud 
inilii  comniune  est  cuin  propbctis,  cl  tibi  erit  com* 


M\  eniin  mirandum  peccare  honiinein,  sed  illnd 
reprehensibile,  si  noii  se  cognoscat  errasse,  si  non 
se  humiliet  Deo.  Job  sanctns  el  ipse  polens  in  soeciilo 
ail :  Peccatum  mevtm  non  nbscondi,  sed  coram  plebe 
omni  annuntiavi  {Job  xxxi,  53).  t  Et  itcm  ad  locnm : 
( ikTC  itteo  scrip^i ,  ut  non  le  confunda:»,  sod  nl  re- 
giim  exempla  provocent ,  ut  lolhis  bocpcccainm  de 
ngno  liio.  ToIIes  aulcin  hnmiliando  Deo  aniniain 
uiani.  Iloino  es  ,  et  tibi  venil  tentatio,  vliice  eam. 
Peccalum  non  lollitur  nlsi  lacrymis  et  poBniteniia, 
nec  aiigeliis  polesl,  nec  archangelns  :  Dominns  ipse, 
qiii  solits  polest  dicere  :  Ego  sum  qui  deleo  iniquita- 
tes  tuas  (Isa.  xliii,  25),  si  peccaverimus,  nisi  poeni- 
(eniiain  deferentibus  non  relaxat.  i  Et  itcin  ad  lo- 


Quomodo  anlem  isdem  bealns  impcrator  pnhlice 
poenitens  haec  obandierit  monita,  isdem  bealiis  Ain- 
brosius  intcr  alia  in  Sermone  qiiadragesimi  diei 
defunctionis  ipsiiiscoram  Honorio  Angiisto  fllio  ejiis 
dcinonstrat.  Qnaliler  etinro  caeteri  Cbrisliani  alquo 
Odcles  Dei  de  cominunicatione  hnjusmodi  periculum 
evadcre  vnlennt,  cl  Doininns  iii  Evangelio  de  eo  qui 
pro  pcccato'  correptus  emendare  noluerit  deinon- 
sirat  {Matth.  xviii),  ei  Paulus  in  Epislola  ad 
Corinlhios  dicil  :  Noiite  errare;  neque  fornicarii^ 
ncque  idofis  servientes,  neque  adulleri^  neque  molles^ 
neque  mascnlorum  concubitores^  neque  avari,  neque 
ebriohi,  neque  maledici,  neque  rapaces  reQnum  Dei 
pouidcbunt   (/   Cor.    ¥i,   9,  10).  Et  ilem   :    iViinc 


fum  :  I  Vince  diabolnm  ,  dum   habes  adbnc  unde  ^  autem  scripsi  vobis,  ne  commisceamini.  Si  quis  frater 


possis  vincere.  Noli  peccatum  addere,  ut  usurpes 
quod  Dsurpasse  auiltis  obfuit.  i  Et  post  pauca  : 
<  \^o ,  inqnam  ,  cnnsam  in  le  contnmacise  nul* 
!ain  habeo ,  sed  habeo  timoris  :  offerre  non  audeo 
snrrificium,  si  Yolueris  assistere.  Postrenio  scribo 
manu  niea  qiiod  soius  legas.  Ita  me  Dominus  ab 
ODiiiibus  iribululionibus  liberet ,  quia  non  ab  bo- 
niine,  neqoe  per  honiinem  ,  sed  aperte  mihi  inter- 
(liciQin  703  adverii.Cum  eniin  essem  sollicilus  ipsa 
nocle,  qiia  ad  te,  sicut  pelieras,  proncisci  paiabam» 
venisse  quidein  visus  es  ad  ecclesiani,  sed  mihi  sa- 
criGcium  oflerre  non  licuit.  Alia  prastereo,  qnae 
polui  tacere,  sed  pertuli  amore  luo,  ut  arbitror. 
Dominus  faciat  ut  omnia  cum  tranquillitate  cedant.  . 
Mullifarie  de  bis  nos  adinonet  signis  CGelesiibus, 
propbetarum  prseceptis,  visionibus  etiam  pectorum. 
Viill  nos  intelligere,  qiio  rogemns  cum,  nt  perturba» 
tioncs  auferal,  pacem  vobis  imperaniibus  servct, 
fiJes  Ecclesiaeet  iranquillitas  pereeVerel,  cui  pro- 
ilest  Gbnstianos  et  pios  esse  iniperatores.  Cerle  vis 
piobari  Deo.  Oinni  rei  tempus,  ul  scri|>tuin  est : 
'iempus,  inquit,   faciendi,  Domine  (Eccle.  iii,  1); 


fit    '    T«*MM4«a      Ikj,^ 


nominatur  et  est  fornicalor,  aut  avartis^  aut  idolis 
serviens,  aut  maledicus,  aut  ebriosus,  aut  rapax,cum 
hujusmodi  nec  cibum  mmere.  Auferte  malumex  vobi$ 
(/  Cor.  V,  11  el  15).  El  snnclns  Joanncs  evangelista 
et  Apostolus :  Et  nunc anlichristi  multisunl  (/  Joan.  ii, 
18).  Et  item  :  Omnis  qui  recedit.et  nonpermanet  in 
docirina  Christi,  DeUm  non  habet.  Qui  permanet  in 
doctrina,  hic  Filium  et  Palrem  habet.  Si  quis  venit  ad 
ro«,  et  hanc  doctrinam  non  afferi,  noliie  recipere  eum 
in  domnm,  nec  Ave  ei  dixeritis  :  qui  enim  dicit  iUi 
Ave^  communicat  operibus  illins  matignis  {II  Joan.^ 
9  11).  Ei  ne  quis  dicat,  704  ^^^  est,quomodo  me 
ab  illius  potero  CQjnmunicaiione  subCrahere?  sciat 
saiictiim  Joannein  Baplislnni  ideo  martyrio  corona- 
tnin,  quia  dicebat  Herodi :  iVon  licet  tibi  habere  eam 
{Marc.  vi,  18),  quin  aiiuUeram  mulierem.  Et  Paulus» 
vt  pr;emisimiis,  cum  hujnsmodi  nec  cibum  sumere 
vetiiil,  qni  et  alibi  dicit  :  An  experimentum  quasritis 
ejus  qui  in  me  loquilur  Christus?  (U  Cor.  xiii,3.) 
Et  ipse  Dominns  in  Evangelio  clamat  :  Qni  est  ex 
Deoy  verba  Dei  audit :  propteren  vos  non  «udilts,  qnia 
ex  Deo  non  estis  (Joan.  viii ,  ^i?).  Et  itcm  :  Si  dihgi- 


n iTt^-i 


767  BINGMARI  RHEMENSIS  ARGIIIEPISCOPI  76S 

loannes  in  Apocalypsi  :  Nee  intrabit  iu  ea,  M  est  A  seciim  incorreclum  convenire,  ut  omhesono  eonsOis 
In  coDlesU  Jerusalem,  a/r^titV  cofnifuiiiatum,  faciens     abjicerent  eum  si  negarei  emendare  se.  Cogniio 


abominationem,  et  mendacium  (Apoc»  xxi ,  27).  Et 
ilem  :  Timidis  autemf  ei  increduli»^  et  exseeratis^  ei 
homicidis,  et  fornicatoribuii  et  veneficiSy  et  Adololatris^ 
et  omaibusmettdacibus,  pars  Ulorum  erit  in  slagho 
ardenti  igne  et  sulphure^  quod  est  mors  secunda  (ibid,; 
8).  Sed  et  eos  lerribilis  increpatio  evangelica  in< 
vehit,  ^ai  dilexerunt  gloriam  hominum  magis  quam  - 
Dei  (Joan,  xii,  43),  et  eos  increpant  ac  perseqnimtur 
qui  se  subtrahere  voUmt  ab  onini  fratre  ambulnrtte 
inordiuate.  De  quibus  videlicet  persecutoribus  dici- 
tur  in  Apocaiypsi  :  Habeo  adversus  tCt  quia  permittis 
muiierem  Je^abel,  qu<e  se  dicit .  prophetas  docere,  et 
seducere  servos  meos^  fornicari  et  manducare  de  ido^ 


abjicerent  eum  si  negaret  emendare  se. 
eniin  opere  isto,  pellendum  iUum  faisse  de  oftia 
fraternitatis  dicit  Apostotu»;  oinneseniin  criiKn 
ejus  sciebant,  et  non  arguebant  :  pabliee  enimno» 
vercani  suam  loco  uxoris  habebat.  Inqnare  ne<|oe 
testibus  opus  erat^  neque  tergWersatione  aliqua  po- 
terat  legi  crunen.  Ego  quidem  sicut  abuns  corpm, 
prwsens  autem  spiritu,  id  est  absens  facie,  prssens 
autem  auclorilate.spiritus^  qui  nu^uam  abesl,/cfli 
judicaviy  ut  prcesens  ,.  citm  qui  hoc  adnutit  (ibvi.\ 
'  3).'i  Hie  advertendum  est, '  qnia  quicunqne  criini- 
nalia  admi^it  peccata,  unde  jam  sunt  terDiinau  jo- 
dicia  ab  illis  Gbristi  organis,  qni  cum  iiio  io  ca^ 
regnant,  et  in  terris  mlracuUs  coniscant,  apHd  qno- 


lothytis.  Et  dedi  illi  tempus  ut-.  pmnHentiam  ageret^  B  rum  morlnos  natura  cinei*es>  sed  Deo'  viv0S>  merii»* 

rum  mtracolis  denionstraiuf  quia  etiam  ia  dieiiset 
sujs  promulgationibus  yivunt,  jam:judicali<  snnt,  et 
nisi  poenitentiam  egerint  ,*  praedamnati  *:  qnaniYis 
Inertia  nostra,  ea,  ad  quae  ordinati  et  consltittii  sa- 
mns,  in  nostro  et  nobis  commissorum  periculo  ei- 
sequi  negllgamusl  Unde  roagrius  Leo  papa  ad  Ai»- 
tolium  Constantinopolitanuni  episeopuin  Joqiicns  ii 
sancto  Nicaino  concilio,  quod  et  de  afiis  inlelligai' 
dum  fldes  tenet  Galhollca,  sdribit  (epf<<.S6):iSan(ii, 
inquiens,  llli  et  venerablles  Patrcs,  |ui  In  ttiteNi- 
oena,  sacrilegO  Ario  cuni  sua '  iropietale  daranatc» 
mansuras  usquc  In  flnem  mundi  leges  ecdesiastiei)- 
rum  canonum  condiderunt,  et  apud  nos,etiitGt» 
erbe  terrarum',  insuisconstitutionibusvivunt,  eisi 
qnid  usquam  aliter  quam  ilU  statuere  praesuniitor, 
sine  cunctalione  cassatur,  ut  quae  ad  uiiliutem 
perpetuam.-generiBliter  instituta  sunt,  nulla  comiaa- 
tatione  varicntif^,  nec  ad  privatum  trahantur  com- 
modum  quae  ad  bonum  suut  commune  praefixa.  > 
1  Uis  denique  perpenais,  et  aliis,  qua;  propier  pn)- 
Uxitatem  omisimu9.ponerei  sanctaruro  Scripuinroni, 
et  regularum  ecclcsiasticarum  auctoritatibos,  consi- 
derato  etiam  periculo  quisque  suo,  sed  et  is  de  400 
agitur^  ad  se  redeat,  et  aut  actum  suum  raiioui  et 
auctoritali  evidenter  concordare  dennonstret,  ne  if»: 
peccaus,  sicut  de  Jeroboam  Scriptura  dicit  (Ul^- 
xii),undegravius  Deum  offendit  aliospeccaiefaciat. 
aut  salubri' consilio  et  auctoritati  divin2e,.qB(a  aliief 
salvari  non  potest,  se  subdat,  et  considerans  qo(h 


el  fion  vult  pmitere  a  fornicatione  sua,  Ecce  ego  mitto 
eam  in  lectum^  et  qui  machantur  cum  ea  in  tribula^f 
tionem  maximam^  nisi  posnitentiam  egetint  ab  operibus 
i»if ,  et  filios  ejus  interficiam  tn  nior(em ,  et  scient 
cmnes  Eectesias,  quia  ego  sum  scrutahs  renes  et  corda^ 
et  dabo  unieuique  secundum  opera  sva  (Apoc.  11, 
dO-25).  Eos  autem  qiti  redargiiunt  iKiquiutcm,  quia 
hujusmodi  non  consentlunt,  blande  consolatur  di- 
cens  :  Scio  (rt6tt/altbn€m  tuam  el^paupertatem  tuam, 
sed  dives  es ;  et  blasphemaris  ab  his  qui  se  dicunt  Jur 
deeos  es$e,  et  non  sunty  sedsttnt.sgntfgoga  Satana, 
Niiiil  horum  timeas  quce  passurus  es,  Ecce  missurus 
est  diabolus  aliquos  ex  vobis  in  carcerem,  ut  tente- 
mini;  et  habebitis  tribulationem  diebus  decem,  Esto 
fidelis  usque  ad  mortemt  et  dabo  tibi  coronam  vttaf  :  ^ 
qui  viceritt  non  lcedelur  a  morte  secunda  (ibid, , 
9,  iO).  His  vero,  qui  Auctoritate,ordinis,  aut^dignU 
tate  potestatis,  vel  foriitiidine  virtutis,  tali  facto  non 
possunt  resistere,  consulit  divlna  clementia,  dicctis 
in  eadem  Apocalypsi :  Vobis  autem  dico  casteris  qui 
ThgatiroB' estis  :  Quicunque  non  habent  doctrimtm 
/ranc,  qui  non  cognoverunt  altitudinem  Satancs^  quem* 
admodum  dicuntinonmiitam  super  vos  alikd  jpondus : 
tamen  id  quod  habetis  tenete,  donec  veniam,  Et  qui  . 
mcerif^  et  qui  custodierit  usque  in  fineni  opera  mea, 
dabo  illi  potestatem  super  gentesy  et  reget  iUas  in  virga 
(errea ;  tanquam  vas  figuli  confringentur ,  sicut  et  egd 
accepi  a  Patre  meo,  et  dabo  illi  stellam  matutinam 
(ibid.,  ii-28).  Et  -sanctus  Ambrosius  In  Epistolam 
ad  Gorinthios  dicit  :  c  Si  quis  potestatem  non  liabet 
quem  scit'  reum  abjicere,  aut  probare  non  valel, 
immunis  est :  et  judicis  non  est  sine  accusatore' 
705- ^^"Dn^i^f  quia  et  Dominus  Judam,  cum  fur 
esset,  quia  non  est  accusatus,  minime  abjecit.- 
Hanc  autem  exciisationem  ante  Deuin  sacerdotes  ct 
principes  ac  primores  terrse  habere  non  poterunt.  1 
Unde  et  isdem  beatus  Ambrosius  in  eodem  loco 
Epistolae  dicit :  Et  vos  infiati  estis,  et  non  magis  lu* 
etum.  habuislis,  ut  toileretur  de  medio  vestrum  qui 

ffiril   /f  dnr.  v    9.\     »  Aiinarhiam      inniiiAnc 


nlam  adolesceulia  et  voluptas  vana  sunt,  pro 


brcTi 


et  misera  dclectatione^  quia  pretium  scariitixssm 
est  panis,  (Prov.  vi,  26),  non.det  alienis  booorwa 
suum,  et  annos  suos  crudeli,  nec  det  earneni  siaOr 
ut  peccare  faciat  aiiimam  suani,  neque  esbibeit 
706  luembra  sua  arma  iniquitalis  peccalo  {^^- 
VI,  13),  et  gemat  in  novisslmis,  quando  consompse- 
ril  carnes  et  corpus  suum,  quando  eraendarc  n«i 
pnterit,  cum  anima  qnae  pcr  oorpiis  gessil  cttncta 
reddere  compelletur.  Sicque  cogitans  vias  soa5,c 

/«Anirprf <kn«  riAilpa  ttiiAft  in    tii&limftnisi  DOininii  dC  W» 


769 


DE  DIVORTK)  LOTHARII  ET  TETBERGifi. 


770 


cjns,  nt  noh  domiRelnr  illi  omnis  injnstilia  {PsaLAei  qnanto  est  dignitas  spiritalior,  tnnto  &scensn8 


CKVRi,  iSS)  *  iniitsns  conversnm  Paolnm,  qui  de  se 
dieit :  Et  in  me  glorificaitiant'  Deum  {AcL  ix) ;  simt 
Dominns  jubet :  Luceat  ivx  veitra  coram  hominibus^ 
«/  wdeant  optra  vettra  bona^  et  iftorificent  Patrem 
teifrum  qui  in  eeelis  e$t  (MalHi.  v,  16).*  > 

'  Tandem  de  bis,  qoas  in  liac  epiSlota  pcrveiiisse  ad 
iios  memoravimos,  qirantiim  Domino  Inspirante,  ex 
sanctarum  Scripturarum  atqo^ditboliteoruin  Patrum 
doctrina,  pro  iiosira  mediocritate  sensimus;  com- 
pellente  ireritaie  et  superimpOsito  ministerio  dixl* 
mns,  nnliios  sanae  prspjudicantes  sententi»,  nec  de- 
bonoranles  auctoritatem.  c  N^ueeirim  quisquam  no- 
struro,  ut  olim  sanctus' Cyprianus  dixerat  {conc. 
Cartkag,  i),  episcopum  se  esse  cplscoporum  consti- 
luit,  aut  tjTaiMiico  terrbre  ad  obseqaeudi  necesstia- 
tem  collegas  snos  adigil,  quando  habeat  omnts  epi- 
soopns  (sutvo  per  omnia  privilegio  sancUe  et  apo- 
stolicse  prini»  in  toto  orbe  terrtrom  Romaiiae  sedis, 
atque  ipsiils  pontificis  domni  Nicolai  pap»,  et  de- 
creto  sanctemm  canonum  sancto  Spiritu  coniiito- 
niin),  pro  liceniia  libertaiis  eipotestatis  suae  arbi- 
trtam  proprium,  taei  qnl  judicari  ab  allo  non  possit, 
qiiam  iiec  fpsi&  potest  alte^ninr  stngulariter  jndicare : 
sed  slcot  dicll  A|)OStolus  {Rcnu  xiv),  unusquisque  in 
soo  sensu  abundainB,  exspectemus  universi  judicium 
Domiid  nostri  Jdsii€hristl,  qui  unus  et  solus  habet 
)M>tesiatem,:et  praeponendi  nos  in  Ecclesiae  sii»  gu-* 
bematione»  et  de  actu  nostro  jtidlcaiidt.  > 


sublimior.  c  Nonus,  inquit  {cap.  9),  abiisionis  est 
gmdus,  rex  iniquas.'Etemm'  regem  noti  iniquamy 
sed  correctorem  iniquonim  esse  oportet :  unde  in 
semelipso  nomtnis  sui  dignitatem  custodire  debet. 
Nomen  enim  regls  intellectaallter  hoc  retinet,  ut 
subjectis  oninibus  rectoris  oflScium  procuret  Sed 
qualiter  alios  corrigere  poterit,  qui  proprios  mores, 
ne  iniqui  «int,  non  corrigit  ?  quoniam  justitia  regis 
exaltatur  soiinm,  et  veritale  solidantur  goberna' 
cala  popiilorum.  lustitia  vero  regis  est,  neminem 
injoste  per  potentiam  opprimere,  siiie  aeceplioiie 
persoiiaruiii  iuter  .virum  et  proximum  suum  Judi* 
care :  advenis,  et  pupilils,  et  viduis  derensorem  esse^ 
ruria.coliibere,  aduUeria  piinire,  iniquos  non  exal- 
B  tare,  impodicos  el  bistriones  non  niitrirey  impios  de 
terra  perdere,  parricidas  et  peijuranies  vivere  non 
sineire,  ccClesias  defendere,  paupcres  eteemosynis 
alcre,  justos  supcr  regni  negoti:i  consiiUiere,  senes 
et  sapientes  et  sobrios  consiliarios  habere,  mRgonim, 
et  hariolorum,  pythonissarumqiie  snperstiiionibus 
non  intendere,  iracundiaiu  differre,  patriam  fortiter 
et  juste  cpntra  adversarios  defendere,  per  omnia  in 
Deo  vivere,  prosperitalibas  non  elevare  animnm, 
cuncta  adversa  patienter  ferrci  fidein  catholicam  in 
Deuro  liabere,  filios  suos  non  sinere  impie  agere, 
certis  boris  orationibus  insistere/  ante  horas  con- 
gruas  non  gastare  clbiiin.  Vof  enim  terree,  cuju$  rex 
ett  puer,  et  cnjus  prineipei  mane  eomedunt  {Eccle* 


*  Hoc  tanturo  oimies  domiiios  ei  consacerdotes  no-   •  x,  iO).  11»«  regni  prosperitatem  in  praesenti  faciunt, 
stros,  et  uos  cum  illls  pariter  admonemus,  at  secun-  G  et  regem  ad  coelestia  regna  mcltora  perdueunt.  Qui 


duin  praeceptionein  magni  Leonis  [lapae  ad  Rosti* 
cam  Narbonensem  episcopam  {epist.  95):  c  in  bis 
quae  dabia  fuerint  vel  obscura,  id  noverimus  se« 
quendum,  quod  nec  praeceptis  erangelicis  conira*: 
rium,  nec  decretis  saoclonim  inveniatur  adver- 
sum.  >  ' 

Porro  quia  Redemptor  noster,  qui  rex  nobis  pari- 
ter  et  sacerdos  fieri  dtgnatus.est,  sacerdos  videFicct, 
ut  nos  a  peccatis  hosliasusepassionisemundet,  rex, 
ot  regnum  nobis  perenne  tribuat,  regnumqae  nos 
Deo  ei  sacerdoies  faciat,ac  solus  ntrumque  dignitate 
et  nomine,  rex  scllicet,  et  sacerdos  essentialiter  fieri 
poiuii,  duo  provideiitia  sua  cohstitult,  ut  sanctus 
Gelasitts  ad  Anastasium  imperaiorem  scripsit,  qui-  . 
bus  principaiiter  mundus  hic  regitur,  id  est  aucto- 
ritaiem  sacram  poniificum,  et.regiam  poteslatem, 
in  quibus  tanto  gravius  pondus  est  sacerdotum, 
qiianto  etiam  pro  ipsis  regibus  homiiium  in  divino 
redditori  sunt  examine  rationem,  de  his  duabns 
707  excelleniissimis  dignitatum  personis,  beail 
Cypriani  pontificis  et  martyris  gloriosi  senlentias 
huic  opusculo  subnectere  dignum  duximus,  ut  atten- 
flenlesad  forroam  sui  nominis,  quantum  patitur  hu- 
mana  fragijitas,  in  nullo  exorbitent  a  regula  sihi  Ab 


tf>nrltf>m  nnnlifltfta 


nliApiim.  Pt  r^a^    rooriim    ■■•A#i:ff>M 


vero  secundum  hanc  legem  non  dispensat,  multas 
nimirum  adveraitates  iniperii  tolerat.  Idcirco  enim 
sxpe  pax  populorum  rnmpitur,  et  offendicula  etiam 
de  regno  suscitantur,  terraruin  quoque  fructus  di- 
minuuntur,-  et  servltia  populorum  pra^diuntur: 
multi  etiam  dolores  prosperit;item  regni  iiifichint» 
cliarorum  et  liberorum  mortes  trisUliam  conferont» 
hostium  incursus  provincias  undique  vasiant,  be- 
stia;  armentorum  et  pecoruin  greges  dilacerani, 
tempestates  veris  et  hyemis  terrarum  fecunditatetn 
et  maris  ininisleria  prohibeot,  ei  aliqtiando  fulmi* 
num  ictus  segeles  et  arborum  flores  ct  panipiiios 
exurunt.  Super  omnia  vero  regis  injustitia,  non  so- 
lum  praesentis  iinperii  faciem  ftist*^il,  sed  etiain  filios 
suos  et  nepoCes,  ne  post  se  regni  h^reditaiem  te- 
neant,  obscurat.  Propter  piacuhim  enim  Saionionis 
regnum  domus  Israei  i)oiuinus  de  manlbus  filioruin 
ejus  dispersii,  et  propter  justitiam  David  regis,  lu<- 
cernam  de  semine  ejus  semper  in  Jerusalem  reiiquit 
(///  Reg,  XI,  15).  Ecce  quaninm  jnsiiiia  regis  saeculo 
valety  intuentibus  perspicue  patet.  Pax  populorum 
est  tutamentum  patriae,  immunitas  plebis,  mnni- 
mentum  geniis,  cura  languorum,  gaudium  hoininumy 
temperies  aeris,  serenius  roaris,  tcrrae  fecunditas, 

finUffiiinn   naimAnim.  haprAdltas  filiAnim.  fiti  sihhnet^ 


locwm  primatus  bahilurus  esl.  Oiiines  nanu)ue  ♦ 
quoscuiiqne  peccalores  siib  sc  in  prj^scnli  babiiil, 
snpra  sc  moilo  plaguli ,  iii  illa  fiiiura  pceiia  ba- 
bchit. 

((>;?.  40.)  c  Dccimus  abusionis  gradus  esl  episco* 
pus  negligens,  qui  gradussiii  houorcm  inter  homines 
reqnirit,  sed  minislerii  sui  digniiatem  coram  Deo, 
pro  qtio  icgatione  rnngilur,  non  cnslotlit.  Primum 
namqne  ab  episropo  ,  quid  sui  nomiiiis  digiiiias 
tencf,  inquiralur.  Quoniain  episcopus,  cuni  Gnccmn 
nomen  sit,  «;;mi//i(or  interpreialur.  Oiiarc  vero  spe- 
cnkUor  poniUir,  et  qnitl  a  speculalore  reqnif  iUir, 
Dominus  ipsc  denu  Inl,  cum  sub  Ezechietis  prophei» 
persona  episcopo  orficii  sut  ralionem  denunliat,  ita 
inquiens :  Speculalorem  dedi  le  domui  hrael,  Au- 
diens  ergo  ex  ore  meo  sermonem^  nuniiabh  eis  ex  me, 
Si  autem  videris  gladium  venienlem,  et  tu  non  annnn- 
tiaveris  ut  rerertatur  impius  a  via  sua,  ipse  quidem 
impius  in  impielate  sua  morietury  sanguinem  autem 
ejus  de  manu  tua  requiram.  Si  aulem  tu  annuntia" 
veriSf  el  ille  non  fuerit  reversus,  ipse  quidem  in  ini-' 
quitate  sua  morielur,  sed  iu  animatn  tuam  libernsti 
(ExerA.  xxiix,  47-49).  Decel  ergo  episcopuni,  om- 
nium  enitn  speciilalor  posilus  est,  peccala  diligonlcr 
intendere.  Audieiis,  crgo,  et  posiquuni  altendcrity 
scrnione  si  potuerit  el  actu  corrigere,  et  si  r.on  po* 
tnerit,  juxta  Evangelii  regnlain,  sceleruni  opcrarios 
dccrniare.  Si  «;ifm,  iiiqnit  in  £>angclio,  peccaverit 
in  te  frater  tuus,  corripe  illum  inler  le  et  ipsum  so< 
l^m,  Si  te  audieritj  lucratus  es  fratrem  tuum,  Si  le 
non  audierit,  -adhibe  tecum  adhue  unum  vel  duos^  ut 
in  ore  duorum  vel  irium  testium  stet  omne  verbtim, 
Si  illos  non  audierit^  dic  Ecctesiiv  :  si  Ecclcsiam  non 
audieril,  sit  tibi  sicut  elhnicus  et  publicanus  (Uutth. 
Yviii,  1t^-47).  Tali  ordine  expollendus  esl,  qiii  cui-' 
cunque  doctori  vel  eptscopo  adhaerere  contemnil.  Ec 
qui  tali  ordine  expulsus  fueril,  ab  allo  aiiquo  do- 
ctorc  sive  episcopo  recipi  non  debet.  Qur  ergo  illuin 
excominunicalum  a  catholico,  ilio  non  pcrmitlenle, 
sibi  jungit,  jura  sacerdotii  saiicti,  quod  Chrislia- 
norum  gtMuis  eiectum  est,  exccdit.  Uac  ratione  cpi- 
scopuin  ad  eos,  quibus  in  speculalionem  posiUis  t  sl, 
Gssc  oportct.  Gaeterum  vero,  qnalis  in  semetipso  esse 
dchcal,  iu  lege  de  sacerdote  scribitur :  \iduam  uut 
repudiatam  non  accipiat  uxorem  (Levit,xxi,l).  £l 
Paulus  apostolus  Ck|)onit,  ut  ad  gradum  episcopi 
veniens,  sit  sobrius,  prudens,  ca^ius,  sapiens,  nio* 
destus,  et  hospiialis,  filios  habens  subditos  cura 
onini  casiitate,  lestimonium  habens  bonum  ab  his 


A  qui  fofis  siint,  proferens  doclrinanim  fnlelem  scr- 
nionem  ;  aiiie  episcopaUim  non  piures  liabens  uso- 
res  qunni  nnani ;  non  percussor,  non  bilinguis,  noa 
ebriostis,  non  neophylus,  ut  per  haec  ipscprios 
eslendal  in  opere,  quod  aiios  docet  in  sermone  do- 
ctriiiae  (/  Tim,  iii,  2-7).  Caveant  ergo  negligenips 
episeopi,  quod  in  tempore  vindiclxc  Dominus  per 
prophelam  conqucritur  :  Pastores  multi  demoWtimi 
populum  meum  (Jer,  xii),  et  non  pascebant  paiiom 
gregem  meum^  sed  pascebant  pastores  iemeup'c-i 
{Ezech^xxyii\').  Sed  poiiiis  piocurent  hi,  quoscon- 
slituit  Dominus  siipra  faniiliam  suani,  dare  iUisci* 
bum  in  lempore  suo  mensurain  Iritici  (Lnc.  xu), 
pnram  BclHcct,  el  probalam  doclrinam,  qualenii», 
vcnieiitc Doinino, mcreantur  audire :  EugefUmhou 

6  et  fUelis,  quia  supra  pauca  fuisti  (idelis^  supramulis 
te  constituam ;  intra  in  gaudium  Domini  tui  {Mattk.  m, 
25).  •  ilxc  deniqnc  duo  alia  abusiva  sequantur,  qux 
ab  isU)riim  709  negligentia,etpcriciilosecretaesse 
non  possuiit.  Piehs  videlicet  sine  disciplina,  quod  »i 
iiegligcntis  episropi  reatum;  Populus  sine  lege,  qtiod 
ad  rogis  iniqui  pravitatem  non  dul)ium  esl  peruneic. 
Sed  et  oclo  numero,  quae  haec  capitanea  duo  prxc^ 
dniit,  id  cst,  sapiens  et  praedicator  sine  opchks, 
sencx  sine  reiigionc,  adoiesccns  sine  obedieoii^r 
dives  sihe  eieemosyna,  femina  sine  pudicilia,  domi' 
nus  siue  virtiite,  Chrislianus  contentiosus,  pauper 
snpcrbus,  ad  ista  duo  capituia,  quibus  principaliier 
nuindns  hic  rcgitur,  sive  cum  iaude  el  gloria,  si^e 
cuin  viin|>eralione  et  judicio,  respicere  dignosciin- 

C  lur.  Qnouium  cpiscopalis  auclorilas  praedicando  viu 
et  verbo,  et  regia  dignitas  regCQdo  el  corrigendo, 
proiesse  ac  prodesse  omnibus  debent,  qui  discipii- 
nam,  id  est  ordinatam  correclionem,  et  majorafli 
prxt  edentium  regulnrem  observalionem  sequi  et 
observare  cupiunL  Eos  aulem  qui  divina  diciael 
Jegum  scita  conlemnuiit,  episcopus  medicinali  n»* 
erone,  ut  membrum  puiridum  a  sanis  absciJere,  e( 
rex  jiidiciaii  giadio  impios  del)et  de  terra  perdeff, 
quatenus  a  suuimo  Pastore  et  Rege  regum  cam  sJa 
creditis  ovibus  ei  siibjectis  in  futuro  ac  tremendi 
judicio  mereantur  audire,  u(  boni  et  fideles  serri  iii 
ministerio  in  quo  fueranl  constiluti^  ab  ipso  qoi  eo» 
constituit  Domino  fideles  inventi,  Vemte,  benedici 
Patris  met,  pereipite  regnum  quod  vobis  paratum  at 

"  ab  origine  mundi  (Matth.  xxv,  34),  qnod  promiiit 
qui  noo  mentitur  Deus  diligenlibus  se,  et  vivil  ti 
regnal  ante  omnia,  el  per  omnia,  et  in  omiiia  sxiuti 
sxculorum.  Amen. 


773 


CAPITULA  PUESBYTEUIS  DATA. 


774 


mNGniARi 

ARGHIEPISCOPI  RHEMENSIS 

CAPITULA  SYNODICA. 


I. 

710  CAPITULA  PUESBYTEUIS  DATA  ANNO  852. 


Anno  852  Kalendis  Novenibrii»  convenln  lia!)ilo  \ 
presbyierornui  in  ineirojioli  clviiate  lUieinorjun, 
inler  oclcra  nionila  Siilnbcrrima,  ilnni  ile  legibus 
alqiierebus  ecclcsiaslicis  ab  Hiiicinaro  pnesule  tra- 
ciarelur,  hacc  iii  ullinio  proiala  sunl  memoria!  com- 
meudanda,  el  summopere  oLservanda. 

Cap,  I.  —  Vt  pretbyleri  dhcanl  exiohillonem  Sijm^ 
boli  et  oratioms  Domimcce ,  cic. ,  cum  Symboto 
Athana$ii, 

Ut  unustpiisqne  presbylerorum  exposilionem 
Syinboii,  atque  oratiunis  Duininic;»;,  juxla  tiadilio- 
nem  orlhodoxorum  Pairum  pienins  discat,  exinde 
pnedicaado  popuium  sibi  comniissum  sedulo  in- 
siruat.  Fiu^falionem  quoque  canonis,  et  eumdem 
caiionem  iiileHig^ti»  ei  meinortier  ac  distincie  pro- 
kne  vaieal,  el  oraliones  missaram,  apostolum  B 
quoque  el  Lvaugeiimu  i)ene  legere  possit :  Psaiino* 
ruiu  cliam  verba  el  distinctioites  reguiariter^  et  ex 
cordc,  cum  caniicis  consuetudinariis  pronuniiare 
scTji.  Nec  non  et  sennonem  Albanasii  de  iide,  cnjns 
iiiUium  csl :  Quicunque  vuU  satvus  esse,  memoriae 
quisqne  conimendol,  et  sensum  iilius  inteiiigat,  el 
vcrbi^)  commuHibus  enumiare  qneai. 
711  C\P.  11.'—  De  scrulinio  et  ordine  baptizandi, 

lii  scrutininm,  cl  oinnem  ordincm  bapiizandi,nulii 
pi-iiiius  liceal  ignorare. 

Up.  111 —  De  exorcismis  caiechumenorum ,  et  de 
hapiismo  infirmorum.  liem  de  foniibuSf  ac  vasis  ad 
corfmraiia  et  patlas  abluendas, 

Eiorcismos  el  oraiiones  ad  catechumenos  facien-  /% 
duin,  ad  fontes  quoqne  consecranduui ,  et  C£Cleras 
preces  sn|ier  inusculos  et  fcmiuas,  pluraliler  atque 
sinsulariter  ,  iitbiiucte  et  ralioiiabililer  memoriu) 
Commendel.  Sinntiter  et  ordincm  bi'.ptizandi  ad  suc- 
ctirrendum  infirinis.  Et  qui  fonlesiapideos  habere 
neiiuiveril,  vas  conveniens  ad  boc  soluintnodo  bapti- 
uidi  ofliciuro  babeat,  et  similiter  ad  corporale  ia- 
vaiJiiin,  et  ad  pallas  aitaris,  propria  vasa  habeantur, 
inquibus  iiibil  aiiud  flal. 

Cip.  IV.  —  De  ordine  reconciliandi,  et  ungendi  infir' 
mos :  deque  exsequii»  defunctorum^  et  de  benediciioiie 
snltt  et  aqutP- 


Similiter  ordinem  ct  preces  in  exseqniis  atque  agen« 
dis  defunctonim ,  nec  minus  exorcisinos  et  i>enedi- 
cliones  aquac  ct  salis. 

Cap.  V.  —  De  aqua  omni  die  Dominico  ante  missam 
benedicenda, 

Ut  omni  Dominico  die  qnisque  prcsbyler  in  sua 
ecclcsia  ante  inissarum  soleinnia  aquam  benediclain 
faciat  in  vase  nitido  et  tanto  ministerio  convcnienli, 
de  qua  populus  intrans  ecclesiam  aspergatiir  :  et  qiii 
TOluerit  in  vasculis  suis  nitidis  ex  iiia  accipiant ,  ct 
per  mansiohes,  et  agros,  el  vineas,  super  pecqra 
quoque  sua ,  atque  super  pabula  eorum,  nec  non  cl 
super  cibos  et  potum  suum  conspergant. 

Cap.  Y1.  —  De  thuribuio  el  incenso. 

Ut  omnis  presbyier  thuribulum  et  incensum  ha- 
l)eat,  ul  tempore  quo  Evangelium  legitnr,  et  finiio 
oOertorio,  super  oblationem  incensum,  ut  in  morte 
videlicet  Uedemptorls,  ponal. 

Cap.  \IL  —  De  pane  ad  eulogias  benedicendo, 
Ut  de  oblatis,  quae  ofFeruntur  a  populo,  et  conse- 
craJoni  supersunt,  712  ^^^  ^^  panibus,  quos  defe« 
runt  lideles  ad  ecclcsiam,  vel  eerte  de  suis,  presbyter 
convenientec  partes  incisas  habeat  in  vase  nitido  et 
convenienti ,  ul  post  missaruni  solemnia,  qul  com- 
inunicare  non  fuerunt  parati ,  eniogias  omni  die 
Dominico,  et  in  diebus  festis,  exindd  acciptant.  Et 
illa,  nnde  euiogias  presbyter  dalurus  esi,  ante  iii 
b<cc  verba  benedicat,  ct  sic  accepturis  distribuat,  et 
roicas  ne  incaute  deOuant  custodiat :  Domine  sancte 
Patcr,  omuipolens  aiteme  Deus,  benedicere  digneris 
buuc  pancm  tua  sancta  et  spiritali  benedictione,  ut 
sil  o.i;uibus  cum  fide,  et  revereutia,  arc  gratiarum 
luarum  aciione  suinentibus  salus  menlis  et  corporis, 
alque  contra  omnes  morbos,  ct  universas  cunctorum 
iniinicoruin  insidias  lulamcntum.  Per  Doininum  no- 
strum  Jesum  Christum  Filium  tuum  ,  panem  vitas , 
qui  de  coclo  descendit,  et  dat  viiam  ac  salutem 
inundo,  el  tccum  vivii,  et  regnat  Deus  in  unilaie* 
Spiritus  sancti  ,    per   omnia  ssecula   ssBCulorum. 
Amen. 
Cap.  VIU.  —  De  homiliis  S.Cregorii^  ei  de  computo, 


7T5 


HINeMARI  RBEMENSIS  ARCfllEPlSGOPI 


776 


formam  sopluaginla  duorum  discipulorum  in  mini-  A  Cap.  XIII.  —  Ut  preibyten  a  pnblice  peccanlihut,  9d 
slerio  ccclcsiasUco  esse  promoiuni,  sermonem  prjc-         apcenitentibus,  quo  m  faveani,  munera  non  acd^ 
dicti  doctoris  de  sepluaginla  duobus  discipuiis  a  Do* 
mino  ad  prsRdiciindum  roissis  plenissime  discat ,  ac 
memoria;  tradal.  Computo  etiam  n^cQssario,  et  eaiitu 
per  anni  circulum,  plenissime  inslruatur. 

Cap.  IX.  —  De  fnalntinali  ofidio/et  hbm  expl^ndit: 
et  post  mtssam  quid  agere  preibyter  debeat  ante 
prandium. 

(Ivo,  p.  VI,  181,  ^x  C.  Namn.,  de  celebrat.  ifi«- 
sarum^  c.  1,  ex  Agathensi.)  Mane  matutinali  officio 
explcto,  pensum  serviiutis  suae  canendo  primam, 
tertiam,  sextam,  nonamque  persolvat:  ita  (amen^ 
ut  postea  horis  competentibus,  juxta  possibiUtatem, 
aul  a  86,  aul  ab  scbolasticis  publice  compleatur. 


ptant. 

{De  iimoma,  cap.  i4,  ex  Alexandro  III.)  Uti 
presbyterorum  ^xenium ,  vel  quodcunque  emobi- 
mentuni  temporale,  imo  detrimentum  spiritale,  a 
quocunque  publice  peccante  vel  incesiuoso  accipiat, 
ut  nobis  vel  ministris  iiostris  peccatum  illiusieti- 
ceat :  nec  pro  respeciu  cufjusque  personae,  aut  cod- 
sanguinitatis,  vei  familiaritatis,  alieois  peccaiis  com- 
muiricans,  boc  nobis  vel  ministris  innotesoere  de* 
tractet :  nec  a  quocunque  poeniteote  aut  gratiam, 
aut  favorem,  aut  muuus  suscipere  praesomat,  otmi- 
nus  digne  poenitentem  ad  reconciliationem  addocat, 
et  ei  testimonium  reconciliationis  ferat»  et  qaocon* 


Deinde  peractis  missarum  solemniis,  et  fessis  inOr-  B  ^"«  ^iy^"^  »1»"™  quemlibel  dignios  poeaitenieni  a 


mis  visitaiis,  ad  opus  rurale,  et  quodVibi  competit, 
ekeat  jejunus :  ut  Iterum  necessitatibus  peregrinorum 
hospitum ,  sive  diversorum  commeantium ,  iiiArmo- 
rura  quoque  atque  defunctorum ,  succurrere  possit,^ 
nsque  ad  sutulam  horam  pro  qualitale  temporis  et 
opportunitate. 

Cap.  X.  —  De  cura  hospitum  et  peregrinorum. 

(Ivo,  p.  V,  257,  ex  Gonctl.  Namnetensi.)  Ut  coram- 
hospitum,  maxime  paiiperum  atque  debilium,  orpba* 
norum  quoque  atque  peregrinorum  babeat ,  liosque' 
ad  prandium  suum  quotidie  juxta  possibilitatem  con- 
vocet,  eisquc  bospitium  competenter  tribuat. 

713  ^^P*  ^l*  ^^  Mcrie  mini$teriis  ad  wadium  non 
dandi$.  ( 

( De  pignoribue  et  qliis  caut,,  c.  i ,  ex  concnr 
Rliem. )  Ul  nullus  presbyter  pracsumat  calicem , 
vel  patenam,  aut  pallam  aliaris ,  vel  vestimen- 
tum  sacerdotale,  aut  librum  ecclesiasticom ,  ta- 
bernario  yel  negotiatori  ;*  aut  ciiilibet  laico,  vel 
feminae,  in  vadimoniuni  dare  :  quia  tanta  est  san- 
ctius  sacri  ministerii,- ut  salva  altiocis  mysterii 
iHtelligentia,  etiam  per  propheUm  Dominus  prohi- 
bueri^  ne  cura  sanctis  vestimentis  sacerdos  proce- 
dat  ad  populum,  sed  intra  sancta  illa  dimittat  ad 
eum  a  colloquio  divino  rediens  (Ezech,  xliv).  £t  cui 
in  ubernas  ad  bibeiidum  a  sacris  canonibus  ingredi 
prohibetur,  sanctificaia  sacro  ministerio  nec  ad 


reconciliatione  removeat :  quia  hoc  simoniaottin  et 
Deo  et  hominibus  abomiuabUe  est. 

Cap.  XIV.  —  Quomodo  in  connviis  defunctonm  a/iV 
rumve  coUectarum  gerere  se  debeant. 

(D.  U,  Nullu$  preebyterorum^  ex  Maroneteosi.) 
Ut  nullus  presbyterorum  ad  anniversariam  dieoi, 
vel  tricesimam  tertiam,  vel  Septimam  alicujas  de 
functi,  aut  quacnnque  vocatione  714  ^^  coUectaA 
presbyteri  conveoerinty  se  inebrlare  pnesomat,  nee 
precari.  in  amore  sanctorom  vel  ipsius  anims  bi- 
bere,  aut  alios  ad  bibendum  cogere,  yel  se  aliesi 
precatiooe  iogorgiUre :  nec  plaosos  et  risos  iocon* 
ditos,  ei  fabulas  inanes  Ibi  referre  aot  canure  prx- 
somat,  nec  torpia  joca  com  orso  vel  tornatricibis 
ante  se  facere  permitut,  nec  larvas  daemonoin, 
qoas  vuigo  talamascas  dtcdbt,  ibi  anteferre  cooseo- 
tiat :  qoia  hoc  diabolicom  est,  et  a  sacris  canonihii 
prohibitom.  6ed  cum  honesUte  et  religione  piao- 
deal,  et  ad  tempus  ad  suam  ecdesiam  redeau  Sifi- 
mopere  etiam  quisque  cavens,  sicot  de  sutcsuo 
vuU  gaudere,  ut  non  quacunque  occasione.  ut 
parem  suum,  aut  alium  queiulibet,  ad  iram  elriiaa 
vel  conteniionem,  quanto  magis ad  pugnan^vd ad 
csedem  aliquo  verbo  irritet,  seu  provocet,  lec  pro-- 
vocaius  ad  hoc  quisque  prosillat :  quia  ii  talibos 
comessationibus  et  polationibus ,  sicut  nrreli|io»i 
faciunt,  semper  se  iromiscet  diabolus  (D.  4i,  Quj»i9 
presbytert  ex  Namnetensi.)  Quando  auiem  comcnc- 


contingcndum  immundis,  quanto  minus  iu  vadimo-      ^:„,  ^^^ck^i^.-  «j  ^-       i 

«lua..  exhiberedcbeiTsiculSlephanussanctuspapa  »  ""'  ^"''^^''"  ^**  '^"»""*'  ""'''"'"™'  *^""''"' 


et  martyr  ad*sanclum  Hilarium  in  suis  decreulibus 
docuit  (epist.  i). 

Cap.  XII.  —  Ut  in  ecde$ia  $ine  consuUt§  eptscopi 
nuUus  sepeliatur,  et  ut  pro  $epelienUi$  tiihil  exi- 
gatur. 

Ul  nemo  presbyteronrm  quemquam  in  ecclcsia 
sepeliat  sine  consultu  episcopl ,  cxcepiis  hujusmodt 
duntaxat  personis,  quas  singfliatim  et  privatim  in 
synodo  siffnavimus  :  nec  oro  seoeliendis  nniilflAni 


aliquis  prior  illorum,  versum  ante  mensam  incipisli 
et  cibum  benedicat :  et  tunc  secundum  suum  orui- 
nem  consedeant,  aiter  alterius  honorm  portaote^ 
et  per  vicissitudines  cibum  el  potum  benedicant,  d 
aliquis  de  illorum  clericis  aliquid  de  sancU  lecuoa$ 
legat ;  et  post  refectionem  similiier  saiictum  bya- 
num  dicant,  ad  ^xcmplum  Domioi  et  Salvatoris  sc 
discipulorum  ejus,  sicut  illum  in  ccena  fecisse  leg- 
mus  (Matth.  xxvi).  Et  sic  se  contineant  omoes  pr- 


777 


CAPITUIA  PRESBYTERIS  DATA. 


77S 


Cap.  IV.  —  QrAd  cavendum  «i/  presb^temf  quando  A  inara  inntummodo  oblatam,  el  offertorium  pro  se 


per  Kalendas  inler  le  convemunt 

(D.  44.  Quando  pre$byteri,  ex  Naronetensi.)  Ut 
quando  presbyteri  per  Kaiendas  simul  convenerint, 
posi  peractum  divinum  myslerium,  et  necessariam 
(^llationem»  non  quasi  ad  prandium  ibi  ad  tabulam 
resideant,  et  per  tales  inconvenientes  pastelios  se 
iavicem  gravent,  quia  inhonestum  est  et  onerosum. 
Sxpe  enira  tarde  ad  ecclesias  suas  redeuntea  msyus 
damDum  de  reprebeBsione  eonquirunt,  et  de  grave* 
dioe  mutua  contrahual,  qaam  lucrum  ubi  faciant. 
Nani  de  hujusmodi  conventu,  qui  sub  religioois  ob« 
teulQ  agebatur,  Paulus  apostolus  convenienter  re«* 
prehenditCorinthios  (/Cor.*!!),  qui  inconvenienter 
cQenain  Domlnicam  manducare  conveniebant.  Sic  et 


suisque  omnibus  conjunctis  et  familiaribus  offerat. 
Si  plus  de  vino  voluerit  in  butticula  vel  canna ,  aut 
plures  obiatas ,  aut  ante  missam  aut  post  missam 
presbytero  vel  ministro  illius  tribuat,  unde  populus 
in  eleemosyna  et  benediciione  illius  eulogias  acd- 
piat,  vel  presbyter  supplenientnm  aliquod  habeat- 
Paslos  autem  et  comessationes ,  quas  divina  aucto« 
rius  vetat,  ubi  et  gravedines,  et  indebitse  eiaato« 
nes,  et  turpes  acinanes  tetitiae  et  rixae,  ssepe  etiam, 
sicut  eiperti  sumus,  usque  ad  homicidia  et  odia  et 
dissentiones  acddere  soient,  adeo  penitus  interdici- 
mus  ut  qui  de  csetero  hoc  agere  pnesumpserit,  si 
presbyter  fuerit,  vel  quiiibet  ciericus,  gradu  pri- 
velur,  si  laicus,  vel  femina  usque  ad  satisractionem 


qui  ad  ccenam  Dominicam,  id  est  ad  coliationem  ^  separelur.  Conventus  autem  taiium  confratrum,  st 


verbi  sub  occasione  conveniunt,  et  ex  veritate  ven- 
tris  causa  coniunguntur,  reprehensibiles  et«coram 
Deo  et  coram  bominibus  iiabentur.  £t  ideo  peractis 
omnibus,  qui  voluerint,  panem  cum  cliaritale  et 
graUanim  actione  in  domo  confratris  sui  simul  cum 
fratribus  suis  frangant,  et  singuios  biberes  accipiant 
maxioie  autem  ultra  tertiam  vicem  poculum  ibi  non 
coQtingant,  et  ad  ecciesias  suas  redeant. 

715  Cap.  XVI.  —  De  eonfrairihf  earumque  con- 
venlibus^  quomodo  celebrari  debeant. 

Ut  de  coilectis,  quas  geldonias  vel  confratrias 
vulgo  vocant,  sicut  jam  yerbis  monuimus,  et  nunc 
scripiis  expresse  praecipimus,  tantum  fiat,  quanlnm 
a|i  auctorilatem  et  utiiitatem  atque  rationem  perli-  q 
nei :  uJixa  auXera  neftio  neque  sacerdos,  neque  fidelis 
quisquam,  in*parochia  nostra  progredi  audeat.  Id 
^t  in  omni  obsequio  religionis  conjungantur  :  vi- 
delicetjn  oblatione,  in  luminaribas,  in  oblationibus 
moiuis,  in  exseqniis  defunctorum ,  in  eleemosynis, 
ec  cajieris  pietatJs  oiDciis  :  ita  ut  qui  candelam  of- 
ferre  vc^uerint,  sive  specialiter,  sive  generaiiter,  aut 
^le  missanu  aut  inter  raissam  antequam  Evange- 
liuni  legatur,  ad  aiure  deferant.  Oblationem  autem, 


necesse  fuerit  ut  simul  conveniant,  ut  si  forte  aliqui» 
contra  parem  suom  discordiam  haboerit,  quem  re- 
conciliari  necesse  sit,  et  sine  conveniu  presbyleri^t 
caeterorum  esse  non  possit,  post  peracta  iUa  quae 
Dei  sunt,  el  Cbristianae  religioni  conveniunt,  et  post 
debiias  admonitiones,  qui  voluerint  eulogias  a  pres- 
bytcro  accipiant,  etpanem  tanlum  frangentes,  ain- 
guli  singulos  biberes  accipiant,  et  nihil  amplius  eoo- 
tingere  praesumant,  et  sic  uuusquisque  ad  aua  Ciim 
beuedictione  Domini  redeat. 

Cap.  XVII.— t//,  defuncto  presbytero,  nuUus  $ine  «oh- 
sultu  episcopi  ecclesiam  illius  aut  capellam  appetat, 

Ut  sl  quilibet  presl^lerorum  defnnctus  fuerit/ 
vicinus  presbyter  apud  seniorem  ssecularera  nulla 
precalione,  vel  aliquo  exenio,  ecclesiam  iliam  obti- 
neat,  quae  titulus  per  se  constans  antea  exstitit,  sed 
neque  capellam ,  sine  consultu  nostro.  Quod  si  fece- 
rit,  diffinitam  sentenliam  sibi  prolatam  suscipiat* 
sicuti  de  episcopo  canonica  decrevit  auctoritas,  ut 
qui  per  ambilionem  majorem  civiialem  appetierit, 
ot  illam  perdat  quam  tenuit,  et  iilam  nequaquam 
obtlncat,  quam  usurpare  (entavil. 


71G  CAPITULA  QmVS  DE  RfeBUS  MAGISTRI ET  DECANI PER  SINGIJLAS  ECCLESIAS INQUIRERE, 

ET  EPISCOPO  RENUNTIARE  DEBEANT. 


Hffic  ompi  anno  investieanda  sunt  a  magislris  et  decanis  presbyteris  per  singulas  matrices 
ecclesias,  et  per  capellas  parochiffi  nostraB,  et  nobis  Kalendis  Juliis  renuntianda.  Simili- 
fer  etiam  investigandum  et  renuntiandum  esl  nobis  qualiter  observenlur  et  custodiantur 
lila  qu®  capitulatim  observanda  presbyteris  dedimus. 

L  Inquirendum  in  qoa  villa,  aut  ciyuslibet  sancti.D  IV.  Qualia  sirtt  indumenta  altaris,  quol  novaet 
honore,  praiilulatus  sit  presbyter,  vd  a  quo  fuerit  quot  vetusta,  qualiter  nitida  :  q«o  metaUo  sinl  capwB 
ordinatus.  ej  cruces  cooperta»,  aut  si  diligcnter  recondU»  sunt 

II    c:  u^v-.-..  _-  .    1 .  -  .        . .  ..       


IILNCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCCPI  ^^ 

Sl  liabcal  locnm  prxparalum,  ubi  cfTunili  A  manseril :  quoniam  confra  decreta  monnm  boc 


779 

Yll 

possil  aqua  quando  ablaunlur  vasa  aUaris,anlos 
vcl  nranus  posl  pcrceptionem  sacroB  communionis. 
Aut  si  ipse  presbyter  propriis  manibus ,  aut  dioco- 
mis,  aut  subdiaconus  ejus ,  lavet  primo  corpornlo. 
VIU.  Quo  metallo  sit  cnlix  et  patcna,  aiit  qua  dili- 
genlia  custodiantnr,  aul  si  babcat  pyxidem ,  ubi 
congrue  possit  recoiidi  sacra  oblaiio  reserunda  ad 
Tiaticum  inflmds. 

IX.  Ut  cbrisma  et  oieum  consecralum  sub  scra 
recondantur. 

X.  Si  ipse  presbyier  visitet  infirmos,  et  inungai 
olc6  sanclo,  el  commuuicct  per  sc,  ct  non  per  quein- 
libel,  et  ille  ipse  conimunicet  populum,  nec  Iradat 
romniuiiioiiem  cuiquam  laico  ad  deferendum  In  do- 
nuim  suam  causa  cujusiibet  iiifirmi. 

XI.  Si  liabeat  clericum  qiii  possit  tencre  scbolam, 
ant  lcgere  episiolani,  aut  caiiere  valcat,  proul  ne- 
C06sariuiu  sibi  videlur. 

XII.  luvesliganduui  niliilomiuns  de  luminaribuB 
ccclesiaB,  aut  quot  cerarlos  babeal  ipse  tilulus. 

717  XUI.  Oualiler  sil  cooperia  ecclesia,  aul  si 
sU  cainerata  ,  el  ut  ibi  colnmba  vel  aliae  aves  non 
nidiriccnt,  propter  immunditiem  vei  imporlunilatis 
inquieiudtiiein. 

XIV.  Quomelallo  babeant  ibidem  signa. 

XV.  Si  atrium  babeat  iiiunitum,  aut  si  ccllampro- 
priam  babeat  jiixta  ecclcsiam,  aut  si  susoiciosa  in 
circuilu  ostiola  sinl. 

XVI.  Ul  ex  deciiuis  qualuor  porlioncs  flanl  juxla 


malum  agilur  a  quibiis  pcrpetratnr;  qiiia  sical  nec 
8110,  ita  nec  alieno  nomine  presbyter,  vel  qoilibei 
sub  rcgubi,  foenns  exereere  debei,  mulio  minia 
auicin  fraudem  facere  de  facultatibus  ecdesiastids: 
qiioniam  hoc  ager^  sacrilegum  est,  et  pjt  crimen 
Aiiaui.ic  et  Sapbiroe ,  atque  Judx  faris,  qoisscns 
oblationes,  qiiae  ad  usus  ndclinm  ac  paiipenim  mil- 
tcbantiir,  asportabat  et  liirabatur.  Nam  aliad  esi 
sine  dispendio  eccIesisR  amicis  vel  parenlibos  (no- 
peribus,  aut  qiiibuslibet  necestnosis  ^  ex  chariuie 
eum  mensura  et  ratione  subveiiire ,  vel  adjntoriuai 
ferre,  et  aliud  cum  destructione  ecclesi»,  yt\M' 
patione  facultatum  eccfesiasiiearum ,  quasi  foniin, 
imo  furtim,  qusc  ecclesiae  esse  debuerant ,  et  usiks, 
B  illius  ac  paupefuui  seu  bospilum  inipendi,  canialinn 
carnallter  usibus  sine  dtvino  respectu  inservire.  Ct 
de  nihii  habentibus  proraotus  presbyter  non  pnrsu- 
mat  quae  de  facnUatibus  eccleslae  comparaTerit  ven- 
dere,  vet  quasi  718  ^^  casam  Dei  Iradere,  nisiad 
ecclesiam  cujus  propriae  esse  dcbent ,  sine  consuliii 
episcopi. 

XX.  Inquirendum, si  de  taoernis  et de  comesss- 
tionibus ,  et  de  famiiiaritaie  indeVita  mulienim  se 
custodiant  presbyteri,  sicut  Sippissime  inierdiiimiH 
et  interdiciinus  :  quia  ad  contunieliam  noslraiu  Uici 
me  pctunt,  ul  si  evidenter  cum  testibus,  qnone|sri 
non  possila  qnoquara,  presbylerum  in  tabemisio- 
venerint,  caballum  et  cappam  inde  eis  babereliceit 
Qiiaproptcr  si  abbinc  presbyleri  se  de  talibos  oon 


iiistilutlonem  canonicam ,  ci  ipsx  stib  teslimonio  C  caverint,  quia  divinum  noii  tira£iitjiidiciom,teia|io- 


duorum  aul  (rium  rideliiiiu  studiose  et  diligcnter  di- 
vidanlur  :  et  ut  de  duabiis  porliouibus,  ecclesise  ct 
episcopi ,  ratio  rcddatur  per  singulos  annos  auid 
inde  profeceril  in  ecclesia. 

XVn.  Ut  matricularios  habeat  Juxta  qualitatcm 
loci,  non  bubulcos  aut  porcarios,  seddebilcs  et  pau- 
peres,  et  de  codem  dominio.  Nisi  forte  ipse  presby- 
ter  habeal  fratrem,  aut  aliquem  propinquum  debi- 
lem,  aut  pauperrimum,  qui  de  eadem  decima  susten- 
tetur  :  reliquos  autcm  propinquos,  si  juxta  se  habere 
voluerit,  de  sua  portione  vesliat  atque  pascat. 

XVIII.  {Depeculio  c/ertcorum,cap.l,lvo,  part.iii, 
cap.  94.)  Invesiigandum  similiter*  si  nibil  patrimonii 


ralem  iliis  inveniemus  conlumeliam,  et  saecuiare 
illorum  incorrlgibilitati  adinveniemus  detriiBeiiioO' 

De  iUieUo  clericorum  accessu  ad  feminas ,  el  i|«a  n- 
lil^Re  de  illo  arguendi  vel  purgandi  itii/. 
XXI.  {Conc.  Trosleianum^  cap.  9. )  De  accessu 
autem,  et  frequenlatione ,  ac  cohabitatioae  dtn 
corum  cum  feminis ,  unde  secunduro  sacros  n- 
nones  in  omnibus  synodis  speciaiiter  inierdiii' 
mus ,  firmiier  et  cxpresse  atque  soliicite  a  Doltf 
ct  a  comministris  nostris  est  inquirendaiD.  Sic* 
iit  enim  bis  qui  Domini  in  carne  adventom  prx- 
oesserunt ,  et  kis  qui  subsequentur,  pro  tempdrva 
ratioue   sunt  sacraipenta  disparia,  ad  religioiied 


babens,  quando  provccius  est  ad  ordinem  ecclesia-      tamen  uuius  ejusdemque  lidei  ei  salulis  recurreniQ 


sticum,  postea  einerit  praedia,  cujiis  juris  sint:  quo- 
niam  eccle&ix,  ad  quam  de  nibil  habentibus  promo- 
tus  est,  esse  debent  juxta  canonicae  auctorilatis  de- 
crctum. 

XIX.  (De  peculio  clericorum,  cap.  4.)  Inquirendum, 
si  occasione  hujus  praecedenti  capituli  aliquis  pres- 


et,  ut  scriplum  esl,  Perlransibunt  p/unitu,  ei  mii' 
plex  eril  scienlia  (Dan,  xii,  4) ,  per  incremenu  w&- 
ponim ,  tam  per  seipsum ,  quain  et  per  angdos  io 
Veteri  Testamento,  in  Novo  aulein  sioiiliterper^' 
et  per  doctores  cailioUcos  et  magistros  Ecclesis.4^ 
et  attestante  propheta  angeli  noniinantur,  mn^ 
'•*»  ''*  multlplicatio  praeceptorum.  Perseqai- 


781  CAPITULA  PUESBYTERIS  DATA.  78J 

DUigiu  inimicoi  vettros  {Mattk.  v,  45).  Et :  Nisi  A  pler  sobolis  successionem  uxoris  usus  fuerat  relaxa- 
abundavfrit  juititia  ve$tra  plusquam  Scribarum  et 


Pkarisasorum^  non  intrabitis  in  regnum  cxlorum  {ibid 
iO).  Et :  Diaum  est  antiquis  :  Qui  occiderit ,  reu$ 
nit  judiciQ,  Ego  aulem  dico  vobis,  quia  omnis  qui 
mscitur  fratri  suo^  reus  erit  judicio  (t6td«,  21,  2i). 
El  per  sanctos  suos,  de  quibus  ^clum  est :  Non  vos 
ettis  qui  loquimini^  sed  Spiritus  Patris  vestri  qtU  /ogut- 
tttf  in  vobis  (Matth-  x,20),  per  incrementa  teniporum 
Tiruitem  castitatis  excrescere,  maxime  autem  apud 
miaistros  Ecclesix  docuit,  decernens  hoc  modo  per 
mysticam  Nicasnam  synodum  (can,  3) :  c  interdixit 
peromnia  magna  synodus,  nonepiscopo,  nonpresby- 
tero,  non  diacono,  nec  alicui  omnino  qui  in  clero  est, 
subintroductam  habere  muUerem,  nisi  forte  matrem» 


tus,  quia  ex  alia  iribu,  et  praeter  ex  semine  Aaron, ; 
ad  sacerdotium  nulius  fuerat  praeceplus  aceedere, 
quanto  magis  hi  sacerdotes  vel  Leviiae  pudicitiam 
servare  debent,  quibus  vel  sacerdotium ,  vel  mini- 
sterium  sine  successione  est,  nec  proeterit  dies  quo 
vel  a  sacrificiis  divinis,  •vel  a  baptismatis  officio 
vacent?  Nam  si  Paulus  etiam  laicis  scribit  dicens  : . 
Absiinete  ad  tempus,  ut  vacetis  orationi  (/  Cor.  vii, 
5),  quanto  magis  sacerdotes,  quibus  et  orandi  el 
sacrificandi  juge  ofiicium  est,  semper  debebunt  ab 
ejusmodi  consorlio  abstineri  ?  Qui  si  coniaminatus 
fuerit  a  carnali  coocuprscentia,  quo  pudore  vel  sa- 
crificarc  forsitan  usurpabit?  aut  qua  conscientia, 
qiiove  merito  exaudiri  se  credil,  cum  dictum  sit : 


..»«...•.  wuvMiiu  uavc^iv^  luu»! VI «iau,  III9I  tui4ciii4iticiuy      H**^^^  <"c>  i^v  f^Aauuin  sc  creoii,  cum  atctum  sit ; 
aul  sororem,  aut  amitam,  vel  eas  tantum  personas  "  Omnia  munda  mundis^  inquinaiis  autem  et  infidetibus 


qux  suspiciones  effugiuut.  t  Et  inde  lex  a  Gbristianis 
719  imperaloribus  est  promulgau  hoc  modo 
{Cod,  Theod.,  de  episc,  Eccl.,  etc,  1.  U)  :  c  Qui- 
caoque  clericatus  utunlur  oOicio,  extranearum  mu- 
lieruni  ramijiaritatem  habere  prohibentur :  mairum, 
sororuni  ,  vel  filiarum  sibi  solatia  intra  domum 
suam  noverint  tantum  esse  concessa.  i  Sed  quia 
sub  occasione  isiarum  personapum  ali»  mulieres 
subintrodiici  coeperunt  ,  sancti  Africani  caiionea 
decreverunt  (conc,  Afr,,  can.  5),  nl  i  nec  ipsi  rpi- 
scopi  ,  aut  presbyleri  ,  soli  habeant  acc.ssum  ad 
vidaas,  vel  virgiiies,  vel  ad  quascunque  feminas  : 
sed  ubi  aut  clerici  praesentes  sint ,  aut  graves  ali 


nihilmundum  f  (Tit.  i,  15.)  Et  ne  quis  dieat,  Si  ha- 
biio  cum  muiieribus,  sufficit  mihi  conscientia  mea, 
(licente  Apostolo  :  Gloria  nostra  kwc  est^  testimo- 
nimu  conscientice  nostros  (II  Cor.  i,  42),  attendat 
quod  iiem  idem  dicit  Aposlolus,  per  qucra,  ul  ipse 
veraciter  720  faletur,  loquilur  Chrislus  :  Provi- 
d^ntes  hona  non  solum  coram  Deo,  sed  etiam  coram 
opinibushominibus  (Rom.  xii,  47).  Et  itero  praecepit, 
ut  siuc  offensione  omnibus  simus,  ne  pereat  in  nostra 
conscienlia  fraler,  propter  quem  Chrisius  mortuus 
est,  sic  inquiens  :  Peccantes  in  fratres,  et  perculien- 
tes  conscientiameorum  infirmam,  in  Christum  peccatis, 
(I  Cor.  vni,  12).  Et  ideo  repleli  Spiritu  sancto 


qui  Clirisliani.  >  Unde,  sicui  beatus  Giegorius  ad  ^  statuerunt  sancti  Patres  nostri,  ut  minislri  allaris 


minisiros  Ecclesia  Romanaj  scripsit  (epist.  59.  ind 
H  ,  lib*  vii) ,  beatus  Auguslinus  nec  ciim  sorore 
habilare  consenserit  dicens  :  i  Qua».  cum  sorore 
mea  suut,  sorores  mea  non  sunt.  i  Et  ex  hoc  di- 
cil  sancUis  Gregorius  :  i  Docti  ei^o  viri  cautela 
magna  nobis  esse  debet  inslructio.  Nam  inhonest» 
praesuniplionis  esl,  quod  forlis  pavet,  minus  validum 
non  iiniere.  Sapienter  enira  illicila  siiperabil,  qui 
didicerii  eliam'non  uti  concessis.  i  Et  hinc  Chri.stiani 
imperaiores  legem  decreverunt  dicenles  (Novella 
Jusiimwd  125,  c.  29j  :  i  Presbyleris,  et  diaconis,  el 
subdiaconis,  et  aliis  in  clero  scriptis,  iion  habenti- 
bus  uxores,  secundum  divinas  regulas  inlerdiciinus 
ei  nos  roulierem  habere  in  sua  domo,  excepia  ma- 


mulieribus  non  cohabitent,  neque  subinlroducant , 
sccuin  mulieres,  ne  vel  concupiscentia  coiiacienliam . 
suain  urant,  vel  consensu  pessimd  polluanl,  et  ne 
vel  mala  suspicione  iufirmorum  conscientias  macu-. 
lent.  Proinde  de  concubitu  presbyterorum  cum  fe-. 
minis  per  parochianos  vd  vicinos  cujiiscunqoe  pre- 
sbyieri  inquircre  non    laborabimus.    Abolila   est. 
quippe  veiiis  haresis,  quae  cynica,  id  est  ca:iina, 
pnipier  iinpiideniiara  fucrat  appellata,  dicens  concu- 
biiuin  esse  naluralem,  et  ob  id  agendum  sine  vere- 
cundia  publice,  cum  legamus  primos  homines  mox 
post  peccatum  in  obedieniiae  sensisse  concupiscen- 
liam  iii  raembris  genitalibus,  et  a  mutuis  conspecti- 
bus  contexisse.  Nam  licet  humanae  mentis  caecitag 


Ire  et  filia  et  sorore,  et  aliis  personis,  quae  omnem  D  '"  operatione  turpitudinis  divinis  et  angelicis,  atque 


querelam  effugiunt.  Si  quis  auiem  adversus  istam 
observaiionem  mulierem  in  sua  domo  habuerit,  quas 
polesi  suspicionem  inferre  turpitudinis,  et  iile  a 
conclericis  suis  audierit,  quod  cum  Xali  muliere  non 
dctieaf  habiiare,  et  noluerit  eani  a  sua  domo  repel- 
lere,  vel  accusatore  emergente  probalus  fuerit  inho- 
ne:»le  cum  tah  muiiere  versari,  tunc  eplsc(^us  se- 
cundum  ecclesiasticos  canoues  clero  eum  repellat, 
curise  civitaiis  Auiitft  clerinns  Ast  iP9H«>niifim   .  i?f.i» 


sanctorum  qui  in  coelis  sunt,  oculis  abscondi  noa 
possit :  tamen  etiam  qoilibet  rusticanus  concum* 
bens  et  cum  propria  conjuge,  prout  polest  plurimo- 
rum  devitat  aspectus  ;  quanto  magis  presbyler,  si 
sensum  boroinis  habet,  malum  agens  curabil  abscon-: 
dere,  propter  quod  patefactum  scit  se  non  solum' 
ecclesiaslicum  gradum  amittere ,  sed  et  sua  quae  ha* 
bet  in  saeculo  perdere  ?  Noii  igiiur  de  hoc  invere- 

r.linrlA  minoramiic      rttw^A  a»  Anncl/iliio  Mnm    mirlA     «^^ 


%1  lll^CMARl  RLlElilEiNSIS  ARCI1IEP1SC0K>I  ^84 

presby!crorum  conlra  canonicum  interdiclnm  cnm  A  lcm  per  sacnimenlum  ilicant,  ex  quibns  sex  jnTeiil, 

et  sepiimiis,  si  tondilio  vel  qualilas  personae  per- 


feminis  per  tales  lionn'ne5  inquirt^mus,  sicul  sancti 
Africani  canones  jubent  (conc,  Afric,  can.  96,  98), 
id  est,  quos  publicae  leges  ad  accusationem  vel  le* 
Ktinionium  recipiunt,  sive  in  roallo,  sive  in  audien- 
tia.  Et  si  quiscunqiie  presbyter,  non  solnm  tn  nostra 
parocbia,  sed  in  nostra  dicccesi  confessus,  vel  legali 
ac  regularl  judicio  fuerit  convictus,  de  cohabiiatione 
vel  frequcntatione,  sive  accessu  cum  feminis  contra 
canones,  modis  omnibns,  secundum  decreia  beati 
Gregorii,  slne  gradus  sui  restitulione  deponetur,  et 
juxta  capilulum  magni  Leonis  papse,  quod  dicit  (epht, 
i  £pi$copi$  per  Campaniam)  :  lloc  itaque  admoni- 
tio  noslra  denunti«1t,  qiiod  si  quis  fralrnin  contra 
haec  consiilula  venire  tentaverli,  et  prohibita  fuerit, 
ausus  adiniitere,  a  suo  se  noverit  officio  subinoven*  B 
duin,  nec  communionls  noslrsc  futurum  esse  consor- 
tem,  qui£Otius  noluit  esse  disciplinse.  Ne  qiiid  vero 
fiit  quod  praetermissum  forte  a  nobis  credaiur,  oninia 
decretaliaconstituia  tam  beai:e  recordationis  Innocen- 
tii,  quam  omnium  decessorum  nostrorum,  quae  deec- 
«lesiasticis  ordinibu8,etcanonum  promulgaia  suntdi- 
sciplinis,  721  ^^^  ^  vestradilectionecustodiridebere 
iDandarous ,  ut  si  quis  in  illa  conimiserit ,  veniam 
sibi  deinceps  noverit  denegari.  i  Nam  et  beatus 
Augustinus  suo  archiepiscopo  de  Abundaniio  pre- 
fibytero  suae  parochioe  ita  scripsit  (epist.  236 ) : 
f  Quia  cum  non  ambularet  vias  servorum  Dei,  noa 
Imnani  famam  habere  cocpit.  Qua  ego  conlerrilus, 
non  tamen  temere  aliquid  credens,  scd  plane  solli« 


mittit ,  ad  judiciuni  exeat  quod  IDi  et  veritate  iode 
per  s:icramentum  dixerunl :  quia  mnlti  jam  depre- 
bensi  apud  nos  babentur,  quontam  pretio  conducti 
se  perjuraverunt.  Et  si  lioc  modo  presbyter  codvi- 
ctus  fuerit  de  incont^ntenli  cobabitaiione  com  femi- 
nis,  deponelur,  sicut  Zosimus  papa  decrevil  dicens 
(epist.  ad  Uesychinm ,  cap,  St)  :  c  Scial  quisqub 
postposira  Patrum  et  aposiolicae  sedis  aactoriiate 
neglexerit,  a  nobis  districtius  judicandam,  ut  loci 
siii  minime  dubitel  sibi  non  constare  rationem,  si 
boc  putat  post  lot  prohibitiones  rmpune  posse  ten- 
tari.  ContumeliaD  enim  studio  fit ,  qaidqaid  intcr- 
dicium  toties  usurpatiir.  i 

XXII.  fn  lege  est  slatutum,  qaod  ei  in  Evargcfio 
est  confirmatufli,  ut  in  ore  duorum  vel  trium  tesiiun 
8(et  omne  veri)um  (Matth.  xviii).  Et  Apostolus 
Timotheo  praecipit  (/  Tim.  v),  in  cojas  persona,  ut 
Leo  dicit,  omnlum  Cbristi  sacerdolam  namenim 
crudivit,  ul  accusatio  adversus  presbytenim  noa 
recipiatiir,  nisi  sub  duobus  vel  tribus  testibos.  Et 
722  sacrum  Nicxnuin  concilium  (ean.  2)  neophj- 
tuin  episcopum,  a  duobus  vel  tribus  teslibus  redar- 
guluro,  a  clero  abstint^re  prscepit.  Sed  quia  in 
historia  Susannae  (Dan,  xiii)  duos  testes,  qui  idonei 
populis  videbantur,  el  in  bistoria  Nabulhae  (Ul 
Reg,  xxi),  verum  et  in  htstoria  passionis  Domini, 
duos  testes  dixisse  falsum  testimonium  legiima 
(Matth,  xxvi) :  quoniam  Christiis  Dei  virlos  et  Dei 


dtior  factus,  operam  dedi,  si  quo  modo  possem  ad  C  sapientia  dicit,  Per  me  conditores  tegum  jiuia  decer^ 


aliqua  malae  conversationis  ejus  certa  pervenire  ia 
dicia.  Ac  primo  cumperi  eum  pecuniam  cujusdam 
nislicani  de  Tino  apud  se  comnMndato  intervertisse, 
Ita  ut  nullam  inde  possel  probabllefn  rationeni  red- 
dere.  Deinde  convictus  atque  confessus  est,  cum  se- 
com  nuUum  clericam  haberet,  apud  quamdam  malae 
famae  mulierem,  et  prandisse,  et  coenasse,  et  in  vi^ 
cina  et  in  eadem  domo  mansisse.  Nam  qu«  negavit 
Deo  dimisi  :  qu»  occultare  permissus  noa  est  judi- 
cavi.  I  Proplerea ,  sicut  S.  Gregorius  decrevlt,  per 
idoneos,  nt  praemisimus,  testes  sacrament^  inquire- 
tur  de  malae  famae  presbytero,  ei  qui  proinde  jura- 
bunt,  boc  modo  singuli  jurent  :  t  De  faoc  qnod  me 
interrogabis  de  isto  presbytero,  quid  inde  sciam, 


nunt  (Prov,  viiiy  15) :  et  sanctus  Gregorius  frequcn- 
ter  in  episiolis  suis  causam  ministrorum  ecclesiasti- 
corum  legaliler  et  regulariter  pnecipil  definiri  :  ei 
sanctus  Augustiiius  exponens  scntentiam.  Apostofi, 
Si  quis  fraier  nominatur  fomicalor  (1  Cor,  t,  1f),  ei 
caetera,  dicii :  <  Noluit  Aposlolus  bominem  ab  bomi- 
ne  judicari  ex  arbitrio  suspicionis,  vel  etiaro  extra- 
ordinario  usurpato  judicio ;  sed  potius  ex  lege  Hei 
secundum  ordinem  Ecclesiae ,  sive  ultro  confessom, 
siveaccusatiim  atque  cimvictum,  eam  nominalionen 
volens  inlclligi,  quae  fit  in  quemquam  ciim  sententta 
ordine  jiidiciario,  et  qiiae  cum  integritate  profertor. 
Nam  si  iicnniiatio  sola  stifllcit,  muitl  damnandi  saat 
innocentes,  quia  sxpe  falso  in  quemquam  crioifn 


ne  sciente  nec  mcndacium  tibi  dicam  ,  iiec  verita-  ^  nominatur.  In  accusaiione  presbyterorum  de  nuioen» 

testium  idoneorum  auctoritatem  legum  sequeDdara 
vidimiis,  ut  septem  tesles,  ul  supra  dixirous,  idowi 
reqiiirantuT  :  ct  si  ratio  vd  causa  coegerit,  qoatacr- 
deoiin  vel  viginti  et  unus  testes  quaeraRtur,  at  ve- 
ritas  palefacta  moustretnr. 

XXill.  (2,  q.  5,  Si  mala  fama.)  St  aotem  mah 
fama  ex  verisimilitudine  per  parochiam  de  presby* 
tero  exierit,  et  accusatores  atque  testes  legales  de- 
fuerinl,  ne  infirmorum  corda  de  mala  faroa  presbj* 

nArpiiLiantiip     p1    nA  vitiinpr^tiir    mini«l«rinfll 


em  reticebo,  si  me  Deus  adjuvet,  et  isti  sancti  Dei.  i 
Post  istud  sacramenlum,  interrogari  dcbet  hoc  mo- 
do  :  i  Sancti  canoiies  prjccipiunt,  ut  presl)yier  ulem 
accessum ,  et  frequeiilationem  ,  ac  cohabitalionem 
ciim  feminis  non  habeal ,  unde  mala  suspicio ,  et 
liiconveniens  sacerdoii  fama  possit  exire.  Propterea 
dic  mihi,  si  vidlsti,  aut  pro  certo  scis  talem  acces- 
sam,  vel  frequeniiam ,  aut  cohabitalionem  feminas 
babere  cum  isto  presbytero,  unde  mala  suspicio  esse 


uv«i*A  i\i\eeif     m  i 


lln  e«m»imAniA  Iapi 


785 


CAPITULA  PRESB\TER1S  DATA. 


78G 


innl;^  famac  prcsbyterin  sacramenio  purgalionis  suaeA  culpae  ad  uuUos^mngis  refercndae  suut,  qiiam  ad  de- 


enm  tesiem,  quvm  babebit  et  juilicem. 

XXIY.  Et  qnoniam  legimus  in  epistons  beati  Gre- 
goril,  soepe  infamatum  sacerdolem  in  purgatione 
sDse  famae  tantum  jusjurandum  pracbuisse^  et  legalis 
atque  apostolica  et  canonica  aucroritas  trium  te- 
stiam  testimonfum  recipit  ad  condemnationem,  non 
abs  re  Tidetur  si  recipiatur  ad  pur^ationem.  In  Hi- 
storia  quoqne  sacra,  et  in  epistola  heati  Gregorii» 
legirous  beatum  Petrum  apostolorum  principem , 
cum  a  fidelibus  reprehensus  fuerit  cur  ad  genlilcs 
intrassel,  bnmili  eos  ratione  placasse,  at(|ue  in  cau- 
sa  rcpreliensionis  suae  eliam  lesies  adhibuisse  dicens, 
Venerunt  autem  mecum  et  sex  fratres  isti  {Act,  xi, 
12).  EtCarthagineusescanonesdecemunt  {can,  20), 


sides  negligenlesque  reclores,  qui  mnllam  s.Tpo 
nntriunt  pestilentiaro,  dum  necessariam  dissimulanl 
adhibere  medicinam.  >  Et  sanctus  Grcgoritis  dfcit : 
c  Qui  non  corrigit  resecanda ,  committit.  i  El  item 
Leo  scnl)ens  ad  Janiiariumepiscopum,  singiilis  nobis 
dicit  {ibid,,  c.  14) :  c  Non  autem  duliitet  dilectio  tua, 
nos  si,  quod  non  .arbitramur,  neglecta  fuerint  qu» 
pro  custodia  canonum  et  pro  fidei  integritate  decer- 
niiniis.  vehementius  commovendos  :  quia  ut  Hilarus 
P'^pn  dicit  :  Non  minus  in  sanclarum  tradilionum 
dclinquitur  sanctiones ,  quam  in  ipsius  Domini  fn- 
jiiriam  prosilitur.  >  Qualiter  aulem  his  agendum  sit,^ 
qui  per  contemplum  in  sanctarum  tradilionnm  san- 
ciiones  dellnquunt ,  vel  in  ipsius  Domini  injurianv 


hi  sl   presbyteri  vel  diaconi  fuerinl  accusali,  ad-  "  prosiliunt ,  sanctus  Leo    ad  Ruslicum  episcopum 

junclo  sibi  ex  vicinis  locis  proprius  episcopus  legi- 

timo  numero  collegarum,  id  est  una  secum  in  pre- 

sbyteri  nomine  sex,  in  diaconi  tres,  auctoritati  con- 

venire  ducimus,  ut  si  presbyler  infamatus  fuerit,  et 

accusatores  vel  lestes  i  Jonei  defuerint,  secun  Jum  qua- 

litatemac  quantitatem  causae  atqiie  personx,  ct  uiili  - 

lalem   723    ^c  sanaiionem  cordium  infirmoriim , 

aut  singuiis,  aut  cum  aliis  duobus  testibus,  aut  cum 

aliis  sex  testibus,  seipsum  sacramento  a  mala  opi- 

nlone  purget.  Et  non  est  conlrarium  decrelo  Grego- 

rii  jiinioris,  si  plures  testes  ad  purgationem  inramati 

presbyleri  requirantur  :  quia  scribens  idem  ponlifex 

ad  Bonifacium  episcopum  per  Denualdum  prcsbyle- 

rum  dicit ,  ut  si  probari  idoneis  testibus  pres!>yier 


' ^ — ^.„  ...»..„..„  ^.^^.,^^^,  ^.^  .^^>, . 

inramatus  nequiverit,  sit  jusjurandum  in  medio,  et      dalum  presbyte 

non  diflinlvit  utrum  ipse  solus,  an  cum  aliis  ju- 

rei. 

XXV.  Et  qiioniam,  ut  scriptnm  est,  et  in  angelis 
reperla  est  nequitia ,  et  teste  Malachia  propliela, 
aique  Joanne  evangelisla ,  sacerdotes  angeli  appel- 
laiitiir,  et  experli  sumus  quosdam  ad  inviceni  con- 
spirasse,  ut  se  miituo  in  sua  purgatione  ailjtivarent, 
setf  revera  nocerent,  sicul  et  presbyteri  pleni  iniqua 
cogitatione  adversus  Susannam  coiispiraverunl ,  non 
iiicoiigrue  videtur,  ut  cum  credibili  misso  episcopi, 
presbyleri  qui  in  purgalione  infamali  sueecdolis, 
et  una  cum  eoad  jui^jurandum  se  oblulerint,  talein 
examinaiionem  pcr  advocalum  iiifamali  presbyleri 
reci 


deccrnit  {JDecr,  c,  16) :  c  Hujusmodi,  inquiens,  lapsis 
ad  promerendam  misericordiam  Dei  privata  est  ex- 
petenda  secessio,  ubi  illis  satisfaclio,  si  fuerit  digna,. 
sit  eliam  fructuosa.  A  qua  districiionis  regula',  san- 
clo  Spiritu  promulgala  ,  non  licet  nobis  quacunque 
plciatc  indebita  declinare  :  qnia  etsi  debetur  724k 
compnssio  proximis,  rectitudo  inmen  debetur  vi- 
tiis.  Unde  sacra  Scriptura  simplicilati  rectitudinem 
semper  conjungit :  quia  siinplicitas  sine  rectitudine 
fatuilas  est.  Simplicitas  igitnr  erga  vilia,  sicut  ca- 
Iholici  doctores  dicunt ,  dissoluta  et  slulta  est :  et 
rectiludo  erga  proximos ,  sine  pfetatis  simplicitate, 
austera  existit  et  dura.  r 
Ab  isro  loco  usque  ad  finem  istius  capituli  non  est  * 
ris. 


Qitod  de  crimine  eonfessi  vetconvictt  merito  sint  a 
gradu  ecclesiaslico  deponendi. 

Et  ne  qtiidam,  contra  Apostolum  delectantes,  non 
solum  vocum ,  sed  et  constitutionum  ac  factorum 
noviuue,  qiii,  ut  audivimus,  dicunt  non  debere  pre^ 
sbyierum  vel  diaconem  de  crimine  confessuni  sive 
convictum  deponere,  sed  tantum  suspendere,  quia 
sic  possunt  confessionem  et  po^nitenliam,  sicut  et 
alii  homines ,  facere ,  nos  dicant  cum  Novatianis 
pceiiitentiam  nuibuslibet  denegare,  quae  cum  ortho^ 
doxis  doctoribus,  de  poenitentia  ^t  degradalione  ec- 
clesiasticorum  minislrorum  seniimus,  eornm  sensU 


ecipinnt ,  ut  in  sai^ramento  se  Dco  non  perdant,  n  hus  et  verbis  dicemus.  Ipsi  aulem,  juxta  Apostolum, 


sicutquosdam  bincjam  revrctos  comperimus 

XXVL  Quia  vero,  ut  sanctus  Augnslinusdicit,  nova 
fnorborum  genera  nova  quxrere  cogunt  niedicamen- 
coruin  experimenta  ,  ac  pnefatis  aucloritaiibus  in- 
^iructi,  non  prsejudicantes ,  si  quo;  sunt,.  sanius  in^ 
»rlligentium  sententiis,  hoc  modo  agenda  vidimus, 
.juaienusetpresbyteros  a  riixuriae  charybdis  pneci- 
piiso  revocare,  et  toiies  repetitam  canonum  prohi- 
bitioiienii  a  praevaricantibus  quoquo  modo  possimus 


sanam  doctrinam  non  sostinenles,  habenles  speciem 
quidem  pielatis ,  virtutein  autem  ejus  aDuegantes, 
qnia  utsanctus  Ambrosius  in  explanationepsalmi  Beati 
immaculati ,  et  beatus  Coelesiinus  papa  scribens  ad 
Nestorium  dicuht :  t  El  pietas  ex  qua  nascitur  fre- 
quenter  iinpietas,  viderint  qualiier  se  a  laqueo  libe- 
rent,  quo  se  innectunt,  ponentes  in  coehim  os  suum^ 
et  loquentes  adversus  sacros  canones,  utLeo  ditit 
{Decr.  c.  5),  spiritu  Dei  conditos,  et  totius  mundi 


-^_  j_  jj-^_i.. 


Aiii  ca/tiiAv«tA 


etnlipnm 


787 


I1I>XMARI  RHEMElNSIS  ARCHIEPlSCOPI 


per  lolum  mundum  intonat,  decernens  i  ul  episcopi  a  A  adullerii  nequaquam  diserrpat  eulpa  fomicalionis, 

praeslilutis  canonibus  nuUa  aut  negUgentia  aut  prav 

sumptione  discedant ,  et  si  quis  sacerdotuui  contra 

constituta  vcnire  tentaveril,  ei  prohibita  fueril  ausus 

admittere  ,  a  suo  se  noverit  oflTicio  submovendum. 

Et  Hilarus  Papa  dicit  {Dea\  c.  18).  quia  non  minus 

iu  sanclarum   tradilionum   sanctiones  delinquitur, 

quam  in  ipsius  Domini  iujuriam  prosilitur.  »  Et  Ge- 

lasius:  i  Comperimus,  inqnit,  nonnullosin  ipsis  or- 

dinibus  constilulos  gravibus  facinoribus  non  repelli, 

cum  et  Aposlolus  ctamet  nemini  cilo  manus  impo- 

iiendas,  neque  communicanduin  peccatis  alienis  :  et 

majorum  veneranda  constituta  pronuntient  hiijus- 

modi,  eiiamsi  forte  subrepserint,  tam  qui  aulepec- 

caverunt  deiectos   oportere  depelli ,    quam  sncrae 

professionis  oblitos  prxvaricatoresque  sancti  pro- 

posili    proculdubio    submovendos.  i    Et    sanctus 

Gregorius  ad  Anlbemium   subdiaconum   ( /i6.   ix, 

epiil,  6C) :  c  Quia  tantae  nequitiae  malum  digna  non 

725  ^cbel  sine  uliione  transire ,  supradictum  fra- 

trem  nostrum  Pascasium  aduionere  te  voiumus ,  ut 

llilarium  priiis  subdiaconi,  qiio  indignus  fungitur, 

privet  ofljcio,  atque  verberibus  publice  casiigalum 

^aciai  in  exsilium  deportari,  ul  unius  poena  mullorum 

possil  esse  correctio.  >  Et   ad  Columbum  episco- 

pum  (/i6.  X,  ejihl,  8)  :  c  Pervcnit  ad  nos,  quod  Do- 

iiadeus  diaeonus  pro  corporali  fuisset  peccato  depo- 

situs.  Dileclio  vestra  subtili  Iioc  inquisitione  pcr- 

quirat  :  et  si  ila  est,  in  p(£nilcntia  retrudendus 


B 


cutn  Verilas  dicat  :  Qui  viderii  mulkxm  ad  C9th 
cupiscendum  eam,  jam  mmchatus  e$t  eam  in  corie 
suo  (Matth,  V,  28).  Quia  enim  Graeco  vcrbo  inaichQS 
adulter  dicitur,  pura  non  aliena  conjux,  seil  mnlieT 
videri  prohibelur,  aperle  Yerilas  oslcndil  qnia 
el  solo  visu,  cum  turpiter  vel  innupu  concupi- 
scilur,  adullerium  perpetratur.  Quo<I  lanienpie- 
nimque  ex  loco  vel  ordine  concupisceniis  discer- 
liitur  :  quia  sicut  hunc  in  sacro  ordine  sludiosa 
concupiscentia,  sic  illum  adulterii  inquinat  culpa. 
In  personis  tamen  non  dissimilibus  idem  luiii- 
rix  distingiiilur  reatiis,  iu  quibus  fornicatlouii 
culpa,  qua  ab  adulterii  realu  disceruilnr,  pned^ 
caioris  liiigua  testatur,  quae  inter  ca^era  asMTii 
dicens,  Neque  fornicarH,  neqtie  idoti$  «mVn(t»s, 
neque aduUeri  regnum  Dei  pos$idebunt  (i  Cor.  \i,9). 
Quod  enim  disjuncl%  realui  sentenlia^  sulKlidlt, 
quoniam  valde  a  se  dissidcat  ostendil.  »  £t  ileni 
idera  dicit :  c  Scimus  quia  aliquando  ininus  esi  ia 
corporis  corruptionem  cadcre,  quam  cogiuiioae 
taciia  ex  deliberala  elatione  peccare.  Sexl  aiai 
minus  tiirpis  superbia  creditur,  miiius  viiauir: 
luxuriam  vero  eo  magis  726  erubescunt  lioi»i- 
ncs ,  quo  siinul  omnes  turpcm  noverunl.  lnde 
fit  plorunique,  ul  nonnulli  pcr  superl  iain  in  iuio- 
riain  corruenles  experlo  casu  malum  culpx  Ubents 
eriibescanl  :  el  tiinc  etiam  majora  corrigant.CHBi 
prostrati  in  miiiimis  coiifiindttnlur.  Reos  enim  se 


est,  ut  eommissi  flagitii  vinculum  lacrymis  possil  r  iuter  minora  conspiciiint ,  qui  seliberos  iniergn- 


absolvere.  >  Et  ad  Sabinianum  episcopum  (lib.  vii, 
€pi$t.  12) :  »  Presbylerum,  inquit,  de  quo  nos  fra- 
ternitas  tua  latoris  pra^sentium  relalione  consuluit, 
nulla  ratione  in  sacro  ordine  posl  lapsum,  aut  per- 
manere ,  aut  revocari  p«)sse  cognoscas.  Circa  quem 
tamen  mitius  agendum  cst,  propter  quod  commis- 
sum  facinus  faclli  dicitur  professione  confessus.  > 
Et  ad  Joannem  arcbiepiscopum  (lib.  vii,  ind.  1 , 
epist.  621)  .  c  Quao  adversus  Lucillum  &Ielitanx 
civitatis  episcopura  querela  coinmota  sil,  in  ge- 
storum  qu»  ad  nos  direxistis  pagina  declaralum 
est.  El  ideo  quia  tanti  facinoris  uUio  nulla  debet 
dilalione  diilcrri,  fratemilas  vesira  tros  aut  quatuor 
de  fratribus  ac  consacerdotibus  sibi  nostris  adbibeat, 


viora  crediderunt.  Pia  crgo  Domini  dispensatione 
laxatos  iionnunquam  maligiius  spiritus  dc  colpa  >i 
ciilpam  trabit,  et  dum  pbis  percutit,  inde  eos 
quem  ceperat  amiltit,  alque  iinde  vicisse  ccnu- 
tur,  inde  superatiir.  Ad  hoc  eniin  in  Scripiura 
sacra  viroriim  talium,  id  cst  David  el  Petri,  pet- 
cata  sunt  indila,  ut  cautela  niinorum  sii  niiss 
majorura.  Ad  hoc  vero  ulrorunique  illic  ct  pflK"- 
tentia  iiisinuatur,  et  veiiia  ,  ut  spes  pereBniioiB 
sil  recuperalio  pcrdilorum.  De  siatu  ergo  suo 
Daviil  cadeiile  nenio  supeibiat  :  de  lapsu  eiiaffl 
suo  David  surgente  nemo  desperet.  i  Et  sancUiS 
Auguslinus  {cpist.  50)  :  c  Ut  enim  cousliluireiiir 
in  ecclcsia  ,    ne   quisquam  post  alicujiis  criminis 


ut  ipsis  quoque  praiisentibus  patefacta  ac  satisfiicla  D  pocnitcnliain  clericatum  accipiat,  vcl  ad  clcpicaiBiB 


veritate,  pra^dictum  Lucillum  de  episcopalus  ordinc, 
quem  hujus  sceleris  contagio  maculavit,  studeat  sine 
ambiguitate  deponere.  »  Quia  agitur  in  regula  pas- 
torali  sanctus  Gregorius,  legis  exponens  sententiam, 
monstrat  c  non  debere  eum  accedere  ad  ministe- 
riuin  Dei,  nec  offerre  Deo  suo  panes,  qui  parvo, 
vel  grandi,  aut  torto  est  aaso,  id  est,  qui  ad  tenen- 
dam  mensurara  discrelionis  idoneus  non  est ,  vel 
iiui  siiblilitate  immoderata  rectitudinem  suac  actio- 


redeai,  vel  in  clericatu  maiieal,  non  desperiiwnc 
Indulgentiae,  sed  rigore  faclum  est  disciplinae-*^*^ 
quin  conira  clavesdaias  Ecclesix  dispuiabiiur,  * 
quibus  dictum  est  :  Qucs  $olverilis  in  terra^  irai 
soluta  et  in  coelo  (Mattli.  xvi,  10).  Sed  ne  forsii» 
eiiam  detectis  criminibus  spe  lionoris  ecclesiasii^^» 
animus  intumescens  superbe  ageret  poeniteuiiafl'» 
severissime  placuit,  ut  post  actam  de  crimine  11»«»* 
nabili  Doenitentiam  nemo  sit  clericus,  ul  de>pe»- 


7S9  GAPITULA  PRESBYTERIS  DATA.  790 

el  tamen  apostoltis  inan^it.  Sed  non  ideo  6uper-  ^  Nam  qui  sibi  nunc  in  culpa  parcit,  ei  postmodum  iu 


racua  puianda  cst  posterior  diligenlia,  quia  ubi 
saluli  nibil  delrabebatur,  humilitati  aliquid  addi- 
denint,  quo  salus  tutius  muniretur  :  eiperii  credo 
aliijuorum  ficias  pcenitentias  per  affectatas  liono* 
rum  potenlias.  Cogunt  enim  muUas  invenire  me- 
dicioas  multonim  expcrimenta  morborum.  i  De- 
tecti  ergo,  sive  confessione  sua,  sive  convictione 
legali  ac  regulari,  de  criminibus  ad  gradus  eccle- 
siaslicos  non  accedanf,  et  in  gradibus  ecclesias- 
ticis  non  maneanl*,  vel  ad  ecclcsiasticos  gradus 
Don  redeant,  sicut  sacri  canoncs  el  decreta  sedis 
Romanae  pontificum  aperte  atqne  expresse  decer- 
Dunl.  Hoc  enim  nos  admonens  Aposlolus  ail  :  iVo- 
lite  communicare  operibus  infructuosi»  tenebrarum 


poena  non  parcitur.  Gulpas  nunc  singdorum  Deir» 
eiuimerat,  cum  nos  ipsos  ad  singula  qiiae  feciinits 
deflenda  exponit :  quas  misericordiler  relaxat,  qnia 
ea  dum  nos  punimus,  ipse  nequaquam  in  extremer 
exaiuiiie  judicat.  Neque  enim  pic  Dominus  anle  dili- 
gcniium  oculos  flenda  peccala  opponerel,  si  per 
semetipsum  ea^  dist,ricte  ferire  voluisscl.  Consiat 
enim  quia  a  suojudicio  abscondere  voluit,  quosmi- 
scrando  praeveniens  sibimetipsis  judices  fecit.  Uinc 
eniin  scripium  est :  Pra^veniamus  faciem  ejus  in  con- 
fessione  (Psal.  XLix,  2) :  Et  :  Si  nosmetipsos  dijudi- 
caremus,  non  utiquedijudicaremur.  Qua  dijiidicaiioiie 
m.ijorem  in  se  quisque  sevorilatem  debct  exercere, 
quo  se  recognoscit  gravlus  deliquisse,  ul  a  seip^o 


{Ephes,  V,  II).  £l  qiiia,  inqnit  sanctus  Aiigusti-  B  judicatus  non  judicelur  aDomino.  Quse  actio  poeni- 


niis,  panim  erat  non  consentire,  id  est  non  com- 
innnicare,  si  sequeretur  negligenlia  disciplinas, 
Magis,  inquit,  et  redarguite  {ibid,),  Quid  est, 
nolite  communicaref  nolile  consentire,  nolite  ap- 
prohare.  Qiiid  est,  magis  et  redarguite?  repre- 
kiulile,  corripite,  cocrcete.  Sicut  ilera  idem  dicit 
uposlolus,  Peccantes  eoram  omnibus  argue,  ut 
cirteri  metum  habeant  (/  Tim,  v,  20).  Sicul  ar- 
guit  Peirus  Ananiam  et  Saphiram,  ut  cxteri  me- 
l!)m  haberent  :  sicut  damnavil  Simonem,  quem 
727  l^nten  ad  po&niieiiliam  invilavit :  sicnt  fonii- 
ctiorem  argiiit  Paiiliis,  qiicm  Iradidit  Saiana; ,  ut 
spiriuis  salviis  fiorct  In  die  Doniini.  UiKie  sapiemis 
verba  clavis  atqiie   siiinulis  roaiparanlur,  dicente 


tenliae  tunc  erit  perfecla,  et  Deo  accep!abilis,  si 
ascenderit  homo  adversum  se  tribunal  mentis  snai, 
elconsiituerit  se  ante  faciem  suam,  ne  hoc  ei  poslea 
fiat,  sicut  comminatur  Deus  peccatori,  Argnam  te, 
et  statuam  contra  faciem  ttuim  (Psat.  xlix,  21),  at- 
que  ita  constituto  In  cordejudlcio,  adsit  accusairix 
cogitaiio,  testis  conscientla,  judex  ratio,  carnifcx 
timor.  Dehinc  dolore  torquente  sanguis  animx  con- 
filentis  per  lacrymas  profluat :  el  quo  sollicitius  suam 
quisque  conscientiam  discuticndo  examinat ,  eo  la- 
tiores  ei  intimo  cordis  fonie  lacrymarum  728  ^"' 
vios  fundat :  et  quotidiano  baplismate,  lacrymis  sux 
compunciionis  ab  omuiuhi  vitiorum,  non  solum  cri- 
niinalium*   sed   et    quotidianorum    siibripientiuin 


Salomoiic,  Verba  sapientia'  quasi  stimuli,  et  quasi  C  contagione  purgeiur,  jiixta  eiim  qiii  dlcit :  Lavabo 


cldvi  in  altum  defiii  (Ecde.  xii,  II),  qiiia  cnipas 
(lctiiiquentium  nesciunt  palpare.  sed  pungcre.  Sed 
iu  ipsa  correptione  vel  cocrcitione  aiienornin  pecca- 
torum,  sicut  bealus  Augnsliuus  dicit,caven!lum  esl, 
nc  se  exlollat  qui  alterum  corripil,  et  qui  sc  pulat 
flare ,  videai  ne  cadat.  Foris  lei Tibililer  personel 
increpatio,  inlus  benigniiatis  lencatur  dileclio.  Noque 
eiiim  consenlieiites  sinnis  malis,  iit  approbeinus  : 
iuqu«;  negligenies,  ut  non  arguamus  :  neque  super- 
bicnies,  ul  iiisullaiites  argiiamns,  sicut  salis  beatus 
Gregorins  in  regiila  pastorali  nobis  oslendit.  Lapsos 
auiein  in  ordine  ecclesiastico,  sed  non  dctcclos,  ju- 
dicio  Dei  committimus,  cujus  misericordiae,  utLco 
dicii  (epist.  ad  Theodorum),  nec  mensuras  possu- 


per  siiigutas  noctes  tectum  meum  ^  tacrymis  stratun, 
meum  rigabo  (Psal.  vi,  7) :  quia  vila  iiostra  indigna 
non  judicatur,  quse  lacryinis  lavatur.  Unde  qiiia  poSt 
baptismum  inquinavinius  vitam,  et  iterum  baptisini 
aqiiis  lavari  non  possumus,  conscienliam  noslrani 
Iacr}-7nis  baptizemus ,  ei  reuoveinur  spivitu  incRlis 
nostrae  de  die  in  diem.  Nescit  euiin  mens  pcr  corpiis 
velerescere,  qua»  studel  per  desideiium  semper  iii- 
choare.  Uinc  namque  per  Pautum  dicitiir,  Henoca' 
mini  spiritu  rnentis  vestrce  (Ephes,  iv,  52).  Hiiie  Psal- 
mista ,  qui  ad  perfectionis  jam  culmon  pcrvencrat , 
qiiasi  inchoans  dicebat,  Dixi  :  Nunc  coepi  (Psat. 
txxYi,  i1),  quia  videlicet  si  lassesccre  ab  inchoalis 
bonis  nolumus,  necesse  est  ul  inchoare  uosquotidic 


raiis  ponere,  nec  terapora  diffinire,  apud  qucm  nullas  D  credamus.  A  fenrore  etenim  menlis,  vel  inter  spiri- 

i^aiiliir  veiii»  moras  vera  confcssio ,   diccnte  Dei 

Spirilu  per  prophctam  :  Cimt  ingemueris^  tunc  satvus 

em;  et  alibi ;  Dic  iniquitates  tuas  prior  ut  justificeriSj 

quia  apud  Dominum  misericordia  est^  et  copiosa  apud 

eum  redempiio  {Psal,  cxxix,  7) ;  et  Apostolus  :  Si 

nometipsos  dijudicaremus ,  non  utique  judicaremur 

(t  Cor.  XI,  31).  Unde  doclores  catholici :  Eo  tunc 


IkA.. 


tales  inimicos,  vel  iiiter  carnales  quosqiie  proximos^ 
ipsualiquo  modo  vivendi  usu  veterescimus,  et  assum- 
pl%iioviiatisspecie  fuscamur.  A  qoa  tameu  vetuslate 
quolidie,  si  studia  circumspeclionis  invigtlent,  oran- 
do ,  legendo ,  bene  viveiido  renovamur  :  quia  vita 
nosira,  dum  lacrymis  lavalur,  boiiia  operibus  excr- 
cctur,  sanctis  medilaiiombus  lendilnr,  ad  novitatein 


791  IIINCMARI  RHEMENSIS  ARCniEPISGOPI.  792 

judicare.  El  sanctus  Gregorius^^ttod  et  prsedecessor  A  nit  et  illicita  perpetrasse  :  attendens  eonsiliam  kstl 


ejus  sanctus  Gaiiistus  scripserat*  de  lapsis  in  ordine 
Ecclesiastico,  sed  non  detectis,  inierroganti  se  re- 
spondit  {epUt.  2)  :  Nos,  inquiens,  praecedentes  nobis 
patres  sequimur,  qui  auctore  Deo  sacra  doctrina  illo- 
rum  non  discordamus.  A  capite  itaque  incipientes, 
iisqne  in  quartum  altaris  rainisterium,  hanc  formaro 
servandam  cognoscimus,  ut  quia  minorem  major 
prsecedil,  sicut  honore  ita  et  crimine,  et  quem  major 
sequitur  culpa,  major  importetur  vindicta ,  et  post 
poenilentiam  credatur  esse  fructuosa.  Quid  enim 
prodest  triticuro  serolnare,  el  fruclum  illius  non  col- 
ligere?  Post  dignam  satisfactionem  credimus  posse 
redire  ad  honorem,  prot)hcta  dicente  :  Nunquid  qui 
cadit  non  adjiciet  ut  resurgat ,  et  qui  aversus  est  non 


Joannis  Baplislse  dicentis,  Faciie  fructut  dignot  |mb- 
mlentias  (Luc.  iii,  8).  Qua  senlenlia  uniuscujusque 
convenitur  conscientia,  ut  tanto  majora  quaerat  bo- 
norum  operuro  lucra  per  poenitentiam,  quanto  gra- 
vius  sibi  intulit  damna  per  culparo  :  et  singula  qu»- 
que  admissa  considerct,  et  dum  per  unumqnodque 
erroris  sui  inquinalionem  deflet,  simulque  ac  toluro 
lacrymis  mundet.  Undc  bene  per  propbelam  Jere- 
niiaro  dicitur,  cum  Judac  singula  delicta  censerenlur: 
Divisionei  aquarum  deduxit  oculus  meus  {Thr.  iii, 
48).  Divisaro  quippe  ex  oculis  aqoam  deducioias, 
quando  peccatis  singulis  dispertitas  lacrymas  damus. 
Neque  enim  uno  eoderoque  tempore  aeque  mens  de 
omnibus  dolel :  sed  dnm  nunc  hujus ,  nunc  illius 


revertetur  (PsaL  xl,  9.)  Idem  propbeta  ait :  In  qua-  ^  culpae  memoria  acrius  tangitur,  simul  de  omnibns  io 
cunque  die  conversu$  ingemueris  ,  tunc  satvaberis, 
Unde  et  Psalmista  ail :  Cor  mundum  crea  inme^  Deus^ 
et  spiritum  reetum  innova  in  visceribus  meis.  Ne 
projicias  me  a  facie  tua ,  et  spiritum  sanctum  tuum 
ne  auferas  a  me  (Psai.  l,  12, 15).  Dum  enim  petiit 
ne  a  Deo  projiceretur  prolapsus  culpa ,  alienam  rcx 
et  propheta  simul  rapuisse  uxorero  tremefactus  ex- 
pavit,  propbeta  indicante  flagitium  suum  :  et  poeni- 
tentiain  agens  addidit :  Redde  milii  twtitiam  saluta- 
ris  tuif  ei  spiritu  principali  confirma  me  (ibid,<^ 
45).  Si  enim  se  dignuro  Deo  per  poenitentiaro 
non  fecisset,  nequaquaro  aliis  praedicaret.  Ait 
729  ^">i^  •  Docebo  iniquos  vias  tuas^  et  impii  ad 
te  convertentur  (ibid.^  15).  Duro,  inquit,  pcccata 
sua  prospexit  pr(^heta  mundata  per  poenitenliam, 
non  dubilavit  praedicando  curare  aliena,  et  sacrifl- 
cium  de  seroetipso  ofierre  Deo  studuit  cum  dicebat : 
Sacrificium  Deo  spirilus  contribulatus  (ibid.,  19),  et 
Tcliqua,  quae  devotus  ac  sludiosus  lector  suo  loco 
invcnire  valebit.  £t  itero  alibi :  Sed  pcenitentiaro 
'  agere  digne  non  possumus,  nisi  modum  quoque  ejus- 
dero  poenltentiae  cognoscamus.  Poenitentiam  quippe 
agere  est ,  et  perpetrata  roala  plangere,  et  plangenda 
non  perpetrare.  Nam  qui  sic  alia  deplorat,  ut  tamen 
alia  committat,  adhuc  poenitentiaro  agere  aut  igno- 
rat,  aut  dissimulat.  Quid  eniro  (rodest,  si  peccata 
quis  luxuriae  defleat,  et  tamen  adhuc  avariiiae  aesti- 
bus  anhelat  ?  aul  quid  prodest,  si  irae  culpas  jaro 
lugeat,  et  Uroen  adhuc  invidiae  facibus  tabescat? 
Unde  necesseest,  ut  qui  peccata  deplorat,  ploranda 
minime  cororoiitat,  et  qui  plangit  vitia,  perpetrare 
viiia  tiroeat.  Et  si  qnis  in  fornicationis  culpa,  vel 
furtasse,  quod  est  gravius,  in  adulterio,  vel  in  ince- 
6tu,  vel  in  eo  quod  turpe  est  etiaro  dicere  lapsus  est, 
tanto  a  se  licita  debeat  abscidere,  quanto  se  roeroi- 


1) 


singulis  comroota  purgalur.  Sic  niminim  erga  lapsos 
atque  detectos,  cum  catholicae  et  apostolicac  Ecde- 
siae  doctrina,  sacroruro  canonuro  severitaiis  ceoso- 
raro  sequirour.  Sic  de  lapsis,  sed  non  deiectis,  e* 
peccata  sua  perfecte  lugentibus,  curo  Ecclef^ia  caiho- 
lica  de  omnipotentissiroa  Doroini  benignitate  senti 
mus  :  quia  nulluro  peccaturo  est,  ut  dicit  Gelasius, 
pro  quo  aut  ndn  oret  Ecclesia  remittenduro,  auf 
quod  data  sibl  divinitus  potestate  desistentibus  ab 
eodero  non  possit  absolvere,  vel  poenilentibusreia- 
xare,  cuidicitur,  Qucecunque  dimiseritis  super  ter- 
ram,  dimissa  erunt  in  ccelis  :  et  quoscunque  solveritis 
super  terramf  soluta  erunt  et  in  ccelis  (Joan.  it, 
Maltli.  xviii).  In  quibuscunque  omnia  sunt,  quanla- 
cunque  sint,  et  qualiacunque  sint.  Sic  evangdicas 
sententias  inter  se  non  discordare  inlelligimns,  qui- 
bus  dicitur :  A  fructibus  eorum  cognoscetis  eos  (MattlL 
VII,  16).  De  quibus  inalae  operationis  fructibns,  iil 
est  de  manifcstis  peccatis,  sicuti  sunt  stupra,  Tel 
blasphemix,  vel  furia,  vei  ebrielas,  et  si  quae  sonl 
alia,  nobis  judicare  praecipitur.  Gum  aiHem  dicitur: 
730  Nolilejudicare  et  non  judicabimini ;  nolite  con- 
demnare  etnon  condemnabimini  (Matth.  vii,  1).  Et: 
Nolite  ante  tempus  judicarej  quoadusrfue  veniai  D^ 
minuSt  et  illuminet  abscondita  tenebrarum^  ei  ma»- 
festet  consilia  cordis  (1  Cor.  iv,  5) ,  de  illis  fadis 
dicturo  intelligirous,  quae  dubium  est  quo  animo 
fiant,  vel  quae  facta  nos  latent.  Et  sicut  evangelicJB 
sententiae  inier  se  non  discordant,  ita  nec  aposiolia 
sedes  est  sibl  ipsa  diversa,  sive  adversa»  quae  s«- 
cundum  sacros  canones  de  manifestis  peccaiis  coo- 
fcssos,  sive  convictos,  a  gradu  ecclesiaslico  jubet 
deponi,  et  non  publice  confessos,  vel  legaliier  ac 
regulariter  convictos,  daronari  vel  degradari  buUi 
raiione  permittit. 


795 


CAPITULA  ALIIS  SUt^ERADDITA. 


791 


III. 

CAPITULA  ANNO  XII  [EPISCOPATUS  SUPERADDITA. 


Haec  capitula  anno  xii  episcopatus  nostri,  it  Idus  JuniaS,  aliis  capitulis  qu®  jara  consacer- 
dotibus  nostris  dederamus,  aucloritatem  Patrura  sequenles,  superaddidiraus,  etfialribus 
ac  consacerdotibus  nostris  observanda  tradidimus. 


C&p.  I.  —  Quod  presbyteri  eurare  debeant ,  ut  pu* 
biici  peecaloret  peenilentiam  accipiant ,  et  episcopo 
referre  quomodo  illamagant,  Depcena  eorum  qui  ad 
panilentiam  venire  contemnunt^  etpresbyterorum ,  qui 
peccatoret  non  indicant ;  et  quoa  ultima  panitentia 
nulli  neganda  sit. 

Vt  unusqnisqoe  sacerdos  maximain  proyidenliam 

habejd,  qoatenuSy  si  forte  in  parochia  sua  publicum 

homicidium,  aut  adulterium ,  sive  perjurium,  vel 

quodcnnque  crtminale  peccatum  publice  perpetra- 

tum  faerit,  stalim,  si  auctorem  facti  vel  consentien- 

lem  adire  potuerlt,  hortetur  enm  qualenns  ad  poRni- 

tentiam   veniat  coram  decano  et  compresbyteris 

sois,  et  qnidquid  ipsi  inde  invenerint  ycI  egeriiit, 

hoc  comministris  nostris,  magistris  suls,  qui  in  ci- 

vitate  consistunt,   innotescat :  ul  infra  quindecim 

dles  ad  noslram  pnesenliam  publicus  peccator,  si 

intra  parochiam  nostram  fuerimus,  veniat,  et  juxta 

iraditionem  canonicaro  publicam  poeniienliam  cuni 

roanus  impositione  accipiat :  et  si  longius  a  paro- 

ehia  nostra  foerimus,    annus  et  dies  Kaleiidamm 

subtiliter  describatur ,  quando  peccatum  publicuin 

quisqoe  admisit,  el  quando  ad  poenitentiam  731 

corara   ministris   venit ,  vel  quando    ad    imposi- 

tionem  manus  nostr»  pervenit.  Et  semper  de  Ka- 

lendis  in  Kalendis  mensium,  quando  presbyteri  de 

decaniis  simul  conveninnt,  collalionem  de  poeniteu* 

tibus  suis  habeant,  qualiter  unusquisque  suani  poe- 

nitentiam  faciat,et  nobis  per  comministrum  nostrum 

renuntietqr,  ut  in  actione  p^nitentiae  pensare  valea- 

nius,  quando  quisque  poenitens  reconciliari  debeat. 

El  sl  forte  quis  ad  poeiiitenliam  venire  noluerit  infra 

qiiindeciin   dies   post  perpetrationem  peccati ,  et 

exhorlationem  presbyteri  in  cujus  parochia  actum 

fucrit,  et  sedulitatem  decani  ac  coinpresbyterorum 

siiorum,  atque  instantiam  comministrorum  nostro* 

runn,  decematur  qualiter  qui  peccalum  perpetravit, 

el  ad  poDnitentiam  redire  contemnit,  a  coetu  Ecclesisc, 

donec  ad  poenilenliam  redeat,  segregetur.  Et  sciat 

qiiisque  presbyter,  qoia  si  per  alium  nobis  cognilum 

rtierii  quod  in  sua  parochia  admillatur,  et  lardius 

jd  nostram  notitiam  perlatura  fiierit,  tantos  dies  a 

ininisterio  suspensus  in  pane  et  aqua  excommunica- 

las  morabitur,  quaiitos  dies  noslram  vel  commini- 

slroram  nostroram  noliliam  ipsa  actto ,  slne  illins 


A  veatur,  ut  nemo  poeniiens,  et  cum  devotione  pctens, 
ultima  poenllentia  vel  ultimo  vialico  defraudetiir  :  ea 
convenienlia,  ut  si  convaluerit,  secundum  ecclesia- 
sticas  regulas  poenitentiam  agat,  et  reconciliationem, 
quantnm  Deus  sibi  concesserlt,  In  ordine  poeniien- 
tiuin  expetat  et  eispectet. 

Cap.  II.* —  Ut  pro  loco  sepulturo!  nihil  exigatur,  et 
tocum  hcereditario  jure  nemo  sibi  arroget ,  sed  a 
presbytero  accipiat ;  el  de  tepuleris  non  viotandis, 

Ut  pro  loco  sepuUurae,  sicut  sacra  et  canonica 
sanxit  auctoritas,  nemo  a  quocunque  quiddam  exe- 
nii  exigat.  Si  autem  aliquid  quisquam  gratis  offerre 
voluerit,  post  sepuUum  cbari  sui  vel  charae  suse  cor- 
pus,  hoc  suscipi  non  vetamus.  Et  nemo  Chrisliano- 
mm  prsesumat,  quasi  haereditario  jure,  de  sepultura 

B  contendere :  sed  in  sacerdotis  provideniia  sit,  ut 
parocbiani  sui,  secundum  Christianam  devotionem  , 
In  locis  qulbus  viderit  sepelianlur.  Ipse  tamen  sacer- 
dos,  memor  ordinis  sni,  provideat  et  congruam  cui- 
que  sepulturam,  et  ne  scandalum ,  quanlum  vliari 
potest,  fiat  suis  parochianis.  El  provideat,  sicut  de 
minislerto  suo  et  coram  Deo  et  coram  saeculo  vult 
gaudere ,  nt  niilllus  Christiani  corpus  de  sepulcro 
suo  cjiciatnr,  et  nec  sepulcra  confringantur,  vel  ca- 
minatap  sicut  solent  Inde  flant :  quia  sicut  cradele 
est  quemquam  de  domo  sua  expellere,  et  misericor- 
diae  opus  est,  egenum  etvaguni  juxta  Dominicum 
diclum  in  domum  recipere :  732  i^  sacrilegum 
esl,  corpus  indevote  ac  irreligiose  propier  cupidila- 
tem  a  sepulcro  ejicere,  ubi  quisque  Dominicam  vo- 

^  cationem,  ut  in  adventu  justi  judicis  resurgat,  in  pace 
quiescens  debuerat  exspectare. 

Cap.  III.  —  Ut  nullus  missam  celebret  in  allari  non 
consecratOj  vel  sine  tabula  ab  episcopo  consecrata, 
tJt  qula  quidam  presbyteri,  praeter  ecclesiam  in 
qua  tilulatl  sunt,  etlam  capellas  habent,  et  quidam 
etiam  veteres  ecclesias  restaurant,  aut  altaria  nova 
constraont  propter  loci  convenieniiam ,  vel  Inunu- 
tant ;  nemo  presbylerorum  In  altario  ab  episcopo 
non  consecrato  antc  consecrationem  cantare  praesu- 
mat.  Quapropter,  si  necesstias  poposcerit,  donec 
ecclesia  vel  altaria  consecrenlur,  et  In  capelUs  eiiam 
qnae  consecrationem  non  merentur,  tabulam  quisquo 
presbyter,  cui  necessarium  fuerit ,  de  marmore  vel 


795 


HINCMARI  RHEMENSIS  ARCUlEPIStOPI 


m 


IV. 

CAPITULA  IN  SYNODO  RHEHIS  DATA  ANNO  874. 


Ufficcapitula  data  suDlpresbyteris  Id  Synodo  Rhemis,  anno  lacarnationis  JOominic®  87^, 

in  mense  Julio. 


Cap.  I.  —  Qnod  udem   parocktarum  pretbyteri  et  A  lioc  non  plebcm  siiam  deserere,  et  ad  monaslerii 

quasi  luiiionem  xonfugere,  vei  canonioDs  ordioaui» 
in  roonaslerio,  obsequia  moDasterialia  derelinqneDs» 


canonici  in  mona$ierii$  $imul  e$$e  non  po^sint 

c  Quia  non  solum  illtcila,  sed  eliam  perniciosa  sibi 
ac  commisstne  plebi  pracsuinplione,  conira  sacros  ca- 
lioues,  presbyteri  noslras  parocbi%  dicuntur  ecclesias 
suas  negligere,  et  praehendam  in  monasterio  Monlia 
Falcouis  obiinere,  sed  et  canonici  ipsius  nionasterii 
ecclesias  rusticanarum.  parochiarum  occupare,  ne- 
cessc  nobis  est,  non  solum  quid  inde  sacri  canones 
defluiant  demonstrare,  sed  et  vigorem  ac  censuram 
eorumdem  sacrorum  canonum,  si  se  non  correxerinl, 
in  conlemplores  eserere.  Ut  igitur  de  bis  inlerira  si- 
leamus,qui  certis  de  causis  secundum  sacros  canones 
dealiis  733P3i^<^i)iisinnostramparochiamveniunt, 
et  regulariter  a  nobis  suscipiuntur ,  vel  qui  vacantes 


lurpis  lucri  cupidilate  ob  emolumentum  decinue  ni- 
sticanaruin  parocbiaruro  ecclesias  studebit  liivadere, 
non  curans  si  infaiites  sine  baptismalo  mortui  casu 
fuerint,  vel  sine  communione  et  reconciliatione  in- 
iirroi  obierint.  Consiat  enim  et  eertum  est,  qnia  ct 
claustra  monasterii  atque  obscquia  debiia*  et  qoae 
sunt  necessaria  plebi  in  riisticanis  parochiis,  insimui 
exsequi  nemo  valebil.  Quomodo  enim,  si  uitempesue 
noctis  silentio,  aut  infans  natus  periditatar,  aut  in- 
firmus  viaticum  munus  petierit»  canonicus  a  dao- 
slris  monasterii  exiet,  et  ad  viliam  iufirmonim  ne- 
cessitatibus  pergens  succurrere  praevalebit  t  Qood 


ecclesiis  vacantibnsincardinantur,  vcl  causa  regulis  ^  videns  sanctus  Gregorius,  tractans  coram  popuio 

.  Ezechiclem  propbetam  dicit  (hom.  5  in  Esechiei.) : 
Thronu$  ejus^  quin  Doraini,  fiamma  ignis^  tatee  ^n* 
ignis  at:cen$u$  {Dan.  vii,  9),  <  Hi,  inquit,  qui  anima- 
rum  custodes  sunt,  et  pascendi  gregis  onera  susee- 
perunt,  mutare  loca  ininime  permittuntur  :  sed  quia 
uno  in  loco  positi,  divinitatis  in  sepneseoliam  734 
portantes  ardenl,  tbronus  Dei  flamma  ignis  dicitor. 
Quapropler  non  nobis  est  negligendum,  sed  studio- 
sius  exsequendum,  quod  isti  sancti  Dei  ex  hac  causa 
obnoiius  tenenduro  decreverunl.  »  Undo  saocuis 
Leo,  ea  qux  praemisiinus  ad  Aquileiensem  arcliiepi- 
scopum  scribens,  roox  subdidit  {Decr.  c  14)  :  Noii, 
Inquiens,  dubitet  dilectio  lua,  nos  si,  quod  non  ar^ 
bitramur,  neglecta  fuerint  quae  pro  custodia  caco- 


conveniente,  secundum  easdem  regulas  deecclesiis 
ad  alias  e<iclesias  transferuntur  :  de  canonum  trans- 
gressoribus  iidem  canones  sacri  decernunt,  ut  in  illa 
ecclesia  tantummodo  quique  ministrent,  iu  qua  prius 
ordinali  fuerunt :  si  vero  jam  quis  translatus  est  ex 
alia  in  aliam  ecclcsiam,  prioris  ccclcsise  rebus  in 
nullo  comniunicent  :  eos  vero  qiii  ausi  fueriiit,  post 
diffinitionein  niagnae  et  universalis  hiijus  synodi, 
quidquam  ex  his  quae  sunt  probibila  perpetrare,  de- 
crevii  sancta  synodus  a  proprio  hujusmodi  gradu 
reccdere.  i  Ct  sanctus  Leo  papa  sedis  Romanae  binc 
ad  Aquileiensem  arcliiepiscopumscripsit,dicen$  {€pi$t. 
89,  ad  Nicetam) :  c  Illam  partem  ecclesiasticaedisci- 
plin»,  qua  olim  a  sanctis  Patribus  et  a  nobis  saepe 


decretum  est,  ut  nec  in  presbyteratus  gradu,  nec  ^  num,  et  pro  fidei  integritale  decemimus,  vehemeD- 


in  diaconatus  ordine,  nec  iii  subseqiienti  ordine 
clericorum,  ab  ecclesia  ad  ecclesiam  cuiquam  trans- 
ire  sit  liberum,  ut  in  integruin  revoces  admonemus: 
ut  unusquisque  non  ambilione  illectus,  non  cupidi- 
tate  seductus,  non  persuasione  bominum  deprava- 
tus,  ubi  ordinatus  est  persevcret.  lla  ut  si  quis  sua 
quxrens,  non  quae  Jesu  Cbrisii,  ad  plebem  suam  et 
.ecclesiam  suam  redire  neglexerit,  et  ab  honoris  pri- 
vilegio,  et  a  communionis  vinculo  habeatur  extra- 
neus.  >  Quae  verba  beati  Leonis  si  quis  intelligcre 
attente  curaverit,  et.  omnem  pravam  occasionem 
exclusam,  et  omnem  utilitatis  ac  necessitaiis  ratio- 
Jiem  concessam  inveniet.  Ait  enlm.  ut  unusauisaue. 


tius  commovendos  :  quia  inferiorum  ordinum  culps 
ad  nullos  magis  refercndae  sunt,  quam  ad  desides 
negligentesque  rectores«  qui  mullam  saepe  nutriuot 
pesiilentiam,  dum  austeriorem  dissimulant  adbibere 
disciplinam.  Si  ergo  quisquam  presbyter  parocbis 
nostrae,  aut  inflrmilate  corporis,  aot  Intenle  anioce 
peccato,  senserit  se  non  posse  proficere  plebi  slbi 
comniissae,  vel  non  debere  praeesse,  et  voluerii  mo- 
nasterii  portiim  ad  agcndam  poenitentiam  secundafli 
decreta  beati  Leonis  expetere,  professionis  suac  li- 
bcllo,  ab  ordine  et  titulo  at^ue  r^imlne  plebis,  se- 
cundum  Gregorii  decreta  se  exuat,  ut  in  monasterium 
intret.  Sin  autem,  ecclesiam  suam  et  plebeni  S;W 


797  CAPITULA  IN  SYNODO  RHEMIS  DATA.  .  .798 

Cap.  n.  —  Quod  ffo  loeo  matricnlce  nihil  a  guO'  A  inlenlicluni  toties  usurpatur.  Et  sciatis  pro  oerto. 


quam  requiri  vel  accipi  deheat, 
Saepe  vos  admonui  de  matriculariis,  quales  susci- 
pere  debeatis,  et  qualiter  eis  partem  decimae  dispen- 
sare  debeatis :  sed  admoniiionem  nostram,  imoDei  per 
nostram  eiiguitatem,  quosdam  parvipendere  comperi. 
Vnde  necesse  mihi  est  iierare,  quod  quosdam  co- 
giiosco  neglj([ere.  Interdixi  enim  Yobis  Dei  auclori- 
tate,  ut  nemi)  presbyter  pro  ioco  matriculse  quod- 
cunque  xenium,  ve!  serYitium  in  messe,  vel  \\\  quo- 
eunqae  suo  servitio,  prsesumat  requirere  vel  acci- 
pere :  etmatriculariis  debitam  parlem  decima^,  quam 
fideles  pro  peccatis  snis  redimendis  Domino  offerunt, 
iienio  pnesumat  vendere.  Quod  et  nunc  iterum  in- 
terdico,  ostendens  vobis  divinam  auctoritalem.  Ut 


quia  non  in  quocunquerequiram  de  viso  concubitu 
vestro  cum  feminis  sed  de  inlerdicto  canonico  in 
accessu  ad  Teminas,  quia,  ut  ililarus  papa  dicit : 
{epist,  ad  Veranum,  Leont,  et  Victur,)  :  Nonminus  in 
sanctarum  tradilionum  sitnclioncs  ddinquiiur,  quam 
in  ipsiusDomini  injuriam  prosililur.  Et  cui  veslrum 
amplius  placuerit  indebita  feminanun  faniiliarilas, 
quam  sacri  niinislerii  purilas,  habeal  quod  elegeiil ; 
quia  insimul  et  sacri  ministerii  purilalem,  et  im- 
mundi  contubernii  habere  non  poterit  impiiriUlem. 
Dejicielur  ergo  a  sacro  minislerio,  cui  non  polerit 
prodesse  correplio,  Sicut  sanctus  Leo  papa  ad  Ana- 
lolium  Constantinopolitanum  episcopum  decrevit  di- 
cens  {epist.  82)  :  i  Debet  diligenlia  tua  vigilanter 


enim  plurima  de  sanctis  Scripturis  praelermittam,  B  insisicre,  ita  ut  his,  quibus  prodesse  non  polerit 


et  pauca  vobis  sed  notissima  in  medium  devocem, 
sanctus  Sptritus  per  beatum  David  quod  cantatis 
eantavit :  Deus  meus,  misericordia  tua  (Psal,  xviii, 
i8) :  et  deeima  a  fldelibus  data,  misericordia  est,  et 
misericordiae  quae  Deus  est  datur :  quse  misericordia 
dicet  in  judicio  misericordibus  :  Quandiu  fechtis  uni 
es  mi^imit  »1»,  mihi,fecisii9  {Matth.  xxv,  40).  Elee- 
luosyna  enim  Graece,  misericordia  dicitur  Latine : 
et  qni  eleeroosynam  vendit,  Deum,  id  est  miseri- 
cordiam  nostram,  vendit :  et  similis  est  Judae,  de 
quo  in  Evangelio  scriptum  est,  quia  ioculos  habe- 
hat  Judas  {Joan.  xiii,  29).  Ea  quas  mitiebantur, 
id  est  qiiae  fideles  Domino  dabant,  unde  ipseet 
sui    discipuli  secundum   carnem  subsisterent ,  et 


coneplio,  hon  parcat  abscisio.  Oporlet  enim  nos 
Evangelici  lueminisse  mantlali,  quod  ab  ipsa  veri- 
late  praecipiiur,  ul  si  nos  oculus,  aul  pes,  aut  dex- 
lera  scandalizaverit  manus,  a  compage  corporis  au- 
feralur  :  quia  melius  cst  liis  iu  Ecclesia  carere 
memliris,  quam  cum  ipsis  iii  a»terna  ire  supplicia. 
Abjicienda  prorsus  peslifcra  haec  a  sacerdotali  vigore 
palicniia  est,  quae  sibimel  peccalis  aliorum  par- 
cendo  non  parcit  :  sicut  Heii  quondam  sacerdos, 
filioruin  suornm  delicta  tolerando,  cum  ipsis  divina 
justiliae  senlenliain  meruU  experiri,  quia  segni736 
indulgenlia  dissimulavit  pleciere  peccatores  (/  Reg. 
jv).  I  —  I  Cum,  inquit  Ambrosius,  uni  sacerdos  in- 
dulgct   indigno,  plurimos  facit  prolapsionis  conta- 


735  c^^^n^osynas  Dominus  faciebat,  Judas  porta- C  ^-,„„1  provocari ;  faciliias  enira  veniae  incenti\um 


bat,  id  est  asportabat  et  furabatur.  Et  presbyter, 
qui  de  redemptione  peccatorum,  id  est  de  decima 
lideliuin,  quodcunque  exenium  requirit  aut  accipit, 
uon  est  dignus  inier  presbyteros  nuncupari,  sed  de^ 
jici  :  sicut  Judas  nuncupabatur  inter  apostolos,  sed 
de  apostolorum  numero  dejecius,  et  in  consorlium 
diaboli  est  in  aeternum  abjectus.  £t  sciatis,  quia  qui- 
cunque  presbyter  ex  hoc  Judae  lairocinio  fuerit  re- 
vicius,  non  solum  a  presbyterali  ordine  dejicietur, 
sed  nec  eiiam  partem  de  iila  decima,  quam  matri- 
cularii  accipiunt,  accipere  promerebitur  :  sed  par- 
lem  cum  illp  habebit,  ciijus  fieri  consors  maluerit. 
€  In  se,  inquit  sanctus  Uilarus  papa,  quidquid  in 
aliutn   quis  nm  resecarit,    inveniet;  >  et  sanclus 


iribuit  dclinquendi.  >  El  sanclus  Gregorius  :  Dura 
enim  unus  corripilur.  plurimi  emendantur,  et  melius 
est,  ut.pro  multorum  salvatione  unus  condemnetur, 
quam  per  unius  licentiam  multi  peridilenlur.  Nec 
inirum  si  inter  homines.haec  ralio  custoditur,  cum 
inter  jumenla  haec  fieri  persaepe  cognovimus.  ut  ea 
quse  scabiem  aut  impeliginem  habere  videntur,  se- 
parcntur  a  sanis,  iie  illorum  morbo  c«tera  dam- 
nenlur,  vel  pereanl.  Salius  est  enim,  ut  manifesle 
corriganiur,  quam  pro  illisbonispereant,sicutverus 
agricola  noster  Christus  Dominus  in  Evangelio  mon- 
slral,  dicens:  Omnempalmitemnonferentem  fructum, 
scilicet  bonae  operationis,  toUam  eum  (Joan.  xv,  2). 
Et  hoc  est  quod  a  Domino  per  Moysen  in  Levilico 


Gregorios  : « Qui  non  corrigit  resecanda,  commitlit.»  D  figurale  praecipitur  (Levit,  xiv),  ut  lapis  in  domo  le 


Cap.  l\L  —  De  indebito  accessu  ad  feminas,  et   a 
ministerio  dejiciendis  iis  qui  se  non  correxerint. 

Jam  vobis  capituium  ex  sanctis  Scripturis  et  a 
rallioHcorum  dictis  donavideinconvenieflliaccessu, 
el  indebita  famlliaritate  ad  feminas.  Sed  video 
quosdam  vestrum  illud  parvipeiidere.  Unde  iterum 
Hlud  in  conventu  vestro  volo  reciuri,  cumsententia 
Zoziaii  papae  dicentis  (in  decret.  c.  2);   Sciat  quis* 


prosus  a  sacerdole  inspiciatur,  et  si  purificari  ne- 
quiverit,  jam  inter  immundos  compuletur,  ac  de 
ordine  mundorum  lapidum,  id  est  ecclcsiaslicorum 
consortioeruatur,atqiiealiusqui  dignusest  loco  ejus 
subslituatur.   Yidelicet  abjeclo  de  ccclesli,  id  est 
eeclesiaslico  aedificio,  tanquam  mortiio  lapide,  quo^ 
libel  noxio,  qui  noluit  servare  quod  dicilur  :  Tene 
quod  habes.ne  alius  accipiat  coronam  luam  (Apoc. 
iik41^.  iuxta  Petrum   apostolum  ,  tauquam  lapis 


79D 


IIINCMARl  RllEMKNSIS  ABCIIIEPISCOPI 


m 


Gap.  IV.  «^  De  ttf  qui  de  facnttartbus  ecclesiasthh  X  El  Jacobus  apostolns  dicil  :  Beligte  munda  et  tm- 


aiodes  comparani^  et  illos  Ecclesio!  non  derelin- 
quunU 

Quosdam  veslrum  ecclesias  vestras  negligere»  e( 
alodes  audio  comparare, .  el  in  eis  mansos  exslruere 
aiqne  excolere,  ac  in  eisdem  mansis  feminarnm 
habitalionem  babere,  eosque  mansos  non  ecclesiis 
secundum  sacros  canones  derelinquere,  sed  contra 
sacros  canones  vel  propinquis  vestris,  vel  aliis  qui- 
bnscunque  distrabere.  Unde  scialis,  quoniam  a  quo- 
cunque  hoc  fieri  comperero,  secundum  canonicam 
sevcritatem  judicare  curabo.  Nullum  enim  alodem 
episcopus,  ve(  presbyier,  melius  vel  firmius  polest 
habere,  quam  qui  est  ecclesiae  attributus,  si  secun- 
dum  suum  ordinemvivere  voluerit.  Si  autem  ordi- 


maculata  apud  Deum  et  Patrem  haec  est,  viiiiare  pn- 
pillos  el  viduas  in  tribulatione  forttnt,  et  immacuiu' 
tum  se  custodire  ab  boc  s<eculo  {Jac.  i,  17). 

Cap.  Y.  —  Quod  pvo  ecclesiis  viduatis  pnmia  oa/ro> 
ttfs  <iiirt  non  debeant, 

Ssepe  vos  admonui  de  exeuiis  snperfluis  conira 
sacras  regulas  pro  ecdesiis  vidualis^  non  daiufis. 
Sed  sicut  audivi ,  vos  non  inde  castigalis,  sed  vei 
ipsos,  et  vestros  nutritos ,  in  maledictionem  Sino- 
niacae  bsereseos  traditis  :  quam  haeresim  sanclns 
Petrus  princeps  apostolorum  priniam  damnaTit  di- 
ceus  ad  Simonem  :  Pecunia  tua  tecum  sit  in  ferii^ 
tionem  {Act,  viii,  20).  Si  enim  honiinis  sensom 
baberelis  qui  hoc  Tacitis  (non  enim  de  onmbus 


nem  pro  sua  culpa  perdiderit,  nec  alodem,  quem  a  B  ^]\qq  ^  ^  potuissetis  atiendere,  quia  si  vos  bcne  vive- 


die  ordinaiionis  suae  de  ecclesiasticis  faculiatibus 
acquisivit,  habere  valebit.  Quam  Traudem  de  facul- 
tatibus  ecclesiarum  contra  sacros  canones,  et  san- 
ctarum  seriem  Scripturarum,  prdedicationemque 
majorum,  ex  magna  parie  possent  retundere  com- 
minisiri  nostri,  si  secundum  capitulum  ex  sacris 
regulis  a  nobis  collectum,  et  illis  ac  vobis  datum, 
studerentrequirerequiddedecimissinguli  agant  pre- 
sbyteri :  737  ^^  quoniam  nihii  ab  eis  in  parochias 
circuitione  exigo,  quae  per  singulos  annos  pareant 
in  ecclesiis,  de  his  quse  a  nobis  sunt  ecclesiis  con- 
stituta,  et  qualiter  quique  presbyieri  liospitales  exi- 
stant  secundum  praeceptionem  beati  Petri  aposloli 
jubentis  :  Hospitales    invicem   sine    murmurationet 


retis,  et  vestros  nutritos  in  bona  vita  el  iii  bona  con- 
scientia  nutriretis ,  non  vobis  esset  necesse,  ciTe- 
stra  perdere,  el  vos  ipsos  in  damnationem  miuere. 
Ipsi  enim  scitis ,  quia  nemo  lidelis  in  parocbia  no- 
stra  in  sua  ecclcsia  sine  presbytero  esse  cupit,eisine 
ordinatione  episcopali  presbyterum  ibi  habere  non 
polest.  Quapropler  quisque  defuncto  presbyiero  iiL 
sua  ecclesia  presbyterum  pelit,  apud  qnem  cnai 
clericum  bonum  quae&iero,  ut  illl  presbyicrum  or- 
dinem ,  ipse  clericum  bonum  quaeret :  et  si  m 
bonum  mihi  adduxcrit,  ordinabo  ilUim  :  sin  aJiieiii, 
alium  requirain  *.  et  ipse  tandiu  ciericuni  boofliD 
quaeret ,  usque  dura  convenientem  ordini  sacro  in- 
veniat.  En  non  necesse  esset  vobis  pelerc  ecclest» 


unusquisque  sicut  accepit  gratiam  in  alterutrum  il-      cum  superfluo  exenio  :  quia  quique  fideles,  si  vcslw 

culpa  noii  esset,  plus  quaerercnt  bonos  clericos,(io»a 
vestros  denarios  :  et  hoc  non  suffertis  ;  sed  vos  el 
vestros  nutritos  in  malediciionem  mittitis,  cum  daia 
patronis  praemio  vobis  et  illis  peccatum  emitis. 


tam  adminislrantes  (/  Petr,  iv,  9).  Et  sanctus  Paulus 
dicit  :  Charitas  fraternitatis  maneat  apud  voSf  et 
hospitalitatem  nolite  oblivisci :  per  hanc  enim  placue- 
runt   puidam  angelis  hospitio  receptis  {Hebr.  xiii,  i). 


V. 

738  CAPITULA  ARCHIDIACONIBUS  PRESBYTERIS  DATA. 


Anno  Incarnalionis  Dominicffi  877,  v  Idus  Juiias,  Hincmarus  archiepiscopus  dedit  comrni- 
nistris  suis  haec  capituia,  qu«  sequuntur,  Gunlario  et  Odelhardo  archidiaconibus  presby- 
teris. 


BeatusPetrus  apostolus,  cujns  vice  inEccIesia 
funguntnr  episcopi ,  et  sub  eorum  dispositione  ipso- 
rum  comministri ,  in  epislola  siia  commonet  illos, 
dicens  :  Seniores  qui  in  vobis  iunt  obsecro,  consenior 
et  lestis  Christi  passionum ,  qui  et  ejus  qu(P  in  futuro 
revelanda  est  glorim  communicator ;  pascite  qui  est 
in  vobis  gregem  Dei ,  providentes  non  coacte ,  sed 
spontanee  secundum  Deum  :  neque  turpis  lucri  gra^ 
tia ,  sed  voluntarie :  neque  ut  dominantes  in  clero , 
sed  forma  facti  gregis ,  et  ex  animo  (I  Petr,  v,  1-3). 
Cujus  verbum  atque  exemrplum  secutus  sanctus  Leo 


D  ptionis  per  distincta  capitula  coercuil  freno  discre- 
tionis.  JuxU  quorum  doctrinam,  vos  in  ewrdki 
coinmissi  ministerii  paucis  capitulis  patenier  ac  dl- 
ligenter  commpneo  :  a  quibus  vos,  quantum  paiiwf 
humana  fragililas,  non  deviare  sub  tcsiificaliooe 
Chrisli  prsecipio. 

Cap.  I.  —  Vt  non  gravent  presbgteros  quando  fsJ9- 

chias  circumennt, 

Egregius  doctor  gentium  discipalis  suis  ikii' 

Jmitatores  met  estote^  sicut  et  ego  Christi{IC9r^ 

XII ,  1 ).  Et  vos,  quando  rusticanas  parochias  to» 


SOi 


a\PITULA  ARCHIDIACONIBUS  PRESBYTERSS  DATA. 


m 


nl  veslros  proprios ,  vcl  propinquos  veslros,  per  A  dicil :  Non  obturabis  os  bovitriturantiU  Tim.  \  8i 


qros  illos  gravelis  in  cibo  el  potu ,  el  fodro  ad  ca 
ballos.  £l  providete)  ne  homines  vestri ,  qui  vobis- 
cum  ibunl ,  ilios  dehonoreul ,  vei  hominibus  iliorum 
graves  sint.  Nec  diu  iu  mansionibus  ipsorum 
presbyter#rum  immoremini  :  et  si  necessitas  eve- 
nerit,  ut  in  aliqno  ioco  immorari  delieatis,  sic  dis- 
poniie  viclualia  vestra  per  clrcummanenles  presby- 
teros,  ut  nemini  graves  silis,  et  non  otiosi  et  in- 
fruciiiosi  stipendia  ecclesiastica  insumatis,  sicut 
nec  ego  gravis  sum  presby  teris ,  per  quos  parochias 
CH*cunieo. 

739  ^^'  n.  —  Ut  paroehia$  non  occasione  victus , 
ted  inttrttcttonis  cau$a  circumeant. 

Ut  non  occasione  vicius  parochias  circumealls , 
qiiaienus  de  aliorum  stipendiis  viventes  vestra  sti- 
p4;ii(Jta  conservetis  :  sed  verbo  et  exemplo,  non  so- 
luin  presbyleros,  sed  et  iaicos,  de  vestra  bona  con- 
versaiione  et  inquisitione  secundum  ministerium 
Tol^is  Gouiniissum  instruatis. 

CiP.  lil.  —  iV«  munera  a  presbyleris  accipiant ,   ut 
eorum  vitia  dissimulent, 

Ul  a  presbyteris  eienia  non  accipiatis ,  quatenus 
illanim  mala  fama  cooperiatur  ;  sed  omnibus  verbo 
etexemplo  notum  facite,  quia  plus  valet  apud  vos 
i)ei  et  proximi  dilectio,  quam  terrenum  lucruin 
atqulreiidi  occsisio  :  plus  benignitas  quam  severitas, 
plus  commonitio  quam  coinniotio,  plus  cbaritas  quam 
potestas.  Erga  iionos  et  beiie  agentes  eslote  xquales 


solatluiii  praebeo,  ul  presbyteros  non  gravelis. 

C^P-.  y|l*  —  Ut  parochias  rusticanas  confundere  vel 
dmdere  non  prwsumant ,  ei  ut  ecclesias  omnes, 
capellasque  iUis  subjectas  describant, 

Expresse  vobls  in  nomine  Christi  pRecipio,  ut 
rusticanas  parocbias  pro  alicujus  amicitia  vei  peti- 
tione ,  aut  pro  aliqno  pra^mio,  non  praesumatis  con- 
fundere,  nec  dividere  :  neque  ecclesias  ilias ,  quae 
ex  auiiquo  presbyleros  habere  solitae  fuerunt,  aliis 
ecclesiis  quasi  loco  capellarum  non  subjiciatis :  ne- 
que  capeilas  de  illis  ecclesiis,  quibus  antiquitiis 
subject;»  fucrnnt,  ad  aiias  ecciesias  subjicere  prae- 
sumatis.  Et  pir  omne  ministerium  vestrum,  uniis- 
quisque  vestrum  describat  omnes  ecclesias  et  ti- 
B  lulos,  quae  antiquitus  presl)ytero8  habuerunt ,  et 
eapeilas  antiquitus  illis  subjecUs,  et  mihi  scripto 
renuntiate. 

Ckp.  VIII.  —  Ut  nulli  capellam  domi  habere ,  ant 
mitsam  in  domo  celebrari  sine  episcopi  liceniia 
concedant  :  et  ut  capellas  ejusmodi  omnes  de- 
tcribant. 

Nemo  vestrom  capellam  alicui  in  domo  sua  ha- 
bere  concedat  sine  mea  liccntia ,  neque  in  domo  sua 
missas  celebrarl  concedat  sine  mea  licentia  :  et 
unusquisque  vestrnm  describat  per  siium  ministe- 
rium ,  quicunqiie  capellam  extra  ecclesiam  princi- 
palem  habet  a  tempore  Ebonis  usqiie  ad  tempus 
meum  ,  et  a  tempore  meo  ,  vel  mea  vel  alterius  li- 
centia  factam,  et  in  cujuscunque  presbyteri  parochta 


ui  fratrcs :  erga  pravos  esloie  viliorum  correclores.  C  qu^cunque  vel  cujuscunque  capella  sitfacta 
cirralrum  amalores.  Similiier  et  erga  aliqs  in  ve- 
siris  minisleriis  delinqueutes. 


Cap.  IV.  -—  Ne  a  presbyteris  quidquam  petant  quod 
secum  auferant  dum  redeunt. 

Qnando  parochias  circuitis,  nolite  graves  esse 
presbyteris ,  petentes  friskingas,  vel  pisces,  aut 
formaticos,  aut  auiionam,  aut  alias  quaslibet  rcs, 
ut  babealis  qiiando  ad  civiialem  reversi  fueritis, 
unde  quasi  fralribus  refeciionem  faciatis,  ut  salvis 
siipendiis  vestris  habeatis  unde  vos  et  vestros  con- 
ducatis. 

Cip.  V.  ■—  Ne  denariot  a  presbyteris  vel  eulogiat 
exigant ,  sed  sponte  cblata  tantum  aceipiant. 

Noiiie  quasi  pro  aliquo  adjiilorio  ad  quamcunque  ^ 
reni  denarios  apud  presbyteros  postuletis  :  neque 
quando  ad  synoduni ,  vel  pro  inquisitione  ministerii 
sui,  seu  pro  cbrisma  acci|)iendo  venerint,  eulogias 
cxigatis,  sed  si  cui  forte  commodum  fuerit  pro  sua 
volauiate  el  commodiiate  aiiquid  gratis  oflerre, 
cum  gratiarum  actione  acclpite. 


Cap.  IX.  —  Ne  peenitenlet  pro  munere  aliquo  ad 
.    reconciiiationem  adducantur^  vel  post  eam  ncgU^ 
ganlur, 

Sollicite  providete,  ne  vos,  vel  presbyteri,  negli- 

genter 'poenitentes  pro  aliquo  munere  ad  reconcilia- 

tionem  adducatis ,  vel  post  reconciliationem  eos  ne- 

gligalis  ,  quod  Simoniacum  cst. 

Cap.  X.  — De  reiapsis  post  publicam  ptBnitenliam. 
Soir.cile  providete ,  ut  si  aliqui  post  reconcilia- 
tionein  publicam  in  publicum  pcccatom  ceciderint , 
ad  noiitiain  nieain  perferaiis,  ut  sciatis  qualiter 
iude  et  vos  et  presbyieri  agcre  dcbeatis. 

Cap.  XI.  —  Ne  ad  ordinationem  pro  aliquo  munere 
adducantur  non  idonei, 

Sollicite  provideie  de  vita  et  scientia  clcricorum» 

quos  ad  741  ordinationem  adducetis  :  ne  pro  ali- 

quo  munere  tales  ad  ordinandum  inlroducalis,  qui 

introduci  non  debent,  quoniam  Simoniacuin  est. 

Cap.  XII.  —  Ut  videant  quomodo  capituia  sibi  data 
observent  presbyteri, 

SoUicite  providete,  secundum  capitula  presbyteris 
9  mkKle  Hata .  dp.  DariinnA  ecclesis.  nnid  inde  in  9c.~ 


803  QllSCMAKl  RHRMENSIS  ARCHIEPISCOPI  804 

iuulilis  el  incorrigibilis  fiierit,  vel  aliquis  eorum  A  ^^  inlerim  consliluile,  donec  ad  meam  nolitiam 
obieril,  nou  inconsiderate  decanum  eligile.  Et  si  electio  illa  referatur,  et  mea  consiiluiionc  aui  cqq- 
ego  iu  ionginquo  snm ,  decanum  illum  qui  eleclus      iirmetur,  aut  immulelur. 


BINCniARI 

ARCHIEPISCOPI  RUEMENSIS 


CORONATI ONES    REGIJE:, 


I. 

CORONATIO  CAROLI  CALVI 

Quando  in  regno  Lotharii  consecraius  est. 


Ordo  qualiter  Carolus  rex  fuit  coronatus  in  Mettis  civitate,  anno  869,  in  mense  Septem- 
bris,  V  Idus  Seplembres,  quae  evenit  die  Veneris,  cum  istis  episcopis,  videlicel  Hin- 
cmaro  archiepiscopo,  Adventio,  Atlone,  Arnulfo,  Francone,Hincmaro  et  Odone;quando 
quondam  rex  Lolharius,  filius  Lotharii  imperatoris,  fuit  mortuus  in  Placentia  civitale. 

Annuntiatio  Adventii  episcopi  ante  tni^ttim  B  prxsit  et  prosil,  videtur  nobis,  si  vobis  placei,  oi 

missce  in  ecclesia  S.  Stephani  coram  rege  ^  sicut  post  illius  vcrba  vobis  manifestabinius,  signo 

el  episcopiSf  et  aliis  quamplurimis.  cerlissimo  demonslremus,  qxiia  iUum  a  Dco  eleciom 

Cap.  I.  -  Vos  scilis,  et  mullis  iu  plurimis  regnis  «^  "<>*»»  daluni  principem  credimus,  et  eidero  lar^i- 

esl  cognitum,  quanlos  et  quales  evenlus  lempore  ^".I>^<>  «^  ^^^s  *>en^fi^»'S  non  simus  ingraii,scd 

senioris  noslri,  quem  haclenus  habuimus,  pro  causis  grauarum  acliones  iili  referenies ,  oremus  qualeoiis 

notissimis  communiier  sustinuimus ,  el  quanto  do-  «^  «""«  «obis  ad  salutem  et  defensionem  sancue  m 

lore.  quantaque  anguslia  de  iUius  inlausta  morte  Ec<^lesia5,  et  ad  auxiUum  atque  profectum  oinniiffl 

nuper  cordibus  perculsi  sumus.  Unde  unicum  refu-  «osirum,  cum  salule  ;ic  pace.  et  ininqmllilaie  oobis 

gium  et  singulariter  salubre  consilium,  rege  ct  prin-  conservei  diutius ,  el  nos  fideU  devoUone  ilii  m- 

cipe  nostro  desliluti  ac  desolaii,  nobis  742  omni-  ^"^«^^»  ^^"^  optata  salvaliooe  fruenies.  sub  ilbos 

bus  esse  consideravimus,  ut  jejuniis  ct  oraiionibus  adminislratione  in  suo  gubernet  servitio. 

ad  eum  nos  converleremus  qui  est  adjulor  in  oppor-  Cap.  III.  —  El  si  iUi  placet,  dignum  ipsi  el  noes- 

lunitalibus,  in  tribulatione ,  et  cujus  est  consilium,  sarium  nobis  esse  videlur,  ut  ex  ejus  ore  audiamBS 

ac  cujus  esl  regnum,  el  ut  scriptum  est  cui  voluerit  quod  a  Christianissimo  rege,  lideli  et  unanirai  in 

dabil  iUud,  el  in  manu  cujus  corda  sunl  regum,  et  ^  servitio  illius  populo,  unicuique  in  ordine  suo  coj- 

facit  unanimes  habitare  in  domo,  solvens  medium  venit  audire,  ac  devota  mente  suscipere. 

parietem  et  faciens  ulraque  unum :  deprecanles  iUius  Pogt  h^c  rex  Carolus  hase  qum  sequuniur  pent'» 

misericordiam,  ut  daret  nobis  regeni  ac  principem  eadem  ecclesia  cunclis  audieniibus  denuntiavit. 

secundum  cor  suum,  qui  in  judicio  et  justilia  nos  in  Q„ia  sicut  isli  venerabiles  episcopi  unias  cx  ipis 

oumi  ordine  ac  professione  regerct,  salvaret,  atque  voce  dixerunt,  el  ceriis  indiciisex  vesira  uBanioi- 

defenderet  juxta  voiuntalem  ejus,  et  corda  omnium  i^y^  monslraverunt ,  el  vos  acclaroaslis,  ine  Dei 

noslrum  unaniuiiler  in  eum  inclinaret  aique  uniret,  electione  ad  veslram  salvalionem  el  profecliun  aiq« 

quem  ipse  ad  saluiem  el  profeclum  nostrum  praesci-  regimen  et  gubernaiionem  huc  advenisse :  sciau> 

Uim  et  electum  atoue  nrajdestinatum  habebat  secun-  ^^  imnArAm  Pt  nnhnm  HAi  sktauft  fu^neisLram  eccle- 


805  COKONATIONES  REGIJ:.  —  I.  CAROLl  CALVI.  806 

8US  ac  «lebita  ohejlfciUia ,  aiiiiie  adjulorittm  ad  re-  A  cam   Noe    signiricanlem    EcclesiaB   unilalem   null6 


gnum  mitii  a  Dco  743  datum  conlinenduTn  et  de 
rensandum  ab  onoquoqne  vesirum  secundum  suum 
ordinem  et  dtgnilatem  alque  possibilitalem  mihi  ex- 
iiibeator,  sicut  vestri  antecesBores  Adeliler,  juste,  et 
rationabiliter  meh  anlecessoribus  extiiboerunt. 

AnnunlicUio  Hincmnri  archiepiscopi  in  cccle 
sia  Sancli  Stephani, 

Cap.  L  Ne  alicui  forle  videator  incongrue  ac  pr» 
sumptiose  me  ac  provincl»  nostrae  venerabiles  co- 
episGopos  facere,  quoniam  de  allera  provincia  ordi- 
naiioni  et  caasis  hujus  provinciae  nos  immiscemus, 
sciat  nos  contra  canones  sacros  non  agore,  quoniara 
Rhemensis  el  Trevirensis  Ecclcsiie  in  hac  regione 


cogente  convenerunt :  qiiia  sanct»  memoriie  pater 
suus,  domnos  Ludovicus.  Pius  imperator  Augnstus, 
ex  progenie  Ludovici  regis  Francorum  inclyti,  per 
beati  Remigii  Francorum  apostoli  catholicam  prajdi- 
cationem  cum  inlegra  genle  conversi,  et  ciim  tribns 
Francorum  millibus,  exceptis  parvulis  el  mulieribus, 
vigilia  sancti  Paschae  in  Rhemensi  mctropoii  bapti- 
zaii,  et  calitus  sumpto  chrismalc,  iinde  adhuc  ha- 
bcmus,  peruncti  et  in  regem  sacrati,  cxorius  per 
bealum  Arnulfum,  cujus  carne  idem  Ludovicus  pius 
Augustus  originem  duxit  carnis,  ct  a  Stephano  papa 
Romano  ante  sanclae  Dei  genilricis  cl  seniper  Yirgi- 
nis  Mariae  allare,  Rhemi  in  imperalorein  est  coroiia- 
lus,  et  demum  faciione  quorumdam  terreno  imperio 


— - — ,„  —    ..w...w..o.^  ui,^ivi9it«r  111  iitiv.  icjjiuiic      *"^f  v-*  "'-•MMMi  a.ii^kiuiic;  tfuui uiiiuuiij  mriciiu  iniperio 
Belgica,  cum   sibi  commissis  Ecclesiis,  sorores  el  ^  desliiulus,  in  praediclam  rogni  partem,  unanimilalo 


coniprovinciales  habenlur,  sicui  auciorilas  ccclesia 
slica  el  anliquissima  demoiisirat  consueludo  :  ac 
perhoc  unaoimi  consensu  et  synodalia  judicia  cxer- 
cere,  et  quae  a  sanctis  Palribus  constituta  sunt, 
delwnt  concorditer  cuslodire,  hac  privilegii  condi- 
lione  servala,  ut  qui  prior  de  Rhemensi  et  Trevirensi 
episcopis  fnerll  ordinatus,  prior  eiiam  haheatur. 

Cap.  II.  El  lex  divinitus  inspiraia  praccipit  dicens : 
^i  transieris  per  metsem  amici  (ui  colltgem  spicaSf 
manu  confricabit  ad  manducandum,  falcem  autem 
non  millas,  vel  falce  non  melas  (DeuL  xxiii,  25). 
Messis  est  popiilus,  ut  Domimis  nionstr^t  iii  Evan- 
gelio,  dicens :  Bl cssis  quidem  est  mulia,  operarii  autem 
pauci,  Rogate  dominum  messis,  ut  mitlat  operarijs 


episcoporum  et  fidclispopuli,  ante  sepulcrum  sancii 
Dionysii  eximii  inariyris  Ecclesia*  sanctae  est  reddi- 
lus,  etin  Iiac  domo,  ante  altare  prntomartyris  Sle- 
phani,  cujus  nomen  iiiterpretatum  resonat  coronalu$^ 
per  Domiiii  sacerdoies  acclamalione  fidelis  populi, 
sicut  vidimus  qiii  adfiiimus,  corona  regni  esl  imperio 
resiiiiiius.  El  qiiia,  ut  tn  sacris  historiis  legimus, 
regcs,  qiiando  regna  ohlinuerunt,  singulorum  regno- 
rum  sibi  diademala  imposuerunt,  non  incongruum 
videiur  istis  venerabilil)us  episcopis,  si  vestrae  una- 
nimilaii  placet,  ut  in  obtentu  regni,  unde  vos  ad 
illiim  spoiiie  convenistis,  et  vos  ei  commendastis, 
saccrdolali  minislerio  ante  allare  hoc  coroneiur,  ei, 
sacra  unciione  Domino  consecretnr.  Qiiod  si  vobis 


»n  messem  suam  (Matlh,  ix,  37,  38)  :  qiiia  vos  pro  ^  P^^^cet  propriis  vocibus  consonale.  Et  in  hoc  concla 

IIAlkic     AntoAAn:»      .1^.1....:.. ...  ■    •  ..  .  ^ ••! .  •«  ...... 


n«bis  episcopis  dcbetis  orare,  ui  vobis  digne  possi- 
mus  loqui.  Messis  autem  ainici  est  popnlus  in 
provincia  alteri  inctropolilano  comniissa.  Uiide  vos 
horiando,  quasi  inanu  operis  confricando,  ad  Dei 
voliiniaiem,  el  vestram  salulem  in  corpus  unilatls 
Ecciesiac  valeniu.s  el  debeinus  irajicere  :  in  parochia- 
nosautem  provinciarum  aliis  melropolilanis  com- 
inissaniin  falcem  juilicii  non  mitlimus,  quia  ncc  est 
unde,  nec  iiostniin  esse  consideramus. 

Cap.  III.  Esl  et  alia  eausa,  quia  isti  venerabiles 
domni  ci  confratres  nostri  provinciae  istius  episcopi, 
noii  habenies  meiropolilanum  episcopum,  exiguila- 
lera  nostram   sic  in   suis,  sicut  et  in  specialibus 


manlibus  omnibus,  dixit  idcm  episcopus  :  Agamus 
ergo  unanimiter  Deo  gratias,  decanlantes  :  Te  Deum 
laudamus. 

BENCDICTIONES   SUPER  REGEH  CAROLUM   ANTE    UISSAM  , 
ET  ALTARE  S.   STEPIIAKI.  ^ 

Advenlius  episcopns  Metensis.  Deus  qui  populis 
luis  indulgentia  consulis  ei  amore  dominaris,  da  huic 
fainulo  luo  spiriium  sapieniic-e,  cui  dedisti  regimen 
disciplinae  :  ul  tibi  toto  corde  devolus,  et  in  regni 
regiiiiine  nianeat  semper  idoneus,  et  in  bonis  operi- 
bus  pei  severans,  ad  xiernum  rcgnum  teduce  valeat 
pervenire.  Per  Domiiium,  etc. 


causis  noslris,  iios  fralema  charitale  jubenl  et  com-  |v     Hatto  Yirdunensis.Gratiai  tuae,  quaesumus,  Domine, 


moncnl  agcre.   Esl  ila,  doinni  fratres?  El  respon 
derunt  ipsi  episcopi  :  Ila  est. 

Cap.  IV.  Praeier  ea ,  qua;  domnus  cpiscopus  et 
fraier  noster  Adventius  vobis  ex  sua  et  ca^terorum 
suorum  ac  nostrorum  fralrum  et  venerabilium 
episcoporum  voce  dixit ,  in  hoc  etiam  advertere 
poiesiis,  volontalem  Dei  esse,  ut  praesens  domnus 
ei  rex  noster,  qui  in  parle  regni,  quain  hactenus 
tenet  el  tenuil,  el  nobis  ac  ecclesiis  nostris,  ct  po- 
pulo  sibi  Gommisso  utiliier  pncest  ac  prxfult,  cl  sa- 
lubriier  prodest  et  profuil,  indc  ad  hunc  locum  Do- 


huic  famulo  lue  tribue  largitatem  :  ut  mandala  tua 
te  operante  sectando,  coiisotationem  prxsentis  viiae 
percipiat  et  futura;.  Per  Dominum. 

Arnnlfus  Tullensis.  Nostris  quaesumus,  Domine, 
in  regimine  islius  famuii  tui  propitiare  lemporibus, 
ut  tuo  munere  dirigatur,  et  nostra  securitas  et  de- 
YOtio  Chrisiiana.  Per  Dominum. 

74^&  f  ranoo  Tungrensls.  Da,  quaesumus,  Domine, 
huic  Aii^ulo  tuo  salutero  mentis  et  corporis  :  u 
bonis  Qperibns  inhaercndo,  lua  semper  mereaiur 
viituif^   .lAfendi.  Per  Dominum. 


ut 


607  HlNCMARl  RHEMENSIS  ARCmEPlSCOPI  m 

^erYitulein,  et  propitiationts  tuae  beoeficia  semper  A  pensalione,  et   tua   administratione,  per  dinlunu 

tempora  te  faciat  feliciter  gubemare  :  quo  divinis 


inveuiat.  Per  Domiiium. 

Odo  Bellovacensis.  Conserva  qusesumus,  Domine, 
hunc  famulum  tuum,  et  benedictionnm  tuanim  pro- 
piiius  uberlale  purifica,  ut  eruditionibus  tuis  sem* 
per  multiplicetur  et  donis.  Per  Dominum. 

BENEDICTIO  HINCMARI  ARCBIEPISCOPI. 

Extendat  omnipotens  Dominus  dexteram  suae  be- 
nediciionis,  et  effundat  super  te  donum  suae  propi- 
tiationis,  et  circumdet  tc  felici  muro  custodiae  suae 
protectionis,  sanctce  Marioc,  et  omnium  sanctonim 
intercedentibus  meritts.  Amen.  Indulgeat  tii>i  mala 
omnia  quae  gessisti,  et  tribuat  tibi  gratiam  et  mise- 
ricordiam,  quam  humililer  ab  eo  deposcis  :  liberet- 
que  te  ab  adversilatibus  cunctis,  et  ab  omnibus  visi-  » 
bilium  et  invisibilium  inimicorum  insidiis.  Amen. 
Angelos  suos  bonos  semper  ct  ubique,  qui  te  prae- 
cedant,  coroitentur,  et  subsequanlur,  ad  custodiam 
tui  ponat :  et  a  peccato  seu  gladio,  et  ab  dhiiiium 
pericuiorum  discrimine,  te  sua  potentia  liberet. 
Amen.  Inimicos  tuos  ad  pacis  cbaritatisque  benigni- 
taiem  convertat,  et  apud  odicntes  te  graiiosum  et 
amabilem  faciat,  pertinaces  quoque  in  tui  insecta- 
tlone  et  odio  confusione  salutari  induat,  super  te 
aulem  sanctificatio  sempitema  efHoreat.  Amen. 

Ad  isla  verba  :  Coronet  te  Domiiius,  inunxit  eum 
Bincmarus  archiepiscopns  de  chrismate  ad  dexieram 
auriculam,  et  in  frotUe  urque  ad  sinislrum  auriculam^ 
et  in  capite. 


monitis  parentes,  adversitatibus  omnibus  carenies, 
bonis  omnibus  exuberantes,  tuo  ministerio  Gdeli 
amore  obsequentes,  et  in  pnesenti  sasculo  pacis 
tranquillitate  fruantur,  et  tecuin  aeternonim  civium 
consortio  potiri  mereantur.  Amcn.  Quod  ipse  prx- 
stare  dignetur. 

Ad  itta  verba  :  Coronet  te  Dominus,  miserunt  illi 
episcopi  coronam  in  capite, 

Coronei  le  Dominus  corona  gloriae  atque  justitix, 
ut  cum  fide  recta,  et  inuUiplici  bonorum  openim 
frnciu,  ad  coronam  pervenias  regni  perpetui,  ipso 
largiente,  cujus  est  regnum,  et  imperium  in  sxcuia 
saeculorum. 

Ad  ista  verba  :  Det  tibi  Dominus  velle,  dedenat 
illi  palmam  et  sceptrum, 

Det  tibi  Doiiiinus  velie  ct  posse  quae  praecipii,  ot 
in  regni  regimine  secunduni  voluntatem  suani  pro- 
ficiens,  cum  palnia  perseverantis  victorias  ad  pal- 
mam  pervenias  gloriae  sempileruas.  Graiia  Doiuioi 
Dostri  Jesa  Christi,  qui  vivit. 

ORATIONES  IN  MISSl. 

Da  nobis,  omnipotens  Deus,  ut  beati  Goi^ii 
martyris  tui  veneranda  solemnitas  et  devotiooein 
nobis  augeat  et  salutem.  Per  Dominum. 

Oratio  pro  rege.  Quacsumus,  omnipotens,  ut  faiaii- 
liis  tuus,  qdi  tua  miseratione  suscepit  regni  guber* 
naciib,  a  te  virtutum  etiatn  percipiat  increnienia: 


Coronet  te  Dominus  corona  glorise  in  misericor-  q  quibus  decenter  ornatus,  et  vitiorum  monstm  viu- 


cordia  et  miserationibus  suis ,  et  ungat  te  in  regni 
regimine  oleo  graliae  Spiritus  sancti  sui,  unde  unxit 
sacerdotes,  reges,  prophetas,  et  mariyres,  qui  per 
fidem  vicerunt  regna,  et  operati  sunt  justiliam,  at- 
que  adepti  sunt  proinissioiies  :  eisdemque  promiS' 
siooibus  gratia  Dei  dignus  efliciaris,  quateiius  eo- 
rum  consortio  in  coelesti  regno  perfrui  merearis. 
Amen.  Yicioriosuin  te  alque  triumphatorem  de  vi- 
sibilihus  alque  invisibilibus  hoslibus  semper  efficiat : 
el  sancli  nominis  sui  timorem  pariler  et  amorcm 
continue  cordi  tuo  infundat,  et  iu  fide  rccta  ac  bo- 
nis  operibus  perseverabilem  reddat,  et  pace  in  die- 
bus  tuis  concessa,  cum  palina  victoriae  te  ad  perpe- 
tuum  regnum  perducat.  Amen.  £t  qui  te  voluit  super 


re,  et  ad  te  qui  via,  veritas,  etviia  es,  graliosus 
valeat  pervenire.  Qui  vivis  et  regnas  cum  Deo. 

Super  oblata.  Respice ,  Domine  ,  munera  popoli 
tui  festiviiale  voliva,  ut  tuae  testificatio  veriutisDO- 
bis  proficiat  ad  salutem.  Per  Dominum. 

Munera,  qu.^Ksiimus,  Domine,  oblata  sanctifica :  ot 
nobis  Unigeniti  tui  corpus  et  sanguis  fiant,  etCaro- 
lo  regt  nostro  ad  oblinendam  anim»  corporisqne 
salulem,  tc  largieiile  usquequaque  proficiant.  Ptf 
eumdem. 

Postcommmunio.  Sacramcntonim  luonim ,  Domi- 
iie,  communio  sunipta  nos  salvet,  et  iu  tuae  veriuiis 
luce  confirmel.  Per  Dominum. 

747  Haec,  Domine,  communio  saluUris  famulu«i 


populum  suum  constituere  regem,  74g  et  in  prae-  D  luuro  ab  omnibus  tueatur  adversis  :  quatenos  ei 
senli  saeculo  felicem,  et  ailernae  felicilatis  tribuat  ecclesiaslica?  pacis  obtineat  tranquillitalem.ct  po6t 
esse  consorieai.  Amen.  Clerum  ac  populum,  quem  istius  lemporis  decursum  ad  aeteniam  pcncniatb»- 
sua  voluit  opitulationc  lua;  subdere  ditioni,  sua  dis-     redilaiem.  Per  Dominum. 


809 


CORONATIONES  REGIiE.  -  II.  LUIK)Via  IL 


810 


II. 

CORONATIO  LUDOVICI  II. 

Quando  rtx  Franconm  consecratus  est. 


nrrlft  aiialiter  LuBoviccs  rex  anno  Incarnationis  Dominicffi  8T7,  vi  Idus  Decembns,  ab 
ffincCrHrSi^^^^^  fuit  coronatus  in  Compendio  palatio  :  quando  eX  h«c  ques  se- 
quSr  ab ^^^^^^^         petita  sunt  apud  regem,  et  ab  eo  promissa  episcopis 


PETITIO  EWSCOPOKUM. 
A  TObis  perdonari  nobis  petimus,  ut  unicuique 
^t  nobis  et  ecclesiis  nobis  commissis,  secundura 
primum  capilulum ,  quod  novissime  in  Carisiaco 
domnusCarolusimperalorpatervesler,  a  seetavobis 
servalurum,  consentientibus  fidelibus  illius  ac  ve- 
slris,  alque  apostolic»  sedis  legalis,  legente  Gauz- 
lcno,  denunliavit,  canonicum  privilegium  et  debiiam 
legem  atquc  justiiiam  conservelis,  et  deTensionem 
exhibeaiis,  sicut  rex  in  suo  regno  unicuique  episcopo 
ct  ecclesia  ftibi   commissae  per  rectum  exhibere 

debet. 

PROmSSIO  REGIS. 

Profnillo  vobis  et  perdono  quia  junicuique  de  vo- 


A  pientiae  pacisque  ineffabili  munere  ditasti :  respice, 
qua^sumus,  ad  preces  humiiitatis  nostr»,  et  hunc 
famulum  tuum  virlutibus,  quibus  praefatos  Adeles 
tuos  decorasti,  muUipIici  honoris  benediciione  con- 
decora,  et  in  regni  regimine  sublimiler  coUoca,  et 
oleo  graUae  Spiritus  sancti  tui  perunge,  unde  unxi- 
sii  sacerdotes,  reges,  prophetas,  et  martyres,  qui 
per  fulem  vicerunt  regna,  et  operati  sunt  Justitiam, 
atque  adepU  sunt  promissiones.  Cujus  sacratissima 
unctio  super  capul  ejus  defiuat,  atque  ad  interiora 
ejus  descendat,  et  cordis  illius  inUma  penetret,  et 
promissionibus,  quas  adepU  sunl  victoriosissimi  re- 
ges,  graUa  tua  dignus  eflicialur  :  quatenus  et  m 
pracsenU  saeculo  feliciter  regnei,  et  ad  eonim  con- 
sorUum  in  coelesU  regno  perveniat.  Per  Dominum 


bisetecclesiis  vobis  commissis.  secundum  primum  ^  nostrum  Jesura  Chrislum  Filium  tuum,  qui  unctus 

capiluUim  quod  novissime  in  Carisiaco  domnus  im- 

perator  paier  meus,  a  se  et  a  me  servaturum,  con- 

sentientibus  fidelibus  illius  ac  noslris,  atque  aposio- 

lica  sedis  legatis,  legenle  Gauzleno,  denuntiavit, 

canonicum    privilegiura  et   debitam   legem  atque 

jusliiiam  cooservabo,  et  defensioncm  quantum  po- 

iiiero,  adjuvantc  Domino,  exhibebo,  sicutrexin  suo 

regno  unicuique  episcopo  et  ecdesiae  sibi  commissa 

per  rectum  exhibere  debet. 


est  oleo  laeiitiae  prae  consonibus  suis,  et  virtule  cru- 
cis  potestales  aerias  debellavit,  tartara  deslruxit, 
regnumque  diaboli  superavit,  et  ad  coelos  victor 
ascendit.  In  cujus  manu  victoria,  omnis  gloria  et 
potestas  consistunt,  et  tecum  vivit  et  regnat  Deus, 
in  unilale  ejusdem  Spiritus  sancti,  per  omnia  sae* 
cula  saeculorum.  Amen. 

IMPOSITIO    GOBONJS. 

Goronet  le  Dominus  corona  gloriae,  atquc  justitia 
bonore,  et  opere  fortitudinis,  ut  per  officium  no« 
strse  benedictionis,  cum  fide  recta,  et  muUipIici 
bonorum  operum  fructu,  ad  coronam  pervenias 
regni  perpetui,  ipso  largiente  cujus  regnum  et  im- 


748    BEJIEniCTlONES    SOPER    HJDOVICUM    RECEM 
TkCTM. 

Deus,  qui  popuUs  tuis  virtute  (consulis,  et  amore 
doniinaris,  da  huic  famulo  tuo  spiritum  sapieniia     _^_^^^ 

cum  regiroine  disciplinae  :  ut  tibi  tdto  corde  devo-      perium^jMrmanel  in  saecula  ^aeculorum!  Amen 
Iu8,  in  regni  reginoine  maneat  semper  idoneus,  luo-  ^ 
luemunere   ipsius   temporibus  securiias  Ecclesia 
Jirigatur,    et    in    iranqaillitaie  devotio  Chrisliana 
«rmaneat.  Per  Dominum. 


SACRI  OLEI    IKFUSIO. 

Omnipolens  sempileme  Deus,  creaior  ct  guber- 
aior  coelV  et  terrae,  condilor  et  dispositor  angelo- 
umethominuin,  qui  Abrahara  famnlnm  • 


749  SCEPTBI  TRADITIO. 

Accipe  sceptrum,  regiae  potesutis  insigne,  virgara 
scilicet  rectam  regni,  virgam  virtmis  :  qua  te  ipsum 
beneregas,  sauctam  Ecclesiant,  populum  videlicet 
Christianum  libi  a  Deo  commissum,  regia  virtute  ab 
improbis  defendas,  pravos  corrigas,  rectos  ut  viara 

rA4*lam   tonA — 


^li  HINGHARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISGOPI 

.flUoi  eju9  dieem :  Sk  tenedieeHi  pofmlo  meo\eie^A  periculorum  discrlmine  te 


sua 


poteniia  fibereL 


benedicam  ei  (Num,  yi^^et  27),  benedicat  iibi ,  et 
^  custodiat  te.  Amen. 

lUuminet  faciem  suam  super  te»  et  misereatur  tui» 
Amen. 

Convertat  Tultum  suum  ad  te,  et  donet  tibi  pa- 
•  cem.  Amen. 

Exiendat  dexteram  suse  benedictionis,  et  effundaC 
super  te  donum  su«  propitialionis ,  et  circumdet  te 
feiici  muro  custodi»  su»  prolectionis,  sanclae  Mariae 
etomnium  sanctorum  intercedentibus  meritis.  Amen. 
Jndulgeat  libi  roala  omnja  qux  gessisti,  ei  tribuat  tibi 
graiiam  et  misericordiam,  quam  humiiiter  ab  eo  de- 
poscis  :  liberetque  te  ab  adversitaiibus  cunctis,  et 
«b  omnibus  visibilium  et  invlsibilium  Snimicorum 
insidiis.  Amen.  B 

Maltipiicet  in  te  copiaro  sun  benedictionis,  et  con- 
limet  in  spe  regni  coelestjs.  Amen. 

Aetus  tuos  corrigat,  vitam  eroendet,  mores  com« 
ponal,  ette  ad  ccelestis  paradisi  hasreditatem  pordu- 
cat.  Amen. 

•  Talique  intentione  repleri  Taleas,  quae  ei  in  per- 
petuum  placeat.  Amen. 

Angelos  suos  bonos  semper  et  ubique,  qui  te  pn»- 
cedant,  comitentur,  et  subsequantur,  ad  custodiam 
tui  ponat :  et  a  peccato  seu  giadio,  et  ab  omnium 


Amen. 

Inimicos  tuos  ad  pacis,  chariiatisqoe  beDigniUtein 
converlat,  et  odienlibus  te  gratiosum  et  amabilem 
faciat :  pertinaces  quoque  in  tui  insectalione  et  odio 
confusionc  salutari  induat :  soper  le  autem  sanciifi- 
catio  sempiterna  eflloreat.  Anien. 

Victoriosum  te  atque  iriumpbatorero  de  visibilibus 
atque  invisibiiibus  hostibus  Doroinus  semperefficbi: 
et  sancli  nominis  sui  timorem  pariter  et  amorefn 
continue  eordi  tuo  infundat :  el  in  fide  recu  acbo* 
nis  operibus  perseverabilem  reddat :  el  pace  in  dio- 
bus  tuis  concessa,  cum  eoroiia  victoriae  ad  perpeuion 
te  regnum  perducat.  Amen. 

750  ^^  <iui  te  vohiil  siiper  populum  souni  cob- 
stituere  regem ,  et  in  pra^senti  sxculo  feliceiD,  ei 
aeternse  felicitatis  iribuat  esse  consortem.  Amea. 

Clerum  ac  populuni,  quem  sua  voluit  opiuiiaiioDe 
tuae  subdere  ditioni,  sua  dispensatione,  et  tua  admi- 
nistratione  per  diuturna  leropora  te  faciat  feiiciier 
gubernare  c  quo  divinis  monilis  parentes,  adrersiia- 
libus  cunciis  carentes,  bonis  omnibus  exoberaDie$, 
tuo  minislerio  fideli  amore  obsequeiites,  et  in  [nv- 
senli  sscculo  pacis  tranquillilate  fruantur,  et  lecniB 
aeiemoruin  civium  consortio  poliri  mereanior.  Anies. 
Quod  ipse  prsestare  digiietur. 


III. 

CORONATIO  JUDITH  CAROLI  FILIJ;, 

Cum  rege  Anglorum  desponeata  e$t. 


BEISEDICTIO  SUPER  REGINAM,  C 

quam  Edelulfut  re»  aceepU  m  uxorem. 

Nnbas  in  Christo,  obnupta  nube  coelesti,  et  refri- 
gerau  gratia  spiritali ,  ac  protecu  ab  omni  illicita 
concupiscentiav  pangas  foedus  cum  oculis  tuis,  ut 
non  videas  alienum  virura  «d  concupiscendum  eumi 
et  non  mcecheris  in  corpore  vei  corde  tuo,  et  avertas 
oculos  tuos  ne  videant  vanitatem  :  quatenus  in  via 
Domini  vivificeris^  ut  possis  dioere  cum  Propheta : 
Ad  te  levavi  oculoe  meot  qui  habilat  in  ccdit  ( PtaL 
cxiii).  Et :  Levavi  oculot  meot  in  monUt^  unde  ve- 
niat  auxilium  mihi  (PtaL  cxi).  Per  Conditorem,  et 
Redemptorero,  ac  Doroinum  nostrum  iesum  Chri- 
stnm,  qui  cum  Patre  et  Spiritu  sanclo  vivit  et  regnat 
in  sascola  saecolorum.  D 


Despondeo  te  uni  viro  Tirginem  castam,  ab|K 
pudicam  futuram  coi\jugem,  ut  sanciae  ntttlicres 
fuere  viris  suis,  Sara,  Rebecca,  Racbel,  Estber, 
Juditb,  Anna,  Noemi,  favente  anclore  et  sanctifio- 
tore  nuptiarum,  Jesu  Cbristo  Domino  nostro,  qa 
vivit  et  regnat  in  saecula  saeculorom. 

Deus,  qui  in  mundi  crescentis  exordto  moliipli' 
candae  proli  benedixisti,  propiliare  sapplicationilitts 
nostris,  et  huic  famulo  tuo,  et  huic  famube  tio, 
opem  tuse  benediciionis  infunde,  nt  in  conjofali 
791  consortio  secundum  benephicitoffl  toaiBi  >^ 
feciu  compari ,  mente  consimili ,  sanctitate  vxni^ 
copulentnr.  Dila  eos  fructibus  sanctis  et  operibes 
benedictis.  Fac  illos  talem  sobolem  genertre,  ^ 
ad  tui  paradisi  pertineat  haereditatem.  Aperi,  ^ 
mine,  januas  coeli,  et  visita  eos  in  pace.  Irrigi  i^ 


815 


CORONATIONES  REGIiG.  —  IV.  nERMlNTRDDIS  REGINiE. 

BENEDKTIO  REGIIIA.  A  €0R0IIATIO. 


%U 


Te  tnTOcaniQS,  Domine  sancte,  Pater  omnipoleiis, 
eterne  Deiis ,  ul  hanc  famnlam  tnam,  quam  laae  di- 
Tinx  dispensatlonis  providentia  in  pnesentem  diem 
juvenaR  flore  laetantem  crescere  concessisli,  lu» 
pietatis  dono  ditatam,  plenam  ▼eritatis  de  die  ia 
in  diem  eoram  te  et  hominibas  ad  meliora  semper 
proflcere  fadas  :  ut  In  regimine  soo  gratiae  soperns 
largitacem  coogavdens  snseipiat,  et  misericordiae  tuae 
muro  adTerailate  oiidique  munita ,  cam  pace  propi« 
tiaiionis  Tivere  mereatur.  Per  Dominom. 
Svrsifm  eorda» 

Domlnesancle,  Pater  omnipotens,  acteme  Deus, 
electonim  fortitado  9  et  kumitium  celsitudo ,  qui  in 
primordio  per  effusionem  diluTii  crimina  niundi 
purgari  voluisti ,  et  per  colombam  ramum  olivae  por- 
tantem  pacem  lerris  redditam  demonstnsU :  iterura 
Aaron  famulum  loum  per  unctionem  olei  sacerdotem 
uiiisii,  et  postea  per  ^us  unguenti  infusionem,  ad 
regenduin  popul.um  Israeliticum ,  sacerdotes,  reges, 
et  prophetas  perfecisti,  vuUumque  Ecclesiae  in  oleo 
exhilarandom  propbetica  famuli  tui  ¥oee  DuTid  esse 
praMlixisli :  qui  hoc  etiam  iioguento  famolaB  tme  la- 
dith  ad  Kberaiionem  serromm  luorara,  eleonfosio- 
nem  Inlmicoram ,  ▼oltdm  exliilarasti,  et  ancillae  luae 
Gsther  faciem  hac  spirttali  miserieordiae  luas  un« 
ciione  adeo  lucifluam  reddidlsU,  ul  efferaium  eor 
regis  ad  misericordiam,  el  salvationem  in  te  credeo- 
tiuui,  ipsius  preeibus  indinares.  Te  quaesumus,  ora- 
nipotens  Deus,  ui  per  hiijus  creaiurae  ptnguedinenh 


Gloria  el  honore  coronal  te  Dominus,  el  ponat  su 
percapotiuum  coronamde  spiritaii  lapide  prelioso, 
Qlquidquid  in  fulgore  752  ^ur^  >  ^^  tu  vario  nitore 
gemmaram  signiflcatur,  hoc  in  tuis  moribusy  boe  in 
actibus  semper  refulgeal :  quod  ipse  praeslare  di- 
gneiur»  cui  est  honor  el  gloria  in  saecula  sa&- 
euloram. 

BENEDICTIONES. 

Benedic,  Domine,  bancfamulam  loam»  qoi  regiia 
regom  a  saecuto  moderaris.  Amen. 

Opera  manaum  illius  suaeipe»  el  beoedicUone  lua 
ferra  ejuft  de  pomit  fraciuum  ceeli,  ei  rore  aiquo 
abysso  suhjaoente  repleaiur.  Amen. 

De  verUce  antiquoram  montium  el  coUium  aeter* 
noram ,  de  fragibus  lerrae  el  pleoitadine  ^os,  tua 
benedicUone  laeielur.  Amen. 

BenodicUo  illius  qui  apparail  in  rabo  venial  super, 
eapul  ejus.  Daei  de  rore  coeii,  et  de  pioguedioe  lerrae* 
abttodanliam  fromenU  el  vint  :  ul  servianl  iili  ac 
aeminl  ejus  populi,  et  in  hoaora  loo  Iribus  illara  ei 
aeraen  cjus  adorent.  Amen. 

Reple  eara  benediciionibos  uberara  el  vulvs  :  be* 
nediciiones  pairura  antiquorara  confortatae  sinl  su- 
per  eam,  ei  super  semen  e|us,  sicui  promisisU  servo 
luo  Abrabae,  ei  semlni  ejus  in  saecola.  Amen* 

Concede,  qoaesamaa ,  omnipoiens  a  misericora 
Deas ,  ut  bioc  dona  lua,  quas  fidclea  lui  accepcrao^ 
de  manu  loa,  daalibos  ,  accipienUbus,  el  dispensan- 


r  ,  —  ^w.  — ,-^ I — o y        , , r » r 

columbae  pace,  simplicilate,  ac  pudicitia  decorara  ^  libus,adpraB8ealisvitaesubsidium,  ac  ledemptionen 


eifidas.  Per  Dominum  nosiram  lesum  Ghristam  Fi- 
iium  tuum,  qui  venlurus  est  judicare. 


animarara ,  atque  ad  vitam  capessendam  profldant 
aempiiernam.  Per  Dominura. 


ly. 

HERMINTRCDIS  REGINiE. 


ALLOamO  DUOHVM  EPISCOPORUM  i»  u^ 
tlena  «aticfi  Medardi  ^  quando  HemdnirudU  faU 
conteeraia  in  reginann. 

Volomus  vos  scire,  fratres,  quia  domnos  et  senior 
noster,  Garolaa  rex  gloriosos,  nostrae  homililaUs  pe> . 
tiit  devotionem,  ul  auctoritate  ministeril  nobis  a 
Dco  collati,  sicut  ipse  in  regem  esi  unclus  et  con- 
secratus  episcopali  auctoritale,  nncUone  sacra  el 
benedictione,  veluli  in  Scripturis  I^imus  Domi- 
noro  prxcepisae  oi  reges  oogereutur  el  sacraren- 
turinregiani  potesiatem :  ita  uxorem  suam  dominara 
nostram  in  nomine  reginae  benedicamus»  sicut  et  a  sede 


in  roanos  suorara  antecessorara  mirabHiter  ^dona<* 
vil :  quod  ipsi  deoessores  sul  nobililer  gubernave- 
rant,  ei  per  suocessiones  soa  progenies  usque  ad 
baec  lerapora  rexit.  Et  isti  nostro  seniori  Deus  fllios, 
sieul  vobis  notura  esl»  dedit :  in  quoram  nobilitate 
ad  sanctam  Ecclesiam  el  regnum,  quod  Deus  iUi  ad 
regendum  commisit,  fideles  illius  spem  maximam  so 
habere  sunl  gralulaU.  De  quibus  ipse  aliquos  Deo 
obtulil,^  ut  eUam  de  fructu  ventris  sui  obiaiionera 
Deo  offerrel :  aliquos  Deus  adhuc  aeute  immauira 
aaa  graUa  de  hoc  aaeculo  rapuit,  ne,  ul  scripiura 
esl,  raaliUa  mniarei  corda  eoram  :  aliquibus  autera^ 


»^a i«i^* 


i«M^   «t«/l!niA     •iklA.M     A«oei/\nA««% 


HINCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPI  Slfi 

.  ,^„„„m  niH^essariam  defensio-  A  qui  potestaie  virtulis  tua  de  nihilo  cuncta  fedsii,  et 
clcsia  solaiium,  el  regnum  necei^amm  d^^^^^  4    i-      „  .^,„5.^.,  exordiis.  bomini  ad  imw. 


ncm  et  fideles  illius  desiderabile  adjutorium,  ct  isU 
Christianitas  optabilem  tranquiUitatem,  el  legem 
atque  justiliam,  cum  illis  quos  adhuc  habet,  an- 
nuente  et  cooperante  Doraino,  possil  habere.  Et  de 
hoc  in  sanctis  Scripturis  habemus  aucloritatem : 
auia  sicut  Dominus  ad  Abraham  dixit :  In^mine 
luo  benedicentur  omne%  gentes  (Gen.  xxii,  18),  cut 
iam  ccntcnario  de  nonagenaria  uxore  Isaac  filium 
dedit :  ita  et  ipsum  Isaac  uxorem.  sterilem  accipere 
fecit,  ul  et  in  hoc,  sicui  in  multis  solet  facere,  mi- 
sericordiffi  sux  largilatem  ostenderet.  Ei  indc  dicit 
Scriptura  quia  depreeam  est  Uaac  Domtnumpro 
uxore  sua,  eo  quod  euet  sterilU  (Gen.  xxv,  21),  el 
concepit.  Et  non  sit  vobis  mirum  cur  antea   hoc 


dispositis  universitatis  exordiis,  homini  ad  imafi- 
nem  tuam  facto  inseparabile  mulieris  adiutoriuro 
condidisti,  ac  femineo  corpori  de  viriii  dedisli  arne 
principium  :  docens  quia  quod  ex  uno  placuit  tibi 
institui,  non  liceat  ab  homine  ^parari  :  respice 
propitius  super  hanc  faraulam  tuani  maritali  jon- 
ctam  consorlio,  qua  lua  se  expelit  protectioBC  rau- 
niri.  Sitineajugum  dilectionis  ct  pacis,  fiddis^ 
casta  nubat  in  Cliristo,  imitairixque  sancUram 
permaneat  feminarum.  Sit  amabilis  ut  Racbcl  vire, 
sapiens  ut  Rcl)ecca,  iongaeva  et  fidelis  ut  Sara.  Nllril 
in  ea  ex  aclibus  suisauctor  praBvaricationis  «suipci, 
nexa  fidei  mandatis  permaneat,  uni  toro  juncte 
conlactus  illicitos  fugiat :  munial  infirmitaiem  soam 


^  •»    pt  ni\n  ait  vnhi«   mirum  cur  aniea    uw;      vuiiiai,*uo  i.i.v.»^*  .»e.... .  «-^ 

concep.t.  Etnon  «t  yob.s  m.rum  c  ri.Brobore  disciplina.  Sit  verecundia  graTis,  pudoi. 

non  recii :  quia.  s.cut  s^m  Scr.ptura  d.c.^  m  pn       ^»  P  ^^^^,,  Sit  f.. 


mordio  conjunclionis  masculi  et  femina  dixit  uo- 
minus  ad  Evam,  Ad  virum  tuum  erit  conversto  iua 
et  ipse  iiomxnabitur  tui  (Gen.m.  16).  Et  cwniam 
cssenl  moribus  in  legitima  conjunctione  maturi,  et 
provecUB  aiatis,  Abraham  et  Sara,  et,  utsancius 
Pelrus  dicit :  Sara  obediebat  Abrahof,  domtnum  eum 
voeans  (l  Petr.  iii,  6) :  dixit  Dominus  ad  Abraliam. 
quod  antea  nec  ipsi,  nec  alio  homini  legimus  illum 
dixisse,  Omnia  qu(B  dixerit  tibiSara,  audi  vocem  ejus 
(Gen.  XXI,  12).  iam  enim  et  Abrahara  presbyier 
irierito  vocabatur,  el  defecerani  raulicbria,  id  est 
oranis  lascivitas.  Sane :  et  tunc  acceperunt  benedi 
ctionem  semhiis  benedicti  a  Domino.  in  quo  bene 
dicunturomnes  gentes.  Amen.  His  ergo  fulti  au 


venerabilis ,  doctrinis  coeleslibus  erudiu.  Sil  fe- 
cunda  in  libi  pbicita  sobole,  sit  probata  et  innoccns. 
Percipiat  per  hanc  sacram  miscricordi»,  1*1111«,« 
exsultationis  olei  unctionem,  saiiilatem  mentis,  ift- 
columitateiQ  corporis,  lutelam  salutis,  securiuieai 
spei,  corroboraiionem  fldei,  plenitadinem  chariuiis. 
Corona  eam,  Domine,  corona  juslitise :  corona  m 
fructibus  sanctis,  et  operibus  benediclis.  Sil  mcri- 
tis  ctnomine  alque  virtute  regina,  assistens  in  hoc 
saculo  fide  recia  el  operibus  bonis,  ei  in  fouiio 
honore  etgloria  coronala  a  dextris  regis,  in  vcsutti 
bonorum  operura,  circumdau  virtutum  varieuie. 
Fac  illam  talem  sobolem  generare,  quae  ad  paradisi 
tui  pcrtineat  b»reditatem.  Pnesla,  Domine,  hiiiii 


1-      4«-  ^r«t»Aa  aAniAQ    Amcn.  His  ergo  luiu  au-      lui  pcriineai  DKnjuuaiciu.  j^kcp*-,  «^w»».-,  — 
ciunuiuuu»,  r  „.  f^A^;/»ji       ^^.^;^  ctnHinm.  ainiiA  rehffionis  auinnenUini, » 


nrimsiri  ejus  suraus  ad  hoc  constiluti,  ut  Leo  dicit. 
non  debemus  esse  difficiles,  nec  dcvotorum  pcutio- 
nes  negligcre :  maxime  si  ipsas  petitiones  evidenti- 
bus  indiciis  ex  Dei  viderimus  miseratione  conceplas. 
Quia  multiplex  misericordia  Dei  ila  saluti  humana 
subvenirc  decrevit,  ut  praecipue  sacerdotum  suppli- 
cationibus  ipsa  salus  debeal  obtineri.  Cui  open,  dt 
in  sacris  liiteris  legimus,ipse  Salvator  intervenit : 
nec  754  unquam  ab  his  abesl,  qu«  minisins  suis 
cxsequenda  commisit  dicens :  Ecce  ego  vobiscum  sum 
cmnibus  diebus  (Matth.  xxviii.  40).  Et  si  quid  per  ser^ 
vitutem  nostram  bono  ordine,  et  gratulando  imple- 
mus  affcctu,  ut  Leo  dicit,  non  ambigamus  per  Spi- 


cordi»  studium,  alque  religionis  augroenuiin.tt» 
tuum  jiigiter  promereatur  auxiDum.  Callidi  scr- 
pentis  ab  ea  venena  repelle,  et  lorica  fidci  induum 
scuto  salutis  eam  defende,  aclus  ejus  corrige,  ritt» 
emenda,  mores  compone,  755  «^  ^^  *"  ^ 
ctute  bona  ad  coolestia  regna  digueris  perduccre. 
Per  eumdem  Dominura  nostrum. 

Coronet  te  Dorainus  gloria  el  honore.  el  scmpiien» 
proteciione.  Qui  vivit  et  regnat. 

Deus  oranipotens,  qui  benedixit  Adai»  et  Etwi, 
dic^ns  :  Crescite  et  multiplicamini  {Gen.  i,  28),  «l 
patriarcliarura  benedixit  conjugia,  quique  cum  Tobi» 
misit  Uaphael  angelura  suum ,    cnjus  niinisierio 


Yniia  afleCtU.  Ut  LCO  aiCll,    noil  aiuuiuaiuuo  |~.  ^r ■"-    — r -^  -  -,        u*«*/IL^i 

riL  stnclmT.  nobis  fuisse  donalum.  Et  Ideo.  fra-     d«n.o„ium  effugavil  a  Sara  uxore  .ps.us.  i^ 
"'""^  '  "f.T...  ...  •.  „„..«  „«,  vobis  mlnistralio.  "  lc.  et  IH.  fuluram  uKorem  luam.  ut  8ecand0n.  ^ 


tres,  quoniam  iia  est  et  nostra  prp  vobis  ministratio, 
et  vestra  erga  nos  conjuncta  devotio,  ut  una  fiat 
apud  Dominum  supplicalio,  sicul  legimus,  quia  ad 
hoc  constituti  sunt  sacerdotes,  ut  prius  pro  suis, 
deinde  pro  populi  orent  peccatis:et  oraiio  fiebat 
sine  intennissione  ad  Deum  pro  Petro,  id  est  pro 
i^mni  eoiscoDorum  choro :  orantibus  nobis  pro  cora- 


ic,  et  IH.  futuram  uKorem  luam,  ut  secandamp»- 
ceplum  Doraini  effeca  duo  in  came  una,  quod  De» 
jungit  homo  non  separet;  et  det  vobis  bencdicw- 
nem  dc  rore  cceli  et  de  pinguedine  terr»-  Bcnefr 
cimus  enim  vobis  in  nomine  Domini ,  qui  n"i» 
angelos  suos  bonos.  ul  vos  cusU)diant  sempcr, 
omnera  phantasiain ,  et  nequitiam,  aique  vei«afii 


817  EXPLANATIO  liN  FERCULUM  SALOMONIS.  818 

Qoreules  in  voluntate  Domini ;  et  pax  volHscum  A  caihoiicae  communione  perseveranies,  ad  vilaro  per- 
permaneat ;  atque  in  fide  recU ,  ac  bonis  opertbus,  veniatis  »ternam.  Quod  ipse  praeslare  dignetur,  cujus 
ei  coucordia  bona,  et  amore  conjugali  sincero,  nec-  regnum  et  iuiperium  sine  fine  permaiiel  in  Siscula 
uoa  et  in  oonfessione  sanctae  Tritaiuiis,  et  Ecdesise     ssculorum.  Amen. 


ADMONITIO  AD  LECTOREM 


DB  OPUSGULO  SEQUENTI. 


Scripserat  Hincmarus,  teste  Flodoardo,  metricum 
OpuB  egregium  ad  Garoium  regem,  quod  appellavit 
Ferculum  Salomonis»  vcrsibus  constans  quadrin- 
genlis  quadraginta  sex,  cui  et  solulae  orationis  par- 
tem  aiteram  adjecerat»  quae  iiiius  explicalionem 


contlnebal.  Haec  esl  quae  nunc  pEimum  in  locem 
daliir  ex  anliquo  exemplari.  Prioris  enim  partis  nihil 
dum  vidimus  praelcr  versus  duodecim,  quos  suo  ioco 
inter  auctoris  fragmenta  proferemus< 


BINGMARI 

ARGHIEPISGOPI   RHEMENSiS 

EXPLANATIO  IN  FERCULUM  SALOMONIS, 


756  ^^  regium  ferculum ,  quod  doctores  sancti  B 
designare  dicunt  Ecclesiam ,  corpus  scllicet  Christi, 
in  cujus  unitate  eidem  Chrislo  per  fideni,  ut  supra 
monstravimus ,  quisque  incorporatur,  mullis  in 
Scriptura  vocatur  uominibus  :  ut  est  regnum  coelo- 
ram,  mulier,  sponsa,  uxor,  columba,  dilccla,  vinea» 
ovis,  ovile,  civitas,  turris,  columna,  firmamenlum, 
domus,  templum,  corpus  Christi,  plenitudo  Christi^ 
sagena,  nuptiae,  coena,  et  aliis,  quai  lector  forle 
poterit  invenire,  fecil  sibi  rex  Salomon,  id  est  paci- 
ficus,  Idida,  hoc  est  dilecius  Domini,  Gocleth,  lioc 
est  concionator  ipsius  quidem  Ecclesiae.  ,ilis  quippe 
tribus  nominibus  vocatus  est  Saiomon,  quia  tota 
sancta  Trinitas  fabricavit  templum  veri  Saiomonis, 
eorporis  scilicet  Dei  et  hominum  Medialoris ,  in 
utero  beatae  et  gloriosae  semperque  Yirginis  ejus-  C 
dem  genitricis  doniin:e  ac  dominatricis  nostrse  Ma- 
riae.  Spiritus  enim  snnctus  supervenit  in  eam,  et 
irirtus  Altissimi  patris  obumbravit  iili  :  ideoque 
totum  quod  ex  duabus  et  in  duabus  subslantiis 
atque  naturis  in  unitate  unius  personas  ex  ea  natum 
esi,  sanctum  vocaiur,  et  est  Filius  Dei,  per  quem 
gloria  in  excelsis  Deo  cantatur,  et  in  terra  pax  est 
liominibus  bonre  volunlalis;  qui  est  Filius  dileclus 
in  quo  Patri  bene  complacuit,  et  a  cujus  facie  est 
scienlia  et  intelleclus,  et  qui  docel  hominem  scien- 
tiam,  et  Spiritu  sancto  suo  docct  Ecclesiam  omnem 
veriiatem.  Fecit  aulem  hoc  ferculum  sibi  iste  Rex 
regum  et  Dominus  dominorum  de  lignis  Libani , 


verum  ab  illo , .  qui  li»c  eadem*  ligna  in  ;edific{o 
hujus  ferculi ,  id  est  Ecclesi»,  isliusmodi  gratiosa 
pi^aedeslinationis  et  elecUonis  luae  gratia,  id  est  gra* 
tis  data,  composuil;  qui  omn^s  homines  vuU  salvos 
fieri,  et  neminem  vult  perire,  Ut  enim  de  costa 
dormientis  Adse  in  paradiso  fabricavit  Evam ,  ita 
ineffabilis  misericordi»  gratia  in  cruce  dormicns, 
de  latere  suo  profundcns  aquam  et  sanguiuem » 
quibus  et  iavacro  rigaretur  et  poculo ,  aedificavit 
Ecclesiam;  quam  mundat  lavacro  aquae  757  ^u 
verbo,  et  redimit  sanguine  preiioso,  ut  videlicet 
agni  immaculati  et  incontaminati ,  qui  est  ipse 
Ghristus  Jesus,  et  sanctificat  Spiritu  saneto  suo, 
salvum  faciens  in  singuUs,  qui  est  passus  pro  omnir 
bus,  totum  liominem,  videlicet  corpus  et  animam,  et 
hoc  in  sabbato,  id  est  in  requfe  unitatis  Ecclesiae,  iii 
qua  per  saluiarem  spem  fidoles  ad  requiem  tendunt 
perpetuam ;  spe  enim  salvi  facti  sumus. 

Hujus  ferculi  columnse  sunt  duae,  quia  turbae  quaft 
praecesserunt,  et  quae  Dominicum    subsequuntur 
advenlum,  per   fidem    Mediatoris   ipsius,  videli* 
cet  pacifici  regis  et  fercuU  aedificatoris   salvalae 
alque    salvandje»   unius    ejusdemque   credulilatis 
confessione  clamant  dicentes  Osanna  :  Per  graiiam 
enim,  inquit  Petrus,  Dormni  Jesu  credimui  ialvari 
quemadmodum  et  illi  (Act.  xv,  11).  \el  certe  duae 
columnae  sunl   ferculi»    quia  quisquis  in  unitaie 
praeseniis  Ecclesiae  cum  Ade  recla  et  operibus  bo- 
nis  perseveraverit,  in  futura,  id  est  in  aelcrna  Ec- 


ttB 


mNGMARl  RHEM£NS1S  ARCHIEPISGOn 


f» 


aNiuata».qUa  poitdus  virtotls  noa  oneria  eleeioriim  A  elmam  tria,  Bextam  4uiiiqu6,  qalmtni  aex,  (eniam 


accipiam  aDimm,  illo  di$ponente  qui  secunduro  Job 
poinit  v€n(U  pondus  (lab:  xxviii»  25) :  ut  ab  iiiteo- 
tione  Dei  non  jam  levi  motu  dia^iliant,  sed  io  eum 
fixa  conHantiae  graviUite  consistant :  per  qiiae  ju- 
ilieio  et  in  saecula  iliius  cmnia  constaiit,  per  quae 
mundum  constituit  gubernat  et  judicaturus  est,  qui 
comprebendi  vel  reprehendi  non  potest,  praemia 
Tcl  pcenas  singuUs  redditurus  cuncta  disposoit. 
Prlma  istius  cobimna  ferculi  tribus  et  triginta  con- 
stat  capilnlts  :  quia  quisquis  in  nomine  Palris  et 
Filil  et  Spiritus  sancti  baptizatus  ex  aqua  et  Spi- 
ritu  sancio  renascitur»  Decalogi  mandata  cum  iide 
sanctae  Triniiatis  necesse  est  perseveranler  custo- 
diat,  si  ad  vitam  Tult  pervenire  perpetuam.  Et  de- 


.decem,  dimidlam  qoiiidedm,  qoae  simvl  joncft 
quadraginta  duo  consummant :  ubi  mystice,  ut  dixi< 
mus,  innutlur  totam  Ecclesiae  perfectlmem  in  G^ 
sti  fide  et  gralla  eonsistere,  quas  a  patriarchis  primo 
agnila»  apostoiorum  esl  lalius  voce  difiiuBata :  iwc 
esse  nomen  aliud  sub  coelo  in  quo  oporteat  nos  sal- 
Tos  fieri,  quomodo  in  quadraginla  duobus  uuHa  # 
est  parlicula,  quas  non  aequalibos  tricenarii  na- 
meri  continealur  in  pariibus.  Trlcenarius  ergo 
numerus  suis  partibus  quadragesimum  complet 
et  •secundnm,  quia  Dominus  Ecclesiam  sui  ba- 
ptismaUs  sacramentis  et^nunc  laborantem  tempon* 
liter  mimitt  et  finitis  laboribus  ad  requiem  aeierai- 
litOT  perdgcii.  Et  trieennalis  baptizati  Sahrsioris 


narius  numerus  temario  superposito  in  eisdem  capi-  ^  getas  etiam  nostri  bapiimatis  iniimare  potest  mysie- 

rium  :  propter  fidem  sciUcet  sanctae  Trinitatis,  el 
operationem  Decalogi  revelata  fidei  gratia:^o4 
quo  sublimius  intelligitur  eo  et  doctrina  publicatar. 
Duodenus  quippe,  ituempartes,ut  diximus,  triceaa* 
rii  pariunt,  apostolorttm  numerus»  praedicaioraii 
videlicet  omnium  cborus,  ter  qoaternoai  sive^uatet 
ternos  continere  dignoscitur :  quia  fidem  mcxat 
Trinilatis,  et  quatuor  sancti  Evaugelii  libros,  ab  w- 
thodoxis  doctoribus  ante  fiuem  mundi  oportel  per 
quatuor  partes,  Orientis  scilicet,  Occidentis,  Aqni- 
lonis  et  Austri,  quadrato  orbfs  termino  pnedicari. 
Quasl  enim  quoddam  sacrosanctum  triennii  tempas 
baptizandos  babere  docuit,  qul  ait,  /re,  docete  onuiei 
,  genle$t  hiptizanies  eos  in  nomine  Patris,  et  Fi/u, 
'  et  Spiritus  saneti  {Matth,  xxviii,i9)  :  quasi  ideo 
Iioc  triennium  per  decem  multiplicari  praecepii  okb 
subjunxit ,  docentes  eos  sertare  omnia  quacuit' 
que  mandavi  wbit  (ibid,^  20).  Qui  tribos  an- 
nis  ac  bis  ternis  mensibus  mondj  tenebras  exein- 
plo  et  verbo  suo  de  dilectione  Dei  et  proximi  sa- 
nans  759  eurpora  simul  et  aniinas  >  illnstrare 
dignatur,  pro  generis  humani  salute  in  cruce  occa- 
boit.  Evidenter  osiendens,  quia  prxlatis  aposlolis, 
mariyribus ,  confessoribus,  caeterisque  arctioris  ac 
perfectioris  vit£  viris ,  quorum  inenarrabilem  gi(H 
riam  de  manifestissima  divinitatis  visione  sempi' 
ternae  Trinitatis  illl  tantum  sciunt,  qnl  ea  perfnii 
meruerunt,  suut  plures  in  Ecclesia  justi,  fide  san- 


tulis  ter  ducitur !  quia  mulier,  catholica  videlicet 
Ecclesia,  acceptum  fermentum,  sanctae  Trinitatls 
scilicet  fidem,  per  dilectionem  operantem  in  farinae 
sata  iria  abseondit,  quando  Asise,  Africae  et  Europae 
illam  praedicare  procurat,  donec  fermenteiur  totum, 
id  est  orbl  universo  praedjcetur  Evangellum  regni 
accepium  a  DomlDO  Jesu  Ghristo  de  bis  quae  coepit 
et  perfecit  facere  et  docere.  Tertio  die  in  evange- 
lica  lectione  commemorato  venit  ad  nuptias  :  hoc 
est  tertlo  imindi  tempore  per  Incarnationis  mjste- 
rium  eamdem  sanctaui  sibl  Ecclestaro  sociavit.  Pri- 
mum  quidem  saeeuli  tempus  ante  legem,  patriar- 
charum  exemplis,  secundum  sub  lege,  propbetarum 
ficrtptis,  tertlum  snbgratia,evangelistarontpr9econlis, 
quasi  tertii  dlei  luce  mundo  refulsit,  in  quo  isdem 
Dominus  et  Salvator  noster  pro  redempiione  generis 
bumani  iacarnatos  apparult.  Sed  et  idem  denarius 
numems  itt  trigonum  ductus  tricesimum  implet  nu- 
merum,  qno  anno  Christus  baptizatus  cuncta  san- 
ctificavit  suo  bapUsmate  fluenta  nobis  798  aqua- 
rum,  et  bujus  sanctltfcationis  graila  tricesimo  aeta- 
tis  anno  lesus  venit  in  baptisma :  quia  scilicet  post 
baptisma  istod  legem  erat  vetiBrem  soloturus.  Pro- 
pterea  usque  ad  hanc  aetatera,  quae  omnia  poiest 
capere  peccala,  in  legis  observatione  permansit : 
ne  quis  dicaret  ideo  eum  solvisse  legem,  quia  eam 
noB  valeret  implere.  Neque  enim  omnis  prorsus 
«tas  cunctls  vitiis  opportuiia  est.  Nam  primos  adhuc 


annos  imprudenUa  et  imbecitlitas  anirol  siniul  ob-  j^  ctae  Trinitatis,   in  qua  et  incamaUo  Domini  nostn 


aident :  adolescentiae  vero  tempus  ferventior  impii- 
gnat  libido  :  reliquam  vero  statem  babendi  maxime 
cupido  soUicitat.  Proptereaigitur  omnem  hancChri' 
atus  exsp^tavit  aetatem,  per  quod  omne  tempus  ju- 
stttiam  legis  implevit,  ac  tunc  demum  vcnit  ad  ba- 


.^.  ^...^ 


>..i..^  :ii..j  ^.. 


\in   mI«aam><«4S«^m«I\*i 


Jesu  Christi  veraciter  coniinetur,  qua  non  aocessit 
qualernitas,  sed  in  uno  Filio  Deo  et  horoine,  qui  est 
in  gloria  Dei  Palrls,  cum  eodem  Patre  eisaDCio 
Spiritu  permanet  Trinius,  spe,  charitate  et  operibos 
bonis  perfecti,  qui  post  carnis  solutionem  cuotinoo 

hAQia  narA#liei  t^niiiA  ciiftrinidnlnr .    AXiUW^CtanteS  Ifl 


82t  EXPLANATIO  IN  FERCULUM  SALOMONIS 

examlnftiioiie  a  Vitioniin  sordo  mundantur,  vel  oerte  A 
prius  amlcomm  fideliom  precibus  eleemosynis,  Je- 
juniiSf  fletibus^  et  faosltae  salutaris  oblationibus  ab- 
soluti  iKBnis»  et  ipsi  ad  beatorum  perveniunt  re- 
quiem.  Tot  etiam  annis,  id  est  Iribus  et  dimidio« 
Antkbristus  sui  ostentabit  figmenta  mendacii,  ostcn- 
dens  se  lanqnam  ipse  sit  Deus  signfs  et  mendacii, 
prodigiis,  adhibens  minarum  atque  pcenarum  lerro- 
*res.  Sed  non  praevaleblt  in  eos,  qui  in  fidei  reci»  et 
operum  bonorum  perfeciione,  gratla  ipslus  auxi- 
tiante  persistent.  Qui  in  carne  apparens  Ta^ius  ex 
mnllere,  factas  sub  lege  ut  eos  qui  sub  lege  erant 
redimeret,  ut  adoptionem  flliorum  reciperemns,  post 
4!ircumclsionem  tricesima  tertia  die  ad  templum 
«delatus  est,  et  legalia  pro  eo  munera  oUata,  qui 


832 

Tertia  lax  Domianm  remeantem  a  inorte>ecepiL 
Trina  dies  Jodmd  tennlt  anb  viteore  ceti. 
Tres  pueri  crevere  Deam  flagrinte  caaiino. 
Ter  Saliaoth  sanclum  refereos  beDedicUo  psallit. 
Ter  mergeodus  aqaa  ea  cui  gratia  pleoa  lavacri. 
Testibus  et  siabilis  coosut  tribys  actio  coocu. 
Terno  mense  siils  redeuul  sua  tem[»ora  meDibrls. 
Trf^s  sunt  «Ules,  floa,  robor,  et  »gra  seDeclus. 
Tres  nioduli  io  cittsis,  jodex,  defensor,  et  •cior. 
Tres  iD  secla  graios,  orlus,  Iranscursfo,  flnis. 
Tresspem  qaae  palpaot,  requies,  lax,  gloria  lite. 

Septem  vero  praecepta  allera  tabula  dedit,  quoram 
primumest,  sicut  et  Apostolus  monstrat,  Honora 
putrem  et  matrem  {Ephe$.  vi,  2).  Habet  pr^eterea 
aeptenarias  numerus  in  bcriptnra  sacra  multipliciter 
ostensam  perfectionem  snam:  Tidelicet  quia  eo 
dierom  numero,  tesunte  Scriptura,  perfecto  coelo 
et  omni  ornata  eonim,  requievit  Deus  ab  operibus 


^uncu  divinitus  consecral,  Trlgonus  etiam  Deca-  ^  «"'f  (^«"-  ")»  «^  ^*  P«'  ^^^^  sabbatum  in  re 


4ogi,  et  Ires  dies,  alque  oblatio  ad  templum  delata, 
illos  dles  et  sacrificium  Ccch^ia;,  quae  est  corpus 
Christl,  ^esignant,  de  quibus  ipse  in  Evangelio  dicit, 
Ecee  ejieh  dofmonia  et  $anitate9  perfieio  hodie  et 
€ra$9  et  tertia  die  eoneummor  {Lue.  xiii,  32) :  quia 
expe1lonturd»monia,cum,  relictlspaternis  siipersil- 
lioiiibus,  credant  in  eum  gentes:  et  perficiuntur 
ssnitales,  cum  secandum  ejus  praecepta  Tivitur, 
posteaquam  fuerit  diabolo  et  huic  saeculo  renuntia- 
tuin,  usque  in  finem  resurrectionis ,  qua  tanquam 
tertta  consummabitur,  boc  est  ad  plenitudinem  an- 
gelicam  per  corporis  etiam  immorUlllatem  perfl* 
cietiir  Ecclesia.  Qo^apropier  hujus  numeri  ratione 
devetus  quilibet  colligat,  qiiia  iHe  a  corruptione  cor-  ^ 
poris  et  animae  Untum  salvabiiur,  qui  in  fide  recU 
quae  temario  numero,  et  in  operibus  bonis ,  qux 
decalogo,  id  est  numero  constanle  denario  designan- 
tur,  in  virum  perfectum,  in  mensuram  aetatis  pleni- 
tudinis  Chrisli,  in  die  remunerationis  iuventus 
fuerit. 

760  Ducentis  etiam  et  decem  versibus,  de 
dogmatibus  ecclesiasticis  contra  prave  senlientes 
doctorom  loqoens  sensibus,  haec  columna  constare 
dignoscitur :  cujus  est  suppuUtionis  isU  inlentlo,  ut 
prifnum  incipiamus  a  minori  numero,  idest  a  decem, 
et  ab  eo  progredlamur  in  poslmodum.  De  denario 
quippe  numero  catholici  doctores  inulta  dixerunt 
diseru  et  fortia,  ex  quibus  quaedam  hic  compendit 


qniem  datum  est  {Exod.  xvi).  Et  in  capite  nostro, 
Mediatore  scilicet  Dei  et  hominum  homine  Ghristo 
Jesu,  propheia  septiformem  sanctl  Spiritus  graiiam^ 
enumeravit  (/sa.  u).  Septem  quoque  oculos,  et  se- 
ptem  candelabra,  et  septem  sigilla,  et  scptem  toni- 
Irua,  pro  perfectione  Scriptura  sacra  enumerat,  et 
per  septem  dies  omne  saeculum  Toivitur  {Apoc.  i,  t, 
▼1,  x).  Et  his  duobus  perfectis  numeris,  ternario  ti- 
delicet  et  septenario  denarius  consUt.  Est  etiam, 
quoniam  geminato  qninario  nomero,  qui  perfectus 
esl  in  quinque  noiissimis  corporis  nostri  sensibus,  et 
in  qninque  librisMoysi,  constat.  Sed  et  abuno  per 
erdinem  vsqne  ad  quaiaor  numeros  compleuir 
761  denarius.  Cnum  enim  et  duo  et  tres  et  qua* 
taor  siinul  dacti,  fiunt  decem  :  quia  legis  Decalogus 
per  qoatuor  libros  sancti  Evangelii  adimpletur.  Et 
fortasse  propterea  qui  conducuntur  ad  vineam,  acci- 
piunt  nomine  mercedis  denarium,  qni  per  semet- 
ipsum  multipiicatas  in  centenarium  surgit,  et  pev 
centenarinm  numerum  magna  perfectio  designalun 
Per  geminatom  autem  centcnarium,  et  perfectio  %pU 
ritus  qui  in  hac  vita  electis  tribuitur,  et  perpetua 
Tita  signatur.  Unde  eisdem  electis  suis  Dominus  di« 
cit :  Omm$  qui  relinquit  domum  vet  fratre$t  tiut  $orom 
res,  aut  pairem^  aut  matrem^  aui  uxorem^  aut  filioe^ 
aut  agro$  propter  nomen  meum,  centuptum  aecipiet  e$ 
titam  tetemam  po$$idebit  {Matth.  xix,  29).  Meqoe 
enim  sanctus  quisque  ideo  terrena  deserit,  nt  haac 


studio   adnotare  curavi,    Dlcunt  namque  quia  in  p  Posside^e  in  hoc  miindo  maltipiicias  possit,  quia 


decalogo  sit  consecratus :  cujus  decalogi ,  psalterii 
videlicet  decem  chordarum,  decem  praecepta  Deus 
famulo  suo  Moysi  in  monie  in  duabus  tabulis  lapideis 
conscripta  dedit :  tria  in  una  tabula  ad  Deum  perti- 
nentia,  quia  Deus  Trinitasest,  et  in  redempiionis 
nostraemysterio  tres  sunt  qui  testimonium  dant,  spi- 
riins,  aqua,  et  sanguis,  et  tres  unum  sunt :  spiriius 


quisquisterrenostudio  terram  relinquity  terramnon 
relinquit  sed  appetit :  neqiie  qui  unam  nxorem  de« 
serit  centum  accepturus  est.  Sed  per  centenariom 
numeram  periectio  designatar  :  postquam  etiaia 
Tita  aetema  promitlitur ;  quia  quisquis  pro  Dei  no» 
miiie  temporalia  atqueterrena  eontemnitt  et  hio 
perfectionem  meutis  reclpit,  ut  jam  non  appetat  quan 

CAnlAmnil    At    in    ft«k.iiianli  fi»M«iilA    «il  vibn  »lAm9^ 


HINCMARI  RUEMENSIS  ARCHIEPlSCOn 


^ 


prsesens,  et  iacramenta  incarnalionis  ejus,  et  pra^-  A  dam  quam  perdidimus  Tium.  Qui  |uiU  SymboH 


sentiae  ipsius  dona  siguautur  :  per  dexteram  Tero 
Tita  futura,  et  ea  quse  in  futuro  percipient  electi 
praemia  figuranlur.  In  quibus  non  snlum  Tisio  divinae 
majestatis^  sed  et  gloria  est  clarlficatae  humanitatis, 
unius  ejusdeuKiue  Mediatoris  Dei  et  hominum.  Unde 
bene  laevam  ejus  sponsa  sub  capite  suo  poni,  dexte- 
ram  autem  se  illius  amplexari  desiderat,  ut  et  nunc 
per  temporalia  ipsius  subsidia  a  mundi  perturbaiio- 
nibus  quiescat,  et  tunc  manifesta  ipsius  visione  per- 
petuo  fruatur.^lernamequidem  sanctorum  requiem 
nullus  unquam  turbo  interpolat.  Unde  et  recte  di- 
citur,  Dextera  iUiu$  amplexabiiur  me.  Quia  nimirum 
divime  prxsentia  majestatis  undique  suos  coelesti 
•in  regno  circumteget,  ne  aliquam  feUciiatem  Deo 


Yerilaiem  conccptus  de  Spiritu  sancto,  natusei  M^ 
ria  Yirgine,  ancilla  ipsius  hominis  per  diviniuten, 
et  matre  Yerbi  per  carnem  :  nam  utrumque  ilbm 
et  ancillam  et  matrem  esse  Domini  Terius  Evange- 
lii,  ejusdem  etEIisabeth  voce  demonstrat:  Dectll^ 
rius  ancillam,  alterius  matrem,  qoia  non  prios  in 
ulero  virginis  caro  concepta  est,  et  postniodnm  di« 
vinilas  venit  in  carnem  :  sed  roox  Verbom  ante  sa^ 
cula  unigenitus  «qualis  Patri  venit  in  uterum,moi 
Yerbum,  servata  propriae  veritate  natnne,  factuo 
est  caro,  et  perfectus  homo  idem  in  veriute  cainis 
et  animae  rationalis,  operante  Spiritu  sancto,  ioTe- 
stigabili  miraculo  uatus  est  per  alerum  Virginis  Fi- 
lius  Dei,  factus  filius  hominis  unus  ChrisUis.  Qoi 


dignam,  vel  memoria  miserise  violet,  vel  melus  Anis  B  mortuus  est  sola  carne  propter  peccaia  nostn,  (A 


angustet.  Geminatus  etiam  centenarius  innuit,  quia 
quiscunque  ad  vitam  desideret  perveuire  perpetuam, 
dilectione  Dei  flagret  ac  proximi,  et  fide  calholica 
atque  operatione  recu  continue  ad  eam  festinare 
coniendaL  Ja  fide  scilicet  orthodoxa,  de  sancU  et 
inseparabiii  Trinitate,  simul  ei  de  Incarnatione  Do- 
mini  nostri  Jesu  Cbrisli,  corde  credens  ad  justitiam 
et  ore  confitens  ad  salutem,  quia  in  eadem  sancU 
Trinitate  nihil  est  prius  aut  poslerius,  nibil  majus 
aut  mJnus,  sed  totse  tres  personae  coaeternse  sii)i  sunt 
et  coaequales,  iu  ut  per  omnia  et  unius  deitatis  m 
Triftiute  sit  personarum,  et  trinilas  personarum  in 
uniui^  sil  deiutis  :  quia  ex  solo  Patre,  id  est  762 
ex  subsUntia  Patris,  aequalis  et  consubstantialis  ge- 


resurrexit  sola  carne,  quia  peccatum  non  fecit,  nec 
dolus  inventus  est  in  ore  ejus,  ut  a  peccali  morte 
quocunque  modocontracUanima  resurgeret.Ascefl- 
dit  quoque  in  coclum,  ct  sedet  ad  dexieram  PalriSi 
id  est,  in  gloria  paternae  majestatis  :  inde  Tenuints 
judicare  vivos  et  mortuos.  Ad  cujus  advenum  00- 
nes  bomines  resurgent  cum  corporibus  suis,  et  red- 
dent  de  faclis  propriis  rationem.  Et  qui  gralia  Dd, 
et  subsequente  eamdcm  gratiam  libero  arbiirio,  io 
fide  recta  ei  operibus  bonis  perseveraverint,  prae- 
sciti  el  praedesiinaii  a  Deo  in  gloriam,  ibont  in  vi- 
Um  aeternam  eleclis,  id  est  de  massa  perdiiionis  lo- 
tius  humani  generis  763  ^^^  iu  ^dam  ipso  pec- 
canle,  quoniam  et  Eva  ipsa  esl  Adam,  graU*  leciLs 


,  „, p„  ,  -._  r ,  „._-^ 

nitus  non  factus  est  Filias,  et  ex  Patre  simul  ac  Fi-  ^  a  Deo  paralam,  sicut  ipsa  Veritas  dicil,  Veniu,  bt- 

lio,  coaequalis  ac  consubstantialis  aequaliter  procedit 

Spiritus  sanctus,  qui  cum  Patre  et  Filio  apqualiter 

adoralur,  quia  aeqoaliler  est  Deus,  totus  Patris  et 

toUis  Filii  Spiritus,  quia  unus  naturaliter  Spiritus 

est  et  Patris  el  Filii.  Proinde  totus  de  Palre  procedit 

et  totus  de  Filio,  totus  in  Patre  manet,  et  lotus  in 

Filio  i  quia  sic  manet  ut  procedat,  sic  procedit  ut 

maneat^  Et  hinc  naturaliter  hanc  habet  ctim  Patre 

etFilio  unitatisplenitudinem,et  plenitudinis  unita- 

tem,  ut  tolum  Patrem   habeal  totumque  Filium, 

ipseque  lotus  habeatur  a  Palre,  totus  habeatur  a 

Filio  r  qui  eiiam  a  Patre  et  Filio  aequaliter  datur, 

imo  et  a  seipso  datur  :  ipseque  donum  Dei  et  pard- 

clitus,  id  est  consolator,  dicitur,  quia  revera,  dum  p 


dona  saeramentorum  distribuit,  consolationem  ani- 
ipae  praebet  :  per  quem  diifunditur  in  cordibus  no- 
stris  Dei  eharius,  per  quam  nos  tota  inhabiut  Tri- 
niUs. 

De  Incarnatione  quoque  Domini  nosiri  Jesu  Cbri- 
sti,  una  ex  eadem  el  in  eadem  saiicta  Trinitate  per- 
sona,  fideliter  sentiat.  Deum  videlicet,  et  eum  ve- 
mm  et  perfeetum  ante  omnia  saecula,  et  sine  ullo 
inilio  credens,  et  verum  ac  perfectum  hominem  in 


nedicti  Patris  mei^  percipite  regnum  quod  ro6ii  fsx^r 
tum  est  ab  origine  mundi  {Matth,  xxv,  54).  Et  qtn 
non  a  Dco  ad  inlerilum  praedestinati,  sedabeoes 
rctributione  justitiae  in  massa  perditionis  relldi,  ii 
infidelilalevel  malis  operibus  perseveraverinl,  iboDt 
in  ignem  xiemum  :  ad  quem  Deus  nemiDcm  pnni^ 
stinavit,  sed  eumdem  ignem  diabolo  et  corpori  eJBS 
ex  relributione  jusiitiie  praeparavit :  sicut  ipse  ii 
£vangeIio  dicit,  Siipendia  enim^  inquit  ApostolDS, 
peccati  mor$  :  gratia  autem  Dei  vita  wtema^Ron.'^ 
25).  El :  Universw  vice  Domini  misericordia  et  tenit* 
(Psal.  XXIV,  10). Et :  Ira^  id  est  vindicU,  inindipa- 
tione  ejus,  et  vila  in  voluntate  eju$  {PsaL  xux,  Q* 
Altera  itaque  istius  columna  ferculi,  coDlradicens 
iilis  qui  de  iis  prave  seniiunt  quae  in  altero  nobis 
saeculo  complebuntur,  triginU  et  octo  capiuilis  con- 
stat :  ac  si  triginu  et  octo  annis  in  Synagogae  potivs 
SaUnae  porticu,  quam  in  Ecclesiae  catholicx  sitto 
jacentem  languidum,  male  sentientium  Tiildicet 
chorum,  duodequadraginU  numero,  qui  legis  deca- 
logo  per  qualuor  sancti  Evangelii  libros  implcuir 
minus  habentem,  et  absque  dilectione  Dei  ac  pro- 
ximi,  quem  legis  pariler  et  Evangelii  Scripiun 
cnmmendaL  vacuuni  incedentem  insinuans.  In  ijw 


EXPLANATIO  IN  FERCULUM  SALOMONlS.  m 

quisquis  discrepat,  salutem  qoae  ^b  uuo  esl  consequi  A  ferculi  aureum  octonarius  vcrsmim  numerus  cantat : 


ncquaquam  vaiet.  Quae  salus  seterna  centenario  ip- 
sius  columnx  versuum  numero  designatur  :  x]uia 
Abrahs  centenario  promissionis  fllius  Isaac,  id  est 
risus  vel  gaudium,  nascitur,  iliura  innuens  qui  dl- 
scipulis  suis  dixit :  Iterum  autem  videbo  vos^  tt  gau- 
debit  cor  veslrumt  et  gaudium  vestrum  nemo  tollet  a 
uhxs  (Joan.  xvi,  22).  Ad  quam  aeterni  salutem  gau- 
dii  per  sexagenarium,  quem  superadditi  sexaginta 
versus  ostendunt,  perfectum  numerum  pervenitur. 
Qui  sexagenarius  numeros,  quoniam  sexies  decem 
sexaginta  fiunt,  in  se  conlinet  senariura  perfeclio- 
nem  operum  demonstrantem  :  quia  sicut  creator 
admirabilis  perfectos  est  in  natura  sua,  ita  in  se- 
nario  dierom  numero  perfecit  opera  soa,  et  sexto 


quoniam  qui  in  praesenli  vita,  id  est  in  istis  sex 
diebus  vel  actatibus  quibus  operari  licet,  cullro  iUios 
petrae  quae  est  Christus  ad  instar  octavae  diei  quam 
desfgnat  diei  oclavae  circumcisin,  quae  antiquis  loco 
dabatur  baptismatis,  ejus  videlicet  fide,  spe,  et  cha- 
ritate,  non  solum  in  baptismate,  sed  et  in  omni 
prorsus  aclione  devola,  se  purificare  curaverit,  et 
in  sepliroa  sabbati  feliciter  requiescet,  et  in  octava 
glorificatus  resui^et.  Quae  et  ipsa  quotidiana  nostra 
circufflcisio,  id  est  continua  cordis  mundatio»  sem- 
per  oclavn  diei  sacramenlum  celebrare  non  desistit, 
quia  nos  in  exemplura  Dominicae  resurrectionis, 
quae  octava  die,  id  est  post  septimam  sabbati  facta 
est,  sanctificare  consuevit,  ut  quomodo  resurrexit 


die  creavil  hominem  perfectum  anima  et  corpore,  ^  Christus  a  mortuis  per  gloriaro  Patris,  ita  et  nos  io 


propterquem  creata  sunt  omnia,  et  sexta  aetate 
venit  condilor  hominem  reparare  quem  sexto  die 
creaverat.  Sed  et  denarium  sexagenarius  numerum 
comprehendit,  qui  in  decalogo  consecrator,  et,  ut 
SBpra  ostendimus,  perficiiur;  quoetiamet  sexage- 
narius  numerus  esse  perfectus  boc  modo  monsira- 
tur.  Partire  sexagenarium  per  denarium,  et  invenies 
eurodem  sexagenarium  numerum  per  denarium  esse 
perfectum,  sicat  senarium  per  unitatem.  Nam  unani, 
duo,  et  ires  sex  faciunt,  qui  est  perfeclus  numenis 
inpartibus  suis  :  ita  et  sexagenarius  quamdam  per- 
fectionem  habet  si  pariilur  per  dcnarium  numertM». 
Semel  enim  decem,  et  bis  decem,  et  ter  decem  764 
sexaginta  fiunt;  necnon  et  quinquagenarium  com 


noviiate  viiae  ambulemus.  Et  hsec  est  octava  resur- 
reciionis  nostrae  plenariae  dies  sine  ullo  temporis 
flne  beata,  quando  vera  omnimodae  circumcisionis 
gloria  coruscante,  non  ultra  corpus  quod  corrumpi- 
tur  aggravat  animam ,  non  ultra  terrena  inbabilatio 
Ueprimit  sensum  multa  cogitantem,  sed  corpus  jam 
incorruptibile  laetificat  animam,  et  sublcvat  coelestis 
inhabitatio  tolum  borainem  visioni  sui  condiloris 
inhaerentem,  quando  renovabitur  sicut  aquilje  ju- 
ventus  nostra.  Quod  reclinatorium  nobis  Salomon 
noster  fecit,  cum  spem  perpetnae  quietis  fidelibus 
promisit.  To//f7e,  inquit,  jugum  meum  super  vos, 
765  ^^  discite  a  me  quia  mitis  $um  et  humilis  corde^ 
et  invenietis  requiem  animabus  vestris  (Matth.  xi. 


pleciiiur  senarius  numerum ,  quo  Jubilaeus  annus,  ^  29).  Et  hoc  reclinalorium  fecU  aureum ,  quia  re- 


remissio  scilieet  peccatorum,  et  ad  patriae  xternse 
lisredilatem  reversio,  et  requies  sempiterna  expri- 
miiur.  Supererainel  quoque  conjugalem  ordinem 
duplicatione  sui,  laboriosara  vidualera  conlinentiam 
impressione  digiti  demonstrando,  quoniam  quae  se- 
minavit  in  lacryrais  in  gaudio  mclet.  In  se  triginta 
continens,  qui  nuraerus  blando  indicis  et  poliicis 
oscqIo  depingit  et  conjugera,  fruciuro  fidei  per  bona 
opera,  ut  terra  optima,  de  suscepto  divini  verbi 
semine  proferens  :  sicut  centenarius  numerus  de 
Ixva  translatus  In  dexteram,  eisdem  digitis,  sed 
non  eadem  manu,  quibus  in  laeva  manu  nuptae  signi- 
licantur  et  vidns,  circulum  faciens  exprimit  virgi- 
lutatis  coronam.  Sedet  fructom  tricesiraum  verbum  , 
profert  quod  fidem  sanctae  Trinitatis  aedificat,  sexa- 
gesimum  qnod  operis  perfectionem  docet,  centesi- 
mum  quod  ad  dexteram  r^ni  vitam  praedicat  sem- 
piiernam.  Necesse  est  igitur  ut  qui  vult  vitam,  et 
cuplt  ^idere  dies  bonos,  per  sex  Iiujus  saecuii  dies 
iVel  aeiates  in  quibus  licet  operari,  ad  sabbalum,  id 


quiem  nobis  aeternam  divinae  suae  visionis  gloria 
coruscam  praeparavil.Hinc  etentra  diciiur :  Qui  autem 
diligit  me  diligetur  a  Patre  meOf  et  ego  diligam  eum 
et  manifestabo  ei  meipsum  (Joan,  xiv,  21).  Yel  certe 
fecit  reclinaloriuni  in  ferculo  fidelibus  aureum,  quia 
omnes  resurgeraus,  non  autem  omnes  immutabimur, 
quoniara  Ghristus  passus  pro  omnibus  acquisivit 
oranibus  resurrectionera ,  fidelibus  autem  incorru- 
ptionis  et  animae  et  corporis  gloriam,  de  quibus  di- 
citur,  Resur^ent  in  resurrectione  justorum  {Luc.  xiv, 
li),  cum  onines  sine  ulla  dubitatione  resurgent. 
Ascensum  autera  hujus  ferculi  Idida,  hoc  est  dilectus 
Filius  Patris  in  quo  ei  bene  coraplacuit,  fccit  pur- 
pureuro  :  vera  enira  purpura  maritimorum  concby- 
liorum  sanguine  tingilur;  quia  vivus  et  copiosae 
redemptionis  sanguis  agni  immaculati  et  incontami- 
nati  Jesu  Gbrisli,  de  Spiritu  sancio,  id  est  opera- 
tioneSpiritussancti,  ex  virgineo  sanguine  semeniivae 
naturae,  videlicei  ex  immaculata  Virginis  carne, 
sine  ullacarnali  concupiscentia,  et  absque  ullo  virili 


aI     j%1»..>«/v     vircfiiialS 


d-:7 


HINCMARI  RHEMENSIS  ARCHIEPISCOPt 


8iS 


cessit,  el  incisione  rerri ,  claTorom  \idelicet  et  lan  A  cordia  mea  (PmL  lviii,  18),  scilioet  agnos  qui  tollit 


cex,  ftacramonta  redemptionis  nostrae  de  ipso  sacra- 
tissimo  corpore ,  in  qiio  erat  Deus  mundum  recon- 
cilians  sibi,  et  in  quo  inhabiut  omnis  pleniludo 
divinitalis  corporaliter,  nobis  emanaverunt ,  q^lbus 
idem  rex  ac  Dominus  noster,  qui  dilexit  nos,  et  lavit 
nos  a  pecca^is  nos^ris  in  ipso  sanguine  suo ,  non 
sohim  qustndo  sangiiinem  suum  dedit  in  cruco  pro 
nobis ,  vel  quando  quisque  nostrnm  in  roysterium 
sacrosanctae  passionis  iliius  baptismi  aquis  ablulus 
est,  verum  etlam  qtiolidie  tollit  pcccata  mundi,  1a- 
vatqiie  nos  a  peccatis  nostris  quolidianit  in  sanguine 
suo,  cum  ejiisdem  bealae  passionis  ad  altare  memo- 
ria  replicalur,  cum  panis  et  vini  creatura  in  sacrt- 
mentum  carnis  et  sanguinis  ejus  ineffabilt  Spiritus 


pcccau  mundi,  et  lavit  nos  a  peccatis  Dostris  in  m- 
guine  suo,  in  cruce  duobus  versibus  eumdem  ignam, 
atque  in  eodem  agno  in  una  eademque  littera  codcI* 
nentibaspingitur  :  quaeetiam  crux  qoataor  versibus 
unius  mensarae,  et  in  eisdem  lilteris  in  capite  velio 
flnc  congrnenlibus,  per  quatiior  mundi  paricspro- 
missionis  filios,  el  xteniae  baereditalis  Cliristo  oo- 
haeredes,  id  est  clectos  et  praedesiinatos  ad  viiam  io 
gremio  redemptionis  Chrlsti ,  qni  est  passos  pro 
omnibus,  complectiiur  omnia  gyro :  praedicans  sdfi- 
cet  mundo  quae  sit  ipsins  crucis  mensora ,  lonfiiado 
Tidelicet  et  latitudo,  sublimitas  et  profandam  ii 
dilectione  Dei  et  proximi.  Qui  duo  et  quatoor  str- 
8us  conjuncti  senarium  complent  numerum :  qoia 


sanctificatione  transferior,  sicque  corpus  et  sanguis  ^  sexto  die  homo  conditus,  sexto  item  die  cracisest 

roysterio  reparatus.  Qui  senarins'  nomeros  apod 
saecull  sapientes  idcirco  dicitur  esse  perfeclos,  qnia 
suo  ordine  numeratus  perficitur,  nt  cnm  onos,  dtt&, 
tres  dicuntur,  senarius  nnmerus  impletur :  vel  qoia 
in  tribus  parlibus  dividitur,  id  est  sexla^  tertia  et 
dimidia  :  videlicet  in  uno,  duobus  et  tribos.  Ab  tcr 
clesiasticis  autem  doctoribus  ideo  perfectos  diciior 
numerus,  quia  sexto  die  perfecii  Deus  omnia  opera 
8ua,  et  sez  sunt  hujus  saecuii  aetates  notissimi^ieiB- 
porom  distinctae  articulis ,  in  qiiibus ,  quasi  is  sei 
diebus  quibus  licet  operari,  pro  Deo  laboribos  iosi- 
stere,  et  pro  adipiscenda  requie  sempitema  necesse 
est  operari :  et  posl  dies  sex  gloriam  sui  regni  qosa 
spopondit  discipulis  Salvator  ostendlt  :  qoia  767 


illius ,  non  inndelium  manibus  ad  perniciem  suam 
funditur  et  occiditiir,  sed  fldelium  ore  suam  su- 
mitur  in  salutem  :  et  nonnisi  purpureus  ad  hoc 
ferculum  invenitur  ascensus,  quia  iiullus  Ecclesiam 
nisi  sacramenlis  Dominicx  passionis  imbutus  ingre- 
ditiir.  Unde  ipse  ait :  Nisi  quis  renatus  fuerii  ex  aqua 
et  Spiritu,  non  intrabii  in  regnum  ccslorum  {Joan.  iii, 
8).  El :  Piisi  manducaverilis  carnem  filii  hominis  et  bi- 
beritis  ejus  sanguinem ,  non  habebilis  vitam  in  vobis, 
Qui  manducat  carnem  meam  et  bibit  sanguinem  meiim, 
habebit  vitam  oeternamy  et  ego  resuscilabo  eum  in  no^ 
vissimo  die  (Joan.  vi ,  5^-55).  Ferculi  vero  ascensus 
purpureus  ideo  versibus  triginta  describitur,  quia, 
juxta  Apostoliim,   Qulcunque  baptizati  JQQ  sumus 


in  Christo  Jesu\  baptizato  videlicet  tricesimo  aclatis      <!">  Deum  videre,  et  ad  gloriam  beatae  resuritctiMb 


«uae  anno,  in  morte  ipsius  baptizali  sumus  (Rom,  vi, 
Z).  In  quo  tricesimo  numero  Decalogi  denarius  tri- 
plicatur,  quia  perfoclio  fldei  atque  bononim  openim 
loaptismatis  sanctificatione  perflcilur.  In  qiio  imple- 
lur  oronis  juslitia,  qnia  in  eo  est  sanguinis  Cbristi 
redempiio,  sancti  Spiritus  sanctificatio,  etaquae  ba- 
pti^matis  perfecta  mundatio. 

In  hoc  autem  ferculo  Salomon  vere  quidem  paci- 
ficus  ,  qui  pacificavit  per  sanguinem  crucis  suae  ea 
qus  in  coelo  sunt,  et  ea  quae  in  terra,  et  solvens  me- 
dium  parietem,  fecit  utraque  unum,  doos  condcns 
in  selpso,  media  charitate  constravit  propter  filias 
Jerusalem  :  ea  ipsa  videlicet  charitate  qua  pro  nobis 


pertinere  concupiscit,  per  sex  dies  debei  sgere  bona 
quae  novit.  Sex  quoque  suni  evangelicx  lapidet 
hydrise,  fortia  scilicet  sanctonim  praecordia,  fideet 
.  diiectione  Dei  ac  proximi,  et  meraca  atque  purissiaa 
absque  aliqua  mistura  haereiica'.  pravitatisScripturz 
sacrae  scientia  repleta  :  quia  quisqiiis  salvari  copit, 
non  solum  necesse  est  ut  de  fide  sanclse  Trioiutts 
atque  incamationis  Dominicae  fldeliter  sentiat^T^ 
rum  et  in  omnibus  ecclesiasticis  dogmatibos  ab 
omni  pesie  hseretica  et  schismaiis  praecisioneiiBBn- 
nem  se  suosque  auditores  summopere  costodire^et 
a  peccatorom  sorde  ablaere ,  et  divinae  cogBitioois 
paro  fonte  poiare  procuret  :  et  illi  omnes  pr3eci|»ef 


passus  est  :  mayorem  enim  hac  charitatem  nemo  j^  quorum  perfectio  vitae  et  fidei  ad  exempIiuD  reeie 


habet,  quam  ut  animam  suam  ponat  quis  pro  amicis 
suis,  et  sicut  Apostolus  ait :  Commendat  autem  Deut 
Muam  charitatem  in  nobis,  quoniam  cum  adhuc  pecca^ 
tores  essemusy  Christus  pro  impiis  mortuus  est  (Rom. 
V,  8).  Siquidem  hanc  mediam  Ecclesiae  suae  strati 
Snstar  paravit,  ubi  fideles  animae  molliter  qulesce» 


credendi  ac  vivendi  aliis  proposita  esse  dignoscitor- 
Praefaiio  denique  ferculi,  dilectissimum  aUoqoeM 
principem,  idem  ferculum  exponeudo  vigioti  et  (i^ 
toor  versibus  scribitur,  quia  fide  recta  et  operibB» 
bonls  merltoque  vitae  et  scientiae  doctrins  pienoa 
dileetione  Dei  et  proxiroi,  in  omnla  pia  devoIioBeet 


m  EXPLANATIO  IN  FERCULGM  SALOMONIS.  850 

nosirum  csl  per  liberi  arbiirii  Bubsequenteni  obe-  A  stimus  per  absilnentiann  resurgamus.  Qua  abstineii- 

**a  ^lu»  ^ii»  nostr»  tempus  in  coniinentia  a  malis 


dienliam.  Unde  et  remunerabfmur,  et  misericordiaa 
Domini  in  xternum  caniabimus,  inobedientes  autem 
meriio  damnabuntnr.  £l  binc  regem  scriptor  in  isto 
saeculo  beiie  Tivere,  et  in  aetemum  cum  Christo  re- 
gnare  desiderat  Ea  propter  et  in  eadem  praefaiione 
denarios  geminatur »  qui  per  quatuor  sancti  Evan- 
gelii  libros  completur :  quia  et  sine  fide  impossibile 
esi  placere  Deo,  et  fides  sine  operibus  moriua  est  in 
semeiipsa.  Sed  et  in  ea  dualis  numerus  duplicatitr  : 
quia  scientia'«ine  charitate  inflat,  charitas  autem 
cum  sctenlia  sana  «diOcat  :  et  inteliectus  est  bonus 
omnibus  facientibus  eum,  el  dileciione  Dei  praelala, 
coinHlia  numeri  mensura  imponiiur,  de  qua  ex  toto 
Gonle,  ei  ex  omni  mente,  et  ex  omfltbus  Tiribus  uo- 


operibus ,  et  in  exercitatione  virtutum  esse  debere 
designans,  per  quadraginta  dierum  numerum  custo^ 
ditur,  quia  sicut  fllii  Israel,  in  quorom  locum  Buces- 
simus,  per  quadraginta  annos,  transito  mari  Rubro, 
in  eremi  Tasliiate  caiamitose  antequam  ad  promis- 
sionis  terram  venirent  VSrsati  sunt,  iia  et  nos  in 
exstiii  hujus  aRrumnis  dignas  inobedienils  poenas 
luimus ,  antequam  ad  paradisi  gaudia  redeamus.  la 
qtia  probatioiie  posl  sacruin  baptisma  prius  longis 
Tirtntum  exercendi  agonibus ,  ac  deinde  perpeiuis 
supernae  beatitudinis  suinus  donandi  muneribus,  et 
accepta  Dei  lege,  id  est  audito  verbo  divino,  de  pri- 
sca  nostra  conversationie  egredi,  ac  solitudinem  vitae 


stris  praecipilur,  dilectio  proximi  in  duobus  prsece-  B  spiritalis  constat  debere  nos  ingredi,  ut  viu  nov» 


plJssubdiWditur,  cum  dicitur  {Tob,  iv;  Malth.  vii) 
Quod  tibi  fleri  non  vb,alii  ne  feceris,  et  qnae  vultis 
Qt  faciaot  vobis  bomines ,  et  vos  eadem    facite 

yiis. 

Conipleiio  siquidem  snmmam  versnum  proferens 
oclo  versibus  agttur,  et  sub  ferctili  reclinatorio, 
quod  resurrectionis  octavam  diein  demonstrat,  po- 
Ditur :  quia  sicut  sunt  duae  morles,  corporis  scilicet 
per  egressionem  ab  eo  animae,  et  animae  per  admis^ 
siooem  in  se  peccati :  ita  et  duae  sunt  resurrectiones, 
aoinKB  videlicet,  quando  indulgeniiae  vivificatio  per 
dignos  poenilentiae  fructos  graiia  Dei  acquiritur; 
768  €(  corporis,  quando  in  adventu  Domini  omnes 
homines  resurgent  cuin  corjToribus  suis,  et  reddituri 


conversationis  quotidie  castigati,  si  terram  repromis- 
sionis  Inlrare  volumus,  quasi  qiiotidiano  Jordanis  ba- 
ptismate  lacrymis  saluberrimae  componctionis  ab 
omni  viliorum  subripentinm  contagione  pnrgemor, 
jttxta  eum  qui  dixit  :  Ijavabo  per  Bingulas  noctcs 
lectvm  meum  ,  laerymh  stralum  meum  rigabo 
(Psal,  VI,  7).  Unde  recte  Jordanis  rivus  judtcii 
interpretatur ,  quia  nimirum  electi ,  quo  sollici- 
tiuB  suam  conscienliam  dijudicando  examlnant, 
eolargiores  ex  inlimo  cordis  fonte  lacrymas  fun- 
dunt :  ut  qiiia  minus  perfectos  se  esse  deprehendunt, 
sordes  suae  fragilitatis  undis  poeniientiae  diluant.  Sed 
789  c^  significantia  qiiadragenarii  numeri,  et  eflu- 
sione  diluvii ,  et  in  Jacob  planctu,  in  exercitatione 


sunt  de  factis  propriis  rationem  :  et  beatus  qui  ha-  ^  quoque  fiUorum  Israei  in  deserto,  atque  in  praedica 

buerit  pariem  in  resurrectione  prima,  quoniam  non 

t^eiQr  a  morte  secunda  ,  et  accipiet  binas  stolas, 

inimortalitalem  scilicet  et  incorruptionem  corporis 

simul  el  animae.  Sed  signiflcantia  islius  resurrectio- 

nis  prima  ordine  recte  illi  supponitur  quae  praecel- 

leniior  est  dignitate  :  sicut  et  Scriptura  de  compun- 

i^iionis  genere  dicit :  Dedxt  illi  paier  suus,  quin  Caleb 

Kx2i  filiiB,  irriguum  superius  et  irriguum  inferius 

hdic»  I,  45) ;  cum  electi  prius  plangat  de  inferiori 

irrigub  aniina,  ut  non  ducatur  ad  supplicium,  postea 

rero  de  superiori  irriguo ,  quia  difTeriur  a  regno. 

Summa  autem  ferculi  versuum  heroici  el  elegiaci 

'arminis ,  quam  secum  completio  designavlt,  qoa- 

iringentis  quadraginta  et  sex  versibus  constat,  et 


tione  Jonas,  et  aliis  multis  ostensionibus  causa  per- 
fectionis  in  Scriptnra  positi ,  aiiud  eiiain  perneces- 
sarium  innuit  :  quia  lloyses  morem  circumcisionis 
divinitus  Imperatum ,  et  quadringentis  et  sex  aimis 
observatum,  per  qtiadraginta  annos  in  eremo  inter- 
misit ,  quem  Josue  cultris  petrinis  perfecit ,  quia 
petra  erat  Ghristus ,  et  lex  per  Hoysen  daui  csi, 
gratia  e^  veriias  per  Jesum  Chrislum  facta  est. 
Idem  quoque  Moyses  ut  legem ,  quam  Dei  po(>uIo 
traderet,  acciperet,  secundo  diebus  quadraginta  je- 
)onavil ;  Elias  in  deserto  quadraginla  diebus  absti- 
nuit ;  ipse  aucior  hominum  ad  homines  veniens  in 
quadraginta  diebus  nullum  omnino  cibum  sumpsit. 
Cur  ergo  in  absiinentia  quadragenarius  numerus 


inus  decies  ductus  denarium  perficit.  De  quo  quia  ^  custoditur,  nisi  quia  virtus  decalogi  pcr  hbros  qua 


infficienter  supra  jam  diximus,  hoc  iterum  replicare 
'itamus.  Denarius  etenim  quater  ductus  in  quadra- 
;enarium  surgit :  quia  tunc  decalogi  mandata  perfl- 
^imos,  cum  profecto  qualuor  libros  sancti  Evangelii 
^usiodimus  :  quos  humilius  conservamus,  si  unde  et 
juo  et  qualiter  cecidirous  incessanler  aspicimus.  A 
egione  siqnidem  nostra,  id  est  a  paradiso ,  in  hanc 
tonyallem  lacrymamm  superbieiido ,  Inobediendo, 


ieiK:i:..  o^^.».— j. 


. i^  j; 5 


tuor  sancli  Evangelii  custoditur?  El  qui  per  cainalia 
desideria  decalogi  niandala  contempsimus,  dignum 
est  ut  eamdem  carnem  quater  decies  aCQigamus :  et 
ut  per  decalogi  mandatorum  cuslodiam ,  ac  per  Deo 
dignam  abstinentiam ,  ^d  aetemam  vitam,  quas  cen- 
tenario  numero  designatiir ,  quadngai  Evanf;e\iea  ei 
cardinaiibus  qualuor  virtutibus  perferamur,  neccsso 
est  ut  quadragenarios   t^aiD^i^*  per  decalogi  dena- 
.:^   ftd  ouadnnsentesimum 


nltnufiir      A» 


831  inNCMARI  RHEMENSIS  ARCfflEPlSCOPl  EXPLANATIO,  ETC.  SSi 

mae  simul  et  corporis ,  yerum  et  de  Tisioue  divinae  A  plangenda  non  perpeirare.   Nam  qiii  sic  alta  deplo- 
majestatis ,  cnm  gloria  mediatoris  Dci  et  hominum 


clariAcatae  humanitalis,  sine  (ine  reversi  ad  id  quod 
conditi  fuerant,  ut  revera  in  vero  Juhaeilo  quinqna- 
gesimo  videlicet  anno  gaudebunt.  Unde  qnia  sancta 
Ecclesia  in  quibusdam  suis  membris  adhuc  pro  x- 
terna  requie  laboratin  terris,  in  quibusdam  vero 
omni  finito  labore  cum  Clfristo  jam  regnat  in  ccelis, 
in  memoriam  utriusque  vitae  patres  nostri  consti- 
tuerunt  gemina  haec  congrua  religioni  solemnia, 
quadragesimam  videlicct  imminente  Pascba  aiDi- 
ctionis,  et  ab  ipso  Dominicse  resurrectionis  die 
quinquagesimam,  in  qua  conlinue  psallitur  AUeluia, 
quod  evangelista  Joannes  ab  angelis  se  audisse  can« 
tari  perhibet  (Apoc.  xix),  et  venerabilis  pater  To- 


rat,  ut  tamen  alia  committat ,  adhuc  poenitenium 
agere  aut  ignorat  aut  dissimulal.  Quid  enim  prodesi 
si  peccata  quis  lusuriae  deflt;at ,  et  tamen  adhuc  ixh 
ritiae  aestibus  anhelet?  Autquid  prodest  si  ine  calpas 
jam  lugeat ,  et  lamen  adhuc  invidiae  facibus  bk- 
scat?  Necesse  estetiam  ,  ut  qui  se  illicita  memiiHi 
commisisse,  a  quibusdam  etiam  llciiis  studeat  absti- 
nere  :  quatenus  per  hoc  condiiori  suo  satisfaciMf  ot 
qui  commisit  prohibita,  sibimetipsi  abscidere  debeat 
etiam  concessa,  et  se  reprehendat  in  nflnlmis,  qoeB 
meminit  deliquisse  in  maximis :  et  sic  vere  pae&i- 
tientiam  agimus ,  si  ea  quae  commisimus  perfede 
deploremus  :  et  illos  nimirum  emendatior  vita  sao- 
ctificat ,  quos  per  poenitentiam  abluens  affliclio  k- 


bias,  ex  visione  angclica  intelligens  qualis  sit  super-  B  tuum  mundal.  Et  quia  de  quadringentornm  Tersoooi 

norum  civium  gloria  et  supernae  Jerusaiem  claritas, 

dixit*:  Per  vkos  ejus  AUeluia  cantabilur  (Tob,  \i\u 

22),  quamvis  in  Ecclesia  nunquam  a  divina  laude 

cessetur.   Et  quoniani  hujus  quinquagesimae  cele- 

bralione  fidelibns  perrectio  quielis  innuitur,  et  de- 

nario  numero  summa  perfeclionis  exprimitur,  quin- 

quagenario  decies  ducto  ad  quingcnlesimum  perve- 

nilnr,  aperte  monstratur  quia  nequaquam  sola  nos 

abstinentia  camis  in  cibo  et  potu  ad  osterna  gaudia 

reparat,  nisi  adjunciis  bonis  aliis  dignam  Dco  absti- 

nentiam  cum  flde  recta  devolio  menlis  ostendat. 

Illud  quippe  jejunium  Deus  approbat,  770  ^^^^ 

ad  ejus  oculos  manus  eleemosynarum  levat ,  dicente 

prophela,   Sanctificate  jejuHtum  {Joeli  ei  ii).  Jeju-      ^ ^^ ^^..^ 

nium  hamque  sanctiftcare ;  cst  adjunctis  bonls  aliis  ^  menta  omniuro  menibrorum.   Et  hinc  jam  reliqe» 


numero  diximus,  restat  nt  rationem  de  ( 
rato  quadraginta  sex  versuum  numero  compleaoHB. 
Hic  etenim  annorum  numerus  perfectionem  Domi- 
nici  corporis,  cujus  sanguine  redempti  sumus,  aqis 
carne  pascimur,  et  cruofe  potamur,  cujus  passioms 
sacrosanctis  mysteriis,  et  in  anima  et  in  corpore,! 
peccalis  etiani  et  ab  ipsis  corruptionibus,qQX<ib 
peccala  contigerunt,salvabimur,  aptissime  coi^h. 
Tradunt  enim  naturalium  rerum  scripiores,  fonDs 
corporis  humani  tot  dierum  spatio  perficl :  qoia  fi- 
delicet  primis  sex  a  conceptione  diebus  lactis  bateit 
similitudinem  ,  sequentibus  novem  convertator  ia 
sanguinem,  dcinde  771  duodecim  solidetar,  rei- 
quis  decem  ct  octo  firmeiur  usque  ad  perfecta  liiia- 


dignam  Deo  abstinentiam,  ut  diximus,  carnisosten- 
dere :  quia  in  cassum  caro  atteritur,  si  a  pravis 
voluptatibus  animus  non  refrenator,  et  Redemplori 
Dostro  unum  sine  altero  placere  nequaquam  potest, 
81  aut  is  qni  bona  agit  adhuc  loxuriae  inquinamenta 
non  deseril,  aut  is  qni  castitale  praeminel ,  nccdum 
se  per  bona  opera  exercet :  et  qui  bona  aliqua  pro 
niuiidi  honestale  inchoat,  nequaquam  in  efus  inten- 
tione  debet  permanere ,  nec  per  bona  opera  pnesea- 
tls  mundi  gloriam  quserere ,  sed  totam  spem  in  Re- 
demptoris  &ui  advenlu  constiluat.  Sunt  namque 
plerique  continentes,  qui  corpus  per  abstinenliam 
af&ignnt,  sed  de  ipsa  sua  abstinentia  humanos  favo- 


tempore  usque  ad  tempus  partus  m^goilQdijie  vb^ 
mentatur.  Sex  autero  ct  novem  et  duodecini  et  ii^ 
cem  et  oclo  quadraginta  quinque  faciunt :  qnilos 
si  unum  adjccerimus ,  id  est  ipsum  diem  qoo  discre- 
tum  per  membra  corpus  crementum  snmere  incipil, 
tot  nimirum  dies  in  xdificatioiie  corporis  Donuoi» 
quot  in  fabrica  tcmpli  annos  invenimQS.  De  qi!> 
templo  dicenti :  Solvite  templum  hocetin  irihtiU- 
bui  excitabo  illud^  responderunt  Judmi :  Quadn^^ 
et  sex  annis  miificatum  est  templum  hoe,  ei  in  tri^ 
diebus  excitabis  illud  ?  (Joan.  ii,  19.)  £t  qoia  ^ 
plum  illud  manu  factum  sacrosanclam  Domiai  car- 
nem,  quam  ex  Virgine  sumpsit,  ut  ex  hoc  locod» 


res   expelunt,    doclrinse   inserviunt,    indigentrbus -^  Bcimus,  figurabat^  quia  dequecorpusejus,quod 


mulla  largiuntur.  Sed  faluai  profecto  sunt  virgines, 
quia  solam  laudis  transitorix  retributionem  quse- 
ruiit ,  quia,  dicente  Domino,  laborum  suoruro  dam- 
nabilem  mercedein  recipiunt  (Matih.  vi).  Sed  et 
bona  eiiam  cum  simpiici  intentioue  facta  tunc  Deo 
(Sunt  placila,  si  fuerint  sine  pravi  opeiis  admislione 
oblala ,  sicut  scripturo  est :  Declina  a  malo  et  fac 
bonum  (PsaL  xxxvi,  24).  Prius  est  enim  declinare 


Ecclesia  ^  quia  uniuscujnsque  fideiium  corpos 
mamque  designabat,  mundemus  quotidie  per 
tempus  vitae  nostrse  templa  corporom  cordluoiqoe 
noslrorum  ,  ut  spiritus  Dei  habitare  digneior  a 
nobis ,  et  juxla  quod  ApostoUis  admonci :  AtjeM 
operibus  tenebrarumt  induamus  nos  dma  luat  :tur 
ut  in  die  honeste  ambulemus^  non  in  comttsiiomft 
et  ebrietatibus ,  non  in  cubilibns  et  impudidiiih  ■" 


1^53  HINCMARl  OPUSCULA  VAIUA. 

Ihc  ul  Tobis  milla  desit,  Carle  chare,  gratia 
Versuum  mensiini  pandit,  atque  aeraruin  quanlilas. 
Regis  necnon  mensa  dives  cognoraento  ferculum, 
Prompsit  vobis  sana  princeps  |>er  doctorum  fercula. 
Qus  plano  sermone  dicta  strinxi  legecarniiuum , 
£(  prosadiserla  junxi  diversis  ut  calleas 
Supra  qua^dam  nempe  de  bis  explanavi  largius, 
Ut  (ranscumus  quippe  quaedam  compulavi  siriclius, 


—  DE  REGIS  PERSONA ,   ETC.  854 

A  Et  si  dignum  stricta  ducis  explicari  plenius. 
Adsum  voiis  forte  nobis  si  donantur  otia 
Prendat  rex  quae  praesul  offert,  ct  deroonstret  mo- 

[  ribus 
Sensn  verbo  hsec  in  actu  cunctis  regno  subditis 
Longa  felix  vivat  isto  Carlus  vita  saeculo, 
Vivat  clarus  semper  almo  sanctorum  in  consortio. 


HINCMARI 

ARCHIEPISCOPI  RHEBIENSIS 

OPUSCULA  VARIA. 


DE  REGIS  PERSON\  ET  REGIO  MINISTERIO, 

AD  CAROLUM  CALVUM  REGEM. 

(Apud  SirmoDdam,  ex  codice  S.  Remigii  Rbemensis.} 


PRiEFATIO.  B 

Doimno  glorioso  fideliter  devotus  et  devote  fidells. 

Obaudieotes  praeceptum  Domini  per  propbetam 
inheniiSflnterroga  sacerdotes  legem  meatn  (Agg.  ii, 
i%  super  quibusdam  capitulis  me  consulere  vobis 
[ilacuiL  De  quibu»  quoniam  per  se  Yeritas  dicit, 
Qiit  a  umelipso  loqiiiturf  ghriam  propriam  quterit 
\han,  VII,  18),  digniim  dnxi  non  nudo  meo  sermone 
robis  respondere,  sed  quid  in  Scripturis  sacris  et 
)er  calholicos  doctores  inde  loquatur  Spirilus  san- 
sios,  quosdam  odonferos  floscnlos,  ut  revera  de  agro 
>IeDo,  Scriptttramm  scilicet  campo,  cui  benedixit 
)oiD)i]us,,breviter  in  unum  vobis  coliigere.  Ei  sciens 
loUicitum ,  Quod  $upererogaveris  ,  ego  cum  rediero 
tddamtibi  {Luc.  x,  15),  de  his  qu»  regio  ministerio 
obis  aDeo  commissocompetere  vidi,quasi  scintiHas 
nicantes  iumini  scientiae  vestrae  superadjeci.  Quia  G 
ero,  ut  Comicus  dicit  (Ter,  in  Andr.) : 

Obseqaium  amicos,  veriias  odlum  parit, 
t  non  assentatio,  videlicet  adulalio,  principi  ac  do- 
nino  terrae  piacere  debet,  minimc  autem  sacerdolem 
ectari  eam  oporiet,  si  quiddam  mordacius  dictum 
D  sententiis  a  me  collectis  de  regis  persona  et  regio 
ninisterio  invcDeriti&,  non  conlra  vos,  quseso,  sed 
rovobis  eas  me  collegisse  pntetis,  quoniam  aut 
alem  in  benigniiate  ac  bonitate,  sicut  ipsse  descri- 
UDt  senteiitiae,  vos  esse  et  sic  agere  scio,  aut  talem 
sse  et  sic  agere  cvpio.  Hujus  autem  libelii  sententiae 


quaesi  exitialiter  agentes  aliter  non  potuerint  corrigi, 
temporaii  morte  prsecipiuntur  mullari,  quod  a  qui- 
busdam  dicilur  contradici.  Tum  quia  rex  propter 
ministerium  regium,  etiain  uec  quibuscunque  pro- 
pinquitatis  necessitudinibus,  contra  Deum  sanctanEH 
que  Ecclesiam  atque  conlra  rempublicam  agentibos 
criminaliter,  aflectu  camali  parcere  debeat.'' 

Cap.  I.  —  Quod  bonoi  reget  Deus  faeit^  maloi  per» 
miltitu 

Quoniam,  iil  scriptum  est,  Domlni  e$t  regnum 
{PsaL  XXI,  19),  et  cui  voluerit  dabit  illud  (Dan.  iv, 
14) :  et  sicut  bealus  Auguslinus  in  libro  de  Bono 
perseverantise  dicit  (cap,  6) :  c  Nibil  flt  nisi  quodaut 
Deus  facit,  autfieri  juste  permitiit,  >  cum  l)oni  reges 
regnant,  sicut  Dei  gratia  I)oni  suni,  iia  et  Deo  agente 
regnant,  sicut  ipse  dicit :  Per  me  reges  regnant  (Prov. 
vin,  15);  et  cum  mall  reges  regnant,  sicut  mali  snnt 
suo  vitio,  ita  ct  regnare  permittuniur  divino  judicio, 
interdum  occulto,  sed  nunquam  injusto,  sicut  scrip- 
tum  est :  Qui  facit  regnare  hypocritam  propter  pecca- 
ta  populi  (Job  XXXIV,  30).  Facit  dictum  est,  ex  jusli- 
tisc  retribulione  permittit^  eo  loculionis  genere  quo 
dicilur,  Induravit  Dominus  cor  Pharaonis  (Exod. 
IX,  12).  Induravit  dicium  cst,  per  ^T^iaBi  non  mo- 
livit,  sed  ex  justitiae  reiribnlione  indurari  permisit. 
Dc  quibus,  qui  non  faciente  sed  Deo  perraittente  re- 
gnani,  Dominus  per  prophelam  queritur  dicens : 


m 


HINCMARI  RHEM.  ARCillEP.  OPDSCULA  VARIA. 


)05  UU^liMAKt  KHKM.  AKUIlKt'.  UFIJStiULa  VARIA.  ^ 

quam  divinitas  Tocati,  sed  sua  cupidioe  accensi»  cul-  A  non  solum  pr.-eseiuis  imperii  raciem  fascat,  sedeiiiiQ 

MAn    «*A«irinninla    i^Jkniiint     nAliiia   miam    occa/iiiiiiiIiii*   •  Ali/\a  cnAo  ^»  nAMAiAa     «%a  m^^*  ^^    _^ •    i i*.  . 


men  regiminis  rapiimt  polius  quam  assequunlur 
quos  tamen  interous  judex  et  provelul,  et  non  co- 
gnoscit,  quia  quos  permittendo  tolerat,  profecto  per 
ludicium  reprobationis  ignorat.  »  De  quibus  Doroino 
perPsalmistam  d^citur  :Dejecistieo$  dumaUevarentur 
(Peal.  Lxxii,  18).  Dum  allevatur  enim  dejiciiur,  qui 
^noribus  proficit,  et  moribus  deficit.  Justus  namque 
4t  misericors  Dominus,  mortalium  acta  disponens, 
alia  concedit  propilius,  alia  permitlit  iratus,  alque 
ea  quse  permiuit  sic  toierat,  ut  hsBC  in  sui  coDsilil 
dsum  vertat. 

Cap.   II.  —  Quod   populi   felicitai  sit  rex  bonus^ 
ififeUcitas  rex  tnalus. 
De  nomine  regis,  et  quae  sit  felicUas  populis  sibi 


filios  suos  et  nepotes,  ne  post  se  regoi  bsrediuieiD 
teneant,  obscurat.  Propter  piaculum  enim  Salono- 
nis  regnum  doraus  Israel  Dominus  de  maou  filiongi 
^*us  dispersit,  et  propter  jusiltiam  David  regislo. 
cernam  de  semine  ejus  semper  in  Jenuaiem  reliqflji 
(///  Reg.  XII,  xvi).  Ecce  quantum  justitia  regissanio 
valet,  Intuentibus  perspicue  patet.  Pax  enim  pops. 
lorum  est,  tulamen  patriae,  immunius  plebis,  moiu 
menlum  geniis ;  cura  languorum,  gaudiom  bomiiioBi, 
temperies  aeris,  sereniias  maris,  terne  fecDDdibs, 
solaiium  pauperum,  ha^reditas  filiorum,  et  sMmi^ 
spes  fuluraB  beatitudinis.  Attamen  sciat  rexquoii, 
sicut  in  tbrono  bominum  primus  coDsUtotDsesl,sic 
et  in  pocnis,  si  jusUliam  nou  fecerii,  primaUimlQlH- 


subjecUs,  si  gratia  Dei  bonus  rex  supcr  eos  regna-  B  tums  est.  Omues  iiaroque,  quoscunque  peccaioie 


verit,  et  qu;e  sil  inrelici(a\^  populis  sibi  subjectis,  si 
malus  suo  viiio  rex  super  eos  regnaverit,  sanctus 
Cyprianus  in  libro  de  gradibus  Abusionum  ostendit 
{cap,  9) :  €  Noroen,  inquiens,  regis  intelleclualiter 
hoc  reUnet,  ut  subjecUs  omnibus  recioris  officium 
procuret.  Sed  qualiler  alios  corrigere  poterit,  qui 
proprios  mores,  ne  iuiqui  sint,  non  corrigil?  quo- 
niam  in  jusliUa  regis  exaltabitur  solium,  et  io  veri- 
tale  solidabitur  gubernaculum  populorum  (Prov. 
xvi).  iusUUa  vero  regis  est,  neniinem  injuste  per 
potenUam  opprimere,  sine  personarum  accepUone 
ioter  vtrum  et  proximum  suum  juste  judicare,  ad- 
veois  et  pupiliis  et  vidais  defensorem  esse^  furta 
eohibere,  aduUeria  punire,  iniquos  non  exaltare, 


sub  se  in  praesenti  habuit,  sopra  se  modo  impiac?- 
bili  in  illa  poeua  futura  habebit. » 

Cap.  III.  —  Magnas  potentia  argumeniumetim 
adminiUratio. 

Quod  ex  bona  admiuisiratione  regiroinis  misu 
esse  cognoscitur  poteniia  temporalis  :  c  Magoaesl 
inquitbeatusGregoriusinlibroMoralium  (^.  iiti 
MoraLy  cap,  19)  potentia  temporalis,  qu£  hk 
apud  Deum  meritum  suum  de  bona  admiuisiniio^ 
regiminis.  Dona  est  ordiiie  suo  potentia,  sedaiu 
regenUs  indigei  viu.  Igitur  bene  hanc  exerceu^i 
et  retinere  iliam  noverit,  et  impugnare.  Beoe  imc 
exercet,  qui  scit  per  illam  super  culpas  erigi.ei 
scit  cuin  illa  ca&teris  aequalitate  compoui.  Huaisu 


impudicos  et  histriones  non  nutrire,  impios  de  terra  C  etenira  mens  plerumque  extollitur,  eUam  cumofllJ 


perdere,  parricidas  et  perjurantesvivere  noo  sinere, 
ecclesias  defendere,  pauperes  eleemosynis  alere,ju- 
sios  super  regui  negotia  consiituere,  senes  et  sa- 
pienies  et  sobrios  consiliarios  habere,  magprum  et 
harioiorum,  pythonissarumque  soperstilionibus  non 
intendere,  iracundiam  diflferre,  patriam  forUter  et 
juste  contra  adversarios  defendere,  per  omnia  in 
Deo  confldere ,  prosperitatibus  animum  non  elevare, 
cuncta  adversa  patieiiter  tolerare,  fldem  catholicam 
in  Deuro  habere,  fiiios  suos  non  sinere  impie  agere, 
certis  horis  orationihus  iosistere ,  ante  ijoras  con- 
grnas  cibum  non  gustare.  Vcb  enim  terra  cuju%  rex 
puer  est.et  cujus  principes  mane  comedunt  (Eccle.  x,1 6). 
Haecregni  prosperitatera  inpraesenti  faclunt,  el  regeni 


potestate  fulcitur  :  quanto  magis  in  aliuai  se  a- 
git,  cum  se  ei  eliam  potestas  adjuogit?  £t  UBa 
corrigeodis  aliorum  vitiis  apu  exsecutione  ^JSfi 
ratur.  Uode  et  per  Paulum  dicitur  :  Minitur  ois 
Dei  est^  vindex  in  iram  ei  qui  mate  agit  (Bw.  uu, 
4).  Cum  ergo  potentise  temporalis  miaisieniui 
suscipitur,  summa  cura  vigilaodum  esi,  ut  ^! 
quisque  et  sumere  ex  illa  qiiod  adjuvat,  eiexpofayi 
quod  teotal(i6fi^.).  Teneamus  eiigo  exteciosfHii 
pro  aliorum  ulilitate  suscepimus,  teneamos  ioieriis 
quod  de  nostra  aestimatione  seotimus.  Sed  um 
decenter  quibusdam  erumpeoUbus  sigais,  talesDes 
apud  nos  esse  ipsi  etiam  qui  nobiscooiniissisiBt 
non  ignorent :  ut  et  de  auctoritate  nosUv  quodfi^r 


».x;t.«cgiii  piva|fciiiau:iu  iiipneseuii  raciuni,  ei  regeni  -.  """  ignoreni :  ui  ei  oe  auctoritate nosva  quouw* 
'  adcoelestiarcgnamelioraperducunt.Quiveroregnum      mident  videant,  et  de   humiliute  quod  imiieHBf 


non  secundum  hanc  legem  dispensat,  mulUs  nimi- 
runi  adverslutes  imperii  lolerabit.  Idcirco  eniropax 
aape  populorum  rumpiiur ,  et  oflendicula  eiiam  de 
rcgno  susciiantur,  terrarum  quoque  fructus  dimi- 
nuuntur,  et  servitia  populorum  praepediuntur,  uiuiU 
et  varii  dolores  prosperitatem  regiii  inficiunt,  cha- 
rorum  et  hberorum  inorles  trisUtiam  coiiferunt,  ho- 

fitiiim     •nAtim.«o 


agnoscani.  Servata  autem  aucioriiate  regiminis,  »1 
cor  nostrum  sine  cessaUone  redeamus,  et  Goa»i^ 
remus  assidue  quod  sumus  aequaliter  cum  caeters 
conditi,  non  quod  tcmporaliter  cxleris  piaelau.  I^ 
testas  enim  quanlo  exterius  eminet,  tanto  premi  i^ 
lerius  debel,  ne  cogitationem  vincat,  nc  in  delccu- 
Uone  sui  animum  rapiat,  ne  jam  sob  se  mens  e^ 


857 


DE  REGIS  PERSO:<A  ET  REGIO  MINISTERIO. 


m 


aique  addidil :  Neque  ambulam  in  tnagnis.  El  ad-  A  cipcre  aniroo  curam  ac  solllciludinem,  qui  se  lorpo- 

ridcdeiilatque  igna?i»?(Cflp.  12.)  Advertimus  igl- 

tur,  quod  in  acquirendls  consrlils  plurimnm  adjungat 
▼itae  probitas,  \irtulura  pramgatiya ,  beneYolenti» 
usus,  frugalitatis  [a/.,  facilitatis]  gratia.  Quis  enim 
in  coeno  fontem  requirat?Qufs  de  turbida  aqua  po- 
tum  petat?  Itaque  ubi  luxuria  esl,  ubi  intemperan- 
tia,  ubi  Tiliorum  confosio,  quis  inde  sibi  aliquidhau- 
riendnm  existimet?  Quis  non  despiciat  roorum  collu- 
▼ionem  ?  Quis  utilem  causoe  alienx  jodicet,  quem  in- 
utilem  sux  vitae  videt?  Quisiterum  improbnm,  mallvo- 
lum,  contumeliosum  non  fugiat ,  et  ad  noeendnm  pa- 
ratum  ?  Quis  non  eum  omni  siudio  declinet?  Quis  vero 
qnamvis  instnictum  ad  consilii  opem,  diflBcilem  tamen 

...„..^ accessu  ambiat;  in  quo  sit  illod,  tanquaro  si  quis 

esl,  cum  in  cordibus  sublimium  regnai  bumilitas  mo-     aqiix  fontem  prsecludat?  Quid  enim  prodesl  ba« 


buc  semetipsom  subtilissima  inquisitione  discutiens 
ait  :  Nequ€  in  mirabHibus  $uper  me,  Omnesque 
ciiam  cogitationes  suas  a  fundo  cordis  exhauriens, 
subjuDgit,  dicens  :  Si  non  humililer  sentiebam^  $ed 
exaliavi  animam  meam  (ibid.<,  2).  Ecce  bumilita- 
tis  bostiam  ab  intipoo  cordis  oblatam  crebro  repticat, 
ei  ilerum  atque  iterum  confltendo  offerre  non  cessal, 
eamque  multipliciter  loquens  Judicis  sui  oculis 
ostentaL  Quid  est  hoc?  el  quomodo  istud  sacrifi- 
ciiini  Deo  placere  cognoverat,  quod  in  conspectu 
ejtis  tanta  iteratione  vocis  immolabal  ?  nisi  quod  vi- 
cina  esse  superbia  potentibns  solet,  el  pene  semper 
rebus  affluentibus  elalio  sociatur,  quia  et  sxpe  hu- 
moris  abundantia  duritiam  dat  tumoris.  Mirum  vero 


rum.  Unde  peasandum  est  quia  poienles  quique, 
cum  humiliter  sapiunt,  culmen  extraneae  quasi 
longe  positx  virtutis  attingunt,  et  recte  hac  virtute 
Doroinum  quantocius  placant,  quia  illud  ei  sacrifl- 
cium  polentes  offerunt,  quod  potentes  vix  invenire 
possunt.  Subtilissima  namque  ars  vivendi  est,  cul- 
men  tenere,  gloriam  reprimere  :  esse  qnidem  in  po- 
tentia,  sed  potentem  se  esse  nescire  :  ad  largienda 
bona  potentem  se  agnoscere,  sed  ad  repetenda  noxia 
omne  quod  potenter  valet  ignorare.  Reete  itaqne 
de  talibus  dicitur  :  Deu$  potentee  non  abjicit,  cnm 
€t  ipse  fi/  poten»  (Job  xxxvi,  5).  Deum  quippe  imi- 
tari  desiderat,  qui  fastigium  potenttse,  alienis  inten' 


bere  sapientiam,  si  «onsilium  neges?  Si  con« 
sulendi  inlercludascopiam,  clausisti  fontem,  ul  nec 
aliis  profluat ,  nec  tibi  prosit.  Pulchre  autem  et  de 
illo  convenit ,  qui  habens  prudenliam,  commaculal 
eam  vitionim  sordibos,  eo  qood  aqoae  exitum  conta- 
roinet.  Degeneres  animos  viu  arguit.  Quomodo 
enim  eum  potes  judicare  consilio  soperiorem,  quem 
Tideas  inferiorem  moribus?  Supra  nie  debei  ease, 
cui  me  committere  paro.  An  vero  idoneora  eum  po- 
tabo,  qui  mibi  del  consilium  qood  noR  del  sibi,  el 
mihi  euro  vacare  credam,  qui  sibi  non  vacet?  ctgus 
aniroum  voluptates  occupent,  iibido  devincal,  avari- 
tia  subjuget,  cupiditas  perlurbel,  quatial  melus? 


lus  utiliutibus,  ct  dod  suis  laudibus  elatus,  admini-  r.  Quomodo  hic  consilii  locus,  ubi  nullus  quietis?  Ad 


sirat :  qui  praelatus  csteris  prodesse  appetit,  non 
praeesse.  Tumoris  namque  elatio,  non  ordo  pote- 
statis,  in  crimine  esl.  Potentiam  Deus  tribuit,  ela- 
tionem  vero  potenliae  malitia  noslrae  mentis  invenil. 
Tollarousergo  qaod  de  nostro  conuilimos,  et  bona 
Bunt  qus  Deo  largiente  possideraus.  » 

Gap.  IY*  —  Quale$  $ibi  adhibere  debeat  rex 
consiliarioe, 

Quales  sibi  adhlbere  debeat  rex  consiliarios,  Ara 
brosiusin  libris  Officiorum  (Lib,  ii,  c.  17)  :   c  Talis, 
inquil,  debet  esse ,  qui  consilium  alteri  dat,  ut  se- 
ipsum  formam  aliis  prsebeat  ad  exemplum  bonorum 
operum,  in  doctrina,  in  integritate,  in  gravitate,  ut 


mirandus  mihi  et  suspiciendus  consiliarius,  quem 
propitius  Dorainus  patribus  dedit,  offensiis  abstulit.  » 
{Cap.  10.)  Prudentissimo  euiquecausam  committimus 
nostram,  ct  ab  eo  consilium  prompiios  quam  a  cae- 
leris  poscimus.  Prasstal  laroen  tidele  justi  consilium» 
et  sapientissimi  ingenio  freqoenler  praeponderal : 
utilioraT  enira  vnlnera  amici,  quam  aliorum  oscula 
(Prov.  xxvii).  Delnde  quia  jiisti  judicium  esl,  sapien-  • 
tis  antem  argumentum ,  in  illo  censura  disceptatio- 
nis,  in  Iioc  calliditas  inventionis.  Quod  si  ulrumque 
connectas ,  erit  magna  consiliorum  saiubriias,  qu» 
ab  universis  spectalur  admiralione  sapientiae,  el 
amore  justitiae :  ut  orones  quaerant  audire  sapien* 
tlam  ejus  viri,  In  qoo  otriusque  virlulis  copula  siu 


ail  ejus  sermo  salubris  atque  irreprehensiblis,  coii-  j)  <C<ip.  8.)  Ideo  prudenlia  et  justilia  in  onoquoque 


silium  utile,  vita  honesta,  sapientia  decora  (ibid,), 
Talis  igitor  debet  esse  constliarius,  qui  nihil  nebu- 
losumhabeat,  nibil  fallax,  nihil  fabulosum,  nihN  sl- 
mulatum,  quod  vitam  ejus  ac  mores  refellat ;  nihil 
improbum  ac  malivoluro,  quod  avertal  consulentes. 
Alia  soiit  enim  quse  fugiuntur,  alia  quae  contemhun- 
^r.  Fu$;imus  ea  quae  possunt  nocere,  quae  mali- 
tiose  possunt  in  noxam  serpere;  nt  si  is  qui 
consulitur  dubia  sit  fide,  et  pecuniae  avidus,  ut 
possit  prelio  mutari;  si  injuriosus,  hicfugiturac 
4ieclinatur.  f)iii  vArn  vnlnntArinfi.  intPmnArfinft .  etsi 


desideratur,  et  ea  exspeclalur  a  plaribus ;  ut  in  quo 
ea  sint»  illi  deferatur  fides,  quod  possil  oiile  consi- 
liom  ac  fldele  desideranti  dare.  Quis  enim  ei  se  com- 
roitlal»  qoem  non  potel  plus  sapere  qoaro  ipse  sapiat 
qui  quaerit  consUium  ?  Necesse  est  igitur  ut  praesun- 
tior  sit  a  qoo  consiliura  peutur,  quam  ilie  est  qiii 
petit.  Quid  enim  oonsolas  hominem,  quem  non  ar« 
bitreris  posse  melios  aliquid  reperire  quam  ipse  in- 
telligis?  Qood  si  eum  inveneris,  qui  vivacitate  inge- 
nii,  menlis  vigore  aique  auclorilale  prxstet,  el 
accedat  eo,  ot  exemplo  et  usu  paraiior  sil,  praesen- 


839  IIINCMARI  RHEM.  ARCIIIEP.  OPUSCULA  VARIA.  m 

sedeliaro  ad  subvcRicnUum ;  huic  ila  fides  habciur,  A  g«nl.  Tales  Chrislianos  regcs  dicimusesse  fclices, 


iil  dicat  qui  consiiiuni  pelil :  Etsi  mala  mihi  evene^ 
rint  per  illum,  sustineo  ( Eccli,  xxii,  51).  Hujusmodi 
igitur  Tiro  salutem  nostraiu  el  exislimationem  com- 
inittimus,  qui  sit,  iH  supra  diximus,  justus  et  pru- 
dens.  Facit  enim  justiiia,  ut  nullus  sil  fraudis  melus: 
facit  eliam  prudentia,  ut  nuUa  erroris  suspicio  sit. 
Promptius  tamen  nos  juslo  viro  quam  prudeiili  com- 
niiltimus.  (Lib,  i,  c.  50.)  Pulchrura  est  igitur  bene 
velle,  et  eo  largiri  consilio  ut  prosis,  non  ut  noceas. 
Nam  si  luxurioso  ad  luxuriie  effusionem,  aduiiero 
ad  mercedem  adulierii  largiendum  puies,  non  est 
beneficentia  ista,  ubi  nulla  est  benevolcntia.  Oflicere 
enim  istudest,  non  prodesse  alteri.  Si  largiaris  ei 

qui  conspiret  adversuspotriam,  qni  congregare  cu-     ^  ^„  .  _.  ^       ,    ^ ^ 

piat  Uio  sumplu  perditos  qui  impugnent  Ecclesiam,  ^  cipiatur  xierna.  In  hac  ergo  terra  regnum  booorooi 


interiin  spe ,  postea  re  ipsa  potituros,  cuin  id  qaod 
exspecianms  advenerit.  » 

Cap.  Vi.  —  Quod  utile  sit  bonos  reges  diu  el  iown 
lateque  regnare. 

Quod  utile  sil  his  qui  regnant,  et  qnibus  regnani, 
si  boni  sini,  diu  longe  lateque  regnare,  idem  in  eo- 
dem  libro  beaius  Augustinus  demouslrat,  dicem 
(lib,  IV,  c.  2) :  I  Si  verus  Deus  colatur,  eisquesacris, 
vcracibus,  et  bonis  moribus  serviatur,  ulileesiat 
boni  ionge  laleque  diu  regnent;  neque  boc  lamipsis 
quam  illis  utile  est  quibus  regnant.  Nam  qaantum 
ad  ipsos  pertinet ,  pielas  et  probitas  eoruni ,  qoz 
magna  Dei  dona  sunt,  sufGcit  eis  ad  veram  felidu- 
tem,  qua  et  in  isla  vila  bene  agatur,  et  posteaper- 


non  est  haec  probabilis  liber;ililas.  Si  adjuves  eum 
qui  adversus  viduam  et  piipillos  gravi  decernit  jur- 
gio,autvi  aliqua  possessiones  eoruro  eripere  conatur, 
non  probalur  largitas,  si  quod  alieri  largitur,  alteri 
quis  extorqueat,  si  injusle  quaerat,  et  jusie  dispen- 
sandum  puiet :  nisi  forle,  ut  ille  Zachxus  (Luc.  xix), 
reddars  prius  ei  qnadrupium  qucm  fraudaveris,  et 
gentilitalis  vitia  fidei  studio,  et  credentis  operaiione 
compenses.  Fundamentum  igilur  babeai  liberalilas 
tua.  Uoc  primum  quseritur,  ut  cum  fide  conferas , 
fraudem  non  facias  oblatis.  i  Similiter  et  iii  consiliis 
agere  debet  consiliarius,  quia  est  et  in  consiiio 
niaxima  liberalius.  - 

Cap.  V.  —  Nihil  felicius  quam  si  regnent  regnandi  C 
scienliam  habenles. 

Mihil  felicius  esse  rebus  humanis  quam  regnare, 
miseranle  Deo,  scientiam  rcgnandi  habenies,  ex  libro 
Augustiui  de  Civitate  Dei  (/t6.  v,  c.  "ii) : 

c  Qui  vera  pieiate  praediti  beiie  vivuut,  si  habeant 
scientiam  regendi  populos,  nihil  felicius  rebus  hu- 
manis,  quam  si  Deo  miseranle  habcanl  potestalem. 
Nos  Chrislianos  reges  ideo  felices  dicimus,  si  jusie 
regnant,  si  inter  linguas  sublimiler  honoranlium,  et 
obsequia  nimis  humiliter  salutantium  non  extoUun-^ 
tur,  sed  se  homines  esse  meminerunt ;  si  suam  po- 
testatem  ad  Dei  cultum  maxime  dilatandum  maje- 
atati  ejus  famulam  faciunl ;  si  Deum  timent,  diligunl, 
oolunt,  si  plus  amant  illud  regnum  ubi  non  timent  -. 
habere  consortes ;  si  tardius  vindicant,  facile  igno- 
scunt;  si  eamdera  vindictam  pro  necessilate  regend» 
tuendseque  reipublicae,  non  pro  saturandis  inimici- 
tiarum  odiis  exerunt;  si  eamdem  veniam,  non  ad 
impuniutem  Inlquitatis,  sed  ad  spem  correctionis 
indulgent;  si,  quod  aspere  coguntur  plerumque  de- 


noii  lam  illis  pnestalur,  quam  rebus  humanis :  b^ 
loruin  vero  regnum  magis  regnanlibus  Docet ,  qoi 
suos  animos  vastant  scelerum  majore  liceolia;  liis 
aulem,  qui  eis  serviendo  subduntur,  non  nocet  obi 
iniquilas  propria.  Nam  justis  quidquid  malorumab 
iniquis  dominis  irrogalur,  non  est  poena  criniinLs 
sed  virlulis  examen.  Proinde  bonus  eiiam  sl  serviai, 
liber  est :  malus  auiem  etiamsi  regnet,  scrvusesl: 
nec  uiiius  hominis,  sed,  quod  est  gravius,  loldoioi- 
norum  quol  viliorum.  De  quibus  viliis  cum  agenH 
Scriplura  divina  :  A  quo  enim  quis ,  inquit,  deticiu 
esi,  huic  servus  addictus  est  (11  Petr,  ii ,  19).  Rf»ou 
itaque  juslitia,  quid  sunt  regna»  nisi  magna  hit^ 
ciuia?  I 

Caf.  VIL — Belligerare  et  regnum  diiataresoiahtw 
reges  impeUit  necessilas. 

Belia  gerere,  et  dilatare  regnum,  bonos  sola  m- 
cessitate  vocari ,  ex  libro  Augustini  de  CiviuieDei 
(lAb.  IV,  c.  15.)  c  Belligerare,  et  perdomitis  goii- 
bus  dilalare  regnum,  malis  videtur  felicitas,  \f^ 
necessitas.  Sed  quia  pejus  esset  ut  iiijuriosijusifft- 
ribus  doininareulur,  ideo  non  iiicongrue  didur 
eliani  isla  fclicilas.  Sed  proculdubio  felicilas  nujdr 
est,  vicinum  bonum  habere  concordem ,  qoam  Ttci- 
num  nialum  subjugare  bellantem.  Haia  vou  soot 
optare  habere  quem  oderis,  vel  quem  timeas,  ot 
possit  esse  quem  vincas. » 

Cap.  VlU.  —  Regis  studium  in  prodnctu  beilij* 
exhortatio  ad  milites. 

c  Formam  regis,  et  exborlationem  ^osdem  erp 
milites  in  procinctu  belli,  Dominus,  InquitAoga- 
stinus,  per  Moyseii  in  Deuteronomio  desigoat,  di- 
cens :  Non  declinet^  inquit,  ad  dexteram,  necad»»- 
stram  (Deut.  xvh,  20).  Qui  si  bene  direxeril  vias 

eiioo      Af  elii/1i4     ciiQ     ^npQm    *A  mii  ACt  Rat 


gll  D£  REGIS  PEKSOxNA  £T  RCGIO  MINISTERIO.  Ui 

kaks  adtenam  exereitu$  muUUudinem,  non  timeb^$  A  eum  venlrel»  eiiam  religiosum  miUlem  misit.  In  hii 


eof,  quia  Ihminut  Deu$  tuu$  teeum  ett  (Deut.  xx»  1). 
Beiium  neoessilas  facial,  ul,  sopila  discordia,  pax  re- 
coperari  possit.  Hoc  ergo  siudio  regi  praeiium  ge- 
rendum  est.  Rex»  appropinquante  praelio ,  exerdiui 
soo  verba  Jndae  ad  medium  deduc^re  debet,  quibus 
ait :  Non  c&neu^seat%$  epoUat  quia  betlum  canira  no$ 
ett  {11  Mae.  xux,  17).  > 

€iP.  11.  —  Non  peeea$$e  eo$  qm  Deo  auctofe  helia 
ge$$erunt. 

Non  peccasse  eos  qui  Deo  anctore  beHa  gessernnt, 
Augostinus  in  pnelkto  libro  (/t6«  i,  c.  2l) :  c  Quas- 
dam  exceptiones  eadem  ipsa  divina  fecit  auctoritas, 
ot  liceat  bominem  occidi.  Sed  his  exceptis,  qiios 


eranl  et  ilii,  qui  baptizandi  cum  venissent  ad  Joan- 
nem  sanctum  Domini  pnecursorcm,  et  amicum 
sponsi,  de  quo  ipse  Dominus  ait :  /n  nati$  mulierum 
non  $urrexit  major  Joanne  Baplista  (Matlh.  xi,  11), 
el  quxsissent  ab  eo  quid  racereut,  aii  eis :  Neminem 
eoneu$uriii$y  nuUi  calumniam  feceriiit,  $uficiat  vobi$ 
ettpendium  ve$trum  (Luc,  iii,  14) :  uon  eos  utique 
sub  armis  militare  prohibuit,  quibus  suum  stipen- 
dium  sufflcere  debere  praecepit.  Alii  ei^o  pro  vobis 
orando  pugnant  contra  invisibiles  inimicos  :  vos  pro 
eis  pugnando  laboralis  contra  visibiies  barbaros. 
Utinam  una  fldes  essjt  in  omnibus ,  quia  et  mlnus 
lalK>rareiur,  et  facilius  diabolus  cum  suis  angelis 


^.'  1- :  i^.     •      A  .    t  j  vinceretur.  Hoc  ergo  primum  coiiita ,  quando  ar- 

occidi  jubet,  sive  dau  lege,  sive  ad  personam  pro »        .     ^  *  .     .  ^  .      . 

.     .  .  r..  o  mans  ad  pugnam,  quia  virtus  tua  etiam  ipsa  corpo* 

ralis  doniun  Dei  est.  Sic  enim  cogitabis  de  dono  Dei 


tempore  eipressa  jussione  :  non  autem  ipse  occidit 
qui  ministeriuin  debet  jubenti ,  sicut  adrainiculum 
gladius  utenti :  et  ideo  nequaquam  conira  hoc  prae- 
ceplum  fecerunt,  quo  dictum  est  :  Non  occide$ 
{Exod.  XX,  15) ,  qui  Deo  auctore  bella  gesserunt, 
auipersonam  gerentes  publicae  potesutis,  secundum 
cjus  leges ,  boc  est  justissim»  rationis  imperium, 
sceieraios  mort«  punierunt.  Et  Abraham  non  solum 
non  est  culpalus  crudeliiatis  nomine,  veruin  etiam 
laudatus  nomine  pietatis ,  quod  voluit  filium  nequa- 
quamsceleraie,  sed  obedienler,  occidere  {Gen.  xxii). 
£l  merito  quaeritur  utrum  pro  jussu  Dei  sit  baben- 
dam,  quod  Jephie  filiam  qiiae  patri  occurrit  occidit, 
€um  id  se  vovisset  immolatunim  Deo  quod  ei  re- 


non  facere  contra  Deuni.  Fides  enim  quando  pro- 
mitiitur,  eliam  hosti  servanda  est  contra  quem  bel- 
lum  geriiur,  quanto  magis  amico  pro  quo  pugnaiur? 
Pacem  habere  ^ilebei  volunias,  bellum  necessitas,  ut 
liberei  Deus  a  necessitate,  et  conservet  in  pace.  Non 
enim  pax  quaeriiur  ui  beliuni  eiciietur,  sed  bellum 
gerilur  ut  pax  acquiratur.  Esto  ergo  etiam  beliando 
paciftcus,  ut  eos  quos  expugnas  ad  pacis  utilitatem 
vincendo  perducas.  Beati  enim  pacifici^  ail  Dominus» 
quomam  filii  Dei  vocabuntur  (Matth.  v,  9).  Si  autem 
pax  bumana  iam  dulcis  esi  f>ro  temporali  salute 
mortalium,  quanto  esi  dulcior  pax  divina  pro  aetema 


deunti  depnelio  victori  primitus  occurrisset  (Judic.  q  ^*^""'  ^''^^^otnml  Itaque  hosiem  pugnantem  neces- 


xi).  Nec  Samson  aliier  excusatur,  quod  seipsom  cuin 
hosiibos  ruina  domus  oppressit,  nisi  quia  Spiritns 
iaienier  boc  jusserat,  qui  per  illum  miracula  faciebai 
{Judic.  xvi).  His  igiiur  exceptis,  qnos  vel  lex  jusla 
generaliier,  vel  ipse  fons  justitiae  Deos  speciaiiter 
occidi  jultet,  quisquis  horoinem,  vel  seipsom,  vel 
quemlibet  occiderit,  honiicidii  crimine  teneiur.  > 

€ap.  X.  --  Quod  qui  beUa  tractant^  et  $ub  armi$  nU^ 
lUahtf  Deo  non  di$plicent, 

Quod  qui  bella  iraciant,  et  sub  armis  militant, 
Deo  non  dispiiceant,  iiem  Augustinus  ad  Bonifacium 
i^tt.  205) :  c  Noli  existimare  neminem  Deo  placere 
^Kse,  qui  in  armis  bellicis  miliiat.  In  his  erat  san- 


sitas  perimai,  non  voluntas.  Sicut  rebeilauti  et  re- 
sistenti  vioientia  redditur,  iia  victo  vel  capto  mise- 
ricordia  jam  debetur,  maxime  in  quo  pacisperiur- 
baiio  nou  timetur.  i  Et  Hieronymus  :  c  Legimus  In 
libro  Paralipomenon  filios  Israel  ad  pugnam  isse 
menie  pacifica,  quia  non  pro  vinceudi  libidine  sed 
pro  acquirenda  pace  pugnabant.  • 

Cap.  XI.  —  Militem  pote$tati  obedientem  non  peccare 
$i  hominem  occidat. 

Militem  potestaii  sub  qua  esi  obedientem  non  pec- 

care  si  hominem  occidat,  Angustinus  in  libro  de 

Givitate  Dei  (lib.  i,  e.  26) :  c  Miles,  com  obediens 

potestati,  sub  qua  legitime  consiituius  esl,  bominem 

occidit,  nulla  civitaiis  suae  iege  reus  esi  homicidii : 


ttus  David ,  col  Bominus  tam  magnum  perhibuit  jj  inoo  nlsi  receril,  reus  est  imperii  deserti  atque  oon- 


Ittiimonium.  In  his  etiam  plurimi  illins  temporis 
PKti.  1q  his  erai  ei  ille  ceniorio,  qui  Domino  dixii : 
^on  fttm  dignu$  ut  intre$  $ub  tectum  meum^  $ed  tan- 
'■fn  d\c  verbOf  et  $anabitur  puer  meu$,  Nam  et  ego 
Mmio  tum  tub  polettate  con$litutu$ ,  haben$  $ttb  me 
^itet,  et  dico  huic  :  Yade^  et  vadU ;  et  alH  :  Vehi, 
t  vemt;  et  tervo  meo  :  Fac  hoc^  et  facit.  De  quo  et 
^minus  :  Amen  dico  vobi$,  non  inveni  tantam  fidem 
}  hrael  (Mauh.  viii,  8-iO).  In  his  erat  et  iUe  Cor- 


iempti.  Quod  si  sua  sponte  aique  auctoriiate  fecis- 
sei,  in  crimen  effusi  humani  sanguinis  incidissei. 
Ilaque  unde  punitur  si  fecisset  injussus,  inde  punie- 
tur  nisi  fecerit  jussus.  Quod  si  iu  esl  iubeuie  rege. 
quanto  magis  jubente  Creatore^  Qui  ergo  audii  nou 
licere  se  occidere,  faciai  ^^  V^^^  N^*  ^^^  ^'^^ 
jussa  contemnere.  Tantuinioodo  videai  uirum  di  - 
vina  jussionullo  nutet  incerto.  Nos  per  aurem  con- 
scieniiam  conveninms»     (^jcuUorum  nobis  ju^Udwa 


*15 


lUNCMARI  RIIKM.  AUCllIEP.  OPUSCULA  \ARIA. 


&i4 


suum  cui  volueritel  cui  jusseril  dari,  Augusiinus  in  A  quc   ipsi  Sparianos  muluis  suis  cadibus  a^jttWDL 


libro  de  Civilale  Dei  demonslral,  dicens  (lib.  iv,  c, 
17) :  •  Vicloriam  Omnipolens  railUt,  alque  illa  lan- 
quam  regi  deorum  obtemperans  ad  quos  jusserit 
venil,  cl  in  eorum  parlft  considil.  Hoc  vere  dc  illo 
vero  rege  saiculorum  dicitur,  quod  niiitai  non  vi- 
cioriam,  quae  nulla  subslanlia  est.  sed  angelum 
suum,  el  facit  vincere  quem  volueril.  Cujus  con- 
silium  occuUum  esse  potest,  iniquum  non  potest. » 

CkV.  XUI.  —  Deum  (juando   pugnatur  astare  ,  et 
justcB  parti  vtctoriam  pra^parare, 

Quando  pugnatur,  Deum  apertis  coelis  astare,  cl 
iustx  parti  vicloriam  pmestare,  nihilque  de  propriis 
viribus  pKBSumendum,  Auguslinus  in  epistola  ad 
Bohifacium  demonslrat,  dicens  (epist.  205) :  t  Uiilc 
libi  tuisque  dabo  consilium.  Arripe  manibus  arma, 
oralio  aures  pulset  auctoris,  quia,  quando  pugnatur, 
Deus  aperlis  coelis  speclai,  et  partem  quam  inspicit 
jusiam,  ibi  dat  palmam.  Nihil  de  viribus  propriis 
praesumas,  de  auciore  gloriare  virlutum,  et  nullura 
curabis  penilus  inimicum. » 

Cap.  XIV.  —  Quod  non  pro  paucUate  di/fidendum, 
$i  Dominui  cum  beUatoribus  fuerit. 

Quod  Mon  in  muUitudine  lidendum,  nec  pro  pau- 
ciute  diffidendum  in  bello  sit,  si  Dominus  cum  bel- 
.atoribus  fuerit,  el  famosissimura  bellum  per  Ge- 
«ieonem  Domino  disponente  aclum,  et  libri  Macha- 
baeorum,  el  historia  Orosii  demonslrat,  in  qua  gcri- 
plum  est  (lib.  xi,  c.  9).  €  Xerxes  rex  Persarum  se- 


Sparlani  quserentes  regeo),  nec  invenieates,  c£<)unt 
sternunlque  omnia,  castra  pervagaotur  univer&a,  ei 
inler  densas  strues  corporum  raros  hoDiioes  v.i 
sequuntur,  victores  sine  dubio  nisi  mori  elegissefti.) 

Cap.   XV.  —  Quod   pro  iis  qui  in  belio  cecirfen* 
oolationes  offerridebeant, 

Quod  pro  his  qui  in  bello  fideliler  bellantes  ccci- 
derunt,  oblationes  eleemosynarum,  oralionum,  et 
sacrae  hoslia  fiducialiler  offerri  debeant,  Scriplura 
demonstrat  dicens  :  Vir  fortissimw  Juda,  collaim 
facta ,  duodecim  miUia  drachmas  aTgenli  mtsii  Hw- 
rosolymam  offerre  ea  ibi  pro  peccatis  mortuorum  ,;s- 
ste  et  retigiose  cogitans  de  returrectione  (11  Mac.iw, 
B  43),utmulti  dicerentvanumelsuperfluumesseoffcrre 
pro  morluis.  Consideravit  enim  quod  Ai,  qvinM 
pietate  dormitionem  acceperant^  optimam  habenii 
repositam  gratiam.  Sancta  ergo  et  salubris  wi  cih 
gitatio  offerre  sacrificium  pro  defunctis,  ut  aptmii 
solvantur  (fMd.,  45,  46). 

Cap.  XVI.  —  Quod  reges  regum  DomtHO  semri* 
etiam  leges  dando  pro  ipso. 

Quod  non  solumin  his,  quae  pnemisimos,  ref» 
Regi  regum  servianl  Domino,  sed  cl  legesdandopn 
ipso,  Auguslinus  iu  epistola  ad  Bonifacium  km.' 
stral  dicens  (epist.  50)  :  t  Serviant,  inquil,  ref^ 
terrae  Chrislo,  eiiam  leges  ferendo  pro  ChrbK»- 
Quomodo  ergo  reges  Domino  serviunt  in  unwre, 
nisi  ea  qu«  contra  Domini  jussa  fiunt,  religiosa  s^ 


plingenta  millia  armatorum  de  regno,  el  irecenta  de  C  veritate  prohibendo  alque  plcctendo?  Aliier  enis 

!i!!.    .x«i«AiAfi  Aiiam  navAfi  millp  rliiTi^iitna-    one-        :i  ^..:»   u^m/v  ac»    nlliAomii^i  oltom  rpx  It&LOiUl 


auxilits,  rbslratas  etiam  naves  mille  ducenlas,  one 

rarias  auiem  tria  roillia  numero  habuisse  narraiur; 

utmerito  inopinalo  exercilui  immensBeque  dassi, 

vix  ad  potum  fiumina,  vix  lerras  ad  ingressum,  vix 

maria  ad  cursum  suffecisse  memoratum  sit.  Uuic 

tam  incredibili  temporibus  nostris  agmini,  cujus  nu- 

nierum  nunc  difficilius  est  astrui,  quam  tunc  fuit 

vinci,  Leonida  rex  Spartanorum  cum  qualuor  inil- 

libus  hominum  in  angusliis  Thermopylarum  obsliiit, 

Xerxcs  autem,  conlemplu  paucitaiis  objectae,  iniri 

pugnam,  conseri  manum  imperat,  ac  per  triduum 

conlinuum  non  duorum  pugna,  sed  caedes  unius  po- 

l^uli  fuit.  Quarto  aulem  die  cum  videret  Leonida  un- 

dique  hostem  circumfundi,  liorlalur  auxiliares  so-         ^^^^ 
.  cios,  ut  subtrahenles  se  pugnae  in  cacumen  moniis  D 1^^^^^^  ^j^^^  ,„j 

cvadant,  ac  se  ad  meliora  lempora  reservent  :  sibi 
.  vero  cum  Sparianis  suis  aliam  sortem  eSse  subeun- 

4am,  plus  sc  patriae  debere  quam  vilae.  Dimissis 

tociis  Spartanos  admonet  de  gloria  plurimum,  de 

viia  nihil  sperandum :  neque  exspeciandum  vel  ho- 

siem,  vel  diem,  sed  occasioue  noais  perrumpeiida 

easlra,  commiscenda   anna,   conlurbanda  agmina 

fore.  Nusquam  victores  honeslius  quaui  in  caslris 

iinftLiiini  «Rfic  uerituros.  Persua^i  igilur  mori  maile. 


servit  quia  homo  esl,  aliter  quia  etiam  rex  t&i^^ 
homo  est,  ei  scrvit  vivendo  fideliter  :  quia  veroeiii-^ 
rex  est,  servit  leges  josia  prgecipienles  et  coninru 
prohibcntes  convenienti  vigore  sanciendo.  Sicnts^f- 
vivil  Ezechias,  lucos  et  templa  idolorum,  ei  ill»  ^^* 
celsa,  quae  contra  Dei  pnecepta  fuerunt  consirow^ 
destruendo  (IV  Reg.  yi\ni).  Sicut  sermil  Jo*^n 
talip  et  ipse  faciendo  (IV  Reg.  xxv).  Sicoiseni^'' 
rex  Ninivitarum,  universam  civitaiem  «d  pbcainN« 
Dominum  compellendo  (Jon.  iii).  Sicul  servWU  Pa- 
rius,  idolom  frangendum  in  poieslatem  Danicii  daii^i 
el  immicos  ejus  leonibus  ingerendo  (Dan.  iiv).Sh: 
ut  servivil  Nabuchodonosor,  omnes  in  regno  9» 
positos  a  blaspheraando  Deum  legc  tcrribili  ^^ 
In  hoc  iuque  serviunt  Donrioo'** 
ges ,  inquantum  sunt  reges ,  cum  ea  faciuoia<i«^" 
viendum  illi,  quae  non  possunt  facere  nisi  re^ ' 

Cxp.  XYil.  —  Quod  adjustiti(Bobservationm^^ 
compellendum  sit. 

Quod  ad  justitiae  observaiionem  eliam  coropeUe»- 
dum  sit,  Augustinus  ad  Vincenlium  deroonsirjn*' 
cens  (epist.  48) :  i  PuUs,  inquit,  nemiDeni  delf^^ 
coKi  ad  iusliliam,  cum  legas  patremfaiiiilitt  ^^^^ 


«45 


DE  RECIS  PERSONA  ET  REGIO  MINISTERIO. 


8i<i 


lum?  (AcLix.)  Et puusnullam  vim adhibeBdame&se  A  dia  e$t.  Quid esi  autem  mifiericordia,  nisi  aiienab  mi 

faomioit  iit  ab  erroris  pernicie  liiiereUir,  cum  ipsum 

DomiiHim,  quonemo  nosutilius  diiigit»  certissimis 

exemplis  hoc  facere  videas,  et  Cliristam  audias  dH 

centem :  fiemo  vemi  ad  me ,  nUi  qttem  Paler  aUraxe" 

n<*(Joafi.Ti,jU.)  Quod  fit  in  cordibus  omnium  qui 

86  ad  Deom  divin»  iracandiae  timore  convertunt. 

Quidquid  vero  facit  Tera  el  legitima  maler  Ecdesia, 

miamsi  aspemm  amarumque  sentiatur ,  non  malum 

pro  malo  reddit »  sed  bonum  disciplinae  expeiiendo 

malum  iniquitatis  s^pponit  (t6td.).  Yides  igitur  non 

eiseconsiderandumquod  quisque  cogitwr,  sed  qnale 

sit  illod  quo  cogilur ,  atrum  bonum  an  malum  :  non 

quo  qoisque  l>oniis  esse  possitinvitus;  sed  timendo 

quod  non  Tuit  patl,  vel  reiinquit  impedientem  ani- 

mositatem ,  ycI  ignoratam  compeUilur  agnoscere  B  offensam»  quia  miseratos  est  Agag  bostium  regem. 


seriae  quasdam  in  nostro  oorde  compassio,  qua  uti- 
que  si  possumus  subvenire  coropellimur  ?  Servil  au- 
tem  motus  iste  rationi ,  quando  ita  praebetur  miseri- 
cordia  ut  justilia  conservetur,  sive  cum  indigenli 
tribuitur,  sive  cum  ignoscitur  poenitenli.  > 

Cap.  XIX.  —  De  discrelione  in  habenda  nMericor^ 
dia. 

Iiem  de  discretione  in  babenda  misericordia » 
Ambrosius  in  expositione  psalmi  centesimi  decimi 
octavi :  c  Est  justa  misericordia,  et  est  etiam  injusta 
misericordia.  Deoique,  inlege  scripium  estde  quo* 
dam  :  Non  mieereberie  iUius  (Deul.  xix,  15);  et  in 
libris  Regnorum  legis  quia  Saui  propterea  contraxit 


veriutem,  ut  iimens  vel  respuat  faisum  de  quo  con- 
teodebat,  vei  quaerat  verom  quod  nesciebat»  et  volens 
jam  teneat  quod  nolebat.  Mon  enim  iMoum  hominis 
est  bominem  vincere,  sed  bonom  est  bomini  ut  eum 
verilas  vincat  volentem»  quia  malom  esl  bomini  ot 
eum  veritas  vincat  invitum.  Nam  ipsa  vincat  necesse 
est,  sive  negaatem,  sive  confitentem.  »  De  hac  sa- 
iubn  coaclione  et  beatns  Gregorios  in  Immiiia  tri- 
gesima  sexta  more  suo  dulcissime  et  abundanlissime 
dicit  Qoae  quia  notissima  et  osu  lectionis  tnta 
suBt,  et  ne  proliiior  foret  sententia,  hic  praetermit- 
lerecensuL 

CiP.  lYIIl.  —  Quod  Chrieto  serviat  qui  improbot 
corripit  amore  ju9titi<e.  { 

Quia  etiam  disciplittam  exercendo  in  improbos  et 
perversos,  non  odii  sui  rancoret  vel  vindictae  su» 
livore,  sedamore  justitiae  et  divinae  vtndictas  Cbristo 
lerriat,  idem  loeatiis  Augustinus  demonstrat  dicens 
(epiu.  48»  ad  Ytnc.) :  i  Quando  veritas  pnedica- 
tur  errantibtts,  cordatis  utilis  admonitio  est,  insen- 
tatis  intttliis  alHictio.  Non  e$t  autem  poteetae  nUi  a 
Dee.  Qui  autem  renuit  poteetati^  Dei  ordinationi  re- 
»»tit.  Principee  enim  non  sunt  timori  bono  operi ,  sed 
msio.  VisaiUemnon  timere  potestatem?  bonum  fac, 
H  habebis  laudtm  ex  ilia  (Rom.  xiii,  1-3).  Sive  eniui 
fotestas  veritati  favens  aiiquem  corrigal,  laudem 
ikbet  ex  illa  qoi  fuerit  emendatus  :  sive  inimica  ve- 


quem  prohibueratsenteutia  divina  servari  (IReg.  xiu). 
Ut  si  quis  latronis  filiis  deprecanlibus  motus,  et  la- 
crymis  conjugis  ejus  inflexus,  absolvendum  putet, 
cni  adhuc  latrocinandi  aspiret  affectus,  nonne  inno- 
centes  tradet  exiiio,  qui  liberat  multorum  exitia  co- 
gitantem?  Certe  si  gladium  reprimit,  vincla  dissol- 
vit,curlaxatexsilio?  cor  latrocinandi  quapotest  cl^ 
mentiorevianoneripitfacultatem,qui  voluntatem  exa 
torquere  non  potuit  ?  Deinde  inter  duos,  hoc  est  accusar 
torem  et  reum,  pari  periculo  de  capite  decernentes,  at- 
terum  sinon  probasset,  alterum  si  non  esset  ab  accosa* 
toreconvictus,nonidquodjustitiaeestjudex8equator» 
sed  dum  miseretur  rei,  damnelprobanlem,  aut  dum 
,  aocusalori  favet  qui  probare  non  possit,  addicat 
'  innoxium.  Non  potest  igitur  baec  dici  justa  miseri- 
cordia.  In  ipsa  Ecclesia,  ubi  maxime  misereri  decet, 
teueri  quammaxime  debet  forma  justitiae,  ne  quis  a 
consortio  communionis  abslentus,  brevi  lacrymuia» 
aique  ad  tempus  parata,  vel  etiam  uberioribus  fleti- 
bus,  communionem,  quam  plurimis  <khei  postulare 
temporibus,  faciliiati  sacerdotis  extorqueat.  Nonna 
cum  uni  indulget  indigno,  plurimos  facit  ad 
prolapsionis  contaghim  provocari?  Facilitas  enim 
veniae  incentivum.tribuit  delinquendi.  Hoc  eo 
dictum  est ,  ut  sciamus  secimdum  verbom 
Dei,  secundum  rationein  dispensandam  esse  miseri- 
cordiam  debitoribus.  Medicus  ipse,  si  serpenlis  in- 
terius  inveniat  vulneris  cicatricem,  cum  debeat 


^Uti  in  aliquem  saeviat ,  laudem  habet  ex  iiia  qui  ^.  resecare  uiceris  vitium  ne  latius  serpat,  tamen  a  se^ 

niillAn   f..A»S*    AA^A.>^.a.o     /Y  IK     a»    J^  /^Smmls      ll^i     A     Ef    \  I >.  AAn^i  ■m^vk^lirtnA  nM\nAe.lA  lAMwm^iA     «nllAV.iA      jnjMolS 


l^ictor  fuerit  coronatos.  (Lib.  ix  de  Civit.  bei^  c.  5.)  Iii 
pscipiina  nostra  non  lam  qoaeritor  utrum  pius  animus 
{Inttcatur ,  sed  quare  irascatur ;  nec  utnim  sit  trisiis, 
1  unde  sit  tristis ;  nec  utrum  timeat ,  sed  quid  ti- 
at.  Irasci  enim  peccauti  ut  corrigalur,  conlristari 
>  afflicto  ut  liberelur,  timere  periditanti  nepcr- 
uescio  utnim  quisquam  sana  consideratione 
prehendaL  Nam  ei  misericordlam  Stoicorum  esL 


candi  urendique  proposito  hcrymis  inflexus  aegroti, 
medicamentis  tegat  quod  ferro  aperiendum  fult. 
nonne  ista  inutilis  misericordia  est,  si  propter  bre- 
vem  incisionis  vei  exustionis  doiorem,  oorpus 
omne  tabescat,  vitae  ttsus  intereat?Recte  igitur  et 
sacerdos  vulnns,  ne  latius  serpat,  a  toto  corpore) 
Ecclesiae  quasi  bonus  medicus  debet  abscidere,  ei 
prodere  virus  criminis  uuod  lateat.  non  fovere.  ne 


847  HINCMARI  RHCM.  ARGHICP.  OPUSCULA  VAR1A.  s« 

Ck¥.  W,—  Ctti  licile  igno$cere  liceat  prineifn  tel  hcubieuio  quod  erai  imra  .tubicuiuth.  IHxirUn^ue  ti 

judici*  ggrvi  tui :  Ecce  audivimu9  quod  regei  dmut  hratl 


Cui  ergo  licite  Jgnoscere  liceat  principi  vel  judici, 
■subjustoet  misericordi  judice,  qui  converienti  et 
^cenilenli  ignoscit,  beaius  Gregorius  in  homilia 
i^Tangelii  demonstrat  {hom.  32)  :  c  Ecce,  hiquiens, 
qvi  superbos  Tuit,  si  conversus  ad  Cbristum  humilis 
faclus  est,  semetipsum  reliquit.  Si  luxuriosus  qnisque 
ad  continentiam  vitam  mutavit,  abnegavit  utiquequod 
foit.  Si  avaros  quisque  ambire  jam  desiit,  et  largiri 
didicit  propria  qui  prius  aliena  rapiebat,  proculdu- 
bio  semetipsum  reliquit.  Ipse  quidem  est  per  natu- 
ram,  sed  nonest  ipse  per  maliiiam.  Hinc  enim  scri- 
ptura  :  Verieimpios^  et  nonerunt  {Prov.  xn,  7).  Con« 
-versi  namque  impii  non  erunt,  non  quia  non  erunt 


clemenle»  tini  :  ponamm  Haque  taccoi  in  iuMt  nc- 
«fni,  et  funkuloi  in  cafrilibui  iioslfu,  etegredkmar 
ad  regem  Itraei;  fortilan  ialvabit  ammSu  aonrai. 
Accinxerunt  taccii  lumbot  iuoe^  et  p4imerunt  /imci- 
los  tfi  eapitibut  tuit ,  veneruntque  ad  regm  ImnA^ 
tciUcet  Achab^  et  dixeruni  :  Servut  tuMt  BatM 
dicit :  Vitai,  oro  te^  amma  mea,  Et  Ule  lat :  Si  ai» 
kuc  vivit ,  frater  meut  ett.  Quod  acceperunt  mi  ftt 
omine^  et  fetlinantetrapueruntverbum'exm^ 
aique  dixerunt :  Frater  tuut  Benadab.  Et  dixb  m: 
Ite^  addueite  eum.  Egrettut  ett  ergo  ad  eum  Bm- 
dabf  et  levavit  eum  in  currum  tuum.  Quidixita: 
Civitalet,  quat  tulit  pater  meut  a  patre  tuo,  reditM; 


omnino  in  essentia,  sed  sciiicet  non  enint  omnino  *  «^  plateat  fac  tibi  in  Damatco^  tieui  fecit  paiernm 

in  impietatis  culpa.  Tunc  ergo  nosmeiipsos  reiinqui- 

mus,  tunc  nosmetipsos  abnegamus ,  cum  vitamus 

^od  per  ▼etustatem  fuimus,  et  ad  hoc  nitimur  quod 

-per  -  novitatem  vocamur.  Pensemus  quomodo    se 

i^aulus-^abnegaverat,  qui  dicebat:  Vivo  autem,jam 

non  ego  {Gai.  ii,  20).  Cxstinctus  quippe  fucrat  sxvus 

llle  persecttior,  et  vivere  coeperat  praedicator  p:us. 

'Si  enim  ipse  esset,  pios  profecto  non  esset.  Sed  qui 

ae  vivere  denegat,  dicat  unde  est,  quod  sancta  \erba 

perdoclrinam  yeritatis  clamant;  protinus  subdit : 

'  Vivil  vero  in  me  Chritlut.  Ac  si  aperte  dicat :  Ego 

-qnidem  a  meH)8o  exsiinctus,  quia  carnaliter  non 

-sum,  quia  in  Chrisfeo  spiritalHer  vivo.Dicat  ergo  Ve- 

Titas,  dicat :  Si  'quit  vult  pott  me  venire  ,  abneget 


in  Samaria^  et  ego  foederaiut  recedam  a  le.  Pepipi 
ergo  fesdut^  et  dimiiit  eum.  Tunc  vir  qmdam  de  fHm 
prophetarum  dixit  ad  tocimn  tuum  in  termone  D«- 
mini :  Percute  me.  At  ille  noluii  percutere,  Cviai: 
Quia  noluitii  audire  vocem  Domini^  ecce  recedai 
me,  et  percutiet  te  leo.  Cumque  petululum  reunissti 
ab  «0,  invemt  eum  leOf  atque  percustit.  Sed  H  aluvm 
invenient  vtmm,  dixit  ad  eum  :  Percute  me.  Qui  fer- 
cuitit  evm,  et  vuineravit.  Abiit  ergo  propketa^  et  k- 
currit  regi  in  twi,  et  muiavit  atpertione  pulvem  u  tt 
ocuiot  tuot.  Cumque  trantiret^  clamavit  ad  rt§m,ti 
ait  :  Servut  tuut  egrenut  ett  ad  priBiiandnm  cm- 
nut ;  eumque  fugittet  vir  unut^  adduxit  eum  qn^ 
ad  me ,  et  ait :  Cuttodi  virum  istum  :  qm  ft  io^ 


uemetiptum  {Matth.%\uW ;  quia  nisi  quis  a  semet-  ^  fMrit,  erit  anima  tua  pro  anima  ejut,  aut  tnlenit» 


'ipso  deAciat,  ad  eum  qni  super  ipsnra  est  non 
appropinquat:  nec  valel  apprehendere  quod  ullra  ip- 
•8um  est,  Bi  nescierit  macure  qued^st.  i  Sed  ferte 
-quis  dicat :  Quomodo  sciamsi  se  quis  cui  pepercero 
correxit,  et  in  correctionepermanseritTRedeat  faaec 
inquiens  ad  sententiam  Domini,  ut  si  evangelice  et 
secundo  ac  tertio  correptus  non  se  correxerit,  qui  ab 
illo  sicut  ethnicus  et  publicanus  haberi  praecipilur,  le- 
gis  severitatem  a  principe  necesse  est  sustinerecoga- 
^ur,  ne  qui  sibi  consulere  nolnit,  in  pace vi vere  volen  • 
tibus  nocere  possit.  At  si  quis  huic  capitulo  objicere 
iroluerit,  quod  Dominus  peccantl  in  nobis  non  solum 
aeplies,  sed  et  septuagies  septies  dimitti  praeceperit, 


argenti  appendet.  Dum  autem  ego  iurbatut  hu  tHu- 
que  me  verterem ,  tubilo  non  comparuit.  Etmtro 
hraei  ad  eum  :  Hoc  ett  judicium  tuum^  quod  if^ 
decrevitti.  At  iiie  ttatim  abttertit  pulverem  dc  ie» 
tua ,  et  cognovit  eum  rex  Itrael ,  quod  eaet  dt  fi- 
phetit.  Qui  ait  ad  eum  :  Ueec  dicit  Douuuut,  ^ 
dimititii virumdignum  morte de  manu luateritenm 
tua  pro  anima  ejut ,  et  popuiut  luut  pro  pepnle  (fi 
{liJ  Reg.  XX,  504f). 

Cap.  XXII. — Cavendum  princifnbut,  netcelenUnA 
amicitiit  conjungaulur. 

Sed  et  cavendumest  principibus»  nc  etiam  baji^ 


sciat  hoc  de  nostris,  non  de  divinis  praeceptum  esse  j^  modi  sceleratorum  amieitiis  conjungaHnUir,  vel  ^ 


injoriis :  quia  utProsper  de-verbis  beati  Augustini  in 
libroSententiamm  dicit  {teni.  210) :  c  Peccata,  sive 
parva,  sivemagna,  impunila  esse  non  possunt,  quia  ant 
bomine  poenitente,  aut  'Deo  judicanteplectuntur.  Ces- 
sat  auiem  vindicta  divina ,  si  conversio  praecurrat 
humana.  Amat  enim  Deus  conflientibus  parcere ,  et 
eos  qui  semettpsos  judicant  non  Judicare.  > 


n.^     V.Ti 


«/*f  «kW Mi*«iM  M«  ^^lfitrnti  Miiat^uMH 


jusmodi  in  famiiiaritaiem  suscipiant.  i  Utkevu 
InquitbeatusGregorius  {Paetoral.  ^puri.  in,  cap.S3<, 
cum  incaute  amicitiis  conjungimur,  colpis  lip^' 
Unde  Josaphat,  qni  tot  de  anteacta  viuprsconn) 
aitollitur,  de  Achab  regis  amicitiis  pene  periUP^ 
increpatur.  Cui  a  Domino  per  prophetaro  diciW' 
Impio  prabet  auxiiium,  et  hit  qui  oderuut  thmm* 
amicitia  jungerit^  et  idcirco  iram  quidem  Dmmai  p» 


U9  Dfi  HEGIS  PERSONA 

flbncordiam  imii  liroeret,  dicens  :  Nonne  qui  te  ode- 
nnt,  Deui^  oderam  t//os,  et  $uper  inimicos  tuos  tabe- 
teebam?  Perfeeto  odio  oderam  t//o«,  tntmict  facti 
sunt  mihi  (PsaL  cxxxviii,  21 ,  22).  Inimicos  eliam 
Jki  perfecto  odio  odlsse  esl ,  ad  quod  facli  sunl  di- 
ligere,  et  quod  faciunt  increpare,  mores  pravonim 
preniere,  vitx  prodesse. 

CiP.  XXin.  —  Quodsanetitnri  ad  incuiiendum  me- 
Itim  r€0$  mofle  jure  puniverint. 

Quia  enim  saacti  viri,  noii  solum  taliuni  aroicilias 

▼itaverunl,  sed  ad  iocutiendum  vivenlibus  metum, 

eiiamjure  reosmortepunienint,  sicut  beatus  Augiis- 

tiniis  in  libiro  de  Sermone  Domini  in  inonie  demon- 

6irat,  dicens  (/j^.  i,  cap.  20) :  <  Magni  et  sancli  viri, 

(|ui  jam  optiine  scirent  mortem  istam,  quap  animain 

dissolvit  acorpore,non  esse  formidandam,  secundum 

eorum  tamen  animum  qui  iilam  timerent ,  nonnulfa 

peccaia  morte  punierunt,  quo  el  viventibus  utilis  me- 

lus  incuteretur,  et  iliis  qui  morte  puniebantur,  non 

ipsa  mors  noceret,  ledpeccatum ,  quod  aiigeri  posset 

si  viverent.  Non  temere  illi  judicabant,  quibus  tale 

JQdicium  dotiaverat  Deus.  Inde  est  quod  Elias  mollos 

morte  affecit,  et  propria  manu  (///  Reg.  xviii),  et 

igne  diviniuis  impetrato  {IV  Reg.  i),  cum  et  alii 

niulti,  et  dlvini  magni  viri  eodem  spiritu  traoquil- 

landis  rebus  humanis  non  temere  fecerint.  De  quo 

Elia  cum  exempliim  dedissent  discipuK  Domino , 

comroemorantes  quod  ab  eo  facinm  sit,  ut  etiam 

ipsis  daret  potestatem  petendi  de  c(bIo  ignem ,  ad 

Gonsuniendos  eos  qui  sibi  hospilium  non  prxberent, 

reprebendit  fn.  eis  Dominus,  non  exemplum  pro- 

phetae  sancti ,    sed  ignorantiam   vindicandi  •   quae 

adlmc  erat  In   rudibus,  animadvertens  eos   non 

amore  correpitonem ,  sed  odio  desiderare  vindi- 

ctara  {Luc,  ix).  Itaque  posteaquam  eos  docuit  quid 

esset  diligereproximum  tanquam  seipsom,  infuso 

ctiam  Spiriui  saficto,.quem  decem  diebus  coropletis 

post  ascensionem  suam  desuper  ut  promiserat  misit 

{Act,  ]i),  noD  defnerunt'  Ules  vindictae ,  quamvis 

mullo  rarios  qoam  in  Veleri  Testamento.  Ibi  enira 

ex  majore  parte  servieAUM  timore  premebantur :  bie 

autem  maxima  dilectlone  liberi  iHitrielianlur.  Nam 

•t  verbis  apostoli  Petrij  Ananias  et  uxor  ejiis,  sieot 

in  Actibm  apostolorum  legimus,  exanimes  ceeide- 

nint,  nec  resuscitaii  sunt,  sed  sepuhi  {Act.  v).  Et 

si  buic  libro  faaereiici,  qui  adversantur  et  Yeteri  To 

slamento,  nolant  credere,  Paulun^  apostolum  qoem 

nobiscum  legunt  intueantur,  dicenlem  de  quodam 

peccatore :  Quem  tradidi  Satanoe  in  inUriium  camie^ 

ut  anima  salva  sit  (/  Cor.  v,  5).  Et  si  noldnt  bie 

niortena  inielligere  (fortasse  enun  incertum  est), 

quamlibetvindiclam^per  Satanam  fiictam  abApostolo 

fateantur  :  qnod  non  eam  odio  sed  amore  fecisse, 


ET  REGIO  MINISTERIO.  850 

A  cium,  animam  ejus  tamen  commendavit,  ut  iii  Aituro 
ei  saeculo  parceretur  :  cujus  a  leone  occisi  a  caetera 
corpore  discerptam  manum  canis  iniulit  mensis,  ia 
quibus  convivabatur  apostolus.  Gui  scriplurae  licet 
nobis  non  credere :  non  enim  est  in  catholico  ca- 
none  :  illi  tamen  eam  et  legunt ,  et  tanquam  incor- 
ruptissimam  verissimamquc  bonorant,  qui  adversus 
corporales  vindiclas  quae  sunt  in  Veteri  Testamenlo, 
nescio  qua  caecitate  acerrime  saeviunl,  quo  animo  et 
qua  dislributione  temporum  factae  sunl  omnino  ne- 
scientes.  Tenebitur  ergo  in  lioc  injurianim  genere, 
quod  per  vindictam  liiitur,  iste  a  Christtanis  inodus, 
ut  accepta  injuria  non  surgat  in  odlum,  sed  hiflr- 
initatis  misericonlia  paratus  sit  animus  pUira  per- 
peii,  nec  correptionem  negligat,  qua  vel  consilio». 
B  vel  auctoritate,  vel  potestate  uti  potest.  i 

Gap.  XXiV«  —  Quod  occidere  hominem  non  sempet 
criminosum  sit. 

Quod  occldere  hominem  non  semper  criminosum 
sit,  sed  malitia  non  le^ibus  occidere  criminosum 
sit,  qnia  iion  facium  in  talibus ,  quoniam  interduin 
et  recte  flt,  sed  animus  inale  consulens  damnetur, 
Augustinus  in  libro  de  Givitate  Dei  demonstrat,  di- 
cens  :  c  Si  quis  bonura  pufaverit  esse  quod  malum 
est,  et  fecerit  hoc  putando,  uUqde  peccat,  eiea  sunt 
omnia  peccata  ignorantiae,  quando  quisque  bene 
fieri  putat  quod  male  Gt.  De  occidendis  hominibus, 
ue  ab  eis  quisquam  occidatur,  non  inihi  placet  con-- 
silium,  nisi  forte  sit  miles,  aut  pubKoa^  functione- 
teneatur,  ut  non  pro  se  hoc  fociai,  sed  pro  aliis,  vel'' 
pro  civitate,  ubi^  etiam  ipse  est,  accepta  legltima» 
potestate,  si  ejus  congroit  persanae.  Qui  verorepel-*^ 
inntur  aliquoterrore  ne  male  faciant,  eiiam  ipsi^ 
altquid  fortasse  praestatur.  Hinc  autem  dictum  est^ 
JVoit  resislamus  malo  {Matth.  v,  39),  ne  nos  vindicta/ 
delectet,  quae  alieno  malo  animom  pascit ,  noii  ufc. 
correctionem  hominum  negKgamus.  > 

Cap.   XXV,  —   Regem  iniquorum  correctorem  esift: 
oportere. 

Hinc  sanctus  Cyprianus  in  nono  Abusionis  gradu 
dicit  (cap.^  9) :  f  Regem  correctorem  iniquorum  esse 
opoHet :  debet  furta  cohibere,  adulteria   punire, 
impios  de  terra  perdere,  parrichlas  et  perjurantes 
vivere  non  sinere.  »Et  item  idem  {cap.  ii) :  c  Unde- 
^  cimus  gradus  abusionis  est  pfebs  stne  disciplina,  quaet 
dum  disciplinae  exercitationibus  non  servit,  Deunr 
absqoe  disciplinae  rigore  non^  evadit.  Sicut  enini 
tunica  totumcorpus  tegitur  praeier  capui,  ita  disci* 
plina  omnis  Eeclesia,  praeter  Christum,  quia  Ecclesia 
et  sob  disciplina  ejus>  proiegiiur  et  ornatur.  Ip6% 
vero  tunica  contexta  desuper  fueratper  toinm,  quia 
eidem  Ecclesiae  discipHna  a  Domino  de  coelo  tribut- 
tur    et    iiitegratur.    Tunica  enim  corporis  Ghristi 


e 


851 


HINCMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  VABU. 


XKVl.  —  Quod  propUr  vindictam  noxiorum  gladiui  X  interdicenda  sit,-  nec  reconciliaiio  deiM!fanda,et  a. 


prittcipi  a  Deo  permissui  etl 

Et  liinc  sanctus  Innocentius  ad  Exsuperinm  Tolo- 
sanum  episcopum  in  Decretis  suis  :  c  Quaesitnm  est» 
inqoit»  super  his  qui  post  baptismum  administrave- 
runt,  et  aut  tormenia  sola  exercuerunt,  aut  etiam 
capitalem  protulere  sentenliam.  De  his  nihil  legimus 
a  majoribus  definitum.  Meminerant  enim  a  Deo  po- 
testates  has  fuisse  concessas,  et  propter  vindictam 
noxiorum  gtadium  fuisse  permissum,  et  Dei  roini- 
fttrum  esse  datum  in  bujusmodi  vindicem.  Quomodo 
igitur  reprehenderent  factum  quod  auctore  Domino 
viderent  esse  concessum  ?  De  his  ergo  ita  ut  hacte- 
nus  senratum  est  sic  habemus,  ne  aut  disciplinam 
evertere,  aut  conlra  auctoritatem  Domini  venire 


cri  canones,  et  decreta  sedis  apostoUcae,  auctoritite 
sacra,  evangeiica,  et  aposloUca,  el  prophetica  pa- 
tenter  ostenduni,  quia  misericordiae  Dei  nec  modQm 
possumus  poncre,  nec  tempora  difflnire,  apod  qQem 
nullas  palitur  veniae  moras  vera  confessio,  dicente 
Dei  Spiritu  per  prophetam  :  Mox  ut  ingemueris,  sal- 
vus  eris.  Et  item  :  Dic  prior  iniquitates  tuas,  atjo- 
stificeris,  quia  apud  Dominum  est  mtMncor4iM,et  m- 
piosa  apud  eum  redempiio  {P$aL  €xm,  7). 

Cap.  XXIX.  —  Quod  rex  propinquit  suh  venem 
agentibus  affedu  eariudt  pareere  non  dmat. 

Quo<l  rex  propter  ministerium  regium,  eiiam  nee 
quibuscunque  propinquitatis  necessitndinibus,  • 


videamur.  Ipsis  autem  in  ratione  reddenda  gesta  sua  *  tra  Deum,  sanclamqueEcclesiam,atque  rempublicaa 


omnia  servabunlur.  t 

Cap.  XX  YH.  —  Quod  leges  a  principe  justo  sunt  tn 
quolibet  vindicandtip. 

Item  idem  sanctus  Innocentius  in  Decreiis  suis  ad 
cumdem  (epist.  11)  :  c  liiud,  inquit,  sciscitari  volui- 
sily  an  preces  dictantibus  liberum  concedatur,  uli- 
que  post'  baptismi  regenerationem,  a  principibus 
poscere  mortem  alicujus,  vel  sangtiinem  de  reatu  : 
quaro  rem  prfncipes  nunquam  sine  condltione  conce- 
dunt,  sed  ad  judices  commissa  ipsa  vel  crimina 
fiomperremiitunt»  ut,  causacognita,  vindicenturquae- 
eunque  quxsitori  fuerint  delegata  :  ant  absolutio* 
aut  damnatio  pro  negotii  qualitate  profertur,  et  dum 


perverse  agentibus,  affectu  carnali  parcere  debeat, 
tx  verbis  Domini  diccntis  :  Qui  non  odii  patrm 
sttum,  el  matrem,  et  uxorem,  et  filios^  et  (TtUrtt,  d 
sorores,  adhuc  autem  et  animam  euamf  non  potetf 
meus  esse  discipulus  {Luc.  xiv,  26),  in  bomiiii 
Evangelii  beatus  Gregorius  demonstral  diceos  (kou, 
36)  :  €  Si  vim  praecepti  perpendimus ,  utrumqoe 
agere  per  discretionem  valemus,  uieos  qui  nobis 
carnis  cognatione  coniuncti  sunt,  et  quos  proximos 
noverimus,  et  quos  adversarios  in  via  Dei  palimor, 
odiendo  et  fugiendo  nesciamus.  Quasi  cnim  p«r 
odium  diligitur,  qui  carnaliter  sapiens  duni  pnn 
nobis  ingerit,  non  auditur.  Ut  auiem  Dominus  de- 
roonstraret  hoc  erga  proximos  odium  non  de  imit- 


iromunis.  »  Et  hinc  sanctus  Cyprianus  (lib.  de 
Abus.  s(Bc.^  c.  12) :  c  Duodecimus^  inquit,  abusionis 
gradtts  est  populus  sine  iege,  qui  dum  edicta  et  le- 
gum  scita  conlemnii,  per  diversas  errorum  vias 
eundo  perdilionis  iaqueum  incurrit.  Utique  multae 
perditionis  viae  tunc  inceduntur,  cum  una  regaiis 
via,  lex  Dei  videlicet,  qux  neque  ad  dexteram  neque 
ad  sinistram  declinat,  per  negligentiam  deseritur. 
Igitur  populus  sine  lege,  |)opuIus  sine  Christo  est. 
Non  fiamus  ergo  sine  Christo  in  boc  tempore  transito- 
rio,  ne  sine  nobis  Christus  esse  incipiat  in  futuro.  » 
Et  Christus  Dei  virtus  et  Dei  sapienlia  dicit :  Per 
me  reges  regnant,  el  conditores  legum  jutta  decernunt 
{Prov.  VIII,  15).  Et  sanctus  Augustinus  in  libro  de 


vera  Religione  lcges  principuin  servandas  ostendit  D  contrarius  non  ametur,  etiam  propinquus,  Qai$(p»5 


{cap.  30) :  c  In  istis,  inquiens,  temporatibus  legibus, 
quanquam  de  bis  homines  judicent  cum  cns  insU- 
tuuni,  tamen  cum  fuerint  instilutae  atque  firmatse» 
non  iicebit  judici  de  ipsis  judicare,  sed  secundum 
ipsas.  >  Igitur  aut  a  populo  promulgatae  justae  leges 
servandae»  aut  a  principe  jnste  ac  rationabiliter 

cnnt     In     miAlilukt    vinilin<knfl«a 


legum  in  impios  exercetur  aucloritas,  eril  dictator  q  ^^j^^^  procedere,  sed  de  chariute,  addidit  prolinos 

dicens,  adhuc  autem  animam  euam.  Odisse  itaqoe 
pnecipimur  proximos,  odisse  et  animam  noslrai». 
Constat  ergo  quia  amando  debel  odisse  proxiiwiBt 
qui  sic  euin  odit  sicul  semetipsum.  Tunc  etaiin 
bene  noslram  animam  odimus,  cum  cjus  camalil» 
desidcriis  non  acquiescimus,  cum  ejus  appetiPai 
frangimus,  ejus  voluplatibus  reluctamur.  Quse  et^ 
contempta  ad  melius  ducitur,  quasi  per  odiumai»- 
tur.  Sic  sic  nimirura  exhibere  proximis  nostm 
odii  discreiionem  debemus,  ut  in  eis  et  diligao« 
qiiod  sunt,  el  habeamus  odio  quod  in  Dei  nobisiti- 
nere  obsistunt  (ibid,).  Ab  hac  ergo  discretionc  odii 
nostri,  trahamus  formam  ad  odium  proxtmi.  AoictBr 
quilibet  in  hoc  mundo  adversarius,  sed  in  m  Do 


enim  jam  aetema  concupiscit,  in  ea  quam  aggrediior 
causa  Dei,  exlra  palrem,  exira  roatrem,  exira  ««>• 
rero,  exlra  filios,  cxtra  cognalos,  extra  seroeiipson 
fieri  debet,  ut  eo  verius  cognoscat  Deum,  qooio 
ejiis  causa  neminem  recognoscit.  Mulium  namq»e 
est,  quod  carnales  affeclus  intenlionem  roen&  *»• 


853 


DE  REGIS  PEtfSONA 


per  charitalein,  et  tnmcn  de  Tia  Dei  non  exorbitent 

per  compassionem.  >  Hinc  sanctus  Joannes  Ghryso» 

slomus  {hom,  i7j  de  verbis  Evangelii  secundum 

Mallhseum  :  Si  oculus  tuus  dexter  icnndaiizat  te , 

ejice  eum  et  projice  abs  te  (Malth,  v,  29) :  i  Qiiod  si 

de  membris  ista  loquerelur,  nequaquam  de  uno,  vel 

dc  (lexlro  id  ociilo,  sed  indiflerenter  de  utroque  di- 

xisset.  Qui  enim  dexlro  scandalizatur  oculo ,  hand 

dubiom  quin  idipsum  patiatur  etiam   de  sinistro. 

Qtiam  igitur  ob  causam  et  oculum  dextrae  partis  ? 

Ul  scilicel  disceres,  non  de  membris  esse  sermonem, 

sed  de  his  potius  qoi  nobis  familiaritalc  jungunlur. 

£t  si  igitur  tanlum  aliquem  diligas,  ut  eo  oculi  uta- 

ris  vice,  aut  ita  tibi  quempiam  esse  uiilcro  putes,  ut 

illnm  dextrae  manus  ducas  loco,  ct  hi  tamen  animsB 

tuse  fortassis  incommodant,  etiam  islos,  inqnit,  a  te 

abscide  :  etdiligentius  vim  ipsam  sermonis  examina. 

Non  enim  dixil,  a  talium  societate  discede,  sed  ma- 

ximam  separalionem  indicans :  Erue,  inquit,  ac  pro- 

jice.  Deinde  quia  satis  severa  prxceperat,  lucrum  ex 

utroque  ipsius  severitatis   ostendit ,   translationem 

verbi  tam  in  bonornm  quam  in  malorum  etiam  porte 

servando.  Expedit  enim  tibi ,  inquit,  ut  pereat  unum 

membrornm  tuorum^  quam  totum  corpus  tuum  mitta- 

lur  in  gehennam  {Malth.  v,  29).   Cur  enim  Pauhis 

optabat  anathema  fieri  ?  {Rom,  ix):  Non  nlique  ut 

iiihil  indelucri  caperet,  sed  ut  alios  acquireret  in 

»alutem.  Hic  vero,  id  ipsum  enim,  eliam  de  causa 

reprobi  fratris  intellige.  Utrique  noxius  csl,  et  id- 

eirco  non  ait,  erue  tantummodo,  sed  et  projiee,  in- 

quit,  abs  te,  ut  eum  nunquam  recipias  ullerius,  si 

qualis   fnerat  perseverat.  Hoc  enim  modo  el  illum 

majore  crimine  liberabis,  et  tc  a  perditione  salvabis 

llt  aulem  manifeslius  commodum  islius  Icgis  aspi- 

cias,  si  placet  ctiam   in  corporc  juxla  causam   id 

-'|nod  diclum  csl  requiraraus.  Si  cnim  darctur  cle- 

ctio,  unumque  esset  necessarium  de  duobus,  videli- 

licet  aut  cum  ambobus  oculis  iii  foveara  rucre  alqiic 

ibidem  dcperire,   aut  absquc  uno  ociilo  reliquum 

salvare  corpus,  putasne  e  duobus  susciperc  non 

malles  secundum  ?  At  istud  omnibus  absque  ambi- 

guitalc  perspicuum  est.  Non  enim  hoc  esset  odientis 

uciiliira,  sed  corpus  reliquum  diligenlis.  i  Et  sanclus 

llieronymus  in   Gommentario  Matlhaii,  de  eisdem 

vcrbis  Domini  diccntis  :  Si  oculus  (uus  dexter  vei 

tnanus  scandalizat  te^  erue  vel  abscide,  et  projice  abs 

te  :    c  In  dextro,  inquit,  oculo,   et  dexlera  manu, 

fratrum,  el  uxorum,  et  liberorum,  alquc  aflinium,  ct 

propinquorum  monstralur  affcctus  :  quos  si  ad  con- 

templandam  veram  lucem  nobie  iiHpcdimento  ccrni^ 

mijs,  deberous  truncare  istinsmodi  acUones,  nc  dum 

▼oiomus  lucri  cacteros  facere,  ipsi  in  aeternura  pcr- 


^4.         J- J- 


ET  REGIO  MINISTERIO.  854 

A  Gap.  XXX.  —  Quafenus  filiis  vel  propinquiSy  si  pec- 
caverint ,  parcere  deoeat, 

Attendat  antera  princeps  in  propinquitatis  neces- 
situdinibus,  quod  et  in  aliis  debet  attendere,  id  qiiod 
scriptnm  est :  Qui  abscondit  scelera  sua^  non  dirigelur ; 
qui  autem  confessus  fuerU,  et  reliquerit  ea,  miserieor' 
diam  eonsequetur  {Prov.  xxviii,  i2) ;  quia  scriptum 
est :  Dectina  a  malo^  et  fae  bonwm^  et  inhabita  insfecu" 
lum  sa;cuti  {Psal,  xxxvi,  27.)  Quia  confitenti  et  poeni- 
tentinon  sufficit  solaconfessio,  nisi  etsubscquaturfa- 
cti  emendatio,  ut  poenitens  poeniteiida  non  faciat,  sic- 
m  David  sanctus,  qui  poslquam  audivll  a  propheta : 
Dimissum  est  peccatum  tuum  {11  Reg,  xii,  i5),  hu- 
mllior  factus  est  in  emendatione  peccati,  ita  ut 
cinerem  sicut  panem  manducaret,  ei  potum  suum 

^  cum  fletu  misceret  {Psal,  ci).  i  Quia  sxpe,  ut  l)eatu& 
dicit  Gregorius  {MoraL  lib.  viii,  c.  21),  el  rcprobi 
peccata  confitentur,  sed  de  bis  cogitare  contemnont. 
Electi  autem  culpas  suas ,  quas  vocibus  confessioni& 
aperiunt,  districtae  animadversionis  fletibus  inse- 
quuntur.  IJnde  et  propheta,  poslquam  se  iniquitatem 
suam  pronnntiare  spopondit,  cogitare  se  etiam  de 
eis  subdidit.  Ac  si  aperte  fateretur  dicens :  Sic 
reatum  lingua  loquitur,  ut  nequaquam  expers  a 
moeroris  stimulo  per  alia  Spiritus  vagetur :  sed  cul- 
pas  loquens  vulnus  aperio;  culpas  vero  atl  corre- 
ctionem  cogitans,  salutem  vulneris  ex  roedicamine 
moeroris  quxro.  Qul  enim  mala  quidem  quae  perpe- 
travit  insinuat ,  sed  flere  qiiae  insinuaverit  recusal, 
qnasi  subducta  veste  vulnus  detegit ,  sed  torpenti 

C  mente  medicamentum  vulneri  non  apponit.  Gon- 
fessionis  igitur  vocera  solus  necesse  est  ut  moeror 
excruciet,  ne  vulnus  productum  et  neglectum,  quo 
licentius  jam  per  hnmanani  noiitiam  tangitur,  dete- 
rins  putrcscat.  Psalmista  ergo  pkigas  cordis  ii#* 
solnm  detexcrat,  sed  delectis  etiam  medicamenlum 
mo&roris  adhibebat,  diccns :  Iniquitatem  meam  ego 
pronuntio,  et  cogitabo  pro  peccato  meo  (Psal.  xxxvii, 
49).  Pronuntiando  cnim  occultum  vulnus  detegit ; 
cogitando  autem  quid  aliud  quam  meilicamentum 
vulncri  apponit  ?  Sed  afllictse  mentl,  et  sua  sollicite 
damna  cogitanti,  rixa  pro  semetipsa  oritur  contra . 
semetipsam.  Nam  cum  se  ad  lamenu  poenitcnli»- 
instigat,  occulta  sc  increpatione  dilaniat.  >  Hoc  inodo 

«.  principes  filils  vcl  propinquis,   si  peccaverint,  re- 
cognoscentibus  ac  poBnitentibus  parcere  debet,  alio- 
quin  vindictam  seeundum  niodum  culps  in  peccan- 
tes  excrccre.  Si  cnimDeus  Pater,  ul  dicit  Apostolus, 
proprio  Filio  non  pepercttj  sed  pro  nobis  omnibu% 
tradidit  illum  {Rom.  viii,  32),  el  tamen  Paler  amavil 
Filium,  qucm  ad  passionem  misit,  qui,  ui  iiem  diciv 
Aposiolus,  se  pro  Ecclcsia  iradidil  {Ephes.  v),  n^- 
rpcicarm  nm^nnnd/^i^nrA  debei  nax  Eccicsice  wil^er- 


855 


HINGMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPtSCULA  VARIA. 


8M 


corde  se  noo  hiimiliat,  sed  ad  excusandas  excusa-  A  tat,  docens  ut  in  boni   redoris  pectoresit  Tir{i 


tiones  in  peccatis,  peccata  sua  defendere  curat,  boic 
iion  impendenda  est  misericordia ,  quia  praestari 
nuHatenus  prae\alet  indolgentia,  sicut  sanctus  Coe- 
lestinus  in  epistola  ad  Nestorium  manifestat,  dicens 
(ejnu.  5) :  f  Persequar  plane  boni  Domini  mei  fide- 
lis  servus  inimicos,  cum  Propheta  asserat  eos  odio 
se  oiiisse  perfeeto  (Psal.  cxxxvui).  Hemor  rursus, 
ahero  loquente ,  ne  parcam ,  quem  \i8  hic  ego 
respiciam  ?  cui  honoris  aliqoid  reservem,  quando 
agitur,  ut  mihi  totius  spei  meae  causa  toliatur? 
Ipsios  in  Evangelio  verba  sunt  Domini,  quibos  ait, 
non  sibi  patrem,  non  mairem,  non  lilios,  non  ali- 
quam  necessitodiDem  debere  praRponi  (Matth.  xix). 
Etenim  talis  frequenler  est  pielas,  ex  qua  nascatur 


districtlonis ,  slt  el  manna  dulcedinis  :  $it  di- 
strictio  virgae  quae  ferial »  sit  et  consoUntio  ba- 
culi  quae  sustentet;  sit  amor/  sed  noD  enol- 
Kens ;  sit  vigor,  sed  non  exasperans ;  sit  zelos,  sed 
non  immoderate  saeviens;  sit  pietas,  sed  noo  plos 
quam  expediat  parcens.  Ad  exemplom  Mojsi 
(Exod,  xxxii),  et  amel  pie,  et  saeviat  districle.  Nain 
cum  Israeliticus  populus  ante  Dei  oeolos  pene  jdt^ 
niabilem  contraxisset  offensam,  pro  eodem  iK)pob 
se  opposoit.  Ad  eumdem  vero  popolom  veniens, 
paocorum  vitam  giadio  exstinxit,  qni  vitam  omDiiim 
etiam  com  sua  morte  petiit :  dans  rectoribas  discr^ 
tis  exemplum,  ul  recognoscentibus  et  vere  confiieo- 
tibus  ac  poenitentibus  parcant,   et  incorrigibiies 


impietas,  cum,  vincente  carnis  affectu,  cbaritati  illi  B  aique  in  peccalo  perseverantes  damnent,  sicut  P^ 

trus  Ananiam  el  Saphiram»  et  Simonem  llag«B 
(Act.  v),  qui  crurirragio  periit,  slcut  in  Hegesippi 
historia  iegitur,  et  Paulos  publice  peecanlem  tndi< 
dit  Saunae  (/  Cor.  v),  el  Helimam  caeciute  percns- 
sit  (Act.  xiii). 

Cap.  XXXni.  /n  pluralUate  peccantium  miku 
propter  dificuUatem  negtigenda  vel  diferenda. 
Et  si  forie  quis  dixerit,  competenter  vindicia  io 
una  persona  fieri  potest,  in  pluraliute  aolem  pee- 
cantium,  propter  dii&culutem,  vtndicta  aut  negii- 
genda  aut  differenda  esse  videtur :  conlradicii  d$ 
sanctus  Innocentius  in  Decretis  sais,  ad  Macedones 


quae  Deus  est,  charitas  praeponitor  corporalis.  » 
Et  sanctos  Gregorius.  in  libro  Pastorali  (part.  ii» 
cap.  6) :  f  Quia  falsa,  inqnit ,  pieuie  superatos 
ferire  Heli  delinquenles  fllios  noluit,  apud  dl- 
strictum  jodicem  semeiipsnm  cum  liliis  crudeli 
damnalione  percussit.  Hinc  namque  divina  voce 
dlcitur :  BonorificaetifHioe  tuo$  plus  quafn  me  (I  Reg. 
11 ,  29).  Nam  in  saora  Historia  legitor,  quod  Heli 
filios  suos  verhis  quidem  corripuit,  sed  severiute 
discretionis  ut  debuit  non  correxit.  Unde  ipsi  fllii 
sni  in  belio  occisi  sunt,  et  arca  Dei  capu  est,  et 
maxima  caedes  in  populo  facu  est,  et  ipse  Heli  de 
sella  cecidit,  et  fractis  cervicibus  cum  sacerdotii 


episcopos  (ejtist.  11,  cap.  6) :  €  Per\'ideat  ergo  di- 
principatu  eliam  ^iUm  perdidit.  »  Et  beatus  Au«  p  leclio  vestra,  hactenus  Ulia  transisse,  et  adveitite 
giislinus  in  epistola  ad  Macedonium  (eptsl.   54)  :      quod  utique,  ut  dicilis,   necessius  inipersTit,  io 


<  Non  inuliliter  metu  iegum  huroana  ooercetur  au- 
daeia,  ut  et  tuta  sit  inter  improbos  innocentia,  et 
in  ipsis  improbis»  dum  formidato  sopplicio  frenator 
facultaa,  invocato  Deo  sanetur  volunus. »  Sicuti  est 
enim  aiiquando  misericordia  poniens»  iu  et  crude- 
lius  pareens.  Nam  si  aliter  non  meniit  habere  pa« 
cem  domua  David,  nisi  Absalon  fllius  ejus  in  beilo, 
quod  contra  patrem  gerebat,  foisset  exstincios, 
quamvis  magna  cura  mandaverit  sois,  ut  eum  quan- 
tum  possent  vivum  salvumque  servarent»  et  esset 
coi  poenileiiti  paternus  aOeclos  Ignosceret,  quid  el 
reslitit  nisi  perditum  flere,  et  sui  pace  regni  aequi- 
sita  suam  moestitiam  consolari  ?  Quod  si  propriis* 
visceribus  in  servanda  pace  iion  est  indultum,  j) 
qoanto  minus  in  extraneis  severiute  legom  cense- 
mus  parceodum? 

Cap.  XXXn.  Quod  boni  regis  $it  et  virga  di^trictio- 
ni$,  et  manna  dutcedinie. 

Caeterum  Dominus,  qui  peccantes  diu  ut  conver- 
tantor  exspeclat,  et  iion  conversos  durius  damnai. 


pace  jam  Ecciesias  constituUs  non  posse  prxso- 
mere  :  sed  ut  ssepe  accidit»  quoties  a  populis  aoia 
turba  peccatur,  quia  in  omnes  propter  moltitodi- 
nem  non  poiest  vindicari,  inultum  soleat  iransire. 
Priora  ergo  dimittenda  dico  Dei  judicio,  et  de  rdi- 
quo  maxima  solliciludine  praecavendum.  »  Ei  tiiac 
item  in  Decretis  apostolicae  aedis  :  c  Si,  uiqaiooi, 
omnea  sacerdotes  et  mundus  assentiai  damnandis, 
damnatio  consentieiites  involvii,  non  praevaricaiio- 
nem  consensos  absolvit.  Noo  enim  enttnen  minoi- 
tur,  sed  accrescit,  cum  generale  fil  ex  privaio.  Boc 
enim  Deus  omnium  judicavit,  qui  mundum  peccaa- 
tein  generali  diiuvie  interemit.  » 

Ecce  de  quibus  exiguiutem  meam  subiiDitas 
sapientlae  vestrae  consiilait.  Habetis  sacrao  Scriptott 
et  doclonim  catholicorum  sententias  :  hauriieooDC 
aquas  in  gaudio  do  foutibus  Salvaloris,  id  esl  do- 
ctrinam  ex  verbis  eorum,  quibus  idem  Salwior 
dicit :  Qui  credit  in  me^  sicut  didt  Stnpturtt,  fs' 
mina  de  venlre  eju$  Jtuent  aquoB.viva.  Uoc  atUe^ 
inquit  EvangelisU,    diaAt  de  $piritu  qnem  ttccf 


897 


DE  CAVENDIS  VITIIS,  ETC. 


S5S 


II. 


DB  CATENBIS  TITIIS  ET  TIRTIITMS  EIERCENDIS, 

AD  GAROLUM  CALVUM  REGEM.    . 
'  ( Apud  eomdeai  ex  oodice  S.  Miebaelie  ad  Mosem. ) 


PRiEFATia 

Qwd  fructus  in  Uclione  taera  quafrendns  $it : 
proinde  ut  ianeti  GregorU  efnstolam  ae  ei  ad  ieBcri" 
ptam  9u»eipiat  ex  eatfue  pro/iciat. 

Domino  Garolo  regi  glorioso  Hingiiarus,  nomine 
non  merilo  Rhemorum  episcopaSf  ac  plebis  Dei  fa* 
niulus. 

Miiio  vobis,  sicut  jiissisiis,  epislolam  beail  Gre- 

gorii  ad  RecbareUum  regem  Wisigothorum,  ex  f]ua 

vobis  quaedam  iaCer  cseiera  dixi,  quando  proxime 

apud  Sil?anectum  de  operibns  misericordiae  sermo 

se  intulit.  Gui  epistolae  aliquanta  ex  yerbis  ejusdem 

doctoris  egregii  saperaddili,  atlendens  promissio- 

nem  qua  dicitur  :  Quod  tupererogaveris,  ego  cum 

rediero  reddam  tiH  (Luc.  x,  15).  Non  enim  pauca 

mihi  reddetis,  cum  non  solum  erogata,  verum  et 

supererogala  diligenter  legetis»    intelligenter  ser- 

vando,  ac  quotidie  magis  ac  magis  de  virtute  in 

virtutem  proQciendp  custodietis.  Nam  sunt;  quidam, 

qui  roulta  de  litteris  divinitus  inspiralis  habere  vo- 

)unt,  qux  aut  non  legunt,    aut  transeuntes  recta 

negligunt»  vel  ob  hoc  ea  scire  volunt,  ut  /avores 

f le  vani  nominis  scientia  comparent.  Sunt  enim  qui 

verba  Dei  libenter  legunt»  vel  aure  percifMunt,  sed 

mente  non  retinent :  et  qnisque  aiimenta  non  reti- 

net,  bujus  profecto  vila  desperatur  (S.  Greg.  hom. 

1 5) .  c  Gibus  epim  mentis  est  sermo  Dei,  et  quasi  ac- 

cepius  cibus  stomacho  languente  rejicitur,  quando 

aadltus  sermo  in  ventre  menioriae  non  tenelur.  i  Et 

de   taHum  cordibus  joxta  evangelicam  parabolam, 

iotiit  dialfolus  verbum^  ne  credmes  $aM  fiant  {Luc, 

VIII,  12).  £t  sunt  qui  ila  divinum  verbum  audiunt 

vel  legunt,  .ut  ex  eo  cootra  eolpas  compungantur,  et 

lamen  post  fietum  ad  culpas  redeunt,  et  obliviscun- 

tur  quod  planxeraut,  cum  exstinguere  nolunt  vitia 

quibuR  ardent.  Et  sunt  nonnulli,  qui  atidita  vel  lecto 

verbo  Dei  econtra  se  erigunt,  et  contra  peccata  ae 

vitia  perpetrata  ardentissime  commoventur  :  sed  sa* 

lubres  illae  commotlones  solllcitudiaibu&  et  volupta* 

libus  et  divitiis  sulTocantur,  aim  importunis  cogita- 

tiooibus  suis  guttur  mentis  strangulant,  et  bonum 


A  et  audire  verba  ejus  non  poiest  quisquis  ex  illo 
non  est,  interroget  se  unusquisque  sl  verba  Dei  in 
aure  cordis  percipit*  et  intelliget  unde  sit.  Goeleslem 
pairiam  Veritas  desiderare  jubet ,  carnis  desideria 
conteri,  mdndi  gloriam  declinare,  aliena  noh  appeti,' 
propria  lai^iri.   Penset  ergo  apud  se  unusquisque 

I  vestnim»  si  haec  vox  Dei  in  cordis  ejus  aurcconva- 
luit,  et  quia  jam  ex  Deo  sit  agnoscit.  Nara  sunt 
nonnulli  qui  pnecepta  Dei  nec  aurg  corporis  perci- 
pere  dignantur,  et  sunt  nonnulli  qui  baec  quidem 
corporis  aure  percipiunt,  sed  nuUo  ea  mentis  desi- 
derio  complectuntur :  et  sunt  nonniiHi,  qui  liDenter 
verba  Dei  suseipiunt^  itaut  jam  in  fletibus  eompun- 
gaiilur  ,  sed postlacrymaruro  tempus  ad  iniqntta* 
tem  redeunt.  Hi  profecto  verba  Dei  non  audiunl» 

B  quia  haec  exercere  in  opere  contemnunt,  et  amorem 
saeculi  amori  Dei  praeponunt.  »  Quibus  item  Domi- 
nus  dicit :  Vte  vobi$  divitibtt$t  qui  habeti$  consota' 
tionem  veetram  (Luc,  vi,  24).  (Moral.  lib.  x,  c.  30.) 
f  Qui  hoc  loco  signantur  nomiiie  divitum,  nisi  im- 

.  moderati  amaiores  diviiiarum,  qui  venluri  judicis 
respectun^  non  habent,'  dum  superbis  apud  se  cogi- 
tationibus  tument?  Nam  sunt  nonnrlii,  quos  census 
per  tumorem  non  elevat,  sed  inisericordiae  opera 
exaltant.  Et  sont  nonnulli,  qui  duin  terrenis  se  opi- 
bus  abundare  oonsptciunt,  veras  Dei  divitias  non 
requirunt,  atque  aeiernam  patriam  non  amant, 
quia  hoc  sibi  sufficere,  quod  rebus  iemporalibiis  ful- 
ciunlur,  putant.  i  De  quibus  dicil  Scriptura :  Omne$ 
qui  dUigunt  munera  sequuntur  retributionee  (1$a.  i, 
23)»  et  igni$  devorabit  tabernacuta  eorum,  qui  munera 
libenter  accipiunt  (Job  xy,  oi).  (Greg.,  ibid,)  c  Noa 
est  ei^o  census  in  criroine,  sed  affectus.  Guncta 
enim  quaeDeus  condidit  bona  sunt,  et  qoi  bonis  roale 
utitur  profeeto  agit,  ut  quasi  per  edacitatls  inglu- 
viem,  eo  per  quem  vivere  potnit  de  pane  moriaiur. 
Pauper  ad  r^uiem  Lazarus  venerat,  superbum  vero 
divitem  tormenta  cruciahant.  Sed  taroen  dives 
Abraham  fuerat,  qui  in  sinu  Lazarum  tenebat,  qui 
tainen  auclori  suo  coUoquens  dicit :  Loquar  ad  Do* 
minum  meum,  cum  $im  pulvi$et  cinie  (G6tt.xviii,  27). 


i\..:.a    :. :^ 


839 


fllNGMARI  RHEM.  ARGHICP.  OPUSGULA  YARIA. 


Inyenlunt,  quia  ad  Toluptatero  protinus  desideriorum  A  quadraginta  annis,  non  $unt  attrita  mtimenta  vestra, 


carnalium  recumint.  Ne  enim  paupertas  cruciet,  divi- 
tiisanimum  demulcent :  ne  despectnsproximoriim  de- 
primat,  sese  dtgniialibiis  exaltant.  Si  faslidio  corpus 
atterilur,  anlepositis  cpularunx  diversitatibus  nutri- 
tur.  Si  quo  animus  moeslitiae  impulsu  dejicilur,  mox 
per  interposita  jocorum  blandimenta  relevatur.  Tot 
ergo  hic  babent  effugia,  quot  sibi  prxparant  delecta- 
menta.  Sedqnandoqueeiseffugiumperit,  quiaeorum 
mcns,  amissis  omnil)us,  se  solummodo  et  judicem 
conspicll.  Tunc  voluptas  subtrahitur  et  voluptatis 
culpa  servalur,  et  repente  miseri  periendo  discunt 
quia  peritura  tenuerunl ;  qui  tamen  quousque  corpo- 
raiiler  vivunt  quaerere  nocitura  non  desinunt.  >  £t 
tales  in  vano  accipiunt  animam  suam,  dum  ei  curam 


manna  de  coslo  plui  vobii^  et  obliti  ettii  me  (D«m. 
XXIX,  Mich.  vi).  Et  ilem  :  Quid  debui  ullra  facm 
vinea:  me(By  et  non  feci?  (J$a,  v,  i.)  El :  Expectmut 
fdceret  tivas,  fecit  autem  labru$ca$  [ibid,),  El  bene 
facicntibus,  et  in  recta  fide  el  bonis  operibus  perse- 
verantibus  dicet  in  judicio  :  Esurivi,  et  dedistit  mi- 
hi  mandueare  {Matth.  xxv,  35),  et  caetera  qa» se- 
quuntur  vobis  notissima,  usque  ad  id  qaod  dioeiar; 
Venite,  benedicti  Patrit  mei,  percifrite  regnum  quod 
vobi$  paratum  e$t  ab  origine  mundi  (tfrid.,  54) :  et 
male  agentibus,  et  in  malis  operibus  perseTenDii- 
bus  e  diverso  dicit :  E$uHvi ,  et  non  dedittit  ntti 
manducare  {ibid,^  42)  usque  ad  id  quod  diceUir:fte, 
maledictif  in  ignem  alemum ,  qui  paratu$  e$t  diabtk 


carnis  anteponunt :  sicut  dives  qui  induebatur  pur-  B  et  angeli$  eju$  {ibid.,  41 ).  Et  non  est  obliTiscen- 


pura  et  bysso,  et  epulabatur  quolidie  splendide,  et 
recepit  bona  in  vita  sua»  sine  consolaliona  in  »ter- 
na  vita.*Quaro  transitoriam  consolationem,  non  so- 
lum  pro  summOfSed  et  pro  vero  bono  refugiebat  ha- 
bere  rex  sanclusr  qui  dixit :  Renuit  eon$olari  anima 
mea  :  memor  fui  DeU  et  delectatu$  $um  (P$al.  lxxvi, 
3).  Etenim  adheerere  Deo  bonum  e$t^  ponere  in  Do» 
mino  spem  meam  {P$al.  lxxii,  28).  Et :  Vnam  petii 
a  DominOf  hanc  requiram^  ut  inhabitem  in  domo  DO" 
fntm  omttt^tts  diebue  vitm  mece  {P$aL  xxvi,  4) ;  qoia : 
Beati  qui  habitant  in  domo  tua,  Domttie,  ttt  $a!cula 
scBculorum  laudabunt  te  {P$al.  Lxxxiii ,  5),  qui  m- 
cen$ione$  in  corde  $uo  disposuerunt  tti  eonvalle  la- 
crymarum  (ibid.t  6,  7),  id  est  in  saeculo,  in  terra 


da  nobis  illa  Tcrecundia,  qoando  aperientiir  libri, 
id  est  conscientix,  in  conspectu  singulororo  bomi- 
num  et  angelorum  :  et  non  mediocriter  pertimesceA- 
da  est  nobis  poena,  quae  illam  seqoetor  confosioDein, 
qoando  reatus  animam  immortaliler  morieniem  in- 
Tolvet,  et  indeficienter  deflcientem  camem  gehfio- 
na  consumet.  Denique  quoniam  jussistis  vobis  pi» 
faUm  epislolam  mitti,  sciendom  vobis  est,  qaia  sie 
divina  dicta  legere  et  audirc  debetis,  ac  si  ad  w 
specialiter  sint  dicta  vel  scripta,  ut  qo»  ineisiQT^ 
neritis  vobls  cavenda  caveatis,  ct  qua  ageuda  sire- 
noe  faciatis,  et  quae  sequenda  seqaamini,  etqoaer- 
ga  alios  exseqoenda  sont  exsequamini.  Sicot  eoin 
in  libro  medicinali  corporis  passiones  ei  earon  cn- 


morientium,  ubi  Cuerunt  eidem  regi  lacrymae  sii»  C  rationes  inveniuntur,  ita  et  in  divinis  eloqoiis  aii- 


panes  die  ac  nocte,  dicenti :  Credo  videre  bona  Do- 
mim  in  terra  viventium  (P$al.  xxvi,  i5).(Greg.  /tom. 
48.)  f  Et  sunt  qui  audito  vei  leclo  verbo  Dei,  ut 
terra  bona,  fnictum  per  patientiam  reddunt,  cum  et 
boiia  humiliter  operantnr ,  et  proximorum  mala 
sequanimiter  tolerant.  Quanto  enim  quisque  allios 
profecerit,  tanto  in  hoc  mnndo  invenit  quod  durius 
portet,  quia  cum  a  praesentl  saeculo  meniis  nostr» 
delectatio  deficit,  ejusdem  saeculi  adversitas  crescit.» 
Vos  autem,  domne  charissime,  quem  Deus  talen- 
to  intellectus  magnifice  et  potenter  dilavit,  solerter 
attendite,  cui  inde  rationein  estis  reddiluri,  in  con- 
specto  totius  humani  generis,  ct  angelorum  alque 
arcbangelornm,  et  nolite  in  sudario  religatnm  in 


mx  passiones  et  earum  curationes  reperiunior.(hHa 
vero  iu  ul  praediximus  divina  eloquia  quisqois  fide 
lis  inleHigere  debeat,  et  ita  sint  dicia,  Dominos  d^ 
monslrat  in  Evangelio  qui  dixit  discipulis  sois :  f»- 
gitate  et  orate,  ut  non  intretie  in*tenlationim  [MtiA. 
XXVI,  41).  Et  itenim  :  Quod  dieovobie  ommbiu^^^ 
Vigilate  (Mare.  xiii,  37).  Vigilat  enim  qai  ad  aspM- 
tum  veri  luminis  mentis  oculos  apertos  tenel,  ^^ 
qui  servat  operando  quod  credit,  vigilat  qoi  a  scwr- 
poris  et  negligentiae  tcnebras  repellit,  Tigilaiqo 
fraudem  in  bono  opere  non perpelrat  (Jfow^ libn» 
c.  34).  €  Quae  fraus  iribus  modis  in  opere  ij«» 
coramiliitur  :  quia  per  hanc,  procul  dubio,  aotlaei- 
ta  cordis  humani  gratia,  aut  favoris  aura,  aul  r» 


icrra  illud  abscondere,  id  est  i-n  terrcnis  tantum  ^  quaelibet  exierior  desideralur.  Quo  contra  recic 


actibus  implicare :  sed  sursum  cor  ad  illum  lcvate, 
qui  mlre  nos  condidit,  gratuiio  nutrivit,  rationis 
6ul)sl:)ntia  in  condilione  dilavit,  gratia  «sua  vos  vo- 
cavit,  donis  suis  vos  iltuminavit,  paternae  pictalis 
Bollicitndine  a  flagcUoruro  doloribus  ad  salutis  gau- 
dia  misericordia!  medicamenio  reduxit,  peccantcm 


justo  per  prophetam  dicitur  :  Qwt  excutit  mawspui 
ab  omni  munere,  hic  in  exeel$i$  habitabit  (/««.  x»«"« 
15).  Quia  enim  noii  solom  fraus  in  acceptione  pcw- 
niae  cst,  munus  procul  dubio  unom  non  est.  Tres  w- 
ro  sont  accepiiones  munerum,  ad  quas  cx  fn«« 
feslinalur.  Manus  namque  a  corde  cst  capuiagnw 


861  DE  CAVENDIS  TITIIS,  ETC.  ^ 

TigiUt^  nec  ad  corporatis  rei  praemia,  nec  ad  biudis  A  javenem  exira  porUm ,  in  septiicro  amem  Laianun 

sosciui.  Adbuc  quippe  In  domo  morluus  jacet  qai 


verba,  nec  ad  humani  ]udicii  graliam  anbeial 
{cap,  25).  Quasi  lairunculus  est  enim  appetilus  lau- 
dis  homansc  ,  qui  recto  ilrnere  gradientibus  e^ 
latere  jungitur,  ut  ex  occulUs  educlo  gladio 
gradientium  vita  trucidetur.  Cumque  proposi- 
tae  utilitatis  intentio  ad  studia  privata  deducitur, 
horrende  modounum  idemque  opus  cnlpa  peragit, 
quod  virtus  incboavit.  Saepe  et  ab  ipsis  exor* 
diis  aliud  cogitalio  ex|^etit,  aiiud  actio  ostendll. 
&epe  etiam  lldem  mentis  nec  ipsa  cogitatio  exbi- 
bet,  quia  aliud  ante  ocnlos  noentis  versat ,  et  lon- 
ge  ad  aliud  ex  intentione  iestinat.  Mam  plerum* 
que  nonnuUi  terrena  praemia  appetunt,  et  justi« 
tiam  defendunt,  seque  innocentes  aestimant ,  et  esse 


latel  in  peccato  :  jam  quasi  extra  portam  educitur, 
cujus  iniquitas  usque  ad  verecundiam  publicae  per- 
petrationis  aperiiur,  sepulturae  vero  aggere  premitur 
qui  iii  perpetratione  neqiiiliae  eiiam  usu  consuetu- 
dinis  gravantur.  Sed  lios  ad  vium  roiseratus  8u- 
scitat,  quia  plerumque  divina  gratia  non  solum  In 
occullis,  scd  etiam  in  apertis  iniquiutifous  mortuos» 
sed  et  mole  pravae  consuetudinis  pressos ,  respectus 
sui  lumine  iiluslrat.  Quartnm  vero  mortuum  Re- 
demptor  noster,  nuntiante  discipulo  agnoscit ,  nec 
tamen  suscitat :  quia  valde  difTicile  est  ut  is  quem 
post  usura  malae  consuetudiiiis  etiani  aduiantium 
linguae  excipiunt ,  a  mentis  suai  morte  revocetur ; 


defensores  rectitudinls  exsulunt ,  quibus  si  spes  ^  de  quo  et  bene  dicitur  :  Sine  mortuo$  sepelire  mor* 


nummi  subtrahitur,  a  defensione  protinus  jostitise 
cessatur.  Et  Umen  defensores  se  jnslitiae  oogiUnt , 
slbique  se  redos  asserunt,  qui  ncquaquam  rectilu- 
dinem  sed  nummos  quaerunt.  Contra  quos  bene  per 
Moysen  dicitur :  Juste  quod  juetum  est  extequerit 
( Dea/.  xTi,20).  Injusle  quippe  quod  jualum  est 
exsequitur,  qni  ipsam  quam  praetendit  jusUtiam 
venundari  minlme  veretur.  Jusle  ergo  justum  exse- 
quj  est,  io  assertiooe  justitiae  eamdem  ipsam  justi* 
tiara  quaerere.  Scepe  recta  agimus ,  el  nequaquam 
praeroia,  neqnaquam  laudes  ab  hominibus  exspecU- 
mus :  sed  tamen  mens  in  sui  iiduciam  erecU ,  his 
a  qnibus  nH  expeUt  placere  conlemnit,  eorum  ju- 
dicia  despicit,  seque  male  libera  per  abrupU  ela- 


ttioa  suo$  (  Luc.  IX ,  60  ).  Mortui  enim  mortuum  se- 
peliunt ,  cum  peccatores  peccatorem  favoribus  pre- 
munt.  Quid  enim  est  aliud  sepelire  quam  occul- 
tare?  Sed  qui  peccantem  laudibus  prosequuntur, 
exstincium  sub  vcrborum  suorum  aggere  abscon- 
dunt.  Erat  lamen  et  Lazarus  mortuus,  sed  Umen 
non  a  mortuis  sepultus  :  Odeles  quippe  iHum  mu- 
lieres  obruerant ,  quae  et  ejus  mortcm  vivificatori 
nunUabant.  Unde  et  protinus  ad  lucem  redit,  quia 
cum  in  peccato  aninius  moritur,  citius  ad  vium 
reducltur,  si  super  hunc  sollicitae  cogitaUones  vi- 
vunt.  I  Peniiciosissiina  siquidem  pestis  est  adu- 
latio,  et  cito  subripit  mentem,  nisi  fuerit  in  ipso 
remota  initio.  Discutiendum  igitur  nobis  est  quid  de 


tionis  rapit,  et  inde  sub  viUo  pejus  obruitur,  unile  ^  nobis  audiamus,  et  probare  quid  dlcatur  ex  nobls 


qudsi  devicUs  viUis  nuliis  se  appetiUonibus  subja 
cere  gloriatur.  »  Unde  eUam  in  bonis  quae  agimus 
nf^se  est  ut  cum  magna  cautela  Umeamus,  nc 
per  hoc  quod  a  nobis  rectum  agilur  favor  aut  graUa 
liumana  requiratur,  ne  appeUlus  laudis  subripiat , 
et  quod  foris  oslenditor,  intus  a  mcrcede  vacuelur. 
Unde  per  Psalmi^iam  quoque  de  sancta  electorum 
Ecclesia  dlcilur  :  Omnii  gloria  eju$  fHios  regum  ab 
intue  (  P$al  xLiv,  14 ).  Qui  enim  accepU  qualibel 
gratia  vanis  suis  laudibus  nllorem  gloriae  ofTerunl, 
quasi  oleum  vendunt ,  de  quo  profeeto  oleo  Psal- 
roisla  dicit :  Oleum  peccatori$  non  impinguet  caput 
meum  ( PsaL  cxl  ,  5 ) :  appeUalione  autem  capitis 
ea  quae  principatur  corpori  mens  vocatur.  Impin- 


Credamus  qiiia  slullum  esi  plus  aliis  de  nobis  quam 
nobis  ipsis  credere.  Unde  Paulus  dicit :  Cloria  nos^ 
Ira  k(ec  e$i ,  le$limonium  con$cienticB  no$tra!  (II  Cor. 
1,  iS).  Gioriam  suam  Paulus  lesUmonium  con- 
scientiae  memorat ,  qui  favores  oris  alieni  non  ap- 
peteiis,  vitae  siiae  gaudia  extra  semetipsum  ponere 
ignorat.  Et  quia  scriptum  esl :  I>ie$  Domini  ticut 
fur  in  nocle  ita  veniet  ( //  Petr.  ni ,  iO ) ,  vigilandum 
nobis  est ,  nc  mala  quae  modo  faciamus ,  ne  eUam 
bona  nostra  iudiscussa  dimittamus :  el  ila  vigilan- 
tes  soUlciie  semper  exspectare  debemus ,  quando 
Dominus  nosler  ad  judicandos  nos  revertalur,  ut 
cnm  venerit  et  pulsaverit  confesUm  aperiamus  el. 
( llom.  XIII. )  €  Yenit  quippe  cuin  ad  judiciom  pro- 


gual  ergo  caput  olenm  peccaloris,  cum  demulcet  ^  perat,  pulsat  vero  cum  jam  per  acgritudinis  moles 


menlem  favor  adulanlis.  Adulatores  enlm  blandi 
sunt  inimici,  qiiorum  linguis  quicunque  in  ope- 
ribus  bonis  decipiunlur,  in  advcntu  judicis  Inler 
fatuos  ei  slultos  computabuntur,  et  a  Deo  retribu- 
lionem  bonorum  operum  non  Invenient,  quia  pro 
eisrecepemntabhominibus  landes  quas  ambiebant. 
Et  cum  ab  adulatore ,  quia  non  a  justo ,  laudatur 
peccalor  in  desideriis  animae  sn»  et  Iniquus  bene- 
diciiur,  aKus  alium,  id  est  peccans  adulator  pecca- 

tAiHktn    A#»riiiit       At    tfliim    invin<km    vi(1iklti«Af    «kiliilafAr 


Uas  esse  morlem  vicinam  designat :  cui  confesUin 
aperimus,  si  hunc  cum  amore  suscipimus ;  aperire 
eienim  judici  pulsanU  non  vull  qui  exire  de  corpore 
trepidat,  el  videre  eum  quem  contempsisse  se  me- 
minil  judicem  formidat :  qui  autem  de  sua  spe  et 
operatione  securus  est,  puJsanU  confesUm  aperit  ^ 
quia  lajlus  judicem  susUnet,  el  cnm  lempus  pro- 
pinqua»  morlis  agnoverit,  de  gloria  retribuUonis 
hilarescit.  »  Quia  igitur  inomenlis  suis  horae  fu- 


m  HINGMARI  RHEM.  ARGHIEP.  OPUSGULA  YARIA.  ^ 

fero8,quo  tu  ftroperat  (Ectle.  ix,  10).  Qoia  ergo  el  A  quia  Domimiro  non  honorat.  Hioc  quoqtte  perSalo^ 


▼enliirae  moriis  tempus  ignoramus,  el  post  mortem 
operari  non  possumus,  superesi  ut  anie  mortem 
tempora  indulia  rapiamus.  Sic  enim  sic  mors  ipsa 
€um  venerit  vincitur,  si  priusquam  veniat  semper 
timealur.  £t  jan^amque  de  verbis  pra^ati  viri  ma- 
gnifici ,  ad  verba  epistol»  scribenda ,  quam  vobis 
milli  jussistis,  nobis  est  transeundum. 

Epietola  sahcli  GregorH  papas  ad  fUeharedum  regem^ 
quam  CarQlu$  adeemitu  ab  Hincmaro  postularal, 

Gregorius  Recharedo  regi  Wisigothorum. 

.  Explere  verbit ,  excettentiuime  fili  ,,»on  valeo  quan- 

tum  tuo  opere  tua  vita  delector. . . .  Etc.  Hanc  epistO" 

lam  vide  inler  Opera  S.  GreQorii  Magni^  Patrologite 

tom.  IXXVII ,  col.  1052. 

GAPUT  PRIMUM. 
Quod  eleemosyna  de  alienis  fieri  non  debeat.  Qui  sint 
digni  fhictus  pomitentiw^  et  quw  vera  confessio  ac 
doior  de  peccatis :  quid  abnegare  se,  et  odisse  ani- 
'  mam  suam. 

Et  de  misericordi»  operibus,  unde  inter  c»tera 
in  prsecedenti  epistola  est  locutus,  qiialiter  et  ex 
«tuibus  agenda  sint,  ae  de  his  quae  sequuntur,  quae 
brevi  cingulo  vobis  perstricta  colligere  pro  tempoce 
8tudui,idem  beatus  vir  alibi  dicit  (lib. yii, epist.  i07) : 
c  Pleramque,  inquiens,  adversarius  auimarum,  dum 
uon  potest  in  his  quae  ad  facieni  sunt  prava  sub- 
ripere,  callida  specie  quasi  pietatis  injecta  niiiiur 
suppiantare,  suadeique  forsitan  debere  ab  habenli- 
bus  accipi,  ut  sil  quod  possit  non  habentibus  ero- 
gari,  dummodo  vel  sic  venena  mortifera  eleemosynae 


raonem  dicitur  :  Qui  ogett  sacri/idum  de  <ii^slaiata 
pauperiSj  ac  si  vietimet  fitium  in  conspeciu  fsim 
{Secli.  xxuv,  24).  Ouanlus  autem  dolor  pairis  sil 
perpendamus,  si  in  ejus  conspectu  filius  viciimelar, 
el  hinc  fecile  cognoscimus  quantus  apud  Deum  dolof 
exasperatur,  si  ei  sacrificium  ex  rapina  tribQihir. 
Nimis  enim  dolendum  est,  dileciissimi  IraiTes,  sob 
obienlu  eleemosyti»  peccata  simoniacc  hsreieM 
perpetrari.  I^iam  aliud  est  propler  peccata  eleeoi&- 
synas  facere,  aiiud  propter  eleemosynas  pecau 
committere.  i  (Moral.  lib.  iii,  c.  23.)  c  QuotieseDio 
post  cuipam  eleemosynas  faeimus,  quasi  pro  praTis 
aciibus  preiium  damus.  Sed  nonnnnquam  diviies 
elati  inferiores  opprimunt,  el  aliena  rapiunt,eltj. 
B  men  quasi  quasdam  aliis  largiuntur,  et  com  moltQs 
deprimant,  aliquando  quibusdani  opem  defensloDis 
ferunt,  et  pro  iniquitatibus  quas  nunquam  deserant, 
dare  pretiom  videntur.  Sed  tunc  eieemosyoc  pre- 
tium  nos  a  culpis  liberat,  cum  perpeirata  plangioiQs 
et  abdicamus;  nam  qui  et  semper  peccare  vuU,  ei 
quasi  semppr  eieemosynamlargiri ,  fhisirapreyom 
tribuii,  quia  non  redimit  animam,  quam  a  vitiisoM 
compescit.  i  Scriptum  est  enim  :  FacHefmaui^ 
gnos  pcsnitentiw  (Matth.  m,8).  (Hom.  xx.  wjBwwf.) 
i  In  quibus  verbis  noundum  est »  quod  noa  soIub 
fructus  poeniteiilije  ^  sed  dignos  poenitentise  sdsi»- 
ueniur  facere.  Ut  enim  secundum  dignos  poefliiesiiie 
fruclus  loquamur,  sciendum  est  quia  quisquis  illidu 
iiulia  commisit ,  huic  jure  conceditur  ut  lidlis  ab- 


celau  obumbralione  transfundal.  Naro  nec  venator  C  tur,  sicque  pietatis  opera  faoiat,  ut  tamen  si  ooliierit 


ferain,  aul  avein  auceps  deciperei,  vel  piscem  pisca- 
tor  caperei ,  si  aut  ille  laqueum  in  aperto  propone- 
rei,  aul  ilie  hamum  esca  abscondiium  non  haberet. 
Omuino  ergo  metuenda  et  cavenda  est  hostis  astutia, 
ne  quos  aperta  nequit  tcntatione  siibvertere,  lalente 
telo  saevius  valeat  iruoidare.  Neque  enim  eleemosyna 
reputanda  est,  st  pauperibus  dispenselur  qiiod  illi- 
cite  accipitur;  quia  qui  hac  intenlione  ntale  accipil 
ut  quasi  bene  dtspenset ,  aggravatur  potius  quam 
juvaiur.  Eiecmosyna  Redemploris  nostri  eculis  illa 
placet,  quae  non  de  illicilis  et  iniquilate  congeritor, 
sed  quae  de  rebus  concessis  et  beue  acquisitis  im- 
penditur.  Uiide  etiam  illud  certum  est,  quia  eisi 
monasteria,  aui  xenodochia,  vel  quid  aliud  ex  injuste 


ea  quae  mundi'sunt  non  relinquat.'  At  si  quis  is 
fornicatiftois  culpam ,  vei  fortasse  quod  esi  gravTus 
In  adulterium  lapsus  est ,  unio  a  se  liciu  dctet 
abscidere  quanto  se  meminit  et  illicita  perpeirasse.i 
P^us  esienim  alienum  inatrhuonium  violare,  qoaa 
meretrici  adhaerere.  iam  verosl  coiyogauisveieoi- 
jugata  cum  alierius  uxore  vel  cum  alierios  tuarils 
adultevavit,  tanto  gravius  peccant,  quanlo  non  sis- 
plicia  sed  piura  aduUeria  commiuunt.  £t  ffsm 
incestus  est  quam  adulterium ;  quamvis  qui  bojos- 
modi  sequunuir  fornicatioiies  el  aUulleri  wxwmt 
soieant  appellari ;  et  tanto  incestus  est  grtTior, 
quanto  propinquius  est  cognaUonis  proxiffiior;qoii 
pejus  est  cum  duabus  sororibus,  vel  duobus  fntri- 


acquisitis  construatur,  roercedi  non  proacit,quoniam  ^  bus,  vel  cum  patre  et  filio,  siVe  cum  matie  elSlitt 


dum  perversus  emptor  honoris  in  locum  sanctum 
mitiitur,  et  alios  ad  sui  similitndinem  sub  coromodi 
datione  constiiuit,  plura  male  ordioando  destrnit, 
quam  ille  poiest  aedificare  f|ui  ab  eo  pecunias  ordi- 
nationis  accepit.  Ne  ergo  sub  obteniu  eleemosyiiae 
cum  peccalo  aliquid  studeamus  accipcrc,  aperte  sa- 
cra  Scriplura  probibet  dicens  :  Hostiat  impiorum 
abominal)iles.  auia  offeruntur  ex  seelere  (Prtin,  yv  R\. 


quam  cum  aiiena  uxore  inoechari.  Sed  in  propriao»- 
gnatione  quauto  propiuquius  tanlo  gravios  peccstor, 
quoniam  est  pejus  cummaire  etfilia,  vel  sororefSiTe 
cum  Deo  sacraia ,  vel  cum  ordinato  in  ecclesi^cs 
gradlbiis »  iii  quibus  quaulo  celsior  est  grados,  tuio 
gravior  est  casus,  tanioque  esi  crimen  gravias,qoaii 
eiim  alieiui  uxore  concumbere ;  et  sic  de  malo  in  p^ 

iiis  l^ihi  fiolAl  hiunaiiA  rrnfrilitji«.  t\nn^.  nd  aa  nerfeiiil' 


8«5  T>K  CAtKNWS 

iiciit  pari  judicio  aslricli  leneiUur  taro  viri  quam  fe-  A 
min»  aduileriuin  pcrpeirantes,  ita  bujus  iegis  judi- 
cio  aut  reatu  pariter  constringuntur  tam  viri  cum 
i»ecoribo8,  vel  cum  mascuiis,  sen  cum  feminis»  con- 
tra  naluram  turpitudinem  operantes,  quam  feminae 
cum  pecoribus,  vel  cum  allis  feminis  quacunqne 
adinvenlionis  machinatione  eamdem  lurpitudinem 
operantes,  vel  cnm  masculis  secom  operari  contra 
naturam  consentientes,  dicente  Apostolo :  Noh  tolum 
qui  faduniy  $ed  qui  eonteniiunt  faeieniibus^  digni 
$uni  morle  (Rom.  i,  32).  Et  si  quis  forte  haec  omnia 
perpetravit,  tot  mortibus  et  mortis  aeternae  poenis 
4)abelur  obnoxius,  quol  criminibus  esl  poUutos.  Ye* 
rum  quoniam  austeritatem  legis  temperavit  roiseri-  . 
cordia  Redemptoris,  qui  conversionem  et  poeniten* 
tiam  magis  quam  mortem  vult  peccatoris,  tanto^  ut  B 
praeraisirous,  a  selicita  quisquedebet  abscidere,  quan- 
to  se  meminit  et  illlcita  perpetrasse  :  et  tanto  se  de- 
bet  reprehendere  in  minimis,  quanto  se  meininit 
deliquisse  in  maximis. 

c  Et  saepe  accusat  mens  ipsa  quod  perpetrat,  sed 

qnia  hoc  ex  desiderio  mijume  deserit,  orubescit  con- 

£teri  quod  facit.  Cum  vero  tolo  judicio  carnis  dele- 

ctationem  premit,  audaci  Toce  in  accusationis  suae 

confessiooe  se  erigit.  Sed  sunt  nonnulb,  qui  apertis 

Todbos  culpas  fatentur,  sed  tamen  m  confessione 

g<»mere  nesciont,  et  lugenda  gaudentes  dicunt.  Sed 

qui  colpas  soas  detestans  loquitur,  restat  necesse 

est  ut  has  in  amaritudine  anirase  loquatur,  ut  per 

bstc  ipsa  amarStudo  puniat ,  quidquid  lingua  per 

uiemis  iudiciam  accusat.  (Ifotn.  51.)  Et  pierumqne^ 

Tidemus  qn»  agenda  sunt,  sed  baec  opere  non  im- 

plemus  :  nitimur  et  infirmamur  :  memis  judicium 

i^ctitHdinem  conspicit,  sed  ad  hanc  operis  forlitudo 

soccombit :  quia  nimirum  jam  de  pcena  peccali  est, 

«t  ex  domo  quidera  possit  bonum  conspici,  sed  ta- 

men  ab  eo  quod  Mpicitor  conlingat  per  roeritum 

repelii.  Usiiata  etenim  culpa  obligal  mentem,  ut  ne- 

quaqoam  surgere  fiOBBil  ad  rectitudinem  :  conator 

ct  labitur,  quia  ubi  sponte  diu  perstitit,  ibi  et  com 

noluerileoaela  cadit. » {MwuL  lib.  thi,  c  2tt.)  f  Sed 

justi»  ori  s«o  non  parcil,  quia  iram  judicis  dlstricti 

praerenieiif,  Terbls  contra  se  proprias  confessioms 

sseTit.  Hinc  Psalmista  ait :  Ftwveniamue  faciem  eju» 

in  confestione  (PsaL  xcit,  2).  Hinc  per  SalomoMm  ^ 

dicitur  :  Qui   abscondii  scelera  sua  non  dirigeiur ; 

qui  autem  confeseus  fuerit  ei  relupieril  ea,  misericor^ 

diam  consequetur  {Prov.  xxviii,  13).  Hinc  rursum 

scriplum  est :  Jusius  in  principio  accusator  esi  sui 

{Prov.  XVII I,  17).  Sed  nequaquam  ad  confessionem 

-os  panditor,  nisi  com  consideratione  districii  judi- 

cii    per  pavorcm  spe  angustatur  (cap.  2i).  Scien- 


VITIIS,  ETG.  80G 

fessionum  iaudibiis  intramus,  quia  ibi  jam  angustia 
non  erit,  cum  nos  laelitia  a;ternae  soleronilatis  a&- 
sumpserit :  propter  quaro  confessionis  nostrae  aa- 
gustiam  Veritas  dicit :  Intraie  per  angustam  poriam 
(Matth.  vji,  13) ;  et  cum  se  Psalmista  recipi  in  alti- 
tudiiie  gaudii  aeterni  prapsumeret,  dicebat  :  Sta- 
tuisli  in  ioco  spatioso  pedes  meos  (Psal,  xxx,  9). 
(Morat.  lib.  viii,  c.  2i.)  c  Qui  enim  mala  quae  per* 
peiravit  insinuat,  sed  flere  quae  insinuavit  recusal, 
quasi  subducta  veste  vulnus  detegit,  sed  torpenU 
meute  medicamentum  vulneri  non  apponit.  Confes- 
sionis  Igitur  vocem  solus  necesse  est  ut  mceror 
excutiat,  ne  Tulnus  proditum  sed  neglectnm,  quo  li- 
cenlius  jam  per  bumanam  noUtiam.tangitur,  deie- 
rius  pulrescat.  Quo  contra  Psalroista  plagaro  coritis 
noQ  solum  delexerat,  sed  detectae  eUam  roedicamcii- 
tum  mentis  adhibebat,  dicens  :  Iniquitatem  meam 
ego  pronuntio^  et  coqitabo  pro  peccato  meo  (Psal. 
XXXVI 1,  i9).  Pronuntiando  enim  occultum  Tuhius 
detegit,  cogitando  autem  quid  aliud  quam  medica- 
roentum  Tulneri  apponit?  Sed  afflictae  menU  et  sua 
soUicite  damna  cogitanti  rixa  pro  semeUpsa  oritur 
contra  semetipsam.  Nam.cum  se  ad  lamenta  poeui- 
lentiae  insUgat,  occulta  se  increpatione  dilaniau  > 
Gui  a  Domino  dicitur  :  i{etm'(<iiiilsr  ei  peccaia  multa^ 
quomam  dilexii  mutlum  (Luc.  vii,  47).  (Hom.  53.) 
c  Ac  si  aperie  diceretur :  Incendit  plene  peccaU  rii- 
biginem  qui  ardet  vaiide  per  amoris  ignem.  Taiiio 
namque  amplius  peccaU  rubigo  consuinilur,.quan- 
to  peccatoris  cor  magnae  charitatis  igne  cremaiur. 
Considerernus  igitur  graUam  roisericordis  Dei,  el 
daronemos  roulUiudinero  reatus  nOstri.  Ecce  peccu- 
tores  videt  et  susUnet,  resistentes  tolerat  et  tameu 
quotidie  per  Evangeliom  cieroenier  vocat :  oonfes- 
sionem  nostram  ex  piiro  oorde  desiderat,  el  cuncta 
qiiae  deliquimus  relaxat.  Qui  ergo  permanere  noliiil 
redeat,  qui  stare  coniempsil  saltem  posl  lapsuni 
surgal  [(ibid.).  Quanto  nos  amore  conditor  nostcr 
exspectet  iosinuat,  cum  per  Prophetam  dixil :  Al- 
tendi  ei  auseuiiati^  nemo  quod  bonum  esi  loquitnr^  non 
esl  qui  ruogitei  in  corde  suo  et  dicat  quid  feci  f  (Jer. 
Tiu,  6.)  Gerte  nunquam  cogitare  mala  debuimus  : 
sed  quia  cogitare  recta  noluimus,  eccc  adhuc  susU- 
nel  ut  recogitemus,  ei  qui  peccantesnos  diu  ut  con- 
Tertamur  exspectal,  non  conversos  durius  daronat. 
Videamus  igitur  Untae  pietaUs  signum,  et  severita- 
Us  jodicium  :  consideremus  apertum  nobls  mtseri- 
cordiae  gremium  :  quos  male  cogiuntes  perdidit, 
bene  recogiuntes  quaerit,  quaeque  nos  in  adolescen- 
Ua,  quaeque  in  juventute  deliquisse  meroiniinus  de- 
fleamos,  morum  operomque  maculas  lacrymis  ter- 
gamus,  amemus  Jam  Redemptoris  nostri  vestigia» 


rkotiwina    l«?/k/»A    n%    /IWimiis.  arl 


S67  niNGMARI  RHEM.  ARCUIEP.  OPfJSCULA  VARIA.  n 

fletibus    lavatur.    i    Sed    providendum     esl    his  A  prodest  si  peceata  qiiis  luxuri»  defleat,  et  UroeB 


qui  peccata  suorum  operum  deplorant,  ut  con- 
summata  nial.'i  perfecta  diluant  lamenla,  ne  plus 
asiringantur  in  debito  perpelraii  operis,  et  minus 
solvant  in  flelibus  salisfactionis.  c  Scripturo  quippe 
est  :  Polum  dedit  nobii  in  lacrymis  in  mensura 
{PiaL  Lxxix,  6),  ut  videlicet  uniuscujusque  mens 
tantuni  poenilendo  compunclionis  su»  bibat  lacry- 
mas,  quanlum  se  adeo  meminit  aruisse  per  culpas 
{Morat.  lib.  iv,  c.  17} :  quia  nullum  peccatum  Do- 
niinus  inultum  relaxat :  aut  enim  nos  boc  flendo  in- 
sequimur,  aut  ipse  judicando.  Resut  igitur,  ut  ad 
emendationem  suam  semper  mens  solerter  invigilet, 
et  in  quo  sibi  quisque  misericordiler  subveniri  con- 
siderat,  hoc  necesse  est  ut  confliens  lergat  {cap,  li 
et  16).  £t  quoniam  fidelis  quisque  cogiiaiiones  in  Ju- 
dicio  exquiri  subliliter  non  ignorat,  Paulo  atte- 
stante,  qui  ait :  Inter  ie  invicem  cogitationum  accu-^ 
santium^  aut  etiam  defendentium  iemetipsum  intror- 
Mum  discutiens  {Rom,  ii,  15),  anie  judicium  vehe- 
menter  examinet,  ut  districlus  jodex  eo  jam  tran- 
quillius  veniat,  quo  reatum  suum,  quem  discuiere 
appetit,  jam  pro  culpa  punitum  cernit  [cap.  16),  et 
ignoscendo  jam  in  suo  jodicio  impunita  derelinquit, 
quae  animadversione  spontanea  puniia  videt,  Paulo 
attestante,  qui  ait :  Si  nosmetipsos  dijudiearemus, 
mn  tuique  a  Domino  judicaremur  {II  Cor.  xi,  31).  > 
Tanto  igilur  arciiore  manu  poenitenii;»  mens  a  pol- 
lutione  lergenda  est,  quanlo  se  conspicit  sordidins 
inquinaiam.  Neque  enim  par  fructus  esse  boni  operls 


adhuc  avariliae  aestibus  anhelet  ?  aut  quid  prodeslsi 
ine  culpas  jam  lugeat,  et  Umen  adhoe  invidis  f»- 
cibus  tabescat  ?  >  Quo  contra  Dominus  dicit :  St^ii 
vuU  post  me  venire  abneget  semetipsum  {MsUk,  xti, 
24).  Idem  superbus  humilis,  luxuriosus  cistus,  isi- 
rus  niisericordiae  operibus  deditus,  invidusbemgnys, 
iracundus  patiens  fiat,  et  toiiat  enicem  suametse- 
quatur  Christum.  Idem  castiget  corpus  suQm  per 
continentiam,  et  compatiatur  proximis  per  chiri- 
tatem,  vigilans  in  his  virlutibus  contra  vitia  vidn, 
videlicet  in  abstinentia  contra  vanam  gloriam,  ei  in 
animi  compassione  contra  pietatem  falsam,  qnia 

'  compassio  horaini,  et  reciitudo  vitiis  debelur,  el  in 
uno  eodemque  homine  et  diiigamus  bonum  quod 

B  factum  est,  et  persequamur  maia  quae  fecii.  iDk 
ilerum  Dominus  dicit :  Qui  non  odit  proamot  nos, 
adhttc  autem  et  animam  suam,  non  potesl  mm  tm 
discipulus  {Luc.  xiv,  26).  {Hom.  57.).  c  Tunc  eie- 
nim  bene  animam  nostram  odimtis,  cum  ejus  cam- 
libus  desideriis  non  acquiescimus,  curo  «jus  appe- 
titum  frangimus,  cum  ejos  yoiuplatibus  reiucuaior. 
Quae  ergo  conlempu  ad  melias  docltur,  quasi  per 
odium  amatur.  Sic  etiam  exhibere  proxiniis  nosiris 
odii  discretionem  debemus,  ut  in  eis  et  diligains 
quod  sunt,  et  habeamus  odio  quod  iit  Dei  itioere  vel 
sibi  vel  nobls  obsistunt,  >  repleti  anore  imiidiTien 
Spirito  sancto,  de  quo  dicit  Apostolus :  Si  qmttp' 
ritum  Chriiti  non  habet^  hie  non  est  ejus  (Rm.ffSt 
9).  {Hom.  ti.)  c  (juasi  quidam  titolus  divinspis- 


iiAiuki  aS.ic  amS  wn:».ie  ^t  ^.•..-«.•..     1-      j  I-     ..   r  sessioiiis est  ipse  spiritQS  amoris.   NunquidDUBSfi- 
debet  ejus  qui  minus,  et  ejus  qui  amplius  deliquii,  t.   .       /-i  .  ..  L  ,      .  7   ^.  .    . 

^         ^  ^     '      ntuin  Chrisu  habe»  is,  cujus  mentem  odia  dissipaii, 

elatio  iuflat,  ira  usque  ad  divisionem  meotis  eu- 


aut  ejus  qui  in  nullis  et  ejus  qui  in  quibusdain  faci- 
noribus  cecidil.  Per  hoc  eniui  quod  dicitur :  Facite 
ergo  fructus  dignos  poenitentiw  {Luc.  iii,  8),  cujusque 
conscienlia  conveniiur,  ui  tanto  majora  quaeral  bo- 
norum  operum  lucra  per  poeuitenliam,  quanlo  gra- 
viora  sibi  intulit  damna  per  culpam.  {Uom.  54.) 
«  Ecce  ipsa  divina  misericordla  pollicelur,  dicens  : 
Caudium  erit  in  coeto  super  uno  peccatore  paniten' 
iiam  agente  {Luc.  xv,  7),  et  tamen  per  prophetam 
Itominus  dicit,  quia  Quacunque  die  peccaverii  justus, 
cmnes  juslitia  ejus  in  obtivi<me  erunt  coram  me  [Ezech. 
XXXIII,  45).  Pensemus  si  possumus  dispensalionem 
supemae  pielaiis.  Slantibus  si  ceciderint  minatur 
pcenam,  bpsis  vero  si  surgere  appetant,  proniitilt 


&|ierat,  invidia  cruciat,  luxuria  enervat  ?  i  QuiaqH 
namque  ille  est,  quem  nunc  spiritus  iste  Don  repa- 
rat,  profecto  ab  iliius  aeterni  convivii  refectioueie- 
junat.  Qui  ergo  in  Christum  jam  credidil,  sed  adiiiK 
avarilisc  iucra  sectatur,  in  superbia  honoris  exiotli- 
tnr,  invidiae  facibus  inardescit,  libidinis  se 
ditia  polluit,  prospera  qu«  in  mundo  sunt  ( 
piscil,  Jesiim  in  quo  credidit  sequi  coiitemait. 

CAPUT  II. 
De  fuga  avaritiw,  superbiw^  luxuria^  gui<e,  iiii^i 

et  irce^  deque  zelo,  et  quod  diabolus  perhac  flWJ^ 

vilia  semper  insidiaius  sit. 

Nam  de  avarilia  Panlns  dlcil :  Radix-  omnium  nt' 


misericordiam.  lllos  terret  ne  pnesumant  in  bonis,  ^  loruin  est  cupiditas  et  avarilia  qum  est  idoloTmW' 


istos  refovet  ne  desperent  in  malis.  Justus  es,  iram 
pertimesce  ne  corruas  :  peccalor  es,  de  misericordia 
eonfide  ut  surgas.  Ecce  auiem  jam  lapsi  sumus, 
stare  nequaquam  valuimus»  in  pravis  noslris  desi- 
deriis  jacemus  :  sed  qui  nos  rectos  condidit,  adhuc 
exspecut  et  provocat  ut  surgamus,  sinum  sux  pie- 
Utls  aperit,  iiosque  a  se  recipi  per  poenitentiam  quae- 
rit.  Sed  poenitentiam  diirni  airere  noii  nrvisiirinie 


vitus  (/  Tim.  vi,  iO).  Ciij'us  voci  quisque  se  tradii, 
faslidiens  propria  aliena  concupiscit,  el  plenuD(]iK 
concupiia  adipisci  non  valens,  dies  quidem  in  oiiuui. 
uocles  vero  in  cogiiationes  versat.  Torpet  ab  oIjh 
opere,  quia  fatigalur  iiliciia  cogiiatioiie.  Coo^iU 
niuitipiicat,  et  sinum  mentis  cogitaliouum  Teob 
lalius  expandit.  Pervenire  ad  concupita  saugii. 

Jklnittk  nrl  nliliiiAmla   \\*mu»  nttrtBAnin  t>d 


.eeimne.  mt- 


m  DECAVENDIS  VITUS,  ETC.  870 

4let»  el  quasi  ftd  meliorem  slatum  adducit,  mox  ifi-  A  viies,  qui  sufDcienier  de  suis  habcre  possent,  si  roo- 


sidias  invidentium  considerat,  et  quid  contra  se 
jargii  moveatur  pensat,  exquirit  quid  respondeat,  et 
cam  rem  nullam  teneat ,  jam  in  defensionem  rei 
quam  appetit  vacutis  litigalor  elaborat.  Quamvis 
ergo  nihil  de  re  coocupita  receperit,  habet  tamen  in 
eorde  jam  fructum  concupiscentiae,  laborem  rix», 
cui  sic  ut  sollicite  ambulans  cum  Deo  dicit :  Medi- 
tatio  eordii  mei  in  conspectu  tuo  iemper  {Psal.  xviii, 
15).  lu  et  avarus,  vel  cuilibet  vitio  subjectus,  quo- 
niam  a  quo  vitio  quis  deyincitur,  ejus  servus  effici- 
tor,  qui  enim  facit  peccatum  servus  est  peccati, 
avarilias  vel  cui  vitio  servit,  moribus  et  desiderio 
dicit :  Meditatio  eordis  mei  in  contpecttt  tuo  semper; 
qoia,  lestante  Domino :  Ubi  cujusquam  thesaurus 


dum  cupiditati  imponere  voluissent,  quibus  dicitui 
Vm  qui  conjungiti$  domum  ad  domum,  et  agrum  agro 
eopulatis  usque  ad  terminum  loci,  nuntfuid  habitabiti$ 
$oli  vo$in  medio  ierrte  ?(lsa.  v,  8),  ac  si  aperle  dicerel : 
Quousque  vos  exlenditis ,  qui  habere  in  communi 
mundoconsortes  miniine  poiestis?  conjunclos  qni- 
dem  premitis,  sed  conlra  qiios  vos  valealis  extenttere 
semper  invenitis.  Quibus  ilerum  dicitur  :  Vce  ei  qui 
multiplicat  non  $ua  ,  usquequo  aggravat  contra  $e 
densum  tutum  (Habac,  ii,  6).  Avaro  quippe  densuin 
lulum  contra  se  aggravare  est,  terrena  lucra  cum 
pondere  peccati  cumulare.  Unde  iterum  scriptum 
est  :  Avarus  non  implebitur  pecunia ,  et  qui  amat 
divitias  fructus  non  capiet  ex  eu  (Eccle.  v,  9).  Fru- 


fuerit,  ibi  et  cor  ejus  erit  (Matth,  vi,  21).  (Moral.  B  cius  quippe  ex  eis  caperet,  si  bene  eas  spargere  non 


lib.  XV,  c.  18,  19.)  c  Gravi  itaque  populo  premitur 
qui  instigantis  avaritia'  tumultu  vastatur  :  quoniain 
avariiia  non  una  quaelibet,  sed  ea  culpa  est,  de  qua 
omnes  oriuntur.  Scripium  quippe  est,  ut  prxdixi- 
mus  :  Radix  omnium  malorum  est  cupiditas  (I  Tim. 
VI,  10).  Gui  ergo  cupidiias  dominari  dicitur,  subje- 
clus  procul  dubio  malis  omnibus  demonstratur.  De 
quo  scriptum  est,  quoniam  confringens  nudavil  pau' 
pens  domum ,  rapuit  et  non  adificavil  eam^  non  est 
saUatus  venter  ejus  (Job  xx,  19,  20).  Domum  pau- 
peris  confringit  et  nudat,  qui  eum  quem  per  poten- 
tiam  conterit,  exspoliare  quoque  per  avaritiam  non 
erubesoit  :  rapii  eam  et  non  sediGcat ,  ac  si  aperte 
diceretur  :  Qui  hanc  aedificare  debuit  insuper  rapit. 


amando  voluisset;  quia  vero  eas  diligeudo  retinet, 
hic  ulique  eas  sine  fruciit  derelinquet.  De  quo  scri- 
plum  est :  Qui  festinat  ditari  non  eril  innocens  (Prov. 
xxviii ,  20).  Profeclo  eniin  qui  augere  opes  ambit, 
vitare  peccatura  negligit ,  et  more  avium  capius, 
cum  escam  terrenarum  rerum  avidus  conspicit,  quo 
stranguletur  peccati  laqueo  non  agnoscit :  et  cum 
quaelibet  praesentis  muiidi  lucra  cupidi  desiderant, 
ea  quae  de  futuro  damna  patiuntur  ignorant.  Audiant 
igitur  quod  scriptum  est :  Quid  prodest  /lomtnt,  $i 
totum  quod  extra  e$t  congregat^  si  hoc  solum  quod 
ipse  est  damnat?  De  quo  qui  se  damnare  non  timet» 
et  non  impletur  pecunia,  ilerum  scriptuni  est :  Non 
est  $atiatu$  venter  eju$  (Job  xx,  20).  >  (Moral.  lib.  xv. 


Venturus  nainque  in  judicio  Dominus  dicturus  est  C  c.  19.)  c  Venter  quippe  iniqui  avaritia  est,  quia  in 


reprobis  :  Esurivi  et  non  dedisti$  mihi  manducare ; 
ex  qua  culpa  subjungit :  Di$cedile  a  me ,  maledicti^ 
in  ignem  wternum,  qui  paratu$  e$t  diabolo  et  angeli$ 
eju$  (Matth.  xxv,  42).  Si  igitur  tanta  poena  mullalur 
qui  non  dedisse  convincitur,  qua  poena  feriendus  est 
qui  redarguitur  abstulisse?  Hapuit  ergo  et  non  aedi- 
iicavit  eam,  quia  non  soluin  de  suo  nihil  tribuit,  sed 
eiiam  quod  erat  alienum  tulit.  >  (Pa$toraL  lib.  iii, 
€.  21.)  c  Et  plerumque  quidam  diviles  quanta  tri- 
buunt  pensant ,  quanta  autem  rapiunt  considerare 
dissimulant :  qiiasi  mercedem  numerant,  et  perpen- 
dere  culpas  reciisant.  Audiant  itaque  quod  scripluro 
est  :  Qui  mercede$  congregavit^  mi$it  ea$  in  $acculum 
pertusum  (Agg.  i,  6).  in  sacculo  quippe  perluso  vi- 


ipsa  colligitur  quidquid  perverso  desiderio  glutitur. 
Liquet  vero  quia  avarilia  desideratis  rebus  non 
exstinguitur,  sed  augeiur  :  nam  more  iguis  cum  li- 
gna  quae  consumat  acceperit  excrescit ,  et  unde  vi- 
detur  ad  momenlum  flamma  comprimi ,  inde  paulo 
post  cernitur  dilaUri.  £t  saepe  omnipotens  Deus, 
cum  avane  meiili  vchementer  irascitur,  prius  et 
permitlit  ad  votum  cuncta  suppetere,  et  post  haec 
per  ultioncm  subtrahit,  ut  pro  his  debeat  supplicia 
toierare  (cap.  20).  Und^  et  subditur  :  El  cum  ha^- 
buerit  qute  eoncupieratf  po$$ldere  non  paterit  (ibid.). 
Majoris  quippe  iracundiae  est,.cum  et  hoc  tribuiiur 
quod  male  desideratur,  atque  inde  repentina  ullio 
sequitur,  quia  hoc  obtinuit  quod,  Deo  irascente,  con- 


detur  quando  pecunia  mitUtur,  sed  quando  amittilur  D  cupivit.  Solent  namque  Urdius  apparere  divina  jii- 


non  videtur.  Qui  ergo  quanta  largiuntur  aspiciunt, 
sed  quanta  rapiunt  non  perpendunt,  in  pertuso  sac- 
<2uio  mercedes  mittunt ,  quia  profecto  has  in  spem 
suae  fiduciae  intuentes  congerunt,  sed  noii  intuenles 
perdunt  (ibid.).  £t  nonnuUi  divites  hujus  muiidi, 
cum  fame  cruciantur  Ghristi  pauperes,  effusis  lar- 
giialibus  nuiriunt  histriones ,  et  tot  pene  quotidie 
peTiiQunt,  quot  morientium  pauperuin  apud  se  sub-  • 

Cirli«    nK<<AA>%y1.a..»        Cimt    Ati<«tin      w\Annillll      /T     * 


dicia  cum  praepediuntur,  ne  impieri  debeant  mala 
vota.  Nam  quaiito  citius  malum  votum  impleri  per- 
mittitur,plerumquetantoceleriuspunitur  (cap.  22). 
IJnde  recie  dicitur  :  Cum  $aliatu$  (uerit,  arctabitur 
(Job  XX,  22).  Prius  quippc  anlieiat  per  avaritiani 
concupita  congregare,  et  cum  quasi  in  quodam  ycn- 
tre  avaritiae  mulu  congesserit,  satiatus  arctabilur, 
auia  dum  anxialiir  aualiter  acauisita  cusioiriat-  insa 


S7i  niNCMARl  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  YARIA.  gn 

dimeDlis,  alia  terroribus  auferret,  poslquam  acquisi-  A  habuenmu  £l  taiis  est  fraaus  avaritiae,  et  uli&ie. 


tis  rebus  penrenit  ad  desiderium,  alius  hunc  dolor  fa- 
tigat,  ut  cum  soUicilo  tiroore  custodlat  quod  cum 
gravi  labore  meminit  acquisitum.  Hinc  inde  insidia- 
tores  meiuit,  atque  hoc  se  perpeti  quod  ipsefeQil  aliis 
pertiroescit.  Formidat  potentiorem  alteram,  ne  eum 
susiineat  violentum  :  pauperum  vero  cum  conspicil, 
suspicatur  furem.  Ipsa  quoque  qu»  congesta  sunt, 
curat  magnopere  ne  ex  nalorae  propri»  defectu  per 
negligentiam  consumantur.  In  bis  itaque  omnibos, 
quia  timor  ipse  poBna  est,  tanta  infelii  patilur 
quanta  pati  tiroet.  Post  hoc  quoque  ad  gehennam 
ducitur,  aeternis  cruciatibus  mancipatur.  Mira  au- 
tem  est  securitas  cordis  aliena  non  quaerere,  ex  qua 
videlicet  securiiale  etlam  perennis  reqnies  nascttur» 


quitur  remuneratioois  effectus.  Qu£  profecto  av^ 
ritia  beiie  compescitur«  si  ipse  status  ambientii 
sollicite  consideratur.  Nam  cur  instet  ad  coDigei- 
dum,  quando  stare  non  polast  Ipse  qoi  eoUigitl 
Cursum  ergo  suum  quisque  conslderet,  et  Qogaoscii 
sibi  suificere  parva  qo»  habet :  sed  fortaase  metiui 
ne  in  bujus  vit»  iiinere  sumptus  desit :  loiH^a  DOfitn 
desideria  increpat  via  brevis,  iocassuin  muUt  ^m- 
tautur,  cuni  juxta  est  quo  pergitur. 

Alius  se  tyrannidi  superbiae  subjicit,  et  oor  mis^ 
rum,  dum  coiitra  homioes  erigit,  vitio  substenit. 
Honorum  sublimium  infulas  appetit,  exalliri  soe- 
cessibus  exquirit,  totumque  quod  esse  desiderai  siU 
apwl  semetipsum  in  cogitaiionibus  depingit  hn 


quia  bona  et  tranquilla  cogitatione  ad  gaudia  aeterna  ^  quasi  tribunal  possidet,  jam  sibi  parere  obseqoia 


transitur  (cap.  26).  Sed  qui  in  polestate.  positus 
aliis  nocet,  fulyurans  dicilur^  quia  unde  ipse  contra 
bonos  quasi  ex  luce  gloriae  extollitur,  inde  bonorum 
vita  cruciatur  (cap,  29).  Qui  qua  ultione  sit.  fe- 
riendus  dicitur  :  Devorabit ,  inquit ,  eum  ignit  qui 
non  suceenditur  {Job  xx,  25) :  quibus  paucis  verbis 
miro  valde  modo  expressus  est  ignis  gehennae.  Ignis 
namque  corporeus,  ut  esse  ignis  valeat,  corporeis 
indigel  fomentis.  Qui  curo  necesse  est  ut  servetur, 
fier  congesia  ligiia  procul  dubio  nutritur,  nec  valel 
nisi  succensus  esse,  et  nisi  refotus  subsistere.  At 
contra  gehennae  ignis,  cura  sit  curporeus,  et  in  se 
missos  reprobos  corporaliter  exurat,  nec  ex  studio 
proprio  succenditur,  nec  lignis  nutritur,  sed  crealus 
semel  diirat  inexstinguibilis,  et  succensione  non  iti- 
diget,  et  ardore  non  caret :  quia  omnipotentis  justi- 
tia  futuroruin  praescia ,  ab  ipsa  mundi  origine  ge* 
bennae  ignem  creavit,  qui  in  poena  reproborunt  esse 
semei  indperet,  sed  ardoreiu  suuin  etiain  sine  li- 
0Di8  nunquam  finiret.  Sciendum  vero  est,  quod 
omnes  reprobi,  quia  ex  anima  simul  et  cartie  pec- 
cayemnt,  illic  in  anima  pariter  et  carne  cruciantur 
{eap,  30).  Quam  videlicetj  camem  cum  in  resurre- 
Gtioae  recipienl,  cuni  ea  geliennaB  ignibus  ardebuiit 
traditi.  Et  tunc  ab  ea  abduci  appetent,  tunc  ejus 
lorroenta  evadere  si  potuerint  quaerent,  tunc  inci- 
pient  velle  vitare  quod  aroaverunt :  sed  quia  earo- 
dero  carnein  Deo  cootrariam  posuernnt,  judicante 


subjectorum  videt,  jani  caeteris  eminet,  jam  allis 
mala  irrogat,  aliis  quia  irrogaverint  reeompeiisat. 
Jain  apud  semetipsum  stipatus  cuneis  ad  pQbliciHi 
procedlt,  jam  quibus  obsequiis  fulciatur  coospid 
qui  tainen  haec  cogitans  solus  repetit.  Jam  alia  cw* 
culcat,  alia  sublevat,  jaro  de  conculcatis  satisradi 
odiis,  jam  de  sublevatis  recipit  favores.  Qiii  igitar 
tot  phantasmata  cordi  imprimit,  qiiid  iste  tM 
quani  somnium  vigilans  videt?  Quia  ergo  totTerain 
causas  quas  fingit  tolerat,  nimiruro  intrinsecas  na- 
tas  ex  desideriis  turbas  portat.  (MortU.  lib.  xuit, 
c.  25.) «  Quasi  enim  tyrannus  qnidam  obsessam  6- 
vitatem  intercipit,  cum  mentem  superbia  irmmpit; 
,  et  quo  ditlorem  quemque  ceperit,  eo  in  dominodi- 
'  rior  exsurgit,  quia  quo  amplius  res  virtutis  sine 
humilitate  agitur,  eo  lalius  isia  dominatur.  Qaisqnis 
vero  ejus  in  se  tyrannidem  captiva  mente  sosceperii, 
hoc  primum  damhum  patitur,  quod  claaso  coti& 
oculo  judicii  aequitatem  perdit.  Mam  cuncla  qox  al 
aliis  vei  bene  genintur  displicent,.et  sob  el  q«s 
ipse  vel  prave  egerit  placent.  Semper  aliena  opera 
despicit,  semper  miratur  quod  facit :  qnia  et  qm^ 
quid  egerit,  egisse  se  singuiariter  credit,  atqoe  ia 
eo  quod  exhibet  per  gloriae  cupiditatem,  sibimetipsi 
favet  per  cogiutionem,  et  cum  se  in  conctistnns' 
cendere  caeteros  aestimat,  per  laia  cogiialionoii 
spatia  secum  deanibulans,  laudes  suas  lacitus  c)>- 
mat.  Nonnunquam  vero  ad  tanlam  elationem  Bem 


Deo,  agetur,  ut  ex  ea  aropiius  igne  crocientur.  Hic  ])  ducitur,  ut  iii  eo  qiiod  uimet  etiam  per  osteoutio- 

iuque  eam  amplius  relinquere  non  appetent,  et  ta- 

men  ab  ea  absirahuntur :  illic  eam  relinquere  ap- 

petunt,  et  uroen  in  ea  propter  supplicia  servabun- 

lur.  Ad  augroentum  ilaque  tormenti,  et  liic  de  cor- 

pore  nolenles  educuntur,  et  illic  in  corpore  tenebuntnr 

inviti;  »  et  quibus  inimiciis  pedicam  cum  cuipa  sub 

terrenis  commodis,  et  docipularo  cum  esca,  id  est 

lucrum  cum  ciilpa  et  prosperitatem  cum  iniquitate 

posuit,  illic  pcenam  retributionis  effogere  iion  pote- 


nem  locutionis  effrenetur.  Sed  unto  facilis  nnna 
sequitur,  quanto  apiid  se  quisque  improdentiis 
exalutur.  Rinc  enim  scriptum  est  :  Aiiie  mnm 
exaltatur  cor  {Prov.  vi,  18).  Hinc  per  Hanidem  S- 
citur :  /n  aula  Babytotiii  deambulabai  rex;  retf»' 
ditque  et  ait :  Nonne  heec  est  Babyion  magna,  ^» 
ego  asdificavi  in  domum  regm^  in  rohore  fortitndivt 
mece^  in  gloria  decorie  mei  f  (Dan.  iv,  26,  27.)  Sfti 
hunc  lumorem  quam  conciu  vindicu  r^ressenL 


875  DE  CAVENWS  VITMS  ,  ETC.  SU 

mutabunlur  iuper  U  (Dan.  ir,  28,  29).  Ecce  quia  A  libus,  id  est  in  iaflcWis  ei  loxaria  felenlibus  cordi- 


utinor  mentift  usque  ad  aperta  verba  te  prolulit, 
patientia  jadieis  prolinus  usquc  ad  sentenliam  eru- 
pii,  tantoque  Iranc  disirictius  percuUt ,  quanlo  se 
cjQS  superbia  immoderatios  erexit :  et  qoia  eminie- 
randa  boiia  dnxit,  in  quibus  sibi  placuit,  enume- 
rala  mala  in  quibus  feriretur,  audivit.  »  Cunctis 
namque  superba  apnd  se  cogiuiione  tumentibos  in- 
est  daroor  iu  iocutione,  amariiudo  in  silentio,  disso- 
lotio  in  hilaritaie,  furor  in  tristitia,  inbonestas  in 
actione,  honestas  in  imagine,  eleclio  in  iucessu, 
rancor  in  responsione.  Horum  semper  est  vita  ad 
irrogandas  contnmelias  valida,  ad  toterandas  in* 
lirma,  ad  obediendum  pigra,  ad  lacesseDdos  vero 
alios  importuna,  ad  ea  quae  facere  et  debet  et  pnB- 


bus,  requioscit,  quos  secum  ad  xtema  tormenta  per 
iuxuriam  prseparat.  De  quibus  scriploni  est :  Ve»ii^ 
mentum  mntum  sanguine  erit  in  combuttionem  et  ci" 
bus  ignis  {Isa,  ix,  5)  :  quia  corpus  quo  vestitar 
anima,  pollutum  camalibus  operibns,  nisi  lacrymis 
lotum  et  dignis  poenitenliae  lYuctibus  fuerit  expia- 
tum,  in  seterai  ignis  combustione  ardebit.  Tales  enim 
Scriptura  denolat  dicens  :  Comfnuruerunt  jumenta 
itt  itercore  $uo  (JoeL  i ,  17).  c  iumenta  computre- 
scere  in  stercore  suo  est,  caraales  quosque  in  fe* 
tore  luxuriae  vilam  ilnire.  Quoiies  itaque  carnalem 
roentem  de  suis  peccatis  pr«dtcatores  increpant, 
quoties  ad  ejos  memoriam  vitia  ante  acta  redeunt, 
qnasi   infractuosae  arbori  copbinum  stercorls  ver- 


valet  ignara,  sd  ea  auiem  quae  facere  nec  debet  nec  B  sant,  utmalorum  qua;  egit  memoriam  recoiat,  et  ad 


prae^alet  parala.  Haec  in  eo  quod  sponte  non  appetit 
oailis  exhortaiionibus  flectilur,  ad  hoc  auleni  quod 
iatenter  desiderat  quaerit  ut  cogalor,  quia  dum  me« 
tuit,  ex  desiderio  suo  vilescere,  optat  vim  in  sua 
volontate  lolerare.  {Moralium  1.  xxxiv,  c*  18.) 
<  Sciendum  vero  est,  quod^ipsa  hsec  de  qua  tracta- 
rous  eiatio  aiios  rebus  saecuiaribus,  alios  vero  ei 
spiritaiibus  po66idet..AIier  namque  inlumescit  auro, 
aller  eloquio,  alter  infimis  et  lerrenis  rebus,  alier 
samrois  coslestibusqoe  virtutibus :  una  tamen  ea« 
deaique  res  ante  oculos  Dei  agitur,  quamvis  ad  hu- 
roaoa  oorda  veniens  in  eorum  obtutibus  diverso 
amicto  paUietor.  Nam  cum  is  qui  de  lerrena  prios 
gloria  superbiebat,  postmodnm  de  sanciiute  extol- 


compunctionis  gratiam  qnasi  de  fetore  plngnescat, 
mittitur  ergo  cophinus  stercoris  ad  radicem  arboris, 
quando  pravilatis  suae  consdentia  tangitur  memoria 
GOgitationis,  cunique  se  per  poenitentiam  ad  lamenta 
mens  excitat,  cumque  ad  bonae  operationis  gratiam 
reformat,  qnasi  per  lactum  stercoris  redit  ad  fecun- 
ditatera  operis  radix  cordis  :  plangit  quod  iecisse  se 
meminit,  displicet  sibi  qualem  fuisse  se  recolit,  in- 
tentiooem  contra  se  dirigit,  atque  ad  meiioraanimum 
accendit.  £x  fetore  igitur  ad  frucium  reviviscit  ar- 
bor,  quia  de  consideratiooe  peccati  ad  bona  se  opera 
resusciiat  animus ,  exaudiens  Pauium  dicenlem  : 
Fugite  (ormcationem  (i  Cor.  vi,  18) ;  et  Salomonem : 
Ne  det  aiieni$  honorem  tuum^  et  aunoe  tuo$  crudeU 


liiur,  neqnaquam  cor  ejus  elaUo  deseruit,  sed  ad  C  (Prw.  v,  9);  id  est,  ne  bonorem,  quo  ad  imaginem 


euoi  consueta  veniens,  ut  cognosci  nequeat  vestem 
nKitavit.  >  Qnibus  dicilur:  Quid  superbit  terra  et 
cittie  T  {Eccli,  x,  9.)  {MoraL  1.  xxxni,  cap.  3.)  f  Duo 
qaippe  sunt  viUa  quae  humano  generi  immaniler 
dominantur,  unom  videiicet  spiritus,  atque  aliud 
carnis  :  eiatio  namque  spiritum  erigit,  iuxuria  car- 
nem  corrumpit.  Antiquus  itaque  liostis  humanum 
genus  vel  per  elatiooem  praecipoe,  vei  per  luxuriam 
premens,  in  secreio  caiami  atque  in  locis  humenti- 
bus  dormit,  quia  damnatum  hominem  sub  ditioni^ 
btis  soa  damnaiionis  ant  per  elationem  spiritus  aut 
per  earms  eorrupUonem  lenet.  >  Sicut  scriptum  est: 
Sanguisugw  dum  $uttt  filics  dicentes :  Afer,  afer  {Prw. 
XXX,  iS).  Sanguisuga  est  diaboius,  qui  siU  peccandi 
ad  peccata  suadendo  incessanter  aceendltur.  Huie  '^ 
4kjae  sunt  lili»,  quia  duae  speciaiiler  bumani  genens 
illecebrae  hunc  anUqui  hostis  imitantes  ardorem, 
luxuria  vadeiicet  ei  phiiargyria.  Mam  et  luxuriaequo 
lii>erius  frena  laxantur,  eo  noxlus  delectator,  et  sic* 
at  quidam  ait  poetaram  (Jvvenal.,  lai.  14), 

Cresdt  amor  oummi  qttanuiin  ipsa  pecunia  crescit. 
Quosdam  vero  io  bis  omnibus  possidet,  quia   cum 
Ms  sunerbiffi  soiritus  elevat  ad  tumorem  suae  aititu- 


Dei  creatus  es,  immundorum  spiriluum  voluptaUbus 
subdas,  rieque  aceepta  vivendi  spaUa  ad  iibitum  ad- 
versarii  miuuiis  expendas.  Guicttoque  enim  scderi 
quisqoe  subjicitur,  in  boc  profecio  dominatui  mati- 
gnorum  spirituum  mancipalur.  Unde  et  dicitur  :  Ne 
forte  impleantur  extranei  viribu$  tui$^  et  labore$  tui 
$int  in  jiomo  aliena  {ibid, ,  10) ;  id  est,  ne  daBmo* 
nioruro  iacta  adjuves,  si  vei  ingeniom  animi,  vei  cor-* 
poris  tui  vires,  ad  patranda  facioora  contradaSf  do- 
mumque  aiienam,  id  est  numerum  perdltorum  le  ad- 
jeeto  muiUplices  :  et  gemas  in  novissimis,  quaodo 
consumpseris  cames  et  corpus  tuum,  id  est  in  poenls 
gemere  cogaris,  quando  non  solum  carnaies  iliece" 
bras  transeunt,  sed  et  ipso  corpore  dereUcto,  anima 
quse  corpos  gessit  cuncta  reddere  compeHitur.  Gon-'' 
siderent  iuxuriosi,  quia  cnm  Dominos  carnis  sceie<- 
ribns  servienUbtts  commissa  punire  decrevisset,  io 
ipsa  quaiiute  uUionis  notavit  macolam  crtminis, 
cum  soiphur  et  ignera  super  eos  pluit,  sicut  sacra 
prodit  hisloria  {Gen.  xix,  24).  Quidenim  in  solphore, 
nisi  feior  camis,  et  qoid  per  igoem  nisi  ardor  desi- 
derii  camalls  exprimitur?  Sulphor  quippe  fetorem 
habet,  ignis  ardorem.  Qui  itaque  ad  perversadesi- 
deria  ex  carois  fetore  arserant,  dignom  foit  ut  si- 


8IS 


HINGMARl  MifiM.  AltCHIBP.  OfUSCULA  TARIA. 


&H 


qoid  in  leieriie  igne  »fniil  ciim  anima  el  corpore  A  sidieiiir  aspicitnt  >  ne  dum  Yeniri  maOiterBenrinni, 

viliorum  Inqiiois  crudeiiter  astringantvr,  i  Quia  enim 
g4(ia)  deiiitt»  ievilas  protinus  operi«  seqttitHr,  aacto- 
rilas  saira  lestattir  dtC6n«  :  Sedll  papulm  nundncan 
et  bil>ere^  ei  tKrrexemnt  ludere  (Exad,  xxiif,6).^o(» 
pieruinquc  edacitas  usqne  ad  luxuriam  pertrabit: 
quoniam  dum  satietate  venter  extenditar,  aculeili- 
bidinis  excitantur.  Unde  el  bosti  callido,  qai  pnni 
iMHninis  sensum  tn  concnf^isceniia  pMni  apemit,  sei 
in  )>eccali  faqneo  constrin\it,  divinaireoe  diciiiir: 
Bectwe  et  veture  repes  (Gen.  iii ,  14);  ac  ai  ei  aperte 
dicereiar  :  Gogitaitone  et  ingluvie  auper  hvmm 
Qorda  doHtinaberis.  Tauto  eiiiin  longius  a  secuikle 
parente  seilicet  Gliristo  recedilnr,  qnanto  per  imiMh 
deraiim  ustH» ,  dam  nianus  ad  Gibtim  lenditw,^ 


snftlittebunt»  ubi  iwma»  eorum  tton  morieturt  ei  tgms 
earum  non  ex$Hn§ueiur  (I$a.  txvi,  2i),  uisi  per 
dignos  pmilentiie  frueius ,  ei  per  convenientia 
lamenta  deserentes  roala ,  et  facientes  bona  , 
macttias  camis  simul  et  corda  stiiduerint  emun- 
dare.  Yerum  ei  in  bac  vita  ssepius  coniingit , 
ui  qui  in  adolescentia  luxuriose  vivendo  babita 
dtsperserant,  tcrapore  seneclulis  inopia  deOciant, 
ei  refrigescenii  calore  carnis,  ac  flore  jnventutis 
marcescente,  reiMis  suts'quas  lascive  vendiderant 
sdtos  uii  conspiciant ,  gemenlestiue  sera  paniieuiia 
dicani  qiMc  sequuntur  :  Cur  deie&talus  eum  disci- 
plinam,  el  iHcrepationibus  non  acquievU  9or  meum? 
(Prov.  V,  42.)  »  (Moral.  lib.  xxi ,  c.  9.)   <  NonnulJa 


namque  peccata  ainmam  ]K)]luunt,  crimina  vero  ex-  R  reiitis  pnnn,  td  est  Ad»  lerreni,  lapsiis  iiefaior. 


Stinguunt.  Unde  beatns  Job  criinen  bixuriic  deQmens 
aii  :  lifni$  eH  uaque  ad  perdiiionem  devoran$  (Job 
xkiy  \^:  quia  nimiium  reaius  fiicinorts,  non  usqiie 
ad  participaiionem  maculat,  sed  usque  ad  perditio- 
nem  devorai.  £t  quia  qua^libet  alia  fueriiil  bona 
opera,  si  iuxiiriae  scelus  non  abluilur,  immensiiaie 
bujus  crkninis  obruuniur,  secutus  adjunxii,  et  omnin 
erndicane  gemmmi,  Geitimina  quippe  suni  operaiio- 
nes  bonde  animse.  Gui  iamen  si  perverso  ordine  caro 
domimHnr  igne  luxurise,  omnia  bene  prolata  concro- 
mantur.  Nulla  quippe  ante  omnipoleiiiis  Dei  oculos 
jiisiiiise  pielalisque  suni  opera,  qua:  corruptionis 
cottiagio  monsttantur  immunda. » Ct  quia  pro  ordiiie 
membrorum  distribuitur  StTpe  ordo  vitiorum.  Nam 


Sciendiim  'est  eiiam  quta  quioqiie  nos  medis  vilkn 
gulae  lentai.  Sed  eiir  eosdein  niodos  Mc  eipoaeit 
debeam?  cimi  non  solum  cx  «ao  iam  ebrieias  ^ni 
muUos  teiieaiur,  verom  etbm  qiiidam  iniseri  iioBii' 
■es,  qiiasi  pro  virtute  sj  iadeiit  el  gtofieniar,  # 
multmn  bibere  ei  alios  ineb.iare>po6siiti,  nonaueo' 
dentes  qued  rDomiuus  per  prophelam  comminiMr 
<)ieens :  Vie  fm  ^ui  polentes  wnt  ad  bibendtmwtix^ 
et  tiri  foriee  ad  mhcendam  ebfieiaitm  {I$a*  v,  tt);  e( 
per  Apoatolum  praicipit :  NoliteinebHan^mo^in^ 
e$l  IttXiiria  {Ephes.  v,  18)^  qVtia  etriod  fegnm  Bd 
Hon  possidebtmt  (l  Cor.  vi ,  40)^  ^i  «SalonMm :  M 
regibuSf  inquit,  o  Lamttelynoli  regibm^iAesi  onnii- 
biis  in  omni  ordiue  ac  sexu  qni  se  eiiriios  regere^ 


veuter  cibo  et  vino  dislentus  facile  despumat  in  4tbi-  G  benl,  dure  vinwn  immoderate,  quia  tndkim  ucrdw 


dines,  sicut  ei  fimns  compiutus  facile  vermes  ge- 
nerai. 

IteuDuUi  ordioem  eeriaminis  ignocanies  (utoiMRre 
gv^am  fiegligunt ,  et  jamjam  ad  spiritalia  bella  con* 
siirgwtt.  Qui  aliquindo  niuila  etiam  quae  iiiagn» 
simt  forlHudinis  faciuui,  scd,  donHniHtie  guke  vilio, 
per  carnis  iilecebram  oome  quod  foniler  egerim 
perduni :  el  dum  venler  non  reatringilur,  per  cariiis 
etfncupiscenliam  stmul  cuuctae  virtutes  obruuiititr» 
(l^4i8lor.  6SI ,  eap.  W.)  t  Unde  et  Nabuchodonosor 
vineeate  Bcribiiur  (/ V  Reg.  xxv ,  8) :  Princeps  eoeo- 
rum  destraxit  muros  Jerusalem  Princeps  namq^ie 
eecorum  cftl  venter,  eui  cuni  magna  cnra  obsequium 
«  coeis  impenditnr,  oi  ipse  delectabiiiter  cibis  im- 


esi  tibi  regnai  ebfietaa,  ne  forte  bibeml  el'Mimca»i9i 
judiciorum  jttstorum ,  et  tnuteni  cameam  filionmk»' 
luiiHim  (Prov.  xs:xi»  4).  Ei  item  sacra  Scriplura  di- 
cit :  Vtinmi  in  iuctmdUaiem  cveatum  eu^et  wsi» 
ebrielatem  ab  inilio  :  exstUtadoanume  et  cordis  rma 
modertUe  poiaitim :  mnitm  est  ei  eorperis  el  atm, 
eohrietas  pottu  (EodL  xitu,  55).  Vipim  esi  wm^ 
eMera  nro  infrunito  (tbid..  tt),  ei  modesias  ac 
iemperaius  cibus  et  carni  ei  miimae  oiilis  esL  Viiw 
tmUium  potattmi irrilationemf  eiiramf  et  rmnatad' 
ta$  facit.  Amarit¥4o  animi  «iiiiim  huUiimn  pouim 
Ebrietaikumnmitiu  imprudentis  offendOf  Mtimrm 
jmttUemet  facHm  vtUnera.  In  eonmvio  eim  nm  iifM 
premmum^  et  non  deepsciae  eum  in  pteundkak  iilMS'> 


t  pteaiur.  Mori  auiein  Jerusalem  virhHes  aunt  animae  '^  eerUi  itnpreperU  non  dicas  ilU ,  et  nen  premm{i^^ 
T  ad  desiderium  auperria^  pacis  elevaiae.  Gooorum  igi* 

for  princeps  mutos  Jemsaiem  dejicit,  quia  dura 

venter  tngluvie  iendiiur,  ^virtuies  aBlinee  per  iuxu- 

riam  deslruunlur.  *  Quo  contra  Dominus  dicit  in 

EvAiUielio  :  Att«fidfie4k)/^Mt.  ne  forip.  nraMmtur  aardA 


58).  Opewufim  ebrio$m  nou  iocui^tabitur,  W0n 
et  nmiieres  apeaimare  faeiunt  sapieniesj  et  argunt  m 
eatoe^  et  qtti  sejunpt  fomieariii  erii  nefttam^putrtit 
et  vermes  kiBreditabttm  iiltmi  {Eceii.%iT^  4). 

(Mnrntkini  lib.  v.  f»   JU  \  «   41iii«  ap  inviiitS  llfifll^ 


877  bB  CATENW»  VITHS»  ETG.  fj$ 

quara  graviter  antmoin  yesdnfa  instigal.Golor  qoippe  A  mai^is  dtmoHlMis  rixas  in  «orde  «onq^t.  Tur* 


pallore  afficitur,  ocoli  deprtmuntur,  meiis  aceendi- 
lur,  et  membra  frigescunt :  fit  in  cogitatione  rabies» 
in  denlibus  stridor.  Gumqne  In  latebrts  cordis  cre- 
scens  abscoiiditur  odium,  dolere  cxco  terehrat  con* 
scientiam  vulnus  inclustmi.  Ffil  tetom  de  propriis 
Itbet,  qnia  tabescentem  mentem  sua  pcena  saucial , 
qnam  felicilas  torouet  aKena.  Qoaniaque  extranet 
oi>eris  in  altum  fabrica  Jaciiur,  tanlo  fun^amenlBm 
roentis  Kvidx  profundius  sufToditur,  nt  quo  alii  id 
meliora  properaut,  eo  ipsa  deterius  riiat.  Qua  nHna 
Tidelicei  eiiam  iHud  destruitur,  quod  in  aliis  actibus 
perfecto  opere  surrextsse  putabatur.  Nam  invidia 
cum  mentem  tabefecerit,  cnncia  quas  Inirencrit  bene 
gesta  consnmK.  Unde  bene  per  Salonionem  dkitur : 


^Mi  kaque  hic  iatns  sastiiiet,  qaem  pondus  veh^ 
men  inflamraal»  cogttationls  preroit.  Quanta  mi 
ergo  iraeuiidiffi  culpa  pensemus,  per  quam  mansiift- 
tado  amittitur,  sopern»  imagiuis  jimilitiido  vjiuiliir. 
Per  iram  sapientia  perditur,  ut  qmd  quove  ordiao 
ag eiMimn  sit  omoiiio  nesciatur»  sieat  «crijHum  esi, 
/r«  ttt  nm  $tuki  r§qHietcit  (EceU.  vh»  M),  quia  ni* 
mimm  inlelllgentiffi  locem  suUtrabit,  am  monleRi 
proroevemio  confiiodit.  Per  iran  vita  amiuitur,  e4Bi 
sapientia  teneri  vidoatur,  sicut  scriptiim  est :  /r# 
pertHt  etiam  prudenles,  qoia  sciUoet«on£uaiis  animM 
neqnaqnam  explet,  etiam  si  qoid  inlelligere  pnidenf 
ter  valet.  Per  iram  justitia  relinq«it«r,  sicui  seiir 
ptum  est  :  Ira  mri  jiuikiam  Dei  iion  operatur  {Jac, 


Tita  eamium  santtiu  eordit,  putredo  o$sium  invidia  B  i»  ^),  qnia  dom  twrteta  mens  lodichun  siue  ratio-» 


(Prou.  XIV,  50).  Qnid  enim  per  camem,  nTsi  infir- 
ma  quxdam  ac  tenera,  et  quid  per  ossa,  nisi  fortia 
acta  signantur?  Et  plerumque  contingtt,  nt  quidam 
ctim  vera  cordis  innoi-enlra  in  nonnaHis  suis  acti- 
bus  infirmi  videaiitttr,  quidam  vero  jam  qnsedam 
ante  huroanos  oculos  robusta  exerceant,  sed  tamen 
erga  alioroni  bona  intus  invidiiepestileniia  tabescanc 
Bene  ergo  dieitur  :  Vita  camium  sanita$  cordiSf  quia 
si  mcnlis  innocentia  custo^fitur,  etiam  si  qua  forls 
infirma  sint  quandoque  roborantiir.  Et  recle  subdi- 
lur,  Putredo  o$$ittm  intndia,  qoia  per  Hvoris  viti«m 
ante  Dei  oculos  pereunt  eiiam  fortia  acta  virtutom, 
Ossa  quippe  per  invidiam  pufrescere  est,  qnaedam 
etiam  robusla  deperire.  Scd  cor  hac  de  invidia 


nis  exasperat,  omne  quod  fortiter  suggerit,  Becteim 
potat.  Per  iram  gratla  vit»  socialia  amilittur,  aicot 
scriptum  est :  ^o^t  e$$e  a$$iduu$  cum  komine  ira^ 
eundo^  ne  di$ea$  $emi$a$  eju$^  et  $uma$  $candalum 
animm  tuce  {Prov.  sxii,  i4) :  quia  qoi  se  ei  humaaa 
ratione  non  temperat,  noeesse  est  ot  be^tialiter  oolua 
vivat.  Per  iramcoDeordia  roaapitur,  aicot  scriptum 
est  :  Vir  animosu$  parit  rixas^  el  vir  iracundus  efun* 
ditpeccata  {Prov,  xvi,2l).  Iracundiis  qutppe  pecGata 
effundit,  quia  etiani  oialos  quos  incaole  ad  ditcflfv 
diam  provoeat  pejom  faeit.  Per  iram  kix  veritatifi 
amittitor,  aicut  scriptwn  est  :  Sol  non  oeddai  $upe9 
iracundiam  veetrmi  {Epkee.  iv,  26)  :  qwa  cwii  ira-» 
eomlia  menii  confusionis    tenebras  iiu^it,    fauio 


cirous,  si  non  etinin  qualiier  ernatur  intimemus?  G  I^^  radiura  snse  cognitionis  absoondti.  Per  iram 


Difficile  namqiie  est  ut  hoc  alteri  non  invideat,  qoo4 
adipisci  alter  exoptat  :  quia  quidquid  lemporale 
percipitur,  tanto  fit  niinus  singulis,  guanto  dtvidi« 
tur  in  muHis  :  et  idcirco  desiderantis  mentem  livor 
excruciat,  quia  hoc  quod  appetil,  aot  funditus  aiier 
accipiens  adimit,  aut  a  quantitate  restringit.  Qoi 
ergo  livoris  peste  plene  carere  desiderat,  Ulam  faae* 
reditatem  diligat,  qiiam  eohsBredmn  nunieros  immi 
angustat :  quse  et  onmibus  una  est,  et  aiogolis  tota  : 
quae  tanto  largior  ostenditur,  quanlo  ad  hanc  per* 
cipieniium  muUitudo  diiatatnr.  Imminutio  ergo  ki- 
voris  est  affectus  surgens  intemaB  dulcedinis,  el 
plena  mors*eJus  est  perfectus  amor  »ternitatis.  Nam 
curo  mens  ab  hujus  rei  appetitu  retraAiilur,  qoae  oe- 


sancti  Spiiitos  spleodor  exeluditur  :  qjio  contra» 
juxu  vetostam  traaslaiionem,  soriptuui  est :  Super 
quem  requiescet  $pmtu$  meua^  nki  $uper  kumJUemp 
et  4fu$etum,  et  ireu$emem  eermont»  $uoe?  Com  eniio 
homiiem  dieevet,  quietom  protinus  JMJHoiixit.  Si  ergo 
Ira  qoieteBi  nentis  subtroiiit»  stuuB  «aaolo  SpirlMM 
habitatloiiera  ekudit :  cu)bs  reoeatiooe  anifiius  va^ 
eom  od  apeitam  mox  insaaiam  ^ueilur,  et  uique  a4 
superfidem  dliiRlimo  cogitatioMim  liiadameoio  dia- 
sipaior.  Mam  irae  suasiimulis  accensun  eorpaipiial» 
eorpiis  tremit,  lingoa  ae  praepedlt,  faeies  igneacil, 
exasperaiitur  ociili,  ei  noq«aquam  reoogoaocwumr 
noti.  Ore  qnldem  clamorem  forinal,  sod  fienens  qiiid 
loquiiur  ignorat.   lo  quo  ilaqiio  iaie  ab  arreptitiia 


cipienlium  numero  partitur,  tanto  magis  proxim«a  D  longe  est,  qui  aclioois  suttooMC&ipg  neu  e«l?  Undi 
diiigit,  qoanto  minus  ex  profectu  iilios  soa  damoo 
pertimescit  :  quae  si  perfecte  in  amorem  cflelestb 
patriae  rapitur,  plene  etiam  in  proximi  dHecliooe 
solidatur :  quia  cum  nnlla  terrena  desiderat,  nibil 
est  quod  ejos  erga  proximum  charitati  contradicat. 
Quae  nimirum  cbaritas  quid  est  aliud  qoam  menlis 
oculus,  qui  si  lerreni  amoris  pulvere  tangitur,  ah 
iDiema;  lucis  mox  intuilu  Isesus  reverberalur  ?  » 
Alius  irae  se  dominio  stravit :  ecquid  in  corde  nisi 


At  pierumquo,  ot  usque  ad  mm»  ira  proaiiial,  ol 
q«o  ratio  lottgius  rocedit,  audacior  MsorgAl :  aoque 
ipsom  retinore  aoimos  boii  valot«  qiisa  faetus  eat  po- 
«teslatis  aHenae,  et  eo  foror  menibra  foras  in  ietilmt 
exerit,  qoo  intus  ipsam  membrortim  dominam  njen* 
tem  eapiivam  teoet.  Atiquando  aiitem  manos  ooa 
oxerii,  sed  in  maledictioois  jaciiloDa  lingoam  vortit. 
*  Pratris  namque  interitum  preelbiia  exposcit,  et  bm 
Deum  perpeirare  expettt,  quod  ipse  perversos  I 


879 


HUNCMAUI  UHEM.  ARCBIEP.  OPUSCULA  VARIA. 


880 


perlinguam  non  expiimit,  intiis  deicrior  ighescil,  A  et  qnidquid  noii  accesscrii  lucnim  pulel.  Secundos 

«liratasqalsqnecoHocutionenj  suani  proximosub-'     ^  *"'*'^" 

trahat ,  et  nihil  •dfcerido  quam  sit  aversus  dicat. 
»t  nortnut]c|ti«m  h»c  silentif  scv^ntas  dfsciplinse  dis- 
pchsiHbriem  gerit',  si  tamcn  solWeH^  in  inlimis  dis- 
creiiorilbus  forma  teneatur.  Nonnunquam  verd, 
dtim  accensus  animus  6'consiiela  locuUone  reslrin- 
gikuri  per  acccssum  temporis  penltus  a  proximl  di- 
lecUone  separatur,  et  acriores  stimnli  ad  mentem 
Teniunt,  causac  quoque  qu»  gravius  exasperant  oriun- 
tur,  atqoe  iniraU  oculo  fesluca  in  trabem  vertltnr, 
dum  ira  in  odiwm  permutatur.  Plerumque  ira  persi- 
lentium  dausa  intra  mentemvehemenUus  9e8tuat,et 
damosas  tadta  voces  format.  Verba  stbi  qnibus  exaspe- 
ratnr  objidt,  et  quasi  in  causae  examine  posiU»  dn 


autem  servandae  mansuetudinis  modus  csi,  ut  cuin 
allenos  excessus  aspicimus,  iiostra  quibns  io  aiiis 
excessimus  delicta  cogitemus.  Considerala  qaippe 
infirmitas  propria  maia  nobis  excusat  sliena.  Patien- 
ter  namque  itlatam  tnjuriam  iblerat ,  qui  memiDit 
quod  fortasse  adhuc  halieat  in  quo  debeal  ipse  lol^ 
rarl.  Et  quasi  aqua  ignis  exsUnguitur,  cnm  surgenie 
ftirore  animi  sua  cuique  ad  meiitem  culpa  n^vocaior, 
quia  erubesdt  pcccaio  non  parcere ,  qui  vd  DeoTd 
proximo  sspe  recolit  parcenda  peccasse. 

Sed  inter  hau^  solerter  sciendum  est,  quodilia 
est  ira  quam  ImpaUenUa  exciiat ,  alia  quam  zelos 
format.  Itla  ex  viiio,  haec  ex  virtute  generator.  Si 
enim  nuila  ira  cx  virtute  surgeret,  dlvinx  aainiad- 


rius  exasperata  respondet,  qnod  Saiomon  breviler  B  versionis  impeium  Phinees  per  gladium  non  placa»- 

insimiat  dicens  :  Praf«io/«/to  imfwomm /iiror  (Pror. 

XI,  25).  Sieqne  flt  ut  perturbatus  animus  majorem 

atrepitnm  in  suo  silentio  sentiat,  cum  eiim  gravius 

dansa  flanima  consumtt.  Unde  bene  ante  nos  quidam 

aapiens  dixit ;  Gogitationes  iracundi  vipereae  sunt 

generationes ,  mentem  comedunt   roatrero   suam. 

Seiendum  vero  est  quod  nonnuik»  ira  citius  ac* 

eendU,  fadlras  deserit  :  nonnulios  vero  tarde  qui- 

deili  comniovet,  sed  durtus  tenet.  Alii  namque,  ac- 

censis  calanaU  similes,  dum  voeibas  perstrepunt» 

quasi  quosdaro  accensionis  su»  sonitns  reddunt : 

dam  quidem  flammam  faeiunt»  aed  proUnus  kt 

favillam  ritgescont.  Alii  autem,  lignia  gravioribus 

durioriboaqoe  non  dispares,  accensionem  tardi  sus 


set.  Hanc  iram  quia  Heli  non  habuit ,  motum  coDtn 
se  implacabiliter  supemae  ulUonis  excitaviu  Nan 
quo  contra  subditorum  vitia  tepuii,  eo  contra  iUnii 
districtio  aeterni  rectoris  exarsit.  De  hac  ira  per 
Psalniistam  dicitur  :  Ira$dmim  d  noiUe  pemn 
{Psal.  VI,  3).  Quod  nimirom  non  recte  intdlipDl, 
qui  irasci  nos  nobis  tantunimodo ,  non  eUam  proxi- 
rois  delinquentibus  volunt.  Si  enim  sic  proximos  it 
nos  amare  praecipimur,  reslat  ut  sic  eorum  emn- 
tibus  sicut  nostris  viUis  irascamur.  De  hacpcr  Saio- 
monem  dicitur  :  Melior  est  ira  risu  {Eccle.  Tu,i), 
quia  per  trisUUam  vultus  corrigttor  animus  deliB- 
quentis.  De  hac  iterum  Psalmista  ait :  TuThaiu$  ai 
prm  ira  oeuliu  meu$  {Psai.  vi,  8).  Ira  quippe  per 


dpiont,  sed  accensi  semel  dilBdlios  exsUnguontur,  C  YiUinii  ocuium  menUs  excaecat,  ira  autem  per  tdoin 

turbat :  quia  qno  saltem  recU  «muIaUone  coocuiitor, 
ea  quae  nisi  tranquillo  corde  perclpi  non  potest  coo* 
tempIaUo  dis&ipatur.  Ipse  namque  zdos  rectitadiDis, 
qoia  ioquietudiiie  mentem  agitat ,  ejus  mox  aciec 
obscural,  ut  altiora  in  commotione  non  videat,qos 
bene  prius  tranquilla  cemebat.  Sed  inde  subtiiios 
ad  alta  reducitur,  unde  ad  tempus  ne  videai  refer' 
beralur.  Nam  ipsa  recU  aeroulaUo  aetema  posi  pao- 
hilum  in  tranquillUatem  largius  aperii,  qux  bicio* 
terim  per  comrooUohcm  claudil,  ct  unde  roens  tor- 
balur  ne  vldeat,  inde  prollcii  ut  ad  vid^ndum  vems 
darescat,  sicut  iuOrroanU  oculo  cum  colljriumiffl- 
itollUlur,  lux  penitus  necatur,^  sed  inde  c^  ^ 
iinde  haiie  ad  tempis 
Nunquaiii  icro  cominotiqai  co^ 
templaiio  jaiigiitr,  ncc  praevalet  m^ns^  perinrteu 
c^nspibere  ad  quod  vix  ^ranquiHai  val^t  inbiare 
qiiia  nec  s6lis  r^dius  cerniiur,  cum  icomrooUe  noi^es 
cteli  fadem  obducuni;  n^c  luitaius  fons  rcspideow 
iitnafginem  i^eddtt,  quam  tranquillus  ph>prie  oslendii, 
qm'^  qiio  ejus  unda  pajpilat,  eoita  se  speciem  sioiiii- 
ttfdinis'  otjsfciirat.  Sed  cum  pef  xeluro  animiis  idotc- 


et  quia  se  tardlos  Id  asperitatem  conciunt,  fororis 

soi  dnrios  Ignem  servant.  Alii  autero ,  quod  est  ne- 

qtiius»  et  citius  iracundue  flamroas  accipiunt,  et  tar^ 

di09  deponunt.  NonnoHI  varo  has  et  Urde  suscipiont, 

ct   dttns  aroitionu  In  qutbos   niroiruro  qoatuor 

iNodis  liqoido  leetpr  agnosdt,  qoia  et  ad  tranquii- 

Miatis  bonom  oltfmus  plos  qoam  primos  appropin* 

qoat,  et  in  roalo  qoklero  secondnm  tertios  superat. 

Sed  quid  prodest  qood  iraeondia  quomodo  nientem 

teneat  didmos,  si  non  eUam  qoaliter  compesd  de- 

fteat  exprimamus?  Doobus  etenim  modis  fracta  pos^ 

gidere  animum  ira  desuesdt.  Prinius  quippe  est,  «I 

Aieins  BCfHidtaf,  anteqoaihagere  qdidlibet  indpiat, 

omifts  dbt  qotis  paU  poiest  coniumeKas  proponat^  ^  pauluUim  veraciter  recipit,  m 

qiiateniis  Redempt6rls  'sttl  probra  eogitans,  ad  ad*   ..salubriter  amltiit.  Nunquam  ii 

fbrsa  tcff^rsMdate  praelparet.Qoai  nimirfim  venientia 

«imo  folrChiii  eidpit/qttanto  se  cantlos  ex  plw- 

^)!lentla[  lArftiaiit.  Qtti  ienim  f^providns  ab  adver- 

^te  depi^hAiin^qtfiisiab''hoHiedormiens  inve* 

iif1s^,'60hiqite'dUtts*fnkiifeas  necat;  quia  non  repo- 

gtfadtem  peHbi^f.* 'Natti  qoi  inala  ironiinenUa  per 

gond^MWetti  pnfeitolat',  hMil^s  Incursus  qoasi  in 


c\ 


^*  bECAVENDlS  VITIIS,  EtC.  m 

zelo  reciiiudinis  surj{at ,  si  immodcrale  mentein  A  »it  Uade  pnecipit  DomiaU^  ul  gibbum  lolerans,  id 

est  terreois  inbiaDs,  non  ofleralpanes  Doinino  suo- 


viceni,  raiioni  protinus  servire  conlemnit,  et  tanlo 
se  impudentius  dilatat,  quanto  impatieutiai  virus 
▼iriulem  puiai.  Unde  necesse  est  ut  hoc  anl«  omnia 
qui  zelo  reclitudinis  movetur  actendat,  ne  ira  exlra 
meniis  dominium  Iranseat ;  sed  in  uitione  peccati 
tempus  modumque  considerans,  surgentem  animi 
periurbationem  subtilius  perlractando  restringat, 
ahimositalem  reprimal,  ei  raotus  fervidos  sub 
«qoiute  disponat,  ut  eo  fiat  juslior  ullor  alienus 
qwo  prius  exsiilii  victor  suus  :  quatenus  sic 
cuipas  delinquenlium  corrigal,  ui  anie  ipse  qui 
corrigil  per  patlentiam  crescat ,  ut  fervorem  suum 
iranscendendo  dijudicet,  ne  intemperanlcr  exci- 
latus,    ipso  zelo  reclitudinis  longe  a  rectitudine  \ 


,£t  superbia  et  vana  gloria  habent  spiritom  In  alis 
.milvinis  :  quoniam  actione$  illarum  dlabolo  auat 
pcoculdubio  similos,  qui  insidiatur  semper  vilas 
parvulorum.  £t  levanl  ipaam  amphoram,  scilicet 
cupiditatem,  inter  terram  et  coelum»quia  snperbia 
etvana  gloria  hoc  proprium  habent,  utenmquem 
infecerint  in  cogitatione  sua  super  caeteros  homines 
exioliant,  et  modoper  ambitum  rerum,  modoper 
desiderium  djgnitatom ,  quem  semel  capium  tenae- 
runt  quasi  in  bonore  aUitudinis.eievaui,  et  menteoi 
per  avaiiliam  ita  elevanl»  ut  quoslibet  proiimos  d^ 
spicienles  quasi.deserant,  et  alta  gloriantes  expe* 
taut.   Scd  tales  quique,    dum  siiperbiunt»  et  eoa 


aberret.  Quoniam  qui  semeiipsum  prius  non  judi-  B  mente  transeunt  cum  quibus  sunt,  et  superioribus 


cat,  quid  malum  recte  judicet  ignorat,  et  sinovil 
fortasse  per  auditum  quod  recte  judicare  de- 
l^t ,  tamen  judicare  aiiena  merila  non  valet ,  cui 
conscientia  innocentiaj  propriae  nullam  judicii  regur 
lam  prajbet.  Prius  enim  ipsi  purgandi  suut,  perquos 
alionim  culpse  feriuntur,  ut  ipsi  jam  mundi  per  ul- 
tlonem  veniant,  qui  aliorum  viiia  corri^erc  fesiinani, 
tt  cuiii  contra  nos  uliio  diviui  exarainjs  cessal,  no- 
stra  se  conscientia  Ipsa  reprehendat ,  aiqpe  ad  la- 
menta  peenitentiae  ipsa  se  conlra  semetipsam  erigat, 
nec  contra  bonos  elata  ,  et  sibi  hurailis ,  sed  conlra 
serigidasit;  bonisvero  omnibus  submissa.  Sum- 
-inopere  igiiur  haec  viiia  unicuique  tendenti  ad  geier- 
ijam  vliara  cavenda  suni ,  per  qu»  diabolus  genua 


civibus  miiume  juogantur.  Et  ipsa  amphora  dicitur 
partari  in  terram  Sennaar,  quae  intorpreiatur /eior 
eorum  :  quia  radix  est  omnium  malorum  cupidiiag, 
et  quia  quodllbet  malum  per  avaritiam  gignitur,  dk» 
guum  est  ut  domus  avari.tiae  in  fetore  coMSiruatur» 
quoi  nonnullos  cogit  tiiuoris  vel  amoris  Dei.  obiivi* 
sci,  eii)oni  noroiois  opinionein  relinqii^»  et  aanqtw 
religionis  ac  fldei  odorem, imde  iieripiiuaesi :  CMr^ 
$ii  bonu$,odorjnim*J>eo  (//  Cor^  lu  i$)«. 

CAPeT  llf. 
Ik  jurnmmlh  H  verjuriU ;  q»&d  nni  dolo  jnmvium^ 

ei  fide$  etiom  hotti  tervAnda  sf(;  «t  de  enrigeilaHf^ 

detractione,  peccattsque  cogitationuin, 

De  juranventis  vitandis  negligere,  et  asepe  quosdam 


Ijumanum  ad  aeterna  supplicia  trahere  feslinat,  et  C  ad  fallaciam ,  et  ut.jpsa  laUacia  abscendi  possit, 

?lfi^  Sk\\    inifirk  MAnAwio    Ui.m»»:   !^^^-*.     .. .       .  .  ...  ..... 


boc  ab  initio  generis  bumani  incoepit,  et  per  omne 
icmpus  sxculi  hujus  in  hoc  suum  sludium  exercet. 
Superbiae  quidem  faciem  menli  Evae  supposuit,  cum 
banc  ad  contemnenda  verba  Dominicae  jussionis  in- 
stigavit.  Invidlae  quoque  Oamma  Cain  animuin  suc- 
cendit,  cum  de  accepto  fratris  sacriflcio  doiuit,  et 
per  hoc  usque  ad  fratricidii  facinus  pervenii.  Luxu- 
rise  facibus  cor  Salomonis  exussit,  quem  tanlo  mu- 
lierii>us  amore  subdidit ,  ut  usque  ad  idolorum  vene- 
rationem  deductus ,  dum  carnis  deleclalionem  se- 
qultur,  Conditorlsreverentiaeoblivisceretur.  Avaritia 
qiioque  Acbab  auimum  concremavit ,  cum  eum  ad 
appetendam  vineani  allenam  impaiientibus  desideriis 

inipulit,  ei  per  hoc  usque  ad  reatum  homicidli  per-  .   .^ ^     ^^ 

traxit.  Haec  est  enim  aniphora  os  apertum  habens,  ^  pittrare  flagiiium.   At  si  aliquid  forte  nos  iacauUua 


«J 


so* 
lent  non  solum  ad  jurationem ,  sed  et  iuterdum  ad 
perjurium  inipellere ,  praeter  iiltro  jurationem  qu» 
ex  mala  oonsaeiudine  hominum  usibos  iiiolevit»  guih 
Scripiura  dicat :  Yir  muUum  jurane  nm^  ju$Ufieab§T 
tur  {Eccli.  xxui,  |4).  Consaeiudo  enim  q«s  non  eai 
bona.  Quaniam  vero  temoritatem  junuHii.  vitaro 
debeamus,et  ipse  £vangelio  Domimis,  et  Jacobus 
in  epistola  sua  docet  dicena :  Ante  omnia  autem^  fra* 
tre$  mei,  nolite  jurarey  neque  per  cmlum ,  tuque  per 
texram^  nequeper  aliud.quodemftt$  iuramenlHm;.$i$ 
afUem  $ermo  veUef^  E$i,  e$t^  JSfith  aon,  ut  /ffineub  jun 
dicio  decidatie  {Statth,  v,  34.;  Ja<,.  v,  12).;  iUg  vide- 
licetjudicio,.aub  qpo  decidijl  li^odes^  ut  velpejer^. 
rare ,  vel  perjurium  caveodo  aliud.  necesse  haberei 


quam  vidit  Zacharias  propheia  {cap.  v)  ferri  a  dua 
bus  mulieribus,  quae  habebant  alas  milvi  ad  rapaci- 
taiem  volanles :  in  ciijus  araphorae  raedio  sedebai 
mulier,  quae  projecta  est  in  medio  amphorae,  el  missa 
est  In  os  ejus  massa  plumbea.  Duae  enim  mulieres  ha- 
beiites  alas  quasi  alasmilvi.duo  suntprincipalia  vitia, 
superbiavidelicetel  vanagloria  feientesamphoramos 
apertum  habentem,  idcstavaritiamlucris  inhiantem. 
In  cojus  mediosedit  niuUer,id  est  impietas,  in.cujus 

SCilicet  iinDietAlio    na    mafiSA   nlnmhAa  mStiliti»  .  ^....« 


C\J^ 


jurasse  contigerii,  qiiod  observatum  scilicei  pejureoi 
vergai  in  exituni ,  consilio  salubriori  mutandum  no- 
verimus.  Nonsolum  autem  in  jurando.  sed  inoinni 
quod  agimus ,  haec  est  moderaLio  solertius  observan- 
da,  ut  si  talcm  forie  iapsum  vecsuii  UosUs  ioi^ideri* 
mas  insidiis,  ex  quo  aine  aliquo  peccaii  ^rgere  eoa-. 
tagio  non  possimus ,  iUum  potius  evadwU  adiuim 
petarous,  in  qtu)  minus  periculi  nos  perpessoiOBesse 
cernamus  :  et  juxta  ei^emphim  il\orttmL»qui:JM>$Ulb. 


>  Ami^m 


nft     AAil-  «UVP* 


885 


HINGMARI  RHEM.  AKGHI£P.  OPUSGULA  VARIA. 


m 


incurram.   Non  taiueu  negligendum  cst  cuiquam,  ^  enim  dictum  est  quasi  jure  ojare,  id  est  )asle  locpii. 


quod  aut  necessitate  cogente,  ant  ira  impeiiente, 
aul  cupidltali;  previacanie ,  in  noroine  Domini  peje* 
ravit :  «ed  senindQm  modnro  enlpsc  necesse  esl  nt 
snbseqaatiir  abstergens  culpam  pcanitentia  ,  Domino 
per  ^echielem  propbeum  de  Sedechia  rege  terri- 
billter  iDtonante  :  Vivo  egoj  dkil  DominuB  Deui^ 
quwium  tujui  fedt  irritum  juramentum,  ei  to/vfl 
pactum  quod  kabebat  cum  rege  Babylonis ,  in  medio 
Babyionie  morietur,  Spreverat  enim  juramentum  ut 
iolveret  f(edus ,  ei  eum  omnia  hwc  feceril ,  non  effU' 
yiet  {Euch.  xvn,  16).  Ex  quo  discimus  eliam  inter 
bostesservandam  fidem,  et  non  considerandum  cui,  scd 
per  quero  juraveris.  Mulio  eniro  fldelior  inveutw 
est  ilJe  qui  propter  nomen  Dci  tibi  credidit  et  de- 


! 


Tunc  enim  quisplain  juste  loquitur,  qnando  ea  qos 
promillit  implentur.  Multi  enim  sunt  qui  doloie 
jurant  ut  decipiant  proiimum  :  quod  abominiUir 
Pater  luniinum  Dominus  ,  dicente  Petro  :  Non  a 
mentitus  hominibus,  sed  Deo  (Acl.  v,  4).  Qua  in  re 
hoc  quo(iiie  oporlet  intendi  quod  mendaces  f<ibriea- 
lorcs  mendacii  dicuntur.  Sicut  enim  xdiQciom  lapi- 
dibus,  ita  mondaciura  serroonibus  fabricalar :  ttbi 
enim  non  dolosn  locutio,  sed  sensus  est  veritatis» 
quasi  niunita  moles  non  ex  fabriea,  seC  ex  naUin 
consurgit.  Unde  scripUim  esi  :  Qui  loquuur  uriiar 
tem  in  corde  «wo,  et  non  egit  dolum  in  lingua  m 
{Psal.  xxiii,  4).  Cavendum  esl  igilur  jurameniun, 
mullo  niagis  autem  peijurium.  At  si  jurandi  iiecegF 


ceptus  est,  quam  iJle  qui  per  occnsionem   divin»  g  ^\^r^^  perurgel  ct  arctat,  id  puris  verbis  et 


majestatis  bosti  tuo,  imo  jam  amico,est  molitns  in- 
sidias.  Eece^  inquit,  dedit  manum  suam  regi  ^gypti^ 
$t  tradidit  sein  manu$  ejuSy  et  perjurio  contra  Domi- 
num  oommisit  sacrilegiiim.  Sentenlia  enim  sxcu- 
larisest  (Virgil,  /Eneid,  ii) : 

Dolus  an  virtus  quis  in  hoste  requirai  f 
Quam  solent  nobis  opponere  qui  dicunt  liostes 
fraude  decipiendos.  Cui  ut  acquiescamus ,  inuito 
pejus  fecit  Sedecbias.  Non  enim  bostem  decepit,  sed 
amicuro  cui  foedere  Domini  foerat  copulatus.  Ergo 
quandtu  non  jures,  ei  paduro  non  ineas  sub  noroine 
Domini,  pmdentiae  est  el  fortitadinis,  vel  dect(iera 
vei  superare  adversarium  utcunque  potoeris.  Guro 
autem  le  constrinxeris  juramento,  nequaquam  ad- 


pia  gcrendum  est.  Necjurans  verbi  arle  se  putcl  fair 
lere  Dominum  posse,  cui  nibil  absconsum  est,  oi 
corda  cnncta  palent,  qui  non  accipil  sicul  qoii 
jurat,  scd  ut  is  cui  juratur  jurasse  puUt.  Per  daktt 
crgo  jurans  utrique  reus  babetur,  aempe  Deo  cujyi 
nomen  in  vanum  assumpsit»et  fratri  qoem  atia 
fraudeparavit  fallere  atquedeciper©  :  el  dcuUovt 
neccsse  est  ul  digna  poenitentiA  subsequator,  Tide- 
licel  quia  noinen  Dei  assumpsit  in  vanum,clqiiia 
conlra  Dei  praeceptum  dolo  fefelUi  fratrem.  Filsa 
enim  agens,  falsa  loquens,  quarovis  animo  trepidtf 
ut  pateat  jacuUs  verilatis,  et  si  depreheosus  fBerit 
gloriam  perdat  favoris,  et  quamvis  euro  consdeam 
accuset  quia  scienter  peccat ,  cupiditate  tamea  Tia- 


versarius  sed  amicus  est  qui  tibi  credidit,  el  sub  C  (.jm,.^  etsuppresso  favore  audaciam  de  iniquiuUbii 

occasionejurisjurandi,  id  esl  Dei  nuncupatione  de-  sumit:  et  saepe  eliam  uilione  menti  proposiiatf 

eeptus  esi.  Propterea,  Scriptura  nunc  dicit,  jura-  contra  Deum  erigil,  et  quaBUbet  ab  co  adwrsa  pe^ 

mentum  quoti  sprevit,  et  feedus  quod   priBvaricatui  p^^  deliberat,  duroroodo  hic  duoi  vaJelomae<|>ii 

esi,  ponam  in  caput  eju$  {Exech.  xvii,  !9).  Ac  ne  pu-  placot  agai.  Unde  velut  Scriptura  dicit :  Si«iiw«* 

taremusjuraroentum  etfoedosetpactum  regfs  esse  sanguinum^  ita  $t  dolosum  obaminMhitur  DtmiM 

Babylonii  vel  Sedecbiae  qoi  fecerat,  sequitur  in  pro-  {p^aL  v,  8) ;  el  oinnis  Eoclesia  iinprecaUir  de  to 

pbeta  :  /n  prtevarieatione  qua  dexpexit  me  (ibid.  qui  tn  corde  et  corde  locuti  sunt^  t  di^^erdat  Dm- 

Wj.  nu$  universa  labia  dolosa  {Psal.  xi,  3,  4);etitt« 

Ergo  qni  contemnft  jaranientnm,  IUum  despicit per  Scriptura  dicit :  Maledictus  vir  doiosus  {Malac.  i,  i^t 

qnem  joravit,  illique  faclt  injuriam,  cujus  nomlni  et  muta  fiant  labia  dolosa  {Psal.  xxx,  19). 

credit  adversarius.  Propter  quam  causam,  Expan'  Pertimescere  igitur  debent  jurontes,  mo  pefls- 

dam,  Inqult  Dominus,  snper  eum  rete  meum,  et  cont'  rantes  dolosi  in  nomine  Christi  et  sanctonun  ^«j 

prehendetur  in  eagena  mea,  et  adducam  eum  in  Baby-  quia  abominabnntur  a  Domino  ut  viri  8anguiiuiffi.ii 

tonem,  et  dijudieabo  eum  illic  {ibid,).  Quidquid  vero  est  qui  huraano  cruore  polluuntur  :  quoniam  sicrt 
contra  Sedecbiam  fecit  Nabucbodonosor,  non  suls  ^  illi  occidunt,  ila  et  isii  decipiunt  viventcs.  Q«^ 

Tiribus  fecit,  sed  ira  Del,  in  cujos  nopiine  fuerat  immanc  autem  aique  morlale  peccaUiro  sit  liomia- 

peijuratus.  Legimus  enim    {Jer.  uhjf/f  Sedechiam  dium,  in  quo  ei  discrelio  solet  esse,  sicul  et  iopcc- 

capturo  esse  et  ductum  in  Reblata,  ibique  inlerfectis  catis  caeteris ,  et  ipsa  nalura,  et  sancU  Scripiurt, 

m«»ltinrtiliftMiismtraRcnium.  et  instar  ferae  clau-  el  divina  aique  huroana  judicia  patenier  osiendaal. 


WS  BE  UAVENDIS  VITIIS .  ETC.  ggO 

abomiDanlar.  el  sanclos  qui  pro  verilale  usque  ad  A  pasloribus  quibus  in  naiiviiale  Salvalori»  angel.is 

apparuit  si  bonorum  aclum  cogiiatlonumqiie  mnn 


Mioriem  decerta?erDnl ,  in  quonim  peijuranl  no- 
inine,  non  adjutores,  seJ  judices  et  condemnatores 
in  dfslriclo  examine  invenient,  quos  socios  in  veri- 
laiis  aique  juslitiae  asserlione  habere  contempse- 
runt,  ol  lesiilicalioni  su;e  falsitatis  lestes  veritalis 
adLibuerunt,  qni  cum  Domino  ul  viros  sanguinnn), 
ila  et  dolosos  abominantur,  quia  quorum  animai  in- 
lus  omnlpoteniis  Dei  clariiatem  vident.  nullo  modo 
credendum  est  quia  sit  foris  aliquid  quod  igno- 
rent;  et  nihil  in  creatura  agitur  quod  videre  non 
possint ,  et  quae  abominanda  illusiranle  verilaie 
cognoscunt,  eldem  verilali  inhaerentes  abominan- 
lur.  Nec  famen  earum  beatitudinis  daritatem  fu- 
scat  aspecta  iniqaitas  vel  poena  reproborum :  sed 


darum  sibi  ^ggregat  multituilinem  et  justorum  iiio- 
derarainc  gubernare,  coeleslibus  Scripturarum  paginis 
et  boiiorum  oporum  exemplis  nulrire,  et  vigili  so- 
ferlia  conlra  immundorum  spirituum  insidias  servare 
conlendit. 

Kt  sunt  quitlam  qui  etiara  curiositatis  vitium  in- 
ler  graviora  peccala  non  compulant,  sed  falluntur. 
Grave  namque  est  curiositaiis  vitium  ,  qu»  dum 
cujuslibct  menlem  ad  invesligandam  vitam  proxlmi 
exlerius  ducit,  semper  ei  sua  inlima  abscondil,  ut 
aliena  scicns  se  ncscial,  et  curiosi  animus,  quaiito 
peritiis  fueril  alieni  merill,  lanlo  flet  ignarus  sui :  et 
s;cpe  dum  curiosus  quisque  qua)  snnt  aliena  investi- 


, rw—  .^|/.vwwu.«.  •  9^u      o.t;|fc  uiiiii  (:urius»us  quisque  quj;  s(ini  aiiena  invesii- 

polius  hinc  earum  gaudium  crescit ,  cum  mala  ini-  B  gat.  suam  molcstiam   excitat,  sicut  caiiis  npri  vel 


qiiorum  conspiciuni,  qqod  Dei  misericordia  eva- 
scrunl;  et  lanlo  majores  ereptori  suo  gralias  re- 
ferunt,  qiianto  videnl  in  aliis  quod  ipsi  perpeli  si 
essenl  relicli  poluerunr ,  et  pr«dicenle  verilate : 
Tesiis  faUus  non  erit  impumtus  {Prov.  xix,  5,  9); 
vi<(elicet  qui  aut  scienter  contra  veritatem  falsa  re- 
siificatur,  aut  vera  ut  veritatem  pervertat,  et  studio 
jnipunitionis  recitet  juxla,  tales  testes  velut  verilali 
cancordantes  exsuliant.  Et  sunt  quiilam,  qui  non  se 
lcfii  autlevius  l^dipiiiant,  si  non  ipsi  per  se  falsq 
vel  dolose  jurant,  sed  alios  pro  se  sua  vice  jurare 
faciiint :  el  non  atlendunt  quia  in  eo  jure  aut  fal- 
lente  diabolo  decipiunlur,  aut  seipsos  spientcr  ipsi 
ad  flefirecandum  demergunt:  dequalibus  dicit  Scii 


cervi  sagaciter  vesiigia  insequeiis,  consecnii  dcnle 
vel  cornu  perit.  Unde  bene  quoque  per  Salomonem 
dicitur  :  Cunctis  sermonibus  quce  dicunlur  ne  accom" 
modes  cor  tuum,  ne  forte  audias  servum  luum  male^ 
dicentem  tibi,  Scit  enim  conscieniia  tua  qvia  et  (u> 
erebro  maiedixisli  aliis  (Eccli,  vii,  22,  25).  Dum  enim 
pensamus  quales  erga  alios  fuimus,  esse  circa  nos 
tales  alios  minus  dolemus,  quia  aliena  injuslitia  in 
nobis  vindicat  quod  in  se  nostra  conscienlia  accusat. 
Prohet  autem  seipsum  curiosus  homo,  et  sic  in  se 
tantum  gloriam  habebit ,  et  non  in  altero,  cujud 
vitam  exquiiit  et  merita.  Nam  sunt  qui  se  prsepoten- 
tes  puiant  csse  in  saeculo  ,  et  non  intelligunt  quam 
sinl  vilia  mancipia  vilio  curiositatis  servienlia.  Dc 


—  >-^'.w^i.,MUM-  uviiiviKuiii;  uvquaiious  aicit  &CII-      »»H'  viiia  mancipia  viiio  curiosuaiis  servieniia.  uc 
pliira,  Descendunt  in  infernum  viventes  {PsaL  liv,  ^  quoruin    impotenli  potentia  quidam  catholicus  et 


H5),  id  esl  labuntur  in  peccatum  scientes.  Hi  nimi 
rum  lanto  graviu»  peccant,  quanto  imn  soli  in  pec- 
calo  moriuntur,  sed  se  et  eos  quosad  perjurandum 
mitiunt,  nisi  per  poenitentiam  corrigantur,  in  infer- 
num  dimergunt.  El  licet  illi  in  hujusmodi  perjurio 
peccent  qui  juraverunt,  illi  tamen  qui  irrita  faciuiit 
junimenta  sua  vice  jurata,  sicui  Dominus  ad  Pilaium 
dixit,  MaJKs  peccatum  habent  {Joan.  xix,  11),  id  est, 
qnialios  peccare  fecenint,  et  pro  tantis  rei  in  con- 
spectu  Dei  habentur,  addita  el  animse  suae  culp^, 
qiianios  in  peijurium  mitiunt,  et  dicente  Domlno  per 
proplietam  {Emh.  xxxiv),  qui;i|u;fa  aves  de  manu 
fastont,  ita  et  illos  qui  subjectioni  suae  obediei^tes 
eonim  se  factione  peiiuranj,  vel  alio  quolibet  scelere  ^ 
p^lhnintur,  de  manu  Ulorum  requiret,  qui  sibi  com- 
missos  peccare  fecerunt.  Non  enim  soli  pastores, 
episcopi,  prcsbyteri,  et  diaconi ,  monastcriorum 
rcctores  sunt  inieliigendi,  sed  et  omnes  fideles  qui 
vel  parvulaisuae  domus  custodiam  gerunt  pastor^ 
recie  vocaBUir,  in  quanlnm  suae  domui  sollicita  v}- 
gilantia  praesnnt.  Et  quicunque  saltem  uni  veldu^- 
bfis  fratribus  quotidiano  regiroine  praeest,  pastoris 
eisdein  debet  officium,  quia  in  quautum  sufflcit, 
pascere  eos  dapibas»  et  bortando,  increpando,  ar- 


sapienliac  ac  scientiae  inultae  philosophus,  inquodam 
suo  libro,  unicuique  fallaciler  potenti  et  veracitep 
impolenli  dicit    (Boet.,   de  Consolatione  Philo$.t  ' 
lib.  III) : 

EieoiiD  licet  Indica  loQg|& 

Tellus  tua  jura  tremiscat, 

Bt  serviat  ulUma  Tliule, 

Tainen  atras  pellere  ouraa,  * 

niserasque  fugare  quereias 

Noo  poMe,  potealia  noa  est. 

{PasloraL  lib.  iii,  cap.  24) :  c  Et  sunt  nonnulli  qoi 
non  attendunt  quam  multipliciler  peccent ,  qui  se- 
minando  discordiam  inter  fratres,  charitatem,  quae 
nimrrum  virtulum  est  omnium  mater,  exstingunt. 
Ouoniam  autem  nihil  est  pretiosius  Deo  virtute  di- 
lectionis,  nihil  desidei  abilius  est  diabolo  exstinctione 
charitatis,  quisquis  igilur  seminando  jurgia  dilectio- 
nem  proximorum  perimit,  hosti  Dei  familiarlus  ser- 
vit,  quoniam  qua  iile  amissa  cecidii ,  hanc  iste  vul* 
neratis  cordibus  subtrahens,  eis  iler  ascensionis 
abscidlt.  »  £t  sunt  nonnulli  qui  male  dulcoratis 
detractionibus  sunt  assueli ,  non  attendentes  quod 
Dominus  dicit,  Detrahenlem  secrcto  pro:dmo  iuo  hunc 
persequebar  {P»aL  cvi,  5).  (MoraL  lib.  xiv,  c.  24;) 
Unde  et  Salomon  dicit :  Noli  esse  in  conviviis  pota- 


gg7  IlfNCMA.RI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  VARIA.  m 

ipox  subdilar :  Quia  vacantes  poiibut  et  danle$  iym"  A  ruin»  modum,  quam  in  seraeiipso  qoisqtte  iolror- 


kola  coniumentur^et  veilietur  panuii  dormitatio  {ibid,^ 
Si).  Symbolum  Graecum  nomen  est,  et  inlerpreia- 
tur  coUaiio,  Est  autem  collatio  scrmonum,  sicut  in 
conviviis  solet  esse  pecuniarum,  sive  aliarum  rerum, 
ut  et  praesens  locus  docet.  Podbus  ergo  vacant,  qui 
de  opprobrio  alienae  vitse  inehriant.  Symbolum  vero 
4are  est,  sicut  unusquisque  solct  pro  parte  cibos  ad 
vescendum ,  ita  in  confabulalione  detractionis  verba 
conrerre.  Sed  vacantes  potibus  et  dantcs  symbolum 
consumentur,  quia  scripium  est :  Omnis  detractor 
eradicabitur  {Prov.  xv).  Yestietur  autem  pannis 
dormitaiio,  quia  despectnm  et  inopem  a  cunclis  bo- 
nisoperibus  mors  sua  inveniet,  quem  hic  ad  aliense 
vitae  exquirenda  crimina  detractionis  suae  languor 


sus  sentit,  etiam  mensura  laroentaiionis  erigauir, 
ne  si  cogitata  mala  minus  cruciant,  usque  ad  perpe- 
tranda  opera  perducant.  Quapropter  contra  Offloia 
vitia  et  peccaia  quisque  solerter  invigilet,  et  qai 
peccata  deplorat,  ploranda  roiuime  commiuat,  et 
qui  plangit  vilia,  perpetrare  vitia  pertimescai.  Naoi 
cogitandum  summopere  est,  ut  qui  se  illicita  meioi- 
nit  commisisse,  a  quibusdam  etiam  licilis  stadeit 
absiinere  :  quatenus  per  hoc  Gonditori  suo  saiisfa- 
ciat,  utqui  commistt  prohibita  ,  sibimetipsi  abscis* 
dere  debeat  etiam  concessa,  ct  se  reprebendit  ia 
minimis,  quem  meminit  in  maximis  deliqaisse.  % 
mia  sunt  quae  loquor,  si  haec  ex  sacri  eloquii  testi- 
monio  non  ai&rmo.  Lex  certe  Veteris  TesuroeBti 


occupavit.  »  Alius  eleemosynis  vacal,  propria  dislri-  B  alienam  uxorem  concupisci  prohibet,  a  rege  vero 


]l)uit :  sed  dum  mullis  injustitiis  servit ,  vel  for- 
tasse  linguam  in  detractionibus  exerit,  fit  ple- 
rumque  ut  is,  qui  misericors  fuerat,  jnxta  vitae 
suae  terminum  rapacitatis  et  et  crudelitatis  stimu- 
lis  inardescat.  Quod  valde  judicio  justo  agitur, 
ut  pordat  et  ante  homines  uiide  hominibus  placuit, 
qui  hoc  unde  Deo  displicuit  corrigere  nunquamcu- 
ravit.  Duae  autem  sunt  causae  in  quibus  licet  alicui 
dicere  et  retractare  aliena  mala.  Si  quando  necesse 
esl  consilium  haberi  cum  caeteris,  qui  in  hoc  ipso 
videntur  assumi,  quomodo  corrigatur  is  qui  pecca- 
vit  vel  male  aliquid  egit.  Et  rursum,  si  quando  ne- 
cesse  est  praeveniri  aliquem,  et  coromoneri,  ne  forte 
incurrat  in  consortium  alicujus  roali,  dum  eum  pu- 


fortia  juberi  militibus,  vel  desiderari  aquam,  doq 
poenaliter  vetat.  £t  cuncti  novimus  qaod  Darii}, 
concupiscentiae  mucrone  transfixus,  alienam  conjo' 
gem  et  appetivit  et  abstulit  :  cujus  culpana  digia 
verbcra  sunt  secuta,  et  malum  quod  perpelraTit  per 
poenitcntiae  lamenta  correxit.  Qui  cum  longe  post 
contra  hoslium  cuneos  sederet,  aquam  bibere  ei 
eorum  cislerna  ex  desidcrio  voluit :  cujus  eledi  m 
lites,  inter  catervas  adversantium  medias  irruiopeii' 
tes,  aquam  quam  rex  desideravit  ill;esi  detaleraot 
Sed  vir  flagellis  eruditus,  semetipsiim  protiDusctta 
periculo  militum  aquam  desiderasse  reprdieudit, 
eamque  Domino  fundens  libavit,  sicut  illic  scripUiiD 
est :  lAbavit  eam  Domino  {II  Reg.  xxm  16).  lo  ^ 


tat  esse  bonum,  quia  dicit  Aposlolus  :  Nolite  commt-  G  crificium  quippe  Domini  effusa  aqua  conversa  est, 


icericum  hujuscemodi  {I  Cor,  v,  11).  Et  Salomon 

Noli  manere  cnm  homine  iracundoj  ne  forle  iumas  lor 

^ueum  anim<c  tuw  {Prov,  xxii,  24).  Quod  et  ipsum 

Apostolum  fecisse  invenimus  per  hoc  quodscribit 

.ad  Tiraotheum  dicens  :  Alexander  (srariui    muUa 

mala  rnUii  oitendiif  quem  et  lu  devita^  valde  enim  re- 

Mtitil  verbii  noitrii  {II  Tim,  iv,  14).  Praeter  hujus- 

.modiautem  necessitates,  qui  dicit  adversus  alium, 

,,iii  vel  deroget  ei  vel  obtrectety  istud  est  detrahere» 

letiamsi  vera  videantur  esse  quae  dicit.  Et  sunt  qui 

.^quamvis  in  miniroiSi^  sed  tamen  frequenter  exce* 

..4upl  ut  nequaquam  considereut  qualia  sed  quanta 

committunt*  Si  enim  facta  sua  despiciunt,  timere 


quia  culpam  concupiscentiae  mactavit  per  p<Biiitea- 
tiam  remissionis  suae.  Qui  ergo  quondam  coneopi- 
scere  alienam  conjugem  nequaquam  tirouii,  posl 
etiam  quia  aquam  concupivit  expavit.  Quia  eniiu  se 
illicita  perpetrasse  meminerat,  contra  semeiipsKffl 
jam  rigidus  et  a  licitis  abstinebat.  Sic  sic  agimns  p<^ 
nitentiam,  si  ea  quae  commisimus  perfecie  deplure 
mus. 

CAPUT  IV. 

De  operibui  miiericordice^  et  de  pamitentia  ji^ 
esie  debeat,  quodque  dum  lieet  mimme  negfigau 
'    iit;  de  judido  itemullimoj  etde  poenii  inferm. 

Inter  haec  autem  sciendum  est  quantum  operi 
misericordias  valeant,  cum  ad  fractus  dignos  p««- 


,  cum  pensant  debenl,  formidare  cuni.  numerant,  quia, 

minuta.sunt  quae  erumpunt  menijiris,  per  scabiem  I^  tentiae  ipsa  plrse  caeieris  praecipiuntur.  HioceoiB 

.yulnera,^  sed  cum  multitudo  eorum  innumerahiliter     per  semetipsam  VeFilasdicit :  Date  eleeine$$nia,^ 

,  occupat,  sic  vitam  corporis  sicut  unum  grave  in-    'ecce  omnia  munda  iunt  vobii  {Luci  xt,  41).  iflnc  nir- 

jjpictum.pectori  vulnusnecat.  Hlncvidelicetscripium     sus  ait :  Dateet  dabiiur  rafcti  {£«c- xt,  38).  B^ 


.  ./'.^#A.A«.»a 


DE  CAVENDIS  VITIIS  ,  ETC.  8*0 

j>het(B,inetcedempropkel(Baecipiet,et  ^wi  re«>ir;tt- A  sraalis  perceplione  nobls  donala  stint,  et  lamea 


stuminnominejuitif  mercedem  justi  aecipiet  (Matth. 
x,4l).In  quibus  irerbis  notandam  es(,  quia  non  ait 
inerccdem  de  prophcta,  vel  mercedem  de  juslo,  scd 
mercedem  prophetae,  tcI  mercedem  justi  accipiet. 
Aiiud  est  enim  merces  de  propheta,  aliud  merces 
prophtta;,  atque  aliud  merces  de  juslo,  aliud  merces 
jiisti.  Quid  est  enim  dicere :  mercedem  propbetae  ac- 
cipiel,  nisi  quia  is  qul  propbetam  sua  largitate  sus- 
lentat,  quamvis  ipse  prophetiam  non  habeat,  apud 
oronipotentem  tamen  Dominum  prophetiae  praemiaba- 
bebit.  Isle  enim  fortasse  justus  est,  et  quanto  in  hoc 
munJo  nihil  possidel,  tanlo  loquendi  pro  jiistitia  fi- 
duciam  majorem  habet.  Hunc  dum  ille  sustentat 
qui  iu  hoc  mundo  aliquid  possidet,  et  fortasse  adhuc 


post  baplisma  multa  commisimus,  sed  lavari  iterum 
baptismatis  aqua  non  possumus.  Quia  ergo  et  post 
baptisma  nos  inquinavimus,  baptizemus  lacrymis  con- 
scientiam.  Fortasse  enim  in  fide  lapsus  est  aliquis, 
aspiciat  Petrum  qui  amare  flevit  quod  timide  ne- 
gaverat.  Alius  contra  proximom  suom  in  malilia 
crudeiitaiis  exarsit,  aspiciat  latronem,  qui  et  in  ipso 
mortis  articulo  ad  viue  praemia  poenitendo  pervenit 
Alius  avariti»  xstibus  anhelans  aliena  diripuit,  aspi- 
ciat  Zachaeum,  qui  si  quid  alicui  abstulit  quadru- 
plum  reddidit.  Alius  libidinis  igne  soccensus  carnis 
munditiam  perdidit,  aspiciat  Mariam,  quae  in  se 
amorem  camis  igne  divini  amoris  excoxit.  Ecce 
omnipotens  Deus  ubique  ocolis  nostris  quod  imiiari 


pro  justilia  loqui  lihere  non  pnesumit,  justitiae  illios  B  debeamus  objicit,  ubique  exempla  su»  misericordi» 


libertalem  sibi  participem  facit,  et  cum  eo  pariter 
jusiitiae  praemia  recipiet,  quem  snstentando  adjuvlt, 
quaiaiuseamdemjustitiam  libere  loqui  potuisset.  lUe 
propheiiaespirituplenusest,  sed  Umen  corporeo eget 
aliniento,et  si  corpus  non  refici  tur,certam  est  quod  vox 
subtrahutur.  Qui  igituralimcntnm  prophetae  propter 
boc  quod  propheta  esl  tribuil,  prophetias  iUius  vires 
ad  loquendum  dedit.  Cum  propheta  ergo  mercedem 
propheia^  accipiet,  quia  etsi  spirito  prophetiae  plenus 
non  fuit,  hoc  tamen  anie  oculos  Dei  exhibuit  quod 
adjuvit.  Hinc  est  quod  de  quibusdam  peregrinan- 
tibus  Gaio  per  Joannem  dicilur :  Pro  nomine  enim 
Chriiti  profecti  tunt,  nihil  accipienlei  a  gentUibKi, 
Noi  ergo  debemm  iuicipere  ejuimodit  ut  coopera 


opponit.  Mala  ergo  jam  displiceant  vel  expcrta.  Li- 
benter  obliviscitur  omnipotens  Deus  quod  nocentes 
fuimus :  paratus  est  poenitentiam  nostram  nobis  ad 
innocentiam  deputare.  Inquinati  post  aquas  salutis 
renascamur  ex  lacrymis.  A  fervore  etenim  mentis» 
vel  inter  spiritales  inimicos,  vel  inter  carnales  quo- 
que  proximos,  aliquo  modo  vivendi  usu  vcleresci- 
mus,  et  assumptae  noviutis  speciem  fuscamus.  Unde 
Psalmista  dicit :  Inveteravi  inter  omnei  immicoi  meoi 
{Pial.  VI,  8).  {Moral.  lib.  xix,  c  16.)  t  A  qua  Umen 
vetustate  quotidie,  si  stodia  circumspectionis  invl- 
gilent,  orando,  legendo,  bene  vivendo  renovamur, 
quia  vita  nostra,  cum  lacrymis  lavatur,  bonis  ope- 
ribus  exercetur,  sanctis  meditationibus  tenditur,  ad 


loreisimui  veritatii  (^oan.  iii,  7,8).  Qui  enlm  spi- ^  novitatem  suam  sine  cesiatione  reparatur.  i  NescU 


ritnalia  bona  babentibus  temporalia  subsidia  tribuit, 
inipsisbonts  spiritualibus  cooperator  existit.  Nam 
cuin  pauci  sint  qui  splritualia  dona  percipiunt,  et 
nmlti  qui  rebus  corporalibus  abundant,  per  hoc  se 
diviies  virtutibus  pauperum  inserunt,  quod  eisdem 
saiiclis  panperibus  de  suis  divitiis  solatiantur.  Unde 
scriploiu  est :  Qui  habet  duai  tunieai  det  non  ha^ 
benii^  et  qui  habet  eicaijimiliter  faciat  {Luc.  iii,  II). 
Per  hoc  quod  tonica  pbis  est  necessaria  usui  nostro 
qnam  pallium,  ad  fructum  pceniientiae  pertinet,  ut 
non  soliim  exteriora  quaeqne  et  minus  necessaria» 
sed  ipsa  valde  nobis  necessaria  dividere  coin  pro- 
xiiuis  (febeamus,  sciUcet  vcl  escam  qua  camaliterTl- 
vinius,  vel  tunicam  qua  vesliinur.  Quia  enim  in  lege 


quippe  mens  per  corpus  veterescere,  quae  studet  per 
desideriom  semper  incboare.  Hinc  namque  per  Pao- 
lum  dicitur :  Renovamini  epiritu  mentii  veitrce  {Ephe$* 
IV,  25).  Et  item  :  Et  exterior  noiter  homo  corrumpi^ 
tur,  ied  interior  renovatur  de  die  in  diem  {II  Cor.  l?» 
16).  Hinc  Psalmlsta,  qui  ad  perfeciionis  jam  culmeo 
pervenerat,  quasi  inchoans  dicebat :  Dixi :  Nune 
ccepi  {PiaL  lxxvi,  11).  Qula  vldelicet  si  lassescere  ab 
inchoatis  bonis  nolumus,  necesse  esi  ot  Inchoare  nos 
qootidie  credamos.  {Paitorat.  part.  iii,  c  51) :  <  Sed 
sunt  qui  admissa  phingunt,  nec  tamen  deserunt.  Ad« 
moneiidi  sunt  enim  qui  adnr.issa  plangunt  nec  tamen 
deserunt,  ut  considerare  soUicite  sciant,  quia  flendo 
inanlter  se  mundanl,  qui  vivendo  se  nequiter  inqui- 


scripuim  est :  Diligei  proximum  tuum  iicut  teipium  ^  nanl»  C""^  idcirco  se  lacrymis  bivant,  ut  mundi  ad 

sordes  redeant.  Hincenim  scriptumest:  Cani»  r«- 
venui  ad  vomitum  «ttum,  et  iui  lota  in  volutabro  luti 
(H  Petr.  II,  22).  Canis  quippe  cam  vomit,  profeclo 
cibum  qui  pectus  depriinebat  projicit ;  sed  cum  ad 
vomiiuin  revertilur,  unde  levigatus  fueral  rursus 
oneralur :  quiadmissa  plangunt,  profecto  nequitiam, 


(Mauh.  XIX,  19),  minus  amare  proximum  convin- 
cuur,  qui  non  cum  eo  in  necessitate  illius  etiam  ea 
quiusibi  sunt  necessaria  partitur.  Idcirco  de  divi- 
dciidis  cvm  proiiiuo  duabus  tunicis  datur  praeceptum, 
1m  iipc  de  uiia  dici  non  potuit :  quoniam  si  una 
.JivjJjitir^  ^ifittiQ  yestitur.  lu  dimidia  quippe  lunica 


tnltmtt 


m 


UINGMARI  RHEM.  mUEP.  OPUSGULA  YARIA. 


m 


aqua  semelipsnin  volvit,  quoniam  dum  flelibus  suis  A  credidlt ,  quod  peccata  priiicipaliter  exftdngniu  i 


viue  munditiam  subtraliit,  nnle  Dei  oculos  sordidas 
etiam  ipsas  lacryroas  facit.  Hinc  rursus  scriplum 
est :  Ne  iteres  verbum  in  oratione  tua  (Ecde.  vii,  15). 
Yerbum  namqne  In  oratione  ilerare  est,  post  fletum 
commiitere  quod  rursus  necesse  esl  flere.  Hinc  per 
Isaiam  dicitur !  Lavamini,  mundi  eitote  (Isa,  i,  i6). 
Post  lavacmm  enim  mundus  esse  negligit  quisquis 
post  lacrymas  vit»  innocentiam  non  custodit.  Et 
lavantur  ergo  et  nequaquam  mundi  sunt,  qui  com- 
missa  flere  non  desinuni,  sed  rursus  flenda  commiC- 
tunt.  Hinc  per  quemdam  sapientem  dicitur  :  Qui 
baplixatur  a  mortuOf  et  iterum  tangit  eum,  qnid  pro^ 
ficil  lavatio  ejus  (Eccli,  xxxiv,  30)  ?  Baptizatur  quippe 
a  mortuo,  qui  mundaiur  Retibus  a  peccato  :  sed  post 


Qiioiuodo  enim  unusquisque  iiostrum  securusesse 
poleril  de  venia,  qui  culpas  suas  flere  negligit,  can 
prius  Redeniplor  eliam  civitatem  peccatricem  flere- 
rit,  sicut  scriptum  est  :  Videns  Jesu9  nvtla^em,  fet^ 
super  illam  dicens  :  Quia  si  cognovisses  et  iu  (L«. 
XIX,  21)?  Hoc  semel  egit,  cum  penturam  &n\sm 
esse  nuniiavit :  boc  quotidic  Redemptor  nosler  per 
elcctos  suos  agere  nullatenus  cessal,  cum  quosdaD 
ex  bona  vila  ad  morcs  reprobos  pervenisse  consi' 
derat.  Plangil  cniro  eos  qui  nesciunt  car  plangaiitnr, 
qui,  juxtn  Salomonis  verba,  Loetantur  cum  maU  ft 
cerintf  et  exsuUant  in  rebus  pessimis  (Frov»  ii,  14). 
Qui  si  damnaiionem  suam,  quae  eis  imminet,  aguo- 
vissent,  scmetipsos  cum  lacrymis  delictomiD  plaa- 


baptisma  mortuum  tangit,  qui  culparn  post  lacrymas  B  gcrent.  }  (llom,  11.)  <  Perversa  quippeanima,  rebos 


repetit.  (Pastoral,  p.  iii,  c.  13.)  At  contra  ndmonendi 
sunt  qui  adinissa  deserunt,  nec  tamen  plangunt,  ne 
jain  relaxatas  aestiment  culpas,  quas  etsi  agcndo  noii 
multiplicant,  nuins  tamen  fleiibus  emundant.  Ncque 
enim  scriptor,  si  ab  scriplioue,  quoniam  alia  non 
addidit,  etiam  illa  qiiae  scripserat  delevit,  neqiie 
qui  contumelias  irrogat  si  soluinmodo  tacuerit, 
satisfecit,  cum  profeclo  necesse  est  ut  verba 
prsmissae  superbiae  verbis  subjunctae  bumiiitalis 
impugnet :  nec  debitor  absolutus  est,  quoniam  alia 
non  multiplicat,  nisi  et  illa  qua^ Jigaverat  solval.  Ila 
et  cum  Domino  detinquimus ,  nequaquam  satisfnci' 
mus  si  ab  iniquitale  cessamus,  nisi  voliipiates  quo- 


prsesentibus  dedtta,  in  terrena  voluptatibus  re.^liiii, 
abscondit  sibi  mala  sequeniia,  quia  prxvidere  fauin 
refugit,  quoe  prsesentem  Inplrtiam  perturbeiU,  dpfflque 
iii  prxsentis  viise  oblectaiione  se  deserit,  quid  aiiai 
quam  clausis  oculis  ad  igneni  vadit?  Guidicitor: 
Quia  venient  dies  in  le^  et  circumdabunt  te  itmd  fn 
vallo  (Luc,  XIX,  43).  Qui ,  inquam  ,  sunt  bumua 
aniinae  majores  inimici  quaui  maligni  spiritus,  qoi 
lianc  a  corpore  exeuntem  obsident,  quam  iu  canis 
ainorc  posilam  deccptoriis  delectationibus  forefll? 
Quam  vallo  circumdanl,  quia  ante  mentis  ocoitt»' 
ductis  iniquitatibus  quas  perpetravit,  hanc  ad  soci^ 
tatem  suae  damnationis  contrabentes  arctant,iiliB 


que  quas  dileximus  e  contrario  appositis  lamentis  p  ipsa  jam  extremitate  vitae  deprehensa,  el  a  qiiii»5 


insequamur,  et  qui  voluplalibus  delectali  discessi- 
inus,  fletibus  amaricati  redeamus,  et  qui  per  illicita 
deOuendo  cecidimus  ,  eiiam  a  licitis  nosmetipsos 
restringendo  surgamus,  ct  cor,  quod  insana  laetitia 
infuderat,  saliibris  tristitia  exurat,  et  quod  vulnera- 
verat  elatio  superbiae  ,  curet  abjectio  humilis  vitae. 
Bloc  enim  scriptum  est  :  Dixi  inxquis  :  Nolite  inique 
agere;et  delinquentibus :  Noliteexsultarecornu(PsaL 
Kxxiv,  5).  Gomu  quippe  dclinquentes  exaltant,  qui 
nequaquam  se  ad  poenitentiam  ex  cognitione  su» 
imquitatis  bumiliant.  Uinc  rursus  dicitur  :  Cor  con^ 
nitum,  ethumiliatum  Deus  non  spernit  (Psal.  l,  19). 
.Quisquis  enim  peccata  plangit,  nec  tamen  deserit, 


hostibus  circumclausa  sit  videat,  et  tamen  mM 
adilum  invenire  non  possit,  quia  operaribona  janiDOQ 
licet,  quae  cum  licuit  agere  contempsit.  (Bom.  H.) 
Pravam  quippe  animain  omnipolens  Dominus  modis 
mullis  visitare  consuevit.  Nam  assidue  hanc  Ti$iut 
prseceplo ,  aliquando  aulem  flagello,  aliquando  tcto 
miraculo,  ut  et  vera  quse  nesciebat  audial,  et  lania 
adhuc  supcrbiens  alque  contemnens  ,  aut  dolofe 
compuncta  redeat,  aut  heneflciis  devicla  malomqM^ 
fecit  erubescat.  Sed  quia  visitattonis  soa  iein|W 
minime  cognovit,  illis  in  extremo  vitae  inimlcis  Ifl- 
detur,  cum  quibus  in  aiterno  jodicio  damnitioRfe 
perpetuae  societate  colllgatur.  Qu«  per  m^^ 
spiritus  in  inferno  retruditur,  quousque  jadlci!  dies 


eor  qaidem  coiiierit,  sed  humillare  contemnit :  quifr- 

qa\s  vero  peccata  sua  jam  deserit,  nec  tamen  plan-  p  veniat,  ex  quo  jam  in  infierni  igoibiit  «imul  et  ipo 

gvt,  jam  quidem  humiliat,  sed  tamen  conterere  cor  ,   ^Vucietdr. 

I^usat  Hioc  Paulns  ait  :  Et  hac  quidem  fnistis,  sed 

abiuti  estu^  sed  sanciificati  estis  (I  Cor,  vi,  11).  Quia 

nimimm  illos  emendatior  viu  sanctiQcat,  quos  per 

pcenitenthim  abluens  afflictio  fletuum  mundat.  Hinc 

PetfDS»  cam  quosdam  territos  malorum  suorum 

(^bnsiderationeconspiceret,  admonuit  dicens  :  Poeni- 

tentiam  agite^  et  baptizetnr  unusquisque  vestrum  (Act, 

Ir,  38).  Dicturas  baptisma  praemisit  poenilentiae  la- 

ttienta,  ut  prios  se  aqua  suae  affliciionis  infunderent. 


Ad  qood  diei  judkium  venict  flle,  qsl  adveow  » 
elementa  concutit,  in  cujus  conspecto  calumo» 
terra  contremiscit :  unde  et  per  prophetam  dic«Hf : 
Adhuc  semetf  et  ego  movebo  non  solum  terrm  tti 
etiam  ciBlum  (Agg.  ii,  «2).  Ad  cujus  exarocn  onw* 
hnmanum  genus  deduciiur.  Cui  ad  vlndiclani  ob^* 
Tum,  remunerailonemque  bonorum,  angeH,  arcfc»* 
geli,  throni,  principaius  et  ddn^natlones  obseqoi»- 
tur.  Pensate,  fi-atres  charissiml ,  anle  consped» 


DE  CAVENDIS  VITIIS,  ETG.  894 

iranqoiUuDii  mens  hamaDa  capere  non  valel,  eliam  A  no  ttinaiiir,  quia  susceptos  stabililer  lenet,  ei  lacus 


Intum  Tidere»  Quem  diem  bene  inluens  propheu 
ait :  Die$  fUa^  dk$  ir<g,  die$  tribttlationi$  et  angu$ti«^ 
diacaiamHati$  ei  nmerite,  die$  tenebrarmm  et  caH- 
ginit,  dies  nebula  ef  turbini$,  die$  tubce  et  ettmgari» 
{S^pk.  1, 15).  Peiisaie ,  fraires  charissimi,  eKiremi 
dieDi  jadieii  super  corda  reproborum  qua  aspertute 
propbeta  Tidit  amareseere,  qaem  toi  appeUationibuB 
non  Yalet  ekplicare.  QnanU  Yero  tunc  erit  eleetorum 
hlitia ,  qui  de  ejus  visione  merenlur  gaudere ,  de 
ciijus  conspeclu  vident  et  elenienta  contremiscere  : 
com  eo  stmul  ad  nnptias  inlrare,  qui  in  s]ionsl 
nuptiis  gaudenl,  et  lameii  ipsi  sunt  sponsa,  quia  in 
ilio  selemi  regni  tbalamo,  visiom  noslrse  Deus  oon* 
jnngitur  :  qu*'^  scilicet  Yisio  nunquam  jam  in  perpe- 


dicitur,  quia  hos  quos  seniel  ceperit  semper  fln- 
ctiiantes  et  trepidos  tormentis  circnmfhieiiiibaa  ab« 
sorbet.  Sanetus  autem  vir,  sive  sua,  seu  humani 
generis  voce  diinitti  se  postulat  antequam  vadat, 
non  (fuia  ad  terram  tenebrosam  qui  culpam  deflet 
ituras  est,  sed  quia  ad  hane  procul  dtabio  qiif  plan« 
gere  negligii  vadat.  Sicut  debitort  suo  credttor 
dicit :  Snolve  debitum  priusqiiam  pro  debito  con* 
stringaris :  qui  tamen  consiringitur,  qni  quod  debeat 
solvcre  non  moratur.  Ubi  et  recte  subditur :  Non 
reveriar,  quia  [nequaquaro  Qltra  misericordia  par- 
cenlis  liberat  quos  seiuel  in  locis  poenalibus  justl- 
tia  judicantis  damnat.  Qiiae  adhitc  snbtilias  loca 
dcscribnntur  cum  dicilnr,  terram  miseria  et  tene- 


tiiumabamorissuiampleiibusevellatur.Tuncregni  B  ^fff,.„,n    ^cap.   W).   Miseria  ad  dolorem  perllnety 


jaiiaa  lugeotibus  clauditur,  quae  modo  quotidie  pce- 
nitenttbas  aperitnr.  Erit  namque  lunc  pcenitentia, 
sed  fructuosa  jam  noo  eril ,  quia  neqnaquam  tune 
Ttniam  invenit ,  qui  moilo  apium  venias  tempos 
perdil.  Hiiic  enim  Paulus  dicit  :  Eccc  nune  tempus 
Bcceptabile  ,  e€ce  nune  die$  $atuti$  {II  Cor,  vi,  4). 
Uioc  pn>pbeU  ait :  Qucerite  Dominum  dum  inveniri 
yoteslyinvocaie  eum  dum  profee$t  (/#a.LV,6).Cauuim 
igltur  ac  soUicitum  se  vere  oslendit ,  qui  pr«senlii 
considerans,  non  ejus  usum  sed  lerminnm  conspicit, 
ut  ei  flue  colligat  uibil  esse  quod  transiens  delectat. 
Hinc  namque  per  Salomonem  dlcitor:  Si  anm$ 
mHlti$  vixeril  homo^  et  hi$  omiii^tts  laetatu^  fuerit^ 
mmimsee  debel  tenebrosi  iempori$  et  dierum  mul- 


tenebrte  ad  caeciutem.  Ea  qu»  a  cunspecin  districti 
judicis  expulsos  tenet,  miseriae  et  ienebrarum  terra 
perbibelur,  quia  foris  dolor  cruciat  quos  divisos  a 
vero  lutnine  intus  cascitas  obscurat  t  in  cujos*  ad- 
huc  descriptione  suljungitttr,  «^t  umbra  morti$  ei 
nullus  ordo  (cap,  65).  Sicut  mors  exterior  ab  anima 
dividit  carnem,  iu  inors  Interior  a  Deo  separat 
animam.  Umbra  ergo  mortis  est  obscuriUs  divisio- 
nis,  quia  damnatus  quisque,  cum  seterno  Igne  w^ 
cenditur,  ab  interno  lumine  tenebratur.  Natura 
vero  iguis  est,  ot  ex  seipso  et  lucem  eihibeat,  et 
concremationem ;  sed  transactorumilia  oltrix  flamma 
viliorum  concrematiouem  babet,  et  lumen  non  ha- 
bel.  Hlnc  est  enim  quod  reprobis  VeriUs  diclt :  TH-- 


torum;  qfiit,  cum  venerintt  vanitatis  arguentur  prwter»  G  scedite  a  nu,  maledieti^inignem  atemum,  qui  paratue 


ita  [Eecle.  xi,  8).  Hinc  rarsus  scriptum  est :  /n 
ommbus  aperibus  tui$  memorare  novi$sima  tua,  H 
in  iBtermm  non  peceabi$  (Eced.  vii,  40). 

(MoruL  \\b.  n,  c.  62.)  c  Hinc  vir  sanctus  petHi 
Dominum  dicens :  Dimitte  me  ut  plangam  paulutum  do- 
torem  meum  (Job  x ,  20).  Quia  nisi  a  reata  culpse  quo  nos 
ligavlmus  mtsericorditer  dimitumur,  perrecte  flere 
Doo  possumus  hoc  quod  in  nobis  ipsis  contra  nosmel- 
ipsos  dolemus.  Sed  tunc  veraciter  reatos  nostrl  do- 
lor  plangitnr,  cam  tenebrosa  llla  infemi  retrlbatio 
inlenlo  timore  praevidetur  (eap.  63).  Unde  apte 
&objongitur :  Antequam  vadam  et  non  revertar  ad 
lerram  tenebrosam  et  opertam  mortis  caligine.  Qaid 
enlffl  terrae  nomine  tenebrosae,  nisi  tenebrosa  Uf- 


est  diabolo  et  angeli$  eju$  (Matth.  xxv,  41).  Quorum 
riirsus  omnium  corpus  in  unius  persona  signiflcant 
ait :  Ligate  ei  manus  et  pedes,  et  mittite  eum  in  /e- 
nebras  exteriores  (Matth,  xxii,  15).  Qoia  quos  ilhi 
gehennae  flamma  devorat,  a  visione  veri  luminiji 
caecat,  ut  el  foris  eos  doior  combustionis  cruciet,  et 
intus  poena  caeciutis  obscuret :  quatenus  qui  auctorl 
suo  corpore  el  corde  deliquerunt,  simul  corpore  ei 
corde  puniantur,  et  utrobique  poenam  sentiant,  qut 
dum  hic  viverent,  pravis  suls  deleclallonibus  ex 
utroque  serviebant,  et  damnatum  quemqoe  juxU  ino- 
dum  criminis  retributio  sequatur  ultionis.  (eap  65.) 
Hinc  in  Babyionis  damnatione  dicitur  :  QtiaaiMtit 
exaltavit  $e  et  in  deliciis  fuit^  tantum  date  ei  tor^ 


M  c/austra  signanlur?  Qua  aelerna  mortis  caligo  ^  ^^^^  ^^  luctum  (Apoc,  xviii,  7).  Et  judex  venient 


operit,  quisk  daninatos  quosque  in  perpetuum  a  rita 
liieis  disjuiagit.  Mec  immerito  infernus  terra  dicitur, 
qiiia  quicunque  ab  ea  capti  fuerint,  stabiliter  tenen- 
lur.  Scriptiim  quippe  est :  Ceneratio  prwterit  et  ge- 
neraiio  adi^enit^  terra  vero  in  oslemtim  stat  (Kceie, 
tr4).  lUcie  ifiliar  infemi  ciaustra  tenebrosa  terra 


diciurum  se  messoribus  esse  perbibel :  CoUigite 
xizania,  et  ligate  ea  fasciculis  ad  comburendum. 
(Matth.  XIII,  30).  Fasciculos  nimirum  ad  comburen- 
dum  ligare  est,  bos  qui  aelemo  igni  iradendi  sunt 
pares  paribus  sociare,  ut  q«os  siiniUs  culpa  inqui- 
nat,  par  etiam  poena  consiringat,  et  qui  nequaquato 


893  HtNCMARI  RIIEM.  AtltillttiP.  OPtJSCCLA  YARIA. 

versilale  vlrtulls  (Joan.  xiv),  sic  damnalo&  diverso  K  veniunt.  Et  qaamviB  angelorum  alque 


m 


suppUcio  gehennsc  ignibus  subjlcii  dispartlius  cri* 
miois.  Qu»  scilicei  gebeana,  quamvis  cunctis  misl 
sjl,  uon  tamen  cuncios  ona  eademque  qualitate  suc- 
cendiL  Mam  sieut  uno  sole^  omnes  tangimur,  nec 
tamea  sub  eo  uno  ordine  omnes  sestuaraus,  qnkt 
juxu  qualitaiera  corporis  sentiiur  eUam  pondus 
caloris  :  sic  damnatis  et  una  est  gebenna  qnse  affi* 
eit,  ei  taraen  non  omnes  nna  qnalftate  comburit, 
quia  qiiod  hic  agii  dispar  vaHtudo  corporum,  koc 
illic  exbibei  dispar  caosa  meritoram  (cap.  66)  :  et 
seternis  iguibus  iraditi,  et  in  SHpplictis  dolorcm 
sentiunt,  et  in  dolore  angusti»  pulsantis  se  semper 
pavore  feriunt :  ui  ei  quod  timenl  lolerent,  ei  rur- 
sus  quod  tolorant  sine  cessatione  pertimescani.  De 


loage  sil  nalura  dlssimilis,  aoa  tamen  poena  ioplicit 
quos  unus  in  crimine  ligat  reaius.  Quod  beoeacbre- 
viter  insinuat  propbeU  qui  aii :  Ibi  Auur  et  9m 
multitudo  ejm ,  et  in  circuilu  ejut  zepulcra  \l\m 
{E%etk,  xxtii,  26).  Quis  namque  Assur  saperbi  regis 
nomine  nisi  iltc  per  elaironem  cadens  aniiquuslMstis 
expriniiiur,  qui  prb  eo  quod  mulios  ad  culpam  per- 
irahit,  cum  cuncta  sua  multiludine  ad  infemi  chii- 
sira  descendit?  Sepulcra  autem  moriuos  leguot.  Q 
qais  alius  acrius  mortem  pertulit,  quam  is  qui  Condi- 
torem  suam  despicieiis  vium  reliqiiit^  e(  quea 
videHceii  morluum  cuin  humana  corda  suscipioDt, 
ejus  procul  dabio  sepulcra  flunt.  Sed  in  circuiia  iliiib 
sepulcra  ejussuili^quia  inquorum  se  menlibosn&M 


his  etenim  scripluro  est :  Yermt  eorum  non  mo- ^'perdesideria  sepelil,hos  sibi  posimodnm  per  lor- 


rietur^  et  ignit  eorum  non  exitinguetur  (Marc.  ix,  45). 
Qux  eUain  supplicia  in  se  dimersos  et  uUra  vires 
cruciant,  ei  ip  eis  vilae  subsidiwm  exstinguentes 
servant,  ul  stc  vitam  iermimts  puniat,  qnatenus 
senoiper  sine  termina  cruoialas  vivai;  qOia  ei  ad 
iinem  per  tormenia  properal,  ei  slne  flne  deficiens 
duraU  Erit  ergo  miseris  mors  sine  merte,  ilnrs  sine 
fioe^  defeciu^  sine  defecta  :  quia  H  mors  vivit,  ei 
fioissemper  inclpitv  el  deOcere  defectus  nescit. 
MorsperimiielBOD.exsllngoit,  dolor  crudat  sed 
nullalenoa  pavonMn  Cngai;ilamma  comburlt,  sed  ne- 
quaquam  ienebras  discniii,  ei  ille  igms  ad  consola- 
tionemnon  lucei,  ei  Uraen  uimagis  torqaeat  aliquid 
lucei.  Nam  aeqoaces  quoaqoe  suos  iecom  In  ior- 


roenu  conjungit  :  et  quoniam  nunc  in  seineiipsis 
reprobi  maligiios  spiritus  illicita  perpeirando  sdsq- 
plunt,  tunc  sepulcra  cum  morluis  ardebunt.  Sicai 
de  reproborum  corporlbus  scriptum  est :  Detorahil 
eum  iqnis  qui  non  $uccenditur  {Sob  xx,  S6),  qsia 
Omnipoteniis  jusiiila,  futuTonmi  praescia,  zh  ipu 
roaiidi  origine  geheni^  ignem  Ci^vli,  qoi  In  p<sfU 
reproboniro  esse  seroel  inciperet,  sed  ardoremebaa 
sinellgnis  nunquam  finiret.  Sclendum  vero  est  ifsA 
omnes  reprobl ,  quia  efc  anima  simnTet  carne  pecca- 
verunt,  ftllc  fn  anlma  pariira  ei  came  cniciakD- 
iur.  r  Ecee  quae  maneai  damnatis  poena  cogno- 
vimus,  ei  Insiniente  nos  sacro  eloqaio,  qnantos 
in  damnatione  ignis,  quanta  in   Igne  obscoritasi 


_^ ^ — , ^» ^.       . -„...^,  ., ...   .„ 

menio  reprobi  flamma  iilastrante  visuri  sunt,  qoo- ^  qoantusqtie  in  obscuriute    paVor  sit,  nuIbienQS 


rum  amore  deliquevunt :  quatenns  qui  eorum  vitam 
carnaliter  contra  pFfficepia  Conditoris  aroavet^ant, 
ipsornmque  quoque  interitas  in  augmento  suas  dam* 
nationis  aflligat.  Quod  profecto  Evangelio  lesie  colli- 
gitiir  (Lttc.  xvi),  in  qoo  veriiate  naniiante  dlves  ille, 
quem  coniigii  ad  seterni  incendii  lormenta  descen- 
dere,  quinque  frairom  describhar  roeminlsse  :  qul 
Abraham  petiil,  ut  Lazarum  ad  eorum  erudiiionem 
miiteret,  *ne  ilhic  eos  quandoqiie  venienies  pcsna 
cruciarel.  Qui  igiiur  ad  doloris  sui  cvmulam  propin* 
quorum  absenlum  meminit,  Constai  procul  dubio 
qiiia  eos  ad  augmeniom  supplicii  paulo  post  potofi 


ambigimus.  Sed  quid  prodest  ista  prsnosse,  a 
non  coniingal  evadere?  ToU  ergo  inteniione  cv- 
random  esi,  al  cam  vacationis  tempns  acci]HUtt, 
bene  vivendi  sludio  roaiorum  altlma  tornienu  fufi>- 
mos.  Hinc  quippe  per  Saloraonem  dicitur  :  QmU- 
cunque  pote$t  manu$  tua  facere  imtanter  openrtt 
qu^  nec  o;mj,  nec  raiio,  nec  ecientia,  nee  soifkAVi 
erii  eqmd  inferot,  qwi  tn  properae  [Eccle.  ii,  10)- 
Hlnc  Isaias  ail :  HutmitDominnm  dum  tnveniri  ^ 
teti^  in^ocnte  enm  dum  prople  eit  (Isa.  lv,  6).  fli»c 
Paolus  dicii :  Ecte  nunc  tempn$  aceeptabite ,  tta 
nune  die9  $aluti$  (//  Gor.  vi,  2).  Hhie  iHrsas  »i: 
Dtim  tempue  ha^ue,  operewur  bennm  ad  m$ts 


etiam  praesentes  videre.  Qold  autem  mlrum  si  sectim 

quoqoe  reprobos  aspicit  cremari ,  qui  ad  doloris  sui  ^  i/fiai.  Vi,  40).  £l  itom  scHpiom  est :  Beati  qwm 

cumuliim  eum  quem  despexe rat  in  slnu  Abrahae  La-  •   tecta  $mt  peeoM$a  (Penl.  xxxi,  i).  Peecaiites  lt»q« 

larum'  videi  ?  Qiia  ex  re  colligilur,  qnod  eos  qiiOB  mala  faeia  bonis  acabas  finperponimuft.  <hianda  ttp 

inordinate  minc  reprobi  dilrgant,  miro  judidi  ordine  •  abdkamus  mala  qu»  fecinms,  ei  eligima»  bo&a  q« 

secvm  lunc  in  lormeniis  videbunl,  «l  posnaYn  pro-  faciomas,  qoasl  iegnien  rei  superAudmos  qow^ 

priaj  puniiionis  exaiweret  ilhi  audori  praeo(»sita  car-  deri  erubescimus.  Qoi  orgo  priora  niala  d«SeiH,e« 


897 


CAPDT  Y. 


Quodpeccata  mulii$  modi$  fferpitretUur^  et  hwmif^ 
pwnitentia  curentur^  et  de  ofemii  proximo  dimit» 
lendit. 

Sed  sciendum  est  qoia  tribus  modls  omnis  cQlp» 
nqulUam  perpetraraus»  suggestione  adlicet,  dele- 
ciaiione,  coDsensu.  Prtmum  iiaque  per  bostem,  se« 
cunduoi  yero  per  earnero,  tertium  per  spiritum  per- 
peiratur.  Insidlator  enim  praTa  suggerit,  caro  se 
deiectationi  sobjicit,  atque  ad  extremum  spiritus 
vicius  delectationi  consentit.  Suggestione  itaque 
peccatum  agnoscimus,  delectatione  vineimur,  /eoi^ 
sensu  eliam  liganiur.  £l  quatuor  modis  peccatum 
perpetratur  in  corde,  quatuor  consnmmatur  in  opere. 
Incorde  namquesuggestione,  delectatiooe,  consensu» 


DE  CAVENDl^i  YITIIS ,  ETC.  >  89S 

A  setl  cum  res  exigii  ut  loqiii  qaid  dcipliciter  debeat, 
quasi  postposiio  tcrrore  superbi»»  refiissa  locuf ione 
blanditur,  et  cum  soperbus  videri  desierit»  duplex 
eflici  non  pertimescit  :  qui  qooi  Titiis  decedentibus 
et  sucoedentibus  premitur,  tot  malignis  spirilibus 
ejus  animus  quasi  euniibus  ac  redeuntibus  devasta- 
lur.  >  Et  qui  cuQcta  simul  in  eflTectu  explet,  cuncta 
quDe  nocent  ia  meole  Ucilus  tenei.  Tanto  igitnr 
arctiori  manu  pceuitentise  mens  tergenda  est,  quanto 
se  per  consensum  coospicit  sordidius  inquinaiaiA. 
)  Quouiani  omois  culpa»  qu»  bic  per  diseiplinam  pce- 
Qiteoli»  non  r^rimiiun  gehennfle  ignibus  ferietur. 
Unde  per  Salomonem  didtur :  Si  aecenderit  euper  te 
$piritu$  pou$tatem  habenti$^  iecum  tuum  ne  dimi^e' 
ri$  (EuU.  X,  4).  Ac  si  aperte  dicat :  Si  tentalorem 


ei  defensionis  audacia  perpetrator»  et  quod  omni  B.spiritum  contra  te  praevaiere  consideras,  bumilita- 


colpa  di  gravios»  etlam  de  comroisso  vitio  superbl 
lur.  Nam  quamvis  de  virtute  nasci  datio  soleat,  non- 
nunquam  tamen  atulta  meiis  de  perpetrata  se  nequitia 
eultai:  undedicit  propheta :  Oecurrent  dannonia-ono-' 
centaurii  (I$a.  xx ,  Xiv,  14).  {Moralium.  lib.  vii,  c.  12.) 
(  Quid  vero  onocentaororum  nomine  oisi  et  lubrici 
figurantur  et  elati  ?  Graeco  quippe  eloquio  Svoc  asinus 
diciiur,  et  appellatione  asini  luxuria  per  prophetam 
designalur,  qui  ait :  Ut  carne$  a$ittorum  carne$  eorum 
{Eiech.  xxiii»  90).  Tauri  autem  vocabulo  cervix 
superbis  demonstratur »  sicot  voce  DomiBica  de 
JudacissuperbientibosperPsaimlslam  dicltur :  Taiin 
pingues  obeederuni  me  (P$al.  xxi ,  13).  Oiiocentauri 
ergo  sunty  qpi  subjecti  luxurise  vitiis,  inde  cervicem 


tein  poenitentiae  non  relinquas,  et  verbis  sequentibus 
oslendit  dicens  :  Quia  curatio  cenare  fadet  peccata 
maxima  {ibid.).  (Moralium  Ub.  ix,  cap.  19.)  i  Quid 
est  euim  aliud  humiiitas  iamenti,  nisi  medidna 
peccati  ?  De  qua  humiiitate  lamenii  scriptum  est : 
Si  lotu$  fuero  ^mi  o^icis  mvti  (Job  ix,  30).  Aquae 
enim  nivis  siint  lamefita  humiiitatis :  quse  prorecto 
humUitas,  quia  aote  distrieti  judicts  oculos  c«leris 
virtutibus  pnBeininet,quaslperinagni  meritioolorem 
candet.  Sunt  nassque  nonnuUi  qui  lamenta  babent, 
sed  bumilitatem  non  babeoi,  qui  alBieti  plangunt, 
sed  tamen  in  ipsis  fletibus»  vel  conira  proximonim 
vitam  superbiuntf  vei  contra  ordioationem  Gondito- 
ris  erigiinUur.  Hi  nimirum  aquas  habent,  sed  nivis 


eriguni,  unde  biuniiiari  debuenint :  qui  carnis  su»  ^  aqnas  nou  habeni,  ei  mundi  esse  nequeaui,  quia 


Toiopiatibus  servientes^  expulsa  longe  verecundia, 
non  solum  se  amittere  rectitudinem  non  dolent,  sed 
adhuc  etiam  de  opere  confusionis  gaudent.  Ono- 
centauris   aatein  d^monia    occurrunt,  quia    mali- 
gni  spiritus  valde  eis  ad  votum  deserviuni,  quos 
d«  his  gaudere  conspiciuni,  de  quibus  deflere  de- 
bu£RuiL  >  (Moralium  Ub.  iv,  c.  25.)  t  Ei  iisdem 
qoataor  modis  pecoaium.  cQosiimmatur  iu  opere*. 
Prips  Danoqni^  I»leps  pulpA.AgUur«  p^stmQdow.yero ,. 
eiiapf.fnio  o^lco,  hooiin^^.  .sipe.icoi|/i»sione  reatua  .. 
aper^iur,  debilfC:  >et  ji;^  (fWisu.ft^udinftin  <Hicitur,:ad  - 
exiremum.^lMpimeiyel  &ls«  ap^  igeduetionibus»  vei  < 
obsUnatione  nMso«e  deaperaM^nia.eouttitiNry  aevpeB.  \ 


humilitaiih  fletibos  minime  lavaniur.  Aquia  aulem 
nivis  a  cuipa  se  laverat  qui  confidenter  dicebat :  Cor 
comritum  et  humiliatum  Deu$  non  epernit  {P$al»  l  , 
49).  Qui  euim  lamentis  affligonlur,  sed  uiurmuran- 
do  rebelies  sunt,  mentem  quidetn  conterunt,  sed 
bumiliari  conlemnunt. » (Paitor.  in,  cap.  25.)c  Unde 
per  propiietam  Jeremiam  dicittir,  eum  Judssorum 
sioguia  delicu  pensarentur  :  IHvf$ione$  oquatum 
deduxU  oculue  mett$  (TUren.  uu  48).  Divisas  quippfe 
ex  oculis.aquas-^kdQoiiuue,  quamio  peccai^s  singaiis 
dispjiridiias  laqryioa&  damua.  rieqae  eniui.  iiiio.eo»  , 
deiv^illiM^  tefnpore.  ific|u«  mpna  de  oniniiNis  dolet  s  sed  ; 
duntjiunc  h^ju^,, AVMCilHus^^PuliKe  memoriai  a^riua 


bocetnuWa  ciilpa;d^vi*cil^r,  own.  alto  p€ir  riia»  jj  »ngU»r>  wm#jJl  M  owoibuft  M.^gulis.  eomiiioia 
P«rpetraiur«  Kap»  '9aepe  (uw  negoiiaiionis  faUacia   \  piirg.iiur..>(JMo¥a/ittmlib.ii%  c-Stf.^f  Hixalur  secum 

;,  de  iMS.qwe  naaie  egts«e  ae  recoiit;.  eLsibimetipsi  dia* 
'  pliceti  eum  ei  ille  placere)ani>  ccepei-ii  qui  emnm 
'  creaMt.  Ropreheiidit.so  de  cogitauonibus,  .inseq«»' 

tur  de  vevbi«^eipoAi4flendo  c^Caeiia»  Uiac enim  in 
'  Apoealypsi  vooeangeUca  «dicilur :  Betuui  qmmploti 
'  et  cuetodH  ve$timenta  ^ua^.ne  uMdue  ambulei^eL  vh 

detm  twrpiiudiuem  ejue  i^poe^^itwi^  i5)u  Twipiiodo 
.  enim  nosira  muic  oeroitup^cim  vita  repreheMibiliB^ 

antc  juaionim  ocutos  in  judieio,  neqiisNtuam  sabai^ 

qiientis  boni  opetfis  legmioe  velanir.  • 


nngimr,>et.S9epe^  Talla^^  perjuriireaiusenniolalun 
l^n^e  scripUiw.o^:  Vade9ii.ei  temeni  $uper.«im 
^ornkile$.\Job,Wm  i^U  Id  est  supeT  itaka^  pecoanr. 
cni  vadeiiift.  el  vonieoi  valigiii  ^ritu8,.cenis^^ui- 
'ua^ue  Yitiis.pbsoqueii^es,  quia  perversi  nHmiani  et 
i  alia.desGfiunt»  alia  viiiaoocupant.a(JMora(Jiimlib« 
V,  c.  16.)  %  {>aef>6.naiiique  videasiaiquum in  lerr»R. 
n  poiesiate  leoa^tiitum  gruvi  iurore  cominoveri, 
iiidqttiU  ira  ^oggeaseria  exseqtti*.  ^i^onfuDor  ab- 
cc^i^erit,  mox  iui»s  <aifiiteini.lumiria'  deimsaat^  oui» 


•90 


HINGMARI  RflEM.  ARGHKP.  OPUSCULA  YARUL 


m 


qiiariibet  ailpi  poUttit^  servaltis  v€ro  coolra  proxi-  A  petendo  accipiat,  non  detanns  dimittere,  qoi  proii- 


«wn  dolor  occ&dit.  Menti  namque  ui  gladius  figiair» 

et  macrone  iilius  ipsa  visceruni  occulta  perforanlur. 

Qiii  scilicet  a  transfixo  corde  si  prius  non  edudtur, 

iiihil  in  precibus  divinsR  opis  obtinetur,  qoia  et  vul- 

neralls  mombris  imponi  salutis  medicamina    ne* 

^unt,  nisi  ferrnm  vuineri  ante  subtrahatur.  Hine 

est  enim  q«od  per  semetipsam  Veriias  dieit :  Ni$i 

remhmiitpeceaia  hominibM^  nec  Paler  vester  ^nttn 

M^M  eit  remittel  vebis  peccala  itesira  (MaUk.  vi,  14). 

liinc  admoBet  dieeas:  Cnm  subitis  ad  orandum,  di- 

mittite  siquid  babetis  adversus  alienun.  Hiitc  riirsus 

ait :  Date  et  ^leAUur  vobie,  dimktke  ei  dimiUeiur  vo- 

M${Imc.  VI,  57).  Hoic  consiituLioni  postulationis 

«onditioaera  posnit  diceas  :  Dimiite  nobii  debiia  ao- 

ttra,  mcul  M  «os  dimitimue  debiloribue  msiriM  {Lue.  B  iiitYl«  tu)bi$  dehita  naeira^  eicui  at  aos  (Liic  n,  i),  elc 

XI,  4).  Dtpvoiieoto  bonum,  quod  a  Deo  comptincU     A  debitore  autem  ooetro  pigiius  accipiiiiiis«  quaiida 

^eiimus,  boe  primmn  cam  proximo  eonversi  facia-  '  ab  eo,  qui  in  nos  peccasse  cogQescitniff,  peocaii  eias 


mum  siciit  nos  jiibemur  diligere.  Ait  enim  Dominus: 
Si  peccaverii  in  te  frater  tuus ,  msrepa  iUum  inter  te 
{Maiih.  xviii,  15) ;  et  reliqua.  Et  iiem  :  Si  peeeafserit 
in  te  fratertuua^  increpa  iUumJsi  peenitem(iam  egerit^ 
dimiite  UH  {Luc.  xni,  3).  £t  in  lege  :  €mm ,  inqait, 
debei  tiki  quidpiam  fraUr  iuue^  et  ubet$Ueri$  ^ngmu 
ab  eo,  anle  $oli$  occaeum  pignme  reetiine  {Beut.  xxir, 
15).  {Moraiium,  lib.  if  i,  c.  2.)  <  Quid  hoelooa  pigBO-| 
ris  noinine,  nisa  peecati  coofcssio  dainr  irtdlip? 
Frater  etenim  nofiter  Miior  nobia  tAamr,  oan 
4)iiiiibet  proxiniiis  ia  noe  aliquid  flrlifJMf  ■ontn- 
tur.  Peccata  «luippe  debita  voauMie,  «nde  peccaion 
£ervo  dicitur :  Omne  debilum  dimiei  tibi  (MatA,  Kvnii, 
ei  in  Domimca  quotidie  procaliMe  vveeamnr  :  Ik- 


musi.  Dimittanas  ergo  qaod  debetur  nobis,  ut  di- 
nlttatttr  qood  deibftt«ra  nobis.  Nam  si  pro  Christo 
corpus  noa  ponimua,  salulem  anim»  nou  impeira* 
HMO.  Ptacatinr  Deus  islo  saerificio,  approbal  in  judi- 
«io  pietatls  su»  victoriam  pods  noslr^  Ceriamen 
«ordls  MSlri  aspkit,  et  fui  post  vinoenles  remune* 
Tftt,  nune  deoerUBtes  juvat.  £i  pierumque  relucian^ 
lem  aninvm  vincimug,  cum  etiam  pro  inimicis  ora^ 
«los.  FundiiBM  pro  ad^rsariis  preoem,  sed  uUnam 
•eor  leneaii  amorem  I  Nam  saepe  et  orationera  ioimi- 
eis  fiOBtris  iinpendimua,  sed  hanc  ex  praeeeptione 
fotius  londimus  quum  ex  cbaniate.  Nau  et  viiam 


|am  oonressionem  tenemas,  per  quam  isebxaK  pec- 
caturo  quod  in  nohis  perpelratiim  esl  posiulaav. 
Qui  enim  peccatum  quod  commibit  £aielar  ei  veaiam 
petit,  jam  quasi  pro  debiio  pigiMis  dedit.  Qood  oiaii- 
rum  pignus  anle  solis  oeeasum  reddere  iubemar, 
quia  priosquam  in  nobis  per  doiorem  cordis  sol  j«- 
otiiiie  occtdat«  deboiiius  ei  coBfessiooefO  veoix  red- 
dere,  a  quo  confessioBem  aeoipiiniis  cuipae,  ot  qni 
«e  deiiquisse  memiuil  iii  nos,  a  nobis  niox  se  i^ 
laxatum  sentiat^iuod  deliquit.  i 
CAPUT  VI. 


...  ,.  .        n  ^^  interces$ione  $anctorum ,  preeumaite  et  taerenm 

snmioom  peiimiia,  ettamen  ne  exaudiamur  intus  C     oblationum  neceMekate  :  deque  dcmus  Dei  et  Aw- 


lOptaiBiitv  eiiimefliiis.  Sed  quia  iniemus  judex  meo» 

tem  poiiusconaiderat  qoam  verba,  pro  immico  nilul 

postttlat,  qui  pro  eo  eiL  cbariiate  non  orat.  Sed  ecce 

nebis  Inimicoe  grariter  deliquit,  damna  intulit,  ju- 

Tantes  IsMli»  Bmantes  persecuUis  est.  Reiineuda  h»c 

essent,  si  remittenda  nobio   delicia  non  essent, 

Advocatiw  elenira    noster    pacem  nobis  in  causa 

tiostra  composuit ,  ct  ipse  ^osdem  caus»  judex  esi 

^oi  advoeatus  :  preci  autem  quam  composuit  condi- 

iionem  inseruit  diceiis  :  Dimiite  nobis  debita  nostra^ 

$icui  et  nos  dimiiiimus  debiteribus  no$lri$  {Luc.  xi, 

4).  Quia  erf^  judex  ipse  venii  qoi  advocatus  existit, 

ipse  precem  exandit  qui  fecit.  Aut  ergo  non  facien^ 

les  dicimus  :  Dimilte  nobie  debila  tto$ira,  sicut  einoe      _        _ 

dimittimue  debiioribus  noeiris  ,  et  nosmetipsos  hoc  ^  stina  veniilanda«  lotus  bodiemus  dles  ia  oo^uaiom^ 

dioendo  amptHis  ligamus  :  aut  fortasse  iianc  condi-      ducei<eiur  :  [»tronum  quxrerenius,  magais^ue  pre- 

ttofiem  la  oratione  iniermiiitmus ,  et  advocaius  no-     cibus  agercmus,  ut  apud  tantum  judicem  tt<»bis  de- 

sier  pveceM  quam  composuit  non  reoognoacit,  atque     feosojr  veoirel.  Ecce  districtus  judex  Jesus 

apud  se  prouwis  dicit :  Scio  quid  monui,  non  est     esi,  tanti  iliius  angelorum  arcbaogeloraau|iae 


norum  mysteriorum  reeerenlia ,  et  ^d  atteuie,  me 
pro  coslestibus  prcecipue  otandum  stl. 

Qusrendum  est  etiam  sunHaopere  saBctorum  ad* 
julorium,  qui  jam  in  coelo  cum  Deo  regnani,  ei  i« 
ierris  miraculis  corttscant,  a4  ^iBomm  ecsftiiieu 
corpora  viventes  SBgri  voniunt  ei  samt«r«  P^"n 
veniunt  et  dsemonio  vexantur,  dapiBOoiaci  veifeioai 
et  lUteraiUur,  Quomodo  ergo  ijUi  viwBt  'Mc  uM  ti* 
vunt,  si  in  totmiraculis  vivuiU  bicubi  ooriai  smt 
Hos  ergo  in  causa  nosiri  exainuiis,  quau  cuai  di- 
slricio  judice  habebimus,  paironos  nobis  faoere  de- 
bem\is',  hos  in  die  ianti  ten*ons  iUius  deieiisores 
nobis  adhibere  satagere  debemus.  Gerie  «i  apod  ma^ 
gaum  iudicem  causa  qu^libet  aostr^  essel  dae 


901  DE  CAVKNDIS  VmiS,  ETC.  m 

gari  volunt,  atque  ut  ila  dixerim  qusernni  ut  quix;-  A  natsc  cnstiiali»  eliam  vitas  «iernse  pascua  largiaiur. 


ranlur.  Hos  ergo  adjulorcs  nostrx  oratiouis  qiixra- 
nius ,  l)os  proiectores  noslri  reaius  invcniamus  : 
quia  nc  punire  peccatores  debeat ,  rogari  vult  ei 
ipse  qui  judicat,  unJe  et  tani  longo  lenipore  com- 
minalur  iram,  et  tamen  misericorditer  exspeclai» 
Sic  auieni  nos  misericordia  egus  refoveat,  ut  nulio 
niodo  negligentes  reddat :  sic  peccaia  nostra  periur- 
Ueiii,  ut  mens  in  desperationem  non  proruai :  quia 
et  si  prxsumentes  metuimus,  el^neluentes  ^era- 
m!!s,  acternum  rcgnum  citius  adepturi  sumus,  ubi 
suiit  Irymnidici  augclorum  cbori,  socielas  superno-' 
rum  civium,  dulcis  solemnitas  a  peregriualionis  hu- 
jus  trisU  hil)6Fe  reJemUium.  Ibi  providi  propbeta- 
nim  ciiori,  ibi  judex  apostoloruiu  numerus,   ibi 


i<l  esi  peccatorem  conversum  a  via  sua  mala  jusium 
facere  digi»etur,  quem  merito  bome  aclioais  ad 
regnum  coeleste  perdticat,  Vidcnsque  Duminus  ian- 
ium  liilei  nostrx  ardorero,  tam  pertinacem  oraodi 
persevcraniiam,  landem  miserebiiui*^  ei  aobis  quo- 
que  sicui  voiumus  fieri  coneedet,  ui  videlicei  ei- 
pulsis  vitioaaruoi  iumuliibus  cogitaiionum,  dimis&iB 
peccatorum  nexibus,  et  pura  nobis  serenitas  menUs,. 
ei  perfectio  boui  redinlegretur  operis.  Hi  itaque, 
qui  de  uulio  suo  opere  couGdiini,  ad  isanciorum  pro< 
tectiouem  ciirruni,  aique  ad  sacra  eorum  corpora 
fieiibus  insisioni,  promoreri  se  veniam  eis  interce- 
dooiibus  deprecaniur.  Quid  ergo  isti  iii  liac  humili- 
taie  faciuui,  nisi  quia  lM>nae  aotiouis  velajiieu  uoo 


iBuumera))fllum  martyruiu  vicior  excrcitus,  iaulo  B  babenies  bpides  amplexanuir  ? 


illic  l^tior,  quauio  iiic  durius  aEDicius.  Ibi  coofesso- 

ruHi  conslaotia  praemii  sui  pcrceptione  coosolaia. 

U)i  fideles  viri,  quos  a  viriiitatis  su%  robore  volupias 

s^eculi  euiollire  non  ^iuit  Jbi  sancta^  mulieres,  qu» 

cum  sxculo  et  sexum  viceruni.  Ibi  pueri ,  qui  bic 

aniios  suos  morilHis  traBSoeodoruai :  ibi  seoes,  quos 

bic  a^ias  debHes  reddidii,  ei  virias  operis  uoo  reltquic 

Ofiaerauiuis  ergo  bM  pasciia,  in  quibuscom  tautorun 

etvittm  salemiiHaie  gau^amus.  Ipsa  nos  laeiaotium 

lesitviias  tnviiet,  et  «i  ^uis  noslrum  conscieniiam 

Jiabei  avarili»,  eiftiiofiis,  vanse  glori»,  indignaiioois» 

iracvndiae,  vei  invidiis,  caMrorumve  viiiorum  aorde 

poliutam,  sieot  mulier  Gananasa  fiiiam  habei  pro- 

fecto  iMie  a  temeoio  YevaUm,  pto  cufift  ««la- 

tiMM  «npiriei  ad  {>ominum  currai :  quia  niminim 

co^iiationem  suo  corde  progeniiam  diaMica  lolerM 

art^   dementatam,  ciqus  emendaiionem  a  pioCon* 

dlto  recfebris,  tmocooiinui8,debeat  fiagitarelameniis 

ac  f>recilMis.  Si  qois  bona  quae  gessii  forte  peijurii^ 

Airi  J,  blaspheiiii2e,deiraciionis,  rizs,ireletiam  corpo- 

pon^is  imoniodili»,  caeierorumve  bu}iismodi  pesie 

fo&d^vit,  Aliam  habei  immondi  apiriiiis  furiis  agita- 

\am,  qoia  videiicei  aeiiooera,  qoam  beiie  laborando 

ediderat,  jam  diaboli  fraudibus  stuite  «erviendo 

disperdidte :  ideoque  necesse  est,  iaiis  ui  reatum 

suum  cognoverii,  mox  ad  preces  lacrymasque  con- 

iugialy   saneiorom  creber  intercessiones  ct  auxiiia 

quserai,   qui  pro  aoimie  ejus  salute  roganies  Do- 


(Hom.  57 1«  Evang.)  t  Sed  nos  peocatores«  multis 
ei  maximis  involuti  peccatis,  qutbus  lacrymls  spe« 
rare  veniam  debemus,  qui  in  iilo  tremendo  examine^ 
cum  rege  nostro  ex  aequo  ad  judicium  non  veiiimiu^ 
quos  nimirum  conditio  infirmitaiis  ei  causa  inferio- 
rcs  exbibei?  Sed  fbrtasse  jam  roali  operis  coJpaa 
abscidimus,  jam  prava  quaeque  exterius  declinamus: 
nunquid  ad  reddendam  raiionem  cogitaiionis  nosire 
suiUcimus?  Nam  cum  viginii  miiiibus  venire-  ad 
belJum  rex  in  Evangelio  dicitur  iLuc.  xiv,  51), 
contra  qoem  miiiime  sufficii  ille  qui  c«m  deoem 
miflibus  venit,  decem  millia  quippe  ad  viginii  miUia 
simplum  ad  dupium  soui,  nos  autem  si  multum 
proftcimus;  vix  exteriora  nostra  opera  in  recUiudine 
^  servamus.  Nam  et  si  jam  luxuria  caruis  abscissa 
esi,  iamen  adhuc  a  corde  fundiius  abscissa  non  esi. 
iiie  autemquijudicaturus  yenit  exteriora,  simulei 
interiora  judieat,  facu  pariier  ei  cogiuiiones  pensal: 
com  dupio  ergo  exerciiu  comra  eunpkun  veiui,  qoi 
nos,  vix  in  solo  opere  praepasauos,  simul  dc  opere  ei 
cogitatioiie  discuiii.  Quid  crgo  agendum  esi,  fraires» 
nisi  ui  ilum  cum  simplo  exerciui  jcontra  duphim 
iJlftttS  sufiicere  non  poese  conspicimus,  dum  adhu^ 
longe  est  iegationem  miiUmus,  et  rogemus  ea  qo2C 
pacis  sunt?  Lionge  enim  dicilur,  qui  adboc  per  judi- 
cium  praesens  non  videiur.  Mitumus  ad  hunc  i^- 
iioucm  lacrymas  nosiras,  roiiiamus  misericordiae 
opera,  luacicmus  in  ara  ^v»  hosiias  pbicaiionis» 


miiio    dicaiit :  Precamor,  Domine  miserator  ei  mi-  ^  cognoscamus  nos  cum  eo  in  judicio  non  posse  con- 


sericors,  patiens,  ei  muiue  miseraiionis,  dimiiie  eam 
quia  clamai  posi  nos,  dimiiie  reatum  ei  dona  gra- 
iiam,  qoi  nosirum  iniimo  affectu  quserii  pronos 
Biiffragium.  Necesse  esi  sttbmissus  bomilitate  non 
se  jam  oviom  Israeliurom,  id  esi  mundarum  con- 
sortio  digRom  jodieet  animarum,  sed  potius  Gain 
jM/joarA^A^^    At  rinlesiibus  indiflrnum  arbitreiur 


tendere,  peusemus  virtuiem  c;ius  forliludaiiis,  roge- 
mus  ea  qnse  pacis  suoi.  flsec  esi  nostra  legaiio,  qu» 
regem  venientem  placat.  Pensaie,  iratres^  quam 
benignum  sil,  quod  is  qui  suo  advenlu  valei  oppri- 
mere  tardai  venire.  Mitumus  ad  hunc,  ol  diximns, 
legationem  nostram  flendo,  tribuendo,  sacras  hostias 
offerendo.    Sinffiilarilftr    nJimflUP.    Ad    ahfcobilinnftm 


m 


HfNGMARI  RHEM.  ARCBIEP.  OPUSGULA  VARIA. 


904 


cbarisiimi,  contigit  nodse  boc  quod  volo  ad  meroo*  A  siciemre  debemns ,  quid  Ik>minQS  faceret /si  rixU 


riam  vestram  narrando  revocare.  Noii  longe  a  nostrts 
lemporiba»  faclum  ferlur,  quod  quidaro  ab  liostiims 
captus  tonge  traductus  est.  Cumque  diu  teneretur  in 
vinculis,  eum  uxor  sua,  cum  ex  eadem  captiviute 
Don  reciperet,  exstinctum  putavit.  Pro  quo  jam 
velol  mortuo  bostias  bebdomadibus  singults  curabat 
offerre.  Gujus  toties  vincula  solvebantur  in  captivi* 
tate,  quoties  ab  ^us  conjuge  oblat»  fuissent  ho- 
stiae  pro  animae  cjns  absotutione.  Nam  longo  post 
tempore  reversus»  admirans  valde  su»  indicavit 
nxori  quod  diebus  certis  hebdomadibus  singulis  ejus 
vincula  solvebantur.  Quoi  dtes  ejus  uxor  atque  Iio- 
ras  discutiens,  tunc  eum  recognovit  al)solotuin,  cum 
pro  eo  sacrificium  meminerat  obiatum.  Hinc  ergo» 


dissidentes ,  si  fabuiis  vacanles ,  si  risa  dissoluios, 
vel  alio  quolibet  sceierc  reperiret  irretiios,  qni 
liostias  qu»  sibi  immolarenlur  emcntes  in  tempio 
vidit  et  eliminaix3  (estinavit.  Sed  et  nos  recolentes 
scriptum  :  Zelu$  domus  tues  comedit  me  (  Jonn.  n , 
47) »  zelare  debemus  domum  Dei ,  et,  qnantom  pos- 
sumus ,  ne  quid  in  ea  pravnm  geratur  iasislamos. 
5t  viderimus  fratrem  qui  ad  domuni  Dd  pertiuet 
superbia  tumiduro ,  si  detractionibus  assttetoro ,  si 
ebrietaii  servtentem ,  si  luxnria  enenratofn »  si  ira- 
cundia  turbidom »  si  allo  cuiquani  viiio  sotistraton , 
studeamosin  quantum  facoltas  snppetit  castigafe, 
polluta  ac  perversa  corrigere :  et  si  quem  de  laiibei 
eroendare  nequitnus ,  non  sine  aeerrimo  roentis  sos- 


fralres  cbarissiffii,  liinc  ceru  consideratione  oolU«  B  tinere  dolore,  et  maxime  in  ipsa  domoaratioiits, 


gite,  oblata  a  nobis  hostta  sacra  quantum  in  nobis 
solvcre  valeat  ligalnram  cordis,  si  oblata  ab  aitero 
poluit  in  altero  solvere  vincula  corporis. » (In  eadem 
komUiay  $ub  finem)  :  i  Rclinquat  ergo  omnia  qui  po- 
test :  qni  autem  relinquere  non  polest»  cum  adhuc 
rex  longe  est,  legationem  mittat»  lacrymarum,  elee- 
mosynarum,  hostiarum  munera  oiTcrat.  Yultenim 
placari  prectbus»  qui  scit  quia  porlari  non  possit 
iratus.  Quod  adhuc  moram  facit  venire,  legationem 
pacis  sustinet.  Venisset  jain  jamqne  si  vellet,  cunctos 
snos  adversarios  trucidasset.  Sed  et  quam  lerribilis 
vcniet  indicat,  et  tamen  ad  veniendum  tardat,  qoia 
non  vuli  invenire  quos  punial,  et  qui  per  iram  non 
potest  ferri,  per  postulat»  pacis  vuit  legationem 


ubi  Domini  consecratur  corpus,  ubi  angeloram  prs- 
seniia  s^mper  adesse  non  dubitatur ,  ne  qoid  iae- 
ptum  fiat ,  ne  quid  quod  nostram  fratemamTe  on- 
tiocem  impediat,  totis  viribus  agamus.  Haec  proptcr 
iJlos  diximus  qui,  ecclesiam  iogressi,  non  solam 
intentionem  orandi  negligunt,  verum  otiaro  ea  pro 
qnlbus  orare  debtterant  augent,  insup^  ei  aigiienies 
se  pro  hujusmodi  stultitia  eonvitiis  odiisque  i8s&- 
quuntur,  addeiites  vldeticot  peecalis,  peccata  el  qaasi 
Sibi  funem  longissimum  incauu  eomm  aagmenialio- 
ne  texentes,  nec  timentes  ez  eo  dlstricti  judicis  esa> 
minatione  damnari.  Nec  latet  crebro  angelos  ^edis 
invisibiii  adesse  pnesentta,  at  eos  vel  ab  bosltscaPidi 
defendant  insidiis«  vel  majoris  coeiestis  desiderH  gra- 


placari.  Lavate  ergo,  fraires  cbarissimi,  lacrymis  ^  iwwstoUant,  Aposloloattestonte,qttiait:^oinie«- 

maculas  peccatorum,  eleemosynis  tergite,  sacrls 

bostiis  expiate.  i  (Diahgor,  iib.  iv,  c.  58.)  t  Hscc  nam- 

que  singulariter  victtma  ab  xtenno  interiiu  animam 

salval,  quas  illam   mortem  nobls  Unigenili    per 

mysterium  reparat.   Qui  licet  surgens  a  rooriuis 

Jam  non  moritur,  etmors  ei  ultra  non  dominabiturt 

taroen  in  se  ipso  immortaliter  vivens,  pro  nobis  It^ 

rum  in  boc  mysterio  sacrae  oblationis  immolatur. 

Ejus  quippe  ibi  corpus  sumitor,  ejus  caro  in  populi 

saluiem  partitur,  ejus  saiiguis  non  in  manns  infide- 

iium,  sed  in  ora  fldelium  fundiiur.  Ulnc  ergo  pen- 

semus  quale  sit  sacrifiqinm,  quod  pro  absolutione 

nostra  passionem  unigeniti  Filii  semper  imitalnr. 


ne*  9UHt  admini^raiorii  spirtltcs,  in  nUnistmnM  t 
propUr  eo$  qui  hwrediiatem  caj^unt  talmth  f  ( Hekr, 
1 ,  14.)  Maxime  tamen  aitgelici  nobis  ^ritos  adesse 
credendisuBt,cumdiviois  speclaliter  mnodpanar 
obsequiis,  id  est»  cum  ecdeslam  ingtessi ,  vd  iectio- 
nibus  sacris  aurem  accommodanHis »  vel  psalmodix 
operam  damus,  vei  orationi  incatiriluniiis,  raaxtiDe 
autem  cum  missanim  solemiiia  ceielHraiDus :  eide 
et  admonet  Apostolus :  Mulier  tn  eccUua  telamn 
iuper  caput  kabtre  propter  angeloe  { I  Car,  xi,  10 ] , 
et  proplieta  ait  :  In  compeeiu  an§eionm  pMsm 
tibi  ( Psat.  cxxxvii ,  i ).  Nec  dubitari  Hoet ,  ubi  o^- 
porls  et  sanguinis  Dominici  mysterta  geruBtnr,  sa- 


Qois  enim  fidelium  babere  dubtum  possit,  in  ipsa  j.  pernorum  civium  adesse  coovenUis «  qoi 


immolationis  bora  ad  sacerdolis  vocem  coelos  ape-  ' 
riri,  in  illo  Jesu  Chrisii  mysterio  angeloronrchoros 
adesse,  sommis  ima  sociari,  terrena  coslestibus  juiigi, 
nnum  quoddam  ex  visibilibus  atque  invisibiiibus 
fieri?» 

Unde  magnopere  nobis  est  attendendum  cum 
quania  reverentia.  et  cum  quanto  limore  ac  tre- 
more ,  divinis  mysteriis  debemus  assistere ,  ac  so(- 
Ucite  observare,  ne  quid  ineptum  ibidem  geramus, 
ne  cum  Gorinibiis  ab  Apostolo  audiamus :  NuMfuid 
domot  non  habetis  ad  agenda  vel  loquenda  terojiora- 


tum  quo  corpus  ipsum  venerabile  positom  foent, 
et  unde  resurgendo  aliscesserat,  uro  sednlis  ser- 
vaut  excubiis.  Unde  solerter  studeDdaBi  est,  st 
cum  ecclesiam  vel  ad  divin»  laodis  debita  selreadi, 
vel  agenda  missamm  solemnia  intntmos,  semper 
angelicae  prsesentias  memores,  com  timore  et  veoe- 
ratione  competenti  cosleste  compleamus  offiriBia, 
Inexeniplum  feminanim  Deo  devotamui,  qoae  ap- 
pareniibus  ad  mouumenturo  angelis  ctmictsM  ac  tui- 
tum  declinasse  narraniur  in  terram  {Lmc.  xxiv,  5). 
Sed  et  nobis  fypicnm  pnebent  exemplttm «  ut  si  Dth 


mus. 


DE  CAVENDIS  VITDS  ,  ETC. 
Oecet  antem  nos,  slcul  operum  bonorum  A  peccaiores  gerimnSi  et 


luce  fulgidos,  iu  etiam  spiritalium  operationum 
rererlos  gratia »  Dominum  quaerere.  Unde  bene  mu- 
lieres,  qw£  diiuculo  ad  monumentum  venerant» 
aFomita  quae  paraveraut  secum  portasse  referuniur 
(Luc,  XXIV»  i  ).  Aromaia  eteoiffi  nostra  voces  sunt 
OMlionis,  qaibus  desideria  cordis  nostri  Domino 
commendanHis ,  aiteslante  apostolo  Joanne ,  qui 
niundissinia  sancloriim  praecordia  mystice  descri- 
bens  :  Ilahebant^  inqiiii,  phialas  aureat  plenas  odo^ 
rnmentorum  ,  quw  sunl  oraliones  sanctorum  { Apoc. 
v,8).  Quae  enim  Graece  aromata,  Latine  odora- 
menta  vocantur.  Diluculo  igilur  aromata  ad  monu- 
inenium  Domini  huc  usqiie  ferimus ,  cum  nTemores 
passionis  ac  morlis ,  quam  pro  nobis  suscepit ,  et 


ffliis,  el  suavilate  ourap  rnmnnnrtmmii  ininc  in      ..^- ™«i .1.^  ..  .       .  "  ''"«^«-'^ '"  came , 


m 

^Ji  circumdati  infirmitate 
propterea  debemns,  sicut  pro  populi,  ita  et  pro  no- 
stris  exorare  peccaiis.  Assistentes  auiem  considerare 
debent,  qualiter  oporleat  eos  in  conspectii  divinitatis 
et  angelorum  ejus  assistere  :  quia  Dominus,  qni  hu- 
milia  respicit  et  alia  a  longe  cognoscit,  non  attendit 
ad  pretiosas  vestes  et  ad  saiculares  pompas .  quibus 
quilibel  tam  viri  qnam  feminae  se  exornare  solent, 
sed  ad  cor  coiiiritura  et  humiliaium.  Quantisiibet 
enim  auri  et  argenti  molibus  circumdetur.  quibus- 
libei  preiiosis  vestibus  induaiur  caro,  quid  est  aliud 
nisicaro?  Non  ergo  debemus  allendere  qnid  habe- 
mus,  sed  quid  simus.  Propheta  enim  dicil :  Vere 
fenum  estpopuius,  et  omnis  caro  fenum,  et  gloria 
ejus  srcut  flos  feni  {Isa.  xl,  6).  Multitudo  enim  gene- 


ffliis,  el  suavilate  purap  corapunclionis  intus  in 
corde  fervemus.  Qiiod  et  oninibos  horis,  et  tempore 
maxime  fieri  oportet  cum  ecclesiam  oraturi 
ingrediraur,  cum  appropiamus  altari  Dominici  cor- 
poris  el  sanguiiiis  uijsleria  sumpiuri.  Si  cnim  mu- 
lieres  tanla  cura  corpus  Douiininiorlui  quarebant, 
quanio  magis  conveoiinos,  qui  eum  re  urrexi«se  a 
inorle,  qui  ad  ccelus  ascendisse,  qui  potentia  di- 
>inae  ni^estaiis  ubique  praeseutem  esse  cognovimus, 
cum  omni  revereniia  ejus  astare  conspec4il>us,  ejus 
fli}siicaceIe|jrare?Bene  aulem  dicilur:  Fortanles 
«tt<p  paraverant  aromata.  Aromata  naraque,  quae  ad 
obsequium  Domini  portamus,  prius  parasse  est,  cor 


per  morlem  arescii  in  pulvere,  fenum  dicilur  recte. 
Feminaseriim  sauctus  Petrus  admonet  ut  in  limore 
eatlam  convenalionem  $uam  contideranlibui  mon- 
Urent.  Quarum  non  »?i  exlrinseats  capiKorum  imp/i- 
caito ,  aut  circumdatio  auri,  aut  indumenii  vettimen- 
lorum  enllu$.  Sed  qui  abteonditm  ett  cordU  homo  in 
mcorruptimiale  quieli  et  modetti  tpiriiut.  qui  ett  in 
contpectu  Dei  locuplet.  Sie  enim  aliquando  et  tancta 
mutme*  tperanlet  m  Domino  omabant  te  tubiectas 
propriit  virit,  ticutSara  obediebat  Abrahw,  dominum 
eum  VKant,  cujut  tunl  filiw  ienefacientet  et  non  ti- 
mnlet  ultam  perlurbationem  (I  Petr.  iii,  2). 
SunteUara,  qui  Inlranles  ecclesiam  non  de  oniatii 


a».e.e.„pusoratio..is  a  sup^rVa^uis  ex^;^;;  ^;    '  .^Zn^^^^r^^X^r^^fTZr 
.UUonibus.  « i„  ipso  tempore  orandl  „i,  rdidum  C  humiiitJr  n..i.^  t^T.S7Zi:t:Zi 
[  rerum  iabentium  coffitarft.  nnJh      mhne  r«m.w.o5.:«  «-^i .  wjrmo- 


inenle  recipere,  iiil  rerum  labcnlium  cogitare,  nulla 
pncier  ea  quae  precamur,  et  ipsum  cui  siippbcamus, 
meminisse  iioverimus,  juxla  ejus  exemplum  qui  ail: 
Paraium  cor  meum  Deus,  paraium  cormeum :  can- 
fabo,  psalmum  dicam  Domino  ( Luc.  xxiv,  i  ).  Nani 
qui  ad  adoraiulum  ecclesiara  ingressus,  inter  verba 
oraiionis  coosueiadinem  superfluae  cogitationis  ab 
animo  repenere  negligit ,  quasi  Dominum  quaesitu- 
rus  minus  parata  secum  aromata  tuiit. 

Ministri  quippe  sancU  alUris  debemus  aitendere, 
quod  divina  voce  praecipitur,  ut  in  Aaron  pectoro 
raiionale  judicii  vittis  ligantibus  Imprimatur  :  qua- 
tenus  sacerdotale  cor  nequaquara  cogitationes  fluxae 


1«*«,  .«I  »11.  »h  c««arl»™    .rZirJ  r  .     ■  ™  "'«"'""■liim  codiuik».,»  Buclu, 


^m  qu.d  vel  inuUle  sacris  mysieriis  assislenles 
«ogileinHs:  quia  ad  exemplum  aliis  consUtuli,  ex 
«raviiaie  vitae  semper  debemus  oslendere  quantam 
reiionem  portemus  in  pectore.  In  quo  etiam  raUo- 
nnli  vigilanler  adjungitur,  ul  duodecim  palriarcha- 
f'""  nomina  describantur.  Adscriptos  etenim  patres 
«'inper.npecloreferre,  est  anliquorum  viiam  sine 
inierm,ssionecogi.are.  Nam  tunc  sacerdos  irrepre- 

e^tlf '*"'"•  '""  "*""»"•  ««'««Pnece- 
ent.ara  mdesinemer  inluetur,  cum  sanctorum  vesli- 
[la  sine  cessaiione  considerai.  et  nunioii :■•: 


mbus  composilis  prolongant :  cum  sicut  beatus  dici: 
Gregonus,  veraciter  est  orare  amaros  in  orationo 
geroiins,  et  non  verba  composita  resonare.  At  conira 
h»  qoi  sunt  ore  quidem  orantes,  sed  mente  foris 
Tagantes,  omni  orationis  fruttu  privantur,  pota.iies 
a  Deo  preceexaudiri,  quia  nec  ipsi  qui  fui.dunt  au- 
diuot.  Quod  anUqui  hoslis  instinclu  fieri  qi.is  ani- 
madvertere  nequeaiT  Sciens  enim  uUhlatem  orandi 
d  mvidens  hominibus  graUam  impetraadi ,  imraitii[ 
orauombus  mulliYnoda  cogiiaUonnm  levinm  et  ali- 
quando  eUam  turpium  BOcenUomque  phanlasniaia . 
quibusoralionem  impediat,  adeo  nt  nonnunquam 
Ules  tantosque  discurrenUum  cogitalionura  fluctus 


resopw.  jacentes  tolerare  novimus.  Unde  necesse 
est,  ut  agnitnm  antmum  ab  hujusmodi  nebulis,  quas 
toslis  aspergere  gaudet,  in  quantum  possumus  sere- 
nando,  et  pii  defensoris  perpetuum  flagiiando  pra»i. 
dium,  qui  potens  est  quamlibet  indignis  peccatoribus. 
ei  pure  oraiidi  et  perfecte  impctrandi  concedere  gra- 
liam,  si  a  precando  non  ccssamus,  iiniiantes  csecura 
illura,  de  quo  in  Evangelio  dicitur  :  Quia  multo  ma- 
git  elamobat :  Fiti  David,  miterere  mei  (Marc.  x  48). 
Quia  quanto  graviore  turaultu  cogitationura  cama- 


907 


IIINCMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCILA  VAIUA. 


ad  pias  aiires  Domiiii  niinielale  sii«  imporluniialis  A  siiperjvil  recedlL  Sic  et  qiil  ccrlal,  in  iQcUmiiie 


erumpai.  Nam  saspe  iii  ipso  oraiionis  noslrse  sacrifl- 

cio  iroportuiiae  se  cogiialiones  ingcrunt,  quie  hoc 

rapere  vel  maculare  valeaiil,  quod  in  nobis  Deo 

nciiles  immolamus.  Sed  si  Deus  in  oralioiie  non 

quxrilur,  cilius  animus  in  oralione  lassalur :  quia 

cum  illa  quis(iue  posiulaf ,  quae  forUsse  juxla  occul- 

lum  judicium  Deus  iribucre  reciisal,  ipsi  quoque 

veiiil  in  fasiidio  qui  non  vult  dare  qnod  amalur.  Sed 

60  magis  Dominus  quain  ca  qu»  toiulidit  vult  amari» 

et  aelerna  potius  quam  lerrena  postiilari,  sicut  scri- 

pliim  est :  Qu(ertte  regtttm  Dei,  el  hcec  omnia  adji" 

cienlur  vobis  {Mauh.  vi,  33).  Qui  eniin  non  ait  da-< 

buiilur,  scd  adjicienlur  vohis,  profccio  indical  aliud 

cssc  quod  principaliter  dalur,  aliud  quod  superaddi- 

lur  :  quia  nobis  in  intcnlionc  ccieriulas,  in  usu  vero  B 

tcmporalilas  esse  debet,  et  illud  datur  a  Bco,  ct  Uoc 

«iuiirum  ex  abundantia  additur  super,  et  tamen  ho- 

niincs  ssepe,  dum  bona  tomporalia  poslulant,  xterna 

vcro  praimia  non  requirunt,  peluut  quod  adjicilur, 

et  iliud  non  dcsideranl  ubi  adjicialur  :  nec  lurrum 

sun}  petitionis  esse  dcputani,  si  bic  sunt  temporaliier 

pairpeics,  ct  illic  beaiiludine  diviles  in  ajlcruiim  vi- 

vant ;  sed  solis  ul  dictum  est  visibilibus  inlenli ,  la-. 

bore  postulalionis  rcnuunt  iuvisibilia  mcrcari.  Qui 

si  supcrna  qiiaererent,  jam  cum  fructu  laborem  acci- 

pcrent  :  quia  cum  mens  in  precibus  ad  aucloris  sui 

speciem  anlielat,  divinis  desidcriis  inflamniata  su- 

pcrnis  conjungilur,  ab  iufeiioribus  scparalur,  amo- 

rcin  fcrvoris  sui  apcril  utcapiat,  el  capiens  inflainma 


aliquando  superat,  aliqiiaiido  vero  eo  cum  qoo  con- 
tendit  se  inferiorem  invenit.  {MoraL  Hb.  xxih,  cap. 
10) :  c  Uudcet  in  psalmo  dicilur :  Exaudivi  le  in 
abscondito  tempettatis  {P$.  lxxx,  8).  AbscondiU  leiD- 
pestas  est,  cum  iii  corde  contrito  cogitationum  tefli- 
poralium  fluctus  intuinescunt,  cum  contra  amoris 
sancti  studia  cururiim  sxcularium  sc  tumulios  illi* 
dunt.  In  abscondito  ergo  lempestatis  cxaodiuir, 
quia  clamor  deprecanlis  est  haec  ipsa  tribulaiioiiis 
fluctuatio. 

CAPUT  Yll. 

De  pravii  eogitatiombu$y  cordi$que  mundiiia,  et  di 
castitale  coujugali,  el  reconciUatione  cum  proximo. 
Quod  iis  po$t  worlem  aUornm  vota  prosiin  qui  hoi 
in  vita  meruerunt:  deque  diver$o  morientium  em 
atque  $tatu. 

£t  sciendum  nobis  cs(,  quia  triplcx  cslcogii.iiio- 
num  nequam  modus.  Unus  eanim,  qiis  delil)cr> 
tione  et  proposito  peccandi  inentera  conlaiiiinant: 
qiias  cogilalatiouL-s  si  justa  animadversio  disiricti 
judicis  respicit,  non  suiit  jam  cogitationes  ciil|ir, 
sed  operum  :  quia  ctsi  rcrum  tarditates  furis  pec- 
cata  diflerunt,  iutus  hoc  confessioiiis  opere  toIhd- 
tatis  efiectus  implevcruut.  De  qualibits  scriptiim  ni, 
Manus  in  manu  non  erit  innocent  malus  [Pm.  xi, 
21);  quia  si  nialum  quod  vuU  ex  deliberalione  con- 
fessionis  non  cxplet  in  opcratione,  coinplet  Umen 
illud  in  vohinlatis  deliberatione.  Alius  earom,  qo2 
deleclatioue  (|uidem   pcccati   menlem  perUirbaDt, 


amoris  jam  sursum  irc  est :  dumquc  magiio  deiidcrio  C  nec  tauien  ad  pcccandi  consensum  perlrabunl,  Ter- 

ad  coeleslia  inbiat,  miro  modo  hoc  ipsum  quod  acci- 

pere  quxrit  deguslat  (i/or(i/iMm,  lib.  xvi,fflp.  49). 

Uiide  Alrtahain  {Cen.  xv,  11),  cuin  ad  occasum  solis 

sacriflcium  offcrret,  insisieutes  aves  pertulil,  quas 

sludiose  ne  oblalum  sacrilicium  rapcrent  abcgit.  Sic 

iios.  dum  in  ara  cordis  holocaustum  Deo  oficrimus, 

ab  iminundis  hoc  volucribus  custodiamus,  ne  ma- 

ligui  spiritus  ct  pcrversx  cogilatioues  rapiant  ijuod 

iiiens  nostra  offerre  Domiiio  uliritcr  sperat.  i  Kt 

sicut  apud  Isaac  Allopbyli  eflbssos  puteos  replere 

niluntur  {Gen,  xxvi),  ita  nimirum  immundi  spirilus, 

cum  nos  studiosc  cor  fodere  conspiciuut,  per  coii- 

gestas  nobis  tentalionum  cogiuitiones  rapiunl  quod 

mens  nostra  oflerre  se  Domino  spcrat  utiliter.  Uiide 


lius  earum,  quae  naturali  motii  nicnlem  pennir- 
rentcs,  non  tam  hanc  ad  patranda  vilia  illidont, 
quaiii  a  bonis  quae  cogilare  debnit  impediont :  veJuli 
est  cum  phanlasniata  reruin,  quoe  aliquandosopertt- 
cue  gcsia  vel  dicta  novimus,  ad  memoriain  redoct- 
mus;  quarum  crebra  retractatio,  quasi  iniporioM 
miiscarum  improbilas,  oculos  cordis  circnroTobre 
ac  spiritalem  ejiis  aciem  inquietare  magis  qiiam  ei- 
citare  consuevit.  Nihil  qiiippe  nobis  est  conie  rop- 
clus,  qiiod  a  nobis  toties  recedit,  quoties  per  pr.<YJS 
cogitationes  dcfluit.  Hinc  etenim  PsalinisUi  ait :  Cor 
meum  dereliquit  me  {PsaL  xxxix,  13) ;  Iiinc  ads^ 
metipsum  rediens  dicit :  Invenit  $ervu$  tuus  cor  ihshi 
ut  oret  te.  Cum  ergo  cogitatio  per  custodiaoi  resirio- 


mcns  evacuanda  est,  inccssanterque  fodienda,  iiesi  ^  gitur,  cor  quod  fiigere  consuevit  invenimr.  Acud- 
indiscussa  relinquitur,  usque  ad  timorem  perverso-  ciis  aulem  his  cogitationum  nequain  geiieribos  casii- 
rum  operum  cogiiationumque  super  nos  terra  cu-  garl  monuit  Salomon  cum  dlcit :  Omiii  msfoi/ta  i^nfi 
muletur.  {Hom,  14  in  Ezecli,)  cEl  Jacob,  qui  cum      cortuum^quoniamexipsoviiaprocedit^Prov.ir^i^- 

tknatAn    rnntrnillL    l C P.n.  WXll^.    UnillfiClliuSnUC  ncr-         rninc  Tnnnila  CAnn<int..c     narikmnfe  enllimli    nt«Ailld 


009  DE  CAVENDIS  VITIIS,  ETG.  910 

enim  valet  depreeatio  justi  atsidua  (Jac.  v,  iQ);  et  A  in  virginibus,  et  viduis,  et  conUnenllbtts ,  sed  etia.u 


si«ui  idem  praemisit :  Oratio  fidei  salvabit  tR/frmuiti, 
et  allevabit  eum  Dammtts,  et  si  in  peccatis  tit  dimit' 
ientur  ei  (ibid.y  i5).  Et  quia  supervacuis  CAgita- 
lionibus  ad  integrum  carere  nou  valemus,  has  in 
quantum  possumus  immissione  bonarnm  cogiiatiO" 
uiim ,  et  roaxime  frequenti  Scripliirarum  medita- 
tione  fugemus,  juxta  exemplum  Psalmistae  qui  dicil: 
Quomodo  dilexi  legem  /nam,  Domine!  tota  die  medi^ 
tatio  mea  est  (Psat.  cxviii,  97).  Petamus  snperiiam 
clcmentiam,  quod  est  vere  in  nomine  Salvatoris 
pciere,  ut  cor  nosirum  rigore  odiorum  constringi 
non  permitut,  sed  gratiam  nobis  purae  dilectionis 
iiifundat :  ut  infideiitatis  nos  interire  vcnenis  non 
sinat,  sed  fortitudioem  fidei  contra  Iiostis  antiqui 


castitas  est  conjugalis  in  legitime  conjugatis  et  le- 
gitima  jura  conjugii  conservantibus.  (PastoraL 
part.  III,  cap.  28.)  c  Quibus  taroen  scire  necesse 
est,  quia  suscipiend»  prolis  causa  babentnr  con* 
juncti,  et  cum  iromoderat»  commistioni  servient^ 
propagationis  articulum  in  usum  transferunt  volu- 
ptatis,  perpendant  quod  libidini  servientes  nimiae, 
in  ipso  conjugio  conjugii  jura  transcendunt.  Unde 
necesse  est,  ut  crcbris  orationlbus,  ct  qootidianis 
eleemosynis,  deleant  quod  pulchram  eopnlae  spe- 
ciem  admistis  voluptatibus  foedant.  Hinc  est  quod 
perilus  medicinae  coeleeiis  Aposlolus,  uod  tam  sana 
insiituii,  quam  infirmis  medicamenta  monstravit 
dicens  :  De  quibus  scripsistis  mt/tt,  bonum  est  homini 


teniaraenia  concedat ;   ut  nos  desperatione  futoro-  B  mulierem  non  tangere  :  propter  fomicalionem  autem 


ruin  retro  respicere  non  permittat,  sed  spem  coe- 
lestium  bonorum,  pcr  quani  praesentia  adversa  simul 
ei  prospera  conleinnere  possimus,  misericorditer 
tribual.  Cordis  quoqiie  nobis  munditiain  el  bont 
operis  efTicaciam  praestet.  Multum  autem  juvat  ora- 
iionis  purilas,  si  in  omni  loco  vel  temporc  nos  ab 
aclibus  temperemus  illicitis,  si  sempcr  ab  otiosis 
serroocinalionibus  audilum  pariler  castigemus  ct 
lingnam,  si  in  lege  Doiuini  aiubulare  et  testimonia 
cjus  assuescamus  loto  corde  servare.  Qusecunque 
enim  ssepius  agcre,  vel  loqui,  aut  audire  soleinus, 
eadem  necesse  esl  s<epius,  ad  animum  quasi  soli- 
lam  propriamque  recurrant  ad  sedem.  Sicul  ad 
\oiutabi-a  porci,   coliimbse  autem  pura  et  liinpida 


unusquisque  suam  uxorem  habeat^  et  unaquwque  suum 
tirum  habeat  (I  Cor.  vii,  i).  Qui  enira  fornicationis 
metum  praemisit,  profecto  non  stantibus  praeccpta 
contulit ;  sed  ne  fortasse  in  terram  ruerent,  lectum 
cadentibus  extendit.  Unde  adbuc  infirmantibussub- 
dit :  Uxori  vir  debilum  reddat,  similiter  autem  ei 
uxor  viro\ibid.,  6).  Quibus  dum  in  magna  hone- 
state  conjiigii  aliquid  de  voluptate  largiretur,  ad- 
jonxit :  Hoc  auiem  dico  secundum  indulgentiam,  non 
secundum  imperium.  Gulpa  quippe  esse  innuilur 
quod  indulgeri  perhibetur;  sed  quie  tanto  citius 
relaxatur,  quanto  non  per  hanc  illicitum  quid  aga- 
lur,  si  hoc  quoti  est  licitum  sub  moderamine  non 
tenetur.  (Ibid.)  Umfe  cum  Deo  deprecaiio  funditur, 


solent    frequentare    flueuta  ,  iia  cogiuiliones    im-  ^  ncquaquam  taiis  coiijugum  vita  damnatur.  De  quA 


inundx  impuram  mentem  perlurhant,  et  spirilales 
cogitationes  castam  mcntera  sanctificant.  Et  cu- 
stodito  corde,  juxta  quod  Scriptura  dicit :  Omni 
custodia  serva  cor  tuum ,  quoniam  ex  ipso  vita  pro^ 
cedity  necesse  estnos  etiam  corporain  sanctificatione 
el  mundiiia  custodire.  Custodito  namque  et  mun- 
daio  a  fluxu  luxurio;  corpore,  necesse  est  ut  bona 
opera  subsequantur,  sicut  Dominus  prsecepit  dicens : 
Sint  lumbi  vestri  prwcincli  et  lucernos  ardentes  in 
wanibiis  veslris  (Lue,  xii,55).  [llom.  13.]  c  Duo. 
autem  sunt  qux  jubcnlur,  et  luinbos  restringere,  et 
iiiceruas  tcnere,  ut  et  inunditia  sit  casUlatis  in  cor- 
pore,  et  lumen  veritatis  in  operatione.  Rcdemptori 


deprecatione  quoquc  Paulus  admonet  dicens :  Nolit4 
fraudare  invicem,  nisi  forle  ex  consensu  ad  tempus, 
ut  vacetis  orationi  (I  Cor.vii,5).  i  Quatenus  inuudio- 
res  et  corde  et  corpore,  abluti  etiam  carne  et  vesti* 
bus  aqua,  ad  communionem  corporis  et  sanguinic 
Domini  veniant,  ne  ipsa  inaesiiinabilis  mysterii  ina- 
gnitudine  graventur.  Nam  et  Dominus  in  Sina  monte 
iocuturus  ad  populum,  prius  eumdeju  populuin  absti- 
nere  a  mulieribos  praecepit  (Exod.  xix),  et  ad  David 
de  pueris  suis  a  sacerdote  dicitur,  ut  si  a  mulierl- 
bos  mundi  essent,  panes  proposilionis  acciperent 
(/  Reg.  XXI,  4)  :  quos  omnino  non  acciperenl,  nisi 
prius  mondos  esse  David  a  mulieribus  fatereiur.  Om- 


eienira  nostro  unura  sine  altero  placere  nequaquam      nesautem  in  communione,  inundocorde  et  corpore 


potest,  si  aut  is  qui  bona  agit,  adhuc  luxuriae  inqui 
iiamenta  non  deserit,  aul  is  qui  castitate  praeeminet, 
nccdum  se  per  bona  opera  exercet.  Nec  castilas 
ergo  magna  est  sine  bono  opere ,  nec  opus  bonum 
esl  afiquid  sine  caslitate.  i  Quid  enim  iili  prodest 
qiii  se  diabolo  et  sua  douai  Deo,  cum  Scriptura  di- 


porificato  sacris  mysteriis  assislentes,  necesseest  ot 
nosmetipsos  Deo  in  cordis  contriiione  maclemoSy 
quia  qui  passionis  Dominicae  mysteria  celebrarous, 
debemus  imitari  quod  agimus.  Tunc  ergo  vere  pro 
nobis  bostia  erit,  cum  nos  ipsos  hostiam  fecerit. 
(Dial.  lib.  iv,  c.  59.)  c  Sed  inter  hxc  sciendum. 


•I  - . 


911 


HINCMARl  RHEM.  ARCHIEP.  0PUSCI3LA  VARIA. 


912 


pensanduni  est^  cum  omnis  culpa  munere  soWaUir»  A  pneordinati/sed  propter  mals  aliqna,  qnita  poHoit 


quam  'gravis  est  culpa  discordiae,  pro  q\ia  nec  munus 
accipilur.  Debemus  itaque  ad  prosimum ,  quamvis 
longe  positum,  longeque  dissjuRctum,  mente  ire, 
cique  animum  subdere,  humiiilaie  illum  ac  benevo- 
leJllia  placare»  ut  sciiicet  Conditor  nosier,  dnm  tmle 
placitum  nostr»  mentis  aspexerit,  a  peccato  nos 
soivat  qui  munus  pro  culpa  sumit.  Verilatis  autem 
voce  attestante,  didicimus  quia  servus  qnt  deoem 
iiMUia  talenia  debebai»  cum  poenitentiam  ageret» 
absolutionem  debiii  a  domino  accepit ,  sed  quia 
conservo  suo  centum  sibi  denarios  debenti  debilum 
non  dimisit,  et  Iioc  est  jussus  exigi  quod  ei  fuerat 
jam  dimissum   {Malth.  xviii).  Ex  quibus  videiicet 


de  corpore  eseunt,  per  moriem  severiiis  casiigaD^ 
escipiuntAir  flammis  ignts  purgatorii,  et  velusquead 
diem  jndicil  longa  ezami«atione  de  vitiorum  sonle 
roumlanlur,  tcI  cerle  piis  amkorum  ttdelium  preci- 
Ims,  eleemof^ynis,  jeiuiiiis ,  fletibus,  et  hostts  saln^ 
laris  oblationibus  absoluti  pomis,  et  ipsi  ad  bealo- 
runi  perveiitnm  requiem.  Sed  inier  hasc  pensanduni 
est,  qiiod  tutior  via  sit ,  nt  bonnm  quod  quisqoe 
post  mortem  suam  sperat  agi  per  alios,  agat  ipse 
dum  vivit  pro  se.  Beatiiis  quippe  est  liberum  exire, 
quani  post  vincula  iibcriatem  quaereie.  DebeiDBS 
itaq«e  praesens  saeculum,  vel  quia  jam  couspicimDS 
defluxisse,  tota  mente  coniemnere;  quotidtana  Deo 
lacrymaroin  sacrilicia  ,  quotidianas  camis  ejusel 


diclis  constat  quia,  si  hoc  quod  in  nos  delinquitur  .  .    .  «~ 

ex  corde  non  dimitlimus,  et  illud  rursus  exigiinur  ^  sanguinis  bostias  inimolare,  in  assiduis  etiam  fleii- 

quod  nobis  jam  per  poenitentiam  dimissum  fuisse 

gaudebamiis.  Igilur  dum  per  indullum  lemporis  spa- 

tium  licet,  dum  judex  sustinet,  dum  conversionem 

nostram  is  qui  culpas  examinat  exspectai,  conflemus 

in  lacrymis  duritiem  menlis,  formemus  in  proximis 

gratiam  benignitatis,  et  fidenter  dico ,  quia  salutarl 

liostia  per  mortem  non  indigebimuSv  si  ante  mor« 

tem  Deo  ipsi  hostia  fuerimus.  > 

£t  sciendum  nobis  est ,  qua  iltis  sacra  viciima 
mortuis  prodest,  qui  hic  vivendo  obtinuerunt  ut  eos 
etiam  post  mortem  bona  adjuvent  quae  hic  pro  ipsis 
ab  aliis  Uunt.  Ad  hsec  etiam  yeracitcr  credi  debei, 
quia  illum  post  moriem  Deus  non  liberat,  quem  ante 
mortem  gratia  suam  ad  veniam  non  reformat.  Hinc 


bus,  in  quotidiana  noslra  paenileniia. 

GAPUT  VIII. 

Quod  advocatus  noster  in  cobIo  sit  ChrhtM,  qmJncar» 
nalionitet  pastionU  bucp  myuerio  not  redemt.tt 
corpus  ac  tanguinetu  suum  hoIhs  in  sucramem 
reliquit. 

Habemus  sacerdotcm  in  roelis  qui  interpellat  pra 
nobis,  dc  quo  etiam  per  Joannem  dicitur  :  Si  ftc- 
caverimui,  advocatum  habemut  apud  Patrem  JaiM 
Christum  jusium.et  ipse  est  propitiatio  propeceatii  m- 
stris{!  Joan.  ii,  1).  Ecce exsuliat  aiiimus,  cnm  advo- 
cati  nostri  potenliam  amlivinius;  sed  exsulUlioacin 
nostram  iterum  remordet  timor,  quia  ipse  qainobis 


etenim  Paolus  dicit :  Ecce  nunc  tempus  acceptabite^  ^  advocains  est  diciiur  ju.tns.  Nos  enim  cansas  iDJe- 


ecce  nunc  dies  satutts  (//  Cor,  vi,  2).  Uinc  Psalmista 
ait  :  Quoniam  in  saiculum  misercordia  ejus  (Psal. 
cxvii,  i).  Quia  nimirum,  qiiem  nequaquam  modo 
misericordia  ejus  eripit,  sola  post  prsesens  ssculum 
jusiilia  addicit.  Hinc  Salomon  ait :  Quia  lignum  in 
quocunque  loco  ceciderit ,  sive  ad  austrum,  sive  ad 
aquihnem,  ibi  erit  {Eccle.  xi ,  5).  Quia  cum  humani 
easiis  icmpore,  sive  sanctus,  sive  malignus  spirilus 
egredienlem  aniniam  •  ciiusiris  cariiis  acceperil,  in 
arternum  secum  sine  ulia  permutatione  retiiiebit,  ut 
nec  exaltata  ad  supplicium  proruat,  nec  mersa  seter- 
nis  suppliciis  ultra  ad  reinedium  ereptionis  ascendat, 
relictis  aeternaliter  condeinnaiis.  Scire  debemus,  quia 


stitiae  Iiabemus,  jusius  vero  advocatus  injustascaa- 
sas  nnilo  modo  suscipit,  nec  verba  dare  pro  injustilia 
conseiitit.  Quid  ergo  agimus,  charissiroi  fratrcsroei? 
Sed  ecce  occurrit  animo  quid  agamos  :  roala  qis 
fecimns  et  accusemus  et  deploremos.  ScriptoDi  est 
enim  :  Justus  in^principio  accusator  est  sm  (Proi. 
^iviii,  17).  Quilibet  etenim  peccator  conversas  ia 
flelibus  jam  justus  esse  inchoal,  cum  coepcrit  ices- 
sarc  qiiod  fecit.  Cur  enim  justus  non  sit,  qui  con{ra 
suam  injustitiam  jam  per  lacrymas  sievii?  Jusiis 
igitur  advocatus  noster  justos  nos  defendet  in  jodi- 
cio,  quia  nosmctipsos  et  cognoscimus  et  accosamos 
injtistos.  Non  (»rgo  in  fleiibus,  non  in  actibus  Doslris, 


est  dilTerentia  in  eleciis  de  corpore  egressis,  ut  egre-     sed  in  advocati  nostri  allegatione  confidamus,  qoi 


dientibus  seu  egressuris  :  quoiiiain  sunt  qui  mox  ut 
a  camis  corruptione  soluti  sunt  aut  solvuniur,  ad 
Dei  contemplationem  angelis  sociandi  perveniunt, 
sicut  sancti  apostoli ,  niartyres  ,  et  confessores,  et 
virgines,  caeterique  arctioris  et  perfectioris  vitae  viri 
ac  feminae,  quorum  unus  certaminum  suorum  con- 
scius  non  dubitavit  de  ipso  teslari  dicens :  Cupto 


sine  intermissione  pro  nobis  holocaustum  Redeoipior 
piissimns  immolat,  quia  sine  cessatione  Patri  soaio 
pro  nobis  incarnationem  demonstrat.  Ipsa  quipp^ 
ejus  incarnatio  nostrae  est  emundationis  oblauo. 
Cumque  se  hominem  ostendit,  delicla  hominis  ii- 
terveniens  diluit,  et  huinanitatis  suae  mysterio  p^ 
renne  sacrificium  immolat,  quia  et  haec  sunt  zteraa 


91S  DE  GATENDIS  TITIIS^  ET€.  9U 

ilannis.  Homo  namque  in  nbertale  propriae  voliuita-  A  (Luc.  i,  43.)  Et  ips»  Tirgo  concipiens  dixiA  :  Ecce 


tis  ad  vitam  condilus,  sponie  sua  diabolo^conseR- 
ffens,  factiis  est  debilor  mortis.  Delenda  lergo  erat 
talis  culpa,  sed  ntsi  per  sacrificium  deleri  nen  po- 
leral,  el  pro  homine  videlicet  peccatore  et  rationali, 
nisi  ralionalis  hostia ,  id  est  homo,  et  sine  peccato, 
qut  de  bomine  assumpsit  naturam  non  culpam ,  ad 
eraundationem  offerri  non  potuit.  Fecit  ergopro  no- 
l>is  sacrincium  corpiis  suum,  exbibuit  pro  peccato- 
ribiis  victimam  sine  peccato,  quae  et  humanitate 
niori,  et  ii^ustitiam  mundare  potuisset.  Finis  scili- 
cet,  non  qui  consumit,  sed  qut  perfecit  eum,  in 
carne  apparuit,  et  factus  sacerdos  in  seternum  se- 
cunduui  ordinem  Melchisedecb,  tunc  novum  lesta- 
nieniiim«  quod  nobis  de  pane  et  viiio  aqua  misUi, 


ancilla  Oommf,  fiat  mihi  secundum  verbum  iuum 
(ibid. ,  58).  Et  quamvis  tpse  aliud  e\  Patre,  aliiid 
ex  Virgine,  sed  ipse  est  selemus  ex  Palre,  ipsc  tci»- 
poralis  ex  maire,  ipse  qui  fecit,  ipse  qui  factus  est, 
tpse  speciosus  prae  fdtis  bominum  pcr  divinilatem, 
et  ipee  de  quo  dictum  est :  VidimtH  ettm,  et  non  erat 
atpeclus^  et  non  est  ei  species^  neque  decor  {J$a,  uu^ 
2),  per  hiimanitatem.  Ipse  ante  saecula  de  Patre  sine 
matre,  ipse  in  fine  sreculonim  de  matre  sine  patre : 
ipse  condtioris  templiim,  ipse  conditor  templi :  ipso 
auclor  operis,  ipse  opus  auctoris  :  manens  unus  ex 
ntraque  et  in  utraque  natara.  necnaturarum  copula- 
tione  confusus,  nec  natnranim  distinctione  geniina^ 
tus.  >  In  natura  dlvinitalis  (cqualis  et  coeetemus.  ae 


ipso  sacrificante  et  viviflcante  atque  benedicente,  \m  B  consubsiantialis  Patriet  Spiritui  sancto;  in  naturalui. 

vero  corpore  et  sanguine  suo  mjsterium  iideii,  d«nec 

specieienus  veniat  tradidit,  manifesie  perficiet,  cum 

aperte  diligenlibus  se,  qui  secundum  proposilum 

vocati  sunt  saucti ,  per  patefactam  majestatis  suae 

speciem  ostendet,  qtioinodo  ipsi  gignenti  non  impar 

oriatur,  et  quomodo  utriusque   Spiritus,  utiique 

coaeteraus  ac  consubstantialis ,  slmul  ab  ulroqtie 

p^ocedat :  quomodo  is  qui  oriendo  a  Patre  esi,  ei 

cle  quo  oriiur  subsequens  non  est :  quomodo  is  qui 

processione  producitur,  a  profcrentibus  non  pncitur. 

Qnomodo  et  unum  divisibililer  tria  sint,  et  indivisi- 

Liiiter  tria  unum  :  sed  bumanilatem  verae  carnis 

animatae  rationali  anima,  una  sccum  de  Spiritu  san- 


manitalis  minoratus  paulo  minus  ab  angelis  :  in  qiia 
resurgeiido  a  morluis  gloria  et  lionore  coronatus 
est,  et  constitutus  siiper  omnia  opera  manuum  Pa- 
tris,  et  data  est  ei  omnis  polestas  incoelo  et  in  terra, 
et  clarificatus  est  claritate  illa  ,  quam  in  divinilaie 
babuit  apud  Patrcm  priusquam  mundus  fieret,.ut 
iisdem  dilectoribus  suis  palam  ostenderet,  cum  ab- 
sorpta  esset  niors  in  victoria,  morlale  hoc  nostrum 
induore  inimortaliialem  ad  suani  felicitatis  scinpi- 
ternae  beatitudinem.  Ejus  bealitudinis  perpetuae  fe** 
licitatem  anxie  suspiranles  et  anhelantes,  ingemi- 
scimus  gravati  in  hoc  tabernacnio,  habenles  hunc 
fidei  et  spei  ac  dilectioiiis  tbesaurum  in  vasis  ficli- 


cio  ct  beau  Maria  seinper  Virgiiie,  in  visceribus     ijbas.  Unde  nobis  per  PropheUm  dicitur :  Constl 


ejus  de  carne  ipsius  conceptarti ,  et  mox  sanctam  in 
civitalem  assuiuptam  ,  suae  personx,  qui  siiie  uIKo 
initio  perfectus  Deus,  Unigenitus  xqualis  Patri,per- 
fectus  homo  in  fiue  s:eculorura  natus  est,  uniis 
Chrlstus,  verus  Filius  Dei,  per  uterum  ejusdem 
\irginis,  quae  ancilla  est  ipsius  hominis  per  diviiii- 
tatem,  et  maier  \erbi  per  carnem  (MoraL  lib.  xviii, 
c.  27)  :  c  Cui  ut  scriptum  est  :  Non  ad(pquabitur 
topasAum  de  jEihiopia  (Job  xxviii,  19).  Qnoniam 
aliiid  estnalos  homiiics  gialiam  adoplionis  accipere, 
aliud  unum  singulariler  per  diviiiitatis  potentiam 
Deum  ex  ipso  conceplu  prodiisse  :  nec  .xquari  po- 
test  gloriae  Unigeniti  liabitae  per  naturam  ab  aliis 
accepta  per  gratiam.  Medialor  quippe  Dei  atque  ho- 


tuite  diem  solemnem  in  confrequentalionibu$  usque  ad 
eornu  aliaris  (PsaL  cxvii,  27).  Dies  solemnis  est  Do- 
niino  compunctio  cordis  nostri.  Sed  tunc  in  con- 
frequentationibus  dies  solemnis  constituitiir,  cum  in 
lacrymas  amoris  ejus  assidue  mens  solvitur.  At  na 
roorientes,  si  non  diceretur  quandiu  isla  acturi  su- 
mus,  tribulaiione  aflBceremur,  iUico  terminum  quo- 
usque  fieri  debeat  subjungit  dicens,  usque  ad  cornu 
sUtaris.  Gornu  quippe  aliiiris  est  exal.latio  sacrificii 
inierioris,  ubi  cum  venerimus,  jam  nulla  necessitas 
erit  ut  solemnem  diem  Domino  de  nostra  lamenla- 
tione  faciamus.  Adquod  allare  ioterioris  sacrifirii  non 
accedit  nisi  justus,  ad  quod  ille  pervenit  qui  ati 
isiud  pnesens  et  visibiie  accedit  graUa  Dei  justifica- 


miiium  homo  Chrislus  Jesus,  non  est  alter  in  huma-  j^  ^g^  ^l  illic  inveniet  vium  suam,  qui  ad  istud  acce 


nitate,  alter  in  deitate  :  quia  nen  punis  liomo  con 
eeptus  atque  editus,  post  per  meritum  ut  Deus 
essct  accepit  i  sed  nunlianle  angelo,  et  adveniente 
Spiritu,  niox  Yerbum  in  utero ,  mox  intra  utemm 
Terbum  caro,  et  manente  incomnxutabiK  essentia, 
qu2d  ei  cum  Palre  et  cum  sancto  Spirito  coaeterna 
est,  assumpsit  inlra  Yirginis  viscera,  unde  et  im- 

nnccihilte  nnll    nt  immrtrlnKs   mnpi.  Pl  !V»lPpniiA  anlA 


dens  discreverit  causam  suam,  unde  dispensatur  vi- 
ctima  saliitaris,  qua  deletum  est  debit»  damnationis 
ae  maledictionis  iioslrae  chirographum  quod  erat 
contvarltim  nobis»  et  triumpliatus  est  hostis  compa- 
taiis  nostra  peccaia,  et  qusereus  qnid  objiciat,  et 
nihjl  invenieus  iu  illo  in  qiio  vincimus,  credentes  in 
euin  qtii  pro  nobis  debiloribus  inQrtis,  mortis  debi- 


J^U-vl-- 


.»..r«l«:»      crvta.^^n    «nimifMliaa 


Ci5 


UlNCMAia  RHEM.  ARCIIIEP.  OPUSCULA  VAIIIA.  016 

CAPUT  IX.  A  et  occiditur^  sed  fldclium  ore  mm  samiUir  in  s». 


Quod  Chmtu$  pro  nobi$  in  atiari  auolidie  immolatur, 
ad  cuitts  parlicipalionem  cum  (iae  el  boni$  operibu$ 
acceaendum  est, 

Qiii  qiiando  hscc  sncrosnncta  mysleria  celebranda 
discipiilJs  snis  tradidil,  imer  caelcra  dixit :  Filiu$ 
hominis  secundum  quod  definilum  esl  vadil.  Verum- 
tamen  ra?  t7/i  homini  per  quem  tradeiur !  (Lue.  xxii, 
22.)  Sed  et  hodie  et  in  sempiternum  vx'  illi  lioinini, 
qni  ad  mensam  Domini  mnlignus  acccdil;  qui  insi- 
<tiis  inonte  conditis,  qui  proQCordiis  aliquo  scelere 
pollutus,  mysteriorum  Christi  sccretis  pariicipare 
iion  metuit.  Eteniin  ille  in  exeinpluin  Judx  riliuin 
hominis  tradit ,  non  quidcm  Judxis  peccaloribus. 


luiero.  * 

Cujus  recte  figuram  agnus  in  lege  paschalis  osien- 
dit,  qui  scmcl  populum  de  ^gyptia  serYitmelilre- 
rans,  in  memoriam  ejusdem  lilieralionis  per  onine> 
annos  immolatione  sua  eumdein  populum  saiiciiii- 
care  solebat,  doncc  ipse  venirel,  coi  talis  bosiia 
tesliinonium  dabat,  oMatusque  Patri  pro  nobis  iu 
hostiam  odoremque  suaviiatis,  myslenum  sox  pas- 
sionis  oblato  agno  iii  creaturam  panis  viniqiie  iranc- 
ferrct,  saccrdos  factus  in  aeternum  secundum  ordi- 
ncni  Mclchisedcch.  El  sicut  ilH,  qni  etiam  postquaiu 
educti  sunt  in  sanguine  agni  de  terra  ^gypti,  et 
baplizati  siiut  in  nube  cl  iii  inari,  exigentibus  ruipi$, 
serpcntium  morsibus  stcrncbnntiir,  ut  ex  ordineflj- 


sed  tamen  peccatoribus,  membris  scilicet  suis,  qui-  R  ^^\\\  exleiioris  agnoscercnl  quanlam  intus  penii- 


bus  illud  inxslimabiie  el  inviolabile  Domlni  corpus 
violnre  pnesuinit.  llle  Dominum  vendit,  qui  ejuB 
amore  ac  timore  neglecto,  terrena  et  caduca,  imo 
ciiam  criminosa,  plus  amare  et  curare  convincitur. 
\a»,  inquain,  ilii  homini,  de  quo  Jcsus ,  qui  altnri- 
bus  sacrosanctis  inter  immolanduin,  ulpote  propo- 
sita  consecraturus,  adesse  non  dubiiatur,  astaniibus 
sibi  ministris  coBleslibus,  queri  cogitur  :  Ecce,  in- 
quiens,  manus  tradentis  me  mecum  est  in  mensa 
{ibid.,  21 ).  De  quibus  dicit  Apostolus  :  Quicunque 
mandueaverit  pauem  vel  biberit  calicem  Domini  indi- 
gne,  reu$  erii  corporis  et  sanguinis  Domini.  Qui  enim 
manducal  et  bibit  indigne^  judicium  sibi  manducat  et 
bibit^  non  dijudicanSf  id  est,  non  discernens  debita 


cicm  peccando  palcrcntur,  exaltatum  pro  signose^ 
pcntem  xneum  aspicicbant,  sicul  sacra  Kumeronira 
narrat  historia  (Niim.  xx),  sanabantur  ad  lcmpusi 
lcniporali  morlc  ci  plaga,  quam  serpeniium  morsns 
inlulcrant :  ita  el  qui  niyslerium  Doniinicx  passioDis 
credeiido  ct  conritondo  sinceriler  iniilando  aspiciunl, 
salvantur  in  pcrpetiium  ab  omni  morte  quam  pcc- 
cando  in  aniina  paritcr  el  carne  contraxeranl,  »< 
omnis  qui  crcdit  in  Christum  non  pereat ,  sed  kateal 
vitu:}i  a^ternam  (Joan.  iu ,  4G).  El  hoc  intcr  illaw 
figuram  ct  islam  veritalem  distal,  quia  pcr  ilbm 
rigiirain  vila  prolelabaliir  teinporalis,  per  liancTiu 
donaiur  sinc  fine  maiisura.  Scd  curanduni  solerter 
est,  ul  quod  intelleclus  bcne  scntil  of^eralio  condigna 


kcneratione  a  cibis  cetcris,  corpus  Domini.   ProbetC^^^f^^-^,^^^  quatcnus  cuin  confessionc  rccla?  nosire 


autem  seipsum  homo,  et  $ic  de  pane  illo  edat^  et  de 
calice  bibat,  Quoiies  enim  cumque  manducabilis  pa^ 
nem  hunc  et  calicem  bibetiSf  mortem  Domini  aitntm- 
tiabilis  donec  veniat  (I  Cor.  xi,  26,  27,  28)  :  quia  «l 
Joannes  dicit  apostolus  :  Dilexit  nos,  et  tavit  nos  a 
peccatis  nostris  in  sanguine  suo  (Apoc.  i,  15).  Non 
solum  autem  a.  peccatis  in  sangnine  suo,  quando 
«angiiinem  suum  dedit  in  cruce  pro  nobis,  sed  e( 
quando  quisque  nostrum  in  mysterio  sacrosanct» 
passionis  iHius  bapdsmi  aquis  ablutiis  est,  quia  pre- 
liiim  Christi  sepullura  noslra  est.  Unde  nger  de  pre- 
lio  sanguinis  ejus  emptiis  vocatur  acheldemachy  id  est 
agcr  sanguinis  :  videlicet  nger  Judneorum,  sed  sepul- 
tura  nostra  est.  Nos  cnim  peregrini  fniinusetadvense; 


lidei  pic  et  sobrie  conversando  ad  perfeclioncm  pro- 
mlssjc  vil3C  nobis  mercamur  allingere.  Sic  enim  bn: 
dilexit  mundumy  vl  Filium  suum  unigenitum  iattU 
ut  omnis  qui  credii  in  eum  non  pereat ,  sed  hatf*^t 
viiam  (cternam  (ibid.).  Ad  quam  ille  perveniet,  q«is- 
qiiis  in  recia  flde  et  bonis  operibus  perseveravil  ns- 
que  in  finem,  quia  et  fidcs  sine  operibus  mortiiac<i, 
illa  videlicet  fldes ,  quae  pcr  dilectionem  lion  op^ 
ralur,  ct  sine  fide  impossibile  csl  phicerc  Dco.  lo 
quibus  unanimiler  gralia  Dci  consislcntibus  porseve- 
ranlia  neccssaria  est  usque  in  finem,  quia  ncmomit- 
tens  innnum  in  aratrnm  et  aspicicns  relro,  apiusf^l 
rcgno  Dci ,  in  quo  aileriialiler  vivunl  angeli  ei  san- 
cioruin  spirilus  de  ligno  vilae,  sicul  ipse  dixll :  51«* 


non  habuirousubi rcquiesccrcinus :  illecrucinxiis  cst ct -^  tn  m^  vivit  Pater,  et  ego  vivo  in  eo  propter  Patnm; 


mortuus,  et  nos  consepulli  sumus  cum  illo  per  bapli- 
suiuin  in  mortem.  Quia  quicunque  baptizati  sumus  in 
Chrisio  DomHno^  inmorie  ipsiun baptizali sumus(Rom. 
vi,  3),  qui  non  solum  qiinndo  in  criice  snnguinem 

Miiim    rlAilit   nrn    nnhiQ.   vhI    niinnftn    in    h:inli«n:nlr> 


€t  qui  manducat  me,  et  ipse  viiit  propier  me.  t''go  Jt« 
punis  vit(V ,  et  ego  sum  panis^  de  ccelo  descendent ,  »< 
si  quis  ex  ipso  manducaveril  non  moriatur.  f^go  «*« 
panis  vivus  qui  dc  coelo  descendi;  si  quis  manducatf 
rii  pr  hnr.  nnnp.  vivr.l  in  a*ierunm .  et  vanis  cuem  cg-^i 


m  DE  CAVENDIS  VITIIS,  ETC.  918 

esi  paitti  qui  de  catlo  deicendil :  qui  mandneat  hunc  A  locum  in  U  laiendi  elamor  meug  (Job  xvi,  19).  Pee- 
panem  vivel  in  «ternum  ( Joan.  vi ).  Et  pridie  quiiin 


palerelur,  coenaDle  eo  cuni  discipulis  suis,  in  nocte 
qua  tradebatur,  quando  vettis  in  novum  et  aelernoin 
pascUa  nostrum  convertil,  in  quo  ipse  imroolatus  est 
Chrislus,  accepit  panem,  benedixit  ac  fregit,  dedit- 
que  discipulis  suis  el  ait :  Accipile  ei  comedlte ,  hoc  e$t 
corpus  meum ,  quod  pro  vobis  iradelur^  hoc  facite  in 
meam  eommemorationem ;  et  :  Accipiens  calicem  gra- 
tias  egit  et  dedit  iliis  dicens  :  Bibite  ex  hoe  omnes,  hie 
est  sanguis  meus  novi  teslamenli  ,  qui  pro  vobis  et 
pro  multis  e/fundetur  in  remissionem  peccatorum  (Luc. 
xxii).  Hxc  ille  dixit  et  dicit,  et  perficit  qui  dixit  et 
facla  sunt,  mnndavit  et  creala  sunl,  eteo  verbo  quod 
est,  et  per  quod  facta  sunt  omnia ,  et  pcr  proplielas 


canti  eiiiiu  hoiinni  dicium  est :  Terra  es  et  interram 
ibis  (Gen,  iii,  19).  Qitas  sciiicet  ierra  Rcdemploris 
nostri  saiiguiuem  iioji  abscondit,  quia  uuusquisqu» 
peccator  redempUonis  su»  preiium  suroens  conOte- 
tur  ac  laudat,  et  quibiis  valet  pmximis  innotescit. 
Terra  etiam  sanguinem  ejusnon  operuii,  qniasancta 
Ecclesia  redempitipnis  sux  mysterium  in  cunclis 
jam  mandi  pariibus  praedicai.  Neque  invenit  in  terra 
latendi  locum  clamor  ejus.  Ipse  entm  sanguis  re- 
demptionis  qui  sumitur,  cUnior  nostri  Redempioris 
esL  Unde  etiam  Paulus  dicit :  Et  sanguinem  asper- 
sionis  melius  loquentem  quam  Abel  (Hebr,  xii,  24). 
De  Abei  sanguine  dictuin  fuerat :  Vox  sanguinis  fra- 
tris  tui  Abel  clamat  ad  me  de  ierra  (Gen.  iv,  iO).  Sed 


siios  Iiydriam  farinae  et  lecythum  olei ,  cl  per  vasa  B  sahguis  Jcsu  melius  loquitur  quam  Abel,  quia  saii- 


tioii  pauca  diffusum  oleum  mulliplicavil,  et  Verbuin 
ciiro  factum  est,  et  habitavii  in  iiobis,  cum  in  ulero 
viiginali^sanctlOcavit  iabernaculum  suiim  Aliissi- 
iniis,  potest  manum  ponere  in  ambobus,  et  palrein 
scilicet  divinitatis  xqualitale  placare,  et  nosir.-e  fra- 
gililalem  substanliae  nssumendo ,  eam  sine  ulliiis 
eulpa;  conlagio  in  unltate  suu?  persoiise  compali  et 
misereri,  et  panes  ac  pisces  jiixta  veritalcm  evan- 
gelicam  sua  benediclioiie  mulliplicavit,  ci  aqnam  in 
viiiuin  lacito  nutu  verlit,  et  naturas  reruin  mutat  ut 
ipse  volet :  cujus  veridicis  verbis  iiidubilauler  cre- 
Uens  Apostolus  dcit :  Culicem  benediclionis  cui  be- 
nediximuSf  nonne  communicalio  sanguinis  Christi  est? 
Ego  enim  accepi  a  Domino  quod  et  iradidi  vobis,  quo- 


guis  Abel  fratricidx  fratris  morlem  petiit,  sanguis 
aiUein  Domini  vitam  pei-sccutoribus  impetravit.  Ui 
ergo  in  iiobis  sacrameutum  Dominicx  passionis  non 
sitoliosuin,  imitari  debemus  quod  suiuiinus,  etpne- 
dicare  cxteris  quod  venerauuir.  Locum  eniui  la- 
iendi  clamor  ejus  in  nobis  inveniet,  si  hoc  quod 
nens  credidit  lingtia  tacet.  Sed  ne  in  nobis  clamor 
ejus  lateat,  reslat  ut  unusquisque  juxta  modulum 
suum  vivificationis  sux  mysterium  proximis  innoie- 
scal :  I  credeiis  et  confitons  et  annuntians,  quia  san- 
guis  Christi  ideo  novuni  esi  ieslamentum ,  quia  nova 
diloctio,  qua  usque  ad  morlem  in  novissimis  saecu- 
lorum  temporibus  nos  dilexit.  Dilcciio  isia  nos  in- 
novat>  ut  siinus  hoinines  novi,  hairedos  testamenii 


niam  Dominus  nosterJcsus  Christus  in  qna  nocie  tro"  C  novi,  sicut  et  Aposlolus  dicit :  Quanto  magis  sanguis 


debatur  accepit  panem^  el  gratias  agens  fregii  acdiiit 
Accipite  ei  manducale :  hoc  esl  corpus  meum  quod 
pro  vobis  tradetnry  hoc  facite  in  meam  commemora" 
tionem.  Similiter  et  calicem  poslquam  ccenavit  tiicens : 
Hic  calix  novum  testamenlum  est  in  meo  sanguinSy 
hoc  facite  quotiescunque  biberilis  in  meam  commemo' 
rationem.  Quodescunque  enim  manducabilis  panem 
hnnc  et  calicem  bibelis,  mortem  Domini  annuntiabilis 
donec  veniat  (1  Cor.  x,  xi). 

Quae  communicatio  et  participalio  corporis  et  san- 
gutnis  Domini  sicut  ex  omnibus  recta  fidc  ofTcnMiti- 
bus  una  fit,  ila  et  una  redit  in  oinncs ,  nou  parte 
corporea,  sed  virtule  divina.  <iui  enim  unus  semper 
ei  idero  intcHigi  participaliier  non  potest ,  tamen  a 


Christi,  qui  per  Spiriium  sanclum  semetipsum  obtulit 
immaculatum  Deuj  emundabit  conscientiam  nostram 
ab  operibus  mortuisj  ad  serviendum  Deo  viventi?  et 
ideo  ttovi  testamenli  medialor  est  (ilebr,  ix,  14, 15). 
Per  hunc  ergo  sangtiiiicm  novi  testamenti,  qui  effu- 
8US  est  in  rcmissioneni  peccatorum,  emuudabit,  id 
esi  innovabit  conscieniiam  fidelium ,  et  flunt  iidem 
fideles,  juxta  eumdem  Aposlolum,ha!redes  secunduni 
spem  vita3  xtcrnse,  et  repromissionem  accipiunt  qui 
vocati  sutu  ccternm  hmeditalis  (ibid.,  15).  Et  ideo 
sanguis  ille  vere  novi  testamenti  et  xlerni  est,  quia 
quos  a  veluslaie  innovat,  ad  xternam  felicitatem 
perducit.  Hinc  Zacharias  propheta  velui  ad  ij^sum 
Dominum  loquens  ait  :  Tu  quoqne  in  sanguine  tesia-' 


suis  ndelibus  participari  dicilur,  cum  in  ejus  sub-  ^  menli  tui  emisisti  vinctos  tuosdelacu,  in  quo  nonerat 


staniiam  pars  nulla  admillatur.  Sed  quia  hunc  ex- 
primere  perfecle  sermone  non  posSiimus,  hiimani- 
taiis  nostrs  modulo  quasi  infautiae  imbecillilate 
praepediti,  eum  aliquatenus  balbutiendo  resuiia- 
inus.  Cujus  corpus  Judei  persequentes  molili  sunt 
qiiasi  cousumendo  exst  nguere,  et  geniilcs  esurien- 


aqua  (Zach.  ix,  11).  Quia  videlicet  per  hujus  sangui- 
nis  eflfusionem,  e(  antiqui  justi  spe  fulurx  redemp- 
iionis  devincti  ab  inferni  claustris  educti  sunt,  et  per 
euindem  eliam  ouines  credenles  a  peccatoruiq  vin- 
culis,  et  de  lacu  iniseri%,  el  de  lulo  f;ccis  eripiuniur. 
Ilem  quod  bic  dicilur  myslerium  fidei,  el  in  illis  ver- 


919 


niNGMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSGULA  VARLi. 


920 


dixisse  myslerium  cum  ait :  Verba  qum  ego  locutus  A  boc  frequentandum  GommendaTlt  Ecclesix,  quoi»- 


«ttRt  vobii  spirltui  et  viia  wnt  (Joan.  vi,  65)  :  eum^ 
autem  adjungit»  9ed  $unl  quidam  ex  vobi$  qui  non 
erediderunl^  ostendit  magnum  istud  mysterium  non 
dssenisi  fidei  et  fidelium,qui  Yerba  audiunt,  ei  ideo  eft 
5piritus  et  vita  sunt,  quia  eos  spiritaliter  inieilecta 
vivificant.  Totum  ergo  quod  in  iiac  oblatione  Domi- 
Dlci  corporis  etsanguinis  agilur,  mysterium  est.  Aliud 
enim  videiur,  aliud  intelUgilur :  quod  videtur  spe- 
ciem  habet  corporalem,  quod  tntelligilur  iVuelum 
habet  spiritualem.  Scienduni  vero  est,  quod  eumdem 
calicem  Dominici  sanguinis,  juxta  observantiam  £c- 
clesi»  calholicai  apostolis  traditam,  nisi  raistum 
aqua  offerri  non  licet,  quia|unum  fiunt  in  redemptio- 
nis  nostrae  mysterio  cum  ail :  Nonbibam  amodoex  hoe 


que  ipse  veniat  in  Ane  saecuii,  quando  efitsaneiontm 
requies,  non  adhuc  in  sacramento  spei,  quo  in  iwe 
lempore  consociatur  Ecclesia,  quandia  bibiUH-qood 
de  Ghristi  iatere  manavit,  sed  jam  in  ipsa  perfediow 
salutis^  aetern»,  etim  Iradetur  regnum  Deo  el  htri 
iit  iu  illa  perspicua  coniemplatione  incoramniabiiis 
verilalis  nullis  mysteriis  corporalibus  egeamus. 

CAPUT  X. 

Quod  per  Ckrisli  humilitatem  panis  angelornm  ponn 

,    ttoster  factus  sit :  quodque  a  Chrisio  ipse  finl  evnH- 

cratio^  et  in  imagine  panis  vera  stl  caro  CAnsft,/i  ro- 

bis  cum  poenitenlia  et  mundo  corde  manducauiia, 

Erat  enim  antea  secundum  ordinem  Judxoron 

Aaron  sacrificium  in  viclimis  pecorum,  et  hoc  ia 

mysterio.  Noudum  namque  erat  sacrificiuiD  corporis 


grcnimine  w/w(ila«A.  XXVI, 29),  etdelatereejus.quod  B  ^^  ganguinis  Domini,  quod  fideles  norunl  quiEvan- 


lancea  transfixom  est,  aqua  cum  sanguine  egressa, 
vinum  de  vera  camis  ejus  vite  cuni  aqua  expressum 
ostendit.  Hxe  enim  sunt  sacramenta  Ecclesix,  slne 
quibus  ad  vitam  qu»  vera  vita  esl  non  intratur.  llle 
sanguts  in  remissionem  fusus  est  peccatorum,  aqua 
illa  salutare  teinperat  poculum,  haec  et  lavacrum 
praestat  et  potum.  Hoc  totum  Dominicae  oblalionis 
mysleriuin  quanta  ptetate  et  amore  agcndum  sit, 
commendat  ipse  Dominus  dicendo  :  //(re  quotiescun- 
que  feceritis  in  mei  mmoriam  facieiis  (I  Cor,  xi,  25). 
Quod  exponens  Apostolus  ad  Corinthios  ait :  Quo^ 
tiescunque  enim  manducabilis  panem  hunc  et  calicem 
bibetiSf  mortem  Domini  annuntiabitis  donec  veniat 
{ibid.  26^).  Ulius  ergo  panis  et  calicis  oblalio  mor- 
tls  Ghristi  est  commemoratio  et  annuntialio,  quse  non 
tam  verbis  quam  ipsis  mysteriis  agtiur,  per  quae 
nostris  mentibus  mors  ilia  pretiosa  aUius  et  fortius 
commendalur.  Quid  est  enim  mortis  Chrisii  coiume- 
moralia,  nisi  charilatis  ejus  commendatio?  quam  no- 
bls  beatus  evangellsu  commendans  ait*  Sciens  lesus 
quia  venit  hora  ejus  ut  transeat  ex  hoc  mundo  ad 
Patrem^  cum  dUexisset  suos  qui  erant  in  mundo^  *in 
finem  ditexit  eos  {Joan.  xiii,  1).  Id  est  usque  ad 
mortem  eum  iHa  dilectio  perduxlt.  Quia  tantum  di- 
lexit  eos  ut  moreretur  propter  eos.  Hoc  enim  testa- 
tus  est  dicens  :  Majorem  hae  dilectionem  nemo  habet^ 
ut  animam  suam  ponat  quis  pro  amicis  suis  (Joan. 
XV,  15).  Proplerea  et  iturus  ad  passionein,  et  per 


gelium  legeruut.  Qiiod  sacrificium  nunc  diffusam  est 
tolo  orbe  terrarum  per  euin  de  quo  scrtptum  esi : 
Juravit  Dominus  et  non  poenitebit  eum,  tu  HmiriQi 
in  aternum  secundum  ordinem  Melchisedech  (Pm/. 
cix ,  4).  lloc  de  Doniino  nostro  Jesu  Cbrislc  diciua 
esi,  quia  voluit  esse  saluieni  nostram  in  coipore  ct 
sanguine  suo,  quae  commendavil  nobis  de  huiDiliuie 
sna.  Nisi  enim  esset  humilis,  non  raanducarelur  nec 
biheretur.  Respice  altitudiiiem  ipsiiis  :  In  princifi» 
erat  verbum,  et  verbum  erat  apud  eum  {Joan.  i).  Ecce 
cibus  seinpiternus.  Sed  manducant  angeli,  oiandtt- 
cantsupernae  virtuies,  manducaut  coelesics  spiriius, 
et  manducant  et  saginaniur,  et  integrum  nianel  qood 
,  eos  saliat  et  laetificat.  Quis  autem  homo  perrciiire 
'  posset  ad  illum  cibuin  ?  unde  cor  idoneum  illi  c\W. 
Oportebat  ergo  ut  mensa  illa  lactescereU  u(  parrulis 
provenireL  Unde  aulein  fit  cibus  lactundecibusin 
lac  converiilur,  nisl  per  carnem  trajiciaUir?  N:<t 
mater  hocfacit.  Qnod  manducat  mater,  hoc  oMRdii- 
cat  infans;  sed  qula  minus  est  idoneus  infans  qui 
pane  vescatur,  ipsuni  raater  incamat,  et  per  hnwir 
ditatem  mamillae  in  Inctis  succum  de  ipso  panepasdt 
infantem.  Quomodo  ergo  delpso  p.iDe  pascilnossa- 
pientia  Dei  ?  quia  Verbum  caro  factum  esl  et  kak\imi 
in  nobis  {ibid,^  14).  Videie  ergo  humiiitatero,quii 
panem  angelorum  manducavlt  homo,  ulscriptumest : 
Panem  cosli  dedit  eis,  panem  angelorum  mandnatit 
honio  {Psal,  lxxvii,  15).  Id  est :  Verbum  illud  quop»- 


resurrectionis  et  ascensionis  gloriam  discessurus  e  p  sciinlur  angcli  sempiternum,  quod  esl  aniuale  Pairit 

mnn/l/\      Ka/»     QA/«»« m^n t h n-k    ■iriimain«    /IfeAimil.o    Ima>I«  I r,     I ^-     ■_   f W\^;    >..^.«     wam 


mundo,  hoc  sacramentum  urtiinum  discipulis  tradi 
dii,  ut  memoriam  tant«  chariiatis,  per  quam  sohm 
salvamur,  altius  eorum  mentibus  inflgeret.  Quatenus 
semper  memores  simus,  et  quales,  et  quantum  ab 
eo  dilecli  simus,  ne  de  nobis  gtoriemur,  qiiantum  ut 
de  illo  speremus.  Quod  ntrumque  diligenter  ampflus 
cxponit  et  hiculcat  dicens  :  Vt  auid  enim  Christus^ 


manducavit  homo ,  quia  cum  in  forma  Dei  esset, 
rapinam  arbitratus  est  esse  a*qualem  se  Deo.  Saginan- 
tur  illo  angeli,  sed  semetipsum  exinanivit^  ut  maodu- 
caret  panem  angelorum  homo.  Formam  seni  aca- 
piens  in  sitnilitudinem  hominum  facius  ,  et  kabiiu  /i- 
ventus  ut  homo^  humiliavit  sefactus  obediens  usqstt^ 
mortem.  mortem  autem  crucis,  (Pkilio.  ii.  6.8).  tf 


m  DECAYENDIS  VlTnS.ETG.  m 

quia  UUera  occidU^  MjnriluM  est  qni  vitnficat  (II  Cor.  A  diiiof,  perjuria,  faUa  tesiimoma,  et  retiqua  qute  eo^ 

El :  Age  piKfii- 


iif,  6).  Discipuli  enim  ^us  qul  eum  sequebantur  ex- 
paTerunt  et  exhorruerunt,  sermonem  non  Intelligen- 
tes,  et  putantes  nescio  quid  durum  dicere  Dominum 
noslrum  Jesum  Ghristum ,  quod  camem  ejos  quem 
Tldcbant  manducaturi  erant ,  et  sanguinem  bibiturl» 
et  non  potuerunt  tolerare.  Sed  ipse,  cum  commenda- 
rei  ipsum  corpus  suum  et  sanguinem  suum »  accepit 
in  manus  suas  quod  norunt  fideles,  et  ipse  se  porta- 
bat  quodammodo  cum  diceret :  Hoc  est  corpui  meum, 
Quia  cum  commendat  corpus  et  sanguinem  suum, 
bumilitatem  suam  commendat.  Ipsam  enim  humili- 
tatem  suam  docuit  Dominus  noster  in  corpore  et 
sanguiiie  suo.  Sapientia  Dei»  quam  Yidebimus  facie 
ad  faciem»  et  omnes  vldebimus,  et  nemo  zelabit, 


inguinarU  hominem  {Maith.  xy,  19). 
tentiam{Act,ym,^}.  Poenitenlia  autem  etmunditia 
conlis  facit  te  accedere  ad  Deum,  et  recipere  stolam 
priorem ,  quam  perdidit  prodigus  fllius,  substaniia  , 
quam  a  patre  suo  acceperat,  dissipau  cum  mere- 
tricibus  YiYcndo  luxuriose.  Hsec  enim  substaiilia 
nobis  est  a  Deo  donata ,  omne  quod  Yivimus,  sapl- 
mus,  cogitamus,  in  verba  proruinpimus ;  et  In  dissi- 
patione  bujus  substantiae  stolam  perdidimus ,  id  est 
vestem  Sptritus  sancti ,  vestem  nuptialem ,  vcstem 
innoccnlise,  quam  qui  non  babuerit,  non  potest  regis 
interesse  convivio.  Quam  bene  conditus  accepit 
homo,  male  a  serpente  persuasus  perdidit,  quatnque 
in  baptismate  recepimus.  Sed  et  post  baptisma,  per 


omnibus  sc  exhibet  et  integra  est  et  casta  est  oinni-  ^  dignos  poenitentiae  fructus  graliam  Dei  recipimus,  et 


bus.  Illi  mutantur  in  eum,  et  ipse  in  eos  non  mu- 
latur.  Ipseest  veritas,  ipse  est  Deus.  Yerius  Verbum 
Dei  est,  sapieniia  Dei  est,  per  quem  facla  sunt 
omnia,  qui  dixit :  Potetiatem  habeo  ponendi  animam 
meam  (Joan.  x,  18).  Ipsa  est  humiliUs  Doinini  nostri 
Jesu  Ghristi,  ipsa  muUumTommendatur  hominibus, 
ad  ipsam  nos  horutur  ut  vivamus,  sicut  dicitur  in 
Gintieis  canticorum  :  Yenies  et  pertransies.  Ab  ini« 
tio  fidei  Ycnturi  sumus  facie  ad  faciem,  sicut  scri« 
ptum  est  :  Ditectissimi,  filii  Dei  sumuSf  el  nondum 
apparuit  quid  erimus,  Scimus  quoniam  cum  apparue- 
rity  similes  ei  erimuSj  quoniam  videbimus  eum  sicuti 
est,  Videmus  nunc  per  speculum  in  a^nigmate,  lunc 
autem  faeie  ad  faciem  (/  Joan.  iii,  2).  Antequam 


occiditur  nobis  vilulus  saginatus,  qui  pro  poenitentis 
immolalur  salule ,  id  est  ipse  Salvator,  cujus  quoli- 
die  carne  pnscimur,  cruore  potamur ;  quotidie  paier 
filium  recipit ,  semper  Ghristus  credentibus  iinmo- 
latur.  De  qiio  dlcitur :  ItCy  adducite  vilulum  sagvia- 
ium  (Luc.  XY,  25) ;  id  est  praedicate  occisiim  ,  et 
ofierte  in  suo  mysterio  immolandum,  et  quotidie  pro 
vobis,  id  est  pro  peccaloribus  mortnum  credile;  et 
quotiescunque  ei  hostiam  suae  pnssiouis  ofiertis,  lo* 
ties  ad  absolutionem  vestram  passionem  illins  repa- 
rari  confidite.  Epulemur  itaque,  id  est  in  remissio* 
nem  peccatorum  nostrorum  carnem  et  sanguinem 
ejus  fideliter  credentes  snmamus.  Igitur  sicul  scri- 
ptum  est :  Gustate  et  videte  quam  suavis  esl  Dominus 


ergo  videamus  facie  ad  faciem  quod  vident  angeii,      (Psal.  xxxni,  9),  qui  dixit :  iVi«  quis  manducaverit 


opus  est  nobis  accedere  ad  hanc  humiliiatem,  et  ad- 
haerere  huic  humilitati,  quam  commendat  Dominns 
noster  Jesus  Ghristus,  cum  commendat  corpns  et 
sanguinem  suum  celebrari ,  quam  humilitatem  pro 
nobis  suscipere  dignatus  est  cum  Yerbum  caro  fa- 
cium  est.  Accedite  ergo  ad  eum  et  illuminamini. 
Accesserunt  Judai  nt  tenebrarentur ;  accesscrunt 
enim  ad  illum  ut  crucifigerent.  Nos  ad  euro  acceda- 
mus  ut  corpus  et  sanguiiiem  ejus  accipiainus.  IHi  de 
cracifixo  tenebrati  sunt,  nos  manducando  crucifixum 
et  bibendo  illuminamur.  Ecce  gentibu§  dalur.  cru- 
cifixus  Ghristus.  Unde  accedunt  gentes?  Fide  se- 
clando,  corde  inhiando,  chariute  currendo.  Pedes 


carnem  meam,  et  biberit  sanguinem  meum,  non  ha* 
bebit  in  se  vitam.  Si  autem  nou  intellexeris,  qnomodo 
nou  intellexerunt  qui  dixerunt :  Quomodo  ipse  poterit 
nobis  dare  carnem  suam  mandueare  (Joan.  vi,  53), 
sicut  legitur  in  titulo  Psalmi  trigesimi  tertii,  immu- 
labit  faclem  suam  David,  id  est  Ghristiis,  et  recedet 
a  le,  et  dimittet  te,  et  abiet.  Beaius  autem  vir  qui 
sperat  in  eum.  Quisquis  non  sperat  in  Domiiio, 
miser  esl;  qui  sperat  in  se,  aut  in  aliquo  a1io  ho- 
mine ,  et  ille  miser  esl.  Vere  magnus  Dominus  et 
misericordia  ejus ;  vere  qui  nobis  manducare  dedit 
corpus  suum,  iii  quo  tanta  perpessus  est,  et  sangui- 
netn  bibere,  qui  est  propiiiallo  peccaiorum  nostro* 


tui  charitas  est.  Duos  pedes,  id  est  dilcctionem  Dei  et  j)  rum ,  quia  in  peccatis  suis  moriuntur  qui  per  eum 


proximi  habe,  ut  non  sis  claudus,  et  istis  duobus 
pedibug  curre  ad  Deum.  Sed  dicit  aliquis  :  Quomodo 
ad  eum  accedo?  Tantis  malis,  Untis  peccatis  onera- 
tus  sum ,  tanU  scelera  clamant  de  conscientia  mea , 
quomodo  audeo  accedere  ad  eum?Quomodo?  Si  hu- 
miliaYeris  te  per  pcenitenliam ,  ct  mundaveris  cor 
tiium.  Beati^enimmundo  corde^  quoniam  ipsi  Deum  vf- 
debuni  (Matth.  y,  8).  Aufer  inde  cupiditatum  sordes, 
aufer  labem  aYariliae ,  aufer  ubem  superstiiionum  , 
aafer  sacrilegia  et  malas  cogiutiones,  aufer  odia, 

nnn  dipn  finlnm  a<1vAreiiQ  aiffii/^iim     coH  Aiinm  n<1vA«i- 


non  reconciliantur,  et  non  delinquent  omnes  qui 
sperant  In  eum.  Iste  est  modus  justitix  humanae,  ut 
viu  morUlis  quantumiibet  proficiat,  quia  sine  delicto 
esse  non  potest,  in  hoc  non  delinquat,  dum  spcrat 
in  eum  in  quo  est  remissio  deHclorum ,  quas  non  fit 
nisi  pep  sanguinem  Ghristi.  Grandis  eniin  majeslas 
et  grandis  potenlia  est  sanguinis  Ghristi,  quo  solvii 
manum  diaboli ,  et  redemit  nos  de  manu  ipsius  ini'* 
mici.  Sicut  enim  sunt  aliqua  animalia,  et  stringunt 
aliquid  intra  se  inclnsum ,  hoc  dicunt  et  medici  et 
Dhvsici.  ut  nisi  fraelum  fuerit.  a  se  nnn  dividetur. 


m  IIlNCMAdl  RUEM.  ARCRIEP.  OPUSCUIA  \ARIA.  m 

parlcs;   sic  et  manum  durissiniam  diaboU  solvii  A  deficit.  Non  ei^o  limeamus,  fratres,  ipsnm  {UJDeni 

saiiguis  Clirisii.  Nolebat  nos  diiniltere  diabolus» 

saiiguinem  fudit  Doniinus  quasi  oleum  misericordia^, 

et  per  ipsum  nos  liberavil.  De  hoc  oieo  misericordi» 

Cbristi  per  prophetaiu  dicitur  :  Compulrescil  jugum 

a  facie  olei  {ha,  x,  27).  Siib  jugo  quippe  leiiebamur 

diabolicai  dominationis ,  scd  uncti  siiiniis  oleo  Spi- 

ritus  sancti,  quo  de  iuiniaci/lata  Yirgine  conceplus 

et  natus  esl  Clirislus,  per  cujus  sanguinem  et  a  jugo 


manducare ,  ne  forte  finiainus  iUum ,  et  posUia  quHl 
nianducemus  non  inveiiiamus  :  niandncelurGbrisius, 
vivitmanducatus,  quia  resurrexitoccisus»Necqiianiio 
nianducamus  de  iilo  partes  faciinus.  Et  quidem  m 
sacraineiilo  sic  lit,  el  norunt  Udeles  qiiemadniodum 
niandueent  carnem  Christi.  Unu^quisque  accipiipar 
tem  suum.  Per  partes  manducatur,  el  manet  mleger 
tolus  :  per  partcs  niaudticatur  in  sacrameoU),  el  ma- 
dominationis  diabolicine  suinus  redeinpti ,  et  a  pcc-^  ncl  inleger  totus  in  coelo,  manet  iuteger  in  cordeloo. 


catis  oinnibus  einundali ,  ut  dicit  nobis  Joannes 
apostolus :  Sangms  Jesn  Christi  FiUi  Dei  emundat 
nos  ab  omni  peccato  (1  Joan.  i ,  7).  Sucramcntum 
namque  Dominicu!  passionis  ,  et  prxterita  nobis 
omnia  in  baplismo  parilcr  peccata  relaxavil,  et  quid-^ 


Totus  enim  erat  apnd  Patrem  quaiido  venit  ia  Virgi- 
nem  implere  illam,  nec  recessit  ab  iUo.  VeniebaiJQ 
carnem  ut  eum  bomines  luanducarent,  et  maiiebat 
jiitegcr  apud  patrem  ut  angelos  pasceret.  Et  quaoiio 
Cbristus  factus  est  bonio,  panem  angelorum  mau- 


quid  quotidiana  fragilitatc  posi  baptisma  commisi-  B  ducavit  bomo.  ftflysteriuin  noslruin  iu  mensa  Domifli 

positum  est,  mysterium  iiostrum  accipiiis,  el  adid 


nius,  ejusdem  nostri  Rcdemploris  nobis  gratia  di- 
inillit,  niaxime  cum  inler  opera  lucis  quae  faclnius 
humililer  quotidie  noslros  illi  confilemur  errores, 
cum  sanguinis  iilius  sacramenia  percipimus  ,  cuni 
dimitlentes  debitoribus  nostris  noslra,  nobis  debiia 
diniilti  prccamur,  cum  memorcs  passionis  illius 
libeiitcr  adversa  quseque  loteramus.  FideUs  enim  esl 
Dcus,  qui  non  permillet  nos  tentari  supra  id  quod 
possumus  suCfcrre  (/  Cor»  x).  Qiiidquid  enim  homo 
passus  fuerit  pro  nomine  Chrisii ,  et  pro  spe  viue 
xtenix,  et  permanens  toleravcrit,  major  ei  merccs 
dabitur;  qui  si  ccsserit  diabolo,  cum  illo  condemna- 
nabitur.  Sed  opera  misericordio!  cum  pia  humilitate 
impetrant  a  Domino,  ut  non  permitlat  servos  suos 


quod  eslis  Amen  respondetis ,  et  respoiidendo  sub- 
scribitis.  Audis  ergo  corpus  Chrisli,  et  respondcs 
Ainen.  Utinam  teneat  cor  quo^  dicit  os ,  uiiiiam 
habcat  fides  quod  verbo  respondes  :  esto  lueuiLruffl 
corporis  Chrisii ,  ut  verum  sit  Amen. 
>%  Mysterium  pacis  uniiatis  nostros  Chrislus  io  m 
mensa  cousecravit :  et  quis  alius  iiisi  ipse  quoiidie 
in  sua  mensa  consecralur  ?  Deus  enim  adest  verfais 
suis  evangelicis ,  sine  quibus  sacramenlum  non  cod- 
secratur,  et  ipse  sanclificat  sacramentum  suuib, 
et  facit  seipsum ,  sicut  ipse  dicit  :  lloc  est  corput 
meum ,  quod  pro  vobis  tradetur.  Sicul  enim  ad  Ter- 
bum  illius,   ut  primum  jusserat,  germinat  lern 


tontari  plusquam  possunt  susiinere.  Gustate  etvidete  r«  herbam  virenieui,  et  facientem  semen,  et  ligni 


qiiani  suavis  est  Dominus,quam  beatus  vir  qui  sperat 
in  eo.  (Aug. serm,  2 de  verb.  aposl,)iiEl  audiamus  ve- 
racem  Magislrum  di  vinum  Redemplorem  commcndan- 
tem  nobisprcliumnostrumsanguinemsuum.  Locutus 
cst  enim  nobis  de  corpore  et  sanguine  suo,  commen- 
dans  taiem  escam  ct  tatem  polum :  Nisi  manduca- 
veritis  carnem  meam  et  biberitis  sanguinem  meumt 
non  habebilis  vitam  in  vobis  (Joan.  vi,  51).  £t  hoc 
dixit  de  vita  quis  alius  quam  ipsa  vit<'i  ?  erit  autem 
illi  liomini  mors  non  vita,  qui  mendacein  putaverit 
vitam.  Ergo  et  de  corpore  ac  sanguine  suo  dedil 
nobis  salubrem  refectionem.  Manducent  ergo  qiii 
manducant,  et  bibant  qui  bibunt,  esuriant  et  si- 
tiant,  viiam  manducent,  vitam  bibanl«  Qui  illud 


pomiferum  faciens  fructum  juxta  genus  suum,el 
impletur  quotidie  quod  primum  dixit :  Cresdu  d 
multiplicamini  (  Cen.  i ,  22 ) ,  quas  benedictio  eliao 
uec  post  peccatuni  hominis  cst  abolita  :  ita  et  vertia 
illius,  qui  totus  ubique  cst,  et  semper  est,e(iaffl 
per  peccatores  prolala  in  sanctificatione  corporisel 
sanguinis  illius,  per  omncs  mensas  io  caiboUaEc- 
clesia  toio  terrarum  orbe  difl^usa ,  perfeciam  \'m 
obtinent  consecrandi  corpus  ei  sanguinem  ejos  qai 
dixit :  Accipite  et  manducate^  hoc  e$t  corpus  tutM 
quod  pro  vobis  tradctur ;  Et :  Accipile  et  bibite:  Bk 
est  sanguis  meus ,  ^tit  pro  vobis  et  pro  muitis  efu- 
detur  in  remissionem  peccatorum.  Htec  quoliemnqsi 
(eceritis ,  in  mei  memoriam  facielis.  Et  sicut  sive  hit- 


nianducas  ref^ceris,  sed  sic  rcficeris  ut  non  deficiat  ^  rclicus,  sive  scbisinaticus,  sive  facinorosus,  quisqse 


unde  reficeris.  lllud  bibere  |quid  est  nisi  vivere  ? 
Mdnduca  vitam ,  bibe  vitani ;  habebis  vitam  ,  et 
iiitcgra  est  viia.  Tuuc  autem  hoc  erit,  id  est,  viia 
unicuique  eril  corpus  et  sanguis  Christi,  si  quod  in 
sacramento  visibiUter  sumilur,  in  ipsa  veritate  spi- 


in  confcssione  sanciiie  Trinitatis  baptizet,  noR  valei 
iile  qui  ita  baptizatus  est  a  bonis  catholicis  rebapti- 
zari ,  ne  confessio  et  invocatio  tanti  nominis  videa- 
tur  annuilaii,  quia  ipse  est,  ut  scriptum  est,  qai 
baptizal ,  qui  discipulis  suis  jussit  diceiis  :  Ite,  douu 


925  DE  CAVENDIS  YITIIS ,  ETC.  926 

bite  :  Hk  est  tanguU  mm,  ^ut  pro  vobh  et  pro  A  per  graiiam,  sed  quasi  Filius  ex  substantia  Palris, 


fnuUis  effundeiur  in  remmionem  pecealoruik :  Hcbc 
qttoiieseunque  feceriiis ,  in  mei  memoriam  facietisi 
Qui  auteiD  accipit  mysteriam  nnitatis,  et  non  tenet 
vincul\im  pacis,  non  niyslerium  accipit  pro  se,  sed 
testiinonium  contra  se.  Nulli  est  aliquatenus  ambi- 
gcndiim ,  tunc  unumqueroque  fidelium  corporis  san« 
giiinisque  Dominici  parlicipem  (leri  ,  qiKindo  in 
l>a|>iisroate  membrum  corporis  Christi  eflicitur,  nec 
alienari  ab  illius  panis  calicisque  consortio,  elianisi 
antequam  panem  illum  comedat  et  calicem  bibat, 
ilc  hoc  sseculo  in  uniiate  corporis  Cliristi  constitutus 
abscedat.  Sacramenti  quippe  illius  participatione  ac 
beneficio  non  privatur,  quando  ipse  hoc  quod  illud 
sacramentum  vivificat  invenilur.  Et  panis  ac  calix 


ila  vera  caro  sicut  ipse  dixit  quam  accipimus ,  et 
verus  est  ejus  potus.  > 

Sed  forte  dicas,  quod  dixcrunt  tunc  temporis 
etiam  discipuli  Christi ,  audientes  dicentem  :  Nisi 
quis  manducaveril  carnem  meam^  el  biberit  sqnguinem 
meum ,  non  manebii  in  me,  nec  habet  vitam  ceiernam 
{Joan.  VI,  54),  forle  dicas,  quomodo?  qui  similitudi- 
nem  video ,  non  video  sanguinis  verilatem.  Prinio 
omnium  dixi  tibi  de  sermone  Clirisli  qui  operalur  ul 
possit  mutare  et  converiere  genera  instiiuta  natur?R, 
sicut  de  virga  Moysi  quae  muiata  est  in  scrpentem  , 
et  rursus  in  virgam,  ctfluniina  ^gypii  niutata  sunt 
in  sanguinem,  ct  rursus  in  aquam ,  et  alia  nnilla 
signa  qusB  in  Scripluris  legunlur.  Deinde  ubi  non 


Christi  non  qualibet  sed  cerla  consecratione  mysti-  g  tulerunt  sermonem  Christi  discipuli  cjus ,  scil  au- 


ciisritnobls,non  nascitur  (Lib.  xx  conira  Faustum.) 
Proindequod  nonita  fit,  quamvissitpanisetcalix,ali- 
mentumest  refectionis,  non  sacramentum  religionis  : 
ntsi  quod  benedicimus,  graliasque  agimus  Dominoin 
oinni  munere  ejus,  non  solum  spirilali,verum  etiam 
corporali.  Nam  et  nos  hodic  accipimus  visibilem  ci- 
bum  :  sed  aliud  est  sacramentum,  quod  prsecessit  in 
inanna.  Uunc  panem  significavit  manna,  hunc  pa- 
nem  tribuit  altare  Dei.  Et :  Bibebantf  inquit,  de  potu 
Bpiriinali  sequenle  eos  petra  :  petra  auiem  erai  Chris^ 
tus  (/  Cor.  X,  4  ).  Inde  panis,  inde  potus.  Petra 
Christus  in  signo,  verus  Christus  in  verbo  et  carne. 
Et  quomodo  biberunt?  Percussa  est  petra  de  virga 
bis.  Gemina  percussio  duo  ligna  crucis  significat. 


dientes  quod  camein  suam  darct  mandiicare,  et  sari- 
guinein  suiim  daret  bibendiini  rccedobant ,  solus 
tamen  Pelrus  dixit :  Verba  vitw  anernn  habes  (Joan, 
VI,  70),  et  cgo  a  te  quomodo  rccedam?  Ne  igilur  plu- 
res  hoc  dicerent,  veluti  quidam  cssct  horror  cnioris, 
sed  maneret  gratia  redemplionis ,  ideo  in  similitii Ji- 
nem  quidem  accipis  sacranicnlum ,  sed  verse  natunc 
gratiam  viriutcmque  conseqiieris.  Ego  sunij  inquit , 
panis  vivus  qui  de  conlo  descendi  {Joan,  xxxv,  4i). 
Sed  caro  non  dcscendit  e  coelo ,  quo  ergo  descen- 
dil  panis  e  coclo,  et  panis  vivus?  quia  idem  Do- 
mitius  noster  Jcsus  Christus  consors  estct  divinitatis 
ct  corporis ,  et  tu  qui  accipis  carnem  divinse  ejus 
substanlise,  in  illo  participaris  alimento.  Qui  mandu- 


llic  est  ergo  panis  de  coelo  descendens,  nt  si  qnis  Q  caverit  hoc  corpus,  fict  ci  remissio  peccaiorum,  et 


ex  ipso  roanducaverit  non  moriatur.  Unde  dicit 
Apostolus  :  Ca/tx  benediclionis  ^  cui  benedicimus^ 
nonne  communicatlo  sanguinis  Chrisli  est  ?  et  panis 
quem  frangimus ,  nonne  participalio  corporis  Domini 
est?  {1  Cor,  X ,  16 ).  iSi  (fuis  manducaverit ,  inquit 
Dominus ,  ex  hoc  pane  vivet  in  wternum ,  et  panis 
quem  ego  dabo ,  caro  mea  esi  pr^)  mundi  vila  {  Joan. 
VI,  52).  Qus  caro  quibusdam  est  ad  vilam,  q.ui- 
biisdam  ad  exitium ,  sicut  exslitil  Judse  :  non  quia 
malum  erat  quod  Judas  accepit,  sed  quia  malus 
Judas  bonum  male  accepit.  Sacraraentum  quippe 
pietatis  in  judicium  sibi  sumit  indignus.  Bene  enim 
esse  non  potest  male  accipienli  quod  bonum  est^ 
Caro  enim  meui  inquit,  vere  esi  cibus^  el  sanguis 


non  morielur  in  sclcrnum.  {Ambrosius  de  mtjsleriis 
et  de  sacramenlis.)  t  Ergo  non  otiose  dicis  lu  Anien, 
jam  in  spirilu  confiiiens  quod  accipias  cor])us  Chri- 
sli.  Cuin  tu  petieris,  dicil  tibi  saccrdos,  corpusChri- 
sii,  et  lu  dicis  Amen ,  hoc  esl  verum  :  quod  confile- 
(ur  lingua,  tencat  afiectus.  Consecratio  igitur  quibus 
verbis  est ,  et  cujus  serrnonibiis?  nempe  Domini 
Jesu  :  panis  esl  ante  verba  sacramentorum  ,  ubi  ac- 
cesscrit  consecratio ,  de  paiic  fit  caro  Chrisli.  Qui 
pridie  quam  pateretur,  in  sanclis  nianibus  suis  acce- 
pit  panem,  respexit  ad  coelum,  ad  te,  sancte  Paler 
omnipotens ,  aeterne  Deus,  gratias  agens,  benedixit , 
frcgit,  fraclumque  discipulis  et  apostolis  suis  tradi- 
dit  diccns  :  Accipile  el  edite  ex  boc  omnes,  hoc  est 


meus  vere  est  poius,  Cum  enim  in  cibo  et  polu  id  ap-  D  corpus  meum  quod  pro  miillis  confringelur.Similiter 


pelant  bomines,  ut  non  esuriant,  neque  siliant ,  hoc 
vcraciter  non  pr?estat  nisi  iste  cibus  et  potus  qui  eos  a 
quibus  sumiiur  immortales  et  incorruptibles  facit.  In 
hac  enim  mystica  distrlbutionespiritalisalimoniae  hoc 
impertitur,  hoc  sumitur,  ut  accipientes  virtutein  coe- 
lestis  cibi ,  in  caniem  illius  qui  caro  nostra  facius  est 
iranseamus,  quatenus  unum  effecti  cum  illo,  a  mundi 
principe ,  a  quo  per  peccatum  rapti  fuimus ,  non  te- 
neamur,  facti  unum  cum  iilo  qui  dixit :  Vcnii  enim 
princeps  hujus  mundi ,  et  in  me  non  habet  quidquam 


etcalicem,  poslquam  coenatum  est,  respexit  ad  coelum» 
ad  te,  sanctc  Pater  omnipoicns,  xterne  Beus,  gra- 
tiasagens,  benedixit,  aposlolisel  discipulls  suis  tra- 
didit  dicens  :  Accipite  et  bibiie  ex  hoc  omnes,  Hic  est 
enim  sanguis  meus  {Matth.  vi,  28).  Vide  illa  omnia 
verba  evanglistae  sunt  usque  ad  acciplie,  sive  corpus 
sive  sanguinera ,  inde  verba  sunt  Chrisii.  Anlequam 
consecretur,  panis  et  vinum  aqua  mixtum  est,  ubi 
aulem  verba  Christi  accesserunt,  corpus  et  sanguis 
est  Chrisii,  advertinius  igilur  majoris  esse  graliain 


9«7 


HINCMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSGULA  TARIAl 


m 


fatia  $unt  {PsaL  cxyiii,  5).  Senno  crgo  Cliristi,  qui  A  sanguine  ct  aqua,  aaeraiuentam  redemptiofiis  ei  re- 


poiuil  ex  ailiilo  facerequod  non  eral,  non  poluil  quae 
sunl/in  Id  inutare  quod  non  eranl?  Non  enim  minua 
cst  novas  dare  res,  quam  mutare  naturas.  Sed  quid 
argiiroenlis  uliinur?  Suis  ulamur  exemprts,  incarna* 
lionisque  astniamus  mysterrl  yeritalem.  Ndnqiiid 
iiaiurae  usu  processil,  cum  Jesus  Dominus  ex  Maria 
nasceretur?  Si  ordinem  qiixrimus,  viromista  femiiia 
generare  consuevit.  Liquet  igitur  quod  praeter  na- 
turae  ordinem  Virgo  geDCravit.  Et  hoc  quod  confici- 
mus  corpus  Christi  ex  Virgine  est :  quid  hie  qu«ris 
natune  ordinem  in  Chrisli  corpore,  cum  praeler  ua- 
turam  ipse  Doramus  iesus  ex  virgine  Maria  car- 
nem  sumpserit,  qu»  crucifixa  est,  quae  sepulta 
est?  Vere  ergo  carnis  illius  sacramentum  est.  Ipse 


generatlonls  accepii.  Ct  quolidie  lavacro  rigator  ac 
populo»  baptismatia  scilicet  ablata  mysterio,  corpiis 
crucifixi  in  ara  crncis  torridum  samens,  nna  coid 
ejus  cruore  roseo  de  latere  crucifixi  profuso.  Aliler 
enim  in  sancla  Ecclesia,  qux  corpus  esi  Christi,  nec 
rata  sunt  sacerdoiia,  nec  vera  sacrificia,  nisi  in  no- 
str»  pro^rietate  ac  veritate  natune  nos  Tcnis  ponti- 
fex  reconciliet ,  et  verus  immaculati  Agni  sangois 
emundet,  qui  licei  sit  in  Patris  dextcraconsiitutos, 
eadem  tamen  carne ,  quam  assumpsit  ex.  Vii^iie, 
sacramentum  propitiationis  exsequiiur,  dieente  Apo- 
stolo  :  Christus  Je$u$f  qtd  morium  est,  hno  qui  et  re» 
$urr€xit ,  (fui  e$t  in  dextera  Dei^  qui  etiam  inierpellat 
pro  nobi$  (Aom.  rii,  34).  Et  iiero  ioanDes- aposlo- 


clDmat  Dominus  Jesus :  Hoeesi  corpu$meum(MaUh,  ^  lus  :  Si  qui$  peccaverit ,  advocatum  kabemus  apud 

Patrem  Je$um  Chri$tnm  ju$tum^  et  ip$e  esl  propitia- 
tio  pro  peccati$  no$tv^  (i  Joan.  ii,  i);  et  iteni  :  Si 
confiteamur  peccata  nosira^  fideli$  e$t  et  juslusy  m  r#- 
mittat  nobi$  peccata  noelra ,  et  emundet  n0$  ab  omm 
miquilate  (i  Joan.  i,  9).  Habentee  ergo^  ot  dicil  prs- 
dicator  egregius,  poniificem  magnum ,  ^m'  peneirSK^ 
emlo$Je$um  Fitium  Deiy  ieneamu$  confe$nonem.  Nou 
enim  habemu$  ponlificem^  qui  non  po$$tt  eompati  in- 
firmitaiibus  no$trit^  tenlatum  autem  per  omma  pn 
$imililudine  ab$que  peccaio.  Adeamu$  ergo  cum  fiduaa 
ad  thronum  graita:^  ui  w$ericordiam  eju$  conMequa- 
mur,  et  gratiam  inveniamu$  ^  in  auxHio  opponuM 


XXVI,  26).  Ergo  didicisti  quod  ex  pane  fiat  corpus 

Christi,  et  quod  vinum  aqiia  roistum  in  caliee  fiat 

^  sanguis  consecrattone  Verhi  cceleslis.  i  Deinde  ipse 

Dominus  Jesustestificaturnobis  quod  corpns  suiim 

accipiamus  et  sanguinem,  nunqiiid  debemus  de  cjus 

^  fide  et  testifiealione  dubiiare?  Corpus  enim  Det  cor- 

piis  spiritale,  corpus  Chrisli  corpiis  est  divini  spiri- 

tus,  qui  spirilus  Christi,  ut  legiiiius,  spiriliis  aiile  fa- 

ciem  veslrain  Chrislus  Dominus.  Et  in  Petri  epistola 

habemus,  Christuepronobis  mortu$  «/(/Pe/r.1ii,i8). 

Et  Pauliis  dicit :  Ego  enitn  accepi  a  Domino  quod  et 

tradidi  vobi$^  quoniam  Dot7iimi$  Je$u$  in  qua  nocte 


tradebaiur^  Accepit  panem  et  gratias  agens  benedixit,^  (Hebr.  iv,  14).  Uiide  nrhil  dubitantes,  sed  corde  cre- 
fregit  ac  dixit :  Accipiie  el  mandueate,  hoc  eu  rorpns  ^  denles  ad  justiiiam,  et  crc  confitentcs  ad  salateni, 
meum  quod  pro  vobis  tradetur,  hoc  facite  in  meam  quando  corpiis  et  sanguinem  illius  sumimus,  quod  et 
con^memorationem.  Similiter,  el  caUcemposlquam  cce-  Petrus  quando  hinc  alii  dubitaverunt  Domino  dixit : 
navit  dicen$  :  Hic  calix  Novutn  Te$tamentum  e$t  in  Domino  cum  Petro  dicamus  :  Domine^  verha  vitm 
$anguine  meo,  hoc  facile  in  meam  commemoraiionem.  mtemie  habe$,  et  no$  credidimus  quia  tu  e$  ChristMs 
Quoti€$cunque  eniin  manducabiii$  panem  hunc  et  ca-  Filitt$  Dei  vivi  (Joan.  vi,  70).  Cujus  earo  fidelisBi 
ticem  bibeli$ ,  mortem  Dotnini  annunciabiti$  donee^  ^i^^  ^^t  ^i  corpus  Ipsius  esse  non  negligam.  Fianl 
venial  (I  Cor.  xi).  Denique:  Cor  no$trum  e$ca  ip$a     ergo  corpus  Chrisli,jsi>voliint  Tivere-de  spiriio  Chri- 


confirmatf  et  potu$  ip$e  lceiificat  cor  homini$  (Psai 
ciii,  i3),  ut  Prophela  memoravit.  Cujus  spiritalis 
escae  figura  pneccssit  in  manna ,  de  quo  qui  plus  coi- 
legit  quam  jussum  est,  amplius  non  habuit,  quia 
totus  Christus  in  singulis,  totus  in  oinnibus  est.  El 
hiijus  spirilalis  polus  figura  praroessit,  cum  iussit 
Deus  Moysi  ut  tangeret  petram  de  virga  (Num.  xx, 
il).  Tettgit  petram,  et  petra  ondam  maximam  fu- j) 
dit,  sicut  Aposiolus  dicit :  Bibebant  autem  de  ^piri" 
tali  eon$'quenti  eo$  petra,  petraatUem  erat  Chri$iu$ 
(I  Cor.  X,  4).  Non  immobilis  petra,  quae  populum  se- 
quebatur,  et  tu  bibe,  ut  te  Christus  sequatur.  Vlde 
inysterium  Dei :  Moyses,  hoc  estpetra,  sacerdos verbo 
Dei  tangit  pelrain  et  fluit  aqua,  et  bibit  populus  Dei. 


sti,  de  quo  non  viviniisi  corpus  Christi.  Nam  < 
vitse  accipit ,  et  poculum  asteriiitalis  bihit ,  qui  ic 
Cbristo  manet,  et  cujus  Christus  inhabitator  est.  Qoi 
autem  a  Christo  discordat,  nec  carnem  Christi  maii- 
ducat,  nec  sanguinem  bibit  ad  vitam,  eliam  si  tant» 
rei  saeramentum  ad  judicium  soie  pracsomptioDb 
quoUdie  indifferenler  acciptat. 

In  cujos  acceptione  sequenda  est  nobis  dfscretic, 
quain  sanctum  Domini  Aaron  secutnm  fuisse  didiri- 
nuis,  qui  nieute  lugubri  se  non  debere  siimere  sacri- 
flcium  pro  peccato  oblalum  nobis  ostendit  Dicamos- 
que  dcbiUe  humilitatis  conlessione  :  Domine,  non 
$um  dignu$  ut  inlre$  $ub  tectum  meitti»  [Matih.  vhi,8). 
(Ex  August.  hom.  50.)  c  Quod  Aposlolus  comnMoeC 


929  DE  DIVERSA  XmiJE  RATIONE.  050 

scleniia,  CArnifcx  timor,  deinde  sanguis  anim»  per  A  De  qna  nimirum  scriplum  esl  :  Vuliusque  ejns  non 
.  L   _.  ..  ^^^^  ompUus  in  diversa  mutati  (I  Reg.  i,  ig).  Qnia 


lacrymas  pooflual,  postremo  ab  ipsa  mente  talis  sen- 
tenlla  proreralur,  ul  se  Indlgnum  homo  judicel  pftf- 
ticipalione  corporis  el  snnguinis  Dumiiii ,  versetur 
ante  oculos  imago  futuri  judicii,  ul  cufi^  alii  acce- 
dimt  ad  alure  Dei,  quo  ipse  non^acccdit,  cogitet 
qaam  slt  contremtscenda  illa  ptena,  qua  percipienli- 
bus  aliis  vitam  SRiernam,  alii  judicium  sibi  mandn- 
canl  el  blbunl.  In  qiNTactione  poeniteiiti^e  magnopei^e 
cavenda  est  antiqui  hostis  astutia  ,  qni  saepe  cum 
mens  a  culpa  resipiscit,  atque  admissuin  fler^  cona- 
tur,  spes  ac  securitates  vacuas  anie  oculos  vocal, 
quatenus  utHitatem  poenitentix  subtrahat.  Modo  enim 
aliorum  facta  graviora,  modo  nihil  esse  quod  perpe* 
tratum    est ,  modo  niisericordem  Deum  loquitur, 


igitur  non  est  oblita  quae  petiit,  non  esl  privata  i 
nere  quod  poposcit.i 

Haec,  rex  clarissime  atque  charissime,  acceptaop- 
portunitaie  de  episiola,  quam  vobis  mitti  jusslstis,  ex 
sensu  ac  verbis  catholicorum  duicioribus  super  mel 
et  favum,  sagittis  quoque  Potenlis  acutls  curo  carbo- 
nibus  desolatoriis,  el  lulguranlibus  hastis  irae  Del, 
et  maximede  dictis  favl,  ulita  eum  appeliemus,  di- 
vini  eloquii,  scilicet  beati  Gregorii,  qui  veraciter 
dicere  poluit :  Qnam  duicia  faucibus  meisetoquia  (ua^ 
Domine,  super  mel  et  favum  ori  meo  (Psat,  cxviii,  55), 
qui  quod  Dominoori  ejus  infundente  suscepit  nobis 
dulcissime  miuislravit,  quasi  in  uno  fasciculo  et  vo- 


Miodo  adhuc  tempiis  subsequens   ad  P«nitenliam  B  bis  ei  nobis,  sed  etomnibuslegere  et  inteUigere  et 


pollicelur,  ut  dum  per  hxc  dccepta  inens  diicitur, 
ab  inlentione  pcenitentiae  suspendatur,  qiiatenus 
lunc  bona  nulla  percipiat,  quam  nunc  mala  nulla 
conlristaut,  et  tunc  plenius  obruatur  suppliciis,  quse 
nunc  ciiam  gaudet  in  dcliclis.  Et  memores  vindictse, 
qnam  sunt  passi  qui  ignem  alienum  in  conspectu 
Doniini  oblulerunt,  sicut  in  Heptateucho  legitur, 
providendum  nobis  est,  ne  cum  afleciu  peccandi,  vel 
cum  delectatione  peccati ,  ad  allare  Domini  ncceda- 
iniis,  nec  boc  quod  osteiidil  Apostolus  in  Epistola  ad 
Corintbios  incurramus.  Ideo,  inqiiit,  muiti  inter  vo% 
infirmi  el  imbecitles  sunt^  et  dormiunt  mufti  (/  Cor, 
XI,  39).  Et  poslquain  flainma  c  ujusqne  peccati  et  cor- 
dis  deleclatio  a  corde  deferbuerit,  alque  postpoeniten- 


servare  volentibus,  colligere  studui  pm  modulo  meo, 
ad  instar  illorum,  qul  ad  complanandum  Doinini 
Salvatoris  iler  ramos  caedebantde  arboribus.  Insu- 
per  etiam  scripsi  per  quae  vilia  prsecipue,  non  soluin 
generis  humani  fluvium  absorbet,  veruin  et  vineain 
Domini  Sabaoth,  id  est  fldeles  quosque,  aper  de 
silva  et  singularis  ille  fenis  diabolus  exterroinare 
quantum  potest  non  cessat,  et  de  quibuscffitera  vitia 
oriuntur,  sicut  quilibet  scire  volens  in  libro  Mora- 
lium  tricesimo  primo  potest  legere.  Quatenus  et  sa- 
pientiavestra,  diaboli  insidiiscognitis,iterad  regnum 
xtemum  facilius  carpere,  et  ne  simplicium  fideliuin 
Christi  devolio  in  via  veritalis  erret  aediflcari,  et 
indignitas  mea,  pro  imposito  sibi  ministerio,  sermo- 


tiae  salisfaciionem,  seiiuamur  quod  de  Zacchaeo  publi-  C  njg  gonitum  exhibens  iram  Domini   quoquo  modo 


c^no  in  Evangelio  legiinus,  quia  eicepit  gaudens  Do' 
mittum  in  domum  suam  ( Luc.  xix,  6 ) ,  et  fecit  ei 
inugiium  convivium.  Cujus  domus  sumus  nos,  et  Cui 
cogitatio  bominis  conliletur,  et  reliquiae  cogitationis 
diem  fesiuin  agunt  illi.  Dies  enim  festus  est  Domino 
compunclio  cordis  nostri ,  cum  in  lucrymas  pro 
aniore  ejus  assidue  movelur.  Cum  igttur  Redempto- 
ris  iiostri  corpus  ct  sanguinein  accipimus,  debemus 
nos  propeccatis  nosirisin  flelibus  affligere,  qoalenus 
ipsa  amarimdo  poenitentiai  abslergal  a  mentisnoslrae 
siomacho  perversse  humorem  vitse.  £l  post  oraiionis 
et  communionis  tempora ,  quantum  jovante  Deo 
possumus ,  in  ipso  animum  suo  pondere  et  vigore 


possil  effiigere.  Hinc  enim  Moysi  prsecipitur,  ut  ta- 
bernaculum  sacerdos  ingrediens  tiniinnabulis  ani- 
bialur :  ul  videlicet  voces  praedicationis  habeat,  ne 
supcrni  inspecloris  judicium  ex  silentio  oflcndat. 
Scriptum  quippe  est :  Vt  audiatur  sonitus  quamio 
ingreditur  et  egreditur  sancluarium  in  conspectu  O^- 
mini^  et  non  moriatur  {Exod,  xxviii,  35).  Sacerdos 
namque  ingrediens  vel  egrediens  moritur,  si  de  eo 
sonilus  non  aoditur :  qnia  iram  contra  se  occulti  ju- 
dicis  exigil,  si  sine  praedicationis  sonitu  incedit.  Sed 
qnia,  nisi  sit  intus  qui  doceat,  docioris  lingua  exte- 
riiiS  in  vacuuin  laborat,  obsecranda  est  nobis  divina 
clcmentia ,  ut  quod  per  nos   loquitur    in  auribus 


servemus,  ne  post  cogitaiio  fluxa  dissolvat,  ne  vana  j^  vesiris,  persancli  Spiritiis  orgaiium  infundai  cor- 
nienti  Ia:titia  subrepat ,  ei  lucra  compunctionis  ani-      dibus  vestris,  qui   cum  coaeterno  Palre  Buo,   in 
ma  per  incuriain  fluxse    cogitationis   perdat.    Sic      unitate  ejiisdem   Spirilus    sancti,   vivit  ei  regnat 
quippe  quod  poposcerat  Anna  obtinere  meruit,  quta      Deus,  peromnia  saecula   saeculorum.  Amen. 
se  posl  lacrymas  in  eodem  mentis  vigore  servavit. 

DE  DIVERSA  ET  MULTIPLICI  ANIMiE  RATIONE* 

AD  CAROLUM  CALYUM  REGEM. 
(  Apud  eamdem,  ex  codice  S.  RemigU  Rtaemeii&te.) 

PR^FATIO.  quaerentium,  etposteritali  invenla  cow 


ilittift» 


951 


HINCMARI  RHEM.  ARCIIIEP.  OPUSCULA  VARIA. 


932 


aiit  eas  regentes  sapienliae  sUiderent.  Qiiam  senlen-  A  ligenlia  hiientes  ,  sed  in  Deo  conndcntrs,  qui  digoa 


liam  prsGcessores  nosiri  ravorabilitcr  susceperunt, 
lUiltter  dictani  approbaverunt,  et  quia  salubris  visa 
est,  etiam  et  iilleris  postcritati  cognoscendam  man- 
Oaverunt.  Cui  el  nos  favemus,  et  Deo  grnlias  refe- 
riinus,  uipole  qui  te,  o  bonc  rex,  et  nostrx  reipu- 
piiblic»  prxfecit,  et  menti  ut  veraiii  sapientiam  pcr- 
qiiireres  radios  siii  amoris  infundil.  Et  quia  tam 
nostra  quam  et  illorum  senienlia  cst,  Sapientis  ani- 
mom  in  inquisiiione  summi  boiii  semper  debcre  vcr- 
sari,  dicenle  Prophela  :  Quwrile  Dominumf  et  cQnpr-- 
mamittij  qu(prUe  faciem  ejus  semper  (PsaL  civ,  4), 
merito  gratulamiir  te  iilas  philosophice  partes  et 
eolere,  qux  noscuntur  ad  arcem  verjie  soliusque  sa- 
pientiae  tenderc.  Meminisse  enim  semper  oportet 


se  quxrenti  non  negabit,  et  ut  confidimuspro  tuo  desi- 

derio  satisfaciendo  vias  uostrae  tarditaiis  reserabit, 

CAPUT  PRIMUM. 

Ulrum  anima  corporea  sit» 

Priraa  ergopropositioeorumdem  capiiulornmest: 

Ulrum  aiiima  corporea  sit.  Porro  nobis  anima  lanlc 

minus  cVrporea  videtur,  quanto  ininus  ex  illis,  qiii- 

bus  cuncta  corpora  constant,  elemeulis  compacia 

dignoscilur.  Nequc  enim  eam  e\  aerc,  aut  igni,  Tel 

aqua,  terraque  consisterc  credimus;  sed  a  Deocon- 

ditam  dicimus,  quantum  quidein  ad  corpus  spcciat 

quod  his  cleinenlis  subsistit  simplicem,  si  aulein 

Creatori  conferatur,  muItipUcem.  Simplex  enim  est 

quantiim  ad  corporis  qualitatem  spectat,  quia  crea- 


mentem  principis,  quid  Spiritus  sanctus  cum  adino-  B  lio  ejus,  ut  dictuin  est,ex  nuUis  subsistit  elemends: 

collata  tamcn  Deo  mulliplex,  quia  variis  obnoxia 
passionibus,  modo  cupieos,  moJo  concupita  fasti- 
diens,  modo  l^ta,  roodo  Irisiis,  modo  sapil,  modo 
desipit.  Quod  in  Deum  nullomodo  cadere  sobrios 
capit  intelicctus,  qui  Spiritum  sanctum  inlendila 
crealura  disccrncnlera  Crealorem,  qui  per  rsalmi- 
Stam  dicit  Deo,  Mulabis  ea^  et  mutabuntur :  tu  a- 
tem  idem  ipse  es  (Psal,  ci,  27).  Et  iterum  ipsom  Jo- 
quenlem  :  Ego  DominuSj  et  non  mutor  {Mniac.m, 
6).  Inierca  el  si  crcalio  hominis  iiitcnditur,  noneaiB 
esse  corpus  facile  deprehenditur.  Ficto  namque  ei 
luto  corpore  a  Dco,  dicit  Scriptura,  Insufiavii  B^u 
in  faciem  ejus  spiraculum  vila^^  el  factus  esl  hmoin 
animam  viventem  {Gen.  ii,7).  Si  enim  corpuscorpori 


neat  per  elaristimos  eosdemque  principes  et  veic 
Bapienles  :  Et  nunc  reges  intelligite :  erudiminif  qui 
jtidicatis  terram.  Servite  Domino  in  limore,  et  exsul^ 
tate  ei  cvm  tremore.  Apprehendite  disciplinam^  ne- 
quando  irascalur  Dominus,  et  pereatis  de  via  justa 
(Ps.  n , iO,  12).  Iiemquc :  Diligite  justitiam  quijudicatis 
terram.  Senlite  de  Dontino  in  bonitate^  et  in  simpli" 
citate  cordis  quanite  illum  {Sap»  i,  i).  Probamusquo- 
que  acrimoniam  ac  vivacitiitem  ingenii,  ut  quia  sum- 
mum  l)onum  qu£erere  niteris,  viam  inquirendi  pur- 
gare  conaris,  por  quani  ad  cnpita  pervenire  possis. 
Nequc  enim  vel  gressibus  corporis  Deo  propinqua* 
lur,  vcl  oculis  ejus  divina  natura  corporis  majcstas- 
qiie  perspicitiir,  sed  illispassibus  atque  luminibus  vel 


-,  ,  ^_    ^ , r , .     ,  -,  ,    —  ^ r r 

QggrediUir,veIccrnitur,dequibusPropheta:  Acc^dtfe  ^'  necteret,  quidduorumcorporumaUerumTiTJGcarei? 


ad  e»m,  inquit,ef  illuminamini  {Psal,\\uh  6).  Animo 
ergo  Deusquoiriiur,  animo  Dco  propinqnatur,  animo 
Deusccrnitur,  in  cujus  visione  tota  inquisitio  sumnu 
boni  adimpletur  in  ctijuscognitione  tuum  nobilissimum 
ingenium  occuparia  nobisprobatiir,  et  rccte  omnino. 
Neque  enim  plenc  potest  nosse  siiperiorcm  se  qui 
non  curat  scire  se.  Et  quia  mens  bumana  viciiia  est 
Deo,  non  autem  quod  Deiis  est  hoc  ipsa  cst,  agit 
congruenter,  ut  qim  vuU  scire  summa,  curet 
ante  scire  summis  vicina.  Et  indignum  valde  est  ut 
perscrutetur  divlna ,  qui  non  curaij  nosse  quse  sint 
jpsius  humana.  Reddis  ergo  te  generi  avito  huic 
«igens,  qui  corda  mortalium  ab  scientia  ^divina  et 


Nainc  aulcm  dum  dicitur  quia  insufllaverit  Dcus  io 
faciem  hominis  plasmati  spiraculum  vitac,  qna!i$' 
cunquc  insufllatio  illa  fuerit,  spiraculum  tanien  iM 
viUE  non  corpus,  sctl  spiritus  fuil,  qui  polcniior  d 
melior  terra  est,  ct  qualicuiiquc  corpore.  Cujus  coo- 
junctione,  et  infra  torpentia  membra  commixiioc^ 
factus  est  homo  in  animam  viventem.  Kon  ergo  ean 
corpus  diciinus,  sed  spiraculum,  iroo  spiritum  Tiij*, 
atque  animam  auctoritate  Scripturarum  freli  pro* 
nuntiamus.  Propheta  namque  dicil  :  Ego  DominKi 
extendens  ceelos^  et  fundans  terram^  et  fingens  spiri- 
tum  hominis  in  eo  [Zach.  xii,  i).  Hinc  est  qiiod  ^^^' 
mista,  cum  conspicerct  omnes  homines  subtratia 


ftumana  lorpentia  excilarunt.  Avum  ethomonymura      anima  morte  dissolvi,  receplisque  animabus  in  fif? 
in.im    rr.PimiiQ  F.n/>iAc5nr*  conni^  Hnnimnor»  ai  ««'^5  ^  sxculi  dcuuo  rcviviscere,  ait :  ^u/tfr  «pin/um «rB3, 


tuum  dicimus,  Ecclesia;  sanclx  doclrina&  et  ruici 
propugnatorem,  sed  et  genitorem,  totius  bonitatis 
alque  pietatis decus  insigne.  Et  honeste  atque  utiiiter 
tibi  prospicis.  Inhoncstum  namque  esl,  eum  qui  pne- 
est  in  s(^ntia  delurpari.  Porro  utile  atquehonestuni 
est ,  principem  et  sensus  venustate  excellcre,  et  per 
sanientiam  ataue  morumnrobitatemlam  sihi  onam  et 


et  dejiclent^  et  in  pulverem  suum  revertentur.  £iwJ'' 
spiritum  tuum  et  creabuntur^  et  renovnbis  farien  i«f- 
rfl?  (Psal.  ciii,  2,  9,  50).  Hinc  itenim  idem  Propfeeta 
de  qiiibusdam  principibus  in  hac  vita  superveniaHi- 
bus  ait  :  Exibit  spiritus  ejus,  et  reverieturin  ttnos^ 
annm  lP%nl.    r.si.v.    i^.  N<^r    lAnM^n  rlirimnft  sinimaffi 


955  DE  DIVERSA  ANIMiE  RATIONE.  954 

Vocalur  eliam  aniina  spiriius  liominis  :  imde  dici-  A  bemaculo^  ingcmiscimus  gravati,  eo  quod  nohimui 


Uir  per  Salomoiiein  :  Donec  revertatur  pulvis  in  ter^ 
ram  suam  nnde  sumptwt  est,  et  $piritu$  redeat  ad 
beum  qni  dedit  iUum  {Eccle^xu,  7).  Sed  et  acr  com- 
iiioiiis  Tcnto  spirilus  nuncupalur,  sicul  sciiplum 
esl  :  Spiritvs  procellarum,  qum  faciunl  verbum  eju» 
(Psal,  cxLviii,  8).  Sed  eadeni  sMljstailia  corpcri  ri- 
lilicaiidoaiqiie  regendo  Crealoris  nuinere  aUribiiia, 
aiiima  proprie  diciliir  vocari,  quasi  an:ema,  id  rst  a 
sanguiiie  longe  discreia.  Videlicel  qiiia  non  sicut  in 
ca^teris  «nimanlibus  dencitmte  sanguine  etiam  et 
anima  deGcit,  sicut  Scriptura  dicit  :  Anima  amnii 
cttrnis  in  sanguineest  (Lev,  xfii,  11) ;  sed  potiiisquod 
deficienle  corpore,  magnura  cajus  snstentacuhini 
esisanguis,  anima  nequaquam  iniereal.Dlciiuretiain 


exspotiari,  sed  supervesliri,  ut  nbsorbeatur  quod  mor^ 
taleest  a  vita  {ibid.,  4).  Et  post  non  mulia  :  Au- 
demus  autemf  et  bonam  voluntatem  habemusy  magis 
peregrinari  a  corpore^  et  prasenies  esse  ad  Deum 
(ibid,f  V,  8).  Ilem  ipse  ;  Habemus  thesaurum  istum 
in  vasis  /ictilibus  (U  Cor.  iv,  7).  Demonslrat  eliani 
evangelista  morlis  tempor»  animani  a  corpore  pro- 
dire,  cum  de  Domino  dicit :  Et  inclinato  capiie  tra- 
didit  spiritum  (Joan.  xix,  50).  Quemiocum  expoiiens 
pater  Augustinus  dicit :  i  Quo  siftnificala  est  niors 
corporis  anima  exeunte.  >  De  quare  melius  Patruin' 
auctoritati,  quam  nostras  credatur  assertioni.  Bea- 
Uis  enini  Ambrosius  in  libro  llexameron  quarto  iia 
dicit  (cap.  6) :  i  Quid  enim  est  caro  sine  animae  gu- 


a  quibusdam  anima  ab  eo  noniinata,  quod  antineti  ^  bernaculo,  mentis  vigore?  Garo  bodie  sumitur,  cras 


i(i  est  viviQcet  substanliam  corporis.  (Jt  autem  quid 
de  ea  senliamus  plenius  aperiamus,  non  nostris,  ve« 
riiin  Creatoris  credatur  dictis,  qui  aniniam  spiriius 
?ocabulo  a  corpore  sejungens,  naturam  el  dignitateni 
poiestatemque  ejus  a  corpore  dislinxit,  cuin  ait : 
Spiriius  est  qui  vivilicatf  caro  autem  non  prodest 
quidquam  {Joan,  vi,  64).  Ilemque  :  Quod  natum  e$t 
de  carne^  caro  est  :  et  quod  natum  ex  spiritu^  spiri- 
iusest  (Joan^  iii,  6).  Quanqiiain  etsi  iion  cum  cor- 
pore,  tameii  cnm  siiniliiudine  corporis  cernit  vel 
cerniiiir,  vel  cnm  se  abducit  et  rcmoyct  a  scnsibiis 
rorporis,  quod  fit  in  somnis  cuin  mulliplicibus  visis 
occiipalur,  vel  cum  perectasin,  id  est  mentis  exces- 
suin,  in  diversa  abducitur,  seu  cum  tota  scparatiir 


depouitur :  caro  temporaiis,  anima  ^iuturna  :  caro 
amictusest  animx,  quse  se  induit  quodam  corporis' 
vesrnr.'ento.  Non  igilur  lu  vestimentiim  es,  sed  qni 
vestiinento  utcris.  >  liem  ipse  in  Epistola  ad  Oruii- 
tianum  (epist,  51)  :  c  Unaqu;pque  anima,  videns  se* 
corporeo  isto  clausam  gurgnstio,  quae  tamen  lerrende 
Iiujus  habilalionis  coiisortio  non  degeneraril,  ingc-- 
luiscit  gravata  corporis  bujus  conjunctione,  qiiia 
corruptibile  corpus  gravat  aniinam,  et  inclinat  ter- 
renuin  habitaculum  mentcm  multarum  cogiiaiio- 
num.  I  Ecce  qualis  et  quanlus  vir  amictum  animie 
corpus  nominat,  et  inlra  corpus  quasi  quoddnm 
giirgustium  clausam  assevcrat.  Bealus  porro  Augu- 
stinus,  vir  cautissimus  atque  diserlissimus,  in  libro 


,  ,  —   —  --r      -  _  .     ^       _-„„ ^ , ^., 

a  corpore,  quod  /it  in  mortc,  et  vel  ad  poenas  per-  ^  de  Quanlitate  animae  deGuittonem  ejus  mirabili  bre 


peiuas,  vel   ad  gloriam  transfertur  aeternain.  In  his 

iiainque,  etsi  non  corpns  quod  non  est  ipsa  cernitur, 

tamcn  similitudinem  corporeani  habere  creditur* 

CAPUT  II. 

Vtrum  anima  iocaiucr  teneatur  in  corpore, 

Sccundum  Gapitiilum  esl  :  Uirum  localiier  tcnea- 

lur  iii  corpore.  Dicimus  quidem,  et  firmiter  retine- 

imis,  ut  superiori  capitulo  respondiiniis,  animam  non 

csse  corpus  sed  spiritum,  et  spiritum  non  locaiiler, 

ui  moris  est  corporibiis,  delerminari,  ut  alibi  m^Oor, 

alibi  sit  minor.  At  vero  aniinam,  cum  sit  spiritus, 

rorporc   contineri    mirabili  atque  ineiTabili  niodo, 

Scriptnrariiin    novimus   auctorilale    sacrarum.   Ut 


vilate  et  veritate  expressit,  dicens  (cap,  15)  :  t  Nam 
Diihi  videtur  esse,  subauditur  anima,  substaniia 
quxdam  rationis  particeps,  regendo  corpori  accom- 
modata.  i  Et  post  non  multa  (cap.  14)  :  «  Quid  mi- 
runi,  sl  anima  neque  corporea  sit,  neque  ulla  aut 
longiludine  porrecta,  aut  latitudine  diffusa,  ant  al- 
titutlinesolidaia,  et  tamen  tantum  valeat  in  corpore, 
ut  pcnes  earo  regimen  sit-oinninm  membroruin,  ct 
quasi  cardo  quidam  in  ageiido  cunctarum  corpora- 
liuin  molionum?  >  Superius  porro,  cuin  sciret  Deiiin 
omnia  in  mensura  etnumero  et  pondere  disposuisse, 
spaiium  ejns,  qiiod  Dens  pcnes  se  notum  babet,  a 
corporali  distinxit,  cum  ait  (ibid,)  :  t  Nam  profecto 


e.->i  in   Job  :  Ecce  qui  serviunt  ei  non  sunt  stabileSf      qiioniam  corpus  nou  est  (ncque  enim  aliter  in  cor 


ei  in  angelis  suis  reperit  pravitatcm.  Quanto  magis  hi 
qui  habi.anl  domos  luteaSf  qui  terrenum  habent  fun- 
dameuiutn^  consumentur  velut  a  tineal  (Job  iv,  18») 
liemque  in  oratione  Eliae  :  Domine  Deus,  revertatur 
oro  anima  pueri  hujus  in  viscera  ejus  (111  Reg.  xvii, 
21);  et  posl  paululuni  :  Et  reversa  esl  anima  pueri 
inira  eum^  et  revixit,  Paulus  quoque  de  se  et  siinili- 
bus  sibi  loquitur;  Sed  licel  is  qui  foris  est  noster 
homo  corrumpitur^  tamen  is  qui  intus  est  renovatur 
de  die  in  diem  (11  Cor,  iv,  16).   Et  ilem  :  Scimus 


pore  ulla  cernere  vale;%t,  ut  superior  rntio  demon- 
strabat),  procul  dubio  caret  spatio  quo  corpora  me- 
tiuntur,  et  hoc  recte  credi,  aut  cogiiari,  aut  intelligi 
talis  ejus  quantitas  iion  potest.  >  Quero  sensum  ple- 
nius  in  libro  sexto  de  Trinilate  isdem  do<|tissimus 
vir  multo  manifestius  excolit ,  dicendo  (cap,  6) : 
f  Ideo  simplicior  est  corpore,  subauditnr  anima, 
quia  non  naole  diffunditur  per  spatium  loci,  sed  in 
uiioquoque  corpore  et  in  toto  tota  est,  et  in  nnftiH^pt' 
ejus  parte  tota  est.  Et  ideo  cuip  "' 


m  HfNCMARl  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  YARIA.  936 

animam  nolentem  pellit  de  corpore»  secunda  mors  A  {cap,  i8) :  c  Luteas  quippe  domos  habiUroiis,  qaia 


animam  nolcntem  leiiei  in  corpore.  Ab  ulraque 
morte  communiler  id  hahetnr,  ut  quod  non  vult 
anima,  de  suo  corpore  patiatur.  >  Idem  ipse  in  eo- 
dem.  c  Iste  alius  modus,  quo  corporibus  adhaerent 
spiriius  et  animalia  fmnt,  omnino  minis  es(,  nec 
comprebendi  ab  homine  polesl,  et  boc  ipse  bomo 
cst*  I  Ipse  in  libro  vigesiiiio  secundo  (cap.  6)  :  c  Si 
enim  animae  tantummodo  essemus,  id  esl  sine  uUo 
corpore  spiritus,  et  in  coelo  habitantes  terrena  ani* 
malia  nesciremus,  nobisque  fulunim  esse  diceretur, 
ut  terrenis  corporibus  animandis  quodam  vinculo 
mirabili  necleremur,  nonne  muito  forlius  argumen- 
taremur  id  credere  renuentes,  et  diceremus  natu- 
ram  non  pali,  ut  res  incorporea  ligamenlo  corporeo 


in  corporibus  terrenis  subsistimus.  Qa»  bene  Pauloi 
considerans,  ait  :  Habemut  thetaurum  isium  in  tm 
IUtilibu$(U  Cor.  iv,  7).  >  Etpost  non  roulu(iMd.): 
c  Tinea  autem  de  veste  nascitur,  et  eamdero  Tesiem 
de  qua  oritur,  oriendo  corrumpit.  Quasi  vero  qos- 
dam  vestis  anim»  caro  est.  Sed  baec  nimirom  Testis 
habet  tineam  suam,  quia  ab  ipsa  carnalis  lenbiio 
oritur,  ex  qua  laceratur.  i  Cassiodorus  quoqne,iir 
acerrimi  ingenii  et  insignis  eruditiouis,  io  libro 
quem  de  Anima  conscripsit,  magistros  saoctx  Ec- 
desiae  in  hac  re,  sicut  et  ia  aliis,  se  sequi  osieo- 
dit,  cum  dicit  [K>st  aiia  (cap.  6) :  c  Mirum  pnderei 
videlur,  rem  incorporcam,  inembns  «solidissimis 
colligataro,  et  sic  distantes  naluras  in  unam  ood- 


viiiciretur?  Et  tamen  plena  est  terra  vegetantibus  B  venientiam  fuisse  adductas,  ut  nec  anima  sepossit 


animis  baec  membra  terrena  miro  sibi  quodam  modo 
connexa  et  implicita.  i  Idem  ipse  in  eodem  libro 
(cap.W)  :  c  In  teireno  ergo  quid  facit  corpore? 
subaudilur  anima,  in  hac  mole  quid  agit  subtilior 
i>mnibus?in  hoc  pondere  quid  agit  levior  omnibus? 
in  hac  tardilate  quid  agit  celerior  omnibus?  liane 
per  hujus  tam  excellentis  naturae  meritum  non  po- 
terit  eflici  ut  coipus  ejus  lcvetur  in  coelum?  el  cum 
valcat  nunc  nalura  corporum  terrenorom  deprimere 
animas  deorsum,  aliquando  et  animse  levare  sorsum 
terrena  corpora  non  valebunt?  i  Idem  in  libro  septi- 
1110  deCeuesi  ad  Hlleram  (cap,  24) :  cCredatur  ergo,  si 
nulla  Scriplurarum  aucloritas,scu  veritatis  ratio  con- 


segregare  cum  velit ,  ncc  retinere  cum  jussjojiein 
Crealoris  agnoverit.  Clausa  illi  sunt  universa  cum 
praeicipitur  insidere,  aperta  quoque  redduiitur  eoa 
jubetur  exire.  Nam  si  acerbus  dolor  vulneris  in- 
fligatHr,  sine  aucloris  imperio  non  anuiliiur,  SKnt 
nec  sine  ipsius  munere  cusioditur.  Hiiic  esl  qnod 
freqiienier  graviter  vuliieralos  videmus  evader&el 
rursus  levibus  occasionibus  interire.  i  Ecce  qoot 
et  qualibus  non  argumentis,  sed  documeniis  osleo* 
ditur  nobis  animas  corporibus  vel  indutas,  vd  col- 
ligatas,  vel  vincias.  Quorum  auctoritati  periculosan 
videlur  nobis  refragari.  Restat  ergo ,  si  liis  noi 
creditur,  mulia  de  divinis  libris  abradi,  elcumipsis 
mulcatis  tantorum  viiomm  doctrinam  lalieJacian, 


tradicit,  hominem  ita  ractiim  sexio  die,  ut  corporis 

quidem  huinani  ratio  causalis  iii  elementis  niundi,C  aut  qiiod  est  raiius,  contradiclorem  horumabE^ 

anima  vero  jam  ipsa  creareiur  sicut  primitus  con-      clesiae  societate  secerni 

ditus  est  dies,  et  creata  lateret  in  operibus  Dei, 

donec  eam  suo  tempore  suiOando ;  hoc  est  inspi- 

rando,  formato  ex  limo  corpori  insereret.  i  Sed  et 

vir  maximac  auetoritalis  Hieronymus  in  epistola  ad 

Paulani  consolatoria  ita  ponit  (epist.  25  de  obitu 

BlatiUas) :  c  Poslquam  autem  sarcina  camis  abjecta 

ad  suum  anima  revolavit  auctorem,  et  in  antiquam 

possessionem  diu  peregrinata  conscendit ,  ex  more 

parantur  exsequiae.  i  Idem  ipse  in  Epiuphio  Ne- 

potiani  (eptsf.  3  ad  Heliod.) :  c  Ubi  nunc  decora  illa 

facies  ?  ubi  totius  corporis  dignitas,  quo  veluti  pul- 

chro  indumento  pulcbritudo   anim^  vesiiebatur? 

Marcebat ,   proh  dolor  1   flante  auscro  lilium ,  et 


CAPUT  HI. 
Vtrum  anima  cum  corpore  moveaiur  per  loee, 
Terlium  capituium  est :  Utnim  anima  cum  «r- 
pore  rooveatur  per  loca.  Hoc  capitulum  videior 
esse  subobscurum ,  quoniam  non  aperie  osiendiii 
utrum  perquirat,  si  anima  cum  aliquo  corpore  tuA 
ex  hoc  quod  gestat  corpore,  an  cum  isto,  quod  d 
divlnitus  adjudicatum  est ,  moveatur  per  loca.  Sed 
si  requiritur  utrum  anima  cum  aliqoo  corpore  exeat 
e  corpore ,  bealus  Augustinus  ad  boc  respondet  ia 
epistola  ad  Evodium  («ptsf.  100) :  c  Si  autem,  inqoitt 
breviter  vis  audire ,  quid  mibi  videatur,  nullo  motlo 
arbitror  animam  e  corpore  exire  curo  corpore,  et 


purpura  violae  in  pallorem  sensim  migrabat.  i  Beatus  ^  caetera  quae  in  eadem  epistoia  continenior.  >  Si  ai* 


quoque  Gregorius  in  libro  quinto  Moralium  iu 
dicit  (cop.  25):  c  Cum  enim  corporeas  imagines 
deserit,  in  semetipsam  mens  veniens  non  modicum 
ascendit.  Sed  quamvis  incorporea  sit  anima,  quia 
tamencorporiinhaeret,  ex  ipsa  sui  qualitate  localis 
agnoscitur,  quae  camalibus  locis  detinetur.  Quae  dum 
obliviscitur  scita ,  cognoscit  incognita ,  meminil 
oblivioni  mandata ,  bilarescit  post  trisiiliam ,  ad- 


tem  qiiaeritur  si  cum  corpore  moveatur  per  loca,  id 
est  cum  isto  corpore  quod  gestat ,  inirom  qoomodo 
dicatur  moveri,  cum  non  moveator  a  oorpore,  sed 
i|>sa  moveat  corpus.  Nam  sine  ejus  prxsentiaTel 
nutti  nullatenus  corpora  moveri ,  qiii  soperiora  io- 
tendlt,  manifeste  cognoscit.  Quam  si  abscedere  cm- 
ligerit,  fiet  quod  scriptum  est:  Vi  rejoertatut  pkrt 
in  terram  suam^  et  $piritu$  redeat  ad  Deum  qui  it^ 


937  DE  DIVERSA  ANlMiE  RATIONE.  938 

ciiin  aliconde  digrediiury  et  alio  penrentum  fuerit ,  A  iam  quidem  in  superioribus  saiis  superque,  ut  pula- 


utrum  animam  se  vegetantem  et  viTiflcantem  aliquo 
reliquerit ,  sine  cujus,  ut  dtctum  est ,  praesenlia  mo- 
veri  corpus  nequiverit.  Quam  circumscriptani  esse 
aucloritaie  Patrom  constat ,  sicnt  et  angelicos  spi- 
ritus.  Qoi  uiique  majoris  nonc  sunt  dignitatis,  et 
crebro  ad  ministeria  miltuntur  humana ,  dicente 
Pauio :  Nonne  omnes  sunt  administratorii  ifnritus  in 
ministerium  missi  propter  eos  qui  karedilatem  capiunt 
salutisf  (Hebr,  i,  14.)  Unde  et  beatus  papa  Gregorius 
in  libro  secundo  Moralium  ila  dicit  (cap.  2) :  c  In 
hoc  itaqoe  est  nunc  naiura  angelica  a  natnrae  nostrae 
condilione  distincla,  quod  nos  et  loco  circorascribi- 
mur,  et  caeciiatis  ignoranlia  coarctamor;  angelorum 
▼ero  spirilus  loco  quidem  circomscripti  sont,  ,sed 


bamos,  ostensuni  est,  nec  Deom  esse  corporeom, 
neqoe  angelicam  dignitatem,  sed  nec  bomanarum 
substaiitiam  animarom :  maxime  cum  Filius  Dei  ipse 
Deos  dicat  de  Deo  et  Patre  ac  Spirito  sancio :  Spi- 
ritus  est  Deus,  et  eos  qui  adorant  eum^  in  spiritu  et 
veritate  oportet  adorare  (Joan,  iv,  ^i),  id  est  non  in 
templo,  neque  in  monle,  quae  sunl  corpora,  sed  in 
spirilu  et  veritate,  id  est  in  mente,  et  non  in  aliqua 
imaginatione,  quam  sibi  homanos  animos  de  Deo 
solet  confingere.  Qood  aotem  sancti  angeli  spiritos 
stnt,  et  non  corpora.  Spirilos  sanctus  per  Psalmi- 
stam  loquitor,  de  Deo  dicens :  Qui  facit  angelos  suos 
spiriius  (Psal.  cui,  4).  ViJelicet  ostendens  quia  eos, 
quos  Deus  in  ministerio  suo  semper  spiritos  habet. 


Umen  eorum  sctentta  longe  soper  nos  incomparabi-  B  mitiendo  angelos  id  est  nonlios  facit.  Nomen  enim 


liter  dilatator.  >  Nec  ignoramos  beatom  Augustinum 
quibusdam  argumentationibus  ad  hoc  pene  perve- 
nlsse ,  ut  dtceret  animas  moveri  teropore,  et  non 
loco.  At  vero,  ot  nobis  videtor,  considerans  molta 
sibi  objici  posse,  qoae  isti  viderentor  senientiae  con- 
traire,  more  soo  qood  asserere  vi^s  est,  nioderate 
sludoit  temperare,  dicendo  iu  libro  de  Genesi  ociavo 
(cap,  2i) :  c  Ut  dicere,  inqoit,  coeperam,  si  de  anima 
qiiisque  hoc  non  vult  credere,  non  nimis  orgendos 
est.  I  Porro  aotem  qoid  anima  in  sensibos  operetor 
corporis,  et  qoia  inter  caetera  etiam  moto  delecte- 
tur,  Idem  beatos  Aogostinos  ailestatur  in  libro  de 
Quantitale  animae  (cap.  35) :  c  Nunc  qood  institoe- 
ram  inlemle,  qoae  sit  vis  animae  in  sensibus,  atqiie 


angeiorumofficium  est,  non  natura.  Sed  etbuma- 
nerum  animarum  substanliam  noii  esse  corpus,  sed 
spirilom,  testatur  Paulus  qui  dicit :  Qnis  enim  himi'' 
num  scit  quce  sunt  hominis,  nisi  spiritus  homnis  qui 
in  ipso  est?{l  Cor,  ii,  11.)  Itaque  el  Deum,  et  ange- 
lonini  animarumque  humanarum  substaiiiiam,  non 
corpus  dicimus,  sed  spiritum.  Sed  Spiritum  Deom 
tanquam  Greatorem :  angelos  autem  ct  anirnas  spiri- 
Uis  quidem,  sed  tanquain  a  Deo  crealos.  Sed  inerila 
movet  quomodo  beaius  Pauliis  apostolus  Deuin  lau- 
dans,  immortalem  et  invisibilem  solum  Deum  dicit 
cum  ait :  Regi  autem  soeculorum  immortali,  invisibili^ 
soii  Deo  Konor  et  gloria  in  scecuia  Sf^culorumt  Amen 
(/  Tim.  I,  47),  cum  constet  ei  aitgelos  immortales, 


in  ipso  niolu  manifestioris  animanlis,  quorum  nobls  ^  animasque  buinanas,  atque  invisibiles,  quantum  ad 

naluram  speclat,  conditas.  Itenique  in  eadem  epi- 
stola  ad  Timotheum  (/  Tim.  vi,  15) :  Quem  suis  tem* 
poribus  ostendet  beatus  et  solus  potens,  Rex  regum^ 
et  Dominus  dominantium,  qui  solus  habet  immortali' 
tatem,  iucem  habitans  inaccessibitem.  Quoiiiodo  enim 
solus  bealus  ilte,  cum  dicatur  et  Beatus  vir  qui  non 
abiit  in  concilio  impiorum  (PsaL  i,  i),  eic.  Et :  Bea- 
tus  est  vir  qui  timet  Dominum  (Psal.  iii,  i).  Et : 
Beatus  ilte  servus^  quem  cum  venerit  dominus  ejus  m- 
venerit  vigilaniem  ?  (Matih.  xxiv,  46.)  Qnoiitodo  so- 
lus  potens,  si  Beati  viri  semen  potens  erit  in  terra 
(Psal.  iii,  2),  qtiam  intelligiuius  viventiuiii  ?  Qoo- 
modo  solos  habet  immortalilalem,  cum  nec  angelt 
mori  possint,  et  animae  humanoe  immortales  sint 


cum  his  qoae  radicibus  flxa  sunt  nulia  polest  esse 
communio.  Inlendil  se  anima  in  taclum,  et  eo  calida, 
frigida,  aspera,  lenia,  dura,  mollia,  levia,  gravia 
sentit  atque  disccrnit.  Dcinde  innumerabiles  diffe- 
rentias  saporum,  odorum ,  sonorum,  formarom, 
gustando ,  olfaciendo ,  aodiendo ,  videndoqoe  dijo- 
dicat.  Atqoe  in  his  omnibos  ea  qoae  secondom  na- 
turam  sui  corporis  sunt  asciscit  atque  appetit,  rejicit 
fugitque  coniraria.  Reinovet  se  ab  his  sensibus  certo 
intervallo  lemporum,  et  eorum  motus  quasi  per 
quasdam  ferias  reparans,  imagines  rerum,  quas  per 
eos  bausit,  secum  calervatim  et  inultipliciter  versat. 
Et  hoc  totum  est  somnus  et  somnia.  Saepe  etiam 
gestiendo  ac  vagando  facililate  molus  delectalur,  et 


sine  iabore  ordinat  membrorum  concordiam.  Pro      crealae  ?  Sed  iiitelligimus,  quantum  quidem  ad  na- 


copulaiione  sexus  agit  quod  potest ,  atque  in  duplici 
natura  societate  atque  amore  molitor  onum.  In  fe- 
tibus  non  jam  gignendis  tantummodo,  sed  etiam 
fovendis ,  alendisque  conspirat.  Kebus  inler  quas 
corpus  agit,  et  quibus  curpus  sustentat,  consuetu- 
dinc  sese  innectit ,  et  ab  eis  quasi  membris  apgre 
separatur.  » 

CAPUT  IV. 
Utrum  omms  creatura  corporea  sit ,  et  soius  Deus 


turam  substantiamque  earum  atlinet,  inferiorum- 
que  creaturarom  qoae  sont  oiiqoe  corporales,  eas  et 
invisibiles  atqoe  sapientes,  necnon  et  beaias  ct  po- 
tentes  et  immortales  monere  Creatoris  :  collatas 
tamenCrealori,  propler  excelleniem  magniludinem 
nihii  horum  habere.  Ipse  enim  haec  tanquain  solu^ 
habet,  qoi  a  nuUo  accepit  ut  haberet.  Porro  autein, 
sive  angelici  spiritus,  sive  humanae  aniniae,  ex  ejus 
fonte  tanquam  rivuli  acceperunt,  ut  in  eos  haec  vena 
dignitaiis  emanaret.  Porro  in  epistola  ad  Hebracos 


059 


IIINCMARI  RHCM.  AKCIUCP.  OPUSGULA  VARIA. 


94(1 


quoque  et  meduUarum ,  ei^  di$cretor  cogUationum  et  A  spectare  videntur,  el  cum  illis  versari  ▼idemar,  qui 


intenliouum  eordis^  et  non  .est  ulla  creatura  inviiihHie 
in  conspectu  ejus,  omnia  autem  nuda  sunl  et  aperta 
oeulis  ejus  (Hebr.  iv,  12).  Quae  leslimonia  collata 
noduin  quaestionis  proposiue  perfecie  absolvunt,  qnia 
qui  solus  esl  invisibilis,  et  solus  lucem  inhabilat 
inaccessibilem,  et  queni  vidil  hominum  nemo,  sed 
nec  videre  potest  (i  ioan,  iv),  et  qui  exsuperat  om- 
ncm  sensum  {Philip.  iv),  de  eodem  i(em  dicitur, 
quod  uon  sit  ulla  creatura  invisibilis  in  conspeciu 
ejus,  et  omnia  nuda  sunt  et  aperta  oculis  ejus.  Cum 
ergo,  ut  jam  dictum  est,  ipse  dicatur  invisibiiis,  et 
invjsibiiia  omnia  nuda  et  aperta  sint  oculis  ejus,  id 
csi  quia  ipse  quidem  oumia  tanquam  nuda  aspiciat, 
a  nuila  autera  creatora,  nisi  quantum  ipse  gratuito 


in  Perside  sunt  constituti,  et  illos  videmos  quid 
agant  in  Africa.  Si  quos  cognitos  nobis  ea  terra  sn- 
sceperit,  sequimur  proflciscentes»  inbsremnB  pere- 
grinantibus,  copulamur  absentibus,  aUoquimor  se- 
paratos.  Defunctos  quoque  ad  coUoquium  susdia* 
mus,  eosque  ut  viventes  complectimur  el  lenemus, 
et  vitae  officia  bis  usumque  deferimus.  Ea  igitor  est 
ad'imaginem  Dei,  quae  non  corporea  aestimaUir,  sed 
mentis  vigore  qwe  absentes  videt,  traiisniiarina  visa 
obit,  percurrit  aspectu,  scrutatur  abdita,  huc  atqoe 
illud  uno  momenU)  sensus  suos  per  totios  orbis  fines 
ei  mundi  secreta  circumfert.  Quae  Deo  jungiUir, 
Chrisrto  adhaeret.  Descendit  in  infemum ,  atqiie 
ascendit,  libera  versaiur  in  coelo.  Denique  audi  di- 


inunerepermiltit,  videatur,  certum  estquodea  quae  Boentem  :  Noslra  autem  contersatio   in   cmiis  eA 


naiura  sunt  incorporea,  comparationeilliusbabea»- 
tur  quasi  corporea.  Unde  beatus  papa  Gregorius  in 
libro  Moralium  secundo,  dum  de  his  loqueretur  ait 
(cap.  2) :  I  Angelorom  itaque  scieotia  comparatione 
iiostrse  scientiae  valde  dilatata  est,  sed  lamen  com- 
paralione  divinae  scientiae  angusta.  Sicut  et  ipsi  illo- 
rum  spiritus  comparatione  quidem  nostrorum  cor- 
porum  spiritus  sunt,  sed  comparatione  summi  et 
incircumscripii  spiritus  corpus.  Et  mittuntur  igitor, 
et  assistunt :  quia  et  per  boc  quod  circumscripti  sunt 
exeunt,  et  per  hoc  quod  intus  quoque  praesentes 
suiit,  nunquam  recedunt.  >  Poteramus  quidem  et 
plura  exempla  ponere,  in  quibus  sancti  Patres  solent 
iorum  spiritus  corpora  nominare :  sed  brevitati 


{Pkilip.  111, 20).  I  AogosUnus  in  epistola  ad  Evodion 
{epist.  iOO) :  c  Visiones  autem  ill^,  foturoromqoe 
praedictiones  qnoinodo  fiant,  ille  jam  explicare  ooDe* 
tur,  qui  novit  qua  vi  efficiantur  in  unoquoque  animo 
tanta  cum  cogitatr  Videmus  enim ,  pianeque  ceminus, 
in  eo  fieri  multarum  rerum  visibilium,  et  ad  caeteros 
corporis  sensus  pertinentium ,  innomerabiles  imagi- 
nesiquae  non  interest  quam  ordinale  vel  tortHdefiaot, 
sed  tantum  quia  fiunt,  quod  manifestum  est,  qua  vi 
et  quomodo  fiant,  quisquis  potuertl  expCcaie,  qoe 
omnia  certe  quotidiana  sunt  atque  ooDtinua,  andeai 
praesumere  aliquid  ac  definire,  etiam  de  illis  rarissi* 
mis  visis.  Ego  autem  tanto  minos  hoc  aodeo,  qoaoto 
^-  .  .  ihinus  id  quoque  in  nobis,  quod  vita  coniinoa  vigi- 

studentes  de  his  studuimus  rejicere,  dum  haec  sola  C  1^^^,^  dormientesqne  experimur,  qiio  pacto  fiat  ei- 


piiiamus  sufficere 

CAPUT  V. 
Utrum  nalura  animce  terminos  eorporales  excedat, 
Deinde  ordine  sno  ponitur  capitulum  :  lltrum  na< 
tura  animae  terminos  corporales  excedat.  In  qua  re 
anceps  noster  fluctuat  inteliectos,  quos  terminos  di* 
cere  velit  corporales  :  utrumve  istos  quibus  circum* 
data  est,  membris  scilicet  camalibus,  an  omnia  cor- 
pora,  ut  sunt  coelum,  et  terra,  et  quae  his  continen- 
tur.  Sed  ad  utrumquc  respondemus  pro  captu  nostro. 
Anima  namque  terminos  corporis  sui  excedit,  dum 
lougius  per  oculos  corporis  videt,  quam  ipsum  cor- 
pus  spatialur,  iongius  audit,  iongius  odoratur,  el 


plicare  sufficio.  Nam  cum  ad  te  dictarem  banc  e^ 
stolam,  te  ipsum  animo  cootuebar,  le  utiqoe  abaeoU 
atque  nesciente,  et  quomodo  possis  bis  verbls  no- 
veri,  secundum  noiitiam  quae  mihi  de  te  inest  imap- 
nabar  :  atque  id  quonam  modo  in  animo  meo  fierei, 
capere  ac  iuvestigare  non  poieram,  cerlas  laaieD 
non  fieri  corporeis  moUbus,  nec  corporeis  qnalitaii- 
bus ,  cum  corpori  simiilimum  fiat.  i  Ex  libro  de 
Civitale  Dei  decimo  luinto  : « Fieriisu  in  aniiia, 
vel  abi  animo  nostro  novimus,  et  certlssimi  sunin. 
Quomodo  autem  fiant,  quanto  aUentius  valoerinoi 
adverlere,  tanto  niagis  noster  el  sermo  socciiOBlHiv 
et  ipsa  non  perdurat  intentio,  ut  ad  liquidom  aliqai^ 
nostra  inteUigentia  etsi  non  lingoa  pervenlai :  ei 


oxtra  se  uctuni  porrigit.  Dum  ergo  hos  sensus  ultra  B  putamus  nos,  utrum  Dei  providenlla  eadero  sitqA 
corpus  extendit,  et  his  aliquando  aut  deiectalur  pla-  memoria,  el  inteUigentia,  qui  non  siogola  Cf^itawis 
citis,  aut  asperatur  ingratis,  manifestum  est  eam  aspicit,  sed  uua  et  aeterna,  et  immoUbill  atqoe  indb- 
bos  terminos  corporales  excedere.  Si  autem  de  omni  ^m  yigione  complectitur  cuncla  quae  novit,  tanta 
corpore  quaeritur,  utrum  scilicet  omnia  corporalia  meQtis  infirmiute  posse  Gompreheodere  ?  In  bK 
cxcedat.  manifestum  est  baec  non  per  sensus  corpo-     i^itar  difficolute  et  ansustiis  libel  exdainare  ad 


94t 


CAPUT  VI 
Vlrum  Deus  per  tempora  et  loca  movealur, 
Sextiim  ciipilnliiin  succedit  :  Utrum  Deiis  per 
tempora  el  loca  moveatur.  Mirum  et  valde  mira- 
bile  est,  si  aliquis  tara  slolidus  reperiaUir,  qui  putel 
I>eum  per  tempora  moveri  couditorem  lemporum. 
Q«iomodo  enim  moveri  potest  per  tempora  qui  con- 
ditlil  lempora,  qaae  sunl  mutabilitati  obnoxia  ?  Nam 
propbeta  David,  considerans  eum  nec  initium  ba- 
bere,  nec  termino  anguslari ,  ait :  Initio  tu  terram 
fundastu  Domine^  et  opera  manuum  tuarum  tunt  ealu 
fpsi  peribunt,  tu  autem  permanes^  et  omnia  ut  veBti- 
mentum  veteratcent.  Et  ncut  amictum  mutabis  eos^ 
et  mutabuntur.  Tu  amtem  idem  ip$e  es,  et  anni  tui 
non  deficient  (P<a/.  ci,  %-28).  Qnisquis  ergo  consi- 


Dfi  DlVERSA  ANIMifi  RATIONR.  m 

X  vel  infinito  spatio  contineri,  nec  tomportim  vel  riiiiio 
vel  infinito  voluinine  variari.  Ncqiie  enim  esi  in 
ejiis  Subslantia  qua  Dcus  esl»  qiiod  brevius  sil  in 
parte  quam  in  toio,  siqu  necesse  esl  csse  in  iis  qii.T 
in  locis  siint :  aiit  fuit  in  ejus  substantia  quod  Jain 
non  est,  vel  erit  quod  nondum  est,  sicul  in  naturis 
quKpossiinl  temporis  mulabilitatem  pali  {cap.  10 J. 
Hic  ergo  iiicommulabili  %temitale  vivcns  creavit 
omnia  simiil,  ex  quibus  currerent  lempora,  et  im- 
plerenlur  loca,  lemporalibusque  et  localibiis  renim 
molihtis  saecula  volverentur.  In  quibus  rebus  quje- 
dam  spiritalia,  quiedam  corporalia  condidit :  formans 
inateriam,  quam  nec  alius,  nec  nuniis;  sed  omnino 
Ipse  inrormem  ac  rormabilem  insiiiiilt.  ul  formalio- 
nem  suam  non  tempore,  sed  origine  prseveniret.  i 


derat  in  his  dictis,  qiiod  initio,  id  est  lemporibus  ^  Isidorus  in  libro  Sententiarum,  quod  Deo  nulla  tem- 

porum  successio  ascribatur  ita  .dicit  {lib.  i,c.  8): 
<  Omnia  tempora  prxcedit  divina  ictemitas.  Nec  in 
Deo  pneieritum,  praesens,  fntiirnmve  aliquid  cre- 
ditur,  sed  omnia  prxsentia  in  eo  dicuntor,  quia 
aternitate  sua  cuncla  complectitur.  Alioqiiin  muta- 
bilis  est  Deus  credendus,  si  ei  successiones  lemporum 
ascribnniur.  Si  semper  aliqua  essent  cum  Deo  tem- 
pora ,  non  esset  tempus,  sed  essel  aetemilas ,  nef5 
mutarentnr  tempora,  sed  star.^nt  i 


incipiendbus,  terram  et  coelum  Domi:  us  fiindaverit, 

ei  qood  bis  mutatis  idem  ipse  sit,  facile  videl,  non 

eum  vel  initium  cepisse  cum  tempore ,  vel  finem  sor^ 

tiri  cnm  teroporibus,  quibus  incipientibug  ipse  fuerit» 

et  qpibiis  occidentibus  idem  ipse  incemmutabilis  per- 

nianeat.  Et  qoidem  creaturam  per  tempora  moveri 

jossit,  dum  et  qn»dam  sidera  in  motu  constitiiit,  tem^ 

poraqne  ipsa  sibi  siiccedere  jussit,  aeris  qualitatem 

variari  voluit,  terrae  faciem  diverso  modo  vicissim  at- 

que  alternatim  succedcre  statult ,  bominemque  per 

aetates  varias  nsque  ad  ullimum  vitae  tempus  vok- 

vere  judicavit,  seipsum  tamen  nulla  mutabilitatis 

lege  constrinxit.  Unde  ad  Mojsen  ait :  Ego  sum  qui 

sum,  el  dices  /!/iri  hrael :  Qui  est  misit  me  ad  vos 

{Exod,  iii ,  44).  Movcntor  per  tempora  qii»  sunt 

creata  cum  tempore.  Solus  porro  ille  cum  lempore 

non  potest  moveri,  qnem  conslat  niilla  mutabililatis 

lege  vinciri.  Porro  per  loca  quis  moveri  Deum  piiiet, 

cum  ipse  de  semetipso  dicat :  Ccelum  et  terram  ego 

impleo  f  {Jer.  ixiii,  2i.)  Et  item  :  Quam  domum  adi' 

ficabiiis  miAi,  dicit  Dominus^  aut  quis  locus  requie- 

tionis  mew  f  nonne  manus  mea  fecit  hwc  omnia  f  (/«a, 

Lxvi ,  i.)  Itemqne  Salomon  sapientissimus  ait  lo- 

quens  ad  Deum  :  St  enim  coelum  et  cceli  caslorum  te 

capere  non  possunt ,  quanto  magis  hcec  domus  quam 

iedificavif  {UJ  Reg,  viii.27.)  Et  iterum  de  Sapientia, 

quse  Deus  est,  scribitiir  :  Atlingil  autem  a  fine  usque 

ad  finem  fortiter^  et  disponit  omnia  suavUer  {Sap. 


CAPUT  VH. 

(Jtrum  anima  sola  tempore  moveatur, 
Septimnm  in  ordine  capiitilorum  locum  tenet, 
Utrum  anima  sola  tempore  moveatur.  De  qiia  in 
superiori  capitiilo  dictum  conlineior.  Stnpemos  ao- 
lem,  cur  quxsltum  sit,  utrum  antma  sola  tempore 
movealur,  cum  omnia  qnx  vivunt  quidem  sticco  et 
viriditate,  sed  et  ea  quse  vivuiit  qnidem  anima  et 
carenf  ratione,  subjecta  sint  motni  per  tempus. 
Frustra  igitiir  de  anlma  sola  utrum  lempore  mo* 
veatur  rcquirilur,  qnod  ei  cum  plnribns  creaturis 
commune  esse  probatur.  In  hoc  tantum  dislans,  quod 
ea  mutabilitas  temporis,  qu.ne  aliis  accidit  plurimis 
increscendo,  imminuendo,  corporalibns  nliqnc  mo- 
dis,  huic  accidil  spiritaliter,  sicut  est  sapere  el  desi- 
pere.  In  his  namqne  solis  crescere  et  decrescere 
dicitur  anima.  Nam  temporaliter  movetur,  sicut  jam 
prsefatum  est,  cum  de  aiiis  ad  alia  transfertnr,  non 


Tiii,   I).  Si  ergo  ejus  vis  oronia  penetrat,  et  angusta  q  cremento  aut  diminutione,  sicnt  se  habent  plurim:« 


est  Greatoris  magnitudini  creatura  per  eum  condita, 
Psalixiista  dicente  :  Magnitudijiis  ejus  non  est  finis 
(Psal.  cxLiv,  3),  quis  credere  possit  eum  per  locum 
moveri,  cui  non  patet  locus  alibi  secedendi?  Si 
enim  omnia  impiet,  niillus  vacnus  locus  remanet. 
Unde  patet  implere  omnia  qui  condidit  universa. 
Aiigustinus  in  libro  de  Genesi  ad  litteram  octavo 
(cap.  1 9) :  I  Dicimus  itaque  ipsum  summum,  verum, 


creaturap,  quoe  moventur  corporali  conversione.  Sed 
moiio  ejus  maxime  consistit  in  morum  voluntaiisque 
permutalione.  Ipsa  tamen  locum  cardinis  tenens, 
cum  sit  spiritus,  vivificat  ac  movet  localiter  snis 
■uiibus  corpos.  Motionem  namqne  ejus  propriam 
pater  Augustinus  more  suo  excellenier  insinuat,  in 
expositlone  psalmi  centesimi  qnailragesimi  quinii 
dicens  :  i  ficce  homo  sut,  canlai  Deo  aliquanto 


-1  wv 


913 


IllNCMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPLSCULA  VARIA. 


944 


ejus  hiquieliurnie  moleslMrum  quasi  conversa  allo-  A  promiltendo  illis  :  Qui  diligii    me  diligetur  a  ]^nn 


quiiur  :  Lauda ,  anima  mea ,  Dominum ,  quid  esl 
quod  de  aiiis  rebus  salagis?  quid  esl  quod  te  occupat 
cura  rerum  lerrcnarum  alque  mortalium?  Sla  roe- 
cum,  lauJa  Dominum.  £t  quasi  ipsa  anima  prjcgra- 
Tata,  et  non  valens  ila  consislere  ut  dignuni  est , 
respondet  menli  :  Laudo  Dominum  in  vita  mea,  Quid 
est  in  vila  mca?  quia  modo  in  morte  mea  sum. 
Ergo  prius  exhorlare  te,  et  dic  :  Lauda,  anima  mea^ 
Dominum,  Respondet  tibi  anima  tua  :  Laudo  quan- 
tum  possum ,  tftnuiter,  exiliter,  infirmiier.  Quslre? 
quia  quandiu  sumus  in  corpore,  peregrinamur  a 
Domino.  Quare  sic  laudas  Doniinum,  non  perfecte» 
iion  stabiiiter?  Interroga  Scripturam,  qui  corput 
tjuod  corrumpitur  aggravat  animamt  ei  deprimii  ler^ 


meo,  et  ego  diligam  eum^  et  manife$tabo  meipnm  illi 
(Joan,  xiY,  21).  Et  non  solum  se,  scd  eiiam  Pairen 
et  Spiritum  sanctum,  inseparabilem  scilicet  irintiin 
Deum,  diiectoribus  suis  promiuit  adruluruin,  can 
dicit :  Qui  diligii  me^  sermonem  meum  tertabit,  <t 
Pater  meus  diliget  eum,  ei  ad  eum  veniemut,  e(  mn- 
sionem  apud  eum  faciemus  [ibid,^  23).  Sed  el  ^ 
Spiritu  sancio  promitlit  quod  apud  eos  roaDeal,e( 
in  eis  sil.  Sed  liaec  visio  utrum  per  oculos  corpo- 
reos  fial,  an  incorporeos,  multo  qusesiUi  investip- 
tum  est,  et  a  sanctis  Patribus  res  tanla,  eo  qood  sii 
obscurissima,  niaxima  disputaiione  pulsab.  DicrD- 
tibus  aliis,  quod  Deus  invisibilis  non  possel  Tideri 
per  creaturam  visibilcm    atquc   corpoream  :  sed 


rena   inhabitalio  tentum    mutta    cogitantem   (  Sap,  B  quod  Apostolus  dicit  :  Nunc  per  ipeculum  w  W' 


IX,  15).  Tolle  mihi  corpus  quod  aggravat  animam, 
et  laudo  Dominum.  ToUe  mihi  terrenam  habitatio- 
nem  depriinenlem  sensum  multa  cogitanlem ,  et  a 
muliis  in  unum  confluam  ut  laudem  Dominum. 
Quandiu  aulem  ita  sum,  non  possum ,  prsegravor. 
Quid  ergo?  silebis,  et  non  iaudabis  perfecte  Domi- 
num  ?  Laudabo  Dominum  in  vila  mea,  i 

CAPllT  VIU. 

Vtrum  subsianlia  diviniiaiis  corporatibus  oculis  posi 
resurrectionem  corporum  videatur. 

Octavum  capituium,  quod  et  ultimum  est,  requi- 
rit,  utrum  substantia  divinitatis  corporalibus  ocults 
post  resurreclionem  corporuin  videatur.  Scimus  qui- 


gmaie^  tunc  auiem  facie  ad  faciem  (/  Cor.  xui,  li), 
lioc  sitquod  ait  :  iVufic  cognosco  ex  pariet  tntn- 
tem  cognoscam  sicui  ei  cogniius  sum  {ibid,),  AIH  Tero 
as^erunt  congrue,  ut  corpori  spiritali  id  allribaalor 
muneris,  ut  quamvis  corpus  sit,  quia  spiritali  tanei 
pracditum  est  dignitate,  ipsam  Redemptoris  ssi 
mereatur  gloriam  contueri,  pro  cujus  amore  non  «ln- 
bilavit  in  hoc  saH^ulo  diversis  cruciatibus  alque  laiR)- 
ribus  aflici.  De  qua  re  unius  hoc  est  beati  ADgasiiai 
dicta  ponimus,  qui  prxcessonim  suorumsensusre- 
legciis  quid  de  hoc  senserit  videamus.  i  Quapropter 
cum  ex  me,  inquit  [lib,  xxii  de  Civii.  Dei,  eap.  9),qis- 
ritur  quid  acturi  sint  sancti  in  ilio  corpore  spiritaii. 
non  dico  qiiodjam  video,  sed  dico  quod  credo,se 


dem  sanctorum  desideria  in  hac  vita  posilorum  ad  C  cunduin  illud  quod  in  Psalmo  lego  :  Credidi  pnfttr 


hocpotissimum  anhelare,  ut  Dcummereanturvidere. 
£t  hoc  totum  esl,  propter  quod  hic  carnem  ma- 
cerant  jejuniis  et  vigiliis ,  allisque  afflictionum  ge- 
neribus,  sicut  Paulus  apostolus  dicit;  propter  quod  et 
emolumenta  cuncta  contemnant  temporalia,  quan- 
tum  fieri  potest :  et  si  necessiias  exegerit,  cliam  et 
corpus  suum  multimodae  iradunt  passioni.  Ei  quia 
Lic  positi,  id  esl  carnis  onere  prxgravati,  eum  vi- 
dere  nequeunt,  sicut  Dominus  Moysi  ait :  Non  enim 
videbit  me  homo^  ei  vivei  (Exoi/.  xxi^iii,  30),  satagiint 
iiic  corda  mundare  et  quantum  posse  est  ad  hoc  puri- 
ficare,  ut  ad  ipsius  visionem  mereantur  pertingere, 
hic  interim  per  speculum  in  xnigmate,  el  post  facie 
ad  faciem,  dicenles  Deo  intirois  suspiriis  :  Domine, 
diUxi  decorem  domus  tua*,  locum  habitaiionls  glorite 
ium  (Pia/.  XXV,  8).  hemquc  \Tibi  dixii  cor  meum, 
exquisivit  te  facies  mec,  faciem  tuam,  Domine^  requi- 
ram.  Ne  averias  faciem  tuam  a  tiie,  ne  decUnes  in 
ira  a  servo  iuo  {Psal,  xxvi,  8).  Sed  et  illud  :  Silivii 
anima  mea  ad  Deum  vivum,  quando  veniam.  ei  appa- 
rebo  ante  faciem  Dei  mei?(Psal,  xli,  3.)  Certissime 
enim  sciunt,  quia-reinuneratio  laboi'um  eorum  est 


quod  loculus  sum  (Ptal,  cxv,  i).  Dico  ilaqoe  qood 
visuri  sunt  Deiim  in  ipso  corpore.  Sed  utnuD  pff 
ipsum,  sicut  per  corpiis  nunc  vidcinus  solein,  ln- 
nam,  stellas,  mare,  ac  terram,  et  qu£  sunt  in  ei, 
non  parva  quaestio  est.  Durum  est  enimdicere,q90'^ 
sancti  talia  corpora  tunc  babebuDt,  ut  noo  possiii 
oculos  claudere  atque  nperire  cum  voiuot :  dariiB 
auiem,  quod  ibi  Deum  quisquis  oculos  cbuseritneo 
videbit.  Si  enim  propheta  Elissens  puenjiu  saumCii!!' 
absens  corpore  vidi  t  accipientem  munera,  qux  dedii  d 
Naaman  Sy  rus,  qnera  propheta  meiuoratus  a  lepne  ie- 
formitate  mundaverat,quod  servus  nequain  doBOBOS» 
non  videntelatenter  se  fecisse  putaverat(  IV  ^-^h 
quanto  magis  in  illo  cor|M>re  spiritali  videbanisaR* 
^  cti  omnia,  non  solumsioculosclaudant,  verumeiiiA 
unde  sunt  corpore  absentes?  Tuncenim  erit  perit' 
ctum  illud,  de  quo  loqiiens  Apostolus  :  Es  f^ 
enim  cognotcimut^  inquit,  ei  ex  parie  prophnamtt- 
Cum  aulem  venerit  quod  perfectum  eti,  quodeipt^ 
eti  evacuabitur  (I  Cor,  xiii,  9).  Dcinde  ut  quoinoiii 
possel  aliqua  similitudine  ostenderet,  quaniomab 
illa  qusc  futura  est  distet  h%c  vita,  non  qualiBC- 


945  DE  DIVEUSA  ANiM/E  RATIONE.  9iG 

ciem,  Nune  eognosco  ex  parte  ^  tune  auteni  cognoscam  \  viden  Deum  cum   videbilur,   Chrisliaiius  arobigit 
sicut  et  eogmtu»  sum  (/  Cor,  xiii,  ii).  Si  ergo  in  hac 


Tila,  ubi  hominum  mirabiiium  prophelia  ila  compa- 
randa  est  illi  vilae  quasi  parvuli  ad  iuvenem,  vidit 
tamen  Elisaeus  accipientem  sibi  munera  servum 
suum  ubi  ipse  non  erat ,  itane  cum  veneril  quod  per- 
feclum  est,  nec  jam  corpus  corruplihile  aggravabit 
aniinam,  sedincorruplibilenihil  impediet,  illi  sancll 
ad  ea  quae  videnda  sunt  oculis  corporeis,  quibas 
Elisaeos  absens  ad  servum  suum  videndum  non  indi- 
guit,  indigebuni?  Nam  secundum  interpretes  seplua- 
ginta,  ista  sunt  ad  Giezi  verba  prophetae  :  Nonnecor 
meum  iit  tecum^  quando  conversus  est  vir  de  curru  in 
obtfiam  tibi,  et  accepisti  pecuniam  f  elc. ;  sicul  autem 
ex  Hebraeo  interpretatus  esi  presby ter  Hieronymus : 


nemo,  qui  fideliter  accipit  quod  ait  Deus  ille  magi- 
ster :  Beati  mundi  corde,  quoniam  ipsi  Deum  vide' 
bunt  {Matth,  v,  8).  Sed  utrum  eliam  corporalibus 
ibi  oculis  videalur,  boc  iii  isia  quaestione  versamus. 
lllud  enim  quod  scriptum  est :  Et  videbit  omnis  caro 
saiutare  Dei  (Luc.  iii,  6),  sine  ullius  nodo  difBcuIla- 
tis  sic  intelligi  polest,  a«-  si  dictum  fuerit,  et  videbit 
omnis  homo  Ghristum  Dei ,  qui  ulique  in  corpore 
visus  est,  et  in  corpore  videbitur  quando  vivos  et 
mortuos  judicabit.  Quod  autem  Ipse  sil  salulare 
Dei,  multa  sunt  et  alia  testimonia  Scripturarum» 
sed  evidentius  venerandi  ilUus  senis  Simeonis  verba 
declarant ,  qui  cum  infantem  Ghristum  accepisset 
in  nianus  suas :  Nunc,  inquit,  dimittis  servum  tuttm, 


Nonne  cor  meum^  inquit,  in  prasenti  erat^  quando  B  Domine  ,  secundum  verbum  tuum  in  pace.  Quoniam 


reversus  est  homo  de  cursu  suo  in  occursum  tui 
{JV  Reg,  V,  26).  Gorde  suo  ergo  se  dixit  hoc  vi- 
disse  prophela,  adjuto  quidem  inirabillter  nullo  du- 
bilanle  divinitus.  Sed  quando  amplius  tunc  omnes 
niunere  isto  abundabunt,  cum  Deus  erit  omnia  in 
omnlbus?  Habebunt  tamen  etiam  illi  oculi  cor- 
porei  officium  suum ,  et  in  loco  suo  eriint, 
uteturque  illis  spiritus  per  spiritale  corpus. 
^eqae  enim  et  iile  propheta,  qula  non  eis 
indiguit  ut  videret  absentem,  non  eis  usus  est 
ad  videnda  praesentia ,  qudB  tamen  spirilus  videre 
posset ,  etiamsi  illos  clauderet,  sicut  vidit  ^bseiitia 
ubi  cum  eis  ipse  non  crat.  Absit  ergo  ut  dicamus 
iiios  sanctos  in  illa  viia  Dcum  clausis  oculis  non  vi- 
suros ,  quem  spiritu  seinper  videbunt.  Sed  utrum  C 
videbunt  etlam  per  oculos  corporis,  cum  eos  apertos 
habebunt ,  inde  quaestio  est.  Si  enim  tantum  pote- 
runl  in  corpore  spirilali,  eo  modo  utique  etiam  ipsi 
oculi  spiriules  ,  qnantum  possunt  isli  quales  nunc 
habeinus,  procul  dubioper  eos  Deus  videri  non  po- 
lerit.  Longe  itaque  alterius  eruntpoientiae,  si  per 
eos  videWtur  incorporea  illa  natura,  quae  non  con- 
tinetur  loco,  sed  ubique  loU  est.  Non  enim  quia 
dicimus  Deum  et  in  coelo  esse  et  in  terra,  ipse  quip- 
pe  ait  per  prophetam  :  Coslum  et  terram  ego  impleo 
{Jer.  xxiii,  24),  aliam  partem  dicluri  sumus  eum  in 
coelo  habere ,  et  iii  terra  aliam  :  sed  totus  in  coelo 
est ,  tolus  in  terra,  non  alternis  temporibus ,  sed 
otrumque  simul ,  quod  miUa  iialura  corporalis  po- 
tesl.  Vis  itaque  praepoUentior  oculorumerit  illorum,  ^ 
non  ut  acrins  videant,  quam  quaedam  perhibenlur 
videre  serpentes  et  aquil»  (quanulibet  enim  acri- 
monia  cernendi  eadem  quoque  animalia,  nihil  aliud 
possunt  videre  quam  corpora) ,  sed  ut  videaut  el  in- 
corporalia.  Et  fortasseJsta  virtus  magna  cernendi 
data  fuerit  ad  horam ,  eiiam  in  islo  mortali  corpore, 
oculis  sancti  viri  Job,  quando  ait  ad  Deum  :  In 


viderunt  oculi  mei  salutare  tuum  (Luc.  iii,  29).  Illud 
etiam  quod  ait  supra  memoratus  Job,  sicut  in  exem- 
plaribus  quae  in  Hebraeo  sunt  invenitur,  et  in  carne 
mea  videbo  Deum  (Job'  xix,  26),  resurrectionem 
quidem  carnis  sine  dubio  prophetavit,  non  tamen 
dixit,  Per  carnem  meam.  Quod  quidem  si  dixisset, 
posset  Deus  Ghristus  intelligi,  qui  per  carnem  in 
carne'videbitur.  Nunc  vero  polest  et  sic  accipi,  in 
came  mea  videbo  Deum,  ac  si  dixisset,  In  carne  mea 
ero  cum  videbo  Deum.  Et  illud  quod  ait  Apostolus, 
facie  adfaciem  (I  Cor.  xiii,  ii),  non  cogit  ut  Deum 
per  faciem  hanc  corporalem ,  ubi  sunt  oculi  corpo- 
rales,  nos  visuros  esse  credamus,  quem  spiritu  sine 
intermissione  videbimus.  Nisi  enim  esset  etiam  in- 
terioris  hominis  facies,  non  diceret  idem  Apostolus : 
Nos  autem  revelata  facie  gloriani  Domini  speculan- 
tes^  in  eamdem  imaginem  transformamur  de  gloria  ad 
gloriam^  tanquam  a  Domini  spiritu  (II  Cor.  iii,  18). 
Nec  aliler  inlelligimus  et  quod  in  psalmo  canitur  : 
Accedite  ad  eum,  et  illuminaminit  et  facies  vestrce  non 
erubescent  (PsaL  xxxiii,  6).  Fide  quippe  acceditur 
ad  Deum  ,  quam  cordis  constat  esse,  non  corporis. 
Sed  quia  spirilale  corpus  nescimus  quantos  habebit 
accessus,  de  requippe  inexpcrta  loquimur,  ublali- 
qua,  quae  aliter  intelligi  neqiieant ,  divinarum  Scri- 
pturanim  non  occurrit  el  succurrit  auctoritas,  ne- 
cesse  est  ut  contingal  in  nobis  quod  legiiur  In  iibro 
Sapientiae  :  Cogitationes  mortalium  timidaSj  et  m- 
ceriw  providentios  nostrm  (Sap,  ix,  i4).  Ratiocinatio 
quippe  ilta  philosophorum  ,  qua  disputant  mentis 
aspeclu  intetligibilia  videri,  et  sensu  corporis  sensi- 
bilia,  id  est  corporalia  ,  ut  nec  intelligibilia  per  cor- 
pus,  nec  corporalia  per  seipsa  mens  valeat  intueri, 
si  posset  nobis  esse  ceriissima,  profeclo  certum  es- 
set  per  oculos  corporis,  eiiam  spirltales,  noUo  modo 
posse  videri  Deum.  Sed  islani  ratiociuationem  et 
vera  ralio,  el  prophetica  irridetauctoritas.  Quis 

^^:^  :i>  ^:.  ^..m»«.,/.  ^  »<«,«a     nt    .1:»»»/%   n..<tAat    Tlp.nvr^ 


9i7  HINCMARl  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  YARIA.  m 

pil,  uiiqtie  corporaliler  gesluin  est,  quod  taroen  A  dixit.  Maluimas  namque  appetenti  cibos  siririuies 

propheta  non  per  corpus,  sed  per  spirilum  vidit. 

Sicut  ei*go  conslat  videri  corpora  spiritu ,  quid  si 

tanta  erit  potenlia  spirttalis  corporis,  ut  eorpore  vi- 

deatur  et  spiritus?  Spiritus  enim  est  Deus.  Deinde 

vitam  quidem  suam  ,  qua  nonc  vivit  in  corpore,  et 

liaec  terrena  membra  vegetat,  facitque  viventia»  in- 

teriore  sensu  quisque  non  per  CQr|M>reo8  ocutos  no- 

vit.  Aiiorom  vero  vilas,  cnm  sint  invlsibiles»  per 

corpus  videt.  Nam  unde  viventia  discemimus  a  non 

viventibus  corpora,  nisi  corpora  simul  vitasque  vi« 

deamus,  quas  nisi  per  corpus  videre  non  possumus? 

Yitas  autem  sine  corporibus  corporeis  oculis  non 

videmus.   Quamobrem  fieri  potest,  valdeque  credi* 

bile  est,  sic  nos  esse  visuros  mundana  tunc  corpora 


cceli  novi  et  terne  novae  ,  ut  Deum  ubiquc  praesen-  ^  cet.  i 


aviditatem  concitare,  quam  nimietate  nostn  (xdioiD 
excitarc.  Adsunt  ergo  plurima  in  sanctis  librisde  hit 
documenta,  quse  et  quaerenlem  eierceant,  et  Idt^ 
nientem  dapsili  convivio  reficiant.  Hxc  itaqueddi- 
bavimus  parva,  at  dictum  cst,  ut  animQin  disceiidi 
avidum  pdrovocemus  ad  majora« 

Qme  $eqmunlur^  in  teteri  codice  peit  operiore 
ambjkiebanittr. 

QOOD  anima  sit  ik  cohpoab. 

Auffustinas  in  sermone  8  Evanf^lii  Joannis: «  Nqd- 
quid  naec  corpus,  et  non  antma,  id  estiiabitatrix  c<v- 
poris  agit?  nec  tamen  videt  oculis,  et  ex  bis  qn 
agit  admirationem  inovet.  Quanta  agit  per  conns 
attendite  :  cum  sublrabitur  corpori,  cadayerja- 


lem,  et  oniveraa  etiam  corporalia  gubernantem,  per 
corpora  quae  geslabimus,  et  quae  conspiciemus  qua- 
quaversam  oculos  duxerimua ,  elarissima  perspicui- 
lato-videamus.  Non  sicut  nunc  invisibilia  Dei  per 
ea  quae  facta  sunt  intellecta  conspiciuntur  per  spe- 
culum  in  aenigmate ,  et  ex  parte ,  uU  pius  in  nobis 
valet  fldes  qua  credimus,  quani  rerum  corporalium 
species,  quam  per  oculos  cemimus  corporales:  sed 
gicut  bomines,  inter  quos  viventes  motusque  vitales 
exercentes  vivimus ,  mox  ut  aspicimus  ,  non  cre- 
dimus  vivere ,  sed  videmus  :  cum  eorum  vitain 
sine  corporibiis  vtdere  nequeamus,  quam  tamcn  in 
eis  per  corpora  remota  omnt  ambiguit«te  conspici- 


Item  in  sermone  18 :  i  Ibi  esi  imago  Dd,  io  inie- 
riore  bOmine  habitat  Christus,  in  iiiteriore  hoBiae 
renovaris  ad  imaginem  Dei,  in  imagine  sua  cofnosce 
auctorem  ejus.  Vide  quemadmodum  oniiies  corporis 
sensus  cordi  intronuntient  quid  senserint  foris.  Yide 
quam  multos  minislros  babeai  unns  interior  inpe- 
rator.  Renuntiant  oculi  cordi  altM  et  nlgra,  et  cs- 
tera  quae  ibi  sequuniur.  i 

lu  sermone  19  :  <  Est  ergo  ipsa,  etiam  si  sii  insi 
pieiis,  iiiiusta,  impia,  viia  corporis.  QuiaTeroMU 
€jus  est  Deus,  qnoiuodo  cum  ipsa  est  in  corpore, 
pr»stat  illi  vifforem,  i  et  retiqua. 

Insermone29:  <  Cst  Imino  Ipterior,  esl  el  eite- 
rior.  Ei  ille  quidem  interior  invisibiiis,  exterior 
autem  visibiUs :  sed  meiior  inlerior,  qaao  etie- 
rior.  I 


In  sermone  43 :  <  Quid  est  isia  mors?  reliciiofOT' 
mas.  Ita  quacunque  spiritalia  illa  lumina  corporum  ^  P<>"s»  depositio  sarcinae  gravis  :  sed  si  alia  sarcina 
„<«.roramcirca«ferem«B.l..corpo«umDeumom„ia  C  J^„P?,r^^^^^^^^ 

regentem  etiam  per  corpora  contuebimur.  Aut  ergo     »*-»^:«''«:-  :-—     K.ur.«.^-  ^u :.  .  i.^  ;u. 

piier  illos  oculos  sic  videbitor  Deus,  ut  allquid  ha- 
beani  in  tanta  exceUentia  menti  simile,  quo  et  in- 
corporea  natura  cematur  :  quod  ullis  exemplis, 
sine  Scripturarom  testimoniis  divinaruni,  vel  diO- 
cile  esi  vei  impossibile  ostendere.  Aiil  quod  est  ad 
intelligendum  (acilius,  ita  Deus  nobis  erit  notus 
atque  conspicuus,  ut  videatur  spiritu  a  siiigulis  nobis 
in  singulis  nobis,  videatur  ab  altero  in  aliero,  vi- 
deatur  in  seipso,  videatur  in  coelo  novo  et  terra 
iA)va,  atque  in  omni  quae  tunc  rnerit  creatura,  vi- 
deatur  et  per  corpora  in  omni  corpore,  quocunque 
fuerini  spiriulis  corporis  oculi  acie  perveniente  di- 


nostrorum  oircumfleremus,  iiicorporeum  Deum  omnia 

habitatlo  jacet ,  habrtatoV  abscessit.  >  Ueoi  ibi: 
<  Nam  cum  illi  lapides  tollerent  ut  uiiuerent  ii 
eum,  quid  magnum  erat,  ut  eos  cootinuo  deliiscois 
ierra  sorberet,  et  pro  iapidibus  inferos  invenireoi!* 
In  sermone  44  :  <  in  iila  nocle  dives  ardebai,e[ 
stillam  aquae  de  digito  pauperis  requirebai :  dolebil, 
angebatur,  fatebatur,  nec  ei  subveniebator,  ei  <«; 
natus  est  beiie  facere  dicens :  Ei  dieat  illih  «  ^  7" 
venianl  in  locum  tormentorum  iLuc.  xvi,  28).  i 

In  sermoiie  47  :  <  Mori  cami  tiiae  est  aniiueie  ^ 
tam  tuam:  mori  animae  tuae  est  aroiuere  Tiua 
suam.  Yita  carnis  tuae  aniina  iiia,  vita  aniioc  18< 
Deus  tuus.  Quomodo  moritur  caro  anrissa  aniBi, 
quan  vitaest^us:  sic  moritor  anima  amtsso  De«. 
qul  vita  est  ejus.  Gerie  ergo  immortalis  est  anina. 
plane  immortalis,  quia  vivii  et  roortua  est.  (H 
.   _      ^  .  enim  de  vidua  deliciosa  dixit  Apostolos,  c\iwv 

recti.  Patebunt  eUam  cogitationes  nosirae  invicem  j^  anima  si  Deum  suuin  amiserit  dici  poiesi :  I  «* 

iiobis.  Tunc  enim  implebitur  quod  Apostolus  cum      morfua  eal  (/ 7tm.  v,  6).  i  Item  post  alia :  <  Morun» 

dixisset  :  Nolite  ante  temput  quidquam  judicare, 

inox  addidii  :  quoad  uique  veniat  Dominus,  et  i7/tt- 

minet  abicondita  tenebrarum^  et  manifestabit  cogita-' 

tiones  cordis,  et  tunc  laus  erit   unicuique  a  Deo  (/ 

Cor.  IV.  S^.  %  Huic  caDituIo  suflicere  credidimn!;  tanli 


est  enim  pro  nobts  in  cruce  ,  sine  dubio  ^^ 
ipsius  eisptravit  animam  :  ad  teropus  eiig«>* 
anima  deseruit  carnem  redeunte  anima  K»t- 
recturam.  i  Et  post  aliqiianta  :  <  Omnes  eoini  ^> 
mines  quando  moriuniur  ponunt  animaro,  sednot 
omnes  in  Christo  ponunt,  et  nemo  habet  pousn^ 
°""><>!rp.  riiiod  posuerit.  Ciirisliis  aulem  ei  pro  uo^* 

.^    — «-Ml  nriKiiil.    «»L  niiaiido  WH-l 


949 


DE  D1\£RSA  AMMiE  HATIONE. 


030 


posi  aliquanti :  c  Qiiaere  iibi  est  Apostolus  modo.  Si  A 
quis  respondeat  in  requie  cum  Cliristo,  venim  dicil. 
Iteriim  st  quis  respondeat,  Romse  in  sepulcro,  el  ipse 
verum  dicit.  Illud  roihi  de  anima,  boc  de  ejus  carne 
respondit.  Nec  tamen  ideo  duos  dicimus  apostolos 
Paulos,  unuro  qui  requiescil  in  Christo,  alteriiin  qui 
est  posilus  in  sepulcro.  i  Et  post  paululum :  t  Sed  ex 
quo  consortium  carnis  et  animae  hominis  nomcn  ac- 
cepit,  jam  ot  slngulum  atque  separatum  uirarolibet 
eonim  uoroen  hominis  tenuit.  i 

In  serroone  48  :  t  Ingressi  snmos  credendo,  egre- 
dieroor  moriendo.  Sed  quomodo  per  ostium  fldei  in* 
gressi  sumus,  sfc  fideles  de  corpore  exeamus.  i 

In  sermone  40  :  i  Dormit  ergo  omnis  mortuns,  et 

boniis  et  malus.  Sed  quomodo  interest  in  ipsis  qui 

quotidie  dormiunt  et  exsurgunt,  quid  quisque  Tideat 

in  soinnis  :  alii  sentinnt  1%ta  omnia,  alii  torquentia, 

Ita  ut  evi|;ilans  dormire  timeai,  ne  ad  ipsa  iterum 

redeat.  Sic  unusquisque  hominom  cum  causa  sua 

dorroit,  cum'  causa  sua  surgii :  el  interest  quali  custo-  n 

dia  qntsque  re^cipiatur,  ad  judicem  postea  prodncen-  ^ 

dus.  Nam  et  receptiones  in  custodiam  prQ  meritis 

causarum  adhibentur.  AHos  jubentur  cnstodire  li- 

ctores,  humanum  et  mite  ofBcium  atque  civile :  alii 

traduntur  optionibiis,  alii  mittuniur  in  carcerem,  et 

l|>M)  carcere  non  (imnes,  sed  pro  meritis  ffraviorum 

ciDsarum,  in  ima  carceris  contruduntur.  Sicut  ergo 

/Iversae  cnstodiae  agentium  in  officio,  sic  diversae 

'nistodi»  mortaoruro,  et  dlversa  merita  resurgen- 

tiiim.  Receptus  est  pnuper,  receptus  est  dives,  sed 

ille  in  sinu  Abrahae,  ille  ubi  sitiret,  et  guttain  non 

Invenirei  (Luc,  xvi).  Habent  erffo  omnes  animae,  ut 

ex  hac  occasione  inslruam  charilaiein  veslram,  lia- 

bentomnesanimae,  cum  de  saeculo  exieriot,  diversas 

recepiiones  suas.  Habent  gatidium  bonae,  inalae  tor- 

menta  :  sed  ut  facta  fuerit  resurrectio,  et  bononim 

gaudium  aroplius,  erit,  et  malorum  tormenta  gra- 

¥lora,  quando  cum  corpore  torquebuntur.   Recepli 

sani  iii  pacem  sancli  patriarchae,  prophetae,  aposlo-  ^ 

li,  martyres,  boni  fld^les :  omnes  tamen  in  finem  ^ 

accepturi  suntquod  promisii  Deus.  Promissa  est 

enim  resurrectio  etiaro  carnis,  roortis  consumpiio, 

Tita  aeterna  cum  angelis.  Hoc  omnes  simul  accepturi 

sumus.  Nam  requiero  quae  continuo  post  roortem 

dalur,  sl  ea  dignus  est,  tunc  accipit  quisque  cum 

morilur.  Priores  acceperunt  patriarchae  :  videte  ex 

quo  requiescunt,  posteriores  propheiae,   recentiiis 

apostoli,  mulio  recentiores  sancti  marlyres,  quotidie 

boni  fldeles.  £t  alii  in  ista  requie  jam  diu  sunt,  alii 

Don  tam    diu,   alii   paucioribus  annis,  alii  recenti 

lempore.  Cum  vero  de  hoc  somno  evigilabunt,  simul 

omnes  quod  promissum  esl  accepturi  sunt.  i 

In  sermone  57  :  i  Sed  in  eis  qui  jam  de  corpore 
ezierunt,  et  carnis  indumento  exspoliati  sunt,  ne-. 
que  enim  eb  ea  separati  sunt,  respondet  Ecclesia  : 
Exui  me  tunieam  tneam,  quomodo  induar  eam  ?  (Canl, 
V,  5.)  Recipietur  quidem  iila  tunica»  et  in  eis  qoi 
jam  exuti  sont  rursus  carne,vestieiur  Ecclesia.  i 

In  sermone  65  :  c  Si  enim  mors  est,  quando  de  ^ 
corpore  aninia  exit,  quomodo  non  est  roors  quando 
de  mundo  amor  noster  exit?  Vallda  est  ergo  sicut 
mors  dileclio  (Canl.  viii ,  6).  i 

Iii  sermone  il9  :  i  IncUnato  eapite  Iradidii  spiri- 
tum  (Joan.  xix,  i7).  Quis  itaque  vestem  ponit  quan- 
do  Toluerit,  sicut  se  carne  enuit  quando  voluit?  i 

Augustinus  in  quarto  libro  de  Trinitate  capite  de- 
cimo  tertio  :  i  Nescit  diabolus  quomodo  illoet  in- 
iidiante  et  furenle  utatnr  ad  salutem  fidelium  suo- 
runi  excelsissima  sapieniia  Dei,  a  fine  superiore* 
|uod  estinitium  spiritalis  creatorse,  usquead  finem 


non  solum  cnm  terreiiis,  sed  etiam  cum  aereis  cor* 
poribtis  excruciari  spiritiis  possint.  i 

idem  in  libro  de  vera  Reiigione  (eap.  28) :  i  Quid 
igitur  restat,  unde  non  possit  anima  recordari  pn- 
mam  pulchritudinem  quam  relinqull,  quando  de  ip- 
sis  suis  vitiis  potest?Ita  enim  sapientia  Dei  pertendit 
a  fine  u$que  ad  finem  fortiter  (Sap.  vm,  i).  Ita  pcr 
hanc  suminus  ille  arliiex  opera  sua  m  unum  fineni 
decoris  ordinata  conlexuit :  na  illa  bonitas  a  sumiiio 
ad  extremum  nulli  pntchritudini  quae  ab  ipso  solo 
esse  posset  invidit,  ut  nemo  ab  ipsa  veritate  dejicia- 
tur,  qui  non  excipiatur  ab  aliqua  effigie  veritatis. 
Quare  in  corporis  voluptate  quid  teneat  nihil  aliud 
invenies  qnam  convenientiam.  Nam  si  resistentia 
pariunl  dolorem,  convenientia  pariuiit  voluplatem. 
Kecognosce  igitur  (|U9e  sit  sumroa  convenienlia  : 
noli  ire  foras,  in  teipsum  redi :  in  interiore  honiine 
habitat  veritas.  i  Idem  in  eodem  (cap.  51)  :  i  Si  nos 
miracula  spectaculorum  et  pulchritudo  deleclat ,  il- 
lani  desideremus  videre  sapienliam,  quae  pertendit  a 
fine  usque  ad  finem  fortiter^  et  diepontt  omnia  suavi- 
ter  (Sap.  viii,  1).  Quid  enim  mirabilius  vi  incorpo- 
rea  mundum  corporeom  fabricante  et  administranle, 
aut  quid  piilchrius  ordinanle  et  ornante?  i 

Idem  in  libro  de  Quantitate.  animie  (fAp.  30): 
c  lllud  qiiod  pati  non  potest  oculus  nisi  adsit  animu, 
id  est  quod  videndo  patitur  :  hoc  solum  ibi  palitur 
ubi  non  est :  ex  quo  cui  non  videatur  nullo  loco 
anlmam  contineri?  i  Idem  fn  eodem  [cap.  51) :  i  Cur 
ergo  non,  cum  tam  muliis  argumenus  superius  edi- 
tis,  atque  abs  te  llrmissiroe  comprobatis,  planum 
tibi  factum  sit,  non  loco  animaro  coniineri»  alqne 
ob  hoc  nnlljus  esse  lalis  qaantitatis,  qualem  in  cor- 
poribus  cernimus?  i  Idem  in  eodem  (cap.  34) :  i  A- 
nimae  natura,  nec  terra,  nec  maria,  qcc  sidera,  nec 
luiia,  nec  sol,  necquidquam  omniuo  quod  tangi  aut 
oculis  videri  possit.  i 

Augustinos  in  libro  decimo  tertio  de  Trinitate 
(cap.  i2) : «  Modos  aotem  iste,  quo  tradilus  esl  homo 
in  diaboli  potestatem,  non  ita  debei  intelligi,  tan- 
qoam  hoc  Deosfecerit,  aut  fieri  jusserit,  se^  quod 
tantum  permiserit,  juste  tamen.  illo  enim  deserente 
peccantem,  peccati  anctor  illico  invasit.  Nec  ita  sane 
Deus  deseruit  crealuram  suam,  ut  nen  se  illi  exhi- 
beret  Deom  creanlem  el  viviflcantem»  et  inter  pce- 
nalia  mala  etiain  boiia  malis  mulia  praestantem. 
Non  enim  continuit  in  ira  soa  miserationes  suas, 
nec  hominem  a  lege  suae  potestatis  amisit,  quando 
in  diaboli  poleslate  esse  permisit.  i 

Idcm  in  libro  primo  (eap.  3)  :  «  Arbitror  saLe 
nonnullos  tardiores  in  qoibosclam  locls  librorum 
meorum  opinaturos  me  sensisse  qood  non  sensi ,  aut 
non  sensisse  qood  sensi.  Qoorom  errorem  mihi  iri- 
boi  non  debere  aiiis  nesciat,  si  velot  me  sequentes, 
neque  apprehenuentes,  deviaverint  in  aliqoam  falsi- 
tatem,  dom  cogor  per  qoaedam  densa  et  opaca  viam 
carpere  :  qoandoqoidem  nec  ipsis  sanclis  divinorum 
librorum  auctoritatibus  ollomodo  qoisqoam  recte 
iriboerit  tam  mollos  et  varios  errores  h^ereticorom, 
cum  oinnes  ex  eisdem  scripturis  falsas  alqoe  falla- 
cesopiniones  suas  conentor  defeiidere?  i  Idem  in 
eodem  (cap.  10)  : «  Ut  inqoantum  Deos  est  coni  illo 
nos  sohjectos  nabeat,  inqoantum  sacerdos  nobi»- 
com  illi  subjectus  sit.  Quapropter  cum  Filios  sit  et 
Deus  et  bomo,  alia  substantia  Deus,  alia  homo, 
homo  polios  in  Fiiio,  quam  Filius  in  Patre  :  sicut 
caro  animae  roeae,  alia  sobstantia  est  ad  aniroam 
roeam,  quamvis  in  uno  homine»  quam  anima  allerius 
hominis  ad  animam  meam.  i  llem  idem  In  eodem 
(cap.  12) :  I  Pleromqoe  dicit  Filios :  Dedit  mihi  Pater. 
in  quQ  vult  intelligi  quod  eom  genoerit  Pater  :  noii 


951 


IIINCMARI  miEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  VARIA. 


932 


in  lerlio  (de  Trin.  c.  i)  :  c  Illud  nnnc  vijlendum  esi,  A  ^di  Saul,  propter  jusjurandum  Domini  quod  futun 

ucrum  Anp[eli  lunc  «igebani,  ei  illns  corporum  spe-      ' —   r.    .  -        .        -  -..       -..-.« 

cies  apparentes  oculis  bominum,  el  iilas  vocesinso^ 

nanles  aurihus,  ciim  ipsa  sensibilis  creatura  ad  nu- 

tum  servions  condiioris,  in  iJ  quo()  opus  eral  pro 

tempore  verlebalur  :  sicul  in  libro  Sapieiilix  dictum 

est :  Crealura  enim  tibi  factori  deserviens  exlenditur 

in  tormentum  adversug  injustos ;  et  lenior  fit  ad  bene- 

faciendum  his  qui  in  te  confidunt.  Propter  hoc  et  tunc 

in  omnia  se  transfxgurans^  omnium  nutrici  gratiw  tum 

deserviebat  ad  voluntatem  hominum^  qui  ad  te  desi- 

derabant  (Sap.  xvi ,  24,  25).  Pervcnil  enim  poicniia 

volunlatis  Dei  pcr  creaturam  spiritualem,  usqiie  ad 

effectus  visibiles  alqne  sensibilcs  crealiirui  corpora- 

lis.  Ubi  enim  non  operaliir  quod  vull  Dei  oinnipo- 

tentis  sapteniia,  quic  periendit  a  tine  usque  ad  Aiiein 

fortiter?  >  et  reliqua. 

In  Levilico  terlio  :  Anima  quas  juraverit  et  pro- 
tulerit  labiis  stiis,  ut  vel  male  quid  faceret^  vel  bene^ 


inter  David  et  inter  Jonathan  filium  Saul  (II  Reg. 
XXI,  1-7).  In  (ine  hujus  sententix  dicitur  :  Et 
repropitiatus  est  Dominus  terras  post  htec  [U  Reg. 
ixi,  14).  Salomon  in  Proverbiis  :  Egestate  (om- 
pulstts  fnrery  et  perjurem  nomen  Dei  mei  (Pror.  ixx, 
9).  In  Joremia  propheia  llieronymuft  libro  priino : 
i  Fa  jurabis :  Vivit  Dominus  in  veritate  el  jndicio  et 
JHStitia,  el  benedicent  eum  gentes,  ipsumque  landa- 
bunt  (Jer.  iv,  2)  :  et  quomodo  Evang(*liuni  jui-are 
nos  proliihet?  Sed  bic  jiiralns  pro  confessione  did- 
tur,  el  ad  condemnalionem  idolorum,  per  qiine  jur.v 
bal  Israel.  Denique  auferiintur  ofTendicula,  et  jurat 
pcr  Doininnm.  Quodqiie  dicitur,  vivit  Dominvs,  in 
Testaineiito  Yeteri,  jusjurandum  est  ad  condemna- 
tionem  mortuorum,  per  qiios  juratomnis  idololalria. 
Siiiiulque  animadvertendum,  (|uod  jusjurandaiii  hos 
babeal  comiies.  veritatem,  judicium,  atquejusii- 
tiam.  Si  ista  defuerinl,  nequaquam   erit  juraineii- 


et  idipsum  juramento  et  sermone  firmaverit,  oblitaque  g  tiim,  sed  perjurium. »  Libro  secundo: «  Ecce  voscoih 


postea  inteliexeril  delictum  suum ,  agat  poRnitenliani 
pro  peccato^  et  offerat  agnam  de  gregibus  sive  ca- 
pram ,  orabitque  pro  ea  sacerdos ,  et  oro  peccato  ejus 
(Lev.  V,  4-6).  lu  eodem  qiiarto  :  Anima  quw  pec' 
caverit^  et  contempto  Domino  negaverxt  depositum 
proximo  suo ,  quod  (idei  ejus  crediium  fueraty  vel  vi 
atiquid  extorserit,  aut  calumniam  fecerit;sive  rem 
perditam  invenerit ,  et  iitficiens  insuper  perjurarit ,  et 
quodlibet  aliud  ex  pturibus  feceritf  tn  quibus  peccare 
sotent  homines^  convicta  delicti,  reddet  omnia  qux 
per  fraudcm  voluit  obtinere  inlegra ,  et  quintam  instt- 
per  partem  domino^  cui  damnum  inluterat.  Pro  pec- 
cato  autem  suo  offeret  arietem  immaculatum  de  grege, 
et  dabii  eum  sacerdoti  juxta  wstimationem  mensuramr 
que  deticti.  Qui  rogabit  pro  eo  coram  Domino  ,  et  di- 
mittetur  itli  pro  singutis  quce  faciendo  peccavit  (Lev. 
VI  ,1 2-7).  In  eodem  trigesimo'  sexto  :  Non  facietis 
furtum.  Non  menliemini^  nec  decipiet   unusquisque 


fiditis  vobis  in  sermonibus  mendacii^  qui  non  prode- 
runt  vobiSf  furari,  occidere,  adulterari,  jurare  ntfs- 
daciter  ( Jer.  vii,  8).  Fruslra  eos  in  lemplo  habere 
fiduciamsequenlia  peccala  demonstrant.  Quid  enin 
prodesl  audaclcr  ingredi  limen  domus  Dei ,  erecu 
stare  cervice*  non  solum  cor,  sed  et  manos  habere 
pollutas,  furlo,  bomicidio,  adulterio,  perjurio,  sacn- 
legib?  >  Hieronymusin  Ezechielem^volumine  primo, 
libro  quinto  :  Nunquid  prosperabitur  vel  couscqiie- 
tur  salutein  qui  fecit  bsec?  el  qui  dissoivit  pactun, 
nunquid  effugiel?  Vivo,  dicit  Dominus  Detu^  quouim 
in  loco  regiSy  qui  constiluil  eum  regem,  cujus  fecit  ir- 
ritum  juramentum,  et  solvit  pactum  quod  kabebai  cua 
eo,  in  medio  Babylonis  morietur  (tzech.  xvii,  16]* 
Qui  dissolvit,  ait,  pactum,  nunqiiid  cffugiet?Ex  quo 
discimus  etiam  iiitor  hostes  servaHdaai  fideni,  et 
uoii  considerandumcui,sedperqaemjuraveris.  Huiio 
enim  fidelior  inventus  est  ille,  qui  propler  noojea 


proximum  suum.  Non  perjurabis  in  nomine  meo  ,  nec  p  Dei   libi  credidit,  et  deceptus  esl,  te  qiii  per  occa- 
pottuesnomen  Dei  tui  :  ego  DominusJLev.  xix,  11,  ^  S!onein  diviiix  majesialis  hosti  tuo,  iniojara  aniiiu 

es  molitus  iiisidias.  Ecce,  inquit,  cf^(/i/ mnnifm  sRiA 
regi  iOgypti,  et  tradidit  se,  et  perjurii  conlra  Deun 
commisit  sacrilegium.  Nunquid,  ait,  proderit  ei?  e 
cum  omiiia  haec  fccerit  non  effugiet.  Sentenlia  s£ 
cularis  est :  - 

...  DoluH,  ao  virtQSy  quls  in  hoste  requirat  ? 


l 


42 ).  In  Deuteronomio  lerlio  :  Non  usurpabis 
nomen  Domini  tui  frustra ,  quia  non  eril  impunitus 
^ui  super  re  vana  nomen  ejus  adsumpserii  {Deut.  v, 
1).  In^Iibro  Regum  secuudo,  capiie  92  :  Facta 
est  quoque  fames  in  diebus  David  tribus  annis  jugiter; 
consutuitque  David  oracutum  Domini ,  dixilqus  Domi- 
nus  :  Propter  Saul,  et  domum  ejus,  et  sanguinenif 
quiii  occiait  Gabaonitas.  Vocaiis  ergo  Gabaonitis ,  rex 
dixit  ad  eos  (porro  Gabaonit(e  non  erant  de  fitiis 
Israet ,  sed  reliquice  Amorrhworum  :  fttii  quippe 
Israel  juraverant  eis,  et  voluil  Saut  percutere  eos 
zetOf  quasi  pro  fitiis  Israel  et  Juda"^.  Dixit  erqo  David 
ad  Gabaonitas  :  Quid  faciam  vobts^  et  quod  erit  ve- 
slri  piacutum,  ul  benedicatis  hareditati  Domini  ?  Di" 
xeruntque  ei  Gabaonila; :  Non  est  nobis  super  argeiuo 
et  auro  qncestio,  sed  contra  Saut^  et  contra  domum 
ejus,  neque  votumus  ut  interficiatur  homo  de  Israet. 
Ad  quos  ait  rexf  Quid  ergo  vuttis  ut  faciam  vobis? 


quam  solent  nobis  opponerequi  dicunl  hostes  rrauJ» 
decipiendos.  Cui  ul  acquiescamus,  multo  pcjiis  lfx\ 
Sedecbias.  Non  enim  hosiem  decepit,  sed  amicon' 
cui  foedcre  Domini  fuerat  copulatus.  Crgo  quandi> 
non  jures,  et  pactom  ineas  sub  nomine  Dei,  pradea 
tiae  est  el  fortiiudinis,  vel  decipere  vd  supcran 
adversarium  utcunque  potueris.  Cum  te  constrinxe- 
ris  juramento,  nequaquam  adversarius,  sed  aiuict* 
est  qui  tibi  credidit,  et  sub  occasione  jurisjaraRdi 
id  est  Dei  nuncupatione  deceptus  esu  Propi«Fer 
Scriptura  nunc  dicit :  Juramentum  quod  sprent^* 


Qui  dixerunt  regi  :  Virum  qui  attrivit  nos  et  oppres-  D  fcedus  quod  pra!varicattis  est^  ponam  in  capite  *;•■' 
$it  inique,  ita  delere  debemus^  ut  ne  unus  quidem  re-  (Ezech.  xvii,  19).  Ac  ne  putaremus  jurameDtum  ei 
siduus  sit  de  slirpe  ejus  in  cunctis  finibutlsraet.  Den-  fbedus  et  pactum  regis  esse  Rabjlonii,  vel  Sedechia 
tur  nobis  septem  vin  defitiis  ejus,  ut  crucifigamus  eos  qui  fccerat,  sequitur :  /n  prcevartcatione  qua  dexfext 
tnGabaath  Saul  quondam  etecti  Domini.  Et  ait  rex  :  me  (ibid.j  20).  Ergo  qui  contemnit  juramenlBiB,  il 
Kgo  dabo.  Pepercitque  rexHipliiboseth  filio  Jonathan      lum  despicit. 


953 


DE  CO£RC£NDiS  MILITUM  RAPINIS. 


954 


IV. 

DECOERCENDIS  MILITUM  RAPINIS,  ADCAROLUM  ^ 

CALVCiM  REGEM, 

Cum  in  procinctu  belli  essetj  ul  Ludovici  frairis  impeium  reiunderei^  anno  859. 
(Apud  oumdeoiy  ex  codice  S.  Remigii  RhemeDsls.) 


Doinino  glorioso  salus  et  vUa.  A 

Scio  vos  dolere  de  istis  nialis,  qiise  non  soluin  a 
paganls,  sed  quod  magis  Umenduin  et  dolendum  esl, 
a  Chrisiianis  in  regno  vestro  liunt,  et  quod  sine 
comparatione  plus  horrendura  et  deiestandum  atque 
reprchendendum  est,  in  palatio  veslro,  quod  sacrum 
appellari  et  esse  debet,  el  iii  locis  ubi  vos  eslis,  et 
per  quae  ambulalis.  Non  enim  sine  pavore  cor  ve- 
strum  iransire  potest  quod  Dominus  per  Isaiam 
dicit :  Rapina  paupem  in  domo  vestra  {ha.  iii,  44). 
Et :  Causa  viduw  non  ingreditur  ad  eos  (Isa.  i,  25). 
Et  :  A  planta  pedis  usque  ad  verttcem  non  esl  in  eo, 
id  est  in  regno  isto,  sanitas  {Isa.  i,  6).  Et  item  : 
AduUerium  et  homicidium  et  rapink  inundaverunt^  et 
sanguis  sanguinem  tetigit  (Ose,  iv,  2),  id  est  crimen 
crimini  se  adjunxit.  Et  manifestuin  est  quia  ubi  ^ 
lalia  sunt,  Deus  nisi  ad  judicium  esse  non  potesL 
Qui  item  per  prophelam  dicit  ad  eos  qui  in  inedio 
talium  erant :  Propter  quod^  inquiens,  exite  de  medio 
eorum ,  et  immundum  ne  tetigeritis,  et  ego  recipiam 
voSf  et  inhabitabo  inter  vos^  et  ero  vobis  in  Deum^  et 
vos  eritis  mihi  in  filios  et  filias  (II  Cor,  vi,  16, 17, 
48).  Nihil  enim  est  aliud  quod  isli  faciunl,  nisi  prae- 
cursio  exercilus  Antichristi,  cujus  voce  diclum  est : 
Non  movebor  a  generalione  in  generationem  sitie 
malo  (Psal,  x,  6),  id  est,  tanla  mala  faciam  in  uno 
loco,  ut  anlequam  ad  alium  locum  veniam,  adven- 
tum  meum  ibi  habltantes  timeant,  sicut  et  postea 
sentient.  Unde  limere  vos  scio,  quod  omnis  propter 
hoc  deprecalur  Ecclesia  :  Exsurge,  Domine  Deus,  q 
exattetur  manus  tua  (ibid.,  12) ,  id  est,  ad  vindi- 
ctam  ne  obliviscaris  pauperem  populum.  Et  Domi- 
nus  qui  non  mentitur  repromittit  dicens :  Propter 
misericordiam  inopum  et  gemilum  pauperum  nunc 
exsurgam,  dicit  Dominus  (Psal.  xi,  6),  id  est,  jam 
jamque  in  proximo  vindictam  exercebo.  Et  pro  lali- 
bus  et  his  siniilibus,  vos  contristantem  sciens,  slmul 
cum  peccatis  meis,  el  cum  afflictionibus  popuii  mihi 
indigno  comniissi,  gemitibus  Vestris  compatior  et 
geroisco.  Sed  invenire  non  possum  qualiier  me,  ni- 
mis  anxium  pro  vestro  et  meo  periculo ,  et  totius 


plelie  sibi  commissa  crassari,  et  ab  admonitioiie 
reticuil.  Propterea,  Domine,  quod  solum  ex  hoc 
valeo  facio,  id  est  Dei  misericordiam  inde  pelo,  et 
vos  exinde  commoneo,  et  per  villns,  in  qutbus  non 
solum  homines  caballarii,  sed  eliam  ipsi  coccioncs 
rapinas  faciunt,  admonitiones  presbyteris  ut  eas 
raptoribus  relegant  dirigo  ;  quarum  exempiar  doini- 
nationi  vestrae  transmitlo,  ut  secrete  eum  teneaiis, 
et  ad  aliquem  diem  jubeatis  venirc  fideles  vestros, 
dicentes  quia  ets  adcognilare  vultis  undecunque 
vobis  phcet  dicere,  et  antequam  de  paramenio  ve- 
stro  ad  mansioiies  redeant,  commonete  eos  secun- 
dum  sapieniiam  vobis  a  Deo  datam.  Et  habeatis 
avunculum  vestrum  Rodulfum,  qui  Deum  timet  et 
malum  odit,  et  vos  ac  regnnm  vestrum  charum  ha- 
bet,  de  hoc  commonitum,  ut  vos  adjuvet,  et  alios 
tales  fideles  vestros,  sicut  scitis.  Et  cum  mansue- 
tudine  intermiseendo,  sicut  nunc  tempus  se  habet, 
raro  et  non  nimis  duriter,  comininationes  sl  vobis 
videtur,  non  alias  minas  intentando,  nisi  quia  in  hoc 
videbitis  qui  Deo  fidelis  est,  et  vos  charum  habet» 
et  de  vobis  ex  regno  vestro  bene  habere  cupit,  et 
illi  mereri  hoc  studebitis,  si  vobis  adjutor  exstiterit 
ad  communem  salvationem,  ut  ista  mala  de  isto 
regno  recedant.  Et  qui  in  talibus  Dei  adjutor,  et 
vesler  amicus  ac  sous  non  fuerit,  non  potcritis  ha- 
bere  delectamentum ,  ut  illud  bonum  ei  faciatis, 
quod  faceretis  si  veraciter  eum  amicum  cognovisse- 
tis.  Yel  isto,  aut  alio  modo,  quod  melius  scills  quam 
ego  Tobis  possim  dicere,  et  melius  cognoscitis  fide- 
lium  vestrorum  qualitates  quam  ego,  et  ideo  secun- 
dum  quod  scitis  unicuique  convenire,  temperate 
sermonem.  Scimus  enim,  quia  lenis  sibilus,  qui 
equorum  ferocitaiem  mitigat,  canum  sagacitaiem 
instigat.  Et  ad  iales  bomines,  quos  modo  non  est 
vobis  necesse  tenere  vobiscum,  et  qui  ideo  cum 
omni  prope  familia  sua  de  suts  mansionibus  moveni, 
nt  de  alienis  laboribus  vivant,  commendate  quse 
Tobis  sunt  placita  et  necessaria,  e.t  redeant  ad  domos 
suas,  vel  cum  paucis  voblscum  sieni,  ui  cumjustl- 
tia  vivere  possint»  quia  iii  solidiore  regm  vesiTi  loco 


<i..^  ..i^..:i..«'i«x   nj^it. 


.«I.i  i*AnHiirA^ 


«55  IIINGMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCLLA  VARIA. 

perganl  prcpter  fodrarios ,  el  curain  de  pace  ac-  A  voli  aul  ilolenles  diffamanl  rumore  : 


cipiant.  Et  lales  milliie,  qui  non  sint  de  his  de 
quibus  dicit  Aposlolus  :  Quiprwdicai  non  furandum^ 
fararis  (Rom,  ii,  2t).  TransmiUo  vobis,  sicut  dixi, 
eiemplar  admoDitioiiis  nostne,  quam  per  vlllas  di-. 
rexi,  ut  si  vobis  placet,  post  admonitionem  vestraro» 
in  conspectu  vestro  eam  fldelibus  vestris  jiibealls  re- 
legere,  et  pnedicetis  illis,  quia  ista  verba  Dei  sunt, 
et  missi  Dei  sunt,  et  non  ea  debent  in  se  vcl  in  suis 
negligere.  Et  sic  custodite  ea  quae  suggero  el  irans- 
miito,  ut  ante  nihil  sciant  nisi  per  vos :  quia  si  scie- 
riut ,  polest  fieri  ut  non  eos  plenlter  habeatis.  Vos 
tamen  inde  debeils  consilium  prendere ,  ut  jubeatis 
alicui  qui  vestra  vice  quoiidie  eos  admoneat ,  at  si 
tales  sunt  qui  antea  hanc  admonitionem  non  audie- 


9:8 

quia  cum  regis 

minislerium  sit ,  se  et  suos  qui  bene  agunl  in  mdiu 
seroper  dirigere,  el  pravos  a  malis  corrigere,  impiuoi 
est  de  regno  sibi  subjecto  dona  et  senriUa  a  snbie- 
ctis.exigere ,  et  eis  ut  quae  debentur  et  eiigDninr 
babeant  unde  reddere  possinl  nonprovidere,eiea 
quae  llli  placent  jubere  atque  disponere,  etqusDeo 
displicent  non  prohibere  et  amovere.Quodideosug- 
gerere  vestrae  dominationi  praesuroo,  quia  regnopa- 
tris  et  avi  vestri  in  multis  diviso ,  capitalia  loca  de 
regno  vestro  multa  perdunt,  et  vobis  pru  regiobo- 
.  nore  qui  vos  condecet,  necesse  est  ut  nihil  imminBa- 
tur  de  his  qiiae  prasdecessores  vestri  ex  eisdem  locis 
solebant  habere,  et  pagani  ac  falsi  Chrisiiani  miii- 
niam  pariem  de  parle  regni  vestri  absumptami 


rint,  eis  quolidie-  quando  ad  paramentum  vestnim  B  pant.  Et  si  portiuncula,  in  qua  vestri  Qdeles  Tobii- 


venerint  relegat :  quatcnuset  ipsi  inexcusabiles  sint, 
et  vos  aliquam  excusationem  coram  Deo  habere  pos- 
siiis,  si  tantnm  facitis  quantum  per  ralionem  po- 
testis.  Et  nolite  negligere  illa  capitula ,  quae  synodus 
de  Carisiaco  pcr  Wenilonem  et  Erchanraum  trans- 
misit  ad  hnnc  Attiniacum  praeterito  anno  Ludovioo 
fratri  vestro,et  me  transmittente  Hincmarus  iilius 
jneus  vobis  dedit,  qnando  vobiscum  in  Burgundla 
fuit.  Sed  relegite  ea  diligenter,  quia,  mihi  credite» 
plus  pro  vobis  quam  pro  illo  facu  fuerunt.  Crede* 
bam  enim  quod  Dei  misericordia  vos  revocare  de- 
buisset,  et  illa  admonitio  vobis  necessaria  et  utills 
esse  valeret.  Caelerum,  Doroine,  tria  ad  me  pervene- 
runt,  quae  retlcere  vobis  disposui ,  ne  inter  alia  inde 


cuM  degere  del)ent,  ita  annihilataperfuerit,necvos 
nec  illi  ibidem  poteritis  conducere.  Alterumesl  qoia 
dictum  est  nrihi ,  quoniaro  clamatores  qui  ad  pala- 
tium  veslrum  veniuot,  nullam  consolatiooem  oec 
etiam  bonum  responsum  ibi  accipiant ;  quod  simili- 
ter  credere  nolui,  sciens  vos  corde  retinere  qaodDo- 
minus  dicit :  Qui  obturat  aurem  $uam  ad  damonu 
pauperiiy  et  ipse  clamabit  et  non  exaudietur(Pm.vit 
13).  Et  quando  hujusmodi  clamantes  non  eiandieo- 
tur  demonstrat  Evangelium  dicens  :  Veni^iil  dica- 
te$ :  Domine,  Domine ,  aperi  nobis ;  et  ilte  respondai 
dicet :  Amen  dico  vobis,  Nesdo  vo$  (Mattk.  iiv,  11)- 
Nescire  enim  Dei  quein  nihil  latet  reprobare  esi, 
quia  ibi  jam  a  Deo  non  potest  mereri  quod  petit,  ({oi 


plus  vester  animus  nioveretur.  Sed  recogitavi  melius  ^  hic  noluit  audlre  quod  jussit,  et  qui  tempus  oongras 


esse  ut  vobis  illa  significem :  quoniam  quae  ad  ve- 
slram  notitiam  non  perveniont,  non  potestis  corri- 
gere :  et  quantumcuoque  divinum  judicium ,  quia 
etiaro  in  noii  levibus  causis  de  ignoraniia  vapulavi- 
mus,  si  illa  ignoretis  ad  quem  pertinet  quod  a  sub- 
ditis  vestris  in  generali  causa  committitur,  non 
potestis  effugere :  et  sciens  quae  vobis  uiile  est  ad 
sciendum ,  si  ad  vestram  notitiam  non  pertulero, 
periculum  sine  dubitatione  incurro.  De  bis  Iribus 
quae  audivi  duo  credere  nolui ,  tertium  salis  invitus 
credidi.  Quoruro  prinium  est ,  quia  per  plurimorum 
ora  vulgaiur  vos  dicere,  qooniam  de  istis  rapinis 
^lqne  depra^dationibus  nihil  vos  debeatis  roisculare, 
unusquisque  sua  defendat  ut  poiest.  Quod  licet  men^ 
dacium  esse  cognoverim,  nolui  vobis  abscondere,  ql 
demoDstretis  opere  quod  falsum  est  quod  aut  roali- 


poenitentiae  perdidit,  fruslra  ante  regni  januam  con 
precibus  venit.  Tertium  est ,  quod  satis  invitns  cre- 
didi ,  quia  post  percepla  orania ,  quae  ad  Tlctuin  tf 
potum  necessaria  sunt,  de  ecclesiis  raptores  aoi  i^ 
demptionemexigunt,  aut  eas  infringunt.  Undecein 
gcmitu  gravi  dico  qurd  de  talibus  polerit  esseChri- 
stianis.  Paulus  enim  ad  testimouiiim  dedncit  <[W 
Inter  gravissima  peccata  graviora  putavil  dicens: 
Qui  abominaris  idoia,  sacrHegium  facis  (Aom.ii,iilt 
et  isti  cum  omnibus  aliis  accumulant  sacrikgina» 
et  non  abominantur  idola,  quia  et  idein  sanclusPao- 
lus  dlcit  :  Et  avaritia,  quaf  est  idolorum  urtU» 
lEpkes.  V,  5).  Deus  omnipotens  secundum eumden 
Apostolum  det  vobis  et  velle  et  perficere  pro  bona 
^  voluntale  qnod  vobis  et  nobis  ac  regno  vobis  coa- 
misso  esi  opus, 


957 


DC  YERBIS  PSALMI  .  HEnODll  DOMUS,  ETG. 


058 


DE  VERBIS  PSALMI  : 

flERODlI    DOMVS   DVX   ESf   EORVM, 

AD    LUDOyiGUBf    GERMAI^IiE    HEGEM.. 

(Apud  eamdeiii ,  ex  oodice  S*  Remigii  Rtiemenais.) 


Domino  Lu»oyico  regi  glorioso  Uimcmards,  no- 
mine  non  merilo  Rliemorum  episcopuSy  plebis  Del 
Caifnuius. 

Nuoer  quando  in  Tusiaco  cum  domina  nieo  rege 

Garolo  unico  fralre  veslro  locuU  eslis,  sicut  beoe 

reminisci  yaleiis,  quadam  die,  accersilo  Allfrido 

Tenerando  episeopo,  apud  exiguitatem  meam,  secun- 

dum  sapientiaro  yobis  a  Deo  datam »  de  quibusdam 

sacr»  Scriplnr»  abditis  et  difficilioribus  senlenliis 

qusrereetsubtlUter  inyestigare  ccepistia,  de  quibus» 

prout  Domiiius  dedit»  et  opportunitas  temporis  ac 

loci  permisit,  respondere  curavi.  Sed  inquisitio  Te- 

sira  eo  usqae  processit»  ut  et  qu^esitum  atque  dis- 

sertum  Toret,  cum  juxta  yeritatem  Scriptune  Gene- 

sis  omnia  opera  Dei  bona  sint  valde  (Gen.  i) ;  quod 

et  conOrmat  Aposlolus  dicens :  Omnia  tunt  munda 

mundii  {Tit.  i,  15);  et :  NihU  rejiciittdum  quod  eum 

rraiiarum  aetione  percipitur  (/  Timp  iy » 4) ;  cur  in  lege 

ievit,  xi)  quaedam  immunda  et  non  perdpienda  Dei 

H)pa1o  describantur.  Et  cum  quaeslio  traditione  ca- 

holjconim  exstitit  absoluta,  Interrogastis  quld  sibi 

rellet  quod  in  Psalmo  canitur  :  Herodii  domui  dux 

ttt  eorum  {P$aL  ciii,  18).  Ad  quae  praeoccupant  vo» 

cem  meam,  ut  Saxo  genere  ac  per  hoc  naturalis  pru- 

deii^  suatim  me  paratiop  in  sermone,  Altfridus  Ve- 

nerandus  episcopas  dixil,  quod  Interpretum  septua- 

ginta  translatlo  diceret :  FuliccB  domus  est  eorum. 

Postquem  eum  respondere  inciperem,  qula  duo  sunt 

genera  herodiorum,  s>cut  et  duo  sunt  genera  peiica- 

norum ,  unde  In  centesimo  primo  psalmo  ad  discre- 

tionem  cum  additamento  canilur :  SimUit  factue  sum 

pelicano  $olitudini$  (P$al,  ci ,  7),  quia  est  et  alterius 

generls,  fluvialis  scilicct  pelicanus,  superventt  domi- 

nus  meus  rex  Garolus  unicus  fraler  vester,  et  com- 

roonente   lUo  perrexlstis  ad  annuntiandum  vesiris 

fidelibus,  quapropter  conventus  vester  exsiiierit :  et 

in  eundo  servitutt  me»  vestris  bonis  desideriis  in- 

iungere  placuit,  et  promistsse  me  meinini ,  ut  quod 

tunc  inde  respondere  debueram,  scripto  ailigare,  et 

dominaliooi  veslr»  studerem   transmiltere.   Quod 

quia  antea   exsequendi  opportuniutem  non  babui, 

niinc  breviter  qus  ex  magnorum  Inde  iraditione  di- 

dici,  vestra?  gapientiae  auribus  intimare,  et  proniis< 

BioDis  mex  debltum  ei^solvere  procuravi.  De  hoc 

ande  agilar  ^   interpretante  bealo  Hleronymo,  He- 


hrikififk   vArif  « 


S«A     I.aKa*  •    SnlumkumttMm  Ua 


A  quidem  Romae,  secundo  Bethleem  ad  Paulam  et  Eu» 
stochium  ipsls  peleniibus,  deiude  ad  Sunniam  et 
Fretelam  scribens,  sicut  in  cjus  invenilur  epistotis, 
et  quam  ipse  exposult,  quave  Hierosolymitae  et 
Orientis  Ecclesise,  sed  et  nunc  Galli  utuntur,  ita  dl- 
cit :  Salurabuntur  tigna  campi^  et  cedri  Libani  qua$ 
plantavit ,  illic  pa$$ere$  nidi/ieabunt ,  herodii  domua 
dux  e$t  eorum.  Transiailo  vero  commgnis ,  quse  et 
vulgata,  sic  habet :  SaturabunixKf  omnia  ligna  campi, 
et  cedri  lAbani  qua$  p/an/as(t,  illie  pa$$ere$  nidifica' 
buntf  fulicm  domu$  dux  e$t  eorum.  De  qua  transla- 
tioue  bealus  Hleronymus  in  praefata  epistola  ad  Snn- 
nlam  et  Frelelam  Ita  dicit  (epi$t.  cxxxv) :  c  Breviter 
admoneo,  ut  sciatis  aliam  esse  editionem,  quam  Orl- 
genes  et  Gaesariensis  Eusebius,  omnesque  GraeclsB 

B  tracutores  xocvqv,  id  estcommunem  appellant  atqua 
vulgatam,  et  a  plerisque  nunc  Aovxiecvoc  diciiur, 
aliam  septuaginta  Inierpretum ,  quae  in  bex.iplis  co- 
dicibus  reperitur,  et  a  nobis  in  Lalinuio  sermonem 
fideliier  versa  est,  et  Hierosolymae  atque  in  Orienlia 
Ecclesiisdecantatur.  i  Etitem  idem  in  eademepisiola : 
c  KocMi  autem  ista ,  hoc  esi  communis  edilio,  Ipsa  est 
quae  et  in  SepluaginU.  Sed  hoc  interest  inter  utram- 
que,  quod  xocv»,  pro  locis  et  temporibus,  et  pro  vo- 
luntate  scriptorum,  vetus  corrupta  edltio  est :  ea 
autem  quae  babetur  In  bexaplis,  et  quam  nos  vertl- 
mus,  Ipsa  est  quae  in  erudilorum  libris  incorrupu  et 
immacuiau  sepluaginta  tnterj^retum  translatio  re- 
servatur.  Quidquid  ergo  ab  hac  discrepat ,  nuUi  du- 
bium  est  quin  iia  et  ab  Hebraeorum  auctoritate  ^\y 

^  scordat.  >  Hanc  autem  communem  ediiionera ,  quae 
dicit  Fulicce  domu$  dux  e$i  eorum,  qua  tunc  temporis 
omnes  pene  utebantur  Lallni,  exposuit  B.  Augusli- 
pus,  e^  post  eum  Prosper,  deinde  Cassiodorus.  De 
qua  volucre  dicit  B.  Auguslinus :  i  Fullca ,  sicut 
omnes  novimus,  marina  avis  est ;  vei  iii  stagnis  est, 
vel  in  m^ri  esi.  Habet  quamdam  domum,  non  facile 
in  iittore  ternn,  au(  nunquaiu;  sed  in  iis  qu^  in 
media  aqua  sunt  :  plerumque  ergo  in  petris  quas 
aqua  circumdat.  »  S.  quoque  Prosper  :  c  Domus , 
inquit,  fuUcae  quae  marina  est  avis,  non  est  in  terraQ 
foraminibiis,  neque  in  ramls  arborum ,  sed  in  petra 
quse  aqua  sil  circumdata  :  pclra  vero  inlelligitur 
Christus.  »  El  Caasiodorus  ex  Q.  Augustini  et  Pro- 
speri  in  exposiiioiie  de  Sensibus  :  c  Fulica  mansueta 


959    •  HlNCMARl  RHEM.  ARCHIEP.  0P13SCULA  VARIA.  m 

est  passerum  qui  in  cedris  nidiflcant :  scilicel  quia  A  gravat,  multum  quod  levat.  Atcorili^  slnithio  »ris 


omnium  Clirislianorum  sacer  fons  dux  est,  dum  eos 
ad  coelorum  regna  perducit.  »  In  libris  denique  Phy- 
sicorum,  qui  de  nauiris  volucrum,  animalium,  el 
serpeniium,  elarborum,  aique  herbarum  scripse- 
runt,  de  eadem  ave  ila  relegi :  c  Fulica,  inquiunt, 
dicta  est  quod  caro  ejus  leporinam  sapiat.  Lagoos 
enim  lepus  dicilur  :  undc  et  apud  Grsecos  /ctyMoc  vo- 
catur.  Est  enim  avis  stagneiisis,  habens  nidum  in 
medio  aquse,  vel  in  pelris  quas  aquae  circunidant, 
maritimoque  semper  delectatur  profundo ,  quae  dum 
tempestaiem  perseiiserit,  fugiens  in  vado  ludit.  i 
Sed  et  in  eisdcm  libris  legi  quae  sulijungere  procu*- 
rabo,  unde  puto,  sicut  ei  vos  poleriiis  conjicere, 
quia  Symmachus  fulicam    pro   herodio  Iranstulit. 


pennis  induitur,  et  iinmani  corpore  gravatur,  ul  ei&i 
volare  appctal,  ipsa  pennarum  paucitas  molem  lanii 
corporis  in  acre  non  suspendal.  Hxc  qH<tque  ipsa 
strulbionis  penna  ad  pennas  herodii  etac<ipiiris  si- 
mililudinem  coloris  habel,  virtutis  vero  siiniHtudi- 
nem  non  habet.  lllorum  namque  conclusxelfirmio- 
res  sunt,  et  volalu  aerem  premere  virtuie  sox  soli- 
ditatis  possunt :  at  contra  slrulhionis  pennx  disso- 
lulae,  et  volaium  sumere  nequeunt ,  qno  ab  ipso 
quem  premere  debuerant  aere  traiiscendunlur.  i 

Hinc  juxta  litteram  de  fulica  et  herodiorum  ge- 
ncribus  ex  magnorum  scriptis  vestnc  domiDaliooi 
secundum  jussionem  vestram  scribere  siudui.  Cc- 
lenim  quta  nec  vos  jussistis ,  nec  indigeiis ,  qaein 


Scribunt  enini  iidcm  physici ,  dicenlcs  diomedias  B  Dominus  docet  qui  docet  bominem  scientiam.eia 


aves  a  sociis  Diomedis  appellalas,  quos  feruut  fa- 
JOulae  in  easdem  volucres  fuisse  convcrsos,  forma 
fulicae  similes ,  magniludine  agnorum ,  colore  can- 
didOyduris  ei  grahdibus  rostris.  Sunt  autem  circa 
Apuliam,  in  insula  Diomedia  inter  scopulos  litlorum 
et  saxa  volitantes.  Judicant  inter  suos  et  advenas. 
Nam  si  Graecus  est,  propius  accedunt  et  blandiuntur : 
81  alienigena,  morsu  impugnant  et  vulnerant ,  lacry- 
mosis  quasi  vocibus  dolenles  vel  suam  mutationem, 
vel  regis  interitum.  Nam  Diomedes  ab  Illyriis  inte- 
remplus  esl.  Uae  autem  aves  Latine  diomediae  vocan- 
lur,  Grseci  eas  herodios  dicunt.  Hinc  beatus  Hiero- 
nymus  in  prsefata  epistola  ad  Sunniam  et  Freidam 
dicit :  f  Pro  herodio,  quod  in  Uebraeo  dicitur  asida, 


cujus  facie  est  sapientia  et  inlellectus,  juila  lypi- 
cam  vel  moralem  intelligeiitiam  quae  hinc  caiholici 
doctores  tractaverunt,  vobis  iatiiis  scribere  dod 
praesumpsi ,  ne  referretur  mihi  illud  poeiicum : 

Ta  ne  forie  feras  in  sil? am  ligna  vialor. 
Sed  ne  in  totum  praeterisse  mysticum  sensom  ride- 
rer,  qua^dam  potius  signiOcare  4uaim  expooereco- 
sui.  Saturabumur,  inquit  Psalmus ,  ligna  campi,  iJ 
est  plebes  populoriim ,  gratia  spiritali ,  et  cedn  H- 
bam ,  id  est  nobiles  atque  sublimes  mundi,  ffm  h- 
minus  ptanlavit  (  PsaL  ciii ,  17  ) ,  qui  etiam  de  divi- 
libus  et  illustribus  mullo^  justilicavit,  qui  dicont; 
Ipse  fecit  nos  el  non  ipsi  nos,  quia  sicul  no$  homJBes 
et  illustres,  ila  nihiiominus  et  justos  fecit.  Ulicpah 


Symmachus  ^xTivov,  id  est  milvum,  interpretatus  est.  ^  seres  nidificabunl ,  scilicet  in  istis  cedris  Libafll, 


Denique  el  nos  ita  vertimus  in  Latinum  :  Ibi  aves  ni- 
dificabuni,  milvi  abies  domus  est :  quod  scilicel  sem- 
per  in  excelsis  et  arduis  arboribus  nidos  faccre  con- 
sueverit.  Unde  et  sexta  ediiio  manifesiius  inteipre- 
tata  est :  Milvo  cupressus  ad  nidipcandum,  Pro  abie- 
tibus  autem  el  cupressis  in  Hebraeo  ponilur  barusim, 
quod  magis  abietes  quain  cupressos  significat.  i  Et 
qnia  duo  sunt,  sicut  vobis  tunc  dixi,  herodiorum 
genera,  demonslrant  beatiis  Hieronymus  atque  san- 
ctus  Gregorius.  Unum  videlicet  msgus,  quod  nunc  ex 
yerbis  physicorum  ostendi,  de  quo  etB.  Hieronymus 
In  ezpositione  hujus  versus  dicit  :  c  lllic,  iiiquiens» 


quas  gralia  Dei  plantat  et  satiat,  nidificabunt  passe- 
res,  hi  videlicet  qui  elegerunt  humilitatem,  et  reliciis 
quae  habebant  aut  venditis,  nihil  sibi  in  bocsftaJo 
reservarunt,  sed  divitum  Christianorum  domibis 
agrisque  susceptis  necessariis  solatiis  adjuTiobir. 
Qui  tamen  licet  in  cedrorum  altitudine  requieseaot, 
non  ipsis  cedris  ducibus  utuntur,  sed  domus  herodii 
dux  est  eorum.  Herodius  enim  majoris  generis,  b< 
verbis  Hieronymi  diximus,  major  est  omoium  Tobii- 
lium,  qui  aquilam»  quae  rex  vokitilium  siculieofit 
bestiarum ,  vincit  et  comedit.  Saepc  eniin  in  Scrip- 
turis  per  aquilam  significatur  diabokis,  et  joiu 
evangelicam  veritatem,  fortem  armalum  ciislodica- 


passeres  nidificabuiit,  sapientes  aedificabunt  herodii, 

hoc  est  herodii  domus  dux  est  eorum.  Major  est     tem  atrium^suum,  et  in  pace  sua  possidenteiB . 

enim  omnium  volatilium,  qui  aquilam  vincit  et  co-  ^id  esl  fortem  diaholum,  munduni  qui  in  mari^ 

positus  est,  usque  ad  adventum  Salvaioris  isak 
pacalo  potientem  imperio,  fortior  superrenieos 
Christus  vicit,  et   universa  cjus  arma  in  quibos 


medit.  Alterum  minus,  de  quo  esl  in  libro  Job  scri- 
ptum  :  Penna  slruthionis  similis  est  pennis  herodii  et 
accipitris  (job  xix,  15).  i  Unde  beatus  dicit  Greg^- 
rius  (MoraL,  lib.  xxxi,  cap.  5) :  c  Quis  herodium  et 
accipitrem  nesciat  aves  reliquas  quanta  volatus  sui 
velocitate  transcendant?  Struthio  vero  pennae  eo* 
rum  similitudinem  habet,  sed  volatus  eorum  celeriu- 
lem  non  habet.  A  terra  quippe  elevari  non  vaiet»  et 
alas  quasi  ad  volatum  specie  tenus  erigit,  sed  tamen 


confidebat  abstulit,  et  spolia  ejus,  quod  est  ia»- 
gne  triumphantis ,  distribuil ,  quoniam  astutias  ^os 
dexlruxit,  et  bominibus  dcceplis  ab  eo  saivaiis, 
captivam  ducens  captivitatem  dona  distribuil  ( X«f- 
XI ) ,  id  est  Spiritus  sancti  dona ,  quae  ApostoiBS 
enumerat ,  pro  uniuscujusque  captu  donavit.  Cuiss 


961 


DE  FIDE  CAROLO  REGI  SERVAINDA. 


962 


esse  noscantur.  Et  nec  in  minore  berodii  genere  A  deprimat,  multa  virlus  bonae  aciionis  suppetit  qu« 


b£G  intelligentia  abborret  a  vero,  cum  dicitur: 
Berodii  domus  dux  eorum.  Quia  juxta  Apostolum  , 
Christus,  cum  dives  essel  propter  nos  pauper  factus 
est,  ut  nos  ipsius  inopia  ditaremur  ( 11  Cor.  viii ,  9). 
Et  propliela  de  illo  dicit :  Vidimus  eum  et  non  erat 
aspectus ,  et  cxtera ,  usque  dum ,  nee  reputavimus 
eum  ( Isa.  liii  ,  3).  Qui  nobis  reliquit  exemplum  ut 
sequamur  vestigia  ejus.  Cujus  berodii  domus  dnx 
est  passerum ,  id  est  muiidi  contemptorum  :  quia 
sxpe  eiiam  in  saecularibus ,  in  quorum  cordibus  per 
liJem  habilat  Cbrislus,  et  in  quorum  opere  ipsius 
lucent  exempla ,  non  solum  ecclesiastici  vel  mona- 
chi ,  in  subditis  praelali ,  in  privalis  regia  potestate 
pnecelsi ,  videre  yalent  quod  imitentur  :  verum  et 


illos  in  superna  sustollat.  Unde  cum  maxinio  timore 
ac  tremore ,  cumque  maxima  solliciludine  continue 
considerare  atque  timere  debemus,  ne  nos  qui  plus 
cacteris  in  hoc  mundo  accepisse  aliqtiid  cernimur, 
ab  auctore  mundi  gravius  inde  judiccmur.  Cuni 
enim  augentur  dona ,  rationes  etiam  crescunt  dono- 
rum.  Tanto  ergo  esse  bumiiior  atque  ad  servien- 
dum  promptior  qnisque  debet  ex  munere,  quanto 
se  obligaiiorem  esse  conspicit  in  reddenda  raiione. 
Sciens.quia  cui  plus  committitur,  plus  ab  eo  exigi- 
tur,  et  juxta  Si-.riplurae  sententiam  :  Potentes  potenter 
tormenta  patienturf  exiguo  concedelur  misericordia 
(Sap.vi,7). 
Accipite  ista  succinctius  dicta.  Si  autem  jusse» 


unde  se  reprehendant  et  erubescant ,  quia  sunt  in-  B  rilis  ,  et  de  boc  et  de  alils  ScriplunB  sacrae  sen- 


terdum  minores  merito,  qui  sunt  majores  nomine, 
etlaudabiiiores  sanctitatis  infructuoso  bonore.  Uiide 
propheta  dicit :  Erubesce,  Sidon,  Ait  enim  mare^ 
(orlitudo  maris  dicens  ( /sa.  xxiii,  4).  Per  Sidon 
quippe ,  religionis  nomine  quasi  quadam  fortitudine 
muniii  el  decorati ,  per  mare  autem  saeculares  in- 
(elliguntur,  qui  ut  verus  berodius  velocitate  volatus 
et  magnanimitate  virlutis,  quasi  capicns  volucres 
semen  juxta  viam  coroendetes,  id  est  daemones 
verbum  de  corde  audientium  toUentes  ne  credentes 
salvi  fiant,  coercet  et  comprimit,  ne  tantum  possint 
tenlare  homines,  velul  docet:  Discite,  inquiens,  a 
me,  quia  mitis  sum  et  humilis  corde  (Matth,  xi ,  29) , 
parvi  sunt  apud  se  in  corde,  et  apud  homines  laude. 
Qui  elsi  cura  rei  familiaris  ac  terrena  fragiiitate  ag-  C 
gravaii ,  quandiu  in  bac  vita  sunt  sine  culpae  con- 
Ugio  esse  non  possunt,  tamen  cum  eis  inest  quod 


tentiis,  et  pro  imposito  ministerio,  et  pro  debita 
vobis  obedientia ,  quoniam  apostolica  auctoritas 
obedire  in  Cbristo  et  subjectos  regi  nos  esse  debere 
commendat ,  sciens  scriptum  vobis  :  Interroga  sa* 
eerdotes  legem  meam  ( Agg,  ii ,  i2 ) ;  et  nobis  :  Au- 
diens  ex  ore  meo  sermonem^  nuntiabis  eis  ex  me 
( Ezerh,  xxxiii ,  7  ) ,  quse  ad  salutem  et  instractio- 
nem  eruditionis  vestrae  proGcere  poterunt,  libentis- 
sime  quanium  ipse  dederit,  qui  fideli  servo  promil- 
tit :  Aperi  os  tuum ,  et  ego  adimplebo  illud  ( Psat, 
Lxxx,  11  ),  et  verbis  et  litteris  disserere  et  vobis 
explanare  curabo. 

Tempora  concedat  Cbristus  felicia  regni 
Hujus  et  aeterni  rex,  tibi  cbare  mibi. 

Floreal  aeternis  tecuni  sapientia  donit, 
Ut  tibi  permaneat  laus,  bonor,  atque  salas. 

Dextera  te  Christi  seinper  defendat  ubique. 
Vive  Deo  felix,  et  sine  fine  vale. 


VI. 

AD  EPmOS  ET  PROCERES  PROTINCI^  RHEHENSIS 

DE  FiDE  CAROLO  REGl  SERYANDA 

Cum  Ludovicus  iterum  Caroli  fralris  sui  regnum^  illo  absentej  tmpeteret  anno  875. 
(Apud  eumdem,  ex  edit.   HoguDt.  J.  Bus»!.) 


HiMCMARiJS  episcopus  ac  plebis  Dei  famulus  dilectis 
fratribus  et  venerabilibus  episcopis  Rbemorum  dioe- 
ceseos. 

Cap.  L  De  communi  anxietate  nostra,  de  qua  exi- 
guitatem  meam  dilectio  vestra  consolult,  proponens 
mibi  verba  sancti  Bonifacii  papae,  quibus  dicit  ad 
Hilarium  Narbonensem  arcbiepiscopum,  exponens 


ad  Tbeodosium  Augustum  inter  caetcra  dicit  (eptif. 
29) :  c  Non  est  imperiale,  libertatem  dicendi  negarc, 
neque  sacerdotale,  quid  sentias  non  dicere.  Nihil 
enim  in  vobis  imperatoribus  tam  popiilare  et  tam 
amabile  est,  quam  libertatem  eiiam  in  bis  diligere, 
qui  obsequio  miruise  vobis  siibditi  sunl.  Siqui- 
dem  boc   interesl  inter  bonos  ei  malos  principes , 


963  IIINCMAHI  RIIEM.  ARCHliHP.  OPLSCUIA  YAIllA.  m 

el  fecerit  delictum  qiiia  non  distinxisli  ei,  id  esl  non  A  (Mauh.  xxii,  21).  In  auxilio  igilur  praDbeaiuus  anna 


dixisti  quid  sii  cavendum,  non  relinebilur  memoria 
)u$litiae  ejus,  et  sanguinero  ejus  de  manu  tua  exqui- 
ram.  Tu  auteiu  si  dixeris  justo  ut  non  peccet,  et  ipse 
non  pecca?erit,  justus  vita  vivet  quia  dixisti  ei,  et 
tu  animam  tuam  Uberabis.  i  Et  Dominns  in  Evan- 
gelio :  Qui,  inquit,  me  erubuerit  et  meos  iermoneSf 

^unc  Filius  hominiserubeicelj  cum  venerit  inmajettate 

sica,  et  Patris,  et  sanclorum  angelorum  (Luc.  ix,  26). 

Cap.  U.  Igilur  dicamus  libcre»  Domini  sacerdotes, 

qux  dicuntur  notabiiia  et  reprebensibilia  de  rege 

'  nostro,  et  quse  dicunlur  laudabilia  promissa  de  fra- 
tre  ejus  doinno  rege  Ludovico,  qui  venturiis  asseve- 
ratnr  in  boc  regnura  fratris  sui,  ut  quae  frater  ejus 
in  eo  perperain  egit  ipse  corrigat,  et  quod  per  ne- 


divina,  jejunia,  orationes,  lacrymas,  imploratioiics 
ad  sanclorum  suffragia,  et  auiilia  divina  per  nei 
nostrasqueparocbias,  ul  iion  effundatursangQisChri- 
siianus  seditionali  certamine  inter  fratres  et  cogu- 
tos  atque  propinquos,  sicut  jam  fuisse  Cactuinii 
Fontaiiido  dolemus ,  et  de  omnibus  bostibns  tam 
Cbristianis  quam  paganis,  per  sanctorum  merila  et 
inlercessiones,  det  Dominus  propitius  pacem  io  die- 
bus  noslris,  ut  ope  luisericordi»  sux  adjuti,  eta  pec- 
cato  simus  seniper  liberi,  et  ab  omni  perluiiniiooe 
securi. 

Cap.  V.  Si  enim  contra  paganos  bellum  iinmiDeret, 
consilium  daremus  bellaloribus  noslris ,  ei  hortare- 
mur  eos  adhorlationibuSy  quas  in  litteris  ecdesiasti- 


gligeniiain  fraier  cjus  admisit,  ipse  per  diiigentlam  B  cis  legimus.  Nunc  autem ,  quia  civile,  el  phisqttam 


emendarc  procurel.  Quaienus  si  rex  nostcr  ea  legerit 
qiiae  dc  ilio  dicuiitur,  si  vera  sunt  illa  corrigat,  si  autem 
vera  iion  sunl,  de  cxtero  admittere  caveat.  Si  au- 
tem  et  fraier  ejus  domnus  Ludovicus  ea  legerit,  quae 
de  fratre  illius  dicuntur  notabilia  caveat,  et  qu»  de 
illo  laudabilia  promittuntur  exsequi  studeaL  Nos  au* 
tem  episcopi  et  regni  primores,  secundum  ordines 
nostros,  iii  inajorum  doctrina  seu  excmplis,  quid  no- 
bis  sequenduin,  quidve  cavendum  sit,  conspiciamus. 
Cap.  UL  Et  prxtermissis  aliis  yicissitudinibus  al- 
tercationum  de  regno,  intcr  prmcipes  nostros  tem- 
poribus  nostris  habitis  ante  hos  sexdecim  annos» 
quando  rex  noster  domnus  Carolus  et  domnus  Ludo- 
vicus  coniinus,  praeparatis  utrinque  armatorum  cu* 


civile  bellum  inter  Cbrisliauos  instare  opinamar, 
Patrum  innitentes  vesligiis,  videamus  qaid  ad  hxc 
sit  nobis  agendum.  Sanctus  Ambrosius  in  epistolaad 
sororem  ,  suam  bistoriain  persccuiionum  suanin 
narrans,  inter  caetera  dicit  (epist.  33)  :  i'DomiBica, 
post  leciiones  atque  iractatum,  dimiSs!s  eatecbumeais, 
symbolum  aliquibus  competentibus  in  baplisteriis 
Iradebam  basilicae.  Uiic  nuntiatum  esl  mihi,  com- 
perto  quod  ad  Portianam  basilicain  de  palalio  deea- 
nos  misissent  ut  vela  suspenderenf,  populi  parteni 
eo  pergere.  Ego  tamen  luansi  in  munere,  missain 
facere  coepi.  Dum  offero,  raptum  cogiiovi  a  popaio 
Castulum  quemdam,  quem  presbjtenim  dicerejit 
Ariani.  Hunc  autem  iu  piatea  offenderanl  traoseoii- 


neis  et  erectis  vexiliis,  secus  locum  qui  Breoaa  di-  C  (es.  Amarissiine  flere,  et  orare  in  ipsa  oblaUoQe 


citur  Gonvenerunt,  populus  qui  cum  domno  Carolo 
erat  ex  parte  maiima  illum  reliquit,  sicqiie  euindem 
regein  Carolum  pridie  Idus  Novembris  inde  aiure 
coegit.  Tertio  atitem  mense  Carolo  revertente,  qui 
cum  domno  Ludoyico  erant ,  ab  eo  separati,  et  so- 
litario  pene  relicto»  insequente  illum  Carolo,  de 
pago  Laudunensi  ad  propria  redire  destitutione  sua 
fecerunt.  Nunc  auiem,  quia  domnus  Carolus  nos  et 
regnum  istud  sponte  reliquit  et  in  Italiam  perrexit, 
domnus  noster  Ludovicus  multorum  oribus  accipere 
regnuni  istud  hostiliter  venturus  asseveratiir^  et 
domnus  Carolus  bellatorum  acies,  quas  vulgari  ser- 
mone  scaras  vocamus,  dispositas ,  et  eisdem  aciebus 


Deum  coepi  ut  subveiiiret,  iie  cujus  sanguis  in  caosa 
Ecciesise  fleret,  certe  ut  meus  sanguis  pro  salute  iion 
solum  populi,  sed  etiam  pro  ipsis  impiis  effuodere- 
tur.  Quid  multa?  Missis  presbyteris  ei  diaconibis 
eripui  injuri»  vinim*  i 

Cap.  YI.  Paria  et  beatum  Augustiuum  de  Dona- 
tistis  fidelium  perseculoribus  sensisse  legimos.  El 
sanctus  Gregorius  in  bomiiia  Evangelii  {ham.  %1  ti 
Evang,)  :  f  Una,  inquit,  et  summa  esl  probalio 
chantalis,  si  ei  ipse  diligiuir,  qui  adversatur.  Hjac 
e^t,  quod  ipsa  Veritas  et  crucis  paiibulum  snsiinei, 
ot  tamen  ipsesuispersecutoribusaffectum  dilectioois 
impendit  dicens :  Pater,  ignotce  illi*^  quUt  nescvat 


primores  dcputatos  ad  resistendum  fratri  suo,  ne     quid  (aciunt  {Luc.  xxiii,  34).  Quid  ergo  minm  si 

rAffniim    illiiis  nr»Aiin«aPA  VDlAof      liaKAM    «IiaiI»»     nt^:   ^  •„•_; jii; ^^   a • •     j.   ..   • j:i:_:* 


regnum  illius  occupare  valeal,  habere  dicitur,  qui 
jussione  uxoris  sua;,  cum  filio  suo  Ludovico,  regnum 
suum  ab  omnibus  tam  Cbristianis  quam  paganis  bo- 
stibus,  cum  consilio  et  auxiiio  episcoporum  ac  cae- 
lerorura  consiliariorum  suorum  defendant,  doncc 
ipse  adepto  regno  ad  quod  accipieiidum  ivit,  auxi- 
liante  Domino  revertatur  in  pace. 

Cap.  IY.  Qua  de  re  nobis  episcopis  satis  agendum 
est,  ne  in  consilio,  quod  a  nobis  rcipubiice  minisiri 
secundum  domni  regis  mandatum  petierint,  a  no- 


iniinicos  diligant  dum  vivunt,  quando  et  tunc  dili|it 
magister  inimicos  cumocciditur?  I  Sic  el  Steplta- 
num  Romanae  sedis  pontificein  egisse  in  gestis  ^os 
legimus,  quando  ad  Pippinum  iu  Franciam  venit  pro 
S.  Pelri  justitiis  super  Haistulphuiu  regem  neran- 
dissimuin  obtinendis.  Nam  cum  inclylus  rex  Pippi- 
nus  nec  precibus,  nec  munerum  oblatioaibus  posset 
oblinere  apud  praefatum  regeni  quiddam  de  sawii 
Pctri  justitiis,  exercitum  adversus  eum  movit.  Sed 
papa  sanctus,  ne  sanguis  effunderetur  Cbristian»- 


> 


4 


965 


D£  F1D£  GAROLO  R£G1  SERVANDA. 


%$ 


clasarum  veneranl,  fidens  in  sua  ferocitaie  subito  A  Breona  pergens,  el  non  desolalos  relinquens,  post 


aperiens  clusas,  super  eos  diiuculo  cum  plurimis 
irruil  exerciiibus.  Sed  juslus  Judex  Dominus  Deus 
ei  Salvalor  noster  Jesus  Ghrislus  Yicloriam  paucis- 
simis  illis  Iribuit  Francis,  et  multiiudinem  iilam 
Longobardorum  superantes  trucidaverunt,  et  Hai- 
stulfus  fugam  arripuit,  el  a  Pippiuo  superatus  Deo 
auspice  fuit. 

Gap.  VU.  Exbibeamus  eUam  unusquisque  nostrum 
pro  vinbus  contra  omnes  hostes  sanctae  Ecclesix  et 
principis  nostri  milites  de  ecclesiis  nostris»  qui  cum 
primoribus  ad  hoc  deputatis  dimicent,  proul  Domi- 
nus  auxiiium  dederit,  et  cooperari  dignatus  fuerit, 
unde  sicut  fuerit  volunlas  in  coelo  sic  fiat.  Gonsilium 
autem  in  hiiyusmodi  congressione,  si  a  nobis  requi- 


aliquod  lempus  reversus  fuit  :  licel  causa  nostra  a 
causa  illorum,  quos  lunc  redarguit,  satis  habealur 
dissimilis.  Nam  nos  quacunque  ducti  cupiditale,  vel 
turpi  lucro  illccli,  regem  alium  in  regnum  isiud  ,  si- 
cu(  illi  fecerunl,  non  iuvitavimus,  neque  regem  iio- 
slrum  reliquimus,  et  alieri  nos  absque  necessitale 
conliilimus,  sed  a  rege  noslro  relicii,  et  alierius  po- 
lesiati  expositi,  noB  judicio  regis  regum  exspectan- 
les  commisimus.  Sed  inter  haec  et  undique  nos 
circumsUnt  angustis.  Si  enim  reiicli  a  rege  noslro 
supervenientis  regis  potesUti  nos  contulerimus , 
mors  nobisest;  siautemnon  egerimus,  Ecdesiarum 
nostrarum  et  ovium  nobis  commissarum  custodi» 
invigilare  nequibimus,  el  aut  nunc  in  manuin  super- 


sierint  primores  acierum,quia  scriplum  est :  Domt-  B  yenturi  regis,  aut  si  rex  noster  reversus  fuerii,  in 
fin<  dUiipat  consUia  genlium,  reprobai  autem  cogita-     manus  illius  incidemus. 


tiones  papulorum,  et  reprobal  comilia  principumj 
consUium  autem  Domini  in  (Btemum  mahet  {PsaL 
XXXII,  iO),  quod  salubrius  illis  consilium  dare  pos- 
simus,  quam  quod  Dominus  in  Evangelio  monstrat, 
mvenire  nequimus.  Quis,  inquit,  rex  ilurus  commit" 
iere  beUum  adversus  alium  regem,  nonne  sedens  prius 
computat,  si  possit  cum  decem  miltibus  occurrere  ei , 
qui  cum  viginti  millibus  venit  ad  sef  alioquin  adhuc 
ilio  longe  agente  tegationem  mittens  rogat  ea  quce 
pacis  sunt  (Luc,  xiv,  31). 

Gap.  Vni.  Quia  longe  ante  nos  de  his  qui  anxie- 
tatibus  et  ingenlibus  malis  premuntur,  etiam  apud 
nationes  tritum  vulgi  sermone  proverbium  :  Inter 


Gap.  X.  Et  quid  ad  apostoli  Joannis  verba  respon- 
debimus  dicentis  :  Qui  didl  se  in  Christo  manere^ 
debetsicut  ille  ambulavit  et  ipse  ambulare  (i  Joait  ii, 
6);  qui  dicit  :  Sicut  notit  me  Pater,  et  ego  agnosco 
Patrem,  et  ammam  meam  pono  pro  ovibus  meis  ?  {Joan. 
X,  15.)  Ac  si  aperte,  inquit  Gregorius  {hom,  14  in 
Evang,),  dicat  ;  In  hpc  conslat  quia  et  cognosco  Pa- 
trem  etcognoscor  a  Patre,  quia  animam  meam  pouo 
pro  ovibus  meis,  id  est,  ea  charitate,  qua  pro  ovibu» 
morior ,  quantum  Patrem  diligam  ostendo.  Et  idem 
praefatusapostolus  Joannesdicit  (/  Joan,  ii) :  Qui  dicit 
se  nosse  Deum^  et  mandata  ejus  non  custodit ,  mendax 
est.  Melius  est  igitur  nos  incidere  in  manus  homi- 


malleum  sunt  et  incudemy  legimus,et  nos  de  frequen-  ^  num,sil>eus  iUpermiserit,quamdereUnquerelegem» 
tibus  paganorum  infesutionibus  et  cseteris  anxiela-  id  est  mandatum  Dei ,  ut  non  deseramus  oves  nobis 
tibaSy  quibiis  diutius  premimur,  verbis  taceamus,  et  a  Deo  commlssas ,  qui  animam  suam  posuit  pro  ovi- 
geaiitibus  ac  suspiriis  exclamemus.  Inler  duos  reges  '   bus  suis.  In  quo  osteusa  est  nobis  via,  qua  sequa* 


carne  fratres,  de  hoc  regno  in  quo  degimus  saU- 
gentibus,  velut  inter  malleum  et  incudem ,  episcopi 
sunius.  Si  enim,  quia  secessit  longius  in  regnum 
aliud  rex  noster,  in  adventu  superventuri  regis, 
ecclesias  noslras  quaquaversum  nemine  persequente, 
vel  praejttdicium,  ut  dicitur,  inferre  moliente,  fugien- 
tes  discesserimus,  et  nos  ad  snperventuri  tuteiam 
regis  non  contulerimus,  prxsertim  ,  cum  superven- 
turus  rex,  ut  fertur,  dicat  se  non  venire  ad  regnuin 
invadendum»  sed  ad  destitutum   restiluendum  et 


mur,  apposita  forma  cui  imprimamur.  Debemus 
ergo  et  nos ,  si  necesse  fuerit ,  pro  fratribus  nostris 
animas  noslras  ponere  et  non  oves  nostras  de- 
serere. 

Gap.  XI.  Nunc  autem  qualiter  regnum  istud  aiidi- 
que  a  Paganis  et  falsis  Ghristianis,  scilicet  Briionibus, 
sit  circumscriptum,  et  utiu  dicamus,  viscerali  coui- 
motione  de  his  qni  aliquandiu  in  eo  tideles  ac  utiles 
visi  fuerant  exstitisse,  sitperturbatum  :  et  quae  con- 
diiio  de  regnis  nepoium  suorum  ioter  illunvjet  fra- 


defendendum,  etpacem  acjustitiam  in  eo  procuran-  ^  trem  ejus  sit  sacramento  firmata,  utinam  aut  igno- 


daniy  et  sanct»  Ecclesiae  ac  ejus  sacerdotibus  debi 
tum  bonorem  ac  defensionem  exhibendam,  et  nos  et 
oves  nobis  commissJB  pericliUri  videbimur.  Nos 
quidem,  quia  non  pastores  sed  mercenarii,  et  apud 
Deum  et  apud  homines  judicabimur :  oves  autem  nobis 
comraissae,  quia  sine  pastore  errabunt  vel  disper- 


raretur,  aut  uiter  eos  ipsa  condiiio  servaretur,  ct 
neque  discordla  Ecclesiarum  praesules,  et  servi  ac 
ancillae  Domini  inquieureniur,  et  Ghrisii:iniis  popu- 
ius  afQigeretur,  ac  inter  regni  priniores  viscerale 
belium  insurgeret,  et  rapinae  ac  depraedationes  rerum 
ecclesiasticarum ,  atque  divitum  seu  pauperum  con- 


967 


IIINCMARl  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  VARIA. 


96S 


Omnes  qut  pie  tolunt  vivere  penecuiionem  patiuntur  A  lonion  denunliassesutquovclleropergerem.Qaolidie 


(i/  Tim.  III,  12).  Sed  (Rom»  viii»  i8)  non  sunt  con- 
dignie  passiones  hujus  lemporis  ad  superventuram 
ghriamf  qum  revelabUur  in  nobis,  El  Dominus  bealos 
eos  dicil  qui  persecutionem  patiuntur  propter  justiiiam 
{Matth,  V,  iO).  Neque  cnim  dubilandum  est  quia 
beatus  Joannes  Baplisla ,  ui  pro  Redemptoris  nosiri 
quem  praecurrebat  tesiimonio,  carcerem  et  vincula 
sustinuit,  pro  ipso  et  animam  posuit,  cui  non  est  di- 
ctum  a  persecutore  ut  Cliristum  negaret,  sed  verita- 
tem  reticeret,  et  tamen  pro  Chrislo  occubuit.  Quia 
enim  Christus  ipse  ait :  Ego  sum  veritas  {Joan,  xit, 
6),  ideo  utique  pro  Christo,  quia  pro  veritaie  sangui- 
nem  fudit,  constanler  dicens  regi :  Non  licet  tibi  ha- 
bere  uxorem  viventis  fratris  tui  {Marc.  vi,  18).  Et 


prodibam,  nemo  me  asservabat.  Dcbuisti  ineqooToliie- 
rasdeslinare,queiii  ipseomnibusofTerebaro.  Nuncmihi 
a  saccrdotil)US  dicitur,  non  mullum  inleresse,  utnun 
volens  relinquas  an  tradas  altare  Chrisli :  caiDeniin 
reliqueris,  trades.  i  Et  hinc  in  sermone  ad  popnkin 
in  Ecclesia  (Orat,  inAuxentiumJffib.  yEpist.)  i :  Yideo 
vos  praeier  solitum  subito  essc  turbalos  atque  obser- 
vantes  mei.  Miror  quid  hoc  sit,  nlsi  forte  quia  per 
tribunos  me  vidislis  aut  audistis  iniperiali  mandaio 
esse  convenium  ,  ut  quo  vcllem  abirem  hinc,  etsl 
qui  vellent  sequendi  potestatem  haberent.  Metoisiis 
ergo  ne  Ecclesiam  desererem  ,  et  dum  salati  mes 
timeo,  vos  relinquerem?  Sed  quid  et  ipse  mandare- 
rim  poluistis  advertere ,  deserendac  Ecclesix  niibi 


nos,  si  quia  dicimus,  quod  ct  a  plebeiis  conqucri  B  voluntatem  subesse  non  posse,  qiiia  plos  DomiDam 


aydimus,  quoniam  non  oportuerat  regem  nostrum 
regnum  istud ,  a  pagauis  undique  circumdatuiu ,  et 
inira  commotum  et  non  solidum,  inconsulte  diniit- 
tere,  ac  quos  regendos  et  defendendos  judicio  Dei 
susceplt,  et  qui  ad  hoc  illi  se  commendaverunt ,  re- 
linquere  ac  deserere,  et  quia  dicimus,  iion  dc* 
bere  fratrem  suum*  regnum  ejus,  post  praestita 
inler  eos  sacramenta,  quae  rex  noster,  quantum  ex 
ipso  est,  servare  se  velle  dicit,  invadere,  aliquod  in- 
commodtim  passi  fuerimus,  patienter  illata  poriemus 
pro  Christo,  quia  pro  veritate  illa  sustinebimus,  imi« 
tatores  pro  modulo  nostro  eorum  qui  ibant  gaudentes^ 
quoniam  digni  habiti  sunt  pro  nomine  Jesu  contume- 
Ham  pati  (Aci,  v ,  ^&i). 


mundi ,  quam  sseculi  hiijus  imperatorem  limerein. 
Sane  si  ine  vis  aliqua  abduceret  ab  Ecclesia,  canein 
meam  exturbari  posse ,  non  mentem  :  paratum  me 
esse,  ut  si  ille  faccrei  quod  solet  esse  regis  potesu- 
tis ,  ego  subirem  quod  sacerdotis  esse  consoeTJL 
Quid  ergo  turbamini?  Volens  nunquam  vosdeseniQ, 
coactus  repugnare  non  iiovi;  dolere  potero,po(m 
flere,  polero  gemere  :  adversus  arma,  milites,  Go- 
thos  quoque,  lacrymae  meae  arma  sunt :  lalla  enim 
munimenta  sunt  sacerdotis.  Aiiter  nec  debeo,  nee 
possum  resislere;  fugere  autem  et  relioquere  Ecde- 
siam  non  soleo,  ne  qtiis  gravioris  poenae  melu  factom 
interpretetur.  Scitls  et  vos  ipsi,  quod  soleam  impe- 
ratoribus  deferre,  non  cedere  :  Buppliciis  me  liliefi- 


Cap.  Xlll.  Verum,  quia,  ut  pradixlmus,  interC  ler  offerre.  »  Et  post  aliquanta  :  c  Petnis  qaoqoe 


malleum  et  incudem  positi  sumus,  et  quod  inler 
nialleum  et  iiicudem  ponitur,  aiit  frangitur  vel  con- 
quassatur,  vel  proJucitur  et  formalur,  sicut  in  Nu- 
merorum  libro  legimus  praeccpisse  Doininuih  Moysi 
{Num,  X,  1),  ut  faceret  tubas  argcnteas  inter  malleura 
et  incudem  productiles,  quac  clangore  suo  ad  solcm- 
nitales  Dei  populum  exercilarent,  atque  audientium 
animosad  Lellum  accenderent.  El  sanclus  David 
dicit :  PsalUte  Domino  in  tubis  ductiiibus  {Psat,  xcvii, 
6).  Et  Apostoltis  dicit  :  Quacunque  scripta  suniy  ad 
nostram  doclrinam  scripta  sunt^  ut  per  patieniiam  et 
consolationem  Scripturarum  spem  habeamus  {Rom, 
XV,  4).  Et :  Mementote  prcepositorum  vestrorum,  qui 
vobis  tocuti  sunt  verbum  Dei,  quorum  inluentes  exitum 


apostolus  (Actor,  xii)  utriusque  rei  vobis  dedit  exeni- 
plum.  Nam  nbi  eum  Herodes  quaesivit  et  co^il,  it- 
cepit  in  carcercm.  Non  enim  recesserat  Dei  sermlas, 
sed  stelerat  timoris  ignarus.  Orabat  pro  eo  £cclesia, 
sed  Apostolus  in  carcere  quiescebat,  quod  est  iodi- 
cium  non  timentis.  Missus  est  angdus  qui  donsiea- 
tem  excitaret,  per  quem  Pctrtis  productus  e  carcere 
inortem  ad  tempus  evasil.  Idem  Petrtis  postea  Tic«) 
Sinione,  cum  praecepta  Dci  populo  seminaret,  doc^ 
ret  castimoniam,  excitavit  animos  gentiliam,  qsi^ 
eum  quaerentibus  Christianas  animae  dcprecais  s«Bt 
ut  paulispcr  cederet :  et  r.uamvis  esset  cupidosp»^ 
sioiiis  ,  tamen  contemplatione  populi  precantis  ii- 
flexus  est.  Rogabalur  enim  ut  ad  institoendua  et 


conversationis  imilamini  pdem  (Ueb,  xiii,  7).  Quaera-  ^  conflrroandum  populum  se  reservaret.  Quid  molu! 


nius  tubas  argenteas  inter  malleum  et  incudem  pro- 
ductas,  id  est  eloquia  Domini,  quoil  est  argentum 
igne  exatmnatum ,  purgatum  septuplum  (Psal,  xi,  7), 
relucentes  etvirtute  vigenies,  quorum  doctriiia  ad 
bellum  necessarium  et  iinminens  discamus  in  per- 
turbationis  no$tr;e  angore  quid  nobis  agendum  sit, 
ne  inter  malleum  et  inctidem  frangamur  vcl  conquas- 


Nocte  muro  egredi  coepit ,  et  videns  sibi  io  poru 
Chrislum  occurrcre,  urbemquc  ingredi,ait:Domioc, 
quo  vadis?  Respondit  Chrislus  :  Yenio  Romamii^ 
ruin  cruciUgi.  Inteliexit  Petrus  ad  suam  cruceiQ  di- 
vinum  periinere  responsum.  Cbristus  euim  noo  pe* 
terat  iterum  crucifigi,  qui  carnem  passione  sasc^ 
ptae  mortis  exuerat.  Quod  enim  mortuus  estj  pectsl9 


m  DE  FIDE  CAROLO 

pati  velU  Christas. »  fit  panlo  post :  c  Ego  ipse  non 
quolidie  vel  Tisitandi  gratia  prodibam,  vel  pergebam 
ad  martyres?  non  reglam  palatii  pnetexebam  eundo 
atqne  redeundo?  et  tamen  nemo  me  tenuit,  cum  ex- 
turbandi  me  haberent  nt  prodiderant  postea  Tolun- 
tatem ,  dicenles  :  Exi  de  civitate,  et  yade  quo  vis* 
Exspectabam,  fateor,  magnom  aliquid  :  aul  gladiuro 
pro  Christt  nomine ,  aot  incendium.  At  illi  delicias 
mitai  pro  passionibus  obtulerunt :  sed  athleta  Christi 
Ron  delichs,  sed  passionessuas  exigit.  Nemo  ergo  vos 
tiirhet,  quod  aut  carrum  praeparaverant  aut  dura,  ut 
videbatur  sibi,  Auxentii  ipsius  qui  se  dicit  episcopum 
ore  jaciata.  Pierique  narrabant  percussores  praemis- 
sos,  poenam  morlis  esse  decretam,  Nec  iHa  limeo, 
ei  isu  non  desero.  Qao  enim  abibo,  ubi  oinnia  plena 
gemitos  sint  alque  lacrfmaruni?  i  In  historia  Tbeo- 
dorili  (lik,  ix,  c.  20)  legitor  quia,  dum  de  Ecclesia 
Anibrosius  jubereiur  exire  ait :  Ego  sponte  hoc  non 
ago,  ne  iupis  ovium  septa  contradere,  aut  blasphe- 
roantibus  Deum  videar.  Hic  sl  placet  occide.  Uoc 
loco  mortem  prona  suscipio  voiuntale.' 

Cap.  XV.  Igitur  nobis  non  sdum  seqnendmBy  sed 
^tampleclendum  est  pro  flde  ac  veriute,  si  oontige- 
rii,  quod  de  se  beatus  dicit  Ambrosius  loqaeiis  ad 
Ko.clesiam  suam  {wrat.  in  Auxent,)  :  c  Yoleos  nun- 
<}uam  vos  deseram ,  coacuis  repugnare  non  novi. 
Doicre  potero,  potero  flere,  potero  gemere;  aliter 
nec  (lebeo »  nec  possum  resistere.  Fugere  autem  et 
rolinquere  Ecclesiam  non  soleo.  >  Sic  enim  egeront 
sancti  pnedecessores  nostri,  ut  in  ecclesiasticis 
bistoriis  legimus,  beatus  Hilarius  Pictavensis,  Pau- 
lious  TreverensiSt  Dionysius  Mediolanensis,  Euso- 
blus  VerceUensi8,Joannes  ConstantioopoliUnuSy  et 
nuiii  alil,  qaorvm  dicia  et  exempla  usque  bodie  in 
sancu  florent  Eeclesia,  quorum,  juxu  Panli  vocein, 
intttentes  txUum  cotweriotioniM  imitari  dehemus  fidem 
^itque  exempla  {Heb.  xiii,  7).  Et  de  iu  expulsis  a 
sedibus  suis  episcopis  pro  fide  et  veriute,  sicut 
prsefaii  saiicti  episcopi  expuisi  imperiali  crudelitate 
fuenint,  sacri  canones  Sardicenses  dicunt  {can,  21) : 
«  Ut  si  aliquis  episcopus  vim  perpessus  est,  et  ini- 
qne  expulsus  pro  disciplina  et  catbolica  confessione» 
vel  pro  defensione  veriutis,  effugiens  pericula  inno- 
cens  et  devotus  ad  aliam  veneril  civiutem,  noa 
ppohibeatur  immorari,  qoandiu  aut  redire  possit, 
aui  injuria  ejus  remedium  acceperit,  etiam  el  larga 
benignitaie  humaiiitas  ei  est  exhibenda.  • 

Cap.  XVI.  Et  hinc  sanctus  Gregorius  (/J6.  i, 
«piii.  43 )  ad  universos  episcopos  per  lUyricum : 
«  Fraires,  inquit,  coepiscoposqoe  nostros ,  quos  et 
capiivitatis  diversarumque  necessiutum  angusti» 
comprimunt,  debetls  consolandos  convicturosque 
vobiscura  in  ecclesiasiicis  sustenutionibos  libenter 
tuscipere  :  non  quidem  at  per  commonionem  epi- 
^palis  throni  digniUs  dividatur,  sed  ut  ab  Eccle- 
ftift  juxUDOSsibilitatem  sufficientise  debeantalimenta 


REGl  SERVANDA.  970 

A  aed  tamen  eos  vestrls  contineri   sammopere  hor*  - 
tamur.  t    Qnaiiter  etiam,   vel  pro    quibus  cau- 
sis  episcopi  Ecdesias  suas  sine  detrimento  ordiiiis 
ac  anlmae  su»  ad  tempus  deserere  valeant,  sanctus 
Augustinas  In  epistola  ad  Honoratuiu  episcopum     ^ 
(«p.  190  tit  prineip.)  inler  caetera  ostendit,  dicens  :     ' 
I  Restat  ut  nos,  quorum  minisierium  qnantubecun- 
que  plebi  Dei  uln  sumus  manenli  iu  necessarium 
est,  ut  sine  hoc  eam  non  oporteat  remanere,  dica* 
mus  Domino  :  Ette  nobi$  in  Deum  proiectoremf  et  in 
locum  munitum  {P$al,  xx^x,  3).  Sed  hoc  consilium 
propterea  ttbi  non  sufficit  ut  scribis,  ne  contra  Do- 
mlni  praeceptum  vel  exemplum  facere  niumur,  ubi 
fugiendum  esse  de  civitate  in  civitatem  monet.  Re- 
colimus  enim  verba  dlcentis  :  Cifm  autem  pertequen^ 

B  tur  vo$  in  civitate  ista^  fugite  in  aliam  {Matlk.  x,  %5)^ 
Quis  autem  credat  lu  hoc  Domiiium  fleri  volulsse, 
ut  necessario  ministerio,  sine  qito  vivere  nequeunt, 
deserantur  greges<iuos  suo  sanguine  comparavit? 
Nanquid  hoc  fecit  ipse,  quando  porUntibus  parenti* 
bus  in  iEgyptum  parvuius  fugit  {Mattk.  ii),  qui  non- 
dum  Eccleslas  congregaverat,  quas  ab  eo  deserUs 
faissedicamus?  Nunqtrid  quando  apostolus  Paulos, 
ne  fflum  comprehenderet  inimrcus,  per  fenestram  ii 
sporu  submissus  est  {Aet.  ix),  et  efftigit  maiius 
ejus,  deserta  est  quae  rbi  erat  Ecdesia  necessario 
roinisierio,  et  non  ab  aliisfratribus  Ibidem  constito- 
tis  quod  oporteba^  impleium  est  {U  Cm.  xi)?  Eis 
qaippe  v<^entibus  boc  Apostolus  fecerat,  ut  seipsum 
servaret  Ecdesiae,  quem  proprie   persecutor  ille 

G  quaerebat.  Fugtant  omnino  de  civiute  lu  civitatem, 
quando  eorum  quisquam  specialiter  a  persecutori- 
bus  quaeritor,  ut  ab  alns,  qui  ita  non  requiruntur» 
non  deseratur  Ecdesia,  sed  praebeant  clbaria  con- 
servis  suis,  quos  aliter  vivere  non  posse  noverunt. 
Cum  auiem  omnium,  idest,  epiacoporum  et  derico- 
rum  est  commune  perrcuiuin,  ii  qui  aliis*  indigent 
non  deserantur  ab  his  quibus  indigent.  Aut  igitur  ad 
loca  muniu  omnes  transeant,  aut  q«i  babent  rema- 
nendi  necessitatem,  non  rdinquantur  ab  eis,  per 
quos  iUonim  est  ecdeslasiica  suppleiida  necessilas, 
ut  aut  pariter  vivant,  aut  pariier  sufferant,  quod  eos 
paterfamilias  volel  perpeti.  Quod  si  conilgerit,  ut 
sive  alii  majus,  alii  minus,  srve  orones  aeqiiaUter 
patiantor,  qui  eorum  sint  qui  pro  aliis  paliuntar 

D  apparet,  Hli  scilicet ,  qui  cum  se  possent  talibus 
malis  eripere  fugiendo,  ne  aliorum  necessitatem  de- 
sererent  manere  maiuerunt.  Hinc  maxime  prohatur 
illa  charius,  quam  Joannes  apostolus  commendat 
dlcens  (/  Joan.  iii,  15)  :  Sicut  Christas  animam 
suam  pro  nobis  posuit,  sic  ei  nos  del)emos  animas 
pro  fralrilHis  ponere.  Nam  qui  fuglunt,  vel  suis  de- 
viucll  necessiutibus  fugere  non  possunt,  si  compre- 
hensi  patiuntur,  pro  seipsis  non  pro  fratribus  uti- 
que  patiuntur.  Qul  vero  propterea  patiuntur  quia 
fratres,  oui  eis  ad  Christianam  salntem  indiicebant. 


HINGMARI  RHEM.  ARCmEP.  OPUSGULA  YARIA.  m 

tempore  Vaudalonim  in  A  lUililalem  pertinuisse  eognoscirw,  nt  saWa  deocih 


971 

monim  episGopiis»  qui 

perseculione  geiierali  suam  oon  deseruit  civitatem, 
et  inlra  parietes  ecclesiae  marlyrio  meruil  coronari* 
Sic  eodem  tempore  sanctus  AnianuSt  sicut  iu  sacris 
hisloriis  lcgitur.  Sic  l)eatus  Liipus,  ut  in  ejus  hymno 
canitur :  Dum  Lella  cuncta  perderent»  orando  Trecas 
rouniit.  Sic  sanctus  Remigius  Rbemorum  episcopus» 
snperTenienlibus  Francis  paganis  in  Belgtcam  dioe- 
ceseos  suae  provinciam,  Ecclesiam  suain  iion  dese- 
ruit,  sed  omlionibus,  et  sanciis  exemplis  ferociia- 
iem  gentis  perdomuit,  et  in  verbis  suis  monslra 
placavit :  et  non  solum  provinciam  suam  a  gladio 
geniili  eripuit,  verum  et  gentem  paganam  ad  fidem 
Cbristi,  cooperanle  gratia,  converiit,  et  tria  millia 
paganorum  una  cum  rege  in  vigiiia  sancti  Pascb» 
ad  gratiam  bapiismi  pcrduiit,  rite  oI'Servans  quod  B 
sfftictus  Gregorius  in  boroilia  Ezecbiclis  prop!»eiai 
D.iuiclis  exponens  senteniiam  {hom.  5  in  Ezech,)  : 
Throims  ejus  flamma  iy/its,  toI<b  ejus  ignis  accensus, 
c  Hi  enim,  inquit,  qui  animarum  ciislodes  sunt,  et 
pascendi  gregis  onera  susceperunt,  muiare  loca  mi« 
nime  permittuntnr  :  sed  quia  uno  in  loco  positi  di- 
vinilatis  in  se  prxsentiam  portant  el  ardeiil,  tbroous 
Djei  flamma  ignis  dicitur.  >  Et  binc  sanctus  Augu* 
slinus  in  praefala  epislola  ad  Honoratum  episcopum 
{episL  180)  ad  locum  dicit :  f  Cur  enim  sibi  putant 
indiflereiiter  obediendum  prseccpto,  iibi  legunt  de 
civilate  in  civitalem  csse  fugiendum,  et  mercena- 
rium  non  exborrent,  qui  videt  lupum  venientem  et 


tiae  vestras  veBia ,  cbaritaii  me  et  precibos  mm 
Don  negarem,  etc.  »  Et  in  epistola  ad  Martiattttm 
Augiistum  {episL  44) :  f  Sacerdotes  proviDcianim 
omnium  congregari  pra^ntis  temporis  pecessius 
nulbi  ratione  pormittit,  quooiam  iUae  proviDciz,  de 
quibus  maxime  suot  evocaodi,  inqoietante  bello,  tb 
Ecclesiis  suis  eos  non  patiuntur  abscedere.  Ei  io 
Ganonibus  Africae  provinciae  {cap,  57»  de  episcopu 
Numid.)  legimus  episcopos  de  Mumidia  proviiicia 
joste  et  raiionabiliier  excusatos»  quia  legaios  ai 
untTersale  concilium  etiam  pro  communibus  et  ec- 
clesiastieis  negoiiis  non  miserunt,  qaoniam  Uifflulta 
tironom  propriis  necessitatibus  lo  civitatibus  suis, 
aut  impediti^  aot  excosati  remanseront.  i 

Gap.  XIX.  Hinc  ergo  est  colligeodum,  si  causx 
fldei  et  generali  ecdesiasticamm  defioitioQHai  d^ 
tio  civiumcharita8,quae  atteataiite  Aposlolo mtjor 
est  fide  (/  Cor.  xiu),  prseponi  debet,  sicut  verbis 
sancti  Leonis  ei  sacrorom  canonom  demonstnbir, 
utrum  pro  quacunqoe  alia  caosa  Ecdesias  ei  ots 
nobis  commissas  sioe  periculo  valeamos  diniiiere, 
el  in  alias  qoascunque  partes  aecedere.  Deoiqoe 
cum  partem  Iioperii  contra  Tbeodosium  et  Valeoti- 
uaaniim  Maximus  osorpavit  et  cogeret  episoopos  rd 
contra  fidem  agere,  vel  Ecdesias  soas  deserere,  aoi 
alio  quolibet  modo  persequi ,  sanctos  Martiiiasqa^ 
dem  Maximi  praesentiam  et  colloquiom  ood  decii* 
navit,  minime  aotem  Ecclesiam  soam  desneriu  Se^l 


fugil,  qnoniam  non  est  ei  cura  de  ovibus?  i  Et^  cum  plures  ex  diversis  |iartibus  episcopi  ad  Maxi- 


paulo  post  :  «  Fugit  Apostolus,  cum  a  persecutore 
proprie  ipse  qua^reretur,  aliis  utiqne  necessitatem 
simiiem  non  babeniibus,  a  quibus  illic  ministerium 
al)sii  ut  descreretur  Ecclesiae.  Sic  fiigit  saifttus 
Atbannsius  Alexandrise  episcopus,  cum  eum  spe- 
cialiter  apprebender^  Constantius  cuperet  irope* 
raior.  > 

Gap.  XVllIi  Legimos  etiam  in  epistolis  magni 
Leonis  papae,  qiiod  com  Entycbiana  baeresis  io 
Orientalibus  partibus  conflagraret,  ab  iraperalore 
idem  apostolicus  pontifex,  sed  et  Ilesperiarum  par- 
tiuin  pontifiGes  ad  nniversalem  synodom  fuerint 
CTOcati.  Undeidem  sanclus  Leo,  ut  proprie  ipsius 
\erba  ponamiis,  inter  caetcra  rescripsit  ad  Theodo- 


mom  fcrocis  ingenii  ^rom  et  lielloram  civiliaD  li- 
ctoria  ebitum  convenissenl,  et  foeda  circa  priDeipeii 
omnium  adolatio  notaretur,  im  solo  Martino  aposlo* 
lica  auctorttas  permanebat.  Nam  etsi  pro  aliqiiiba^ 
supplicandum  regi  fuii,  imperavil  poUos  qnam  ro- 
gavit,  et  a  convivio  <^us  freqoenler  rogatus  absii- 
nuit,  dioens  se  mensaB  ejus  participem  esse  non  posse, 
qoi  imperatores,  oimm  regno,aItenim  viia  espu- 
lisset,  Postremo ,  cum  Maximus  se  non  spoMe  sno- 
psisse  imperinm  afiirmaret,  sed  imposiiaiB  sibi  a 
militibus  divino  nutu  regni  necessitateni  annis 
defendisse ,  ot  oon  alienam  ab  eo  Dei  voloBUieo 
videri,  penes  quem  tain  incredibili  evento  victoria 
fuissel,  nulIuaH|ue  ex  adversariis  iiisi  in  acie  occa- 


siuin  Augusinin  {epist.  17)  :   c  Quamvis  ad  dieni  p  buisse,  tandem  vicius  vel  ratiooe  vei  predlMisaA 
conciiii  episcopalls ,  quem  pietas  vestra  constituit,    '  convivium  venit. 


;  occurrere  me  ratlo  nulla  permittat,  cum  nec  aliqua 
ex  boc  exempla  prascesserint,  et  temporaJis  neoessi- 
ta^  me  non  patiatur  deserere  civitatem.  i  Et  ad 
PoJcberiam  Aiigustam  {episL  i5)  :  «  Nam,  iuquit, 
iliud  qiULOd  pietas  imperatoris  etiam  me  credidit  de- 


-.1 _ii _j 


Gap.  XX.  £t  item  in  viu  iilius  scriptum  esl  i» 
{Severus,  dial.  ii,  cap.  6) :  c  Quo  tempore  priiaiia 
episGopus  datus  est,  fuit  ei  necessilas  adire  coiniia- 
tum.  Valentiiiianus  tom  mijor  reruin  potiebator.  b 
com  Martinom  ea  petere  cogoovissel  qnae  prssuie 


m 


DE  FIDE  CAROLO  REGI  SfiRYANDA. 


974 


Et  Rosl  aliquaiita :  c  Nec  cxspccUUs  Maitini  prccibus,  A  carc,  non  omsenlire.  Communicatnr  qoippe,  quaudo 

prius  omnla  pRestitit  quam  rogaretur.   Colloqoio     '"         '  ''  '         '       '  .---.—.- 

jllum  atque  convivio  frequenler  adscivit.  •  Et  panlo 

post  {cap.  8)  : «  MaiimBS  iropcralor  rempulrficam 

gubemabat,  vir  omni  vitae  merilo  praedicandns,  si  ei 

jti  diadema  noa  legitime  tomultuante  miiite  impo- 

sttum  repiidiafe»velanniscmlibu8  absttnere  licois- 

set.  Sed  magnan  imperi«m  nec  sine  periculo  renui, 

nec  sine  armis  potuit  teoeri.  Hic  Martinum  sxpias 

evocaium  receptumque  intra  palatium  venerabiliter 

faonorabat.  Totus  iUi  cum  eo  sermo,  de  praesenlibiiSY 

de  futuris,  de  fldelinm  glorla ,  de  aeternitate  sancto- 

rum,  cum  interim  dlebus  ac  noclibus  de  ore  Martinl 

regina  pendebat ,  evangelico  illo  non  inferior  exem- 

plo,  pedes  sancti  fletu  rigabat,  crine  tergebat.  Mar 


facto  ejus  consortlum  voluntatis  vel  approbationis 
a<j|jungitur.  Videte  queinadmodum  Apostolus  utrum- 
que  complexus  est :  Nolile  communicare ,  magis 
autem  et  redarguite  (i  Cor.  x).  Quid  est,  nolite  com- 
monicare?  nolite  consentire,  nollte  laudare,  nollte 
approbare*  Quid  est ,  magis  auiem  et  redarguite  f 
reprebendite,  corripite,  coercete.  Deinde  in  ipsa 
correptione,  vel  coercitione  atiefionim  peccalorum 
cavendum  est,  ne  se  extoUat,  qm  aKenim  cArriplt* 
et  apostoHca  illa  cogitanda  senlentia :  Quapropter 
qui  se  putat  slare,  videai  ne  cadat.  Foris  terribiliter 
personet  Increpatio,  intns  lenitatis  teneatnr  dilectio. 
Neque  ergo  consentientes  simus  malis  ut  ajni^robe- 
nms,  neque  superbientes  ut  insultanler  argnamus.  § 


tinus,  quem  nulla  unquam  femina  contigisset,  istius  B  Haec  snnt  qu»  sanctl  pnedeoessores  ac  patroni  nostri 


assiduitatem,  imo  potlus  servitutem ,  non  poteral 
CTadere.  Non  ilia  opes  regni,  non  imperii  dignilatem, 
non  diaderoa ,  non  purpuram  cogitabat :  divdil  a 
Martinl  pedibus  solo  strata  non  poterat;  postremo  a 
viro  suo  poposcit,  deinde  Martinum  ulerque  com- 
pellunt,  ut  el,  remotis  omnibus  ministris ,  prseberel 
sola  convlviom ;  nec  potuit  vir  beatus  obstinatius 
relucuri.  Componitor  castos  TCginaB  manibus  appa- 
ratus  :  selluiam  ipsa  constemit,  mensam  adroovet, 
aquam  manibus  submlnistrat ,  cibum  quem  Ipsa 
coxerat  apponlt.  i  Et  reliqua ,  quae  ieclor  in  Buis 
locis  plenitis  invenire  valebit. 

Cip.  XXI.  Sanctus  Ambrosius  com  imperatoribus 
suis  Theodosio  etYalentiuiattO  agebat,  et  legalionem 


secundum  tramilem  saoctarum  Scripturaram  juxta 
episcopale  mlnisteriom  egerant,  etnobis  ia  hujus- 
modi  anxietatlbus  positis  agenda  atqne  sequenda 
suis  posicris  reliqueront. 

Cap.  XXIll.  Caeterum  quallter  etperquosagendum 
utergaeos,  qui  regnum  regis  invadnnt ,  veridicaemoii- 
stranthistorias  (triparf.  lib.  ix,  cap.2i).  AitaiimTheo- 
doretus :  c  CumqueaudissetMaxiinHsquae  rursus  con- 
tra  Ambrosiom  magniloquum  praedicatorem  veriiatis 
agerentur,  scripsit  Vaienlinlano  ut  beilum  quod  age- 
l)atur  contra  Ecclesias  solveretur,  monensutpatemam 
aon  amitieret  pietaiem,  adjecitque  etiam  minas  beiii, 
et  nisl  quiesceret,  verba  operibus  adlmpleret.  Quam* 
obrem  sumens  exercitura  venit  Mediolannm,  ubi  tunc 


ad  Maximum  ab  Imperatore  suo  Yalentiniano  sesce-  C  Ule  degebat.  Porro  Valentiuianus  aFnoscens  ejus  in- 

vasionem  fugit  in  lllyricom,  experimeoto  oognoscens 
quae^maia  matris  conBllio  sustineret.  Porro  Theodo- 
sios  audiens  quae  a  Justina  foerant  gesta,  et  a  ty- 
ranno  scripta,  fuglenti  Yalentiniano  rescripsit  non 
essemirandum,  si  imperatori  quidem  terror,  tyranno 
vero  polestas  accresceret,  cum  imperator  impietati 
rebellis  exstitisset,  tyrannus  autem  ei  auxilia  com- 
modaret,  et  propterea  ille  quldem  fugerei  nudus, 
iste  vero  armaretur  adversus  nudum.  i  Et  Socrates 
(t6id.,  cap.  83):  i  Verum  imperalor  Theodoslus  dnra 
tyrannum  aggrederetur,  cognoscentes  Maximi  miiites 
praesentiam  instructionls  imperialis,  et  signorum  ejus 
adventuro,  ne  famae  quidem  ipshis  Inipeium  siistinere 
valuerunt,  sed  apprehendentes  tyrannum  vioctum  ei 


pii  {ep.  27).  Quam  qui  voluerit  scire  quomodo  stre- 
noe  peregerit,  et  qualiter  Maximum  redarguerlt, 
nec  tamen  ejus  colloquium  dedinaverit,  legat  librum 
ipsius,  quem  de  legalione  sua  exsecuta  ad  eumdem 
Valentlnianum  conscripslt.  Verum ,  slcut  In  vita 
beati  Ambrosli  a  sancto  Paulino  posted  Nolano 
episcopo  scrlplalegitur,egresso  Theodosio  de  Italia, 
et  Coiistantinopoli  conslituto ,  Valentiniano  Augusto 
intra  Gallias  posiio,  Eugenios  tyraiinice  imperium 
usnrpavily  et  aram  Victoriae,  et  sumptus  caeremo- 
nianiro,  qnod  Valentinianus  augustae  memoriae  adhuc 
in  minoribus  annis  constitutus  pelentibos  denegave- 
rat,  oblitas  fidei  suae,  concessit.  Hoc  obi  Ambrosius 
cognovit,  relicta  civitate  Mediolanensi,  ad  quam 


Eugenius  festinato  veniebat ,  ad  Tusciam  usque  de* "  protinus  obiuleront,  qui  eorum  consulatu  perem- 


scendit,  deciinans  magis  aspectum  sacrilegi  viri, 
quam  forroidans  iroperantis  iojuriam.  Nam  et  epi- 
slolaro  ad  eumdem  dedil,  in  qoa  convenit  conscien- 
taam  illius  de  sacrilegio  :  cojus  aspeelom  alque  col- 
loquiuoi  non  declioavit  pro  usurpato  imperio^sed 
pro  admisso-sacrilegio* 
Cap.  XXII.  Sic  secuti  sunt  beatus  Martinus,  atque 


eiAi:  I>*...i2  Ai^^^»:^ 


ptus  est  seplimo  et  vicesioio  die  Aogusii  mensis.  > 
Cap.  XXIV.  Et  in  historia  vitae  bcati  Ambrosii  a 
sancto  Paulino  conscripta  legiiur  :  c  Profectus  ila- 
que  sacerdo9  de  Thusciae  partibus  Mediolanum  re- 
vertitur,  jam  inde  egresso  Eugenlo  contra  Theodo- 
sium  imperatorem  ,  ibique  Chrisliani  imperatoris 
praestolabalur  adventum,  securus  de  Dei  poteniia. 


975  HINCMARI  RHEM.  ARCHIEP.  0PUSCI3LA  VARIA.  m 

ro9  in  ecctedia  Mediolanensi,  atqiie  clericos  sub  ar-  A     Cai».  Xivn.  Guraiitem  sandns  Martinoset  gao. 


rois  probaturos.  Sed  miserandi  homines,  cum  dse- 
•  monibus  male  creduli  sunt,  et  aper4unt  os  suiim  in 
blasphemiam  contra  Deum,  spem  sibi  victori»  ad- 
emerunt.  Causa  autem  commolionis  baec  fuit,  quia 
munera  imperatoris,  qui  se  sacrilegio  commiscuerat» 
ab  EccJesia  respuebantur,  nec  orandi  illi  cum  Eccle- 
sia  societas  tribuebatur.  Sed  Dominus,  qui  Ecclesiam 
suam  tueri  consuevit,  de  coelo  jaculatusesi  judicium» 
atque  omnem  vicioriam  ad  religiosum  imperatorem 
Iranstulit  Theodosium.  » 

Cap.  XXV.  Si  quaerit  denique  aliquis  cur  sanctus 
Martinus  ac  beatus  Ambrosius  Maximum,  qui  duas 
imperatores,  altemm  vila,  alterum  regno  eipolit,  a 
eorpore  el  sanguine  Doinini  non  excommunicaverint. 


otus  Ambrosius  praedictos  Invasores  impemnonex- 
communicaverint  a  corpore  et  sanguine  Domini,  el 
commuiiem  cibum  cum  eis  sumpserint,  sanctos  Aih 
gustinus  respondeat  in  libro  de  Pceniteniia  (homL 
50) :  €  Nos,  inquit,  a  communione  quemquam  pro- 
hibere  non  possumus,  quamvis  haec  prohibitio  doq- 
dum  sit  mortalis,  sed  «nedicinalis,  nisi  aot  sponte 
confessum,  aut  in  aliquosive  saH^ulari,  sive  ecde- 
siastico  judicio  nominatum  atque  convicluni.  Qois 
enim  sibi  utrumque  audeat  «ssumere,  ui  cniqian 
ipse  sit  accusator  et  judex  ?  'Ciijusmodi  regularo  eiiaa 
Paulus  apostolus  in  Epistola  ad  Corinthios  breviler 
insiuuasse  inteUigitor,  cam  quibusdam  talibus  com* 
memoratis  criminibus  ecclesiastici  jndicii  formaD 


sed  tantum  redarguerint,  et  beatus  Ambrosius  Eu-  ^  »d  omnia  similia  ex  quibusdam  daret.  Ait  enim 


genium  tyrannum  et  sacrilcgum  non  excommunica- 
rit,  sicnt  religiosum  et  christianum  imperaiorem 
Theodosium  pro  excessu  notissimo,  accipiat  de  ca- 
tholicofum  et  dotissimornm  virorum  doctrina  silii 
redditam  rationem.  Aft  enim  beatus  Ambrosius  de 
obitu  Theodosii  inter  extera :  cDilexi,  inquiens« 
vinim ,  qui  magis  arguentetn  quam  adulantem  pro- 
baret.  Stravit  pmne,  quo  utebatur,  insigne  regium, 
Ueficvit  in  Ecclesia  piibiice  peccatum  suum,  quod  ei 
aiionun  fraude  obrepserat,  gemiiu  et  iacrymis  oravit 
veuiam.  Quod  privaii  erubesciint  «  non  enibuit 
imperator,  publice  agere  poBnlientiam  :  neque  ullus 
postea  dies  Xiiit,  quo  non  illum  doleret  errorem. 
Quid  quod  prseclarain  adeptus  victoriam,  tamen  quia 


Scripsi  vobis  in  epistola,  non  commiseeri  (onicam: 
non  utique  fomicariis  huju$  mundi^  aut  avam^  nl 
raptoribus,  aul  idolis  sernentibus  :  atioquin  dihuen- 
tis  de  hoc  mundo  exisse  (/  Cor,  y,  9).  Non  possoM 
enim  hominte  in  iioc  mundo  viventes  nisi  cum  lali- 
bus  vivere :  nec  eos  possunt  lucrifacere  Christo,  u 
eorum  colloquium,  convictu^mque  vitaverinu  Unde 
et  Dominus  cum  pubHcanis  et  peccatoribus  coou- 
dens  :  Non  est  opus,  inquit,  «anti  medicut,  $ed  mdi 
habentibus.  Non  enim  venivocare  jusios,  udfeeta- 
lores  (Matth.  ix,  i2).  Et  ideo  seqnitur  Aposlolos,et 
adjungit  :  Nunc  scripsl  vobis  non  commisceri,  si 
quis  frater  nominatur  in  vobis  aut  fornicator,  aul 
idoli^  serviens,  aut  avams.ant  maledicos,  aut  ebrio* 


liostes  in  acie  strati  suiit,  abstinuit  a  consortio  ^  sus,  aut  rapax,  cnm  hujusmodi  nec  qnidem  cibDn 

simul  sumere.  Quid  enim  mihi  de  fais  qui  forissoBt 
Judicare?  nonne  de  bis  qoi  intns  suni  vos  jodicatis? 
de  his  autem  qui  foris  sunt  Deus  judicabit.  Aoferte 
malum  a  vobis  ipsis.  Quibns  verbis  satis  osteoditoan 
temere  et  quomodolibet,  sed  per  judiciumaurerendos 
esse  malos  ab  Ecclesiae  communione  :  «ut  si  per  ju- 
dicium  auferri  nou  possont,  tolerentur  poiios,  oe 
perverse  malos  quisque  evitando,  atb  Ecdesia  ipse 
discedens,  eos  quos  fugere  videtur  vinciat  ad  gebe»- 
nam.  Quia  et  ad  hoc  nobis  sunt  io  Scripturis  saociis 
exempla  proposita,  vel  in  messe,  ul  pale»  suffer»- 
tur  usque  ad  ultimum  ventilabrum,  vel  intn  iih 
relia,  ubi  pisces  boni  cum  malis  usqae  ad  segrega- 
tionem,  quae  futura  est  in  liltore,  hoc  est  in  fine  ss- 


sacramentornm ,   donec  Domini  circa  se  gratian 
,  filiorum  experirelur  advenlu.  i  . 

Cai».  XXVI.  Cx  hoc  manifesla  ratto  satisfacit 
quffirenti,  videlicet,  quia  poenitentia  non  coacta  sed 
voiuntaria  proficit  poenitenii,  sicut  scriptimi  est : 
Volunlarie  sacrificabo  tibi  {Psat,  uii,  8);  eliex 
votuntate  mea  confitebor  itti  {Psat,  xxvii,  7).  Et  in 
Etodo  legiinus  (Exod.  xxv),  qiiia  viri  cum  mulieri- 
bus,  quidquid  ifi  cultu,  in  oriianienio  tabernaculi 
necessarium  erat,  voluntarie  obtulerunt :  interqiie 
donaria  et  pili  caprarum  dinumerantur.  Per  pilos 
enim  caprarum,quibusciiiciumconncitur,  pcenitentia 
designaiur,  sicut  in  Evangelio  Dominiis  demoiistrat, 
dicens  civitati  reprobse  :  Si  in  Tyro  et  Sidone  facttB 


^^^..»    X,.,-«».     .^t,.W««.   .  ^.  ...   .^.^  ...   «...W..W  ,«w^  ,   ^ — 

fuissent  virtutes  quce  factce  %uni  in  vobis,  otim  in  citicio     culi,  aequo  animo  tolerentur.  i 


]t  cinere  pisnitentiam  egissent  {9iatth,  xii,  21).  In 
fllicio  quippe  asperitas  et  punctio  peccatorum,  in 
cinere  autem  puivis  ostenditur  mortuorura.  Et  id- 
circo  utrumque  hoc  ad  poenitentiam  adhiberi  so^et, 
utin  punctione  cilicii  cognoscamus  quod  per  culpam 
fecimus,  in  favilla  cineris  perpendamus  quid  per 
iiidicium  facli  sumus.   Considerentur  er&ro  in  cilicio 


Cap.  XXYHf.  Et  in  libro  deB:iptismo  (fi^.  vn,  op. 
45) :  (  Joannes  dicit  alien»  doctrinae  hominibus  Are 
non  esse  dicendum  (//  Joan,  i,  iO)  :  Pauiosaot<rii 
apostolus  vehementius  dicit :  Si  guis  frtHer  noKiH- 
turinter  w»,  aut  avarus^  aut  ebriosus,  eic.,fwi  *■" 
jusmodi  nec  quidem  cibum  simul  sumere  (f  Cor.  ^i 
H).  El  tamen  com  colletris  feneratoribus,  insidio- 


977  >   >»^  .---         DE  FIDE  CAROLO  llEGl  SERVANDA.  978 

nottn  per  4piiiolam,  hunc  wHale^  et  noUu  commi''  A  ipsum  sanguinem  bibant?  Nunquid  et  liidas  magislH 


ueri  cum  eo  (U  The^t,  v)..  Sed  ne  aubriperei  tibi  ex 
boc  iracandia,  et  turbaret  oculum  tvum^Non,  in- 
<|uit,  ut  inimicum  eum  existiroetis,  sed  corripite  ut 
frairem  ut  erubescat :  a  quo  indixit  separalionem, 
■on  praecidit  diiectionem.»  Etalibi  (pxa/.  c,5,  Augu»t. 
U  piol.  g)  :  c  Superbo^  inqwi^  oeulo  et  insatiabiU 
cordCf  huic  non  convescebar :  id  est,  non  cum  illo 
manducabam.  Quomodo  aobis  proponit  baec  quando 
ipsenon  recit?  Ad  imitatiooem  suam  oos  bortatur  : 
videmus  enm  convivatum  esse  com  superbis,  quo- 
medo  nos  prohibet  ne  conviverour  cum  eis?  Nos 
quidem,  fratres,  propler  correptionem  aliquam  tene- 
mus  nos  etiam  a  fratribus  noslris,  et  non  cum  eis 
convivamur,  ut  corrigantur.  Cum  extraneis  potius 


venditor,  et  traditor  ipsius,  quamvis  ipsuro  primum 
manibus^usconfectum  sacramentum  carnis  et  sajigiii  • 
nis  ejus  cum  csteris  discipulis,  sicut  aperlius  Lucas 
evangelista  dedarat,  manducaret  etbiberet,  mandl  in 
Christo,  et  Christos  in  eo?Multi  denique,  qui  vel  cordo 
ficto  carnem  illam  mauducaat,  et  sanguinem  bibunt, 
vel  cum  mandueaverint  et  biberint  aposiaiae  fiunl, 
nunquid  manent  in  Christo,  aut  Christus  in  eis?  Sed 
profecto  est  quidam  modus  manducandi  illam  car- 
nem,  et  bibendi  illum  sanguinem,  quo  modo  qui 
manducaverit  et  biberil,  in  Chrislo  manet,  et  Chri- 
stus  in  eo.  Non  ergo  quocunque  modo  qiiisque  nian- 
ducaverit  carnem  Christi ,  et  biberit  sangnineni 
Christi,  manet  in  Christo,  et  in  illo  Chrislus,  sed. 


convivamur,  ei  cum  paganis,  quam  cum  his  qui  no-  ^  certo  quodam  modo,  qnemadmodum  utique  ipse  vi- 
biscum  erant,  et  nobis  adberent,.  si  videriraus  eoa     debat,  qiiando  isla  dicebat.  ^ 


male  vivere,  ut  enibescaut  et  eorrigantur,  sieutdieit 
Aposlolus:  Si  quis  non  obaudit  verbo  nostro  per 
epistolamt  bunc  notate,  et  noliie  commisceri  cum  eo» 
et  non  ut  inimicum  eum  existinietis,  sed  corripite  ut 
fratrem  (/  Car,  v).  Facimus  hoc  plerumque  propter 
me<licinam»  et  tamen  cum  exlraneis^  multis^  et  cum 
impiis  saepe  vescifn  ur.  » 

Cap.  XXIX.  Et  item  in  Tractato  psalmi  (iir psol.  c, 
conc*  2) :  c  Respice  ad  munera  ipsius  Ecclesi<e,munus 
sacramentorum  m  baprismo,  in  eucharistia,  in  caele- 
ris  sanetis  sacramentis,  qualemunus  est?  hoc  mu- 
nus  adeptus  est  et  Simon  magus.  Prophetia  quale 
munus  est?propheiavitet  Saul  malus  rex,  ettunc 


Cap.  XXXI.  Et  in  epistola  concilil  ad  Donatistas 
(lom,  VII,  S.  August.  epiit.  152) :  i  Quisqnis  in  hac 
Ecclesia  bene  vixerit,  nihil  ei  prscjudicdnt  aliena 
peccata,  quia  onusquisque  ih  ea  proprium  onus 
portabit,  sicut  Aposlolus  dicit :  Et  qnicunque  in  ea 
corpus  Chrisli  manducaverit  indigne,  judicium  sibi 
manducat  et  bibit.  Nam  etiam  hoc  ipse  Aposlolus 
scripsit.  Cum  autem  dicil,  Judicium  sibi  mandncat, 
satis  ostendit  quia  non  alleri  judicium  manducat, 
sed  sibi,  quia  communio  malorum  non  maculat  ah- 
quem  participatione  sacramenlorum,  sed  consen- 
sione  factorum.  Nam  si  in  factis  malis  non  eis 
quisque  consenliat,  portat  malus  causam  suain,  et 


prophetavit  cum  David  sanctnm  persequeretur.  >  El  ^  personam  suam,  nec  prapjudicat  alteri ,  qiiem  in 
iiem  tn  serm.  fvaiig.  Joannis  (jerm.  50,  in  Joan.) : 
c  Talis  erat  Jodas,  ei  tamen  cum  sancils  discipulis 
undecim  Intrabat  et  exibai.  Ad  ipsam  coenam  Domi- 
uicam  pariter  accessit,  conversari  cum  eis  potoii^ 
eus  inquinare  non  potuit.  De  uno  pane  el  Petrus  ac- 
cepit  et  Judas,  et  tanien  qua&pars  fideli  cum  infiddi? 
Pelrus  enimaccepit  advitam,  Judasadmoriem.  Quo- 
modoenim  illeodor  bouus,  sic  ille  cibus  bonus.  Sicui 
ergo  odor  bonus,  ila  etcibus  bonus,  bonos  vLvificat, 
niaios  mortificat.  Qui  enim  mandocaverit  indigne, 
judicium  sibi  manducat  et  bibit :  judicium  sibi,  non 
tibi.  Si  jiidicium  sibi,  non  tibi,  lolera  malura  bo- 
nus,  utTeniasad  prxmium  bonorum,  ne  miturisio 
poenam  malorum.  i 
Cap.  XXX.  Et  in  Tratactu  psalmi  (August.  in  p$al.  ^  inquiens,  meis  vocibus,  et  apud  Deiius  et  apud  om- 


consensione  mali  operis  socium  non   habet  cri- 
minis.  > 

C\p.  XXXII.  Verumtamen  legimus  in  vitn  beati 
Ambrosii  a  beaio  Paulino  scripta,  eiim  a  commu- 
nionis  consorlio  Maximimi.segregasse«e»admonaisse 
illum,  nt  effusi  sanguinis  domini  sui,  et  qood  est 
gravius,  innocentis,  ageret  poenitentiam,  si  sibi  apnd 
Deum  vellet  esse  consultum.  Sed  ille  cum  poeniien- 
tiamdeclinat  superbo  spiritu^  noa  solum  ruturam, 
sed  etiara  prsesentem.  salutem  amisil,  regnumque, 
q4]od  male  arripuerat,.femineoquodam  timore  depo* 
sttil,utproouratorem  se  reipublic»  nomine  prxfuisse 
confiteretur.  Bl  in  epistola  ad  Eugenium  scripsisse 
beatum  Ambrosium-  (in  eadem  Viia)  :  c  Quomodo, 


XLvii)  :  c  Quam  multos  Judas  implet  Satanas,  in- 
digne  accipienles  buccellas  ad  judicium  suum  ?  qul 
enim  mandtioat  et  bibit  indigne,  iudicium  sibLoKiQ- 
docal  et  bibil  (/  Cor.  ii).  Non  mahim  est  quod  datur» 
sed  bonum  niale  in  jiidicium  datur.  Bene  esse  non 
potest  male  accipienti  quod  bonum  est.  >  £t  in  ser- 
mone  de  Terbis  Apostoli  (serm.  de  spiritu  blatphe^ 
nt>)  :  c  Illud  etiam  quod  ait :  Qui  manducat  meam 
earnem^  et  bibit  sanguinem  meum,  in  me  manety  et 
ego  in  iUo  {Joan.  vi,  57),  qnomodo  intellecturi  so- 


nes  homines  teneor?  Aliud  mihi  non  ticere  intellexi, 
aliud  non  oportere,  nisi  consulerem  mihi ,  qiiia  non 
potui  tibi.  >  Cujus  verba  decretissima  atque  salu- 
berrima.se^uenies  nos  episcopi  doinni  nostri  Karoli»  \ 
si  acciderU  ui  consulore  ei  non  possimus ,  sicuti  cu- 
piinus,  in  temporali  sui  regni  defensione  atque  tui-  ' 
tione,  et  consulamus  illi  in  debitae  fidei  observatione, 
consulamus  et  nobis,  Dei  cooperaiiono»  in  debitae  ' 
fldei  erg^   illum  observatione,  et  conlinua  mcnlis  ' 
devotioney  atque  pro  eo  apud  Deum  et  sanctos  ejus 


»79  •  miSCMAm  RHEM.  ARCfflEP.  OPOSCULA  YARIA.  9» 

missis  Tel  episcopis  Td  qufbuscunqoe  internuntuft,  A  praeposiits  dennqnimits,  ^ns  ordiwiUonl  qoi  eu 

invttemus,  nec  pro  abliaiiis  vel  honoribas  tempora-     nobis  praetnlit  obviamus.  >    ^- 

libus.  atque  rebus  vel  facuUatibus  nos  venundemits,         Cap.  XXXV.  Consubmus^elfom,  quanimn,  ^ 

Jndae  similes  eiTecti,  qui  abiens  ad  Judaeos  dixit : 

(iuxd  vullh  mihi  dartj  H  ego  wbit  eum  tradamf 

(Jra///i.xxvi,  15.) 


Cap.  XXXIH.  Est  etiam,  qtioniam  ab  afio  quo- 
cunque  juste  et  rationabiKter  eredi  non  poterimos 
neque  debemns,  si  quocnnque  terreno  lucro  vel  illata 
injuria,  salva  in  Deum  fide,  seniori  nostm  fidem'  non 
servaverimus.  In  veteri  namque  populo  Samuel  pro- 
pheta,  eujus  loeum  in  Ecclesia  nunc  tenent  episcopi, 
adeo»  ut  sacra  prodit  historia ,  Saul  regem  pro  pec- 
eatis  sois  a  Domino  reprobatnm  luxit,  ut  dixerit  ei 
Deus  :  Vsquequo   lu  luges  Saul,  eum  ego  abjeeerim 


vante  Domino,  poterimos,  soeiis  et  commiliumibDi 
nostris,  exbortantes  eos,  ut  /idem  debitam  ergi 
eum  observent,  et  si  qui  fuerint,  ut  audiimis,  qii 
dicant  quod  omne  regnum  in  mano  sna  et  sQonin 
specialiom  tenet,  de  qnibos  nemo  per  servitiiin,  fel 
per  defensionem  et  utiritatem  regnl  nisi  per  pr^ 
tiom  obtinebit,  et  nisi  per  pretlum  obtenta  teDebii: 
et  nemo,  sicot  nec  de  honoribos,  ita  nec  de  foini- 
liariiate,  in  eom  potest  habere  fidociam,  com  omoes 
qiios  deliciosos  et  famiiiares  habuerit,  exosos  debo- 
noraverit  atque  abjecerit  :  et  qoi  imprepertBl  ee» 
clesiasticis  viris,  quod  nemo  sic  Ecclesias  perdiTersi 


eirm  (/  Reg.  xvi,  i)?  Et  David  vir  belUcosus,  et  unus  B  ingenia  oppresserit,  aique  dcspoliaverit,  licet  qw 


de  primoribus  Saul,  et  etiam  gener  ejus,  qui  in 
muUis  non  solum  regi,  sed  et  regno  profuit,  et  non 
tantum  bellis  conlra  adversarios  Saut  et  regni  ejus 
^it,  sed  et  ipsum  regem  vexatum  a  maligno  spiritu 
blandis  obsequiis  delinibat,  quaesitus  frequeniissime 
a  rege  ut  occideretur,  servans  Adeliter  quod  de  pro- 
posito  rege  et  domino  dixeral  :  Imposuisti  hominet 
Muper  eapita  nostra  (PsaL  lxv,  H)  ,  dominum  et 
regem  ipsum  persecutorem  suum  vocabat,  et  cum 
«sepe  habuerit  opportunitatem  ul  illum  posset  occi- 
dere,  non  solum  non  occidil,  sed  ei  socios  ab  ejus 
occisione  compescuit,  dicens :  Absit  ut  mitlam  manum 
in  christum  Domtm,  quia  unctus  Domini  est  ( /  Reg. 
XXIV,  ii).  Etquia,  ut  slgnum  posset  ostendere, 
quem  locum  habuerit  ut  valeret  illum  occidere,  ab- 
ficidit  oram  chlamydis  ejus »  et  in  se  reversus 
percussit  cor  suum,  eo  quod  foedaverat  vestem  do- 
mini  sui. 

Gap.  XXXIV.  Unde  beatus  Gregorius  in  regula 
Pnstorali  dicit  (Past.  iii,  c.  5) :  i  Admonendi  sunt 
BObditi,  ne  cum  culpas  pncpositorum  considerant, 
conira  eos  audaciores  flant,  sed  sic,  si  qoa  valde 
sunt  eorum  prava,  apud  semetipsos  dijudicent,  ut 
lamen  divino  timore  conslricti,  ferre  sub  eis  jugum 
reverentiae  non  recusent.  Quod  melius  ostendimus, 
si  factum  David  ad  medium  deducamus.  Saul  quippe 
persecutor  ctim  ad  purgandum  venlrem  speluncam 
fuisset  ingressus ,  illic  cum  viris  suis  David  Inerat, 

qul  jam  tam  longo  tempore  persecutionis  ejiis  mala  D  cujus  7omini  Tr^idU  adversarhis^  pi^i^r  qoa 
tolerabat.  Cnmque  eum  viri  sui  ad  feriendum  Saul'  ^^^^  .  E^jpandam,  inquit ,  soper  eom  reie  meaai. 
nccendercnt,  fregit  eos  responsionibus,  quia  manum  ^j  comprehendetur  sagena  mea,  et  addiic»m  eam  ia 
mittere  in  christum  Domini  non  deberet.  Qui  tamen  Babylonem,  et  judicabo  eum  illic.  Qiiidqoid  igiiw 
occulte  surrexit,  ei  oram  chlamydis  ejus  abscidit.  contra  Sedechiam  fecit  Nabuchodonosor,  n«i  »8 
Onidenlm  ner  Sanl  nisi  mali  rectores,  quid  per     f^-  -:.::....    ..§  ?•,,  iv;    tn  A.«tna  nAmitM»  raeni 


dam  de  rebuspretio  suscepio  contu]erit,etregnDin 
sic  omne  vendiderit,  de  Domini  fisi  misericordia  pro 
talia  quserenlibns  proponamus,  quia ,  si  illtini  Dens 
reverti  cum  prosperilate  feccrit ,  quod  bene  «epit 
et  egit  perficiet.  Et,  quia  non  est  homo  in  ferra,  fri 
facit  bonum^  et  non  peceet  (Ecele.  yii ,  24),  muUM- 
tur  in  virum  aliiim ,  et  hsec  erit  mutatio  dexten 
Excelsi.  Scriptum  est  enlm:  Verte  tmpiM,  el  m 
erunt  (Prov,  xii,  7) :  non  quia  non  erunt  In  e&sentii, 
sed  qiiia  non  enint  in  impietatis  ciilpa,  sicutPsobi 
apostolus  de  seipso  dicit  :  Vivo  autem,  jem  m 
ego^  vivit  vero  in  me  Christus  (GaL  ii ,  20).  Exsiin- 
ctiis  qiiippe  fuerat  saeviis  ille  persecuior,  et  Tiveie 
ccRperat  pius  pnedicator. 

^  Cap.  XXXVI.  Consulamus  etiam  ei,  si  forte  qfnis 
fuerit,  qui  in  abscntia  ejus  regnnm  ipsius  moliatv 
subripere,  ut  moneamus  eum  de  saeramentis  ialer 

I  se  et  senioiem  noslrum  factis,  qnae  rex  nosterse 
servare  velle  fatetur,  et  proponamus  ei  senlentian 
Domini  proIaUim  per  Jeremiam  prophetam  conir& 
Sedechiam,  qui  juravit  Nabnchodonosor  gentifi  regi 
in  nomine  Domini  :  Propterea,  inquit  Scrlptnra, 
juramentum  quod  sprevit,  et  feedus  quod  prffvtmcstn 
est ,  ponam  in  caput  ejns  (Ezech.  xvii,  19).  Unds 
Hieronymus  :  c  Ne  putaremus,  inqnit,  jnramentno, 
et  foRdos,  et  pactum,  regis  esse  Babylonii,  vel  Sejfe- 
chise  qni  feceral,  seqnitnr  :  In  pramarieatiene  ^ 
despexit  me,  Ergo  qui  contemnit  jnramenliim.iHan 
despicil,  per  quem  juravil  :  illiqne  facit  injinianf 


981  DE  FIDE  GAROLO  REGl  SERVANDA.  981 

8UU1U  agcntlbus  consulero  non  poluerimus,  secun*  x  militer  reflponsum  t  nobls  esl!  Si  tribatam  petic, 

agri  Ecdesiae  solvunt  tributam.  >  £t 


diiin  verba  beati  Arobrosii  consulamus  nobis «  ne 
faciamus  quacunqae  capiditale,  yel  adulatione,  vel 
decopiione,  vei  communicationey  uude  vituperetur 
minisierium  nostnim ,  ei  perdamus  nomeu  bonum, 
quod  Apostolica  regula  haljere  jubet  episcopiim, 
cliam  ab  bis  qui  foris  sunl  (/  Tim.  ur,  7).  Videlicet, 
si  supervenerit  rex  aiius  in  regnam  senioris  Bostriy 
ci  non  fuerit  militaris  manus  qa»  ei  resistat*  sequa- 
mur  nos  episcopi,  et  in  ordinatione  ordinis  nostri,  el 
lA  conservatione  Qdei  erga  scniorem  Dostrum,  pa- 
trum  vestigia,  et  in  reccptione,  et  in  csteris,  munus 
piacalionis  erga  superventurum  regem,  videlicetin 
receplione.  Legimus  enim  sancium  Basiliuro  cum 
clero  suo  supervenlentem  eliam  iuUauam  aposiatam 


Don  negamus  : 
sanclus  Augustinus  in  libro  de  Catecbizandis  rudibus 
{cap,  21) :  c  Dicit  el  apostolica,  inquit,  doctrioa 
(Aom.  XIII,  1),  ut  omnis  anima  saUimioribus  pote- 
statibus  subdita  sit,  el  ut  reddantur  omnibus  oranfa, 
cul  vectigal  vectigal,  et  canera,  qu»  salvo  Dei  noslri 
cultu  constitulionts  ImmanaB  principlbas  fOddimuSr^ 
qaando  et  ipse  Dominus ,  al  iiobis  bujus  saMe  do- 
ctrinae  praeberet  exemplum^  pro  capite  homiirii  quv 
erat  Indulus^  tribatum  solvere-  non  dedignatus  est 
{Maiik.  XVII,  26).  Iiibentar  aulem  etiam  servl  Ghri* 
stiani,  et  boni^  fldeles,  dominis  suis  temporallbas 
aequammiter  fideliterqae  servire  {Epfu^.  vi,  5)  /qoos 
judicaturi  sunt,  si  usque  in  flnem  inlmtcoe  InVene- 


honurabiliter  recepisse ,  et  non  ob  Id  ab  ortbodoxae  B  rint,  aul  cnm  qutbus-  «qualiter  regnaittfi  suRt,  si  et 


fldei  regula  deviasse,  sed  quse  sant  Gaesaris  Caesari, 
et  Deo  quae  Dei  sunt  reddidisse.  Sed  et  de  Missarum 
solemniis  ac  sacra  alUris  cominunione,  verum  el  de 
commuuis  mensae,  alque  altnris  sacramentorumque 
participatione  salis  suflicienter  supra  de  Patruin  di- 
ctis  oslendimus.  » 

^"  Ca.p.  XXXVUI.  De  mililia  quoqne  ac  vectigalibns, 
quae  juxta  niorem  antiquum  et  solitum,  secundum 
quantitatem  ac  qualitatem  Ecclesiarom  nobis  com- 
uifssaruin,  solet  exigere,  beati  Ambrosii  verbis  uli, 
ei  acta  sequi  deberc  pulamus ,  quibus  dicit  in  ser- 
moue,  quem  de  persecutione  sua  ad  populum  orsus 
est  {Orai.  in  Auxenlium  de  Ba$Hieis),  dicens  :  i  Yi- 
dete  quanto  pejores  Ariani  sunt  quam  Judaei.  llli 


illi  ad  verum  Dominum  conversl  fueriDt)  Omuibim 
lamea  prascipitur  servire  humaDis  poiesta^bus  amae 
lerrenis,  quoosque  poet  tempus  praefiuitam,  quod 
significant  septuaginta  anni,  ab  istius  saeculi  conAi- 
sione,  tanquam  de  captivitaie  Babyloniae,  siciit  Hieru- 
salem  lilieretur  Ecclesia.  i  El  sanctus  Ambrosias  in 
sermone  ad  populum  {ep.  iHad  MareeUin,) :  i  Alle- 
gatur,  inquit,  imperalori  licere  omnia ,  ipsius  esse 
universa.  Aespoiideo,  noli  te  gravare,  imperator,  ul 
putes  te  In  ea  qaae  divina  sunl  iinperiale  aliquod  jus 
habere.  Noli  le  extollere,  sed  sl  vis  diutius  Imperarc, 
esio  Deo  subdltus.  Scriplum  est :  Qu/b  DH  Deo,  qum 
Casarii  Cwsari  {Matth.  xxii,2l).  Ad  imperatorem 
paJaiia  periinent,  ad  Sacerdotem  ecclesia.  Publico- 


qnaerebant,  ulrum  solvendum  putarei  Gaesari  jusC  rum  tibi  moenium  jus  commissnm  est ,  non  sacro- 
tribuil ,   isti  Imperalori  volunl  dare  jus  £cclesiae.     rum» » 


Sed  ul  perfidi  soum  sequuntur  auctorem,  ita  et  nos 
quae  nos  Dominus  et  aucior  noster  docuil  respon- 
deamus.  Considerans  enim  iesus  dolum  Judasorudi 
dixit  ad  eos :  Quid  me  tentalis?  ostenditemibi  dena- 
riuro.  Et  curo  dedissent,  dixit :  Cujus  imaginem  lia- 
bel  et  inscriptioiiem?  Respondentes  dixerunt :  Cae- 
saris.  Et  ail  illis  Jesus  :  Reddile  qua  sunt  Cmsaris 
Cofsarif  el  qua  suni  Dei  Deo  (Maith.  xxii,  2i).  Ergo 
et  ego  dico  illis,  qui  mihi  objiciunt :  Ostendite  mihi 
denarium.  Jesus  Csesaris  denarium  vidil,  et  ait  : 
Reddite  Caesari  qu?e  Cxsaris  sunl,  el  qoae  Dei  sunl 
Deo.  Nunqnid  de  Ecclesiae  basilicis  occupandis  pos- 
sunt  denarium  ofierre  Cacsaris?  Sed  in  Ecclesia  unam 


Cap.  XXXIX.  Et  sancttts  Gelasius  in  epistola  {epist, 
10>ad  Anastasiura  imperatorem :  c  Duo  sont,  inqnii, 
imperator  augasle,  quibus  principaliter  roupdus  hic 
regilur,  aueioritas  sacra  pontiflcum,  et  regalis  p»- 
lestas :  in  qnibus  tanto  gravius  pondus  est  saeerdo- 
tiim,  quanto  etiam  pro  ipsis  regibus  hominum  in  di- 
vino  reddituri  sunl  examine  rationem.  Nostrenim, 
fili  clemenlissime,  quod  licei  praesideas  bumano 
generi  dignitaie,  reram  lamen  praesulUias  drvinarum 
devotus  oolla  submittis,  atque  ab  eis  caasas  luae  sa- 
luiis  expetis :  inque  sumenkls  coeleslibus  saoramen- 
tis,  eisque  ul  competit  dlsponendis,  subdi  te  debere 
cognoscis  religionls  ordine  potius  quaro  praeesse. 


imaginem  novi,  hoc  esl  :  imaginem  Dei  Invisibilis,  ^  Nostl  ilaque  intcr  haec  ex  illorum  te  pendere  judicio, 


de  qua  dixit  Deus  :  Faciamus  hominem  ad  imaglnem 
et  similitudinem  nostram  (Gen.  i,  26) ,  iilam  imagi- 
nem,  de  qua  scriptum  est :  Quitt  Christus  spieudor 
glorise,  ct  imago  subslantiae  ejus  (Hebr.  i,  3).  lii  isia 
Imagine  Palrem  cerno,  sicul  dixit  ipse  Doininus 
Jesus  :  Qui  me  tidit ,  vidit  et  Palrem  (Joan,  xiv,  9). 
Non  enim  haec  imago  a  Patre  est  separata,  qnx  uni- 
tatcm  me  docuit  Triniiatis,  dicens:  Ego  et  Paier 


non  illosad  tuam  velle  redigi  voluntatero. »  Et  san- 
ctus  Ambrosias  in  sermone  ad  populum  de  persecu- 
tione  siia  {epist,  13^:  i  Convenlor  ipsea  comitibuset 
tribunis,  iit  basilicae  fleret  matura  traditio,  dicen- 
libiis  imperatorem  }ure  suo  uU,  eo  quod  in  potestate 
^us  essent  omiiia.  Respondi,  si  me  peterel  quod " 
meum  esset,  Id  est  fundum  meum,  argentum  meum, 
jus  hujusmodi  meum  non  refragalurum,  quanquam 


A^a      •vnmmu/vMaite    •■  'nJWi^lini     ^A 


083  HlNCMARl  RHEM.  ARGHIEP.  OPUSGULA  VARIA. 

Iibenler  offerre :  templo  Dei  Dihil  posse  d^cerpere,  A  Bervire  jubeniar,  Tenim  et  in  orationibus,  sicatsaii. 


Aec  tradere  iiiod  quod  custodiendiim  non  traden- 
dum  acceperim.  Deinde  eoiisulere  me  etiam  impe- 
ratoria  saluti,  quia  nec  mihi  expediret  tradere,  oec 
illi  acdpere*  Acdpiat  enim  vocem  liberi  sacerdotis, 
si  Yult  sibi  esse  consultum,  recedat  a  Ghristi  injuria, 
iHsec  plcna  hiimilitatis  sunt»  et,  tttarbitror»  plena 
aiSsctus  ejus  quem  iroperatori  debet  saoerdos.  t 

Gap.  XL«  In  his  heati  Ambrosii  sententiis  atten- 
denda  est  discretio  canonica  de  facoltatibus,  tam 
episcopi,  quain  Eeclesiae.  Aiunt  enim  sacri  canoiies, 
ut  quae  sunt  Ecdesiae,  sub  omnl  sollicitudine,  et 
consdentia  bona;  et  flde  quae  in  Deum  est,  qui  cun- 
cta  considerat Jadicatque,  senrentor :  quae  etiam  dis* 
pensanda  snnt  judicio  et  potestate  pontificis  cui 


cius  Augustinos  in  libro  de  Civilate  Dei  oslendit 
{tib.  XIX,  c.  26  ei  27).  t  Quandiu,  inquiens,  pennista 
sunt  ambae  civitates  (scilicet  Hierusatem,  hoe  est 
Ecclesia,  et  Babylon,  quae  est  mundana  poiesUs)^ 
Htimur  et  nos  pace  Babylonis :  ex  qoa  iu  per  fideis 
Dei  popolus  liberatur,  ut  apud  hanc  inlerimpeRgri- 
netor.  Propter  qood  et  Apostolus  admoDQit  Eccle- 
siam,  ut  oraret  pro  regibos  ejus  atque  sablimilns, 
addens  et  dicens,  ut  quietam  ,et  tnmquiHam  Titam 
agamus  cum  omni  pietate  et  castiiate.  Et  propheu 
Hieremias  cum  populo  Teteri  Dei  venturam  pneonih 
tiaret  captivitatem,  et  divinitus  imperaret,  ot  obe- 
dienter  in  Babybniam  irent  Deo  suo  eliam  isia  pa- 
tientia  servientes,  monuit  et  ipse   ul  orsreiur  pto 


commissus  est  populos,  et  animae  quae  mtra  Ecde-  B  illa,  dicens  qoia  tit  paet  ejus  erii  pax  mtra  (Jerm. 


siam  congregantor.  Hanifesta  vero  sont  qoae  perti- 
nere  videntor.Eedesiae,  com  notitia  presbylerorom 
et  diaconorum,  qut  circa  ipsum  episcopum  sunf, 
ita  ut  cognoscaiit,  nec  ignorent,  quae  sint  Ecdesiae 
propria,  nec  eos  aliquid  hteat :  ut  si  contigerit  epi- 
ficopum  migrare  de  saeculo,  cerlis  existentibus  rebus 
quae  sitnt  Ecdesiae,  nec  ipsae  collapsae  depereant,  nec 
quae  propria  probantor  episcopi  sob  occasione  rerom 
pervadantnr  Ecdesiae.  Jostom  namqoe  et  acceptom 
est  coram  Deo  et  hominibus,  ot  soa  episcopos  qoi- 
bus  vohierit  derelinqoat,  ei  quae  Ecclesiae  sunt  eidem 
conserventur  Ecdesiae,-  ut  nec  Ecdesia  aliquod  pa- 
tiatur  incommodum,  nec  episcopus  sub  occasione 
proseribatur  Ecdesiae 


xxix,  7j,  utiqne  interim  temporaUs,  qoaB  bohis  ou- 
lisqoe  commonis  est.  Pax  autem  nostra  propria  et 
hic  est  cum  Deo  per  fidem,  et  in  aeternam  erii  cnm 
illo  per  speciem. » Pro  quibus  apostolus  Panlnsjubet 
orari,  etiam  com  persequerentur  Ecclesiam.  Sie 
enim  didt :  c  ObsecroMigitiir  priraum  omniam  fieri 
obsecrationes,  pro  omnibus  hominibus,  pro  regibus, 
et  omnibu&  qui  in  sublimitale  sunt,  ut  quielam  et 
tranquillam  vitam  agamus  in  oroni  pietate  et  casti- 
tate.  c  Itaque  per  ipsos  data  pax  estEcclesiae,  qmm- 
vis  ista  non  esse  fadenda  xstimaret  hutnaDs  cogiia- 
tionis  infirmitas  pro  his  a  quibus  perseeationem  pa- 
tiebatur  Ecclesia,  cum  membra  Christi  ex  omni  es- 
sent  hominum  genere  colligenda.  Unde  adjungii,  et 


Gap.  XLI.  Et  sicot  episcopos  et  soas  et  ecdesia*  G  dicit :  Hoc  emm  bonum  est,  et  acceptum  corm  Sa/m- 


sticas  facoltates  sob  debita  discretioiie  in  vita  sua 
dispensandi  babet  potestatem,  ita  facultates  Ecdeslae 
viduatae  post  mortem  episcopi  penes  oeconomom 
integn»  conser^ari  jubentur  fuioro  soccessori  eju$ 
episoopo,  qooniam  res  et  facuUtites  Gcclcsiasticae. 
non  in  imperatorom  atque  regum  potestate  sunt  ad 
dispensandum,  vel  invadendum,  sive  diriptendum. 
sed  ad  defensandum  atque  tucBdum.  Sunt  cnim  san- 
ctoaria,  et  haereditas  Domini,  sicut  et  in  Yeteris  et 
Novi  Testamenti  sanetarum  Scripturarum  paginis 
legimus.  Sunt  vota  fiddium,  pretia  peccatorum, 
patrimonift  pauperum.  Et  non  solum  in  vecligalibus 
stipendiariis  militiaB  et  Ecdesiis  debitis  regibusde- 


t^re  nottro  Deo^  qui  omne»  homines  vult  talvot  jieri, 
et  ad  agnitionem  verilatis  venire  (/  rtm.-tcf)^/^  " 
Gap.  XLIL  Si  denique  rex  noster  luerit,  annaenle 
Dco,  leversus,  'ecipiamus  eum  niir>gaudio,eidesibi 
ac  Ecclesiae  atque  regno  necessariis  in  postmodcn 
procurare  episcopaliter  illum  commoneamas,  ei  pro- 
speritati  suae  congaudeamus.  Si  vero,  qood  m 
optamus,  aliter  judicio  Dei  contigerit,  deToiiooeffl 
ac  fidcm  debitam  erga  iUom  sincenter  costodiefltts, 
sicot  scriptom  est,  dicamos  corde»  dicamosetore 
Domino  :  Exeultaverunt  filim  Judm^  id  est  conlessio- 
nis  homillimae ,  in  omnibus  judiciis  fim,  1^^ 
{Psat.  xGvi,  8). 


VII. 

AD  LUDOYIGUM  BALBUM  REGEM. 

JVbtn  regis  insiruciio  ad  reotam  regni  administraUanem. 
( ilpod  emndem,  ex  edit.  Mogoai.  J.  Busaei.) 


M5  INSTRUCTIO  AD  LUDOTIGUM  BALBUM.  m 

mores  discordia  orta  e$t,  qnoniaiii  atiqui  sine  alio-  A  carne  propinquos  et  Ghristianos  tantiim  malam  et 

tam  grande  periculum  in  Fontanido  devenit,  quan- 


rum  Gonsilio  ejns  constitutiouem  vindicare  sibi  vo- 
merunt  Quae  discordia  non  sine  iropedimento  fuit 
paciflcata.  Legimus  quia  lx>ni  reges  constiluti  bonos 
sibi  consiliarios  adbibuerunt»  et  per  bonos  reges  et 
bonos  oonsiJiarios  regnorum  populi  multa  bona  ba- 
buenint,  et  per  malos  reges  et  malos  consiliarios 
regDorum  populi  mulla  roala  snstinuenint. 

Cap.  II.  Ut  de  recentioribus  bistoriis  yobis  propo- 
nam  exempia:  Qoando  Pippinus  abavus  Tcster  xgro- 
tavit  in  inflrmitate  de  qua  et  mortuus  est»  apud  mo- 
nasteriom  sancti  Dionysii  regni  soi  primores  con- 
Tocavit,  et  eorum  consilio  disposuit»  qualiter  post 
eum  fllii  sui  Garlomannns  et  Carohis,  qui  com  eo 
erant,  regnum  ejus  paciflce  gubemarent.   Mortuo 


tum  inter  Gliristianos  non  accidit  ex  eo  tcmpore»  quo 
primum  Garolus  cum  Raganfredo  in  Yinciaco  pugna- 
Tit.  Sed  non  pro  illa  occisione ,  quae  facta  fuit  in 
Fontanido,  pax  in  regno  provenit ,  sed  tandiu  illa 
miseria  intcr  Ghristianum  populnm  et  carne  propin- 
quos  mansit,  donec,  vellent  nollent,  el  seniores  el 
regni  primores  in  tres  partes  regnum  diviserunt»  et 
per  sacramenta  ipsam  divisionem  stabilem  esse  de- 
bere  confirmaverunt. 

Gaj».  Y.  Mortuo  Lothario,  fllii  ejus  regnum  illius. 
inter  se  divlserunt.  Unde  adhuc  illis  viventibus  facta 
est  firmitas  per  sacramenlum  inter  patrem  vestrum 
et  patruum  vestrum  Ludovicum.  Mortuo  autem  Lo* 


aiiteui  illo,  et  cum  magna  devotione  sepulto,  Garlo-  B  thario  fllio  Lotharii,  post  tnultas  controversias  facta 


niannus  ad  Suessiones,  etCarolus  ad  NoTiomom  to- 
nenmt,  et  decimo  quinto  dle  post  ilHusobitum  con- 
silio  et  auxilio  regni  primorum  in  reges  levati  sunt, 
ei  unusquisque  de  regni  primorilras  sine  uUa  conten- 
tione  ad  regem  suom  convenit.  Post  tres  drciter 
aiinos  mortuo  Garlomanno  in  Salmontiaeo,  Tenit 
Carolus  ad  Gorbennacum,  et  r^ni  primores,  qui 
cum  Garlomannofuerunty  illucad  eum  conTeneront, 
excepUs  paucis,  de  quil)us  non  est  modo  necessarium 
dicere. 

Cap.  in.  Mortao  autem  Garolo  imperalore,  et  se- 
pulto  in  Aquis  palatio,  regni  primores,  qoi  cum  eo 
erant,  roiserunt  ad  Ludovicum  avum  Testrum,  qui 
erat  in  Teutuado :  qui  trigesimo  die  post  mortem 


est  diTisio  inter  patrem  veslruni,et  patruum  vestrnro 
LudoTicum,  de  parte  regni  Lolharii.  Mortuo  autem 
LudoTico  fratre  Lotharii  in  Langobardia,  requisita 
est  patri  Tcstro  a  fratre  suo  et  a  flliis  ejus  pars  de 
regno  illius  :  unde  adhuc  vivente  Ludovico,  sed  el 
anno  pneterito,  talesdevenerunt  miseriae,  sicut  vobis 
sunt  not»,  et  hoc  anno  talis  proTenit  lugenda  infeli- 
citas,  quae  per  universum  pene  inundum,  et  per  fu- 
tura  tempora  merito  erit  in  opprobrium. 

Cap.  YI.  Propterea  Tidetur  exiguitati  meae,  tc- 
strum  esse  consilium,  nt  de  antiquls  historiis  quan- 
tum  potestis  attendatis,  ne  in  exordio  regni  Tesiri 
iuter  primores  regni  de  Testro  regimine  oriatur  dis- 
cordia,  quae  non  sine  impediniento  possit  esse  se- 


^ ^ ^^ ^ — ,  ^ —  —  — ^ ^ 

patris  sui  Tcnit  Aquis,  et  cum  regni  primorum  con-  ^  data  :  et  regni  primores,  qui  Toblscum  sunt,  sic 


ailio  paciflce  regnnm  diqiosuit,  donec,  causa  emer- 
genie  quam  non  oportet  nunc  dicere,  inler  iHum 
et  filios  ejus  est  orta  discordia ,  pro  qua  magna  pars 
de  regni  primoribus  cum  Lotbario  perrexit  in  Lan- 
gobardiam. 

Cap.  IV.  MortooLadoTico  imperatore,  aTO  Tcstro, 
Quidam  de  istius  regni  primoribus  eTocaTcrunt 
Lolharium,  et  primores  qni  cum  iilo  erant,  de  Lan« 
gobardia  in  istud  regnum.  Et  quidam  de  regni 
primoribus  fuerunt  cum  Carolo  patre  Testro,  et 
qoidam  cum  LudoTico  patruo  Tcstro.  Interea  ccepe- 
runt  regni  primores,  qui  cum  tribus  fratribus  erant» 
siugillatim  certare  de  honoribus,  quique  illorum, 
unde  majores  et  plures  possent  obtinere :  et  parvi 
pcndentes  sacramenta  de  divisioue  regni.facta,  et 
plua  certaiites  de  iliorum  cupiditate ,  quam  de  se- 
niorum  suomm  et  de  sna  salute,  et  de  sanctae  Eccle- 
siae  ac  populi  pace,  qui  .cum  Lothario  erant,  imnii- 
serunt  illum  in  imc,  ut  fratres  suos  exhxredaret, 
et  regni  primores  qui  cnm  illis  emnt  annuilarett 
quoniam  ipse  primogenitus  et  in  nomine  imperaio- 


seipsos  et  suas  Toluntates  contemperent,  ne  allos 

bUus  regni  primores  ad  scandalum  per  suam  cupiiii- 

tatem  aut  negligentiam  provocent.  Praeserthn  cum 

non  habeatis  fratrem,  ad  quem  populus  debeat  se 

dividere,  sicut  nec  divisus  est  Garolo  imperatore 

morluo,  sed  se  univit  cum  LudoTico  illius  uniro 

filio.  I*)am  si  illi  iMmi  l>arones  posf  mortem  Pippini, 

com  duobus  fratribus  sic  sano  consilio  egerunt,  ut 

pax  inter  fratres  reges  et  inter  regni  primores  ac 

populnm  esset,  multo  facilius,  nisi  se  iuTidia  et  cu- 

pidius  intermtserint,  Tobiscum  Deo  adjuTante  se 

ad  Dei  volunlatem,  et  suam  salutemTenireTalelMint, 

attendentes  quanta  miseria  accidit  de   discordia, 

quae  facta  esi  inter  tres  fratres  post  morteni  Ludo- 
)   .  ,  . 
Tici  imperatoris. 

Cap.  Vil.  Yos  scitis,  quia  pater  Tcsier  prins  Rlie- 

mis  de  coiistitutione  Tcstra  post  illum  in  regimine 

regni  com  primoribus  regni  sui  disposuit  :  ubi, 

quantum  recordor,  maxime  omnes  regni  primores 

fuerunt,  excepto  venerabili'abbate  iliigone,  et  Ber- 

nardo  ooiuite  ArTcrnense  :  et  omnes  secundum  dis- 


III! ^ ... 


>  r<«.^i^    ..  T  ...i^ 


987  HINGMARI  RHEH.  ARCH1£P.  OPCSGULA  YARU.  99 

nes  qui  adrnenint  In  regia  yestra  constiiutione  con-  A  nobift  Deus  reddatcontra  paganos :  quiansqoettwde 


senserunt,  &e«1  el  iili  qui  cum  paire  veslro  perrexe- 
runt.  Proplerea  sub  ccleriiate  mitlite  ad  Hugonem 
et  Gozlenum  abbates,  et  ad  Bosonem,  et  Gonradum, 
et  Bernardum,  iteinque  Bernardum,  comites :  et  pe- 
liie,  ut  talem  locum,  sicut  eis  commodius  visum 
fuerit,  vobis  et  els  qui  in  isiis  partibus  sunt,  sed  et 
ipsis  qui  in  illis  partibus  sunt,  convenireprovideant, 
el  vobis  mandent  fut  iliuc  veniatis  cum  primorihus 
qui  in  istis  partibus  sunt.  Et  taliter  quique  conve- 
nlant  ut  regnum  non  depraedetur,  nec  devastetur, 
iit  communi  consilio  decommuni  necessitaie  et  uli- 
litate  iractetis,  qualiter  illa  capitula,  quae  pater  ve- 
ster  proxime  in  Garisiaco  annunliavit,  ad  effeclum 
pervenire  possint»  quse  interim  relegite  et  vos  et  ilii 
qui  vobiscum  sunt,  et  mente  recondite. 

Gap.  VKI.  Gredo  etiam  quia  paier  vester,  post- 
quam  scivit  se  de  sua  inflrmitate  non  posse  convale* 
scere»  non  dimisit  ut  vobis  de  regnl  disposiiione, 
quae  ad  Dei  voluntatem  et  sanctae  Ecclesiie  slatum 
et  Yestrum  honorem  ac  primorum  regni,  et  popuU 
ii^ssilatem  et  utilitatem  scivit,  quaedam  speciali- 
ter  non  mandaverit.  Proptereanecesse  est,  et  bonum 
.  videtur,  ut  iili  etiam  intersint  qui  cum  illo  fuerunt^ 
et  omnes  communiter  de  communi  necessitate  et 
utiliute  tractent.  Ego  etiam,  licet  minimus  iilomm, 
et  debilis  ac  infirmus,  in  Dei  et  vestrum  servitium, 
et  illorum  obsequium,  Domino  annuente,  libenter 
<u)nveniam,  et,  s\  aliquid  utilitatis  valuero  conferre,r 
Yoluntarie  faeiam,  quia  necesse  estut  cum  Dei  et  ve* 
filris  fidelibus  tracteiia  et  disponatis. 

Primo,  qualiter  vos  in  regiinine  regni  cum  honore 
et  salvamento,  ac  supplemento  de  bis  qu»  neces« 
aaria  sunt,  cnm  regno  ac  domo  vesira  possitis  con-' 
sistere.  Secundo,  ut  praefatum  capitulum  a  patre 
Ycstro  nuper  in  Garisiaco  denuntiatum,  de  honore 
sanctae  Ecclesiae,  et  sacerdotum  ac  servorum  Dei 
debito  privilegio,  ad  effectum  perduci  possit :  et 
ut  Ecclesiae  in  isto  regno  per  occasionabiles  circadas 
etper  indebitas  G6nsuetudinarias  exactiones,  quae 
tempore  Pippini,  Garoli  et  Ludovici  non  fuemnt, 
aote  annos  viginli  impositas  non  afHigaotur.  Tertio, 
qualiter  regni  primores  cum  debita  securitale  ac 
bonore  erga  vos  consistere  possint,  et  cacteri  nobi 


jam  ante  plures  annos  locum  in  isto  regno  ddeosia 
non  habuit,  sedredemptioettributum,  etnoD  soloai 
pauperes  homines,  sed  eiEcclesias  quondam  Mka 
jam  evacualas  habent.  Quinto,  ut  concordiaro,  qus 
secundum  Deum  est,  de  qua  nuper  in  Garisiaco  ps- 
ter  yester  mentionem  habuit,  inter  fidetes  Dd  etie> 
stros  haberi  et  vigere  quantum  potueritis  salagaiii, 
et  vos  taiem  erga  eos  praBparetis,  ut  veram  consilioio 
vobis  dare  possinl  et  audeant.  Quia,  sicot  permolios 
audivi,  multum  deperiit  de  uiiliute  in  islo  refno, 
pro  eo  quia  consiliarii  quod  sciebant  bonQm  ei  a6le, 
dicere  uon  audebant,  nec  ut  dicerent  locoro  liabe- 
bant.  Nullus  enim  homo  est  stc  sapiens  ut  alienns 
non  indigeat  consilio,  sicut$criptumest:iiu/trasM- 

B  piens  iapientior  erii^  et  intetligens  gubemaeuia  potnr 
debitf  ety  qut  confidit  cogitationibus  smt  imfne  ^A 
(Pror^,  I,  5;  xii,  ^).  Sexlo,  ut  inveniails  euo 
Dei  et  vestris  fidelibus,  qualiter  pacem  et  amidiiui 
secunduro  Deum  cuni  vestris  sobrinis  patrai  Teslri 
filiis  habeatis,  el  mutuum  adjutorium  vobis  ad  fiei 
volunutem,  et  sanctse  Ecclesiae  ac  vestnmi  booo- 
rem,  atque  communem  fidelium  vestrorum  salmtio- 
nem  exhil>eatis. 

Cap.  IX.  Ga&lerum,  qualiierhaecadeffecuifflper- 
veniant ,  et  caeiera  necessaria  inveniantor  ei  as- 
sequantur,  Deus  est  exorandus,  qni  onicnique  de- 
voto  promillit  :  Si  quis  indiget  sapienlia,  pounltt  i 
Deo,  et  dabiiur  illi  (Jac.  i,  5).  Et  item  dicit :  l^- 
cabo  tibit  homo^  quid  sit  bonumj  et  quid  Dm  re^ 

^  rat  a  te :  id  est  facere  judicium  ei  jnstUiam,  rt  w«i- 
citum  ambulare  cum  Deo  tuo  {Mich.  vi,  S).  Faci  n!a 
est  justilia,  non  proullo  lerreno  lucro,  sedpro  eo 
ipso  quia  justitia  est,  sicnt  scriptnm  esi :  Jnste  ((ui 
justum  esi  exsequeris  (Dettt,  xvr,  20).  FacleuJsn 
est  judicium  pro  iniquorum  correctione,  et  pro  in- 
juriam  sustinentium  direcUone,  non  pro  mjleToieo- 
ti£  ultione,  nec  pro justam  cansam  habeniioffl  o^ 
pressione.  Nam  qut  injuste  jndicant,  non  jodicaDi 
jttdicium,  id  est  }ure  ac  legaliter  dicium,  sed  prs* 
jodicium.  Unde,  sicut  Dominus  dicit,  qHiinjv$tej»' 
dicant^  juste  judicati  eondemnabuntur.  Sollicite 
unicnique  ambulandum  est  cum  Deo  suo,  el  r^ 
praBclpue,  qui  subtaniis  eritpoenls  in  fuiarosicaio, 


les  homines  in  regno  securitatem  habeant,  ne  per  |>  si  malus  fuerit,  super  quantosfuit  inisto  sxcuKin 


diversa  ingenia  a  suis  opibus  quas  habere  poiuerint 
despolientur  :  quia  postquam  radix  omnium  malo- 
rum  cupiditas  in  regno  isto  exarsit,  ut  nulius  au( 
pene  nulius  honorem  aut  aliquod  bonum  sine  pretio 
pusset  acquirere,  aut  tenere,  aut  securitatem  ha- 
bere,  pax  et  consiiium,  el  jostitia,  atque  judicium, 
sicut  necesse  fuerat,  locum  in  isto  regno  non  ha- 
buerunt.  Quarto,  ut  inveniatis  cum  Dei  et  vestrisfide- 
libus,  qualiter  istae  rapinae  et  depraedationes  in  isto  re- 
gno  cessent,  etmiseristepopulus,  qui  jam  perplures 

annAftfl«npa»H<kliAnoc/liv<»Miio  Af  nAntintiQC  at  tuirava. 


quo  se  a  malitia  non  correxit,  et  non  fecll  juJicioiu 
etjustitiam,  ei  non  ambulavit  sollicite  com  Dcosuo. 
Sicut  enim  homo  subjecuis  vadit  solllciie  cod 
seniore  suo,  ut  ea  facial  qnae  illi  placeanl  secoadofl 
Deom  ad  salutem,  et  secundum  saecoluiu  ad  bow- 
rem  et  profeclum,  et  si  in  aliquo  fecerit,  q^ 
seniori  suo  displlceat,  hoc  stalim  emendare  fealnaii 
ut  ad  graiiam  illius  revenlal  :  sic  vobis  dcccsse  esi 
ut  sollicite  ambuletis  cum  seniore  veslro  rcge  r<- 
gum,  ui  deprxierilis,  quae  contra  illius  voIoBiaiefli 
rAi^teiie    iUi  noi*  i«Anri(k&ciAnp.m  M  cordis  coniritionenit 


m  '  DE  INSTITOTIONE  REGIA.  »90 

pe«le,  oc  Wero  pede  tcI  mann  sibi  snbvenil  nt  resli-  A  carnemettanguinem,  nd  adversut  svhUales  nequiiias 

{tphes,  VI,  42).  Non  vos  deleclenl  lanluni  divitiae 


tuatur :  sic  ilerum  per  devoUonem  et  bonam  opera 
tionem  certate,  ut  ad  gratiara  senioris  vestri  Domini 
I>ei  revenialis;  quia  peccantes  et  non  pcenitentes 
Dominus  diu  ut  convertantur  tolerat,  sed  non  con- 
versos  durius  damnat.  Sicut  etiam  in  vestra  setate 
audire  et  videre  potestis,  et  de  vobis,  ne  siroilia 
voWs  eveoiant,  timere  et  cavere  debetis.  Et  talem 
vos  erga  cultum  divinum,  et  sanctam  Ecclesiam,  ac 
Mcerdote»  et  servos  Dei ,  cjeterosque  fideles  vestros 
in  omni  statu  manentes,  et  erga  populum  vobis  a  Deo 
commissuni  exhibete,  ut  vos  diiigant,  et  eos  delectet 
tam  in  spiriuli  s^vitio,  quam  in  temporali  adju- 
torio,  ubicunque  vobis  necesse  fuerit,  debitum 
obsequiura  exhibere;  et  plusvos  delectei  Christlana 


possessionum  auri  et  argenti  atque  geinniarum,  ut 
inter  eos  compuiemini  qui  idola  adorant,  quoniam, 
sicut  dicit  Apostolus,  Avaritia  idolorum  $ervitu$  est 
{Colosi,  III ,  5),  qu^nlum  fides,  spes,  et  chantas, 
justiiia,  veritas,  et  Justumjudicium,  quxperducunt 
hominem  in  eis  perseveraniem  ad  seternum  regnuin, 
et  angelorum  consoriiura. 

Cap.  X.  Quse  nunc  verbis  doroinationi  vestrae 
dicerem,  si  corpore  priesens  adessem,  hsec  liltcpis 
suggero  :  quia  de  generalibus  Ecclesiae  ac  de  regni 
negoliis,  sine  generali  primorum  regni  consilio  et 
consensu,  speciale  dare  cbnsiliuro  nescio,  el  con- 
sensum  deltberare  non  valeo,  nec  praesumo.  Pro- 


religio,  et  cordis  humilitas,  quam  vanae  pompae  et  B  p^^^g^  ^jijJ  j^n,  ^^  ^^^^^  ^^  i.ifirmiiate  ac  debiUiate 

voluputes  camis   :  quoniam  quantislibet  moUbus       -' *^ — — 

argenti  et  auri  circurodetur,  quibuslibet  pretiosis 
yeslibus  induatur  caro,  quid  est  aUud  quam  caro? 
id  est,  putredo,  et  filius  bominis  vermis,  et  pulvis, 
accinis?Non  vos  tantum  delectet  pcr  ven*iiones 
insequi  bestias  silveslres,  quantum  pugnare  conlra 
camis  voluptaies,  et  Dei  ac  sauctae  ipsius  Ecclesije 
inimicos,  lam  coiporalcs,  quam  spirituales  :  quia 
sicut  dicit  Dominus  per  Apostolum :  Caro  concupi- 
hU  adversus  spiritum,  el  spiriius  adversus  camem 
(Gal.  V,  17).  Et :  iVoii  est  nobis  colluctatio  adversus 


attrilo,  non  necesse  est  a  dominalione  vestra  iinponi, 
ut  sine  causa  laborero,  antequam  ad  placitum 
vestrum  Dei  et  vflBtri  fideles  convcniant,  et  ego, 
qualitercunque  pbluero ,  favente  Domino,  sicut 
praedixi,  in  Dei  el  vestrum  servitium,  et  illorum 
obsequium  veniaro.  Si  aulem,  quod  Deus  avertat, 
interim  aUcujus  perturbaUonis  causa  cvenerii,  et 
mihi  notum  facere  doroinaiioni  vestrse  placuerit,  pro 
scire  et  posse,  et  consilio  el  auxiUo  in  vestro  obse- 
quio  fideliter  laborabo. 


VIII. 
AD  CAROLUM  III   IMPERATOREM, 

Vt  Ludovici  Balbi  sobrini  sui  fUiis  regibus  idoneos  educatores  et  cofisiliarios  constituat» 

(Apud  eaindem  ex  eodem.) 


Domino  Carolo  imperatori  glorioso  Hincmar0s 
episcopus  ac  plebis  Dei  famulus  praesentem  et  futu- 
ram  opiat  prosperitatem  et  gloriam. 

Aodiens  laudabilis  irdei  vestrae  benignitatem 
erga  /ilios  sobrinl  vestri  Ludovici,  quondam  senioris 
nostri,  gratias  Deo  reluli,  petens  ut  qui  dedit  vobis 
velle,  donet  quae  coepislis  perficere  pro  bona  volun- 
tatc :  et  hoc  tam  per  me,  quara  per  familiares  et 
subjectos  mihi  Domini  misericordiam  oro,  ut  ve- 
stra  potestas  atque  prosperitas  in  sua  voluntate 
corroboreUir,  et  ut  in  fide  recu  et  operibus  bonis 
perseverantero  de  temporaU  regno  qiiandoque  ad 
aetemum  perducat. 

Cap.  I.  Precamur,  Domine  charissime,  ut  re- 
spectu  Dei  adjutoris  et  protectoris  vesiri  regiminls, 
regni  hojus  Ecclesiam,  quam  Christus  acquisivit 
Mmguine  suo,  siciit  et  per  universuro  orbem  diffu* 


d  nostros,  propinquos  vestros,  et  pnpillos  sine  patre 
loco  fiUorum,  teneatis,  et  eis  regnum  ab  antecessori- 
bns  illorum  successione  dimissum  pcr  suggestionem 
priroorum  regni  hujus  disponatis,  et  qui  de  primo- 
ribus  cuique  illorum  convenient  ordineUs.  Et  si 
forte  fuerinl  ex  nostraUbus,  qui  poUus  quae  suae 
voluntaUs  sunl,  quain  quae  ad  honorem  et  defen- 
sionero  sanctae  Ecclesiai,  ac  ministrornm  ejus,  et 
ad  regnm  ac  regni  pacem  et  tranquillitatem  perli- 
neant,  facere  veiint,  sapienUa  et  potestate  vestra 
eos  revocate,  vel  si  fuerit  necesse  coroprimite,  at- 
que  exteros  adversantes  istis  vestris  filiis,  et  nobis 
omnibus  vestrae  dominaUoni  fideUbus  defensionem 
solaUi  exhibete,  quatenus  et  apud  Deuni  debium 
inde  remunerationem»  et  apud  saeeulom  nomen  ce- 

D  lebre  babeaUs. 

Cap.  li.  £t  quta  legimus   de  Alexandro  Magno, 


991  HINCMARI  RIIEM.  ARCHIEP.  OPUSCWLA  VARIA.  %i 

nott  poiuU,  qHoniam^  ul  qiiidaro  sapiens  scripsil :     A  e»  papiUis  et  Tkhii»  dcfeosorem  esse,  fiirU  co- 


Quo  semel  esl  InibuU  receas  ftcrvabil  odorein 
Tesu  diu.  (Hortl.  L  i,  episi.  2.) 

et  de  niio  Salomonis  regia  leglmus  (///   Reg,  xii), 

quia  relicto  senum,  et  juvenum  usus  consilto«  ma- 

gnam  partem  regni  perdidit,*  et  non  suo,  sed  avi 

siii  David  merilo,  parvam  pariem  regni  ei  Domiiius 

reservavit:  islis  juvenilms  (itlenbus  fiiiis  vestris, 

rcgibus  nostris,  maturos   ac  prudentes  atque  so- 

brios   bajulos    singulis    consliluite ,   qui   oderint 

avaritiam,  et  eos  verbo  et  exempto  jusliUam  di- 

ligere  doceant ,  secundum  Scripturam  dicenlem  : 

DHigite  juHiiiam  qui  judicati»  lerram  {Sap,  i,  1), 

qiioniam,  qui  diligit  iniquitatemt  odit  animam  $uam 

{Pial.  X,  6). 


bibere ,  adullerta  piinire,  iniqnos  non  eialutte, 
impudicoa  et  histriones  non  nutrire^  impiosdetern 
perdere,  parrieidas  et  peijurautes  vivere  non  sinere, 
Ecclesias  defendere ,  pauperes  eleemosynis  alere, 
jusios  super  regni  negoiia  constituere ,  senes  et  %>• 
piehtes  et  sobrios  consiliarios  babere,  magorom  et 
ariolorum ,  pythonissarumque  su|)erstitionibus  m 
intendere ,  iracttndiam  differre ,  patriam  fortiter  et 
>nste  contra  adversarios  defeiidere ,  per  omnia  in 
Deo  vivere ,  prosperitatibus  animum  non  elevare, 
euncta  adversa  patienter  ferre ,  fidem  catholicam  Ib 
Deum  habere»  filios  suos  non  sinere  impie  agere, 
certis  boris  orationibus  insistere ,  ante  boras  coo- 
gruas  cibum  non  gustare.  Vw  enim  terra  cufu  m 


Cap.  III.  Doceant  eos  verbo  et  exemplo,  sanctam  B  puer  est,et  cujut  principes  mane  comedunt  (Ecde.i). 


Ecclesiam  et  ministros  ejus  honorare,  dicente  Scn 
ptura  :  Presbyterit  humilia  animam  iuamfft  magnatis 
inclina  caput  tuum  {Eccli.  iv,  7).  Qiiibus  Dominus 
dicit :  Qui  vot  audit^  me  audit,  et  qui  vot  tpernitf 
me  tpernit  {Luc.  x,  16).  Et :  Honorantet  me  hono- 
ri/icabo^  et  qui  contemnunt  me  erunt  ignobilet  (/  Reg. 
II ,  30).  Doceaiit  eos  verbo  et  exemplo,  Ecclesis 
sanctae  rectoribus  atque  ministris  debita  privilegia, 
spiriiu  Dei  condita,  et  tolius  mundi  reverenlia  con- 
secrata  scrvare,  Scriptura  docente:  Lex  Domini 
irreprehentibHit  ,  convertent  animat^  tetlimonium 
Domini  fidele^  tapientiam  proittant  parvulit  (Ptal, 
xviii,  8).  Et  in  Evangelio  Dominus  :  Qui  diligit  me, 
mandata  mea  cuttodit  (Joan.  xiv,  15).  Et :  Si  diligi 


Uxc  regni  prosperitatem  in  praesenti  faciont,et 
regem  ad  regna  coBlestia  meiiora  perducant.  Qoi 
vero  secundum  hanc  legem  regnnm  non  dispensat, 
multas  Dimirum  adversitales  imperii  tolerabil» 
Et  si  rex  his  quae  prsescripta  sunt  contraria  senseHt 
vel  egerit ,  et  in  liis  contrarils  perseveraverit,  sicit 
in  throno  hominum  primus  contitulus  est,  sicomaes 
quoscunque  peccatores  sub  se  in  praesenti  habnit  sq- 
pra  se  modo  Implacabili  in  illa  fulura  pcena  babebiL 
£t  non  solum  regi ,  sed  et  omni  qiti  in  doraiDaiiooti 
est  potestate,  tria  neceesario  habere  oporiet,  leno* 
rem  sciticet,  ordinaiionem ,  et  amorem.  Nisi  eoia 
ametur  Dominus ,  et  metuatur,  ordlnatio  illius  cm- 
sure  miuime  poterit.  Per  beneficia  ergo  ei  afibiiiu- 


^ _..,  __,   _  ^        r o-  - 

tit  me.  mandata  mea  tervate  (/  Joan.  iv).  Et  apo*-  ^  tem  procuret  ut  diligatur,  et  per  justam  viDdicum, 


stolus  :  Qui  didt  quia  diligo  Deum,  et  mandata  ejut 
non  cuttoditf  mendax  §tt  {Joan.  viii,  47).  Et  item 
Dominus  in  Evangelio  conlemptoribiis  mandatorum 
suorum  :  Qui  ett^  inquit,  ex  Deo^  verba  Dei  audit : 
propterea  vot  non  audititf  quia  ex  Deo  non  ettit. 

Caf.  IV.  Doceant  eos  verbo  et  exemplo,  regni 
primoribus  el  caeteris  regni  fidelibus,  aique  sancla 
Ecclest»  defensoribus,  unicuique  in  suo  ordine  com- 
peteniem  legem  et  juslitiam  conaervare,  dicenie 
Scriptura :  Juttitia  Regit  exaltabit  tolium  ejutt  et 
WttritaU  tolidantur  gubernacula  populorum  (Prov. 
I9  16).  Custodiant,  et  doceant  eos  caste  ac  sobrie 
et  pie  vivere,  quia,  sicut  dicit  Scriplura,  Spiritut 
Monctut  ditciplinoe  effugiet  (ictum^  et  auferet  te  a  co-  , 
gitationibut  qua  tunt  tine  intellectu^  et  non  habilabit 
in  eorpore  tubdito  peccatit  (Sap.  \ ,  5). 

Cap.  V.  Proponant  eis  frequenter  verba  sancti 
Qpriani,  qui  regis  minislerium  in  nono  gradu 
abusionum  aperte  ostendit,  1  Regem,  inquiens,  non 
iniquum,  sed  correclorem  iniquorum  esse  oponet. 
Unde  in  semetipso  nominis  sui  diguitatem  custodire 
^/kK^t    w^~.«»  onim  raata  iniellerAualiLer  hoft  reli- 


non  ptopriae  in|uriae  sed  legis  Dei,  studeat  nt  neuia- 
tur.  Et  in  his  et  aliis  omnibus  princeps  semper  Deoai 
cogilet ,  et  illi  adbaereat :  quia ,  nisi  conditori  sno 
pertinaciler  adhaeserit ,  et  ipse,  ct  omnes  qai  ei  con- 
sentiunt,  cito  deperient.  Otnnis  igitur  qui  prxestboc 
primitus  tota  animi  iutentione  procuret,  ot  per  oih 
nia  de  Dei  a4|nlorio  omnlno  noo  dnbilet.  Si  namqM 
coeperit  in  actibus  suis  auxiliatorem  habere  Domi- 
niun ,  nullus  hominum  conleroptui  habere  poierit 
ejus  dominatum.  Non  est  enim  potestas  nisi  a  Deo. 
Ipse  elevat  de  slercore  egenum ,  et  sedere  facit  ccm 
principibus  populi  sui.  Deponil  potentes  de  sedc,et 
exaltat  humiles. 

.  Caf.  Vi.  Ipsi  aulem  bajnli  magnopere  proTi^ere 
debent,  ne  super  socios  suos  se  extollant,  sedjoii» 
Scripluram  dicenlem :  Qvanlomagrut  e$,  hwmHait 
itt  ommbutt  et  coram  Deo  inveniet  gratiam  {Ecc^- 
III ,  XX ).  £t ,  sicut  de  Joiada  legimus,  quia  Joas  Be- 
gem  puerum  elevavit,  et  unxit  in  regem  {IVBt^* 
XII,  1),  imponens  ei  diadema,  et  dans  legoB  in 
manu  ejus,  ut  secundnm  illam  viveret,  et  popoteii 
regeret,  et  docuit  ipsum  j]avenem  regem  usqne  9d 


995 


AD  PROCERES  DE  INSTITDTIONE  CAROLOMAMNI. 


m 


gant,  ne  si  quid  odii  inler  se  piieri  eonceperlnt ,  in  A  invicem  se  adjiivare  parati,  qnia,  nl  ftcriptiim  esl, 


aperlopostea  erompat.  Yerba,  inquiens,  nutrien- 
lium ,  aiit  hc  erunt  si  liona.  sunt ,  anl  venenum  si 
mala.  Talia  ergo  in  poeritia  eis  suggerant,  quas 
postmodum  ostendanl  quam  bona  fuerinl,  quae  a  nu- 
tritorum  suorum  ore  suxerunl. 

Cap.  TH.  Debent  etiam  providere  ne  tales  illis  in 
familiaritate  jungantur,  per  qvorum  suggesliones  ad 
iniqiia  operatTcl  ad  discordias  inter  se  et  illorum 
subjectos  corda  rilorum  pertrahaiitnr,  quia  scriplum 
est :  Comimptiffl  mores  bono$  colhquia  mala  (I  Cor, 
xr,  53 ).  Debenl  aulem  illis  bajuli  eorum  persua- 
dere ,  ut  non  sinl  invicem  invidenles ,  invicem  pro- 
vocanles  ,  sed  muiua  daectione  conjuncti ,  ei  ad- 


Frater  fratrem  adjuvet ,  et  amto  eomolantur  (  Prov* 
XVIII ,  49 ).  Si  eiiim ,  domine  mi  rex ,  hujas  regni  Eo- 
desia,  et  niinistri  «jus  ac  populus ,  basc  per  vos  ob- 
tinuerint,  quanlam  mercedem  et  remunerationem 
mde  apud  Deum ,  et  bonum  nomen  apud  saeculum 
Jkabebiiis ,  ex  verbis  apostoli  pensare  polestis ,  qol 
dicit  :  Qui  eonverli  fecerit  peeeatotem  ab  errore  trim 
$uag ,  galvabit  animam  eju$  a  morte ,  et  operiet  mui- 
titudinem  peceatorum  $uorum  {Jacob,  v,  20).  Si  ergo 
apostolus  spiritu  Dei  plenus  de  unopeccatore  eon- 
verso  lanlam  remuneralionem  promittit,  oolUgat 
sapientia  vesira ,  quanlam  de  lantorum  saiole  ac 
profeclu  remuneralionem  aoud  Deum  babebllis. 


IX. 

AD  PROCERESREGNI,PRO  INSTITUTIONE  CAROLOMANNI REGIS. 

ET  DE  ORDINE  PALATH  (ex  Adalardo). 
,        '     •  (Apod  eandem  ex  eodem.) 


fliiccvARus  episcopus  ac  plebis  Dei  fumiilns. 

Cap.  I.  Pro  aetatis  et  sacri  ordinis  antiquilate,  po- 

sleriores  tcmpore,  boni  el  sapientes  viri,  rogatis 

exiguiiatem  meam,  ul  qui  negotiis  ecclesiasticis  el 

|ialaiii>is,  quando  in  amplitudine  et  unitate  regni 

prospere  agebaiitnr  inierfui,  et  consilia  doctrinam- 

que  illornm  qoi  sanctam  Ecclesiam  in  sanctltnte  el 

justitia  rcxerunt,  sed  et  eorum  qui  soliditalem  regni 

tempore  soperiore  prosperius  disposuerunt  auiiivi, 

qiiorum   magislerio  iradilionem  majorum  suorum 

didiciy  post  obitum  eliam  doroni  Ludovici  iinpera- 

toris,  iu  eorum  obseqiiio,  qui  pro  filionim  ejus  tunc 

lemporis  regum  oostronim  concorJia  sategcriiiil, 

pro  modulo  meo  frequenlibus  ilineribus,  verbis  el 

scriplis  laboravi,  ad  institulionem  islius  juvenis  el 

nioderni  regis  nostri,  ei  ad  reepeclionem  honoris 

et  pacis  Ecclesi»  ac  regni,  ordinem  ecdesiaaticum, 

et  dispositlonem  domus  regi»  in  sacro  palatio,  sicul 

audivi  et  vidi  demoiistrem,  quatenus  in  novitate 

sua  ea  doclrina  imbuatur,  ul  in  regimine  regni  Deo 

placere,  ei  in  boc  saeculo  feliciler  regnare,  et  de 

pnesenii  regne  ad  aeternum  valeat  pervenire.  Ex- 

perimenlo  quippe  cognoscimus,  quia   vas  novum, 

quo  prius  sapore  el  odore  imbutum  fuerit,  Hlud  in 

posterum  diu  retiuebit,  sicut  ei  quidam  sapiens 

dicii. 

Quo  semel  esl  imbou  recens  servabit^odorem 
Testa  diu.  (Horat.  /.  i,  tpiA.  2.) 

Et  legimus  (Quintil.  /.  i.  e.  I)  quomodo  Alexander 

in  ««•■Ami:»  „..m.  u<.K*.:*    K«:..i..^  ~^^:.^  y  m.^^tjk^^ 


B  Cap.  II.  Intelligat  igllur  dominus  rex,  ad  quod  offi- 
cium  est  provectus,  et  obaudiat  commonitionem  at- 
que  comminationemRegts  regum  dicentis  ei  eum  alils 
r^gibus:  £l  wunc  rege$,  inqua.ittteUigitet  erudiminiqtti 
judieatu  terram,  ServiteDominointimore,etex$ultate 
ei  cum  tremore.  Apprehendite  diuiplinam^  ne  quando 
irascatur  Dominu$^  et  pereati$  de  viaju$ta.  Sicvl  roullos 
hanc  commoiiitionem  et  comminaiionero  negligenles 
perisse  legimus,  audivimiis,  el  etiaro  nostro  'lem- 
pore  sciinus.  Obaudial  eliam  sanctam  Scripturam 
sibi  praecipieiilem  :  Diligite  ju$iitiam  qui  judieatie 
terram.  Sentite  de  Domino  in  bonitatey  et  in  eimpii^ 
citate  cordi$  quofriie  ilium ;  quia  in  malivolam  ani^ 
mam  non  introibit  sapteiilM,  nec  kabitabit  in  eorpore 
subdito  peccatie  (Sap,  i,  i). 

C  Cap.  111.  Ego  autem,  et  pro  imposito  ministerio, 
el  pro  bona  et  rationabili  vestra  jussione,  aggrediar 
exsequl  quod  rogatis>  non  meo  sensu,  neqoe  verbis 
meis,  sed  ut  praemisi  mayonim  Iradiiione,  altendens 
dlcentem  Domioum  ad  propbetam  :  Tu  autem  audiene 
nuntiabie  ei$  ex  me  (Ezeck.  iii,  17).  Ex  me,  inquil, 
el  non  ex  le  :  quia  sicul  ipse  dicil :  Qui  a  $emetip$0 
loquitur,  gloriam  prapriam  qumrit  (Joan.  vii,  18). 
Saiicia  Scriptura  in  omni  ordine  el  professione 
unicuique  administratori  pc«cipit,  ul  intelligat 
cuncta  quae  ail  :  Quoniam  si  inlelligil  adminislRiiio 
quam  gerit  unde  exordium  cepii,  sollicilius  saugit, 
ui  de  administrationis  talenlo  sibi  credilo  raliouem 
reddilurus,    Omn^f  enim  a$tabimu$   anle  tribunat 


HINGM ARl  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSGULA  VARIA.  99^ 

in  sancla  scripiura  Yeleris  A  domui  Urael  {Exech.  iii,  H).  1  SpecuhtorisolHciaBi 

«81»  «l  comraisso  sibi  popuio,  exemploei  verboqui. 
liter  vivere  debeal  ince^nler  anDttniiet :  sicnt  de 
Christo,  qui  seaui  se,  id%t  imilarv  prxcipit,  Kri- 
pturo  est,  quoB  OBpii  Jesut  (aeere  U  4#cck  (id.M), 
Et  sic  vitam  ac  mores  siiii  rnMrtiinmii  tpMiter 


.   Cap.   IV.  L^imus 

Testamenti,  qnia  David  rex  sirnui  et  propheiay 
pni^figurans.  Dominum  nostrum  Jesum  Christum, 
qui  solus  rex  simul  et  sacerdos  fleri  potuit,  duos  ia 
sacerdoiibus  ordines  consiituit,  in  summis  videlicet 
pontificibus,  ei  in  minoris  ordinis  sacerdotibus,  qui 
nunc  presbyteratus  funguDtur  ofiicio ;  ea  videlicet 
provisione,  ut  dom  quilibet  Pontificum  vita  dece- 
deret,  qoicunque  sacerdotum  optimus  pataretor« 
ei  in  pontificatiim  succederet.  Et  in  Nova  Testa* 
mento,  Dominus  noster  Jesus  Cbristus  de  multitU' 
dine  diseipulorum  siiomm,  sicut  in  Evangelio  legi- 
mus,  duodecim  elegit,  quos  et  Apostolos  nominavit. 
Horum  in  Ecclesia  locum  leiient  episoopi,  sicut 
aacra  Scriptura  et   calhoiici  doctores  ostendunt. 


attendere,  et  pMtqnam  attenderit,  sermoDe  si  poi^ 
rit  ei  acui  corrigere,  et  si  non  poterit,  )uxu  eraDge- 
licam  regulam  scelerum  operario  s  debet  declioare 
Cap.  VL  Et  rex  in  semeilpso  nomlnis  sui  digiiita- 
tem  custodlre  debet.  Nomen  eoim  regis  imeHecisa- 
iiter  hoc  retinet,  ut  subjeccis  omnibus  rectoris  offi- 
Ciuin  procuret.  Sed  qualiter  alios  «orrigere  poleril, 
qui  proprios  morcs  ne  inlqui  sint  non  corrigit?ip»- 

^ niamjustiiia  regisexaliaiursolium,etveriuiesolj- 

Designavit  eiiam  alios  septuaginta  duos(Lttc.  vi,  13),  ^  <lanl«r  gubeniacula  populoruro.  Qu«  verosii  JMti- 
qui  sub  duodecim  apostolis  figuram  presbyterorum,     ^^  r^is,  idem  beatus  Cyprianus  io  nono  abusiooli 


id  est  secundi  ordinis  sacerdolum  praemonstrave- 
piint :  ut  decedentibos  episcopis,  de  his  secundi  et 
inferioris  ordinis  sacerdotibus,  secundum  sacros 
canones  spiritu  Dei  conditos,  et  (otius  mundi  reve- 
rentia  coonsecratos,  ad  summi  sacerdotii  apicem 
loco  decessorum  episcoporum  provehantur,  sicut 
sacra  Scriptura  Actuum  apostolorum  pateoter 
ostendit,  dicentc  Pelro  ad  confratres  suos,  quando 
Judas,  qui  connumeralus  fuerat  in  ordine  apostolo- 
nim ,  et  sortitus  sortem  ministerii  aposlolatus « 
abiit  in  locum  suum :  Oporiei^  inquiens,  ex  hit  viri$, 
qui  nobiicwn  eongregati  sunt  in  omni  tempore,  quo 
intravit  et  exivit  inter  not  Dominut  /esiti,   tettem 


gradu  suilicientissimc  inonstrat. 

Cap.  Vil.  Habet  quippo  ordo  saeerdotalis  leges 
divinitus  promulgalas,  qualiter  quisqae  ^  cx\m 
regiminis,  videlicet  episcopatus,  veoir^^l^l,  at- 
que  ad  hoc  recte  perveniens,^u||iter  wval,  etbene 
vivens,  qualiter  doceat,  et  recte  docens,  inGrmiuien 
suam  quotidie  quanta  consideratione  cognosal: 
qualiter  etiam  ministros  sibi  snppositos  regere  de- 
beat :  quam  pura  etiam  intentione  sacros  ecck^ 
Bticos  ordioes  dispensare  :  et  qua  discretiooe  iipre 
vel  solvere  subditos  debeAt.  De  quibos  legibos  io 
eisdem  scriptuin  estita  (Coelest.y  €p.  3) :  «  Noliifti- 
cerdoti  suos  liceat  caiioues  ignorare,  nec  <iuidqoam 


returtectionit  ejut  nobiicum  fieri  unum  ex  ittit  (Act,      facere  quod  Patrum  possit  regulis  obviare.  Qoia 


I,  SI);Et  venit  electio  divina  super  Mathiam,  qoi 
annumeratus  est  cum  undecim  apostolis. 

Cap.  V.  Et  in  sacra  Regum  hisloria  legimus,  quia 
principes  sacerdoUiro,  quando  sacra  unctione  reges 
in  regnum  sacrabant,  coronam  signifteanlem  vjclo- 
riam  ponenles  super  capila  eorum,  legem  in  manum 
ejus  dabant,  ut  scirent  qualiter  seipsos  regere,  et 
pravos  corrlgere,  et  bonos  io  viam  rectam  deberent 
dirigere.  Unde  sicut  beatus  papa  Gelasius  ad  Anasta- 
sium  imperatorem  (epitt,  10)  ex  sacris  Scripturis 
demonstrat,  et  in  his  qu«  nuper  apud  martyrium 
sanctae  Macne  in  synodo  gesta  suiit  coniiiietur,  duo 
sunt  quibus  principalilcr  una  cum  specialiter  ciyus- 


non  minus  in  sanctarum  traditiooum  deliiiqiiilv 
saoctiooes  quam  in  ipsius  Domini  injoriam  prosili- 
tur.  I  Quod  tale  est,  quia,  ul  sacra  monstrat  aocto- 
rilas,  cognata  sunt  schisma  et  hxresis ;  ac  si  aiiis 
verbis  dicalur  :  Non  minus  schismaticus  delioquii, 
cum  praevaricatione  sanctarum  regularum  per  eoo- 
temptum  se  ab  unitate  sanctae  Ecclesiae,  qux  oorfus 
Christi  est,  dividit,  quam  baereticus,  qui  de  Deo, 
capite  videlicet  ipsius  Ecclesiae,  male  sentit. 

Cap.  VIII.  Et  sicut  dictum  est  de  l^bus  ecclesia- 
sticis,  quod  nulli  sacerdoti  suos  liceat  canonesipio- 
rare,  nec  quidquam  facere  quod  Patruro  possil  re- 
gulis  obviare  :  ita  legibus  sacris  decretum  esi,  it 


que  cune  subjectis  niundus  hic  regitur,  auctoritas  p  leges  nescire  ouUi  liceat,  aul  quae  suot  statutacog- 


sacra  ponilficum,  et  regalis  potestas  :  io  quibus  per- 
sniiis  sicut  ordinum  sunt  divisa  vocabuia,  ita  sunt  et 
divisa  in  uiioquoque  ordine  ac  professiono  ordina- 
tionum  ofDcia.  Diligenter  igitur  quisque  debet  in  or- 
diiieel  profebsionesua  quononiine  censetur  atten- 
dere,  et  magnopere  providere  ne  a  noniine  discordet 
oflicio.  «  Primom  namque,  »  ut  beatus  Cypriaous 


A\t*U  IAm  Akt 


temnere.  Cum  eiiim  dicitur,  nulli  lioeat  leges  oe- 
scire,  vel  quoesunt  statuta  contemnere,  nulla  pe^ 
sona  in  quocunque  ordine  mundauo  excipiiur  qnc 
hac  sentenlia  iion  constringatur.  Habent  enim  reges 
et  reipublic»  minisiri  ieges  quibus  in  quaconqoe 
provincia  degentes  regere  debent  :  habent  Capitob 
ChrisUanorum  regum  ac  progenitorum  soonim,  qss 


997  Ab  PROCERES  DE  INSTITUTIONE  CAROLOMANNI.  998 

qiiocnnque  ordine  conlra  leges  divinas  licet  agere  A  onera   ipsura  veluti  fortiorem  solidavit.  Paxillus 


per  contemptum.  Unde  principl  terrae  magnopere 
proTidendum  atqne  cavendum  est,  ne  in  his  Deus 
offendalur,  per  qiios  religio  Cliristiana  consislere 
debet,  et  caeteri  ab  offensione  salvari.  Et  ideo,  quia 
res  ecclesiasiicas  divino  judicio  ttiendas  et  defensan- 
das  suscepit,  consensu  ejus,  eleclione  cleri  ac  ple- 
bis,  et  approbalipne  episcoporum  provinciae,  quis- 
qne  ad  eccHsiasticum  regimen  absque  ulla  venali- 
Cate  provehi  debel :  quia,  sicut  Dominiis  in  Evange- 
lio  dicit :  Qui  non  intrat  per  ostium  in  ovile  ovium^ 
$ed  ascendit  aiiunde,  ille  fur  est  et  latro  {Joan.  x,  i). 
Ecclesiasticis  regulis  sine  difficullaie  omnimodis  de- 
bet  favere,  si  non  vult  Regcm  regiim  ofiTendere.  Et 
sicut  episcopt  ac  rex  providere  deLent,  ut  nullius 


enim  nisi  bene  Torte  (Irmelur  ,  et  alicui  forliorl  ad- 
hsereat,  omne  quod  in  eo  pendet  cito  labitur,1^t  ipse 
solutus  a  rigore  snse  flrmilatis,  cum  oneribus  ad 
terram  delabitur.  Sic  et  princeps  nisi  suo  conditcyl'^ 
pertinnciler  adhieserit,  et  ipse,  el  oinne  quod  couii- 
net,  cito  deperit.  i  Et  sciat,  quod  sicut  in  princip«itu 
hominom  primus  constitutus  est,  ita  qiioscnnque 
peccatores  siib  se  in  praesenli  habuit,  nisi  se  et  illos 
correxeril,  supra  se  modo  implacabili  iii  iila  futura 
poRoa  habebit. 

Cap.  XI.  In  memoratis  namque  gestis  apud  mar^ 
tyrium  sancl»  Macrse,  et  de  his  quae  ad  sanctae 
Ecclesi.'e  ac  rectorum  ipsius  honorem  et  vigorem, 
et  de  his  qua;  ad  regis  ct  regni  soliditatem  alque 


rei  iiitaito  eligator  episcopus,  nisi  Dei  solius,   id  esl  ^  curam  pertinent,  necnon  ct  de  domus  regiae  dispo- 

non  pro   aliquo  munere  dationis,   nec  pro  ajiquo 

obsequio  bnmaDO,  vel  propinquitaie  consanguinila- 

tis,  seu  amicitia,  vel  servitio  temporali,   aut  aliqua 

occastone,  quae  contraria  esse  possit  verilaii,  aut 

divinae  aucloritalT  :  ita    rex  ciistodire  debel,  sicut 

saiictus  Augustinus  demonstrat  {de  Cit i7.  Dei  lib.  v, 

c.  24),  ne  mnnepibus,  vel  blandiliis  cujusquam  sce- 

lerati  pelHciatur,  et  adulationibus  decipialur  :  nec 

quibuscunqne  propinqnitatis  necessitudinibus  con- 

junctis,  conlra  Deum  saoctamque  Ecclesiam   atqiie 

rempublicam  perverse   agentibiis,    affeclu    carnali 

fiarcat,  dicenie  Dei   spirilu  per  David  prophetam  : 

Nonne  eo$  qui  oderunt  te^  Deus,  oderam,  et  super  ini- 

micos  tuo$  tabeseebam?  Perfecto  odio  oderam  illoSy 

itmnici  facti  sunt  mihi  {Psal.  cxxxviii,  21,  2i).  Ini- 


mi/^os  enim  Dei  perfecto  odio  odisse  est,  ad  quod 
faeli  sunt  diligere,  et  quod  faciunt  increpare,  mores 
pravorum  premere,  vilae  prodesse. 

Oap.  X.  Tales  eiiam  comiies  ct  sub  se  judices  con- 
stiiuere  debet,  qni  avariliam  oderint,  etjiisliliaiu 
diligant,  et  sub  hac  coiiditione  suam  adininislralio- 
nem  peragant,  et  siib  se  hiijusmodi  niinisteriaies 
siibstituant.  <Et  quicunque  in  oinni  ordine  et  pro- 
ressione  in  dominaiione  conslituuntur,  et  domini 
appellantur,  sicut  sanclus  Cyprianus  in  scxto  Abu- 
eionis  gradu  demonstrat  {cap.  6),  doiniiiationls  vir- 
Culcm  auctore  et  coopcratore  Domiiio  teneant :  quia 
jnihil  proGcit  dominandi  habere  potestalem,  si  do- 
niiiiits  ipse  non  habeat  et  virtulis  rigorem.  Sed  hic 


sitione,  ex  caiholiconiin  secundum  sanctanim  Scrip- 
turarum  tramilem  promulgalionibus,  atque  ex  Chri- 
slianorum  regum  consiitutionibus,  per  capitula  bre- 
viter  ac  salubriter,  si  teneanlur  el  exsequantur,  col- 
lecta  continentur.  Vcrumtamen  quia  Samaritanus, 
verus  videlicet  cuslos  humani  generis,  stabiilario» 
id  est  pontificaii  ordini,  cujus  curae  viilneratum 
quemque  conimiserat  ad  sanandum,  dans  duos  den»- 
rios,  Vetus  scilicet  ac  Novum  Tesiamentum,  dixit: 
Quod  supererogaveris,  ego  cum  rediero  reddam  tibi 
{Luc.  X,  35),  eisdem  gcslis,  veliit  ex  supercroga- 
tione,  qu»i  praemissa  sunt  in  hoc  opnsculo,  et  quae 
seqiienlur,  adjicere  studeo. 
Cap.  XH.  Adalharduin  senem  et  sapientem  domni 
^  Caroli  magni  imperaloris  propinqnum,  et  monaste- 
rii  Corbeiae  abbatem,  inter  primos  consiliarios  pri- 
miitn  in  adolescenlia  mea  vidi.  Citjns  libellum  de 
ordine  palalii  legi  el  scripsi,  in  quo  inter  caetera 
continetur  duabus  principaltter  divisionibus  toiius 
regni  statum  constare,  anteposito  seinper  et  ubique 
omnipotenlis  Dei  judicio.  Primam  vidclicct  divisio- 
nem  esse  dicens,  qua  assidue  et  indcficienter  regii 
palalium  regebalur  et  ordinabalur ;  aiteram  vero, 
qna  totius  regni  status  secundnm  suam  qualitatem 
siuJiosissime  providendo  servabatur. 

Cap.  XIII.  In  prima  igitur  dispositione,  regis  palu- 
tium  in  ornamento  toiius  palaiii  ita  ordinatum 
erat.  Anteposito  ergo  rege  et  r^ina,  cum  nobilis- 
sima  prole  sua,  tam  in  spiritalibus,  quam  et  in  sav 


^irtiitis  rigor  non  tam  exleriori  forlitudine,  quic      cularibiis,  atque  corporalibus  rebus,  per  bos  mini- 


est  ipsa  saecularibus  dominis  necessaria  est,  indiget, 
qiiain  animi  interiori  fortitudine,  bonis  moribus 
^jcerceri  debet :  ssepe  enim  dominandi  per  animi 
n^gligentiam  perditur  fortitudo.  Tria  ergo  necessa- 
y-ia  lios  qui  dominantur  habere  oportet,  terrorem 
&42ilicet,  et  ordinationem,  et  amorem.  Nisi  enim 


stros  omni  tempore  gobernabatur.  Videlicet  per 
apocrisiarium,  id  est  re«ponsalem  negoliorum  ec- 
clesiaslicorum  :  cujus  ministerium  ex  eo  lempore 
sumpsit  exordium,  quando  Conslautinus  magnus 
imperator  Christianus  effectus,  propter  amorem  et 
bonorem  sanctorum  apostolorum  Petri  et  Paiili , 


999 


HINGMARl  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  YARIA. 


1000 


dium,  in  palalio  pro  ecclesiaslicis  negoliis  excu-  A  omnes  aeqnaliler,  propter  minislerioniin  diYersiia- 


iKibant. 

CA%r  XIV.  Aliquando  per  episcopos,  aliqnando  irero 
per  diaconos  apostolica  sedes  boc  ofiicio  fungebalur. 
Qno  officio  beatiis  Gregorius  in  diaconi  ordine  fun- 
ctiis  fuit,  et  ex  aliis  praecipuis  sedibus  per  diaconosid 
oflicium  exsequebatur,  sicut  sacri  canones  jubenl.  Et 
in  bis  Cisalpinis  regionibus«postquamLudo7icus  prae- 
dicatione  beati  Remigii  ad  Ghristura  conversus,  et  ab 
ipso  cum  tribus  millibus  Francorum  in  yigilia  sancti 
Paschae  baptizatus  exstitit,  per  successiones  regura 
sancti  episcopi  ex  suis  sedibus,  el  lempore  compe- 
tenti  palatium  visitantes,  vicissim  hanc  adminislra- 
tionem  disposuerunt.  A  tempore  vero  Pippini  et  Ca- 
roli  interdnm  per  presbyteros  interdum  per  episco- 


lem,  quaiitateni,  vel  convenientianii  prodesse  poie- 
rant :  cum  tamen  nullus  se,  propter  fidei  senrandam 
veritatem  r^iset  regni,  ut  praedictum  est,  snbtraherc 
potuisset,  vel  etiam  voluisset.  De  quoruin  personis 
vel  ministeriis,  quanquam  plura  sint  aux  dicautar, 
hax  tamen  praecipue  habebantur. 

Cap.  XVIII.  Imprimis,  ut  juxta  cujusconqae  mini- 
sterii  qualitatem  vel  quanlitatem,  miDister  nobili 
corde  et  corpore  constans,  rationabilis,  discretus  et 
sobrins  eligeretur.  Sed  nec  illa  soUicitudo  deerat, 
ut  si  neri  potuisset,  sicut  hoc  regnom,  Deo  auctore, 
ex  pluribus  regionibus  constat,  ex  diversls  etiam 
eisdem  regionibus,  aut  in  primo,  aut  in  secnndo» 
aut  etiam  in  quolibet  loco,  iidem  ministri  eligeren- 


pos  regia  voluntate,  atque  episcopaii  consensu,  per  B  tur,  qualitcr  familiarius  quaeque  regiones  palatin 


diaconos  vel  presbyteros  magis  quam  per  episa)pos 
Im>c  officium  exsecutum  exstitit :  quia  episcopi  con- 
tinuas  vigilias  supra  gregem  suuin  debent  assidue 
exemplo  et  verbo  vigilare,  et  non  diuliiis  secundum 
sacros  canones  a  suis  abesse  parochiis. 

Cap.  XV.  Neque  juxta  decreta  ex  sacris  canoni- 
bus  promulgata  beati  Gregorii,  praeloria,  quae  nunc 
regia,  et  usitatius  palatia  nominantur,  debent  inuti- 
liter  observare,  ne  incurranl  judicium,  ut  conlra 
placita  canonum  sibi  in  ordinatione  sua  tradita  fa- 
cienles,  ipsi  se  honore  privent  ecclesiaslico.  Et  ut 
de  Ircilis  exempla  ponamus,  et  de  illicile  usurpatis 
non  taceamus,  lempore  Pippini  et  Caroii  hoc  mini« 
sterium  consensu  episcoporum  per  Fuiradum  presby- 


adire  possent,  dum  sux  genealogiae  vel   regionis 
Consortes  in  palatio  locum  tenere  cognoscerenL 

Cap.  XIX.  His  ita  breviter  de  eligendis  ei  oonsti- 
iuendis  roinistris  praedictis,  nunc  ad  eorumdem 
ministrorum  e(  roinistrationum  ordinem  qnaliier  cnr- 
rebant  veniendum  est.  Nam  quamvis  praefati  ministri, 
iinusquisque  de  suo  ministerio,  non  sub  aliOi  vei 
per  alium,  nisiper  seipsum,  solum  regem,  vel  quan- 
tuin  ad  reginam  vel  gloriosam  prolera  regis  respi- 
ciebaiit,  caput  ponerent :  non  tamen  omnes  aeqnaliter 
de  caeteris  rebus,  vel  caeterorum  necessitatibos  re- 
gem  adibant,  scd  mensura  sua  quisque  contentns 
erat,  et  ubi  vel  ubi  ratio  poscebat,  solatiom  alteiius 
reqnirebat.  E  quibus  praecipue  duo,   id  est  apocri- 


terum,  tempore  etiam  Caroli  per  Engelramnum  et  ^  siarius,  qui  vocatur  apud  nos  capellaniis,  vd  palatii 


Hildiboldum  episcopos,  tempore  denique  Ludovici 
per  Hilduinum  presbylerum,  et  post  eum  per  Ful- 
conem  item  presbyierum ,  deinde  per  Drogonem 
episcopum,  exstilit  hoc  ministerium  exseculum. 

Cap.  XVI.  Apocrisiarius  aulein,quem  nostrates  ca- 
pellanum,vel  palatii  custodem  appellant,  oninera  cle- 
nim  palatii  suh  cura  et  disposilione  sua  regebat.  Cui 
sociabatur  summus  cancellarius,  qul  a  secrelis  olim 
appellabatur,  crantque  illi  subjecti  prudentes  et  in- 
f^lligenles  acOdeles  viri,  qui  prtecepta  regia  absque 
immoderata  cupiditalis  venalitate  scriberent,  et 
secreta  illis  fideliler  custodirent.  Post  eos  vero, 
sacrnm  palatium  per  hos  minislros  disponcbatiir,  per 
camerarium  videlicet,  et  comileni  palaiii,  senescal-  . 
cum,  buticularium,  comileni  slabuIi,mansionarium, 
Tenatores  principales  quatuor,  falconarium  unum. 

Cap.  XVII.  Et  quamvis  sub  ipsis,  et  ex  latere 
eorum,  alli  ministeriales  fuissent,  ut  osliarius,  sa- 
cellarius,  dispensator,  scapoardus,  velquoruincunque 
ex  eis  juniores,  aut  decani  fuissent,  vel  etiara  alii 
ex  lalere,  sicut  bersarii,  veltrarii,  beverarii,  vel  si 
«.,:  ^Au .  verumtamen,  auamvis  et  insi 


cHisios,  de  omnibus  negotiis  ecclesiasticis  vel  mini- 
stris  ecclesue,  et  comes  palatii  de  oinnibas  sxcula- 
ribuscausis,  vel  judiciis  suscipiendi  curain  instanter 
habebant :  ut  nec  ecclesiasiici,  nec  saeculares,  prios 
domnum  regem,  absque  eorum  consollu  inquieura 
necesse  haberent,  quousque  illi  praevidereDt,  ^> 
necessitas  e^set  ut  causa  ante  regem  merito  venire 
deberet.  Si  vero  secreta  esset  causa,  qnamprias 
congrueret  re^i  quam  cuiquam  alteri  dicere, 
euindem  dicendi  locum  eidem  ipsi  praepararent,  ia- 
troducto  priiis  rege,  ut  hoc  juxU  modaoi  person», 
vel  honorabiliter,  vel  patienter,  vel  eiiam  miseri- 
corditer  susciperet. 

Cap.  XX.  Apocrisiarius  quidem  de  omni  ecde- 
siastica  religione  vel  ordine,  necnon  eiiam  de  cano- 
nicae  vel  monasticae  alterc^itione,  sea  quaecuDqae 
palatium  adibant  pro  ecclesiasticis  necessiUlilms 
sollicitudinem  haberet,  et  ca  Untummodo  de  exier- 
nis  regem  adirent,  quae  sine  illo  plenius  deOniri  oon 
poluissent.  Cacterum,  ut  non  solum  de  his  quae  ad 
eos  specialiter  de  omni  ornamento  vel  ofiicio  ecde- 
fiiastir/)  iufra  palalium  agenda  pertinebant,  vennD 


1001  AD  PROCERES  DE  INSTIf  UTIONE  GAR(ML0I1ANNI.  §m 

veriere  sUideret.  Et  caeiera  spirilaalia,  qusecunqne  A  exigerelur»  familia  reg^lis  per  negligenliam  sine  ne- 


palatio,  lam  ab  assidue  conversantibus,  quamqne  et 
a  supenrenientibus,  sive  secundum  Deum,  sive  se- 
cundum  saecuhimyUt  providerentur  etprseviderentnr 
erant  necessaria,  quae  emimerare  longum  est,  ad 
ejus  specialiter  curam  peninebant  Non  ita,  ut  aliter 
uilus,  sive  palatinus,  sive  externus  superveniens, 
sapieniia  et  vera  devotione  per  Dei  gratiam  IHumi- 
naius,  tale  aliquid  minime  agerei ;  sed  naxime 
coDsuetudo*  erat,  ut  aut  cum  eodem  apocrisiario 
pariter^  aut  oerte  per  ejus  consilium  quod  erat 
agendnm  ageret,  ne  forte  quid  minus  utile  aut  Indi- 
goum  regi  subriperet. 

Cap.  XXI.  CkKnitis  aotem  palatii,   inter  csetera 
pene  innnmerabilia,  in  hoc  maxime  solHcitudo  crat, 


oessitate  opprimeretar.  Qn»  videlicet  cura  qnan- 
quam  ad  buticolarium  vel  ad  comitem  stabub'  perti- 
neret,  maxima  tamen  cura  ad  senescalcum  respicie- 
bat,  eo  quod  omnia  cxtera,  praeter  potus  vel  victus 
caballonim,  ad  eumdem  senoscalcum  respiceret.  In- 
ter  qvm  etiam  et  mansionarios  intererat,  super  cu- 
jus  ministerium  incumbebat,  sicut  et  nomen  ejus  in- 
dicat,  ut  in  boc  maximesollicitodoejus  intenta  essei, 
ut  tam  supradicti  actores,  quaroque  et  susceptores, 
quo  tempore  ad  eos  illo  vel  illo  in  loco  rex  venturn<; 
esset,  propter  mansionum  praeparationem,  ut  oppo)*' 
luno  tempore  praeseire  potuissent :  ne  aut  inde  lar<I(\ 
scientes»  propter  afflictionem  familue  imporinno 
tempore  peccatum,  aut  hi  propter  non  condignam 


utomnes  contentiones  regales,  qua:alibi  ortgepropier  ^  susceptionem,  ac  si  bene  noluissent,  cum  certe  non 


sequitatis  judicium  palatium  aggrediebantur,  juste 
ac  rationabiliter  determinaret,  seu  perverse  judicata 
ad  sequitaiis  tramitem  reduceret,  ut  et  coram  Deo 
propter  jostitiam,  et  coram  faominibus  propter 
legum  observationem,  cunctis  placeret.  Si  quid 
vero  tale  esset,  quod  leges  mundanae  hoc  in  suis 
difOnitionlbus  statutum  non  haberent,  aut  secundum 
geniilium  consuetudinem  crudelius  sancitum  esset, 
(]uam  Ghristianitatis  rectitudo,  vel  sancta  auctoritas 
nierito  non  consentiret,  hoc  ad  regis  moderationem 
perdiiceretur,  ut  ipse  cura  his  qui  utramque  legem 
Dossent,  et.  Dei  magis  quam  humanarum  legum 
siatuta  metuerent,  iia  decemeret,  Ita  stalueret,  ul 
ubi  utrumque  servari  posset,  utnimque  servaretur : 


volendo,  sed  non  valendo  offensionem  Incurrerent. 
Gap.  XXIY.  Similiter  quoque  quatuor  venatores, 
et  quintus  falconarios,  cum  eadem  unanimitate  se- 
cundum  temporis  qualitatera  admonere  studebant, 
qualiter  ea,  quse  ad  singnlorum  ministeriorum  cn- 
ram  pertinebant,  ut  opportuno  tempore,  et  non  tarde 
consideraretur,  quando  tanti  vel  quando  tanti,  quan- 
do  toti  et  quando  nulli,  aut  in  palatio  retinerentur, 
aut  more  solito  forls  nntriendi  usque  ad  tempus  mit- 
terentur^faut  tempore  congruo  per  denominata  loca 
Tenandi  causa  pariter  et  nutriendi  disponerentun 
Sed  et  boc  ei  illud,  id  est  et  intra  et  extra  palalium, 
Ita  semper  cum  mensura  et  ratione  ordinarelur,  ut 
quantum  prodesset  esset,  et  quantum  non  prodesset 


sin  autem,  lex  saeculi  merito  comprtmeretory  ju-  ^  non  esset :  qula  in  ipsls  rolBlsteriis  non  sic  facile 

certiis  numerus,  authominum,  aut  canum,  aut  avinm 
diffiniri  potest :  ideo  in  ipsorum  aiiiitrio  manebat, 
quanti  et  quales  essent.  Sensos  antem  in  his  omiii- 
bos  talis  erat,  ut  nunquam  palatio  tales  vel  tanti 
deessent  ministri,propter  baspnseipue  intercaeteras 
necessitates  vel  honestates. 

Cap.  XXY.  Priroo,  ut  sive  generaliter  majoribus, 
sive  specialiter  vel  singulariter  quibusque  minoribus 
recedentibus,  omni  tempore  et  multitudlne  congrua, 
sine  qua  rationabiliter  et  honeste  esse  non  posset, 
semper  esset  omatum  palatium,  et  con«iiariis  con- 
dignis  nunquam  destitutum  Aiisset  Et  ut  quaKs- 
cunque  legatio,  sive  speculandi,  sive  etiam  subden- 
di  gratia  veniret»  qualiter  omnes  quidem  honeste 


stilia   Dei  conservaretur. 

Cap.  XXn.  De  honestate  vero  palatil,  aeu  specia- 
liter  omamento  regali,  necnon  et  de  donis  annuis 
roilitum,  absquecibo  et  potu,  vel  equis,  ad  reginam 
praecipue,  etsub  ipsa  ad  eamerarium  pertinebat  : 
ei  aecDiidom  cujusque  rei  qualitalem,  ipsorum  soili- 
citndo  erat,  ut  tempore  congrao  semper  futura  pro- 
spiccrent,  ne  quid  dum  opus  esset  uHatenus  opportu- 
no  tempore  defuisset.  De  donis  vero  diversaram  le- 
gationum»  ad  camerarium  aspiciebat  :  nisi  forte, 
jiuieiiie  rege  tale  aliquid  esset,  quod  reginae  ad  tra- 
ctandum  cum  ipso  congraeret.  Haec  autem  omnia  et 
his  similia  eo  intendebant,  nt  ab  omni  sollicitudine 
domesUca  vel  palatina,  in  quantum  rationabiliter  et 


honeste  es^  poterat,  domnus  rex  omnipotenti  Deo  ^  suscipi  potuissent.  Deinde  primus  consilii  rectitudi- 


spem  suam  indesinenter  coromittens,  ad  totius  regni 
slatum  ordinandum  vel  conservandum  animum  sem- 
per  suum  promptum  haberet. 

Cap.  XXIII.  Ad  tres  autem  ministeriales,  sene- 
scalcuniy  buticularium,  et  comitem  stabuli,  secun- 
lum  oniiiscojusque  ministerii  qualitatem  vel  quan- 
itatem  pertinebat,  ut  cum  communi  consensu  de 
»uo  quisqne  ministerio  admonendi  non  essent  segnes. 


nem,  secundus  misericordie  et  benignitatis  consola- 
tionem»  tertius  vero  versutiae  seu  temeritatis  sermo 
referret  medidnam.  Et  ut  ex  quacpnque  parte  to- 
tius  regni,  qnicunque  desolatus,  orbatus,  alieno  aere 
oppresstis,  injuste  calnmnia  cujusque  soffocatus,  seu 
caetera  his  similia,  quae  nunc  enumerare  periongom 
est,  roaxime  umen  de  viduis  et  orpbanis,  tam  senio- 
ram  qoamque  et  medioerium»  uniuscuiusque  secmi- 


,0(B  HlNqMAW  BflEM.  mVm-  OPUSCDU  V4RIA.  *0W 

vitium  digoi  ewnt  ft  remunerari  debui$sept.  et  A  gno  incurobebat,  mutabalur.  In  quo  placilo  genen 


loctts  tali^  occurrebal,  ubi  ^x  praediclis  iudigfiulibus 
nemo  sine  iyi«nsura  desliiuef  etur,  similiter  secundum 
eoruip  qualiuiem  ad  memoriam  principum  revoca- 
reniur,  pop  jiam  ipsia  urgenlibus,,quam  eornm»  de 
quibna  siipra  diclum  esl,  iidem  ei  debitum  esiienti- 
bus,  lU  jji  eis  id  fieret  primo  propter  quod  c»m  ju- 
stitia  at  roi^ericordia  Deo  placeret,  Deinde  io  miliiia 
remanei^tibuscenisdimam  fideliler  serviendi  Meme^ 
constfinMam  ministrarent.  Dejpde  ut  eiiam  ionge  po- 
sitis  per  totius  regpi  ambiium  tetiiiam  et  gaudium  de- 
roonstrarent,  Et  si  aliquis  ex  minislerjalibwi  vel  con  < 
siliariis  decedebat,  Iqco  ejus  congruuset  utilis  resti<r 

tuebatw* 
CAp.XXVn,  Et  utillamuUitudo,  qu»  in  paUUo 


liUns  upiversorum  majorum  tam  clericonim  quam 
laii^onim  conveniebat :  seniores,  propter  conciliom 
ordij^ndum ;  minore$«  propter  idem  cofi^iliam  sus- 
cipiendumr  et  iaterdum  pariter  tr^ctandum,  et  non 
ex  ppteslaie,  se4  ex  proprio  menti0  intellectu  vd 
sentantia  confirmandumt 

G^,  XXX.  Ga&terum  autem  propler  dona  gene- 
rallfer  danda,  aliud  placitum  cum  senioribus  Untum 
^  pr^puis  consiliariis  babeb^tur  :  jn  qno  jam 
fQturi  anni  status  traqUrt  incipiebaturi  si  (orte  talia 
aliqqa  se  prmmonstrabant,  pro  qu&bus  Decease  erat 
prsemedltando  ordinare,  si  quid  mox  trapsacto  anno 
priore  incuroberet,  pto  qup  anticipsmdo  alicinid  sia- 
tuere  aut  providere  neces^itaa  es^et :  verbi  gratta, 


sempor  esse  del^t,  indeficienter  persistei^  poss^t,  B  si  inter  marchisps  m  qualibet  regpi  parte  ad  aliad 


hia  tribu9  ordinibgs  fovebatur.  Uno  videlicet ,  m 
absque  giinisteriis  e^pediti  miiites ,  aoteposiu  do- 
roinorw  benigniuie  t  et  soUicitudins ,  qua  nunc 
victu,  Runc  ve^litUf  uunc  mjo,  nunc  argento,  modo 
eqpis,  vel  c^eteris  ornamentis ,  interdqm  specialitert 
aliquando  prout  tempus,  ratio,  et  ordo  condignam 
potestatem  admiuistrabat,  spDpius  porrectis,  in  ep 
tamenindeftcientam  consolationemi  necnon  ftd  reg^ 
obse<iuium  inflammatum  animum  ardentius  semper 
babebant,  quod  illos  pnefati  capitanei  mlnisteriaief 
cerUtim  de  die  in  4iem,  punc  istos,  nunc  illos,  ad 
mansiopes  suas  vocabant ,  et  non  tapi  gulae  voracir 
Ute,  qu^m  verae  fr^mmaritatis  seu  dilectionis  amore, 
proi^  cuique  ppssibile  erat,  impendere  studebant  : 


aicque  ^eb^if,  uft  raru»  quisqife  infra  bebdomadam  0  quid  aut  infra  aut  exira  regmiip  prdin 


tempusdextne  dat«  fuissen(>  quid  moxpoatdextras 
exacUs  agendum  esset,  utrum  renoTandae,  an 
finiendae  essent '.  juxt^  casteranim  parUuni  immineD- 
tibus  rixa  et  pace,  ut  sepundum  id  quod  tunc  tem- 
poris  rdtio  ppscebat,  si  ex  una  p^rt^  bipc  aoi  inde 
yel  facienda  vel  toleranda  inquietudo  neoessano 
incumbebat,  exaliis  pariiblis  tr^nquiUit^a  prdiua- 
returr  £t  cum  iia  pereorumdem  seaiornmconsiiiuffl 
quid  futuri  temporis  actio  vel  ordo  agendi  posceret, 
a  longe  considerarent :  et  (^um  inventum  esaet,  sub 
silentio  idem  iuventum  consiiium,  iu  funditus  ab 
omnibus  alienis  incognitum  usque  aii  aliud  itenini 
secundum  generale  placitum,  ac  si  'inveiiUim  vci  t 
nullo  tractalum  esset,  maneret :  u$  si  (orl^i  taie  ali- 

laqiluffl  es- 


rem^eret;  qui  noo  ab  aiiquo  piio  bujusmodi  studio 
convocftretur. 

CiP.  XXYW»  Alter  ordo  per  singula  miniateria 
discipuUscMigrueb^i,  qui  magisiro  suo  singuM  adr 
bj»refitesi  fit  (^oRorificab^nt  et  bonoriAc;ibantur,  lo- 
cisque  singuli  suis,  prout  opportunitas  opcurrebat, 
ut  a  Domiuo  vldeifdo  vel  alioqumdo  coqspiarentur. 
Ter^usordo  it^  mt,  um  majorum,  qnam  mino- 
ruQii  *0  puorJA»  ¥el  vassaliis ,  quos  unusquisque, 
proHi  guberniMr^  H  «asienure  «bsque  peccalo,  f^r 
piiia  vidiriioei  va)  furto  p oterat,  siudiose  habere  pro- 
curabant.  In  quibas  scilicist  deoominaiis  orduiibas, 
absque  lus  qui  semper  eundo  et  redeuado  paiatium 
frequeniabaai^  erat  delectabiie  ,  qupd  interdum  et 
necessiuti,  si  repeote  ingrueret,  semper  wtfcereot :  ^ 
et  tamen  semper,  ut  dictum  est ,  m^ji^r  pars  illius 
propter  sttptsrius  commemoratas  benigniutes,  cum 
juouiiditau  ei  baaritaU  prompU  et  aiacri  meoie 
persi«l^nt, 

Cj^,  XXIX.  Socunda  divi^io  est,  qm)  toUus  regi^i 
itatus,  antepo^ito  ^icutisemper  et  ubicunque  omn}- 


set ,  quod  praescienlia  quorumd^ipt  4M  doAniere, 
aut  certe  inutile  reddere,  aut  p^r  ajjquMi  diversam 
astuiiam  laboriosius  faciendum  copv^tere  voioiskety 
boc  nuilatenus  facere  ppluisset.  In  ips^  autem  pla- 
cito,  si  quid  i^  exiger^f,  vel  propUir  safislactioaes 
cfeterorum  leii^NPumi  v^  propmr  ooo  sofawi  miii- 
gandum,  verum  etiam  accendendum  ^pimqm  popo- 
lorum,  acsi  ita  priu9  exinde  pr^cogilolam  nibil 
fuisset,  iu  nunc  a  fioyq  consiliQ,  et  poosep$|i  iUoruis 
e(  inyeoiretur,  et  cum  m^gnanimis  ord^  ikwuna 
duce  perficereMir.  Ita  gutemanno  priore  Iprminato, 
praefato  modo  ordinaretur  et  de  secuodp. 

Gap.  XXXI.  Gonsiliarii  autem,  qu^tum  possiiHk 
erat,  Um  ^cierici  qpam  laici^  UlejS  etigel^Biur,  qoi 
prtmo  secundum  suam  quisque  qualiuiem  vd 
ministerium  Deum  timerent,  deipde  talem  Itdea 
baber^nt,  ut  excepu  viu  a^terna  uihil  regi  ei  regna 
praeponerent,  non  amicos,  non  inimicos,  ooo  pareo- 
tes,  nop  muofrad^ntes,  non  bIapdientos,«ion  exupe- 
^antes,  oon  sophistice  yel  verauie,  aut  secoDdomsa- 
pieptiam  soIummodobi\it>§ia)puHquae  ioimiiai  estDeo 


-  _  ^  _  j  ;ii - 


i^ii:^.-^«.>L.«  i 


m^  AD  PROCERES  DB  INSHTUTIONE  CAROLOMANNI.  .  1006 

staiuregni,  qaamque  etda  speciali   cajuslibet  per-  j^palaiiam  convocabanturi  in  lioc  praecipue  vigebat, 


gona,  nulius  sine  consensu  ipsorum  cuilibet  dome- 
stico  suo,  vel  cuicunque  alteri  prodere  debuisset, 
secundum  hoc  quod  res  eadem  siYe  die,  sive  duo- 
bus,  sive  amplius,  seu  annam,  vel  etiam  in  perpetuo 
celari,  vel  sub  silentio  manere  necesse  fuisset :  quia 
ssepe  !n  tatl  tractato  de  qualibet  oersona,  talls  in- 
terdum  propter  cemmmiem  utiliutem  agendam  vel  ca- 
vendam  sermo  procedit,  qui  ab  eo  cognitus,  aut 
valde  turbat,  aot  quod  magis  est  in  desperailonem 
trahit,  vel  quod  gravi^simum  est,  in  inlldelitatem 
convertit,  et  ab  omni  profectu,  quem  forlasse  mul- 
tlpliciter  exercere  potuit,  inutilero  reddit,  cum  ta- 
men  nibil  ei  obeaset  si  eomdem  sermonem  minime 
sciret.  Qaale    de  bomine  uno,  tale  de  duofous, 


laie 

eiiam  de  progenle  una,  vel  tota  quallbet  simul 
proviQcia,  si  magna  cautela  non  fuerit ,  fierl  poierlt. 
Cap.  XXXII.  Apocrisiarius  autem,  id  est  capel- 
lanus,  vel  palatii  custos,  ei  camerarius  semper  in- 
tererant :  et  idcirco  cum  summo  stodio  tales  eiige- 
bantur,  aot  electi  in^truebantur,  qui  merito  Inter- 
esse  potuissent.  Sed  et  de  caBteris  ministerialibuSy 
qui  talem  se  ostendebat,  ut  ad  hoc  vel  prsesens,  vel 
fuluruSy  nunc  discendo,  postmodum  vero  consi- 
Itando,  loco  eorumdem  honorifice  substitui  poluis- 
set ,  cuoi  summa  intentione  mentis  intendendo 
singulis  quae  agebaotur  interesse  jubebatur,  salyans 
credita,  discens  inot^nita,  retinens  ordinata  et  con- 
stitttta  :  fH  81  forte  tale  aliqotd  extra  aot    tofra 


ut  non  speciales  vel  singulares  quascunque  vel  quo- 
rumcunque  causas,  sed  nec  etiam  illorun),  qui  pro^ 
contentjonibus  rerum  aut  lcgum  veniebant  ordina- 
rent,  qqousque  illa  quse  generaliler  ad  salutem  vei 
staLum  regis  et  re^ni  periinebani,  Domino  miserante, 
ordinata  habuissent.  Et  tunc  demumt  st  forte  tale 
aliquid  domno  rege  prsecipienie  reservandum  erat, 
quod  sine  eorum  cerla  consideralione  determinari  a 
comite  palatii,  vel  caeleris,  quibus  congruebant,  non 
potuisset. 

Cap.  XXXIY.  Proceres  vero  prsedicti,  sive  in  hoc, 
sive  in  illo  prsefato  placito,  quin  et  prin)i  senatores 
regni,  ne  quasi  sine  causa  convocari  viderentur, 
mox  auctoritaie  regia  per  denominata  et  ordinaia 


dc    centum ,  tale  de  majori    nnmero ,  vel  B  capitula,  quae  vel  ab  ipso  per  inspirationem  Dei 

inventa,  vel  undique  sibi  nuntiata  post  eorum  ab»- 
cessum  precipux  fuerant ,  eis  ad  conferendum  vel 
ad  considerandum  patefacta  sunt.  Quibus  susceptis, 
interdum  die  uno,  interdum  biduO|  interduin  etiam 
triduo,  vel  amplius  prout  rerum  popdus  expetebat 
acceptQ^  ex  praedictis  domesticis  palatii  missis  in- 
tercurrentibus,  qiiaeque  sibi  videt^tur  iuterrogaa- 
tes  respoasumque  recipientes»  tandiu  ita  npUo  ex- 
traneo  appropioquante,  donec  rea  singute  9d  ^o- 
ctum  perduct^  glpriosi  principia  audilui  io  sacria 
ejus  Qb^utibus  ^xponerentur,  et  quidquid  data  a  Deo 
sapientia  q|«s  diger^ ,  oomea  sequen^AMur,  ^^ga 
sicut  de  uno,  ita  de  duobus,  vei  qootqnot  essent 
eapttolia  agd)ttor,  qoooeqne  omnia  Deo  miactaBie 


legnum  oriretur,  aut  insperalum  et  ideo  non  prae-  ^  illius  temporis  necessaria  expolirenlur. 


meditatuoi  nantiaretur  (rarius  tamen  necesse  esset 
Qt  consilium  altius  tractaretur,  et  isisx^n  i^mpua 
aptum  non  esset,  in  quo  praefati  consillarit  eonvo' 
carentur),  ipsi  palatini  per  misericordiam  p^i,  ex 
eorum  assidua  familiaritate,  tam  in  pubiicis  consi- 
IJis,  quamqoe  ex  domestica  in  hae  paHe  altoottttone» 
re^nsione,  et  consuliatione,  studium  habcr^tp 
prout  tunc  rei  vel  temporis  qualitas  exigebat,  aut 
consiiium  pleniter  dare  quid  fieret,  aut  cer(e  quo- 
modo  ad  prabfinita  tempora  cum  QtmiAllOf  ei  abique 
ullo  deirimento  res  eadem  exspectari  vel  susleDtari 
potuisset.  H^  de  majoribus. 
^    Ci»,  XXXIJl»  De  miitoribus  vero,  vel  proprie  pa- 


Cap.  XXXY.  Interim  vero,  quo  haec  in  regis  ab- 
sentia  agebanlur|  ipse  princeps  reiiquae  multitodini, 
tn  suscipiendls  tnuneribus,  salutandis  proceribus, 
ppnfabulando  rarius  visis,  compatiendo  senioribus, 
coogaudendo  junioribus,  et  caetera  his  similia  tam  in 
splritalibttB,  quttaaque  et  in  saecularibus,  occupatus 
ffni  :  ita  ^men,  ut  quotiescunque  segregatorum 
voluntas  esset],  ad  eos  veniret,  similiter  qooque 
quanto  spatio  voluissent  cum  eis  consisteret ,  et 
cum  omni  familiaritate,  qualiter  siugula  reperta 
habuisseut  referebant»  quantaque  mutua  binc  et 
inde  aitercatione  vel  disputatione,  seu  amica  con- 
tentione  decertassent,  apertius  recitabant«  Sed  nec 


latinis,  iia  ut  diximus  non  generaiiter  ad  regnum  ^  illod  praetermittendum,  quomodo  ai  tempus  serenum 


pertineptibu#i  aed  «pecialiter  ad  persooas  quaaque 
respicienitbuSy  quae  speciaiiter  palatio  immiuebant, 
cum  ei#  douiiiius  rerum  ita  ioconfuse  ordinaro  po« 
tuisset,  ut  ^^MAde  non  solum  detrimentam  «lium 
orire^Mfv  veruip  etiam  ortuai  aut  iwmineiis  utiltter 
aut  miUgarii  am  funditus  exsiiagui,  aot  etiam  evelii 
pouiissel.   Ki  Ycro  talis  esset  causa»  ut  velocitati 


erat,  extra,  sin  autem»  intra  divelrsa  loca  disUncU 
eraot,  ubi  et  hi  abondautersegregati  semoiim,  et 
caetera  moltitudo    separatim  residere  potuissent« 
prios  umen  caeterae    inferiores  personaa  interesse 
minime  poUiisaeiit.  Quae  utraquQ  tamen  Beuioruoi 
susceptaoula  sic  io  duobua  dWtsa  erant,  ut  priuM> 
omoeseplseopi,  abbaiea,  vel  h^juamodi  honorificen^ 
tir^m^   «1^.:^:    «Kfiii»^   ..iift   Uicoram  commistione 


1007  HIMCMAM  RHEIL  ARCHIEP.  OPUSCULA  VARLL  40M 

simililer  honoriftcabiliter  pneparatisy  convocaren-  A  omnibos,  quaecttDque  cuiiibet  periculo  imniDercnt, 


tur.  Qoi  cum  separali  a  c?eteris  essent,  in  eorum 
manebat  poteslate,  quando  simul  vel  quando  sepa- 
rati  residerent,  proul  eos  tractandae  caus«  qualilas 
docebat,  sive  de  spiritalibus,  sive  de  saecularibus, 
seu  etiam  commistis.  Similiter,  si  propter  quamllbet 
vescendi  vel  investigandi  causam  quemcunque  con- 
vocarc  voluissent,  et  re  comperu  discederet,  in  eo- 
rum  voluntate  manebat.  Hsec  interim  de  his,  quae 
els  a  rege  ad  traclandum  proponebantur. 

Cap.  XXXVI.  Secunda  aulem  ratio  regis  crat 
interrogatio  quid  unusqoisqne  ex  illa  parte  regni, 
qua  veniebat,  dignum  relatu,  vel  retractatu  secum 
afferret,  quia  et  hoc  eis  non  solum  permissuroy  ve- 
rum  etiam  arctius  commissum  erat,  ut  hoc  unus- 


illud  pnecipoe  quierebator,  cHJos  rei  ooeasioBe  taiia 
vei  talia  orirentur 

Cap.  XXXTn.  Post  ilUi,  quae  in  synodo  apu4  oiar- 
tyrium  sanctae  Nacrae  de  mayorum  constitolionibDs 
coHecta,  et  regi  Ludovico  noper  defuncto  fnere  di- 
recta,  haec  de  ordine  palatii  et  di^Msitiaoe  regoi, 
vobis  ad  inslitutionem  istius  regis  nostri  ac  miiii- 
strorum  ejus  regnique  provisorum,  sicot  scriptisei 
verbis  seniorum  didici,  et  ipse  adhoc  io  adoLesceo* 
tia  mea  vidi,  devote  jussioni  vestrae  obedieos  obtttU. 
Personas  autem  hominum,  et  moies  ac  qoaliutes  il- 
lorum,  per  quos  si  aliqua  sunt  collapsa  restiHttatttr, 
veslra  solertia  providebit»  qooniam  de  liis,  qoos 
tempore  domni  Ludovici  impepatoris  vidi  paiatii 


qiiisque  studiosissime,  usque  dum  revertereiur,  tam  B  procuratores  et  regiii  praefeetas,  BeQMoem  scio  esse 


iufra,  quam  eilra  regnum  perquireret,  si  quid  tale 
non  soliim  a  propriis  vel  extraneis,  verum  eliam  si- 
cut  ab  amicis,  ita  et  ab  inimicis  investigaret,  inter- 
missa  interim,  nec  magnopere  unde  sciret  investi- 
gata  persona*  Si  populus  in  qualibet  regni  parle, 
regione,  seo  angolo  turbatus,  quae  causa  turbationis 
esset,  si  mormur  populi  obstreperet,  vel  tale  aliquid 
inaequale  resonaret,  unde  generale  consilium  tra- 
ctare  aliquid  necessarium  esset,  et  caetera  his  si- 
milia.  Extra  vero,  si  aliqua  gens  sobdita  rebellare, 
vel  rebeliata  subdere,  si  necdom  tacta  insidias  regni 
nolirit  vei  tale  aliquid  oriri  voluisset.  In  his  vero 


superstitem :  scio  tameii  de  illorum  nobilitate  naios 
pro  patrilms  filios,  Ucel  illorum  mores  ae  qaalilates 
ignorem.  Ipsi  vero  procurent,  ul  non  sint  noribos 
ac  virtote,  atqoe  pro  aetalis  quantitaie»  vel  temporis 
qualitate,  sapientia  et  studiis  bonis  deceoeres :  qoa- 
tenus  merito  patmm  loca  et  offlcia  suppleant.  el  se 
10  ipsa  suppletione  caute  cuetodiant,  ne,  ut  sanctos 
Gregorius  dicit,  in  ciilmioe  honoris  positi  osa  giorae 
permutentur,  sicut  Saul,  qui  prius  in  dectione  he- 
noris  exstitit  Inimilis,  postea  reprobari  aMmlt  pro- 
pter  eialionem  tumoris. 


4D  EPISGOPOS  REGMI 

▲OMONITIO  ALTSEA 

Pro  Carolomamo  reg$  apt/^d  Spamaewn  facia. 
(Apod  eomdem  ex  eodem.) 


MiNcifAiius,  episcopus  ac  plebis  Dei  famulus.  G 
Cap.  I.  Doctrina  est  Christiana,  secundum  san- 
ctarum  Scripturarum  tramitem,  pnedicationemque 
majorum,  qua  Deo  ac  Domino  nostro  Jesu  Christo 
condliore  et  redemptore  nostro,  qui  simul  solus  rex 
et  sacerdos  fleri  potuit,  in  cujus  nomine  omne  genu-^- 
lleciitur,  coelestium,  terrestrium,  et  infernorum,  dis- 
ponenie,  sicot  beatus  Gelasius  papa  ad  Anasusium 
imperatorem  dicit  (^itr.  10),  et  in  gestis  quae  nii- 
per  apod  martyriom  sanclae  Macrae  in  synodo  gesta 
sont  partim  conlinelur,  duo  sunt,  quibus  principali- 
ter,  ona  com  specialiler  cojuscunque  curae  sobje- 


genus  et  sacerdotale  subsistant,  memor  tamen  Chri- 
stus  fragilitatis  humanae,  quod  suorum  saloti  c^b- 
gruerety  dispensatione  magniflca  lemperans,  sie  ac- 
tionibus  propriis,  dignitatibusque  dlstinctls  offida 
potestatis  utriusque  discrevit»  suos  volens  mediciaali 
liumilitate  salvari,  uon  humana  superbia  rorsQS  (it 
ante  adveotum  ^us  in  cameni  pagani  imperaioivs, 
qui  iidemet  maximi  ponUfices  dicebantur),  inierdpi, 
utetCbristiani  reges  pro  aetema  vita  pontifidbas  ia- 
digerent,  et  pontifices  pro  temporaliom  corso  renm 
imperialibus  dispostUonibos  uterentar :  qoatenns 
spiritaKs  aclio  a  caraalibus  distaret  incorsibns,  et 


.:i:f^.^   t\^^    ^i. 


4009  AD  EPISCOPOS  Dfi  INSIITUTIONE  CAROLOMANNI.  1010 

Cap.  II.  Sed  tanto  gravias  poodas  esl  sacerdotam  A  /  Tm.  iu ;  Aet.  xx),  ulrique  presbyterl,  atrique.  voca- 


qnaDlo  eliam  pro  ipsis  regilNis  horoinum  in  divino 
reddituri  sunt  examine  rationem :  et  tanto  est  di- 
gnitas  pootificum  major  quam  regum,  qnia  reges  in 
culmcn  regium  sacramur  a  pontificibus,  pontifices 
autem  a  regibus  consecrari  non  poesunt  :  et  tanto 
in  hamanis  rebus  regum  cura  est  propensior  quam 
sacerdotum,  quanto  pro  honore  et  defensione  et 
qniete  sancl»  Ecclesiae,  ac  rectorum  et  minisirorum 
ipslus,  et  leges  promulgando,  ac  militando,  a  Rege 
regum  est  eis  cur»  onus  iropositum. 

Cap.  111.  Diligenter  igitur  quisque  debet  in  ordine 
et  professione  sua  quo  nomine  censetur  attendere, 
etmajorem  in  modom  providere,  ne  a  nomine  dis- 
cordet  ofiicio.  Quia ,  sicut  legimus  in  sacra  histo- 


bantur  ^iscopi,  quonim  uni  sapientix  maturitatem, 
alteri  industriamcuraepastoralissignificant,  quorum 
licel  in  quibusdam  sint  discreta  officia  dignitatum,  uno 
Dominesacrseregulaecomprehendunt.  <  Nulii,inquiunt 
(Coelest.  ep.  2  ad  epUc.  per  ApuL  ei  Cal. ),  sacerdoti 
sttos  liceat  canones  ignorare,  nec  quidquam  facere 
quod  Patrum  possit  regulis  obviare,  i  qula  non  mi- 
nus  in  sanctarumtraditionumdelinquitursanctiones, 
quam  in  ipsius  Domini  injnriam  prosilitur,  id  est, 
non  n)inus  schismatici  in  sanctaram  tradilionum 
sanctiones  delinquentes,  quam  heraeUci  a  recta 
flde  discedentes,  donec  convertanlur,  et  unilati 
sanctae  Ecclesiae  incorporentur,  ab  eadem  Ecclesia 
sunt  separandi.  In  episcopis  enira,  ut  beatus  dicit 


rui,  Ozias  rex  prsesamens  incensum  ponere,  quod  B  Ambrosius,  omnes  ordines  sunt,  quia  primus  sa 


non  regli,  sed  sacerdotalis  erat  ministerii,  lepra  est 
a  Deo  pereossus,  et  de  templo  a  sacerdotibus  eje- 
ctus,  ei  io  domo  sua  est  usque  ad  mortem  reclusus 
(/F  Reg.  xv;  //  Par.  xxvi).  £t  sanctus  Cyprianus  in 
decioio  gradu  Abusionam,  per  quem  saeculi  rota,  si 
in  illo  fuerit,  decipitur,  et  ad  tartari  tenebras  nuUo 
impediente  Justitiae  suffiragio,  per  justum  Dei  judi- 
cium  rolatur,  denegligente  episcopo  dicit  (cap.  40) : 
<  Si  fuerit  episcopus  negligens,  qui  gradus  'sui  ho- 
nofem  inier  bomines  requirit,  sed  minlsterii  sui 
dignitatem  coram  Deo,  pro  quo  legatione  fungitur, 
non  custodit.  Primum  namque  ab  episcopo,  quid  sui 
uoniinis  digiiitas  leneat^  inquiratpr  ;  quoniam  cum 
episcopus  Graecum  nomen  sit,  $peculator  interpreta< 


cerdos  est,  hoc  est  princeps  sacerdotum,  et  pro- 
pheta,  et  evangelista,  et  caeterorum  ministrorum  io 
se  ofiicia  continens  ad  implenda  ea  In  ministerio 
fldeliuin. 

Cap.  Y.  Qualiter  autem  consensu  principis  terne» 
qui  res  ecclesiasticas  divino  judicio  ad  tuendas  et 
defensandas  suscepit,  electione  cleri  ac  plebis.quia- 
que  ad  ecclesiasticum  regimen  absque  ulla  venalitate 
provehi  debeat,  et  Dominus  in  Evangelio,  et  sacri 
canones  aperte  demonstrant  dicenle  Domino  :  Qui 
non  intrat  per  oelium  in  oviU  omtttn,  $ed  a$cendU 
aliunde^  ille  fur  e$t  et  latro  (Joan.  x).  Quales  autem 
ad  episcopatum  debeant  promoveri,  apostoUca  et 
canonica  decernit  auctoritas  (f/  Tint.   iii).  Unde 


tur.  Quare  vero  speculator  ponilur,  et  quid  a  specu-  ^  principi  terra^  magnopere  providendum  atque  ca« 


latgre  requiratur,  Dominus  ipse  denudat,  cum  sub 
Ezechielis  prophetae  persona  episcopo  ofiicii  sui  ra- 
tionem  denuntiat,  ita  inquiens  :  Speculatorem  dedi 
(e  domui  hrael  (Exech.  m)t  ^  eireliqu^f  quae  non 
perfanctorie  neque  raro  legere  et  meditari  debemus 
qui  vocamur  hoc  nomine. 

Ca.p.  IV.  In  Veleri  TesUmenlo  (/  Par.  xxiv)  Da- 
vid  rexsimul  et  propheta,  praeflgurans  Domlnum 
nostrum  Jesum  Cbrlstum,  qui,  ut  praemisimus,(soIu8 
rex  simul  et  sacerdos  lierl  potuit,  duos  tn  sacerdo- 
tibus  ordines  constituit,  in  summis  vidclicet  ponti- 
ficibus,  et  in  minoris  ordinis  sacerdotibus,  qui  nunc 
presiiyteratus  funguniur  officio  :  ea  videlicet  provi- 


vendam  estne  in  his  Deus  ofllendatur,  per  quos  religio 
Christiana  eonsistere  debet,  et  caeteri  ab  ofl^nsione 
salvari.  Nullius  enim  rei  intuitu  eligendus  esl  epi- 
scopus,  nisi  Dei  solius,  id  est,  non  pro  aliquo  mu- 
nere  praeseniis  vel  futurae  sub  spe  relributionis,  nec 
pro  aliquo  obsequio  bumano,  velj  propinquitate 
consangoinitatis,  seu  amicitia,  vel  servitio  tempo- 
rali,  aut  aliqua  occasione,  qua)  contraria  esse 
possitveritati,  aut  divinae  auctoritati  :  sicut  et  de 
presbyteris,  sicut  sacra  demonstrat  auctonus 
(Joan.  II ;  Act.  viii) 

Cap.  VI.Qualiterautemordinatimini8tro&  sibi  sup- 
posilos  regere  debeant,  sacricanones  et  decreta  sedis 


i&ione,  ut  dum  quilibet  pontificum  vita  decederet,     Romanae  pontificum,  sed  et  sextus  dectmus  liber  Le- 

: .^..^    >^^»^^«..A«    ^■vft:rt..ia     wii«A«A»iii>     aS  fin  '"^  mini.  niiihiifi  iinA  r.iim  fifir.rift  r.!innnihiic    fiannln  mn- 


quicunque  sacerdotum  optimus  putaretur,  ei  lin 
poniificatum  succedcret.  Et  in  Novo  Teslamento 
(Luc.  VI  el  x)  Domiuus  noster  Jesus  Christus  de 
multitudine  dlscipuloruin  suorum,  sicut  in  Evange- 
lio  legimus,  duodecim  elegit,  quos  et  apostolos  no- 


• :*    ri :-.  C<.^1» 


■■•M    itknant    onicpnnt 


gum,  quibus  una  cum  sacris  canonibus  sancta  mo- 
deralur  Ecclesia,  patenier  ostendunt.  Quam  pura 
etiam  intentione  sacros  ecclesiaslicos  ordines  de- 
beant  dispensare,  beatus  Gregorios  in  homiUa 
Evangdii,  Mi$it  Je$u$  dttodecim  discipulos  ittos, 
ffiriKfiiotVflii  eii  et  dit-M  :  In  xnam  flcnltttm  ne  o6ie- 


1011  HINCMAW  RHEM.  ARCHII*.  (*tJSCttLA  tAftlA.  4Wi 

pervcuiensqualitcr  vlval,  ei  bcne  vlvens  qrtaliler  A  ^angiiorum,  gandmm  homfnom,  temperies  aeris. 


doceat,  et  recte  docens  Inflrmltatem  saam  quotidie 
qnanta  consideratfone  cognoscat,  beatus  Gregorius 
!n  Pastorall  regola  snfBcienter  et  eloqoentissfme 
docet. 

Cap.  VII.  Qoalis  denique  rex  rfelieat  c^se,  beatus 
Cyprlanus  in  nono  Abusionis  gradu  demonstrat  do* 
cens  {cap.  9) :  lEtenifn  iegem  non  iniqunm,  sed  cor- 
rectorem  iniquornm  esse  oportet.  (nde  in  semct- 
ipso  nominfs  soi  dignltatem  custodirc  debct.  No- 
ioen  enim  regis  fntellectuaftter  hoc  retinet ,  nt 
subfectis  omnibus  rectoris  ofllcium  procuret.  Sed 
qaalfter  alios  corrigere  poterit,  qui  proprros  mores, 
ne  infqui  sfnt,  non  corrigit?  Quoniam  fn  jostitia 
regis  etaliatur  solium,  et  fn  verltate  regis  solidan- 


i^erenitas  maris,  (errfi  fedtndffais,  s^latlmfi  panps 
ront,  hd^reditas  fllfordfir,  et  ^lhfmetipsi  npm  fmtiTz 
beatftudinis.  Aitamefi  sclat  ret,  qood  sfcnC  fn  (hfoiM) 
hominum  primus  coffsiftutns  cfsl,  sic  e(  in  pcenis,  si 
Jostitiam  non  ftckT\i,  prfmatum  bahltiiita  esl.  Offl- 
nes  nan^qoe  qnoscnnque  peceatores  sdb  se  fn  pne- 
sentf  habuit,  supra  to  modo  IniplacaMli  in  ilh  pfena 
futura  habebit. 

Cap.  VIII.  <  fit  seitiis  AbQsionfs  gra#fts  esi,  >  qm 
non  solum  regl,  sedet  omnibus,  qui  dofliTnornai 
Censentur  nomine,  Convenit,  r  dominds  fline  tir- 
tote  :  qufa  nfhll  proffcit  domfnandi  hiOieh!  ptffesta- 
tem,  sl  dominus  ipse  non  habeat  tirttttHr  Hfotnir. 
9ed  hic  Virlutis  rigor,  non  tara  exteriort  fottittldme. 


tor  gubernacoia  popnforum.  Jnstftfa  vero  regis  est,  B  qose  et  ipsa  ssccnlarihtts  domfnis  n6ces$ar!a  est,  hi- 


neminem  fnjoste  per  potentlam  opprimere,  sine 
persoitarom  acceptlotie  inter  viriiin  et  protimum 
tuom  Joste  Judicare  :  advenis,  et  pflpilfis,  et  viduis 
defensorem  esse,  furta  cohibere,  adulteria  punlre, 
iniqno^  iion  exaftare,  Impudicos  et  h(»(riones  non 
nutrire,  Implos  de  terra  perdere,  pfirffcidas  el  per- 
lorantes  vivere  non  sin^re,  Eccleslas  defcndere.  pau- 
peres  eleemosynld  alerci,  jostos  super  regni  negotfa 
constftuere,  senes  et  sapientes  et  sol)rios  consilia- 
rios  faabere,  magortim  et  harioforum  pythonissa- 
rumque  superfitiiionibus  non  inlcndere,  iracundiam 
dlfferre,  patriant  fortiier  et  Juste  cdntra  adversarios 
defendere,  per  omnia  in  D6o  cdnfidefe,  prospariuti- 
bus  anlfnum  non  elevarfe,  cuncta  adver^a  patienter 


diget,  quam  animi  interiori  fortltndfne  hmH  nrori- 
bus  exerceri  defyet.  fktfi^  eiffm  donrfnandi  p«r  aninri 
fteglfgeniiam  perdftuf  ftWiittfdoi  sicftt  irf  HeH  ssi- 
cerdote  factum  fhisse  cdnfpi^obatur  (/  Rkff,  tt) :  qrti 
dum  severftate  Jndfdi  peccantc*  ftflos  rton  cocrcuit, 
fn  eonim  vindictam  ftomfnns,  velut  consentienti, 
ferocitdr  non  peperdt.  Tria  ergo  necessafia  h«  qni 
dominaniur  ^hafiere  oportet,  lerrorem  sdffcet,  ci 
ordinaiionem,  et  amorem.  fVtsI  cWfm  aitietfif  domf- 
Hus  pariter  et  metnattfr,  ordinatfd  minime  coftstarc 
illfospotest.  Per  beneflcfa  eiigo  ei  affabflltatcm  pro- 
coret  tft  dlftgatfir,  «  per  Jostas  vlndtetas,  iwrrpro- 
pri^  Injoftse,  sed  tegls  Def,  ^iideat  cri  mtftdatar. 
Propter(^a  qtroqoe  dufff  moftf  peHderit  la  «,  ipse 


tolerarts,  ftdeM  ^atholfcam  tfi  Oeum  habere,  lilio»  G  Deo  adha;r6re  difhet,  (^t  Ifhmr  Mf  At^tiHn  Mnstl^ 


«oos  rioh  alifcf^  !mpf6  agerfe',  certis  hdris  orationl- 
bus  Insistere',  ante  horsls  congruas  cibum  non  gu- 
slare.  Vd^  entfti  ierros,  cujm  rex  puer  ett^  et  cujus 
orincipe$  mane  comedunt  {tccle.  x,  ^6).  Ilaec  regni 
prosperilatem  in  prjesenii  faciunt,  ei  regem  ad  coe- 
leslia  regna  meliora  perducunt.  Ooi  vero  regnum 
non  secundum  banc  legem  dispensat,  multasnimi- 
rum  adversitates  imperii  tolerabil.  Idcirco  enim  pax 
saipe  populorum  rumpitur,  et  ofTendicuia  etiam  de 
regno  suscilantur,  terrarum  quoque  fructus  dimi- 
auuntur,  et  serviiia  populorum  praepediunUir,  mulii 
et  varii  dolores  prosperiialem  regni  inficiunt,  cha- 
roruiri  e(  liberoriim  morles  trisliliam  conferunl, 
aostiuni  iricursus  provincias  undique  vaslant,  besliae 


(fflt,  qoi  ad  porfanda  Mfirftoi^  6nera,  ffMHi  vHoti 
fortiorem  sofidavf (.  Pafilfftfs  ettnli,  ItM  httri!  fene 
flrmetor,  et  alicoi  fortfori  adhaftreat,  omne  qi\<^  fa 
eo  pendet  cito  labfttif,  ^  \\itc  sohttiis  rt  r\fitt  svc 
flimtialisctim  6ncribos  ad  ti^fram  dehibftvr.  Sicet 
princeps,  nisi  suo  conditori  perflnaciter  4<nrieserit, 
et  ipse,  et  omno  quod  contlnet,  cho  depMt.  Qtii- 
dam'  namque  per  dominandf  aflleium  |rffts  DNf  «(i- 
l)ropinquant  :  qufdam  imposftcr  sfbi  (fignttafls  bo- 
nore  deieriore^  fiont.  Ifoyse^  ffam^tfe  acceptd  p^ 
pufi  ducalu  famffiariiis  Def  f6*dtfifonibi(S  trtebcfifr 
{fixod,  txxiii) :  Sauf  vero  flliws  Cfts,  pdstqtiam  scep- 
tra  regni  suscepft ,  per  inobedientiae  Sfrp<*i%iam 
Cfeum  otfcndit^/  tte^.  XV).  Itex  Satoftlbn  pfOSttfdam  pa- 


irmeiitohim  et  pecorum  greges  dilacerani,  teinpe- ^  IrissuiDavidSddem  oblifiMfl.Deosifftmt  uhfa 


stas  aeri*s  Ct  hyeniis  turbala  rerifni  fecundilale  ma- 
ris  miDisteria  probibenl,  et  aliquando  fulminum 
iGtus  segetes  et  arborum  flores  et  pampinos  quosque 
exurunt.  Super  omnia  vero  regis  injuslilia  noii  so- 
lum  pra^seotis  Imperii  faciem  offuscat,  sed  eliam 
filios  suos  ei  nepotes,  ne  post  se  regni  IixTedilalem 

tl^nPAnf.    nhe^iiral     Pp/\i\li»tt  v\iA/v*it..m  a»:.^  Cnf»»^^..:» 


mortales  VelUt  ad  noinefosf  popnlf  giihematkmeni 
sapientise  ftiunere  ditavit  (///  Req,  ii/).  Eeontrarfe 
vero  Jeroboafn  servns  Salomonis,  posKfifatt  re?Bi 
domus  David  o(!ciipavit  partem,  ad  idcAofttm  etAtn- 
fam  decem  tribus  fsraef,  qifte  eraAt  ffr  parfe  9»- 
mariijb  aitraxit  (/J/  He^.  xii).  Per  qtf^  c$if^Mi|fla  ett- 


r.^      UJ      W^iUlji 


«^^t    m^^»^     ^J 


i013 


Ab  eWsCOPOS  t)E  INSTITUTIONE  ^CAROLOMANNl. 


1014 


errare.  ^fide  el  dominUm  absque  virlule  ficri  non  A  blandiliis  cujusquam  scelerati  pellicialiir,  vel  adu- 


decet,  qui  vlr(utem  sine  t)el  aulilio  nullatenus 
liabel.  Qui  etenini  muha  tuetut',  st  hon  habet  foni- 
tudinem  anitni,  non  valet  id  agcre,  quoniam  ibagna 
magnli  inftestalionlbus ,  vel  advef5ltatlbds  solent 
laborare.  Omnis  ergo  qui  pfaeest  hoc  prlrhftus  anlmi 
loin  intenlione  procuret,  ut  per  omtiia  d6  De!  adjii- 
torio  omhlno  noif  dubitet.  Si  namque  cokpeHt  iti 
actibiis  SUis  auxiliat6rem  hab^rC  t)6nil»ulii  d(^mifio- 
rum,  tiulitis  hotlaiiiUm  £6fil(^inptui  polerit  habet6 
ejus  ddttiinatum  :  tion  etttm  eit  potenai  hUi  a  t)^o 
(Ront,  xiit,  f ).  Ipse  enim  elevat  de  Stercore  egcnum, 
el  sddere  faclt  Cum  principibus  (^opuli  sti! :  et  de- 
ponit  poieiites  de  sede,  et  eukM  bunriles  {P$al. 
cxji ;  Lu€.  i)f  ul  ftttbdilus  li«l  onwit  mlindus  DM^  %t 
egeai  omQis  gl»ria  Dei  (I  €on  n)» » 

CkP.  IX*  Quahsi  sibi  adhibere  dd»eal  rta  coiisilia» 
rio8«  aod  el  illii  qii  in  j^rfncipaltt  pvstli  Mnini  ap^ 
peliantor^  Anbrowas  in  iibro  OiBeionini  osi«lidiC 
(LiK  11,  eap,  i7)  i  c  Talis,  inqoieiis^  ftebel  esse  qui 
eon^iiiom  aiteri  dat  ^  il  seipsttm  formam  aiiis  pn^ 
beat  ad  eoiempium  bonorum  operum^  in  doctrtna^ 
111  inlegritala,  tn  graviCate  :  ul  til  <jufl  sermo  salu- 
bris  atqu€  irrepreiianaibilis «  eonailidm  utilo^  tita 
hoiiesU)  aententia  decora.  Talis  igitdr  debet  eaae 
consiiiarios,  qui  nitiil  nebolosum  babeat,  nihil  fai*- 
iaa,  nUiil  fabuiesum^  niiiil  Biimilaiom^  quod  vitam 
ejus  ac  mores  r^reUal,  nihll  improbom  ao  malevo* 
lum,  quod  MVeridt  eonsulebM.  Alia  sonl  eiiim  qo» 
fu^^iunttir,  dli«  qu«  cefniemnOhtur.  Fugimus  ea  qoae 


lationibus  decipiatur,  quia^t  muuus  &  daio,  rounoi 
a  favore,  munus  ab  obsequio.  Gt  ideo  debet  omnis 
judex  cavere  ne  justum  judicium  vendat,  aot  (estis 
verum  testimonium,  aut  advocatus  juslum  patro- 
cinium,  et  jurisperitus  verum  consilium  vendat,  ne 
Judae,  qui  Christum  qui  est  veritas  et  jusiitia  veu- 
didit,  socius  iiat.  £t  ne  quisquam  in  principatu  quo- 
cunque  positus  adulationibus  decip>alur,  diligenler 
atlendat  quod  in  Regum  hibtoria  legitur  :  Benadak 
fugieni  ingre$sus  est  civilatem  in  cubiculum^  quod 
erat  inira  cubiculum^  dixeruntque  ei  tervi  $ui:  Ecce 
audivimus,  quod  reges  domus  tsrael  clementes  $int. 
Ponamu$  itaque  $accoS  in  lumbis  nostrts,  et  funiculo$ 
in  capilibus  nostris,  ut  egfediamur  ad  regem  Israeif 
B  forsitan  tatvabit  animas  no$tra$  ijll  Reg.  zx,  30, 
Sl).  Quo  facto  dixerunt  ad  regem  Is^ael  :  Servu$ 
lUtts  Benadab  dicit :  Yivatf  oro  te,  anima  mea.  Et 
ille  ait :  Si  adhuc  vivilf  frater  meus  e$t,  Quod  acce* 
perunl  viri  pro  omine^  et  festinantes  rapuerunt  ver- 
bum  ex  ore  ejus  atque  dixerunt :  Frater  tuu$  Bena-- 
dab.  Et  dixit  eis  rex  tsrael :  lle  et  adducite  eum  ad 
me  {ibid,,  Z^y  55).  Quo  veniente,  pepigit  eura  eo 
foedus,  et  dimisit  euin.  Unde  audivil  a  propheta : 
Quia  dimisisti  virum  dignum  morte  de  manu  tua^ 
erit  anima  tua  pro  anima  ejus,  et  populus  tuu$  pra 
populo  eju$  (ibid.^  42). 

Cap.  XI.  Sed  et  cavendum  est  principibus ,  iie 
sceleratorum  amicitiis  conjungantur,  vel  hujusmodt 
in  familiaritate  suscipiant.  <  Malonim,  inquit  bea- 


possiiht  Hdeere,  qtiae  Maritiode  poasunl  in  noxaiii  G  tus  Gregorius  {Pa$tor.  iib  iii,  cap.  25),  cum  incaute 


serpct^,  nt  ki  ift  qttl  ctf^ttlitor,  dttbia  sit  Ade,  et 
ptfcunise  avidus,  ot  possit  pretlo  mtttafi^  si  Injurlo- 
sus,  hSe  fogltur  afc  declinator.  Qui  vero  voluptarius, 
inteniperaUs,  et  s!  aliehus  a  fraode,  tamcn  avarus 
et  cifpldior  locri  lurpis,  hio  contemrriidr.  {Cap.  11) 
Qttis  enlm  in  coeno  foniem  requirat?  qois  e  lurbida 
aqua  poium  petaif  liaqneubi  luxuria  eat,  ubi  in- 
temp^rahtiii  uhi  vitiorum  confuslo,  qols  inde  sibi 
aliqMld  hauriendum  exisiimet?  Qoia  ndn  despiciat 
morum  eollovionem,  quis  utilem  cattase  alien»  Ju- 
dicet,  quenl  vldet  inulilem  viise  suae?  Quis  iierum 
improbhm,  malevolum,  conlumeliosum  non  fugtat, 
et.ad  nocendum  paralumT  quis  non  eom  omnl  stu- 
dio  decliiiet  ?  Quis  vero  quamvis  instruetum  ad  eoo' 


amiciliis  juagimur,  culpis  ligamur.  tJnde  josaphal, 
qui  tol  de  anteacta  vita  praeconiis  attollilur,  de 
Achab  regls  amicilia  pene  perilurus  increpatur. 
Cui  a  Domiuo  per  prophetam  dicilur  :  Impio  pr(jsbe$ 
auxiliumi  et  hi$  qui  oderunt  Dominum  amicitia  jnit- 
geti$  :  et  idcirco  iram  quidem  Domini  merebari$ , 
$ed  bofM  opera  inventa  $unt  in  te^  eo  quod  ab$tuleri$ 
loco$  de  terra  Juda  {IlPar.  xix).Ab  ilio  enim  qui 
summe  rectus  est,  eo  ipso  jam  discrepat,  quo 
perversorum  amicitiis  vita  nostra  concordat.  Hioc 
Davidy  dum  totum  se  ad  fcedera  pacis  inlernae  con- 
stringeret,  teslalur  quod  com  malis  concordiam 
non  tenerel,  diceus  :  Noniu  qui  oderunt  te^  Dem^ 
oderam  iHo$,  et  $uper  inimieo$  tuo$  tabe$€ebam? 


silii  opem,  dlliicilem  lamen  accessti  ambial/  in  quo  D  perfecto  odio  oderam  itlos,  inimici  facti  $unt  mihi 


sit  llYud ,  tiktiquam  si  quis  aqo«  fontem  pra^cladat  ? 
Quid  enim  prodest  habere  sapienllam,  si  oonsillum 
neges  ?  Si  consulendi  intercludas  copiam,  claudisti 
fontemy  ot  nec  aliis  Influat,  nec  libl  prosit.  Admi- 
randus  mlhi  et  sos|>iciendos  consiliarius,  qoenf  pro- 
piilus  DomlHos  patribos  dedit,  ofi^nsos  absMilt. 
Promptios  tamen  nos  Josio  tiro,  qUam  prudehti  coih-' 
inittimus.  Polchrom  est  igilor  betiO  telle,  el  eo  lar- 


(Pso/.  oxxxviii,  2i,  ii).  Inimieos  aotem  Dei  per- 
fecto  odio  odisse  est|  ad  quod  faoU  sunt  diligere,  et 
quod  faciunl  iocrflpare«  mores  pravorum  premere, 
vile  prodesse^  i 

Cap .  XII.  Quod  rex  propler  ministerium  regium» 
nec  quilibel  prinoepSf-  eliam  qoibuflcunque  propin- 
qoitalis  neeeaailudiiiibus  conjuncMis,  conira  Deum, 
mmelamque  fioGlesiam  a^ue  vempubUeam  perverae 


m9  HiNCMAM  RAEM.  ARGHIBP.  OPVSCtlLA  VAEIA.  IMS 

GpefortM  demoBStrat  dicens  {hmn.  57) :  c  Si  vim  A  nem  reddltoruft  etl,  ot  eli«n  8iiig«M  ^ui  rtb  eo 


praeceptl  perpendimus»  utromqiie  per  discretio- 

nem  agere  ^erous,  ut  eos  qui  nobis  camis  co- 

gnatione  conjuncti  sunt,  et  quos  proximos  novimus» 

diligtmus,  et  qoos  adversarios  in  via  Dei  pttimur» 

odiendo  et  fugiendo  nesciamus.  Quasi  enim  per 

odium  diligitur,  qui  carnaliter  sapiens,  dum  prava 

nobis  ingerity  non  auditur.  Ametur  quilibet  in  hoc 

mundo  etiam  adversarius :  sed  in  via  Dei  cootrarius 

non  ametur  etiarapropinquus,  ut  eo  verius  cognoscat 

Deum,  quo  in  ejus  causa  neminem  recognoscit.  > 

Gap.  XIII.  Sicut  supra  est  positum ,  quod  nuUi 

s^cerdoti  suos  liceat  canones  ignorare,  nec  quid- 

quam  facere ,  quod  Patrum  possit  regulis  obYiare : 

ita  in  legibus  sacris  decretum  est ,  ut  leges  nescire       ,    .        ,    .^  .-...-  •U2 

...  ,.  **  ^                     .....             n      ^plttnma  placita  coosutuant,  et  si  ibi  non  Tenennt 
nulli  liceat,  aut  qua  sunt  statuta  contemnere.  Cum  B  ^ ..r^ . ,._„  ,_^. „^  _, ,_ 

enim  dicitur,  nuUi  lieeat  ieges  nescire,  ▼el  quse  suni 


sunt  miDisiri  diligentiisime  ab  eo  infuiniDtar,  ei 
iales  consUtuantur,  ne  ipse  pro  eis  }udicium  iocarTai 
diTiuum.  De  oppressione  pauperum  proYidendaiD 
eftt,  quia  in  eorom  afflictione  Deos  offendiior,  sicai 
Psaimista  dixit :  Propter  miieriam  inopum  et  gean 
tum  pauperum  nunc  exsurgam ,  dicit  Dominus{PsaL 
XI,  6).  Providendum  est  ne  aflligantur  in  «difidi? 
superfluis,  in  exaciione  hosiiii,  si  Deos  pacem  pro 
sua  misericordia  triboerii,  ne  contra  capituluD 
donmi  imperatoris  Garoli,  ut  nemo  ad  mallam, 
Tel  ad  placitum  cogeretur  yenire,  nisi  scabini, 
et  qui  causam  suam  qoaerit^  et  coi  qoaeraior. 

Cir.  XY.  Comilee  et  Ticarii,  vel  etiam  decnni, 


statuta  coiitemnere,  nulla  persona  in  quoconqoe 
ordine  excipitor,  quae  hac  sententia  non  constriu- 
gatur.  Oporlet  enim ,  ut  qui  judex  est  Jodicum  pau- 
peres  ad  se  ingredi  permiltat,  et  diligenter  inqui- 
rat ,  ne  forie  illl ,  qui  ab  eo  constituti  sunt ,  ei  vicem 
cjus  agere  debent  iu  populo ,  injoste  aut  negligenter 
pauperespati  oppressiooes  perroittant,  terrorque  ^us 
iniquos  comprimat,  et  benevolos  atque  indigentes 
sua  auctoritate  suUevet.  Periculum  quippe  est  cui- 
libet,  officium  suum  per  alios  in  iantum  peragere, 
ul  se  ab  eo  diutius  subtrahat.  Legimus  aniiquitus 
judices  in  porta  ad  judicandum  sedisse,  ut  nullus 
accedendi  difficulutem  haberei.  Unde  beatus  Hiero* 


compositionem  ejus  exsolvere  faciani.  Ei  qvia  priDs 
per  manninas  Teniebant,  excogiiaTerooi  quidam, 
ut  per  bannos  Tenirent  ad  placita ,  quasi  propterea 
meiius  esset,  ne  ipsas  manninas  alteruirum  bolve- 
rent.  Haec  ideo  facientes,  ut  ipsi  bannom  acdpe- 
rent,  et  in  taniom  exinde  affligerentor  paoperes,  nt 
unde  prius  in  exercitu  plures  ire  poterani,  tix  ali- 
qut  modo  Ire  praeTaleant.  Et  In  bis  omnibos  noo 
solum  non  soWuni  fasciculos  secondom  Isaiam  de- 
primentes  (  /m.  l  ) ,  sed  etlam  soperaddoni  soper 
miseros  et  agenies.  Quando  enim  sperani  afiquid 
locrari ,  ad  legem  se  conTerioot :  qoando  Tero  per 
legem  non  sesiimant  acqoirere,  ad  capliula  confD- 
ghint :  sicqoe  interdum  fit,  ut  nec  capiiula  pleuiter 


.    „    .     .  .   ^       -        ^ .       ^r   •  r  ooDserventur,  sed  pro  nihilo  habeaniur,  nec  tex. 

nyraus  m  Zachanam  propheUm  ( cap.  8 ) :  i  Veri-  ti         .        .    •     ,     i     ^  .    .  «    .         1.  ., ^. 

.  \  ^   '^    u     .  :  ^-  .  .    .  j-    .    .  Omnia  emm  mala  lex  Veteris  Tesumenu  daoiDaL 

tatem,  inqmt,  et  judicium  pacis  judicate  in  portis 


Testris.  In  judicio  prima  sit  veriias  atque  jiistitia  , 
deinde  sequatur  mlsericordia.  Quod  sequiiur,  in 
portis  vestris ,  illi  propheiico  congruit :  Oderuni  in 
poriis  corripienlem ,  ei  verbum  sanctum  abominati 
sunt  {AmoSf  v).  Et  in  alio  loco :  Non  confundentur, 
cum  loqueniur  inimicis  suis  in  poria  ( Psal.  cxxix  )• 
David  qaoque  judicabat  in  poriis,  quando  Ahessalon 
Teritatein  judicii  repromittens  patri  tendebai  insi*^ 
dias  {II  Reg,  xix).  Et  qoseritur,  quaie  apud  Judseos 
iii  portis  locus  fuerit  judicandi.  Ne  cogerentur  agrk» 
col£  intrare  urbes,  et  aliquod  subire  dispendium, 
judices  in  porlis  residebant ,  ut  taro  urbanos  quam 
rusiicos ,  et  in  exiiu  et  introitu  urbis  audirttiit ,  et 


Sed  Dominus  dixit  discipulis  suis  de  omnibos  Cbris- 
iianis  :  Amen  dieo  vobis ,  m*tt  almndanerit  jumiia 
veetra  plue  quam  Scribarum  el  Pharismorumt  imi 
intrabitis  in  regnum  cmtorum  {  Matth.  v ). 

Cap.  XVI.  De  legibus  a  quibusdam  imperatoribos 
male  constitntis,  a  quibusdam  Tcro  bene  constitotts» 
sanclus  Augustinus  ab  Bontfacinm  dicii  {epist,  50) ; 
c  Imperatores  quando  pro  falsitate  conira  Teriui» 
constituuni  malas  leges,  probantur  bene  credeates, 
ci  coronantor  perseverantes.  Quando  autem  pro  ve- 
riute  contra  falsiutem  constituunt  bonas  l^es,  ler- 
rentur  saerienies ,  ei  corriguntur  intelligentes.  i  Ei 
ad  Marcelltnom  de  morlbus  boms  prihclpum ,  et  dc 


flniio  negotio  unusquisque  confestim  ad  sedes  pro-  ^  republica   augenda  dicit  ( epist.  6 ) :   t  Ex  parva , 

inquiens,  republica  et  inopimagnam  (^leniamqae 
fecerunt  qui  accepia  injuria  igtioscere  quam  perse- 
qol  malebant*  Quoraodo  Ca^H  uiiqoe  administni- 
tori  reipubiicae ,  more^  ejus  exiollens  Qcero  dicebai 
( Orat.  pro  Lig, ) ,  quod  nlbil  obliviscl  soleret  Bbi 
injufias.  Dieehai  aniili  fcoe 


prias  reverteretur.  » 

Cap.  XIV.  Qui  autem  post  regem  populitm  regere 
debent,  id  est  duces  et  comites,  necesse  est  ut  U- 
les  instituanlur,  qui  sine  periculo  ejus  qui  eos  con- 
sliluit,  quos  sub  se  Iiabent  cum  jusiitia  et  aequiute 

ffiihprnarA   intAlliirAnt .    AtmiA  <*iim   hnna   vnliintalA 


1017  DE  COERCENDO  l\Ami  YlDUARnM,  ETG.  10|g 

justttWi  Yidelieet  et  pieUs.  VeriiiDtamen  in  regibus  A  tionibuSfSufljcienter  ex  synodsili  eenvemii  apmt 
|)lii$  laudatur  pietas  :  nain  justitia  per  se  sine  pie-  martyrium  bealx  Macr»  nuper  habito  coltecta  fratri 
tate  severa  est.  De  rapinis  compescendis ,  et  pace  hujus  regis  nostri  nuper  defuncto  per  episcopos  mi* 
restitueoda ,  et  sacris  Scripturis ,  ecclesiasticarum  simus,  quae  hic  replicare  non  necessarium ,  imo  su- 
legum  deflniiionibus,  ac  legum  sacrarum  constitu-     perfluum  duximus. ' 


XI. 


COMMURI  EPISGOPORUM  NOMIMK 


AD  BEGEH, 

De  coercendo  tt  exsiirpando  raptu  vidtMrumf  puellarum  ae  sancHmonialium. 
(Apsd  eiundemy  ex  Paralipomeois  Jfoannis  .Buaaei.) 


Domino  Christiauissimo,  g  orioso  et  piissimo  prin- 
cipi,  humiles  servi  Christi  Galliarum  et  Gennania* 
rum  episeopi,  pro  cultu  et  sanclimonia  domus  Do- 
mini,  quae  est  Ecclesia  Dei  veri,  columna  et  firma* 
inentum  veritatis. 

Cap.  I.  Maxima  et  gravissima  necessitate  com- 
pellimur  omnes  nos,  qui  ,his  novissimis  et  pericuio- 
sissimis  temporibus  episcopaie  ministerium  et  gu- 
bemationem  Ecdesiarum  Dei,  licet  indigni  et  mi- 
nimi  sortiti  sumus,  ut  periclitanti  gregi  Dominico,  et 
iiovis  insidiis  atque  infestationibus  hostis  antiqui  de 
die  in  diem  roiserabilius  laboranti,  communi  inten- 
lione  ei  stadio»  in  quantum  Deus  facultatem  tribuit, 
vigilanter  et  strenue  prospiciamus.  Quamvis  enim 
potestas  regni  temporalis  divinojudicio  in  hoc  Chri- 
siianorum  regao  ad  pnesens  videatur  divisay  una 
est  tamen  in  omnibus  et  ex  omnibus  Christo  Domino 
protegeute  Ecclesia,  unus  Dominus,  una  fides, 
unum  genus  ejectumi  regale  sacerdotium,  una  gens 
sancta,  unus  populus  acquisitionis,  quem  ipse  Do- 
rajiius  et  Salvator  de  tenebris  vocavit  in  admirabile 
lumen  suum,  pro  cujus  acquisilione  et  perpetua 
unitione  etiam  mortem  gustare  dignatus  e$t,  dicente 
Evangelio  :  Quia  Je$ui  moriturut  erat  pro  gente^  et 
non  tantum  pro  gente,  sed  ut  fil\o%  Dei  qui  erant  di' 
sper$i  congregarei  in  unum  (Joan.  xi,  51,  52).  Unde 
et  ipse  admirabili  dignaiione  Ioquitur,diceus  :  Sicm 
novit  me  Patet^  et  ego  agno$co  Palremf  et  animam 
meam  pono  pi^o  ovibue  mei$.  Habeo  qucs  non  $unt  e» 
hoe  ovtii,  et  Ula$  oportet  me  adduoere^  et  vocem 
meam  audient,  et  fiet  unum  ovile  et  unue  pa$tor 
{Joan.  X,  i5,  16).  Cum  er^o  omnis  popuhis  Dei, 
tanto  pretio  redemptus  et  adunalus,  unua  grex  sit 
sub  uno  pastore,  ei  omnes  hnl^s  gregis  pastores  per 
unitalem  fldei,  et  unanimitatem  soUicitudinis,  un* 
quam  unns  pastor  existere  debjeant  sub  uj;^o  et  in 
uno  priocipe  pastorum,  tanta  necesse  est  sint  cha- 


B  enim  semperiSolUcitodo  in  beatis  apostolis,  haec  in 
heatorum  apostolorum  successoribus,  id  est  Eccle- 
siarum  Dei  rectoribus,  fecit  unum  gregem  Domini 
cum,  unam  religionis  custodiam,  unam  matrem 
Ecclesiam  una  mente  diUgere,  atque  unanimi  devo- 
tione  servare. 

Cap.  U.  Quapropter  obsecramus  Christianissi- 
mam  pietalem,  et  gloriosam  sublimitatem  vestram, 
ut  reUgiose  regni  Dei  constitulos  ministros,  et  po- 
puU  Christiani  rectores,  et  divinae  reUgionis  atque 
ecclesiasticae  sanctitatis  conservatores  ac  defensores, 
ut  ea  quae  pro  salute  animarum  fidelium,  et  Chri- 
stiani  regni  couservatione  ac  tranquiUitate  emen- 
danda  suggeruntur,  cum  divini  timorls  honore  et 
metu  futuri  judicii  audiaUs ,  audila  justo  judicio 
G  examinetis,  examinata  compelenU  severitate  rese- 
ceiis.  Nihil  enim  ita  omnipolenUs  Dei  iracundiam 
exasperal,  et  regni  pacem  perturbat,  ut  contemptus 
cJKvinae  legis,  et  conculcaiio  paternae  auctoritatis,  et 
profanatio  ecclesiasticae  munditiei  et  sanctitaUs. 
Unde  adversus  impios  legis  suae  contempiores  ipse 
Deus  loquitur,  dicens :  Et  oblita  e$  legi$  Dei  /ut,  o6/t- 
vUcar  fiHorum  tuorum  et  ego  (0$e.  iv,  6).  De  quibus  ei 
alibi  scripium  est :  At  Uli  suh$annabant  nuntio$  Dei^ 
et  parvipendebant  $ermone$  ejue^  donec  a$cenderet 
furor  Domini  in  populum  «utim,  et  e$$et  nulla  cura» 
tio  {U  Par.  xxxvi,  i6).  Redeat  ergo  semper  In 
memoriam  lex  Del,  nec  spernantur  ac  subsanneiitur 
^.ntintti  Def,  sancti  videlicet  patres  antiqui,  de  quibus 
'  ipse  Dominus  in  Evangelio  dicit :  Qui  vo$  audit  me 
^  auditf  et  qui  vo$  $pernit  me  $pemit  (Luc,  x,  i6). 
Habeat  vos  sancta  mater  Ecdes.ia  pios  pudiciUae  ei 
casUmoniae  custodes  ac  defensores.  Quae  in  tantum 
ab  iUa  omnipotens  Deus  exigit,  ut  terribiUier  Apo-" 
stolus  testetur  et  dicat :  Pacem  eequimim  cum  omnt- 
bu$,  et  $anctimoniam,  $ine  qua  nemo  videbit  Domi^ 
(Hebr.  xii,  14).  Et  iterum  :  I9e$c%ti$  quia  lem- 


4019 


HINCMARI  KHEM.  ARCBIEP.  OPUSCULA  TARIA. 


1020 


15).  El  iieruiu  :  Et  non  etiis  vesiri :  empti  enim  estit  A  minum  impudeiilissimain  audaciam,  qui  calcatis  Dei 


pretio  magnOt  glorificate  et  portate  Dominum  in  cor 
pore  vestro  (/ Cor. vi,  20).  Istud  esl  lemplum  Dei,  el do- 
mus  Dei  vivi,  de  qua  scriptum  est :  Domum  tuam  decet 
sanetilttdo  ,  Domine ,  in  longitudinem  dierum  (  PsaL 
\cii,  5).  De  qaa  et  beatus  pairiarclia  Jacob,  qul  co- 
guominatusestlsraei,  iu  niyslica  laude  ait :  A'ofi  est 
hic  atiud  ,  nisi  domus  Dei  et  porta  coeli  (  Gen,  xviii, 
27  ).  Quia  videlicet  et  nunc  liabet  liabilatorem  Do- 
miiiura,  et  post  prxseniem  vitam  de  niundo  mittit 
ad  coelum. 

Cap.  III.^  Propler  hanc  sancliiDoniam  et  mundi- 
liom  a  conlagits  diabolicis,  Ecclesia  a  Ctirbto  dile- 
ria,  et  ejuspassione  comparata,  et  lavacro  baptitnii 
purgala  est  et  expiata,  lestanlc  Apostolo  ac  dicente: 


legibus,  et  sanctissimohim  Patruro  auctorilate  coi- 
tempta,  absque  ulla  divini  sive  humani  pudoris  re- 
verentia,  tanquam  bruia  et  irrationabilia  jumenu, 
templum  Dei,  quod  est  sanctimonia  fidelium,  violare 
non  metuunl,  et  ipsum  altare  Domini,  quod  est  a- 
cerdotaieministerium,  illi  dicatum,  et  ejus  culuii 
sequestratum,  suis  calcibus,  quantum  in  se  est,  de- 
struere  et  evertere  moliuntur  :  dum  in  Donnaliis 
regni  bujus  partibus,  propter  eorum  publicam  infe- 
stetitfnem,  nec  viduarum  miseranda  desolatio  legiii- 
mam  haberelibertatem  permittitur,  nec  ftliae  tn  aeuie 
piieilari  el  parentuin  domibus  constitutae,  juxta  le- 
ges  divines  tt  iMiDanas,  eorumdem  parentnm  suo- 
run)  votis  atqae  auctoritate,   matronalibus  ouptiis 


Cltrisius  dilexit  Ecclesiam^  ei  seipsum  tradidit  pro  ea,  B  bonestari  ullatenus  sinuntur  :  et  ipsanun  qooqiie 


mundans  eam  lavacro  aquo!  in  verbo  t<i/<u,  ut  exhibe- 
ret  ipse  sibi  gloriosam  Ecclebiamt  non  habeniem  ma- 
culam  uut  rugam,  aui  aliquid  ejusmodi :  sed  ut  sit 
tanciaet  immaculaia  (Ephes.yt  25).  Ouicunque  igi- 
tur  hiijus  inatrid  filius,  hujus  corporis  membrum, 
hiijus  templi  portio  veraciter  esse  desiderat,  audiat 
et  ohauJial  rideliter  eidem  Apostofo  admoncntl  at- 
que  dicenti  :  Vos  enim  eslis  iemplum  bei  vivi,  sicut 
dicii  Dominus,  et  inhabilabo  et  inambnlabo  in  t7/t«,  et 
ero  eis  Deui,  et  ipsi  erunt  mihi  populus  {II  Cor.  vi, 
iC).  Etposl  pauhilum  :  Uas  igiiur  habentes  promis- 
sionest  charissimit  mundemus  nos  ab  omni  inquina- 
mento  carnis  et  spiriius,  perficientes  sanctificaiionem 
tfi  (imore  Dei  [tl  Cor.  vii,  1).  De  lalibus  enim  mcm- 


sanctimonialium  Deo  dicata  devoUo,  cootra  piofes- 
sionem  sanctilatis,  et  reverentiam  diviox  consecra- 
tionis,  dissolvitur  et  profanatur.  Ita  ilte  antiqons 
humani  generisbostisquondam  perBalthasar  impiui 
et  sacrilegum  regem  vasa  domus  Dei  aurea  atque  ar- 
gentea  polluit  {Dan,  v)  :  nunc  per  istorum  proCianaD 
insolentiam  atque  impietatem  multo  preliosiora  et 
Doo  chariora  commaculare  M  ludibrio  atque  insal- 
tationi  dtemonum  subjicere  non  cessal.  Hi  sunt  pablid 
raptores  et  prsedones,  cum  satellitibus  et  sociis  im- 
pietatis  sux,  non  alicujus  hominis  6xteriores  res  vet 
subslantiam  deyastanles,  sed  ipsius  omnjpoieniis 
Dei  familiam  depopulantes.  Cum  qulbus  aliqiie  nec 
cibum  sdtnerfe  dportet,  sicut  d^  omntbos  rapactbcs 


bris  et  lapidibus  vivis  constituitur  ill.i  civiias  regis  G  apostolica  au<;(oHtas  pnescribit  (/  Cor.  v).    fn  qoi- 


magni,  nova  mipta  et  sponsa  agui,  dequa  in  Apoca- 
lypsi  legilur  :  beaii  qui  lavant  stolas  suas,  ut  sit  potg" 
stai  eorum  in  ligno  vitcBfeiportis  intreni  in  civitatem  : 
foris  canest  et  impudici^  et  venefici^  et  omnis  qui  amat 
et  facit  mendacium  {Apoc.  xxu,  14, 15).  Hujus  gloriosie 
domus  Dei  decorem,  etlocumliabilationisgloriffiejus, 
fidelissimediligereet  zelaii  debent  non  solum  epi- 
scopi  et  sacerdotes  in  sedibus,  sed  etiam  reges  in 
regiiis  et  palatiis  suis,  et  regum  comites  in  civitati- 
bus  suis,  et  comitum  vicarii  in  plebibus  suis,  et  qui- 
cunque  patresfamilias  in  douiibus  suis,  in  uniim  di- 
ves.ac  pauper,  iu  menteei  actibus  suis.  Hunc  zelum 
prsecipue  Apostoius  exercuit,  et  nobis  suo  exemplo 
exercendum  cominendaYit  dicens :  ^Emuloreniim  vos 


bus  istl  primlim  obtin^nt  locufti,  ra|itore3  viJellcet 
vlduarumet  puellarum,  et  sauctimonraliuro,  coa- 
(einptores  sacerdotum,  violaiores  templi  Dei,  iHn 
iimerttes  lllud  apostolicum  :  Si  quis  autem  Umplum 
bei  viokverU  ,  disperdet  iltum  Deus  (/  Cor.  iii,  17). 
Et  recte,  sl  aliquod  templum  Dei  ex  lignis  et  lapidi- 
bus  manu  factum  incenderent,  siv«  destroereot, 
ab  omnlbus  sacrllegi  et  puuiendi  jadicarentor: 
quanto  magis  qui  Dei  vivi  templum  sabvertere  ec 
dissipare  non  metuunt,  dum  ex  raptu  arbitraotur 
fieri  posse  conjugium,  et  ex  iniquo  contabemio  le- 
gitirnum  malrimoiiium  ,  quod  nulla  unquaro  lex, 
nulla  humanitalis  consuetudo  permlsit?  Mam  et  ii 
exordio  inundi  ad  propagationem   generis  hsnioi 


Dei  wmulatione :  despondi  enim  vos  uni  viro  virginem  ^  niasculum  et  reminam  Deus  recit,  eosque   sua  be.^ 


castam  exhibere  Christo  {II  Cor,  xi,  2).  De  boc  et 
ipse  Dominos  loquitiir  in  Psalmo  :  Zelus  domus  tuc 
comedit  me  {Psal,  lxviii,  10).  Quem  zeluiu  tam  ter- 
ribiliterexercuit,  ut  iion  verbo,  quo  etiam  daeinones 
fuj^abati  sed  manu  et  fiagello  proranalorcs  domus 
Dei  simul  cum  suis  oblalionibus  et  sacrilictis,  quas 


dictidne  conjunxit  diccns  :  CresCite  et  multiptic4xmiRi 
{Gen.  I,  2i). 

Cap.  V.  CUjus  rei  imiiatione  eiiam  sancta  Ec- 
dcsia  antiqnittis  sOlemniter  et  veiierabilitef  cosiof.'* 
vtt,  e(Ss  qui  in  illa  velut  in  paradlso  Dei  conjiigio 
copularidi  eS&ent,  diivina  benedictione  et  missariio 


«021 


6fc  COEttCENDO  RAtTU  VlriUARUM,  ttC. 


i02i 


tm  fuit.  Teslanlur  hoc  puWicae  Rortidnorum  leges,  A  agro  (antam  Violentiam  pcrpcCrant,  ct  \tM  qui 


quibus  orbctii  mffft^dm  viverc  sab  sua  domina- 

lione  conslfiuertmt :  In  quibus  manffestc  praecipi- 

tur,  et  viros  raptores  et  fcminns  rnpttis,  si  efs,  stvc 

anle  raplum,  sivc  post  raplum,  corisensum  praebue- 

rinf,  poenis  ultimis  esse  puiiiendos  :  adjutores  quo- 

que  et  ministros  raptorum  ignibds  concremandos, 

et  concilialorum   ac   mediaiorum    tantl  facinorls 

plumbo  liquenli  atque  fervenli  ora  damnanda.  Nec 

ullo  modo  iliam,  qnae  se  rapiam  csse  conquerilur, 

excusari  posse,  qux  se  nec  dormituram   custodire 

sluduit,  ncc  vocibus  vicinorum  solalia   atque  auxi- 

lia  ilagitavit.  Quod  mirafjililcr  divinse  legi  consonat, 

ubi  puclla  desponsala,  si  ab  aliquo   in   civitate  op- 

pressa  fuerit,  lapidibus  obrui  jubclur,  quia  noti  cla- 


sive  fh  civitatibus,  sive  in  viii  vel  domibii»,  etiam 
ctim  turba  et  armis  ^imllia  committant  :  nfii  quod 
lili  slmiles  sunt  latronibus,  qai  fn  &itvis  et  defteHI* 
locis  occuftc  insidiantur,  isti  vero  slmii^ft  Atrocissf^ 
tois  et  apertissimis  pnftddrtibus,  qnl  tel  nOCturnb 
siieniio,  vel  clara  iuce  civibus  Infesil  M  perniciofti 
existunt.  Qui  cum  nec  dlvina-  legi*  ordlne,  nec  pa- 
rentalis  voluntatis  atictorltate,  nec  ecclesiastlcx  saih- 
ctitatfs  pietate,  conjugalem  copulam  sortltl  sont,  sed 
insuper  pro  benediclione  sacerdotali  excommunica* 
tionem  publicam  et  aucioritate  canonum  mefuerunt, 
qu.i  fronte  sacrilegium  videri  votuntessecon)ngium, 
et  latrocinium  matrimonium,  et  violcntiam  pietatem? 
Cum  nec  sine  fundamento  possii  consistere  sedifl- 


mavitcum  cssetin  civitate,  ubi  vel  concursu  civium,  ^  cium,  et  exstirpata  arboris  radice,  nequaquam  rami 

virides  pullulent :  et  de  hujusmodi  nequaqliam  legl- 
timo  connubio,  sed  adulterlno  contabernio,  nolla- 
tenus  dici  possit  quod  Domluus  ili  Bvartgclio  alt  : 
Quod  ergo  Deu$  conjunxit,  honto  non  separet  {Matth. 
xtx,  6),  sed  potlus  :  Quod  homo  tmpie  et  tmprobe 
conjunxit,  Deus  sua  aequitate  dissocict.  tstl  sunt  qui 
per  Tiolentiam  etpotentatum  suum,  post  Contemptum 
omnipoteniis  Dei,  contemnunt  etiam  Ecclcsiam  Dei, 
contemnunt  sacerdotes  Dei,  nullam  excommunicatio- 
nisChristi  rcverenliam  habenles.qtii  ministriset  recto- 
ribusEccIesiae  suae  hanc  potestateni  contnlit,  diccns: 
Quod  <i  £cc/ejiamnon  atf(/tm/,videlicetquitibet  prae- 
sumptor  et  conlumax,  itt  tibi  sicut  ethnicus  et  pubtidanut 


velsubsidio  domeslicorum  poleratliberari  {Deut,  xxii, 
14).  Uode  et  beata  illa  Susanna  laudaiur,  quam  pa- 
renles  ejus  cum  essenl  justi  erudierant  secundum 
legem  Moysis  :  qnia  cum  lavaretur  sola  in  pomario 
viri'6ui,  non  solum  iniquis  senibus  non  praebuit  as- 
sensuin  adultcrii,  sed  etiam  voce  magna  cxclamavil, 
ul  famu&i  domus  audirenl,  et  succurrerent,  atque 
ita  ab  impiorum  impietaie  prolegerelur,  sicut  el  fa- 
cluiaesl  (/>an.  xni,  24). 

CapT  VL  Sed  el  lam  aanetum  atque  inviolabile 
volail  ewe  kx  Dei  fcadtts  el  viiieHittai  nuptiarumi 
parenlftli  aucloritate  et  lcgitim»  poalQlatioiie  initia- 
tum,  m  plieliam  despooaatam,  etiaro  anie  eopulam 
noptiamRat  ttxorem  lius  ooi  desponsata  esl  ease  con-  r^ 
irrael^  diceoa  :  Bi  pu$llmn  mrginef»  dMponderit  vitf 
et  intmnerit  Mni  oif^iilf  tn  civitaUi  et  cUbuerit  cum 
i//a,  educe^  utnmufue  u$que  ad  portam  civitutit  iUiue^ 
et  tttfndi^  ohrumuur^  pueUaf/uia  non  eiamavit  cum 
e$$et  in  eMUM^  m  ^uia  humiliavit  uxorem  proximi 
eui  (Deut*  xin^  iS).  inde  eal  quod  etiam  in  Evaugelio 
de  beata  ei  glorioaa  Del  genitrice  Maria»  cum  esaet 
desponaau  ioaepb,  dicitor  ilii  per  angelum  :  Joteph 
fiti  Damdj  noH  timere  aeeipere  Mariam  conjugem 
tuam  (Matth.  1,20).  £tin  Osea  propheU,  si  pueliae 
desponaatae  nb  aliis  violal»  fueriut,  adullera^  nuncii- 
pa.iilor,  dicenie  Domino  :  JSon  vieitabo  super  lilias 
ve$tra$y  cum  fuerimt  (ormeatet,  neque  super  $pQn$a$ 
teetrae  cum  aduiteraverint  {Oee.  iv,  14).  Hos  autem 


{Matth.  XVIII,  17).  Et  statim  subjiinxit  :  Amen  dico 
vobi$y  quia  quwcunque  alUgaveritis  super  terram^  erunt 
ligata  et  in  coslis  {ibid.^  18).  Isli  autem  e  ountra- 
rio,  Ecclesiae  inobcdieiUes,  ac  per  hsec  velut  elhnici 
elpublicani  babendi,  et  lemporali  jiidicio  exconimu- 
nicati,  violenter  Ecclesias  ingrediuntur,  et  divinis 
mysteriis  injuriam  facere  non  timent,  et  ad  christia- 
nilaiis  cultum  non  humiliiate,  et  piotale,  atqiic  obe- 
dientia,  sed  conlumacia  et  improbitale  seipsos  aggre- 
gare  conantur  :  iion  recogilantesscriptum  eliam  ipso 
Doinino  Cliristo  diceiUe  :  Son  habitabit  in  medio 
domus  me(v  qni  fadt  superbiam^  et  facientes  pra^vnri" 
caliones  odi  {Psal.  c,  7).  Ct  iierum  :  Deu$  $uperbi$ 
re$i$titt  humilibu$  autem  dat  gratiam  {Jac.  iv,  6). 
£l  :  Quoniam  excelsu$  Dominu^^  €t  humilia  respicit^ 


raplores,  et  oppfeasorea,  ae  violalorcs,  lex  Dei  lalro-  D  «'  «'/«  «  ^onge  cognoscit  {PsaL  cxxxvii,  6).  Si  enim 
nibus  el  hoinicidis  comparat,  et  inlerfici  jubet,  ubi  h^ec  cogitare  dignarentur,  dcponerent  superbiam 
dc  paella,  qu«  in  agro  violenter  oppressa  fucrit,  lo-  suam,  ct  illud  per  piam  huinilitaicm  promerc!  i  siu- 
quilitr,  dleene  t  8in  mUem  in  agro  vir  repererit  puet-  derenl,  quod  Scriplura  alibi  promitlil,  dicens  :  Juxta 
tam  quee  deepdneata  eet,  et  apprehendeus  concukuerU  «<  Dominus  hi$  qui  tribulato  sunt  corde,  ct  hnmiles 
^  ma,  m»  m^^f^tr  eolue,  pueila  nikH  patietur,      «^»'»'"  »«'»«^''  (^sa'.  ^x^"'>  ^^)-  ^^  ^ac^^"^  ^P^^^^" 


MiS  IHNOMAIU  liHBMi  ARGHWP.  OHISCIiUi  VAHA.  ibu 

Gap.  VIIL  Nune  aotom  cum  violcaier  iii  ecckaits  A  raBt«  et  fieraTeruiii,  non  sol«m  jam  effeeli  Clvi- 


irnnni*  eom  se  larto  fldeliam  iAdi8ei|>linale  ei  im* 
probe  permisceDty  com  ipsis  saeerdoUbas,  niti  iUis 
prsBeRlibas  diyina  mjBteria  oelebraverinl «  eYilia 
oomniinaniur,  qnid  aliud  Daciuni,  nisi  quod  bis  so 
stto  gladio  coalediaat,  ecclesiastieum  conlemoendo 
judieiumv  et  saeri  altaris  mysieria  lemeraodoT  Qujs 
sieul  fidelibos  et  bumilibus  ac  piis  ad  remedinm,  ita 
eontemploribus  et  impndentibua  proieiunt  ad  judir 
oium  et  tormenlum.  Quibos  etiam  iUi  stulti  et  im« 
probi  sunl  sociandi.  qui  ab  aliis  Ecdesiis  et  sacer« 
doiibos  exoommunicati,  in  aliis  atque  apud  aiios 
fraudulenler  commuuicare  posse  credunt.  Gum  om« 
nibus  fideiibus  certissime  manifeslum  esse  debeat, 
in  universo  mundo,  et  ciYitatibus,  el  populis,  non 


stiani,  sed  etiam  cum  adbuc  esscBt  pasani,  sicnt 
aperiissimo  oslendit  lei  Antonini  pagnai  impcraio- 
ris,  quam  beatus  Augastinos  quodam  looo  hoc  modo 
commemorat  et  oommendat,  dicens  {ad  PMtnL  lih. 
II,  c.  8) :  I  Quibus  displioet  ui  inier  viram  et  uxo- 
rempar  pudiciiiae  forma servetur,  ei potius  eiigunt, 
maximeque  in  bac  causa»  mundi  legibus  subdili  e^se 
quam  Gbrisli,  quoniam  j«ra  forensia  non  etsden 
quilNis  feminas  pudicitie  nexibus  viros  videolar  di- 
stringere,  legant  quid  imperalor  Anioninus,  doa 
uiique  Ghristianus,  de  hac  re  conslibuerii,  ubi  ma- 
ritus  uzorem  de  adulterii  crimine  accusare  non  y- 
uitor,  qui  moritNis  suis  non  pnebuit  casiiuiis 
exempium,  ila  ut  ambo  damnentur,  si  ambos  pariter 


esse  nisi  unam  Gbrisli  Ecclesiaro,  et  unum  Ghristi  B  impudicos  conflictus  ipse  convicerit.  Nani  supradi* 

cti  imperatoris  hmc  verba  sunt,  qu£  apiid  Gregoria* 
num  leguntor :  Sane,  inqult,  lilterae  mee  nolla  ex 
parte  causae  pra^udicabuuL  Neque  enim  si  peoes 
te  culpa  fuit  ut  matrimoniam  solvereior,  el  secoit- 
dum  legem  Juliam  Euphrasia  uxor  uia  naberet» 
propter  hoc  rescriptum  meum  adullerii  damniu 
erit,  nisi  constet  esse  commissam.  Habebunt  auieia 
ante  oculos  hoc  inquirere,  an  cum  tu  pudice  vive- 
res,  iUi  quoque  bonos  mores  colendi  aucior  loisii. 
PeriniquHm  enim  mthi  videtur  esse,  mi  pudicitiaD 
vir  ab  uxoreexigal,  quam  ipse  non  exbibel :  qsa 
res  polest  et  virum  damnare,  non  ob  < 
nem  mului  crinsinis  rem  inter  iitninK|ue 
nere,  vei  causam  facti  loliera.  Si  bmc  ohaervau<ia 


altare,  et  unum  sacriticium,  quod  ubique  uoi  Deo 
et  una  religione  consiituitur  et  offeriur.  Et  ideo  nui- 
lus  omnino  potest  in  parte  esse  excommunicatus, 
et  in  parle  communicans  :  sed  unde  in  una  Eed<y» 
sia  meruit  separari,  In  nuUa  prorsus,  nisi  per  legi- 
timam  salisfactionem,  poterit  sociari  :  slcul  mem"> 
brum  de  locosuopraecisum,in  nulla  ulterius  corporis 
parie  valet  aptari,  nisi  forte  divin»  virtutis  mira* 
culo  ,  unde  divulsum  fuerat  potuerii  reformari. 
Ex  bis  nonnuUi  tam  immites,  et  non  bumanse  afle* 
ctionis,  sed  beUuinae  immanitatis  inveniuatur,  ui 
prioribus  uxorilNis  ex  suspicione  adulteri  nulla 
lege,  nuUa  raiione,  nullo  judicio,  sola  sua  aoimosi- 
tate  et  crudeUtate  occisis,  adhuc  cruenti  et  san 


,  ^.  — ,       ,  — ^. 

guine  madentes,  non  solum  nulla  poenitcntia  oom-     s«inl  propler  decus  terreo»  eiviutis,  qoamo  easiia- 


puogantur,  aul  aliqua  humUiiate  Deo  et  Ecclesia 
satisfaciant»  sed  exsultantes  in  superbiis  suis,  ioeun* 
ctanter  ad  altare  Domini  accedant,  et  indiiferenter 
sacra  mysteria  conlingere  praesumant.  Cum  etiamsi 
ilia)  miserrinue  mulierculie  veraciter  aduiterium  * 
perpetraverint,  et  ob  hoc  jusle  punitae  esse  videan- 
tur,  tamen  lex  Dei,  ex  qua  omnis  GbrlsUanus  in 
die  judicii  judicabitur  ut  reclpiat  secundum  opera  sua, 
nuHum  reum ,  ncc  ipsos  aiiulteros  vel  adulleras 
puniri  permittit ,  nisi  sub  iegilimis  judidbus  et  ^ 
testibus,  quos  etiam  publico  judido  a  populo  lapidari 
praccrpii.  Unde  et  admirabihs  iUa  Susanna,  cum  falso 
adulierii  crimine  accusaretur,  et  publico  judicio 
coadeuiiiau,  et  publico  legilur  absoIuU  (Dan,  13).  |. 
fclt  ilJa  inulier  in  EvangeUo,  quse  veraciter  in  adulte- 
lio  riierat  deprebensa,  primuni  juxta  iegero  ad  Pha- 
riso^os,  qui  potesutemjudidi  in  populo exercebant, 
duiude  eiiam  lentandi  gratia  ad  Domiui  judicium  per* 
ducta  est,  ubi  cjus  admirabili  pietate,  et  a  iapida- 
tionis  supplicio,  et  a  criminis  reaiu  meruit  liberari 
{loan.  viii).  £t  in  libro  Numeri  praecipitur,  ut  si 
qua  muUer  vel  adulterii  rea.  vel  falsa  susnicione 


res  qttaerit  ocaleslis  pairia  ei  soeietas  aiigehMWBi?  • 
Hsec  de  legibus  pagani  imperatoria  Aaioiiim  beams 
Augustious  scribit.  In  Ubro  Esiher  manifeslo  legiiur 
(cap.  l),-yasie  uxorem  potentissimi  ei  fiMocissiHu 
regis  Assueri,  cum  ejus  animos  eonlempiii  ei 
tumada  ofliendissei,  nequaquam  soia  iUius  ia 
tione  ei  furore  ex  imperii  honore  deposilam  fotsse, 
sed  pul>Uco  judicio,  et  sententia  prindpttas,  ac  jodi- 
cum  Medorum  atqoe  Persarum.  lu  cum  esseat  ps- 
ganiet  idoloruro  cnltores,  natoraliter  quae  legis 
sunt  facientes,  eiiam  in  caaais  coajagum,  noa  cn- 
delitatem  et  saevitiam,  sed  jaaliiiam  ei  mqaiuiOB 
decemere  ac  deflnire  debere  docaeranL 

Gap.  X.  Gerte  divina  lex  etiam  inler  doniaaa  ei 
servnm  sive  anciliam,  justitiam  ei  jodidttm  coaser- 
vari  pra^oepit :  et  com  prsdpiai  pubUco  jodicia 
uUoni  sua  oculum  pro  oculo,  ei  deniem  pro  deoie 
roslitui :  tamen  si  qois  donunus  servo  toI  aadflx 
su»  privau  iadig^atiooe  ei  furore  vd  ocolam  eroe- 
rei»  vel  dontem  excuierei»  suUm  eum  qluadem  ieni 
vel  anciU»  amifisione  damnabaL  lu  naaaqua  scri- 

nlum  Ml :  &i  nereMSMMrk  auiMmank  mmlMm  ttna  smL 


im  DE  GOKRfiBIIM  HAnTU  YIDUAROM  ,  £f  0. 

formitalM  iBlligt  :'iu  Qt  si  qois  hoe  pnesuiaeret,  X  ^<^  «"^*  ifnifni^  duo  in  cMtne  «nr  {MMk*  uz» 


ejasdem  servt  justa  amissione  pleeteretur,  c^josssb- 
jeelioBe  injaste  sbosiis  fiiisset.  Mullo  minus  oecldl 
eum  permisit  prtyata  domini  sui  indigDatioiie  et 
furore  :  qued  si  fecerit,  reatu  homteidii  condemoa-* 
tur,  dieente  eadem  lege :  Qm  f>ercu$urU  servum 
$uum  vel  aneillam  virgaj  et  mortui  fuerint  in  manibue 
ejuSf  cnmime  reus  erit  {Exod.  xzi,  ^). 

Cap.  XI.  Hanc  judicii  et  Justitiae  «quiutem 
beatus  Job  erga  familiam  suam ,  etiam  aniequam 
Jex  illa  per  Moyven  darelur,  divina  inspiratione  et 
nainrali  censideraUone  servabat,  sicnt  ipse  testatur 
dlcens  :  Si  eonlein^  sukire  judidum  cum  eervo  meOf 
ei  anciUa  mea^  cum  dieeeptarent  advereum  me.  Quid 
enim  fadam*  cmn  surrexerit  ad  judicandum  Deue^  et 


6),  addii  adbuc  Apesiolos»  dioens  :  Vtri,  4ili§^ 
uxareif  et  noiite  uwmH  ee$e  ad  iUas  {€ol.  ni,  1§>.  8i 
ergo  Tin  erga  uzores  suas  non  debent  esse  «mari, 
quanto  minus  s»vl ,  cnideles ,  cmenii ,  nullam  els 
serrantes  legem,  nuUam  FatioDe»,  iraikmi  judicium, 
quod  eiiam  erga  servos  Gbristiana  religione  custo* 
diendum  est :  sed  mox  ut  eis  placuerit,  indigna^ne 
et  furore  impie  coneiiatl,  tanquam  ad  mscellum 
iUas  deducl  faciant  laniandas,  et  cocorum  soorum 
glsdiis,  more  Tcrvecum  atque  porcoram  emactarl 
praecipiant,  vel  ipsi  etiam  mann  et  raucrone  proprio 
eas  trocidaverint,  nequaquam  semetipsos  ad  imita 
tionem  Domini  Jesu  Ghristi  tradentes  pro  eis ,  ut 
iUas  sanctiftcent  et  mundent,  sed  potius  zelo.libidH 


eum  quessierit ,  quid  respondebo  iUif  Nunquid  mn  |(  nis  su«e  ipsas  in  setemum  disperdentes,  et  se  earum 


in  utero  fecU  me  qui  el  iUum  operatus  «sl,  ae  forma- 
ffU  mo  inmilva  unusf  {Job  xxxi,  15-15.)  Inde  et 
snncti  Patres  nostri,  pro  istiusmodi  reatu,  ita  in 
sacris  canoBibus  statoerunt  {conciL  Agaih.  ean. 
e%)  :  <  8i  quis  servum  proprium  sine  conscientia 
jadicis  oeciderit,  excommunieatione  biennii  efluslo- 
D0m  sanguinis  expiabit.  >  Nam  et  iiber  Ecclesiasti- 
cos  loquens  de  disdpUna  domini  et  servi  lioe  ipsum 
praescribit,  dicens  :  Verumtamen  sine  judicio  nihil 
faeiue  grene  {Eccti*  xxxiii,  50).  Et  praeeipue  Aposto- 
Ivs  iu  admonet,  dicent  :  Domtni,  ifuod  justum  et 
oe^fmmM  oervis  pre^teAe^  remiUentes  minas ,  scientes 
quod  et  vot  domitium  habetis  in  eodo  {Col.  iv,  1). 
St  igitvr  itt  domo  uniuseiivusque  Ghristiani ,  tanta 


sanguine  impie  pollnentes  :  com  in  ejusmodi  causa 
tanlo  justius  exspedandum  esset  legitimum  judiclum, 
quanto  fMllus  maritaU  zelo  potest  perpetrari  hoim* 
eidiuffl. 

Cap.  Xll.  Defaidant  se  quantum  volunt  qui  bujuS'* 
modi  smt,  sive  per  leges,  si  uli»  suat,  mundanas, 
sive  per  consuetudines  humanas,  tamen  si  Ghristtani 
sunt,  sciant  se  in  die  Judidi  nec  Romanis,  nec  Sa- 
iids,  nec  Gundobadis,  sed  divinis  et  apostoUcis  le- 
gibus  Ju^candos.  Quanquam  In  regno  Ghrtsilano 
etiam  ipsas  leges  pubUcas  oporleat  esse  Ghristianas, 
eonvenientes  videlicet  et  consonantes  Ghristianitati. 
Lex  namque  omnipotentls  Dei  in  tres  spedes  dividlt 
omnia  qwe  homines  in  mnndanis  reims  snbdita  ba* 


aeqiiiusetlMnitaseiiam  ergaservllem  eonditlonemCfbere    vel  possidere  videntur,  cum    In   Decalogi 

praeceptis  deflnit  et  diclt :  Non  desiderabis  uxorem 
proximi  tui ,  non  •mum,  iiofi  aiidi(«m,  itan  bovem^ 
nan  ovemj  non  aeinumj  non  omnia  ifutB  Uiius  suut 
{Exod,  XX ,  17).  In  quibus  verbis  sine  dubio  aiiter 
eonslderanda  est  dignitas  uxoris ,  allter  condilio 
servorum  et  anciUarum,  et  aUter  viUtas  brotoram 
animalium,  sive  insensibiUum  reram ,  et  ideo  omnia 
ista  suis  meiis  tractanda,  snis  gradibus  discernenda 
ac  dtvidenda  sunt.  Haec  dlcimus  ut  considerent  qui 
ejusmodi  sunt,  viliorem  apud  se  esse  conditionem 
uxornm  quam  servulorum.  Et  de  servo  absque  con- 
scientia  judicis  occiso  dominns  ejus  bomicidil  reus 
existit,  nec  ^fllisionem  sanguinis  nisi  per  posniten'* 
tiam  potest  expiare ,  quid  de  conjuge  statuendum 


servanda  esl  inler  dominmn  et  servum,  quanto  major 
et  oberior  ac  plenior  cuslodienda  est  inter  maritum 
et  nxorem,  lnt«r  virmn  el  conjugem,  inter  eaput  el 
oorpus?  Quoniam  sieut  Apostolos  docel :  Yir  caput 
esi  nmtieriSy  sieut  ChriMus  caput  est  Ecelesia!^  ipse 
saivaiot  corporis  ejus,  Ita  et  mri  debent  dUigere 
uxores  suas  ut  cotpora  sua  {Ephes.  v ,  25  «t  9fl).  Qoi 
suam  ttzorem  diUgit,  sdpsum  diUgit.'  Nemo  eiiim 
unfuam  eamem  suam  odio  habuit  :  sed  nutrit  et 
fovet  eam  sioul  et  Ghristus  Ecclesiam.  Unde  rarsum 
ideoi  ApostehB  dieit :  Vtrt,  dUigite  uxores  vestras^ 
eicHi  et  Ckrietus  ditexU  Ecclenam^  ei  seipsum  tradidit 
pro  ea,  ut  illam  sanciificaret,  mundans  eam  tavaero 
aquee  in  fferbo  (ibid. ,  25).  Gerte  in  bis  apostolieis 


▼erbis  tanta  inter  viram  et  uxorem,  et  tam  pnedpua  ^  sil.  Qoi  eliam  usqoe  ad  tantam  slultitiam  et  c«ciu- 
atqae  excellens  dilectio  commendator ,  salva  Umen  tem  phirumpunt,  nt  eas  quas  in  primis  eontra  omnes 
iii  fpso  conjogio  praelatione  vlri  et  subje<ctlone  k*  et  dlvinas  et  humanas  leges,  et  eontra  Ipslns  Jura 
iBinde,  ut  illa  conjunctione  semel  a  Deo  instituta  et  humanitatis  per  vlolentiam  et  raptum  slbl^conjnn- 
legilime  conclUau  m^or  esse  nec  debeat,  nec  posdt.     gunt,  vel  ettam  ex  professione  et  babltn  sanctlmo- 

riraftff  Anfm  VAn«»»iihllliiA.  mifim   nt  rnniniriiim  mTftlA»       nlfili  kikC.filtHn  tnml^tjitA  COmmiil^ilAre  UOU  metimnt. 


IMT  HINQMARI  WUOL,  AROiiei'.  mmU  VARiA.  40» 

nini  legBsmri  ttveriitie  iudioent  pwiiendM,  eiper  A  ieg tiHHiim  e«4e  eonjii||^ui«  aiflniel  in  eiiieM  ?iut 
eccleMaaiioum  judidum,  qnittiQque  ^u^inodi  eiQl» 


tei  usque  ad  teparaiiooew  exconiimiiiiflaiidQa  sife 
aiiailiemelisaiidee,  vol  etiam  poet  fepiratiouem  eb 
omiii  aspeciu  piibiico  arcendoe,  et  usque  ad  diem 
iMviia  Bu))  areiiieiiiia  pflMiiteotia  in  ergiistula  jubeat 
eoRtvadende#»  in  tantum  ut  etiamai  timore  publioa^ 
rura  rerum  ad  Ifiecieaipn  raptor  enm  rapta  ooiifugo- 
lit,  ipaa  quidem  qua  tioleniiam  perpeaae  ost, 
inioffDessu  £cctaei»  eseniMito  p^foqiibu^  resiitui 
jubeetur»  raptorYoro»  quia  mpifeite  vim  ioMUif 
limiiiier  ob  revereotiam  iiuieiuarii»  iegum  impu* 
nitate  cooceaaa  »  in  serviiutopi  pareoium  ejus 
iuap)  rapoit  redigetof ,  oisi  forio  illi  ut  so  redimit 
cpQoedatur. 


sutt  teii^pore,  loir»  et  spociali  virtnto,  AiHsag  So- 
Qami&idim  speeiosiosinMm  TiifiQOtt,  oi  oi  cmKiis 
floibus  regiii  isr^el  eloetem ,  boboit  oilii  oasidie 
mioistraolomi  at  sepum  asiiduo  ciilmiiteoii  aiqae 
dormieoiem»  qoam  tOipeB  mmqoam  cofMvit  (lU 

Gap.  XIV.  flse  oigo  voi  iu  odmiraiiio  omt,  ai 
penitus  non  posiiot  esie  imitanda,  vol  ita  ttii  leia- 
pori  Mosaic»  iogis  coneosaa,  ot  advoDionie  Ikiouni 
et  Salvalods  nostvi  evangeiioa  gratia,  siBl  peoiiuB 
removenda,  vel  qoooiam,  sioui  Apoololm  dkii,  on* 
nia  hase  in  figura  conlipgelMiiil  iilii  (f  Cor,  x),  di* 
vinis  sint  mjrsteriii  appiicanda.  Quonqwai  ai  om 
praseesiissot  in  iila  mulieve  adulloriaai»  ooo  viri  $i» 


Cav,  I^IU,  Nooo  aolomt  bis  omoibm  el  divioie  e|  B  iolorfoctio  foisset  adjoaeM»  quii  noo  vldaoi 


eam»  morluo  vini  proprio,  el  debi|o  joBi  ciiitatiiM 
depioralo,eui  voilet  honeato  et  legilimft  motiimooiD 
eopuiari'7  Sed  el  POiom,  qoi  pfo  coBdilimio  lompons 
iilitts  non  probibobatur  phiroi  babem  HUMrc8>pi- 
Ittisse  legiiimo  ieciporo  eqiuslibol  dofoMil  «xoren? 
Iliod  vero  io  gostis  ejns  magoiliottm  ol  voUo  mi- 
taodum  darel,  quod  oiores  iivo  oonoufauioi,  qus 
fugieos  reUquoMt  ad  custodioiidom  dooiiui»  a  fiiio 
impio  loooat^tai  oiquo  poUiitOi  (//  /lof.  xvi)  noo- 
qoom  ulterii|s  ifQOvil,  sed  lanqBam  vim  potyemi 
ainit  eoilaniuminodo  eieneiilev,  el  fooii  ooo  boM- 
laioelausasusqueoddiem  mofiii  nm  io  widoitiie 
vivoQios.  6ed  etiUiid  noquoqoam  obiiowelob  onlioe 
el  observaiitta  reIigioBii,oum  adboo  roiBoni  ia 


bum^ois  iegUms  ooQioroptis  i|quecqleitis,pubiicam 

p#i?  ooi  EiGclesia  ifnpogQaliouom»  publi^Bom  iojuriam 

e^  eoniufnaci^m  poiiMir  :  io  ifiQMim  Mt  etiam  s;icor* 

dolibtts  suis,  um  iniqua  ei  funesta  probibeqtU^us, 

iQsidias  ou>liri,  oi  sediiiooes  ix^QOiiare  opn  metMaot. 

Quod  si  quis  lam  iosaiius  os||  ut  isiud  profaoum  et 

violoQtum  epQiuberniiim  ideivpo  puiei  legitimum  fieri 

posoe  eoQiOcuim,  quio  Oavid  rogeu  jusium  et  son- 

ctum»  sed    in   quiliusdsm   ui  bomUiom  4eUo- 

quenlom»  BeripUira  refert  usorom  I3rj«  ttetbffi  adui* 

ierosse.  ei  poiieo  ipso  Urio  orudelitor  iolerfoeto, 

etiam  in  oQnJvgium  sumpsisso  (//  Reg,  ii),  attendit 

qoam  graviiqr  01  iorribiUUir  omoipoieus  Ootts  boc 

touim  per  prophoiam  iuum  mcrepoverii,  improbovo* 

rii,  aique  danmoverit,  dieons  :  Vriam  UMhmum  G  Hobron  ioper  tribom  Juda  laoiummodo^  oi  IsboieUi 

occi4iUif  M  tmrm  UUus  accrpUti  uarervoi,  aiHterfe^ 

ciiU  iom  $Mu^  /Monm  Ammoii.  tiu^mokrm  non  re* 

C04$i§hi4iu$d$40ma  tuauiqi^  in  ssmpiimiim,  eo 

gH04d0$iHmm$me,$t  tulefi$  wfoHm  Vrim  HBtktei, 

u$  $$$0i  UM»  IMO  (//  Reg.  ui,  9,  10).  fit  quidem  sta- 

Um  iUi  oito  dolore  eompuncto»  el  poNiiienti  atquo 

bumiUlor  oonritenU,  tant«  iaiquitaUs  realns  dimis^ 

sus  oit.  Ait  naoM|uo  brevi  sermooot  magno  et  pro- 

fundo  eordii  geiQitu  i  Peum  Jhmiuo,  ei  siaUm  au- 

dire  meruU  per  proplieiaQi :  Dominu$  quoque  irons- 

tulil  fiefeulum  tuum^  nou  morierie  (ibid.,    15). 

VerMmtamen  sic  ei  dimissum  est  pecoatum,  ut  non 

ovaderoi  lempQrile  llageUum  quod  ei  fuerat  denun- 

Uaium.  Nim  ei  AUus,  qui  eiinde  natus  fuerai,  eonfe- 

stim  divino  jttdieio  percussus  est  et  mortuus,  et  Ipse  B  distorti  bomines,  sive  fautores  ac  deeoptoroaeonin, 


flliui  ^ottl  o^umret  rognum  iirool»  niiii  od  Abmr 
priocipem  miUtom  ot  gttbovMtopom  ^oom»  ngiB, 
Ui  rosUUierot  ei  Micbol  UiUmi  ftaol,  q[«i  rnont  «ior 
qjtts,  et  quam  sUii  dospoofivivot  conouB  prapoiiis 
t^biUsiioorum»  quamqMe  Saul»  pater  ipaiiii»  Ulo  ho> 
sUUier  eUim  eztro  termioos  logni  wqi 
9Mear\  viro  trediilerat  coi^igom  (//  R$§.  in). , 
Qamquq  oroi,  ui  ilUi  pofioeoiioiio  ol  effiifoiiooe  h- 
nUa,  rogressui  in  pitriam»  quod  mbi  jom 
bai  reeiporei  eUam  Ui  qttalUmi  pnifioiiirmo 
qttanlo  magis  in  ooiqugii  soeieuii,  iioui  i 
caoonos  simiU  ttquitaUidoUberoiioiie 
esee  decornuni? 
GiP.  XY.  Possnnt  eiiam  IsUaamodi  provi  aiqoe 


sacn 


posiea  gravissimia  inbuUUonibus ,  ei  regoi  sui 
amissione  per  iUuin  suum  Absaloii  ita  afflictus  est 
et  ve^itoi»  ae  vplut  io  foroaco  ignis  eKeootui 
eiqMopwgiitti,  Mt  veroiola  divina  clemeniia  ova- 
8js«e  vidf^tMi?.  QttPd  ouiom/comogium  illud,  Uim  gra- 


iJlud  quasi  jusie  et  Ueeator  asauamre  'm  ojLemphn, 
quod  de  viris  irU)us  Renjamio  refertor  in  libro  io- 
dicum  {fud,  xi  et  xsi)  i  qui  cum  pro  culpo  soperbi» 
et  praviiaUs  sii»,  qua  civium  ittonui  dolosUodoa 
aiquo  iiQmanissimumsoihii,  a^oioiio  I>eum  ei  io> 


¥itar  infiMyHklum  ^t  imnralMitiim    ataoA  flnirAlUhim.        iiuR  nAiuiIi    liiriiAuim  .  imAMb*  jm    SmaaA  A^rm^.u»^ 


iO»  M  QOE»66MDO  RAi^U  VPUAmiM,  ETC  lOSO 

nem  In  uUionein  nefiauMli  seeleria  yetemevU  e|  reU*  A  fM  u^res  acjcipereiU.  la  qua  re  jam  nuUa  i))e- 


gioso  dolore  permoiae  eeft»  nuoi  et  duo^m  iribut 
busejiisdem  po^uli,  aiqni  al»  iniiio  fiierafit  insiitptae, 
etdeiEgyi^iiheraUB,  el  iii  terraqi  yeiNPomissiopis 
indiiei»,  ei  aat iis  disirtlmiieoe  iifl»r#dUelfini  adi^usy 
uoa  iriboa  un  nobilis  aiqne  pfmelara  videreMir 
etiam  stttiiele.  Qaa^repter  nimium  dolenles  el  flen^ 
tes,  aique  uiulanles,  quod  videli«el  iiiud  sacrosaii- 
cuim  myaieriun  duodecimiribvw))  Wiod  in  iiumeris 
sttmmi  sacefdfllis  iiiirantis  iaSAMeie4»nctarttip  gesta- 
bsiur  in  dttelNiapreiiosis  lipidiiws  in  pofitpre,  e^eti^m 
in  eiiia  duodeaim  bmKdii)US  pfeiipsiSi  sed  ei  in 
measa  !■  duodeeim  penii^tf  s  ineessjinier  offerel^eiur»  et 
fttUiro  gimpioaissime  epQStolQrum  elioro  limc  omnie 
prapantelBi,  tam  sttbiU  clade  ae  luguliri  £asu 


tu^nfla  esaet  divina  indignatio,  pum  pro  amore  et 
hQiiore  divino,  ei  pro  Dci  caus9  iotum  agereiur. 
Quj  illi  lrii)ui  pene  u^ue  ad  iulernecionem  deletac, 
et  iu  transaclo  beilo  jam  restiiuerat  quod  merel^tur, 
et  io  prgasenti  consultu  occidta  ei?  taspireijone  et 
prQvidentia  miserei>atur.  Servaia  ergo  ui^ique  justi- 
tia,  cun)  neque  ilio?  puellse  aliquii  laseivia  v^  copla- 
macia,6ed  necesi|ii9tesoia  parentumsuQrum  regimine 
abdm:^|«  essentt  nec  iili  qui  eas  cep^r4At,  «liquid  . 
suo  libiiu  vel  |eni|eritaie,  sed  popuH  ei  seaiorum 
jussioue  iitqq^  ^uciqritate  fecis^ni  ;  resi^t  sola 
parentum  querimoniji  r^^fop^bili  «^^sfapMPQd  so^ 
pienda,  de  qua  eis  majores  pjitu  jt;i  di^pnint ;  C^ffi- 
que  venerini  par^nte»  eerumf  0(  a4vmHm  *^M  9l^ri 


videretttr  eaae  dacariaiufi  ntqttft  ivuneeiumi  alure  B  cceperim  aiqtt^  /yrffert,  res|iaiii/^^imiM  m  •'  Mimer 


eisinisemttS»  viciimie  ftlqua  ot)letiimibus  el  sibi  et 
illis  BomJMim  fUaeveruul»  ei  divina  grniie  mise- 
ranie  ei  cttopeyente,  omni  fvm  ingentique  siudio  ege- 
ritti,  m  ei-plenituda  populi  Dei,  vel  laaii  mjrsterii 
iasigim  afmd  epa  auUatenus  dep^irei  s  siiiut  mira- 
biiiuur  iMlfaadum  eilem  io  Novo  Te^umeala»  per 
bsstee  evo^Ulas  asoalo  Spiritu  egealet  propMrelum 
'  e«t,  ui  ejuadafn  duadeaarii  aumeri  saoremeatum, 
quod  pereunte  Juda  videbaiur  esse  mntilatum,  ei^ 
ciieim  01  flubiogaiiafla  U^iblsf^  (Ai;^  i)  maneret  ia- 
stsiimlum  atfiue  perieeuim-  £i  quoaiamf  ut  jam  di- 
ctum  asl»  Oi  loU  Uie  iribu  sei^centi  viri  Unummodo 
superiii^wifc,  quadf iugaoiis  eic  eisquadringenUsvir- 
gioes  praviderwii,  alqM«  ia  eonjagium  iradiderunt 


mtni  eorum,  Nqh  Bnim  ap^rufU  aas  j>r«  b^Uamium 
atque  miQrum,  «m(  ro^enii^fM  ta  4ur4U9f  et  nen 
dedistis^  e$  a  9e$tra  ptirtB  poeiafmn  e$i  (Judt  »i,  ^). 
Totiim  igitur  isiod  rationabiliUr  provisumy  rationa- 
biliur  laotuni,  raiionaiNliUr  finilum,  pro  pttbliaa 
utiiiuu,  pubtiea  auctorjiate,  alque  inUrcesaione»  iU 
singuiare  esi  ei  minime  imiUndum,  vei  potina  tay- 
sticum,  ut  seroel  legaiur  gesittm,  et  nanquafn  iiiU!< 
riMS  iieratum. 

Gav.  XVIL  Quapropu»  quod  Scrtpiura  Qei  nam 
rai  ad  memoriam  pieuiist  vel  ad  eommendatianem' 
mysteril  spiriiualis,  absit  ut  stulti  ei  impodenii 
pelulaniia  dlssoluti  usurpare  pevmiiuntuff  ad  txem* 
plttm  vel  defbnsionem  suse  procacimisy  oi  puuni 


ducealie  voro  ^  rmmmsar^i,  quie  aea  fiiias  suas  Q  ^  isu)  exempto,  cum  non  fi»clle  impetrant  a  paren^ 


tradera  poUvanlf  eaasiricii  jer^maaia  et  maiedi 
olione  qiaajuraverantnequequam  ee  ais  daturo&de 
iiliabiie  aqis  ucores,  nee  aliaa  iavenire  poUrant 
quas  aia  litenp  Iniderent,  sieui  Iscerant  ei  habiu- 
Uribus  iabaa  Maad»  qui  noe  iu  illa  juramanto  inter- 
fuemiiA»  oi  fostaa  Ui  lam  publieo  et  religioao  bello 
adease  nogleKerant,  ac  perhaoiegiiime  ittterfici  jussi 
sunt,  ei  ei  eis  quadringenie  Uqium  virgines  resi» 
gnatm,  qiia  ad  reparaiionom  iribus  Benjamiiica;  ad- 
ducerentur.  £rani  iUque  reaidui  ImbiUtores  Silo, 
ubi  uiaa  ooaeiitaAAim  erat  laberoqouiiiim  Dei,  qui  neo 
in  iiio  juramaalo,  noc  in  iUa  pogna>  forsiUn  immu- 
niUU  sanelttarii,  cui  pro  viciniuu  familiarios  vel 
etiam  asaidue  (iEimulabaniur,  fuisse  eredendi  sunt 


tibufi,  licere'sibt  rapere  quas  voinerint,  ot  poe|ea 
comptacaiis  parenilbus,  quasi  legitlmo  eas  matfino- 
nio  deilnere  :  eum  hoc,  flicui  jam  dietttm  esl,  tton 
slt  scnptum  ad  exemplum,  nnde  nec  unqnam  poaUt 
est  usurpatum,  sed  sii  in  bis  admirafid»  dovotiOi' 
nis  commemoratio,  et  profundi  mysterii  eommen- 
datio.  Et  ibi  quidem«propitiato  et  piaeau  omnipo- 
tenii  Deo,  cii^as  coltu  et  honore  Utum  gerelMiur, 
sola  parentum  misericordia  iroplorau  osi,  nt  par- 
cerent  iUis  duceniis  vlris,  ne  vel  in  hae  paru  inve- 
niret  in  eis  divinee  legis  SBqttiUs  quod  damnai^u 
Quanqoam  et  a  parentum  paru  vere  peeeatum  eeae 
videatur,  qula  in  consutendo  tantas  et  tam  publieaB 
necessitati  duriores  exsiiterunt,  in  Untum  ut  nee 


— ,. ,  _,        , — ,  , ... 

et  idaifao  licaaUr  dare  poiuisse  istas  filias  suas  in  "  rogantibiis  primo  dare  voloissent.  Hic  vei?o  Deo  eia^ 


GonsugiMOi»  sed  quadam  duritia  et  eKnacratiooe  iUius 
rsci^mri#»  quod  a  tribu  Benjamia  luerai  perpetra- 
tuin,  faaare  ooluiaae* 

Cap,  }(.V|.  RasUbai  igitur,  ui  quia  nec  parenies 
legiiiiaa  ^mpeili  poUranl  u|  aolentes  dareat  iUias 
suas,  et  rera  voluntatis  ex  necessiute  facereot,  nee 
ipsse  filiae  bostiliter  sibi  esseot  ^uferendx,  ipsis  vir- 

ffiiilhiifi    npArpHpnLihllft  fiAlpmnicciiinn  Hia  it\  conpliia. 


sperato  et  ad  iracundiam  provocato,  cujus  lex  con- 
temnitnr,  cujus  Ecclesia  et  sacerdoies  Goneuleantur, 
cujus  sanctum  teroplum  sacrilega  et  nefaria  p«*«- 
suniptlone  violatur,  qna  stuUiti»  aique  dementia 
pulant  placatis  et  paoiftcails  pareniibus,  pacaum. 
se  hahere  posse  Ecdesiam  Det«  et  eorufU  auctori- 
tau  stare  posse  confiduat  quod  divinai;  legis.  e( 

0n>.^ftw».im    Da*i«i.«» '«■inlnvitQtAHAcli.iikliiv.  r.llin  LAlltfli 


1051  fflNCMAM  RHEM.  AWMEP.  OPOBCULA  VAWA.  IWi 

i  posUilanda,  ibi  soUlcile  satitfftciio  oxhibenda,  A  mmento»  uteoDmium  «on  «qwreliw ,  et  diniifisas 

aut  dimissa  nee  eausa  prolis  alleri  conjungator.  Hse 
est  tanquam  regnla  nuptiarum,  qula  vel  nalura  de- 
coratur  fecundilas»  vei  innocentia  regioir  praTittt.i 
Audiatuf  et  iilud  quod  de  reliquia  duobss  ordioilws, 
inquanta  sanctiUte  etreverentia  haberi  debeant, 
his  verbis  iternm  dicont,  DaTid  cum  magDO  sui  pa- 
dore  Airlim  ad  militis  sui  intrassc  fertur  uxoren, 
nec  tamen  evadere  potuit  ultionem.  Tu  ad  aponsa]» 
regis  Christi  lemerandam »  cobicaioin  Doiniol 
dorainorum  impudenter  ingresaus,  <|uoinodo  esse 
poteris  impunitus  ?  Ae  si  forfe  tidua ,  aot  quaecuiiqie 
fuerit  illa,  nondum  professa  coniinentiam  castitatis, 
quaelibet  iila  sit,  uxor  dici  dob  poieat  proatiliita«  «ter- 
que  Testmm  noia  aemper  inuretur  inAiiiiise ,  acc 


Tcnia  { 

id.est  in  Ecclesia  Dei,  apud  sacerdotesDei,  ubi 
soluramodo  Teracller  obtineri  polest  et  remissio 
peccatl,  et  propltiatio  ejus  oui  offensus  est  omnipo- 
tentis  Dei. 

Gap.  XYllI.  Adjiciunt  isliusmodi  hominesmalissuis 
etiam  illam  nimis!  audacem  et  puniendam  prsesum- 
ptionem,  ut  adulterinis  et  exsecrandis  non  conjugiis, 
sed  colluvionlbus  suls,  pustulando  ac  supplicando  au- 
ctoritatem  tcI  mediatiooem  religiosorum  principum 
acquirant :  quod  absit  a  fldelibus  et  minisiris  regni 
Chrisli  principibus,  ut  cujusquam  improbitas  eorura 
interdictis  Tci  interTentionibus  adjuvelur :  cum  ieges 
Romanae,  et  Cbristianissimi  IHorum  temporum  im- 
peratores  manifestissime  ei  jusiissimc  censuerint , 


cos  qui  injustls  et  rraudulenlis  petitionlbus,  et  maxi-  B  aliter  tanti  erlminls  macnla  poterit  aboteri»  nlsi  am 


nie.in  taii  causa,  principales  aures  inquletaverint , 
et  indnlto  beneflcio  carere,  et  insuper  exsilio  depor- 
tarl,  et  filios  qui  ex  hujusmodi  ignominiosis  et  adul- 
terinis  coiviunctionibus  fuerint  procreati,  nequaquam 
legitimos  deputandos,  nec  baeredltatis  successione 
lionestaudos.  Obsecramos  igitur  mansuetissimam 
tranquiilitatem  Testram ,  Christianissirae  et  giorio- 
sissime  princeps,ut  preceset  supplicationes  nostras, 
quas  pro  Ecciesia  Dei  et  sanctiflcatione  atque  ho- 
iiore  corporis  Jesu  Christi  Domlni  et  Salvatoris  no* 
stri  deferimus,  clementer  audiatis,  prompta  deyo- 
tione  susdpiatis,  et  insitae  religionis  affeclo  ac  xelo 
strenue  atque  soUicite  effectui  maocipetis.  Nec  re^ 
prehendendam  jodicetiscuram  etsolertinm  puslllitatls 


publica  legom  sa^cularium  saeTlenie  ceiisiiiv  aduiie- 
rlum  roorttbttsexpietur,  aot  certe  proAriMlii  affiidi 
cordls  gemitlbus  et  Terae  poenitentiae  jugibos  dum  tI* 
Tilur  lacrymarum  fontibus  abluatur.  Exeat  e^qoi 
dicat  criroen  hoc  noptiis  emendandum ,  ei  de  soelere 
statlm  nomine  conjugium  censeatesse  Toeaaink  k 
me  inritus  Teradter  audiet,  adulferium  miUatentts 
dici  conjugium :  conjugium  enim  reiigiosi  oomiiiis 
Tocabulum  est. 

Cap.  XX.  His  saudornm  Patrum  Terbis  alqueaeo- 
tentiis  subjungemus  adhuc  pavcas  ex  ssms  caBoni- 
bus  sententlas,  quas  in  contemplationem  Doraisi 
nostri  Jesu  Christi ,  et  bonorem  ac  pieutem  sanets 
matris  Ecclesiae ,  cujus  Tisceribus  Deo  nati ,  cnjus 


noslrsB  ,  qood  haec  Deo  protegente  non  ubique,  sed  G  honoribus  iliustrati  estis,  etttteinaliSdriUiiatiaBdos 


in  pierlsque  regni  hujus  partibus  contagla  funesta 
grassantur.  Qula  nobls  Ucet  indlgnis  et  minimls ,  et 
exemplo  apostolico  cura  debet  incumbere  omniom 
Ecdesiarum,  et  omnlno  Tigilanter  admonenda  et 
praedicanda  sont  ista  etlam  ubi  non  fluat.  Quoniam 
et  ante  Tcnenum  est  adhibendum  anlidolum,  et  tuI- 
nus,  dum  adhuc  crescendo  male  proficit,  Tel  rese- 
candum  est  Tel  curandum.  Oramus  itaque  et  implo- 
ramus  a  Tobis  auxiliom,  quod  UU  sine  dubio  debetis, 
ciyus  munere  floretis  atque  poUetis,  ut  tres  Ecclesi» 
ordines,  imo  triplex  agri  divini  fructus,  TideUcet,  tri- 
cesimus,  sexagesimus,  atque  centesimus ,  etiam  Te<- 
stro  lerrore  atque  praesidio ,  Telut  quadam  sepe  at- 
que  munimento,  iuieger  et  sincerus  custodiatur, 
crescat,  atque  proficiat :  tricesimus  in  copulatione  ^ 
coujugii,  aexagesimus  in  continentia  Tiduati ,  eente- 
simus  in  pudore  atque  integritate  sanctiraoniaU  :  ut 
quicunqiie  bis  fruclibus  tanquam  brutae  el  pernicio- 
s«  bestiae  insidiantur,  Tcstra  custodia  repeUantur , 
Teslra  etiam  seTeritate  corriganlur. 

Cap.  XIX.  Audiatur  et  teneatur  quod  sancli  Patres 
definiunt  de  bono  conjuKall,  ita  dicentes  {Aug.  lib.  ix. 


Tos  esse  oonfiditis,  reUgiosa  qoaesomas  deroiieie 
audiatis,  et  iii8tructissim'a  euva  atfve  JMdaBliiar  ia 
commisso  Tobis  Chrlstlano  populo  agnoseiy  reTereri, 
atque  obserTari,  Domino  in  omniboa  protegeole  ct 
cooperaate,  faciatis.  Tanta  namque  m  mla  est  pio 
qua  satagimus  et  supplicamus ,  id  est  castinoiiis  ei 
sancUtatis  eastodia,  ot  pro  ea  commendaiida  atqae 
tuenda  etiam  nos  ipsos  offerre  lUie&ter  ddwamns, 
exemplo  beati  et  gloriosi  Baptistae  Joaimia,  qoi  ialer 
caelera  praedicationis  suae  praeconia ,  etiana  reges 
ipsum  Herodem  propter  istiosmodi  adolMiiMUi  eoa- 
Jogiom  Unta  consuntia  increpaTif ,  atqoe  corripait, 
instanter  annuntians  et  dicens  iOi  de  oxore  fraim 
sui  Herodiade  (quam  plusquam  raplor,  etaam  Tirtaie 
et  potentia  regiae  potestaHs  obtinoerat  et  detiodni) : 
Non  UeetjiH  hsJbm  eam  {MMttk.  xit»  4) ;  «I  prs  ba- 
jiismodi  cansa  et  rincida  et  carcerem  aeqoaniiaiKr 
suaiinens,  noTissime  gladio  maloerit  oblmiiwi 
qoam  a  TCritaUs  et  jusUtiae  pracdicatione  oessare.  Et 
ideo  Tere  martyr  Christi ,  qoia  ipaiiis  vollatis  ct 
jttstitiae  martyr.         ^ 


<(ffi5 


DE  GOeRGfiNDO  IU»TU  VIDVARUM,  ETC. 


iO^ 


sponsalani  alil  pnellam  aUer  in  malrimonium  p«ssU  A  cordise  intuiia  per  oommunionid  nfnitiam  nossit  in- 
uccipere,  boc  ne  fiat  modis  omnibus  iniiibemiis  *      <i»i<rM>tSa  0..^«^»:.^ 


quia  benedicfio ,  quam  nupiurae  sacerdos  iroponit , 
apud  fideles  eujtisquam  sacrilegil  instar  est,  si  ulla 
transgressione  Tioletur. 

Itt  Aneyrano  coneilio^  eof.  10.  De  desponsatis 

pueilis,  et  ab  aiiis  corniptis. 

Desponsatas  puelbs,  et  post  ab  aiiis  raptas»  pla- 

cuit  erui,  et  eis  reddi  quibus  ante  fuerunt  despon- 

satae,  etiamsi  eis  a  raptoribus  vis  illata  constiterit. 

Ex  deereti$  Innocentii  papw,  e.  20.  De  virginibus 

non  velalis,  si  deviaverint. 

Hse  vero,  quae  necdum  sacro  velamiue  teclse,  ta- 
meii  in  proposito  virginali  semper  se  simuiaveruni 
pemianere,  iicet  velatae  nou  fuerint,  si  forie  nupse- 
rint,  bis  a^enda  aliquanlo  tempore  pcenitenlia  est, 
quia  sponsio  earum  a  Domino  tenebatur.  Si  eniin  fn- 


dulgentia  subvenire. 

Uem  ex  eoneilio  B.  papa  Gregorii, 
Gregorius  apostolicus  papa,  anle  eorpus  venem- 
bile  Ghrisii  apostolornm  principis,  in  ferendo  seiJr 
tentiam  dixit :  Si  quis  monacham,  quam  Dei  ancil- 
lani  appellant,  in  con|ngiam  duxerit,  anaihemasir. 
£1  respondenint  omnes  lertio,  Anaihema  sit.  Si  qnls 
commatrem  spiritualem  duxerit  in  corgugio,  ana- 
thema  sit.  Et  responderunt  omnes  tertio,  Anathema 
sil.  Si  quis  frairis  uxorem  duxerit  in  conjugio,  ana- 
thema  sit.  El  resDondernnt  omncs  tertio,  Anatliema 
sil.  Si  quis  consobrinam  duxerit  incoi\jugium,  ansr 
thema  sit  Et  respondcruiit  oinncs,  Anathema  sit. 
Si  quis  de  propria  cognatione;  vel  quam  cognaius 
habuit,  diixerit  axorcni,  analliema  sit.  Et  rei,poniIc- 
runtomnes  tertio,  Anatliema  sit.  Si  qnis  vidaain  fn- 
ratiis  fuerit  in  uxorem,  vel  consentiens  ei,  anathema 


ler  homines  solet  bonse  fidei  contracius  nuUa  raiione      ^u    Pi  .^.^^..j^. '™^««  .    .•      t    \^ 

dissolvi,  quanto  magis  isla  pollicilatio,  quam  cum  B  l\*-  ,^i  W"ff ^»"^^  t«fl»o,  Analhema  sit. 

Deo  pepigerunt,  solvTsine  vinl^cta  non  de^et?  Nam  S.JefMiT? •"''"' :.''"*""  *'?"*  "''"  desponsavcnt,  fu- 
si  apbsiofus  Panius,  qu«  ex  proposito  viduiiatis  dis-  rrV^"^^:l*!*;\^^^^^^^  ^^*  consen  «ns  ei,  anatlicmfc 
oes^nt,  dixit  -e^s  babere  d^nationem,  quia  rLnl.?rtr""'  r'^  icr  10,  Aiiaihoma  sit 
-  ~  -  »    .1  .       Orcgonus  episcopus  sancuc  catholicai  atquo  apo- 

stolicae  Komnnae  Ecclesi.ic  huic  conslliuto  a  nobis 
promnlgato  subscripsi.  Ei  subscripscnmt  aiii  cp:- 
scopi  viginti  duo,  prcsbyteri  qi;aiuordecim,  diacotil 
quinqiie. 

De  eoneilio  Aureliano  1,  eap.  3. 
De  raptoribus  aulem  id  coostituendum  esse  cen- 
suiiiius,  ut  si  ad  ccclesiatn  raptor  cum  rapta  con- 
fugerit,  ct  feminain  ipsani  violentiam  pertulisse  con- 
siilcrit,  stalim  liberetur  de  )>oiestate  ni)itoris,  ei 
rapior,  mortis  vcl  poenarum  iinmunitate  concessa, 
a(f  servicndi  conditioneni  subjecius  sit.  aut  redt- 
incndi  se  Hberani  liabeai  lacultatem.  Si  vero  quae 
rapitur  patrem  liabere  constiterit,  et  puella  rapton 
consenserit,  poiestati  patris  ctcusata  reddalur,  ot 


primam  fidcm  irritam  feceruiit,  quanto  potius  virgi- 
Jies,  qu9e  prioris  promissionis  fidem  frangere  sunt 
conalse  ? 

Ex  decreti4  papa  Leonis,  e.  27.  Qnod  illse  quse  non 
coactae,  sed  voluntate  propria  virginitatis  proposi- 
turo  susceperunt,  delinquant  si  nupserint,  et  si 
nonduro  fueraiit  consecratse. 

Puellae  qu»  non  parentum  coaclae  imperio,  sed 
spontaneo  judicio  virginitalis  proposilum  alque  ha- 
bilum  siisceperunt,  si  postea  nuptias  eligant,  pra)- 
varicaiiiur,  ellamsi  uonduiti  eis  graiia  consecratio-» 
nis  accesserit :  cujus  utiqiie  non  fraudarentur  munero 
8i  in  proposito  permaucrent. 

Uem  ejusdem  pap(e  Leonis  ad  Ruitieum»  De  puellis 


quse  jam  consecratse  sunt,  si  posiea  nupserint,  ct  Q  raptor  a  paire  superioris  conditionis  satisfactione 
proposlii  et  consecrationis  duplex  crimen  admit-      tcncatur  obnoxius. 


tunt. 

De  his  quse  Jud  consecratae  sont,  si  postea  nnpse** 
Hnt,  ambigi  non  potest  magnum  crimen  admitti,  ubi 
et  propositum  deseritur  et  consecratio  violatur. 
Nam  si  hnmana  pacta  non  j^ossunt  iinpune  violari, 
quid  eos  manebit,  qui  raperint  divini  fidem  sacra- 
menti? 

Ex  deerelti  papee  Gelasii,  ea^  20.  Quod  bi  qvi  se 
sacris  virginibus  sociant,  ei  fosdera  incesta  com- 
miscent,  communicare  non  possint,  nisi  pubiicam 
poenitentiam  egerint. 

Virginibus  autem  sacris  temere  se  quosdam  so- 
eiare  cognovimus,  et  posi  dicatum  Deo  propositum 
incesu  foedera  sacrilegaque  roiscere  :  quoa  proti«iis 

xquum  est  a  sacra  couimunione  detrudi,  et  nisi  per 
publicam  probatamque  poenitenliam  oinnino  non  re- 


Ex  concilio  Vatentino,  eap,  2.  De  pueliis  Deo  de- 
votis,  si  ad  lerrenas  nuptias  transierinty  ut  poeni- 
tenliae  deputentur. 

De  puellis  vero  qu»  se  Deo  voverint,  si  ad  terrc- 
nas  nuptias  sponte  iraHsierint,  id  custodiendum  esse 
decrevimus,  ut  poeitilentia  bis  nec  statim  detur,  et 
cum  data  fuerit,  iiisi  plene  satisfecorint  Deo,   '.n- 

auantum  ratio   poposcerit.    earumdem  communio 
iCTeratur. 

Ex  eonciiio  Eliberitano,  cap,  f  5.  De  vlrginibus  Deo 
sacratis,  si  adulteraverint. 

Virgincs  qu9e  se  Deo  dicarunt,  si  pactum  perdi- 
derint  virginitatis,  alque  eidem  libidini  servierint, 
non  intelligentes  quid  amiserint,  placuit  nec  in  fine 
eis  dandam  communioncm.  Quod  si  semel  persuasae» 


cipi  :  aut  his  certe  viaticum  de  saecnlo  transeunti-  tv  aut  infirmi  corporis  lapsu  vitiat;c,  omni  lempore 


biis,  si  tamen  pcsaituerint  non  negari.  * 

Ex  deereii»  papm  Sirieii,  eap.  6.  De  monachis  et 
virginibus  propositam  non  servantibus. 

Praeterea  monachorum  quosdan  atque  monacluh 
rum,  abjecto  proposito  sanctitatis,  in  tantam  prote* 
slaris  demersos  esse  lasciviain,  ut  prius  clanculo. 


vitue  su»  hujusmodi  feinliiac  egerint  poenitentiani, 
ai  abstineant  se  a  coiiu,  eo  quod  lapaae  potius  vi- 
deantur,  pbcuit  eas  in  fine  communioiiem  aecipere 
debere. 

Ex  concilio  Toletano  i,  eap.  16,  Devola  si  aduUerafc- 
verit,  decem  annis  poeniteat.  Si  maritum  duxeriU 


iOB6 


HINCMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  VARIA. 


tfi36 


,„c,ivente  ipso  mriio^  aa«.  .i,.re  «aperi».  -' AWca^D«>J«c«uj^^^^^^ 


postquam  ipse  deeesserit 
Ex  candUo  T^tam  iv,  cap.  h^  I>e  discretione 
TiilutTUH^  sa!tcu)aiiup[i  et  saDCtimomaUmxi. 

Duo  suni  genera  viduanioi,  stteulares  et  sancti- 
mooialas*  S»culareftvidutt  sunt,  quaadhuc  dispo- 
nentes  nubere  laicalem  babitum  non  dcDOSuerunk 
SancUmoniates  sunl,  qiia  lara  muUto  habilu  s«cu- 
lart»  sub  religioso  cultu  in  conspectu  sacerdous 
vd  eccko&iffi  apparuerunt.  Hse  si  ad  nupUaa  trans- 
ierint,  iuxU  Apostolum»  non  sine  damnatione  erunt : 
quia  se  primum  Deo  Tovenles,  poalea  castitatis  pw^ 
positum  abjecerunt« 

Ex  concilio  ToUtano  10,  cap.  5. 

Omnes  feminai  qu«  jam  in  prasteritum  religionis 
veste  fiiiaseprobantur  indut«,*nihU  ad  excusationem 
valeat  oppositionum  quaBlibet  oljectio,  quanivis  di- 
versis  aut  callidia  adambrare  se  veUnl  fallaci»  ar- 


inulio  magis  omnes  episcopos  et  clericoa  eorum  ah 
omni  nericulo  esse  tuiissimos  :  ut  quieuuqiie  prxses 
vel  judex,  aul  miUuris,  si  contra  eoa  manus  aui 
conlumelias  infcrre  aususfuenl,  nuUo  paclaiUttd  aU- 
ler  expiare  possit,  nisi  aut  jcierno  cxsiho,  aut  saii- 
guine. 

/n  TaurineMi  wl  Aquileiensi  concilio,  cap*  9  H  13. 
Si  peccatift  agenUbus  contigerii  poal  vbiuuu  ali- 
culus  sanai  episcopi,  ut  annus  transeai,  autequaa 
substiiuatur  in  civilale  ipsa  unde  decessil  episcopas 
alter,  quia  hoc  inunus  praevidere  debent  meiropoii- 
tani,  ne  ultra  mensem,  vel  mulU)  plus  Ires  meoses, 
sine  pastore  vacua  remaneat  civitas,  piacuil  nobis, 
ut  abs  modo  culpeiur  melropoUtenas  pto  lanu  oe- 
gligenila,  et  clerus  ac  populos,  pro  eo  qood  salutis 
memor  non  fuit,  ut  ad  meiropoliuiiiina  peuuirus 
cpiscopum  accurrerel :  et  deinde  ordindur  episco- 
pus  eis.  Si  autem  ipsi  de  se  talem  non  habuenni, 


v^rsis  aiit  callidifi  adumnrare  se  veuiu  wiiacw  «»-  puD  cw.  ^i  «w^...  .r«.  ^^  --  "u  4^\^^tw^w^i*nrt 
InmAniif -^ad  sMratlssimas  sanctiones  disciplina  r  aut  providere  sibi  et  eUgere  jubenle  melropol uoa 
gumepus  .  M«»?  8«^5ja"»*m^^^^  X^^  »  .„^  ipirlMerinL  tunc  iudicio  el  poiesuie  siui,  elecia 


sanctior  eas  Uiieat  religaus  atque  subjugaL  Comr 
moveantur  saue  •acerdotis  aucUiriute  ut  bponte  re^ 
deant.  Quae  si  redire  noluerint,  impulsu  sacerdous 
ad  religioidshabitum  reducaniur,  et  in  monasleriis 
redactae  excommimicationis  condign»  sentenua  fe- 
fianUur. 

/n  edictis  jnorHm  imperatorum. 
Si  quis  divinls  mysteriis  vel  alils  sanctis  myste- 
riis  ceiebrandis  in  sancu  iuUraverit  ecclesia,  et  epi- 
ficopo  vel  clericis,  vei  aUis  ministris  Ecclesiae  iuju- 
riam  fecerit,  jubemua  eum  tormentis  subjecUim  in 
exsiUo  mori.  Sed  et  si  quis  sancta  oraUiria  yel  di- 
vina  mysuria  in  aUquo  cooturbaverit,  capitali  sup- 
plicioponiatur.  fioc  eodem  observando  et  inLilaniis, 
in  quibus  epiflcopl  vel  clerici  inveniuntur.  Ut  si 
quidem  coniumeUaiB  fdcerit,  tormentis  et  exsiUo 
traeUUir  i  sin  autem  liuu^m  turbi^verit,  capiuU 
pexieub  sttbjaeeat.  Nob  en&m  Untum  velumus  omnia 


suo  neglexerint,  tunc  judicio  el  potesuie  sua,  elecia 
apta  persona,  metropoliUimis  cum  aUis  ^tscopis 
ordinei  el  faciat  episcopum,  ne  plebs  Dei  sine  p^ 
storc  sii  vacua,  et  facultaies  ecclesia  dispercaoit.  S 
lunc  presby tcri  aui  majores  civiutis  noii  acqaie^e- 
rint,  ut  rebeUes  analhematizentur. 

In  edictis  piissimorum  imperalortm. 
Jurent  majores  civilalis  ad  Eva^gelia  de  pcrsooa 
ekcu  ad  episcopaium,  quod  nequc  uxorem  hahue- 
rit  pro  cerlam  neque  concubinam,  neque  sil  cumls 
vel  laxeola,  sed  sanclus  el  Uueralus,  et  canonicas 
leges  iiUelUgens,  et  in  clero  vel  monasterio  noiriias, 
et  lunc  ortiinelur.  Sin  autem  bi  qui  debent  qms«- 
pum  eligere,  talia  secreta  intra  sex  menses  non  le- 
cerint,  tunc  inetropoMtanos  propter  pericabim  anK 
mse  suae,  omnibus  uis  exquisitis  qua  diximus,  ordi- 
net  et  eousecret  aua  potesute  dec^  et  po^ 
episcopum. 


XII. 

EXPOSITIONES  HIMGMARI  RHEMEMSIS 

AB  CAMLUlf  EEGEM 

Pro  SedetUB  liberiaitm  defemiong. 
(Sx  AcUs  (ffov;  eacL  Bhfn.) 


BXPOSITIO  PRIMA  i 

cui  TiTOLUs  :  QUATERNWNES. 

Licet  antea  quam  nunc  proxime  Rhemis  venerlm, 
unde  mo^  Utleras  dominationi  vestrae  dlrexi,  quae- 
dam  ex  his  de  quibus  scripturus  snm^  auditu  compe- 
rerim ;  plenius  tamen  non  incerta  relatione  eorum 
postea  hiatoriam  didiei.  Et  ot  in  Ariulii  et  Amal- 
berti  causa,  quae  hiiUo  rationabiU,  scUicet  sacris 
legibua  Qon  contrario,  et  aiiquanU)  progressu,  quia 
cum  audienlia  episcopaU,  et  non  in  loco  pobUco,  sed 
iBprivato  et  familiari  examine  ccepu  est  discuU,  si 


I  fiiom  acG^ecit,  ^  patris  aui  benefictmn  ei  donane- 
rit,  et  deinde  ab  eo  irratioftabtiiler  cakrit ;  et  ex  hac 
ratione,  forte  minus  necessaria  gravilatis  cautriat 
quae  in  episcopo  non  modicum  est  orBameDtom,  aile» 
animus  vestrae  sereniuUs  Aierit  molus,  ni  eu8»ta 
episcopauim  coram  pmlnihos^  et  vooe  polilica,  ^ias 
phirimis  coBlumelns  affisoerilis,  fitR  sacerdotai 
ordini  a  nnilo  homine,  miniroe  auaeni  a  icfe,  ia 
quem  sicut  et  in  episcopum,  omnlnm  ocoli  sont  b- 
tendentes,  impeU  compeiil;  missa  ante  oculos  et 
servau  reverentia  Dei,  qai  dieii,  ^iiod  sandoi 
Paulus  de  sacerdole  est  Inierpreiaitas  :  Frtwip^ 


iO$7  PRO  ECd^iiSMi;  UefiaTATUM  DEFBNSION£.  im 

mi  (Zaeh.  n).  Et :  Qmvo$  andU  me  oiuftl;  «1  ^t  A  I>oinino  coatrarium ,  et  inimiCttai  sacris  caiiODibuft , 


m  i^erntl,  m«  ipemt;  qui  auum  m  t^^rmi^  9pir* 
ml  eum  f tti  m  miii^  (Lnc.  x).  £t :  Himofificantu 
me  hoMrako;  etqm  amiemwani  me»  enml  ignoMee 
{IBe^u}.   . 

Deinde  juisiatiapnaCatuni  epiacofNi»,  ut  die  etloco 
denoninato  venirei  nd  causas  veatpas,  id  eat,  ad 
wcularia  judiei^,  at  awini  adfoeaMMn  da  ano  nnpite» 
Tidelicet  de  suo  quod  ipse  egit  acto,  id  cnt,  non  con« 
acio  quociHMiue  coepisflopo  suo»  donaret.  Oui  mit* 
teas  ad  dondnaiioiieni  vestraaa,  efKcusationem  inn 
possihilitatia  su»  illuc  veniendi  mandavit.  ReqQiaila 
cst  quam  palriotica  lingua  nominamua  exonia,  quia 
lenire  nequivtrit :  ifuod  iiaclenas  eal  inaiHditaw. 

Et  requisilo  et  non  invenlo  advocalo  iUiua»  qui  do 


sicut  iMatQs  Leo  scribit »  Spiriiu  Dei  condiiis  et  to* 
tius  mfmdi  reverentia  consecratis»  quonun  condiio* 
res  in  cqbIo  cum  Domino  regnautee,  et  in  lerria 
miraculia  coruscantea ,  adhuc  nohiaoam  in  caiislita- 
tionibus  ^ivunt;  sed  et  iegibus,  quibus  una  eom 
eisdem  saeria  canonibus  moderatur  Ecclesia,  eon- 
stat  adversum  ?  Quid  enlm  dioent  de  vobis  qui  au-* 
dieruat  quod  detestabamini ,  et  eos  reprehendebatia 
qoi  Dei  eccleaiaa  non  venerabanlur,  ei  saeerdotibus 
honorem  debitam  non  eibJbebant,  et  praeeipue  Ro- 
nano  pootiaei»  el  aancla  Romanae  Bcelesi»  om- 
nium  flcclosHirum  malri,  com  audienl  qnod  iHiaa 
flliam ,  ae  per  hoc  iUam  ipsam ,  quinimo  ttniverealeni 
Eeclesiam  pnejndieio  polios,  qvam  indicio  toiconiin 


^us  capite  ei  prsedicta  caosa  redderet  rationem,  B  proscripsistis ;  quod  nec  in  iegibus,  nec  in  Ubria 

ecclesiasUcis  quemquam  cliristianorum  priucipimu 
feeisseiegimust 

Etuliumeliam,utfertur,quaruaidam  peraoiyinim 
pniejudicio  istod  commissum  admissum  est,  quae  et 
in  iegibos,  el  in  sacris  canonibus  infiimes  persoo» 
notaatur.  Et  si  vigor  eedesiastieus  aie  vigerat,  sicnt 
tomporo  aotecesaovam  veelronim,  ot  noetvorom  pne- 
deoeesorum  viguit,  inter  criminoeos,  qnia  videlieei, 
Qt'a  muitts  dicitur,  criminoei,  a  Uminibue  Ecclesiafo- 
reQtextorree:nuncauiom  nostra  diesoiniiono,ut  qni- 
dam  dioant,  in  Eceieeiam  ipei  ineiUunt,  qai  abBeeieeia 
separarideboerant.  £t  bocnostrispeccatie,  tn  ^nos  /1- 
nes  icecularum  deeenerunt  (i  Cer.  x),  merito  repal»- 
mus:  qui  ad  noslram  contomeUam,  non  ad  ficdesiae 


excepta  eeeiesia  et  epieeopii  domo,  ae  ciorieorom 
daastro,  quidqaid  de  rebus  et  facuHatiiNis  ecdeein- 
tlieis  sibi  in  episcopall  ordinatione  munere  Spiritus 
MBCti  ad  gubemandam  ei  diapeneaiidnm  eommissi» 
iceeperat,  jussione  vestra,  per  viceeoraitero  ipsiim 
pagi,  In  bannum,  quod  jns  Ungaa  latina  proscriptio 
coiiflscando  voeatur,  est  missuffl 

El  postea,  slcul  audivi,  per  canceUariam  palatii 
vestri,  mandastie  vieedoraino,  et  pnepoeilo  jpsius 
eeeiesite,  oum  non  modiea  inlenninalione,  ut  provi^ 
derenl  quatenus  nullum  obsequlum  ab  eceiesise 
ipsius  bonainlkus,  naUiwiqad  eiibeidiara  de  facalla- 
iibos  ecelosksUcis  per  dericam  yel  laieum  ipse 
episcopns  posset  habere :  et  vieedomtmie  lalcos  eam 


carrie  et  operariis,  et  pnepositue  cieriooe  babentes  ^  gloriam  eacerdotee  dieimar,  qoi  a  talibus  concalca 


i)eneAcia  buc  seeum  adduceret.  Et  Impletara  est  quod 
olim  pnedielam  eet :  Ei  erk  ekui  pefmiui^  sic  saeer" 
dos  {Isa,  xnr).  Nidla  diaeretionis  lege  dietans  a  vulgo. 
Et  iUod  nibiiominas  qned  more  Seriptnrfle  ponene 
praeierilom  pro  foturo,  prttdixit  bealaa  loannee 
aposloioe,  eui  eum  aUie  aposloUs  dietofn  est :  Beati 
ocuU  4fui  vtdenl  ^iun  videfii  (Luc.  x),  infeiidbus  ocu- 
lis  nostris  videmus.  Et  lo/,  inqoit,  faetus  est  mger^ 
tanquam  eauus  eiHdtms  {Apee.  vi).  In  eslremo 
quippe  hoc  tempore,  eol  qoaei  oUicinaB  saeeoa 
oslenditiir»  qnia  Ailgens  viln  pnndieantiam ,  noe 
pnecedentium  epMoopovum,  in  nobie  misovie  anto 
sttcuhirittiD  oeuioe  aepera  ol  despeota  monstralwr. 

Et  Ueet  oredendum  sit  do  veetne  ehrietianitatie 
religione,  qnoniom  ad  ipeiue  eorreetionem  epiecopi 
hec  egeritin  ;  tamen  miranda  est  veslra  sapienUa , 
qu»  sie  modieamentam  iUius  vainert  leraperavit,  ut 
de  medicMnonto  ipea  vuineraretor  :  com  Dominne 
raensttrana  in  proninii  dUecUone  talem  ponot,  ut 
proxinMHa  oicul  noe  Ipeoe,  ot  non  plw  nos  ipsoe 


mnr ;  elipsi  de  saeerdotara  caplittnis  jodicant,  qaorurar ' 
jttdiciam  vel  compoUaUonem,  Uberiet  sani  eapitis  ki- 
d ,  in  jadicio  pabUco  legaUter  non  reciperent ,  si  re*^ 
Jleere  veUenl.  fai  qoo  faeio,  at  sanctas  Gefilestinus 
scribit,  i  non  est  agenUam  eaosa  soioram  ;  univor- 
saUs  Scdeeia  qaacunque  novitaie  polsatur.  i 

Novum  est  enim  quod  nunc  factam  est,  quia  non 
est  sub  isto  coeio  auditum,  ut  episcopus  cum  Eociesia 
sua  proecriplionis  tltulo  ab  ulto  rdigioso  priucipe, 
iaicorum  judicio,  usqaemodofaerit  confiscalus,  post- 
qnani  Gonstantinus  magnus  imperator  legem  nni- 
veveis  dericis  dedit,  dicens  :  t  Gonstantinus  dericis 
enlutem  dicit.  Juxta  sanctionem  quam  dudum  me- 
raisse  perhfbemini ,  ftindos  et  mancipia  vestra  nuN 
lue  novis  coUationibus  obligabit ,  sed  vacarione  gau- 
dd^tis.i  Gum  enim  dicit  f  nuUus »,  nemo  excipitur  ; 
veram  in  hac  eomprehensione  etlam  ->rineipalie  po* 
testas  conclnditur. 

Gonstantius  quoqae ,  licet  arianus  fuerit,  et  Gon- 
slans,  hanc  immunitatem  dederunt  Ecdesiae  dicentes : 


m»  HlNCIiAIU  BfleN.  ARCWSP-  OPUSCUU  VAHfA.  1041 

IM :  <  lJ0iver8O8  qm$  consliterit  custodes  ecclesia-  ^  nop  senrant,  de  illonim  eleemosyna  peccaU  r^a  ac- 


ram  esse ,  vel  sanotorum  locorum ,  ac  reiigiosis  ob 
aequiis  deservire,  nuUius  attemperationis  molestiam 
auBtiuere  decernimus.  » 

.  Arcadius  mhilominus  et  Uonorius :  f  Quaecunquc, 
ioquiunt ,  a  parentiK)us  noslris  diversis  sunt  statiUa 
temporibus»  manere  inviolata  atquc  incorrupta 
circa  sanctas  Ecclesias  praecipimus.  Niliil  igiiur  a 
privilegiis  immutetur,  oranibusque  qui  ecclesiis  ser- 
viunt,  tuitio  deferatur.  Quia  temporibus  nostris  addi 
potius  reverenlia  cupimus,  quam  ex  his  qu»  olim 
praestita  sunt  immuUri. » Et  item  iidem :  c  Non  tam 
Dovum  aliquid  prsesenti  sanctione  praecepimus,  quara 
illa  quaB  olim  videnUir  indulta  flrmamus.  Privilegia 
igitar  ,  que  oUm  reverentia  religionis  obtinuit ,  mu- 


cumulant.  iuque  cum  de  aUis  meniorabiObus  irape- 
ratoribus  ac  regibus  loquimur,  avi  vestri«  magni  im- 
peratoris  Garoli  non  est  praetereunda  memoria.  Goi 
cum,  sicut  assoiet,  adulanlium  linguis  subreptam 
fuerit,  ut  ecciesiis  de  rebus  suis  pra^judicium  qaod- 
dam  inferret;  obsistenlibos  episcopis,  et  specialiia: 
PauUno  patriarcha,  sicut  vobis  liene  notum  esse  ct- 
gnosoo,  adeo  se  recognovit,  etecciesiae  acepiscopis 
satisfecit;  ut  praesens  oris  sui  confessio  ei  non  sidfe- 
cerit,  sed  ad  posteros  suos,  qui  ex  iUius  progeDie 
exorturi  erant,  confessionis  et  correctionis  soae  scri- 
ptum  manu  sua  firmatum  transmiserit.  De  qoo  edi- 
cto  partem  in  Ubro  veslro,  qui  ap}>elialur  Uber  Ca- 
pitulorum  imperalium,  scriptum  babelar,  cap.  ^ 


tilari  sub  poenae  etiam  inierminaiione  proliibemus ;  ^  ubi  scriptum  e&t :  i  Quia  juxta  oanctoruBi  Pairam 

ita  ut  bi  quoque  qui  EcdesiaB  obtemperant,  ipsius 

beneficiis  perfruantur.  »  £t  item  udem  Augusti : 

f  Si  quis  in  boc  genus  sacrilegii  proruperit,  ut  in 

eoclesias  cathoUcas  irruens ,  sacerdotibus  et  mini* 

stris,  vei  ipso  cultui  locoque  aliquid  importet  inju- 

riae ;  quod  geritur,  Utieris  ordinum ,  magistratuum 

H  curatorom ,  et  notariis  apparitorum ,  quos  statio- 

narios  appeilant ,  deferatur  in  notitiam  potesutum  : 

iu  ut  vocabula  eorum  qui  agnosci  potuerint ,  deda- 

rentur.  Et  si  per  muititudinem  commissumdioeturi 

si  non  omnes ,  possunt  Umen  aliquanti  cognosci , 

quorum  conlessione  sociorum  nomina  publicentur. 

Atque  iu  provtnciae  moderaior»  sacerdotum  et  Ec- 

clesi»  cathoUcae  ministrorum,  loci  quoque  ipsius 


tradilionem  novimus  res  Ecdesiae  vou  esse  fldeUam, 
pretia  peccatorum,  et  patrimonia  pauperum  :  coi- 
que  non  solum  liabiu  conservare,  vemm  etiam  moha 
Deo  opitulante  couferre  opumus  :  Uoien  ut  ab  ec* 
clesiaslicis  de  non  dividendis  rebus  iUius  suspido- 
nem  dudum  conceplam  penitus  amoveremos,  sialni- 
mus,  ul  neque  nostris,  nequeflUonim,  et  Deo  dispea- 
sante,  successorom  noslrorum  temporibus,  qui  no- 
stram  vd  progenllorum  volunutem,  vel  exemplam 
imiiari  voluerint ,  uliam  penitus  divlsiooem  aut  jV 
cturam  patiatur.  » 

Sicut  enim  Symmachus  papa  ad  ^Eohium  sciv 
psil :  c  Non  licet  cuiquam  decessorum  suorum  ordi- 
nalionem  sub-necessiUle  quaUbet   trausgredi  :  sed 


,  —  ^ — ^ —  .^ ^ ^ — 

et  divini  cuUus  injuriam ,  capiuU  in  convictos  sive  ^  roborando  quse  a  decessoribus  suis  bene  gesu  soat. 


confessos  reos  sentenlia  noverit  vindicandum  :  nec 
exspectet  ut  episcopus  injuriae  propriae  ullionem  de- 
poscat',  cui  sanctitas  ignoscendi  solam  gloriam  de- 
reliquit.  Sitque  cuociis  non  solum  Uberum,  sed  et 
laudabiie,  facUs  atroces  sacerdotU)us  aut  miitistris 
injnrias »  veluti  crimen  pubiicum  perseqni ,  ac  de 
talibus  reis  ultionem  mereri.  Quod  si  multitudo  vio- 
lenta  civiUs  apparitionis  exseciitione,  et  adminiculo 
ordinum  possessorumve  non  potuerit  praesentari , 
quod  se  armis  aut  locorum  difiiculuie  tueatur  :  ju- 
dices  armatae  apparitionis  praesidium ,  datis  ad  virum 
specUbilem  comitem  Africae  Utteris,  praelato  legis 
istius  tenore ,  deposcant :  ut  rei  uUum  criminum 


facere  debet  rau  esse  quae  gesserit. »  Dnde  non  so- 
lum  ea  qux  a  decessoribus  et  praedeceasorUMis  vesim 
bene  sUtuU  sunt  servando,  vos  firmitatem  eis  dare 
oportet,  verum  et  illa  qu»  ipsi  gessisUs  ci  maos 
propria  subscripsistis,  et  cum  maxima  obtesuiiooe 
vo!5  servaturos  perpetuo  promittentes,  in  maaibtts 
sacerdoium  ad  vicem  Dei  tradidistis,  anie  ocolos  ei 
menlis  et  corporis  reyocare  del>etis.  Et  non  modica 
necessitas  vobis  incumbit,  ut  si  cootra  ea  in  aKqe? 
egistis,  hoc  quantocius  emendare,  el  de  caeteroBe 
contra  illa  faciatis,  cavere  summopere  procureiis 
Quia  enim  post  iUam  unctionem  qua  cura  caeteris  fi- 
delibus  meruistis  hoc  consequi,  quod  beatas  Petnis 


ntm  evadant.  » Itera  iidem  AugusU  :  i  Si  ecclesiae  p  apostolus  dicit :  Vos  genu$  elecium^  regaU  lacai^' 
venerabiHs  privilegia  cujusquam  fuerint  vd  teme-  tium  (1  Peir.  ii)  episcopali  et  spirituali  uncUone,  k 
jriuie  violau,  vel  dissimulatione  neglecu  :  coiumis-  benedictione  regiam  digniutem  pqUus  quam  lerreaa 
sum  quinque  Ubrarum  auri ,  sicut  eUam  prius  con-  poteslaie  consecoU  estis  :  auendere  subUli  iBtelie- 
slitutum  est,  condemnatione  plectatur.  »  ctudebetis,  quooiam  ad  dilUniUonem  saocU  Spiri- 

Mulu  eUam  hic  poni  poterant,  quae  ab  omnibus     tus,  quam  synodaU  aoctoriute  prolollt»  eieepU  mq 


^041  PRO  liCCLESI^  IJBEhTATUM  lyEFENSIONE.  \m 

Dom  siiaui,  qiinm  proressiis  cst,  dicens  :  VivU  Do-  \     IV.  c  Ut  prsecepU  iiricila  derebus  ecclesiae  iiiilii 


minus,quia  ludam  ante  Dominum,  el  ero  humiliB  in 
oeulii  meis  (II  Reg.  vi)  prophetiae  graliam  et  digni- 
talem  rcgiam,  quam  peccando  perdidit,  confessus 
coram  Naihan  poenitendo  recuperavit.  Et  sicut  Pe- 
trus  faciens  contra  suam  professionem,  quam  pro- 
fessus  est «  dicens  :  Eliamsi  oportuerit  me  mori  te' 
cum,  non  te  negabo  (Matth.  xxv),  quia  tertio  Domi- 
niim  negaverat,  tertio  confessus,  ut  beaius  ostendit 
Gregorius,^  corain  omnibus  apostolis;  quia  flevit 
amare,  quod  negaverat  iacrymislavit,  et  apostola- 
tum,  quem  negando  perdiderai,  confilendo  et  flendo 
recepit :  ita  etiam  quisque  conHlendo,  et  poenitendo, 
ac  corrigendo  quoe  perpere  contra  professionem  et 
svbscriptionem  fecil,  ad  honorem  redire,  et  in  ho- 


comroissae  a  vobis  facta,  rescindantur ;  et  ut  de  ca»- 
tero  ne  flant  caveatis.  i 

Y.  c  Ut  ab  ex^lesia  mihi  commissa  indebilas  eon- 
sueludines,  et  injusias  eiactiones  de  csetero  non 
exactetis ;  sed  sic  eas  conservetis,  slcut  tempore  avi 
et  patris  vestri  conservat^  fuerunt.  > 

VI.  c  Ut  contra  depnedatores  et  oppressores 
ecclesiaruro  nostrarum,  et  rerum  ad  easdem  perti- 
nentinm  defensionem  secundum  ministerium  ve« 
strum,  quantum  uosse  vobis  Deus  dederit,  exhibea- 
tis. 

VII.  c  Ut  prsecepta  quae  avus  et  pater  vester  ec- 
clesiis  nobis  commissis  fecerunt,  et  firmaverunt,  et 
Biabilia  conservaverunt,  quae  etiam  vos  conserva- 


nore  pracvalet  Domino  miseranie  manere.   Alioquin  B  sils,  de  caetero  rala  conserveiis.  > 


contra  claves  dalas  Ecclesiae  disputabitur ,  de  qui- 
bus  dictum  est :  Quaecunque  solveritis  super  terram^ 
erunl  sotuta  et  in  ctelo  (Matth,  xviii).  Ghrislus  Jesus 
ut  caiholice  tenet  et  docet  Ecclesia,  lianc  prseposi- 
tis  ejusdem  Ecclesiae  tradidit  poleslatem,  ut  et  confl- 
ienlibus  aciionem  poenitentiae  darent,  et  eosdem  sa- 
lubri  satisfactione  purgatos ,  qux  salisfactio  poeni- 
tentia:  in  ipsa  jam  cognoscilur  confessione  peccati, 
per  reconciliationis  gratiam  restitueronl.  Etlixcrc- 
stitutio  reconciliationis  quomodo  noii  sit  coniraria 
sacris  regulis,  hic  ponere  non  permiscrunt  brevi* 
tas  operis,  et  angusiia  temporis. 

Haec  naroque  cum  aliis  quge  ibidem  continentur, 
anno  Incarnationis  Dominicae  octingenlesimo  qiia 


VIII.  c  Quod  si  vos  contra  hsec  capilula,  aut  nos, 
quod  absit,  non  malitia  nec  perverso  studio,  sed 
autper  humanam  fragilitatem,  aot  per  ignorantiaiu, 
vel  subreptfonem  non  damnabiliter  egerimus,  mutuo 
hoc  coTisitio  corrigamus,  et  firmata  deinceps  conve- 
fiTenlia  maneat.  > 

Ei  h»c  sequentia  apad  Carisiacum  palatium  anno 
Incarnationis  Dominicae  octingentesimo  quinquage- 
simo  octavo,  regni  autem  vestri  decimo  octavo 
XII  Kal.  April.  Tos  servaturos  episcopis  et  caeteris 
fidelibus  vestris  manu  propria  vestra  flrmastis  : 
c  Quantum  sciero,  et  rationabiUter  potuero,  Domino 
adjuvante,  unumquemqne  vestrum  secundum  suum 
crdinem  hoporabo  el  5aIv.<ibo,  et  honorainni  ei  sal- 


dragesimo  quinto  mense  Aprili,    anno  sexto  regni  ^  vatum  absque  ullo  dolo  ac  damnatione   vel  dece- 


vestri,  in  Beigivaco  [Beauvais]  civilale  cum  maxiraa 
contestatione  cunctis  diebus  vitse  vestrx  vos  serva- 
turos  promisistis,  eisdem  episcopis,  qui  prxsenles 
aderanty  et  caeteris  regni  vestri  episcopis  ,  qui  cor- 
pore  praesentes  non  aderant,  et  omnibus  coruin  sitc- 
cessoribus,  et  omnibus  episcopis  in  regno  vestro 
consistenlibus,  et  in  manibus  eorumdem  cpiscopo- 
rum  ad  eorum  petitionem  dedistis  : 

I.  c  Ut  jus  ecclesiasticum  et  legem  canonicam  nobis 
ila  conservetis,  sicut  antecessores  veslri  qui  hoc 
Ijene  et  rationabiIiterobservaverunt,juxtaquod  scire 
poteriiis,  et  Domiims  vobis  posse  dederit,  praede- 
cessoribus  noslris  conservaverunt.  > 


ptione,  conservabo.  Et  uniculque  competentem  le- 
gem  et  jusiitiam  conservabo.  Et  qui  illam  necesse 
habuerit,  et  rationabiliter  petierit,  ralionabilem 
misericordiam  exhibebo;  sicut  fldells  rex  suos  flde- 
les  per  reclum  honorare  et  salvare,  et  unicuique 
competentem  legem  et  Justitiain  in  unoquoque 
ordine  conservare,  et  indigentibus  et  ralionabiliter 
petentibus  rationabilem  misericordiam  debet  im- 
pendere ;  et  pro  nullo  homine  ab  hoc,  quantum 
dimittit  humana  fragilitas,  per  sludium  aut  malivo- 
lentiam  vei  aUcujus  indebitum  borlamentum  deviabo, 
quantum  mihi  Deus  intellectum  et  possibilitatem 
donaverlt.  Et  si  per  fragilitatem  contra  hoc  mihi 


11.  c  Quod  in  mea  persona,  nec  in  meo  ordine,  •.  subreptum  fuerit,   cum  hoc  recognovero  voluntarie 


nisi  forte  quod  absil,  in  antea  contra  Dominum  et 
contra  vos  roanifeste  fecero,  ut  daronari  canonice 
debeam,  adversum  me  et  meum  ordinem  ita  dam- 
iiabiliter  non  facialis  pro  quacunque  practerila 
causat  ut  mibi  damnalio,  aut  dehonoralio  ve- 
niat.  > 

III.  <  Quod  res  ad  ecclesiam  mibi  commissam 
periinentes,  et  tempore  vestri  principatus  ablatas  ita 
prseseiitaliier  restituatis  et  conservetis,  sicut  tem- 


illud  emendare  curabo.  >  Sed  et  alia  ex  boc  firma- 
stis,  quae  hic  non  posui. 

Et  post  h^c  omnia,  et  alia,  quae  ssepe  fidelibus 
vestris,  et  eliam  in  Carisiaco,  quando  veniam  pe- 
tentes,  ab  episcopis  qui  adfuerunt  manus  impogi« 
tionem  accepistis,  quin  et  in  villa  Breona,  promisi' 
stis  :  nunc  tantam  Laudunensis  Ecclesia,  imo  in 
ea  omnis  Ecclesia  jacturam  patitnr,  ut  quod  antea 
inauditum    est,    titulum    proscriptionis  sustineat, 


1045  HlNCMARl  RHEM.  ARCHIEP.  OPISCULA  VARIA.  iOil 

itit^r  csniera  loquens  :  c  iDnilendum  est  omnibus  et  A  cousidrral  judicalque,  servcnlur  :  quae  eliam  (Jispcfi* 


lldeliter  custodiendum,  et  uiiius  usurpalionis  contu- 
melia  depellenda,  ne  praedia  usibus  secretorum 
cceleslium  dicata,  a  quibusdam  irruentibus  vexen- 
tur  :  quod  si  quis  fecerit,  postdehitae  ultioiiis  acri- 
moniara,  quae  erga  sacrilegos  jure  ponenda  esl,  per- 
pelua  damnetur  Jnfamia,  et  carceri  tradatur,  aut 
exsilio  perpetuae  damnalionis  deportelur  :  quoniam 
juxta  Apostolum  tradere  oportet  hujusmodi  hominem 
Salan»,  ut  spiritus  salvus  sit  in  die  Domini.  i    •, 

Sanctus  quoque  Lucius  oninibus  episcopis  in  par- 
tibus  Occidentalibus,  tam  in  Galliis,  quam  et  in  Hi- 
spaniis  consistentibus  scripsit  dlcens  :  «  Res  eccle- 
siarum  vestrarum,  et  oblationes  fidelium,  quas 
signiOcastis  a  quibusdam  irruentibus  vexari,  vobis- 


sanda  sunt  judicio  el  potestate  pontificis,  cui  cuui- 
missus  est  populus ,  et  anima;  qua:  uitra  ecclesiaoi 
congreganlur.  >  Et  iiem :  <  Episcopus  ecclesiasiica- 
rum  rerunMhabeat  polestatem  ad  dispensandum  erga 
omnes  qui  indigent,  cum  suiuma  reverentia  et  timore 
Dei.  Participet  autem  et  ipse  quibus  indiget,  si  lamefl 
indiget,  tam  suis,  quam  fratrum  qui  a]b  eo  susci- 
piuntur,  necessariis  usibus  profuturis  *..  >  Bt  r&- 
liqua. 

Et  Gangrenses  caoones  dicunt :  c  Si  qiiis  oblaUV 
nes  ecclesiae  extra  ecclesiam  accipere  Tel  dare  toIo?- 
rit,  praeter  conscientiam  episcopi,  vel  ejus  cui  huJQS- 
cemodi  officia  commissa  sunt,  nec  cum  ejus  TolBerit 
agere  consilio,  anachema  sit.  i  Et  item  :   <  Si  quls 


que  ac  ecclesiis  vestris  auferri,  indubiURier  maKi-  ^  <*ederit  vel  acceperil  oblaia  prseter  episcopum,  vel 

mum  est  peccatum.  i  Et  post  pauca  :  c  Qui  raptt 

pecuuiam  proximi  sui,  iniquitatem  iacit  :  qui  autem 

peconias  vel  res  ecciesiasticas  tulerit,  sacrilegiom 

facit.  Uade  et  Judas,  qui  pecuniam  fraudavit  qu» 

usiiMis  Ecclesiae ,  id  est  pauperibus»  quos  Ecciesia 

]>ascere  debet,  distribuebat  jussu  Salvatoris,  ci^us 

Ticem  episcopi  tenent,  non  solum  fur,   sed  et  fur 

sacrilegns  est  effectus.  >  Et  itero  post  aliquanta : 

c  Haec  fieri  propheUe,  haec  apostoli,  baec  successores 

eorum ,  et  omnium  catholicorum  Patrum   vetant 

decreta»  et  tales  praesumptiones  sacrilegia  esse  ju- 

dicant.  Quorum  nos  sequentes  exempla,  omnes  tales 

praesumptores,  et  Ecclesiae  raptores»  atqve  suarum 

facuJtatum  alienatores,  una  vobiscum  a  liminibiis 


eum  qui  constitutus  est  ab  eo  ad  dispensaodain  mls^- 
ricordiam  pauperibus ;  et  qui  dat,  et  qui  accipit,  an»- 
thema  sit  ^.  i 

Etadeores  et  facultates  ecclesiaepotestati  eptscc^i, 
sancto  Spiritu  decernente  commitiuntur  :  ut  a  nuigDi 
synodo  Ghalcedonensi,  etiam  post  moriem  episcnpi, 
redditus  ecclesiae  viduatae  foturo  episcopo  penes  oko- 
nomum  ejusdem  ecclesiae  integre  conservari  jubeas- 
tur  0.  De  quibus  sive  vivente ,  sive  defuncto  epi- 
scopo,  quicunque  qnocunque  ingenio,  unde  graveirir 
ecclesia,  per  angarias  vel  indebitas  pensiones  ezi- 
gunt,  sine  timore  ne  sacrilegiuro  admittant  esse  non 
possunt :  etiamsi  violenter  non  rapiant,  sed  qnasi 
prudenti  ingenio  injuste  accipiant ;  cum  eos  consden- 


sanctaematris  Ecclesiae  anathematizatos  apostolica  ^  liaquacunquesinistrainieniione  inconspecui  Doroini 


auctoritate  peliimus,  et  damnarous,  atque  sacrilegos 
esse  judicamus.  Gt  non  soium  eos,  sed  et  omnes 
coDsentientes  eis,  quia  non  solum  qui  faciunt,  rei 
judicantur,  sed  etiam  qui  facientibus  consenliunt. 
Par  enim  poena  et  agentes  et  consentientes  com- 
prehendit.  > 

Et  sanaus  Stephanus  papa  et  martyr  :  c  Quid- 
quid  in  sacralis  Deo  rebus,  et  episcopis  injusle 
agitur,  pro  sacriiegio  reputabitur.  i 

£t  quia  scriptum  est :  In  ore  duorum  vel  trium 
lestium  $tabit  omneverbum  (Malth.  xviii),  pro  pm- 
nium  hoc  similiter  decernenlium  sedis  aposloliccc 
poutificum  decretis  ista  tria  luminaria  ad  illuminanila 
corda  eomm  qui  in  Deum  creduol  et  jussa  atque 


Cor  intuentis  accuset.  Praesertim  cum  Joannes  dicat : 
f  Si  cor  Hostrum  non  reprehenderit  no$  major  esi  Dm 
corde  noUrOf  el  novit  omnia  (I  Joan.  ut).  Et  Pautos : 
Nihil  mihi  comcius  $um,  $ed  non  in  hoc  justificatut 
$um.  Qui  aulem  judicat  me,  Dominus  est  (]  Cor.  i>). 
Si  quidem  dicenle  Paulo  :  Sustinelis^  H  qn$  aedfit 
{II  Cor,  xi),  accipere,  ut  eiponit  Gr^orius,  inier- 
dum  intelligilur  rapere,  unde  et  aves  iDae  quc 
rnpiendis  sunt  avibus  avidae ,  acdpilres  tocoq- 
lur.  I 

Claret  namque  ex  legibns  quas  probat  Ecclesi^, 
ejus  inspiratione  prolaiis ,  per  quem  condliores 
legum  jusia  decernunt,  et  ex  sacris  canonibus,  quia 
conira  divina  jussa  cst,  episcopum  cum  rebos  tx  b- 


mandata  illins  custodire  desiderant,  suflicere  posse  cultatibus  ecclesiae  susetitulo  proscriptionls  damLiar: 

putamus.  Episcopis  autem  res  ac  facultates  ecclesia-  qui  hanc  potestatem  divinitus  per  sacros  cao<i£)€? 

gticas,  Domini  et  apostolorum  ejus  traditione,  ipsius  babet,  in  quibus  decrelum  est :  c  Si  quis  de  pokoii- 

sanctae  el  primae  sedis  omnes  pontifices  commise-  bus  clericum,  aut  quemlibet  pauperiorein,  aut  reii- 

riinL  De  niiihiift  nrnniAr  nrAliYiLaLp.ni  nnAris.  ftL  hre.  Riosuin  exsDoliaverit,  etmaudavorit  ad  iDsumem^ri)- 


,„5  pi<6  EoctEsi*  uiiramo»  dwenskwb.  «>» 


habens  Chrislo  m  5e  loqueute  fiiriiier  perhlbcl;  qua 
nimirum  aucioritale  canones  Carlhaginicnses  pr^ci- 
piunt  dicciiies  :  «  Quisquis  episcoporum,  prcsbyle* 
rorum,  el  diaconorum,  scu  clericorum,  cum  Ift  eccte- 
sia  ei  fuerit  crimen  insliuilum,  vel  (Bvills  causa 
fiieriicommoia,  si  rericlo  ecclesiastlcojndicio,  pu- 
blicis  Judiciis  purgare  voluerit,  ctiamsi  pro  ipso 
fueril  prolaia  senlenlia,  locum  suum  amittat,  el  hoc 
in  criminali ;  in  civilt  vcW  perdat,  quod  evlcit,  sl 
lociim  suum  oblinere  maluerit'».  »  Et  Aflricinum 
concilium  :  «  Quicunque  (scilicet  clerlcorum),  ab 
imperalore  cognilionem  judiciorum  publicorum  pe- 
lierit,  honoreproprio  priveiur;  si  aulem  episcopale 
judiciom  ab  imperalore  postulaverit ,  nihil  el  ob- 
sit  ^.  » 

Quod  etlcges,  quibuscum  sacris  canonibds  sah- 
cta  moderaiur  Scclesia,  ita  in  decimo  sexlo  libro 
Theodosianoe  legis  confirmanl,  sanciente  Conslan- 
lino,  dicentes  :  «  Mansueiudinis,  inquit,  noslrae  lege 
prohibemus.  ih  judiciis  episcopos  accusari ;  ne,  dum 
ad  fulura  ipsorum  beneficio  impunilas  aeslimalur, 
lihera  sit  ad  arguendos  eos  animis  furialibus  copia. 
Si  quid  est  igllhr  (Juefelarum,  quod  quispiam  deferl ; 
apiul  alios  polissimum  episcopos  convenil  explorari : 
ut  opporluna  aique  commoda  cunclorum  quseslionl- 
bns  audienlia  commodetur.  »  Et  inlerprelalio  ejus- 
dcm  legis  :  «  Specialiter  prohibetur,  ne  quis  audeat 
apudjudices  publicos  episcopum  accusare,  sed  fn 
episcoporum  auilienliam  perferre  non  differal  quid- 


dignltatki)  qai  hoc  genus  iilsvKlabilis  intentionis  ar- 
ripiet^  noverit  doeenda  probttionibiit,  raeristrandt 
decQmemis  se  debere  inferre.  Si  fpm  torgo  eontft 
bujutmodi  permnas  non  probtmlt  detulertl,  tuctti- 
ritate  hfljos  sanctionis  inteiiigal  ae  jaeturoe  fanMd 
propri»  subjaeere :  ut  danine  pudoris  exialimaiio- 
niaque  dtspendio  dlscti  aibi  tiieD:c  verecundi»  ii»- 
pnne  insitiiari,  saltem  de  eieteroi  nen  licere.  •  Q«» 
gil.tutemjtcturt  infamie  propri»^  qu»  slirt  per- 
sonae  inftmes,  leges  romtiiae,  te  btnbiies*  atd  el 
decrett  scdis  romanae,  ponMoom  nwlt^liet  inde  !•- 
quentes  exponmit. 

Inier  qnos  betlut  StepfatnoV  «atctt  Hiltflo  scri- 
bens,  ilt  didt :  i  Quod  vero  ooiiMkiftti  sedefti  tpo- 
B  stollctm;  qul  tint  Infames,  mI  qui  td  gildus  ecdei 
sitftticot  non  sint  tdmittendlt  ei  nosso  te  credinHlii 
et  pro  auctoritatt  tedls  tpostoilct  te  infonntre  n^ 
dehegtmns.  Inftroes  aliittm  ett  esse  perwntt  tlioi- 
mus,  quaptb  tliqua  cuipa  notanmr  ihfemit,  idesH 
omnes  qul  chrlstianas  legls  normamtijlciuiitetttt^ 
luu  cccieslattlca  coniemounl.  Siroiliier  fuHtet  »t- 
cHlegos,  ei  omnfes  ctpittKbut  «rimiulbus  irretiias» 
sepulcrorumque  violaioreti  et  tpoeloiofura  alqae 
successorum  eorum,  ei  reKquorum  stnelorom  Pa* 
trum  «atUla  Ubenier  riolantes;  ctomnet  qui  ad- 
vet-sus  patrM  armantiir,  qui  In  omni  roundo  inftmi» 
noiantur.  Sirolliter  et  Incesioosos,  lioibicWas,  per- 
juros,  raptores,  mtledcos,  veneflcoSi  tOulteros,  M 
bcllo  Ihglenies,  et  qul  indlf  na  sibi  pWttnt  ioca  tene- 


episcoporum  auiiieniiam  perierre  iion  unierai  ijuiu-      u^.iv  ,«©.— ^^,  ^-  ,-        ^  ^^'u,,nk  inlii^ie  •  et 


qui  fralres  caldmnianiur  anl  «ccosan»  et  iHm  pro- 
bant ;  tcI  «|M»  cenlra  innocente»  principum  anlmof 
ad  Irtcundlam  proTocant ; «  «miM»  anatliemai^ 
latos,  vel  t»ro  snis  Meleribo»  a?J  Ectjteria  piiho»;  e» 
omne«  qnos  ecclesiasiictt  tel  siecoli  lejjes  intomea 
pTonuntianl.  Hos  vero  non  ad  «aciw  «rtine»  licel 
promorere,  nec  servo»  anic  tegKimam«be»ia«Mt 
nec  poenitenles,  nec  digamw,  net  cos  qdl  eHri»  <«•» 
servinnl,  vei  qui  non  sunl  intcgH  torpoi«,  aol  sanam 
non  habenl  meniem  vel.intWlectnm,  autUMHJedlWitt» 
sanctorum  decrciis  cxfetttiit  ,  aut  ftariosi  manlfc| 
slantur.  Hl  omncs  nec  ad  sacrds  gradnS  debeiit 
provcW ;  nec  isti,  nec  libertl,  tie<|tie  ttBp*iAi,  hee 
nissimus  imperaior,ei  neaii  ,  rectam  fidem,  vd  dignam  ctt«TcrsanoAeh»  ijonbj- 
Dei  humillimns  auditor  ad  ^  benlcs,  summos  sacerdotes  P^'*;^*^»*^ *«•  »  ^ 


ut  ih  episcoporum  aliorum  judicio,  quae  asserit  con 
tra  episcopum,  debeant  diffiniri.  > 

Et  iiem  Valens,  Gratianus  et  Valenlinianus  : 

c  Qui  mos  est  causarum  civilium  idem  in  negotiis 

ecclesiaslicis  obiinendos  est,  ut  sl  qua  sunt  ex  qul- 

busilam  dissensionibus  levihusque  deliclis,  ad  reli- 

gionis  observaniiam  pertinenlia,  locis  suis  et  a  suae 

dioeceseos  synodis  audiantur.  »  Et  reliqua.  Et  inler- 

prelalio  ejusdem  legis  :  t  Quolies  ex  qualibet  re  ad 

religionem  perlinenle  inier  clericos  fuerit  nala  con- 

tentio;  id  specialiler  observetor,  ut  convocalis  ab 

episcopo  dicccesanis  presbyieris  ,  quae  /in  conien- 

tionein  venerinl  judicio  lerminentur.  i  Et  'reliqua. 

Et  Theodosius  christianissimus  imperalor,et  beali 

Anibrosii,  imo  per  eum 

OpUlum  Augustalem  in  lata  lege,  ad  locum  : «  Con- 

Unua  lege  sancimus,  nominaepiscoporum,  vel  eoruro 

qui  Ecclesi»  necessilaiibus  serviunt,  ne  ad  judicia 

sive  ordinariorum  sive  extraordinariorum  judicum 

perlrahantur.  Habentillijudices  suos,  nec  quidquam 

liis  publicis  commune  cum  legibus.  »    Et  reliqua. 

Ei   item  idcm  ;  <  Clericos  non  nisi  apud  episco- 

J^v,    ..«.^ttoa..:   /^nnv^nit.    liriliir    $;i    pnisrOnuS  aut  OrC- 


secundum  Afrlc»  canones,  crimhiesi,  qoo»  dicB 
boroinus  ex  his  qoas  de  corde  pro<«dtint«»ltiq«l- 
natos  ;  quosque  docet  ApostoUis  a  regn*  DW  «x««- 
sos  :  excommnnicati  eliam,  et  oinnes  inrartla  ina- 
culis  aspersi,  omnesqoe  quos  ad  »««"^^"JJ«; 
crimina  leges  piAVicaj  non  admittun^  ccclcrtaslicos 
clericosnisi  in  propriis  causis,  ^^'"^TT^ 
sunt,  nec  ad  testimonlnm  adversoseo»  rertpmntor. 


iQ  edicto  HfMorU  «I  .Tbeo4o&ii  luce  darHis  .roaDi**  ^eyi^pMs,  $h  aliis  ej^i^copls  deb^l  corripi,  vel  ju- 


fesiaUir,  et  qualiler  eiuii  halMienni^  qui  hoe  agere 
coDira  Doniiitoin  prttsainpsat»  in  oodem  edicto  de- 
monstrant  dicentes :  i  Privilegia  eoclesiarnm  om* 
nium  qm  saeculo  nostro  tyramiuB  inviderai,  prona 
devotione  revocaaius :  scilicet  ut  quaecunque  a  divis 
principibus  <^nstituta  sunt,  vol  qu»  sijiguU  quique 
anlistites  pro  causis  ecclesiasticis  laapelraruot,  sub 
pcena  sacrilegii  }ugi<«olidata  aetemitaie  servenijir« 
Glericos  eiiam  quos  iudiscretim  ad  ssBCuiares  Judices 
debere  deduci  infaustus  praesumptor  edixerat»  epi- 
scopali  audieQtisa  reservamus.  Fas  «nim  non  est  uit 
divini  niuneris  mlnistri  lempbraliQm  potestaium 
subdantur  arlMtrio.  i  Unde  sancius  Leo,  cum  synodo 
Roma9  habita  Sermaiioni  et  cffiterisepiscopisacripsit, 


dicari,  cam^efrsacridemonstrant;  quos  quidUigeih 
ter  advenit,  in.eisdem  reguiis  comprehendit :  quos 
et  ego  bic  poAcrem  si  necesse  fore  putarem. 

JDe  sibi  autem  commissae  ecclesis  rebus  ac  ima- 
cipiiSt  quse  Hcet  legaliter,  nam  aliler,  non  debeui,  in 
bammm  mittantur  :  lamen  sicut  ipsi  nielius  scilis, 
sicut  res  homioum  iiberorum  non  possunt  in  fisciun 
redigi,  qu9e  sunl  Deo  dicata,  episcopus  secundnm 
lef  es  quas  Ecclesia  recipit,  et  veuerabiliter  coropro- 
balp.et  secundum  sacros  canoneSi  ac  decreta  sedis 
Romanse  pouiificum,  advocatum  publicis  judiciis 
dare  debet.  £x  capil^  autein  suo  tam  pro  criroiRe, 
quam  pro  civili  causa,  aut  apud  elecios  jiidices,  de 
quibus,  ei  sicui  sacrae  leges  difliiuuDl»  aut  ipseia 


dieeos :  i  Tantam  saecuii  poleslates  circa  saoerdo-  ^  synodo  coram  episcopis  debet  reddere  rationeffl : 


taHem  ordinem  pevereoiiam  praevalere  voluerunt, 
efiam  hi  quos  sub  imperiali  nomiQe  terris  divina 
poteniia  praeesse  pnscepit,  ui  jus  distringendorum 
negoiiorumepiscopis  sanciis,  juxta  divaliAoonstituia 
permiserint.  Quod  cum  etjuris  antiqui  edictis,  et 
illatis  frequeniius  sit  legibus  coniirauiium,  praesenii 
tempore  a  plerisque  inveoimus  fuisse.  calcatum. 
Nam  pneterrolssosaeerdotaU  judicio  passlm  adexa^ 
Oien  saecttlarium  transierunt.  Quociroa^nobis  visiiffl 
esiuihane  et  sacrarum  legum,  et  nostri  ordinia 
contumeliam  et  ad  praesens  ulcisceretur  plena  di&* 
triciio,  et  obseryandam  formulam  coostituerei  ia 
futurum.  Ceosemus  itaque  ui  quicunque  praeter- 
iulsso  sacerdote  ecclesiae  sua^  ad  diseeptaiioAem 


sicut  Arcadius ,  Honorius  ei  Tbeodosius  edicio  &uo 
decreveruQt  dicenies  :  <  Priviiegia  quae  ecciesiis 
et  clericis  legum  decernit  auciorius»  kac  quoque 
prsecepiione  sancla  et  inviolala  permanere  decenit- 
mus,  atquc  boc  ipsi  praecipiium  et  si^gulac^  dtkn- 
mus,  ut  quaecunque  de  nobis  ad  eceiesiam  iaubai 
peritneniium  specialiter  fuerint  impetrala,  Mon  per 
corouatos,  sed  per  advocatos,  eorum  Qrbitnui  et 
judicibus  innotescat,  et  soriiatur  effectum,  Saoer- 
dolcs  vero  provincix  eruntsolliciti  ne  aub  hac  scilicet 
privilegii  excusatione,  etiam  contra  eorum  utiliuien 
aliquid  his  inieratur  incommodum.  i  im  hocQaBM|ue 
capitulo  evidenter  osiendilur,  quia  dc  hifi  qne  soat 
Ecclesia^,  dl.quae  ab  imperatoribus»  id  esi,  eoruni  U* 


veueriisfleculariunu  sacris  liminibus  expulaus  a  ccb-  C  heralilate,  ac  per  eorum  leges  collat^  ad  eedesiaii 


iesti  arceaiur  aiiario.  i  Ei  rdiqua  que  ibi  iiide 
prosequilur.  Episcopi  siquidem  et  ecdesiastici  de- 
rici,  secundum  apostolicam  doeirinam  ei  sacros 
canooes  ac  ieges,  ex  quanim  sensu  magna  pars  in 
eiadem,  sed  et  in  decretis  sedis  Romanae  pontificum 
ad  regularia  exsequenda  iudieia  habetur  inserta, 
velat  de  aingulls  subler  cotumerooratis  ibidem  po- 
tesiis  inelegere.  <  Si  accusantur,  in  eis  iocis  undo 
sunt  ipsi  accusati  causa  finietur.  i  Et :  i  Nemo 
eorum  rebus  vel  suis  facultatibus  spoliatus  a  quo- 
quam  de  quacunque  causa  interpellatus  reddet  ca* 
nooice  ac  legaliter  rationem,  donec  inde  revesiitus, 
et  eis  legitime  usus,  et  sic  demum  ad  judiciumTo* 
gulariier  sit  eyocatus,  i   £i  :  €  Non  de  crimine 


pertincnt,  ecdesiasiici  clerici  advocaios  jiididbtts, 
ei  non  de  se  dare  debent.  Cum  enim  didt :  c  Qnx- 
cunque  de  nobis  ad  ecclesiam  tantum  pertinentiujB 
specialiier  fuerint  impelraia,  >  non  ecdesiasiki 
clerici,  minime  autem  caput  episcopi,  comprebendiu 
cui  tuendi  dericos  curam  coromiiiii.  £t  in  primo 
libro  capitulorum  nosirorum  imperatorum,  vestro- 
rum  autem  progeniiorum,  praecipitur  :  i  Ut  episco^ 
suflTraganci  ad  metropolitanum  respidani.  i  Ei,  de- 
rici  ecclesiaslici  si  culpam  incurrerint»  vd  inter  se 
negoliuni  aliquod  habuerint,  apud  ecclestasiicos  ju- 
dicentur,  non  apud  sseculares.  Et  S.  papa  Gdasius 
in  ilecreiis  suis  ad  episcopos  parvipeodeiites  fratraia 
vexaiiones,  cum  digna  increpatione  ecribit  dicens : 


Deque  de  civili  causa  apud  saeculares  judicari  neque  ^  «  Cur  non  compassi  eslis  taniis  frairibus  vesiiis! 

ad  aaecularia  judida  debent  invitari  vd  Uralii,  si-: 

CQt  tunc  iemporis  iiebai  quando  Cbrisii  nomen  ab 

infidelibus  qoq   reverebaiur.  >  Unde  Jacobus  apo- 

atolus  scripsit  flddibus  :  Nonae  dwiies  per  poientiam 

omirimunt  voi  et  ip$i  trahunt  vos  ad  judicia  {Jac. 

S).  Nec  dericus,  mipime  autem  episcopus,  publicis 

judiciissepotesi  purgxre,  quia  non  potestullius  al- 

terius  oisi  efiiseoporum  etsuonim  regularium  ju- 

dieum  subdi  vei  teneri  judicio.  Neque  cuiquam  licet 


Cur  non  adistis  imperatorem?  Cur  non  Eccksiz 
causam,  et  sacerdoium  miserahilem  decoloratioDCfii 
coiitinuatls  vocibus  (lencvislis,  allegaotes  Dunqnam 
de  pontincibus  nisi  Ecclesiain  judicasse?  Non  estbu- 
inanarum  legum  de  talibus  ferre  senteniiam  absqje 
Ecdesiae  principaliter  consiiUitis  poQiificibos.  Obse- 
qui  solere  prindpes  cUristianos  decretis  Eedesije, 
non  suam  praeponere  potestaiem  :  episcopis  caput 
subdere  principem  soliium,  non  da  eonuB  capiUlHis 


iOld  PM  ECCLESiifl.  LllffiamTUM  DEFENSIOIiE.  leSO 

nas  Don  nisl  ab  episcopis  sanxerunt  judieari. » Et  A  cret,  qui  <Hsit;  Ii9ec  quotiesounqiie  fecerilis,  in  inei 


itcm  Gdasius  ad  Anastasium  imperatorem  :  c  Duo 

sant,  inquit,  imperalor  Aogusie,  quibus  priucipaliier 

luandus  hic  regilar,  aoetoritas  sacra  ponlifloam,  et 

regdlis  poiestas;  in  quibus  tanto  gravius  pondiis  est 

sacerdotum,  quanto  etiam  pro  regibus  hominum,  in 

dJvino  reddituri  sunt  eiamine  rationem.  Nosli  el- 

enim,  ftii  clementissime,  quooiaip  licet  prsesideas 

buniano  generi  dignilate  rerum,  tamen  praesulibas 

divinitatis  intnitu  devotus  colla  submittis ,  atqne  ab 

eis  causas  luae  saluiis  expetis  :  inque  sumendis  cos- 

lesiibus  sacramenfis,  eisque  ut  competit,  disponen- 

dis,  subdi  le  debere .  cognoscis   reiigionis  ordine 

poiius  quam  praeesse.  Itaque  inter  h»c  illorum  te 

pcndere  judicio,  non  illos  ad  tuam  veile  redigi  vo^ 


memoriam  facietis,  ipse  est  qui  consecrai.  Mon  igiiur 
vilipendatis ,  si  in  nobts  repreliensibilia  vidells : 
quia  quid  in  secreto  suae  divinitatls  de  nobis ,  vel  de 
vobis  disponat  terribilis  in  consiliis  super  fllios  bo- 
minum,  ignoratis.  Recordarl  deniqve  potestis  vos 
mihi  dixissc,  quia  sicut  vobis  dixeram,  ordlnem  dis- 
cussionls,  quando  quis  de  beneflcio  ab  episcopo 
tulto  ad  vos  se  reclamaverit,  qualiter  ipsam  raiionem 
discuti  jubere  debereiis  :  ila  et  postea  legisse  vos 
conligit,  et  faoc  antecessores,  et  progenitores  veslros 
tenoisse,  et  vos  velle  tenere.  Qucm  ordinem  si  te- 
nverltis ,  et  Dominnm  in  vestra  jussione  non  offeu' 
detis,  et  ecclosiasticam  auctoritatem  servabitis,  et 
dignitatem  vestram  hooorabitis,  et  aequitatem  atque 


luncatem.  Si  enim  quantum  ad  ordineni  publtc»  B  Justitiam  erga  eum  de  quo  reclamatur,  et  erga  eum 


periinet  disciplinae,  cognoscentes  imperium  tibi  sq- 
pema  dispositione  coUatum,  legibus  tuis  ipsi  quoque 
parent  religionis  antislites ,  ne  vel  in  rebus  munda- 
uis  exclosac  videantur  obvlare  senlenliae ;  quo,  oro 
ic,  decet  affectu  et  convenit  eis  obedire,  qui  praero* 
gandis  venerabilibus  sunt  atlribuii  mysteriis?  Pro- 
inde  sicot  non  leve  discrimen  Incumblt  poniifieTbus 
siluisse  pro  divinitatis  coltu  quod  congroit,  ha  his, 
quod  absit,  non  mediocre  periculum  est,  qui  cum 
debent  parere,  despiciunt.  » 

Unde,  charissimum  et  venerabillssimum  mlhi  ca- 
pol,  verbls  B.  Gregorii  ex  homilia  Evangelil  devotis- 
simam  Ghristhnitatem  veslram  alloqoar,  dicens  : 
f  Si  nos  indignos  et  qualescunque  sacerdoies  for* 
siian  digne  despicifis,  In  mente  tamen  vestra  vocan- 
tis  vos  per  indignilatem  nostram  ad  cceleslia  regna 
Domini  reverentiam  servate.  Saepe  enini  solel  eve- 
nirc  quod  dico,  ut  persona  potens  famntum  habeat 
dcspectuni :  cumque  per  eum  suis  forle,  vel  extra- 
neis,  aliquod  responsum  mandat,  non  displcitur 
persona  loqoentis  servi,  qufa  servatur  in  corde  reve- 
renlia  mittentis  Domini :  nec  pensant  qui  audiunt 
per  quem ,  sed  qoid,  vel  a  quo  andiiint.  >  El  si  in 
nobis  discernitis  mores,  et  conversatlonem  ac  digni- 
Latcm  merrtorum,  attendere  tamen,  et  in  Dei  ho- 
iiore  non  solum  venerari ,  sed  et  revereri  debeiis 
inum  per  omnes  episcopos  sanctisslmum  sacerdo- 
Liiim.  Quia,  ut  S.  Symmachus  papa  scribit :  <  Ad 


qui  se  reclamaverit,  exsequemini.  Et  hoc  sancti»  et 
clarissimi  progenitores  vesiri  viderunt,  et  sorvave- 
ront.  Et  vos  adulantium ,  et  fortealiter  quam  seve- 
ritas  habeat  vobis  soggerentiuin  linguis  facile  asseii- 
sum  contra  vestram,  qiiod  absit,  saiutem ,  et  mini- 
sterii  dignitatem  accommodare  nequaquam  debetis. 

Porro  episcopos  dispositis  quae  sunt  ecelesise  ac 
suis,  ecclesiasticorum  nihilominus,  et  paupenim 
hospitomque  subsidiis,  cum  de  rebus  ecelesias  pro- 
pter  militiam  beneficium  donat,  aut  flliis  patrum  qui 
eidem  ecclesiae  profuemnt,  et  patiibus  utiliter  suc- 
cedere  potuemnt;  quoniam,  ut  quidam  scripsit,  nisi 
vitulus  nutriaiur,  bos  aratro  non  jongitur :  aut  tali- 
bus  dare  debet  qui  idonei  sint  reddere  Caesari  q\m 
C  sunt.Caesaris,  et  quae  sunl  Dei  Deo :  oxceptis  hu- 
jusmodi  beneficiis  quae  ininlstris  ecclesi^,  et  sibl 
necessariis,  sine  quibus  esse  nec  debemus,  nec  pos- 
sumus,  tribuenda  sunt»  jubente  Domino :  iVon  obtn- 
rabU  oi  bovi  trituranti  {I  €or.  ix).  Qui  homines  mi- 
litares  studere  debent  ut  secundum  quantitatem 
beneficii  illud  erga  episcopum,  ac  per  hoc  erga  cc- 
clesiam  fideliter  el  utiliier  deserviaot,  et  regio  obse- 
quio  ad  defensionem  generaliter  sanctae  Dei  Eccle- 
siae  proflcere  valeant. 

A  qulbus,  vei  ab  eo  qui  diu  et  ecclesise  utilitati- 
bus,  sed  et  specialiter  ipsius  ecclesiae  ac  necessiu- 
libns  profult,  et  reipoblicae  ac  militiae  utilis  fult,  et 
inflrmitate  vel  aeute  confectus  jam  per  seipsum  ex- 


rrinitatteinstar,cojusunaest  alqueindividuapole-n.^^^  "®"  ^**®*'  praecipue  autem  sibi  servientem 


iias,  unum  est  per  diversos  antistites  sacerdoiium,  i 
lec  sanctius  in  jnsto ,  nec  minus  in  peccatore.  Sic 
it  sol  iste  visibilis  quando  splendet  in  aurum,  non 
pse  est  pulchrior,  sed  auruni  splendidius  reddit. 
^uando  autem  radios  suos  eroittit  In  fimum,  clarius 
inius  quod  est  apparet.  Sol  auteni  ciim  radios  suos 
nde  relrahit,  nullam  inde  iinrounditiam  contrahit. 
IL  si ve  sanctus ,  sive  peccator  sacramenta  coelesiia 


filium  habenti,  qui  pro  eo  haec  valeat  exseqoi ;  sl 
episcopus  beneficium  quaeunque  occasione  abstule- 
rit,  et  a  vicini  episcopi  monitis  et  precibus,  vei  cujus 
alieritts,  justiliam  obtinere  neqniverit,  non  abhorret 
a  ratione  si  non  accuset  episcopum  ad  pnblicos  ju- 
dices,  quod  non  licet,  sed  ad  vos  se  reclamet.  De* 
beneficio  milltiae  quasi  dc  stipendiis  el  roga,  qu» 
antea,   sicut  hodieque  fit  aiibl,  dabantur  militihus 
iIa  niiKii^  Ai  AiiriA  fldelium  devotione  anud  nosira- 


iMf 


HINCMABl  AHBM.  ARbRfEP.  0PIJ9GUI.A  VAHlA. 


40Si 


Dobis  aniiua  dona  Yoeanlur,  praestat  EccIesU,  8er-«A  A>rte  excesserat :  Non  eit  eni^m  komdjmiiu  in  rm, 


vans  qnod  jubct  Apofttolus :  €ui  honorm^  honorm; 
cui  veciipaif  veettgAi  (J?om.  xm)  t  snbauditur,  pra6- 
siatc  regi  ac  defensoribus  vesirfs.  Qtii  ergo  stipert- 
dla  Ecclesice»  cnjuscunque  sint  ordinis,  ioci,  vel 
dignitatil  accipiunt»  si  pro  illius  salute,  ac  quietis 
honore  alque  deffensione,  soHicite  et  pro  virlbus  non 
laborant,  ind4gne,  quin  et  judicium  Ula  sibi  nsur- 
pant.  Quia  siciit  res  eC  facultates  ecclesiae  snnt  epi- 
scopo  ad  dispoQenduni  ac  disp^nsandum  commissae, 
ila  regiae  potestaii  conimissse  sunt  ad  defbndendnm 
aique  tuendum. 

Ei  pcr  jnra  regum  Ecclesfa  possidet  possessSones; 
siciit  S.  Angustlims  in  sermone  Joannis  Evangelii 
dicit  :  « Leguntur,  fnquiens,  Icges  nianifesla;,  ubl 


ut  Salomon  dlcit,  qni  faciat  bonum  ef  non  peue( 
{Eceti.  vii)  :  et  apostolus  :  /n  mutii$  offendimu$  m- 
neo  {Jne.  iti)  verecuodiam  patiatur :  et  episcopos, 
fhitribus,  et  suis  Judicibus,  Becundam  sacros  ca- 
nones  dicentes  :  per  episcopos  judices  causa  fl. 
niatur,  obediat.  Ei  hoc  modo  miliii»  Testrae  lefi- 
bus  Juste  condilis,  quia  scriplum  per  sapie&tiam 
qu»  Deiis  est,  Condiloree  Ugum  justa  decerwm, 
(Prov.  viii),  si  justam  qtieHmoniain  habet  )ustiliiin 
suam  obtineat :  si  etiam  injusia  questus  foerit,  « 
ejus  legaliter,  missis  testris  decemeotflHis,  obstnia- 
tur.  Sicnt  enim  sanctus  Augustinus  in  semoM 
loannis  Evanfelil  dlcit :  c  luris  forensis  est,  at  qw 
in  precibus  mentitus  f^ierlt,  non  illi  prosii  quod  ia 


pr^ccperunt  Imperatores,  eos  qul  pr»ter  Ecclesiae  ^  petravit.  Sed  hoc  fnter  homines.   Quia  potest  falli 

caiholic»  communionem  usurpant  sibl  nomen  Cfari- 

Stiannm,  nec  volunt  in  pace  colere  pacis  auctorem, 

nihil  nomine  Ecclesise  audeant  possidcre.  ^d  quid 

noMs,  inquionl,  et  imperatori?  Sed  jam  dixl,  de 

Jure  humano  agitur,  et  lamcn  Apostolus  voluit  hono- 

rari  reges,  el  dixit.  regem  vcneremini.  Noli  dicere  : 

quid  mihi  et  regitquid  libi  ergo  ct  posscssioni? 

Perjura  rcgum  possidenlur  possessiones.  Dixisti : 

quid  mihi  ei  regi?  Noll  dicere  possessiones  tuas, 

qui*)n  fpsa  Jura  humana  reniiniiasii,  quibus  possi- 

dentur  possessiones.  i 

Et  in  lege  data  Eccleste  ab  Honorio  et  Theodosio 
imperatoribus  praecipilur,  ut  cum  presbyieri  vel 


homo,  potuit  faUi  imperator,  quando  preces  misktl: 
dixlsti  enim  quod  voluisti  :  et  cui  dixlstf,  nescit  an 
verum  sit:  diinisitteadversario  tuo  convincendum: 
et  si  ante  judicem  con\ictus  fueris  de  meodacio, 
quia  non  potuit  ille  non  prscstare.  oesciens  aa  fue- 
rfs  mentitus,  ibi  careas  ipso  beneficio  quod  impetn- 
sti.  t  fpsam  autem  iegem  a  tanto  viro  exposilam,  hic 
non  vidi  ponendam.  Unde  constat,  quia  si  cam 
debet  eo  quod  per  mendaclum  fmpetravit,  caDlius 
est  ul  invesiigeiur  vcriias,  ante(|nam  per  mcR^ 
cium  quiddam,  ntsi  inquisitlonem,  fmpefret:  dicente 
sancro  et  cauto  rege :  iJatisam  quam  neidtbm  diU' 
gentiinme  investigabam  (lob  xxix).  Et  si  episcopas 


diaconi,  Cdeterique  clerici  apud  episcopum  fuerint  ^^  ^  electorum,  vel  a  primate  suo  deputatornm  epi- 


accusati,  episcopus  hujusmodi  causas,  sub  testiTIca 
tione  mullorom  actis  audiat  :  quaienus  si  probati 
fnerint  innocentes,  plurimis  innotescat.  El  Apostolus 
dicit :  Oportel  cpiscopum  habere  iestimonium  bonum 
ab  his  etiam  qui  foris  sunt  (/  Tim.  iii).  Quoniani  in 
palatio  a  recTamanle  divnlgatum  est,  quod  injuste 
fecerit  episcopus :  bonum  est  ut  cjus  innocentia,  si 
jusle  egit,  eliam  saecularibus  innolescat.  fei  quoniam 
Sardicenses  canones  pro  hls  qui  iniqua  vi  oppri- 
muntur,  comitatum  adlrejul)enl  episcopum,  et  rei- 
publicae  militans  apud  vos  se  ab  episcopo  queritur 
spoliatum.  El  sacrae  leges  ad  judicium  electorum 
Judicum  utramque  parlem,  scilicelclquerentem,  et 
conlra  quem  querilur  (ut  ei  decrevii  Grcgorius,  de 
causis  in  legibus  consiilulis),  mora  cessanie  non 


scoporum  Judicium,  aut  synodi  eanonicls  Juditiis, 
ut  quod  secus  quam  debuerit,  egit,  emendet,  obe- 
dire  noluerit,  habemus  fnde  sacris  canonibns  decre- 
tmn  Judicinm  quoddebeat  sustinere.  El  si  liomovc- 
slr»  hiiliti»  vestris  missis  et  iegibus  saecoli ,  utai» 
Injusto  clamore  quiescat,  parere  contempserit ,  ba- 
betut*  jodicium  in  capitulb,  de  his  qui  vel  injoste 
per  calumniam  super  alios  quemntor,  vd  qul  Jodi- 
catam  repelunt  causam. 

Propterea,  domine  Ghristianissime  ac  sapieiui»- 
sime,  providete  vestrse  saluti,  provldete  lionori.pro- 
videte  bonae  fsimse  quam  longe  lateque  babetis,  et^ 
eccfesiarum  dftatlone ,  et  de  sacefdotaini  ac  serro- 
rnm  Dei  venerstlone ;  et  nollte  maciilsre  itfam  fio- 
riosam  famam  vestram,  propter  cojnscn^que  so- 


lantnm  provocari,  verum  et  cogi  jubent ;  si  laica  ^  cordiam  :  etiam   nec  pro  cujuscttnqne   ijeciioBc, 


persona  episcopale  abnuerit  eligere  judicium,  quod 
episcopo  non  Ifcel  refugere ;  ralio  esl,  et  non  obstiiit 
iucloritaii,  ul  cuni  coopiscopis  episcopi,  conlra 
auem  ad  vos  nro  lionftfipir. -:!.!  !..:..,:.    ..:.:.: :. 


simulanies  crudelitatem  in  actione,  qoam  non  Itab^ 
tis  in  mente,  et  facientes  aut  prdecipientes  qo^i 
dignitaii  nominis  veslrl  non  convenit.  Legentes  hi 
"V.rr.  ^„..!.„! .u.::.   .*:::!!!  F^tftflrariis.  rnm  a  cmsfa- 


tm 


Mt)  OGGLESIif:  LIBfihTATOM  D&tDMSftfNE. 


1054 


m  ftc  Miiiiefllftt  dfgnitaite  neiiesse  est  hifeltigere,  A  Et  idefh  DoHjrkfnus  per  Hoys^n  praecipit  trt  taberna- 


dicenle  Dowiino  ad  Mojrsen  :  Congrega  miM  septna-^ 
ginta  viri^  fh  sef^oViHts  f$raely  qnot  tu  hosfi  quod 
senes  popuH  sint  '{Num,  xi).  Unde  S.  Gregorius : 
«  Sicui  plerumqne  juvenes  dici  solcni ,  qiii  nulla 
consiliigraTilate  deprimnntiir,  iia  senes  Scriptura 
sacra  vocare  consuevit,  qnl  non  sob  (pianiilate 
temponim  sedmonttn  grandxvitate  maturi  sunt.> 
Unde  per  qnemdam  saplentem  dicitnr :  Senectus 
venerabilis  est,  non  diaturna,  neque  numero  anno- 
rnm  coropotata.  €ani  sunt  abtera  sensus  hominis  el 
selas  sencctuiis  vita  immaculata.  Hinc  est  ergo  qnod 
ad  Moysen  Dominus  dicit :  congrega  mihi  seplua- 
ginta  viros  de  senioribiis  Israel  quos  tu  nosti  quod 
sencs  poputi  sint.  Th  qnibus  quid  aliud  quam  sene 


Ctdmn  sacerdos  ingrediens  tlntinnabulis  ambiatur, 
quatenns  voces  prscdfcationis  babeat,  ne  superni  in- 
spectorls  Jndiclum  ex  silentib  offendat.  Scriptum 
quippe  est :  fJt  audiatur  sonitus  quando  ingredilur 
et  egreditur  sanctuarium  in  conspectu  Domini  (fexod. 
xxvifi).  Sacerdos  namque  Ingrediens  vet  egrediens 
moritnr,  si  de  eo  soniius  noii  auditur :  quia  iram 
6ontra  se  occntti  jadicis  exigit,  si  sine  prdedicationil 
ftonito  fncedit.  De  qualibus  sacerdotibus  Dominnft 
dfcit,  Canes  muti  non  valentes  lairare  {Tsa.  xiv).  Et 
qaibns  In  uno  comminatur  per  Ezecbielem  propbe- 
tim  dicens  :  Si  sacerdos  non  dislinxerit  populo,  fpse 
quidem  poputus  in  suo  peccato  morieiur,  animaii^ 
tamen  ejus  de  manu  sacerdotis  requiram.  Non  ait. 


ctus  cordis  requiritur ,  cnm  lales  jubenlur  eligi,  qui  ^  qtiia  extra  peccalum  popnlus  est,  non  morielur,  sed 


senes  seiontur.  Si  enim  senectiis  in  els  corporis  quse- 
reretnr,  a  tantis  sciri  poterant  a  quanlis  vit^eri.  Dum 
vero  dlciitfr,  quos  tu  nosii  quod  senes  populi  slnt, 
profecto  liquet,  quia  senectus  mentis,  non  corporis 
eligenda  ntmiiatur. 

Quia,  Doniine»  cbarissima  et  venerabilis  domina- 
tio  vestra,  imo  divina  jussio  mihi  praecepit,  et  ego 
itxfe  sum  volunlarius  debitor,  ut  qu(£  ad  salutem,  et 
vestri  noiniuis  ac  ministerii  dignilatem  pertinere 
scio,  non  taceam,  bumiliter  postulans  moneo,  qua-i 
tenus  sapientia  vesira  vecogilet,  ct  quod  exordina- 
iiimesi,ordinet,nediuiius  haecirreverentia  erga  Dei 
Ecclesiam  maneat  el  quantocius  scandaiuin  in  epi' 
scopos  excitatum  competenti  salisfactione  sedelur,  ^ 
Et  ideo  binc  tam  inculcanler  scribo,  quia  propter 
Rcgein  regum  tacere  qu«  saluQ  et  uiiliiali  vesirae 
ncccssaria  esse  cognosco,  non  audeo  :  ad  cujus  judi-* 
eium  vos  et  ego  in  conspeciu  toiius  humani  generis, 
oinniunique  angelorum  aique  archangelorum  venie* 
inas ;  ubi  reddemus  raliones»  non  solura  de  propria* 
ruiD  personarum  actionibus,  locutlonibus  atqtie  co* 
gitaiionil)us :  verum  et  de  ministertorura  suscepto* 
rum  officus,  qualiter  in  eis  ea  qim  ad  roinisteria 
pcrtinent,  sincero  corde  et  Jusiis  actibus  egerimus; 
dicente  ipso :  Juste  quodjusium  est  exsequaris  (Deut, 
xvi).  Jttste  ergo  jusium  exsequi  est  in  assertione 
justiti^  sohim  eamdem  justitiam  quserere.  Nam  si 
qiiod  mihi  est  dieendam  et  vobis  esl  aadiendum 


^nla  in  sno  pedcato  morietnr ;  sed  populus  quideni 
pro  ^eipso  tantum ,  sacerdos  vero  etiam  pro  populo. 
Et  quia  nos  si  tacemus,  qnse  ut  dixi  nobis  dicenJa, 
et  vobis  audienda  sunt,  peccatum  incurrious :  et 
vos  si  audita,  quod  absit,  non  exauditis,  a  morie 
peccati  liberi  esse  nequitis.  Propterea  intenla  cordis 
aure  devollo  vestra  percipiat,quod  tonitruum  divinre 
comminationis  terribiliter  insonat.  Qui  scandalhave- 
rity  inquit,  unum  depusiUis  istis  qui  in  me  credunt^ 
expedit  ei  ut  suspendatur  mola  asinaria  in  collo  ejus 
et  demergatur  in  profundum  maris  (Matth.  xviii). 
Hacc  enim  pcena  tunc  temporis  ssravior  inter  alias  . 
putabatur. 

Quanti,  doinine  charissime»  in  unius  ccclesia!,  et 
unius  episcopi  contra  ecclesiaslicas  regulas  pnejudi- 
cio  puiatis  scandalizati  sunt,  scandalizantur,  et  qui- 
cunque  audicrinl ,  scandalizabuntur?  Quia,  sicut 
dicit  S.  Paulu^  apostolus :  Cum  patitur  unum  memr 
brum^  compatiuntur  omnia  membra  (I  Cor.  xii). 
Quod  enim  quis  videt  in  fralre,  et  in  commissa  sibi 
ecclesia,  aut  audit  ex  fralre,  et  cx  commlssa  sibi 
ecclesia,  quid  putalis  illum  dc  se  el  de  sibi  commissa 
ecctesia  posse  conjicere,  si  euin  et  sibi  commissam 
ecctesiam  nulu  diviiio  in  poteslaiem  vestram  conii- 
geril  devenire?  Non  cnim  levi  audilu  corum  corda 
percelluntur,  qui  audiunt.  Quia  non  de  crimine  per 
(egitimos  accusatores ,  sicut  prxcipiunt  caiiones, 
apud  primatem  provinciae  accusiUus  :  non  ad  syno-^ 


lacuero,  iUud  va  incurrere  timeo  quod  Dominus  per  B  dum  regulariler  evocalus :  non  in  judicio  prasscns, 
prophetam  nobis  miseris  sacerdotibus  comminalur,      non  judicium  regulare  refugiens,  non  in  judicio  re- 
•iicens:   Ytekisqui  cwmunt  pulwUos  subomnicu'      gulari  conlra  eum  aliis  accusaioribus  ei  aliis  lesii- 
bito  matms  H  fatiunt  cervitalia  sub  capite  universw      busproduclis,  necvel  teslium  lesiimonio facia  inqm- 
a^taiis  ad  tapiendas animas  (Euck.  xiii);  PulviHos      sitione,  utrumex  audilu,an  ex  8c\enl\a  fUerhuiesU- 
qniDpesttb  o««i  cubito  manus  ponere  est  cadentes      ficali  :  non  legaliler  ac  canomce  de  persoms  uccu- 


vel  nioi(eperfuncU>e|Msoopo  per  odeaoomuA  fuijjii^ 
episcopo  teryari  deJ^ul,  coolraomnealafies,  etco»? 
ira  omnia  jort,  divioa  eciiicet  et  huinaiit,s«cuJa-> 
rium  prxjudicio  proacriptiooe  eat  eoodettoaliift ; 
cum  000  laoium  aut  prave  sentieniea  epiaeopi,  aul 
siaiealatis  rei,  aul  criroinibns  accusati,  verom  Ariua 
et  Eutycbes  presby teri  non  nisi  conciiiorttm  fudicio 
fnidibus  apoiiati,  et  eorum  deoreto  ab  imperatoribus 
iegantorproscripti,  et  inexsilium  deporiati.Ego  vero 
Terbis  non  possum  exprimere  quania  constringar  in 
niente  angustla,  quoniam  per  ora  multorum  audio 
voliiare,  quia  liomines  omnium  gentinm,  eiiam  et 
Jodaei  Ghrislianae  legisinimici,passim  legum  suarum 
judicantur  judicio :  bubulcue  quoque  et  subulcus, 


oonstiUUorum  pro  aliquorum  libiiu,  iiGenUa  populi» 
permissa  IraogaMix^?  i.  £t  sacrum  Cartba^iieiiae  ain- 
ciiium  sub  Grato,C4[>iscopo  dicit.:  t  De  qiubua  ap^- 
tissime  divina.Scriptura  saiixit,  oon  ditterenda  sea« 
lentia  est,  sed  potius  exeequenda.  Nemo  coDtra 
prqpbeias,  neaao  coolra£vangelia,  dchio  contraapo- 
stoios  facit  sine  pericuio :  etquse.facta  vel  dicta 
superius  comprebensa  sunt,  vel  aliis  coociiiis  coo- 
scripia,  quae  secundum  legem  inveniuntur,  cnstodiEt 
nos  oportet.  Si  quis  vero  siaiuta  supergressiis  corro- 
perit,  vel  pro  nibilo  habenda  putaverit,  ei  laicus  est 
communione,  si  clericusesl  booare  privetur.  i  Qm 
ui  S.  papa  Oiiarius  decemeois  dicil  :  *  Kon  minos 
in   saoctarum  traditionura  delinquitur  8aoctioBe&, 


atque  opilio  habent  legem  :  et  oonira  omnem  con*  •  Quam  ia  iiuuriamipsiusDomini  prosilkur.  * 


aueludinem  Gbrisiianorum  .  principum ,  et  contra 
praecepia  Domini  dominorum  dtceniis,  et  iu  pro^ 
pheta,  atque  in  Cvangelio,  etinApostoio,  JVon  fadi^ 
quod  iniqunm  eH,  nec  injusle  judicabi»,  iuUe  judica 
proximo  tuo  {Lmt,  xv) ;  et :  Si  vere  ulique  juititiam 
lequiminijjuite  judicate,  filii  kominum  {Piui.  xvii). 
Quia  :  In  quo  judicio  judicaweritiif  judicabitur  de 
wbis  (Mattk.  xvii).  Videlicet  aut  jusio  judicio  dara- 
nabimini,  pro  eo  qiiod  fratrem  injuslo  judicio  con* 
demnastis  :  aut  jusie  judicaniibus  vobis  justitia  re« 
spondebit.  Ergo  sic  loquimini  et  sic  facile,  siculper 
iegem  libertalis  incipienies  judicari ;  boc  est,  per 
legem  libertatis,  sciiieet  Evangelii,  judicandi.  Epi* 
Bcopus  qualiscunque  cum  sua  Ecclesia,  legem  eccle- 


Qua  de  re  flens  dico,  ei  cordo  rooerenli  gemeos 
proQunlio,  quianunc  lex  Doraini  irreprebeosibilis 
nosiris  infelicibus  el  periculosissimis  iemporibus 
taotum  vigorem  non  habet  reverentia  diviniiaiis, 
sicut  aniequam  nomen  Cbristi  in  honore  per  uavftt- 
snm  orliem  fleret,  leges  Romanae  babebaot  iimore 
imperatoris.  Legimus  quippe  in  Actibus  apostolonifli 
quoniam  cum  Pauius  el  Silas  c«si,  in  caroerem  missi 
sunt,  quia  miserunt  magistratus  ut  dimiuerefitiir. 
Taulos  aotem  dixit  eis  :  Cwioi  nae  fmbdce  iadem- 
naloi  hondnes  Romanoi  mitenuu  i»  corccrem,  H 
nune  occuUe  noi  ejiciunt.  Nou  ita ,  ad  iemoMt^  et 
ipii  noi  ejiciaut.  Nuntiaverunt  auUm  mmgiUratibai 
iictorei  verba   haec;   timueruntque  audienta  quod 


siasiicam  laieorum  ac  quaromdam  miiimium  per-  C  Romani  ei$ent,  et  venieniet  deprecati  iunt  eas ,  a 


sonarum,  non  jodicio  sed  colludio  alque  ludibrio,  a 
vobis  ignominiose  proscriplus,  babere  non  potuiU 
Vnde  legalis  sententia,  quam  ut  praedecessores  illius, 
B»  Gregorius  in  commoniiorio  Joannir  daio  decrevil 
esse  canonicam,  dicit :  <  Necesse  est  iit  quod  contra 
ieges  est  acium  flrmitaiem  non  habeat.  i  Ei  S.  Au« 
gustinus  ia  iibro  de  vera  Religione,  dicit :  <  In  isiis 
teniporalibus  legibus  quanquam  de  his  bomines  judi* 
cent,  cum  eas  instituunt;  tamen  cum  fuerini  insti* 
tufgc  alque  flrmatse  non  licebit  judici  de  ipsis  judi* 
care,  sed  secundum  ipsas.  Condilor  tamen  legum 
temporalium  si  vir  bonns  et  sapiens  est,  iUam  ipsam 
consulit  aetcniam,  de  quanulli  animaejudicaredatum 
e&t,  ut  secundum  ejus  incommutabiles  regulas  quid 


ejidentei  rogabant  ut  egrederentur  de  urbe  (Act.  xvi), 
Et  ilem  in  eadem  sacra  hisioria  :  QuiM  mmi  eu  am- 
iueludo  Romanii  damnare  aiiquem  Aominem,  pnut' 
quam  is  ^ut  aecuiatur  praaentH  habeat  aecmatom^ 
locuMque  defendendi  accipiat  aJ  abluenda  crimiui 
{Act,  xxv).  Et  item  curo  torquendos  essei,  dicens  sc 
esse  Romanum,  diinissus  esi.  Unde  non  perfuocume 
audire  debeiis  quod  coelesiis  tuba  Paulos  aposiaius 
dicit  :  Sic  autem  peccantet  in  fratrei ,  et  percutiesUis 
coHscientiam  eorum  ittfirmam^  in  CbriUuM  peccetit 
(I  Cor.  viii).  £t  iii  sacra  Regum  bistoria  scnptiiiu 
est :  Si  peceaverit  vir  in  Vfmm,  placari  ei  poteu  Do- 
minui  :  ii  autem  in  Domino  peecaverit  «tr,  quii  ora- 
bit  pro  eo  ?  (I  Reg.  ii.)  Mementote  facU  memoraDdi 


sii  pro  tempore  jubendum  vetandumque  discernal.  *  Theodosii,  ei  memorabilis  viri  Ambrosii»  ei  quia  ex 


iEiernam  igitur  legem  mundis  animis  fas  est  cogno- 
Bcere,  nefas  est  jodieare.  i  De  qua  fi.  Prosper  dicit : 

Lex  ftlema,  Dei  stabili  regit  omnia  nuiUy 
Nec  muiat  vario  tempore  coBslliom. 

^am  si  imperatores  Romanorum  suam  legem  aeter- 
nam,  vei  perpetuam  appellaverunt,  multo  magis  lex 
iiia  aetema  est,  quae  est  sancto  Spirihi  promulgaia* 

tkA      «..«,        C  W    ^^        ^ ..         J! «• •_  -_         __* 


ccssit  ui  homo  Tbeodosius,  corrlpuit  eum  ut  veiss 
sacerdos  Ambrosius,  et  recepil  patieoter  aiqoe  ha- 
miliier  per  ilium  divinam  correctionem  Tbeodosios. 
Eiideo  exaltaius  esi,  et  lueriio  et  nomiDe,  ei  saa- 
ctitatis  insigne  super  omnes  post  ^ns^antinnm  Ro- 
manos  imperaiores.  Feiix  ille  imperator  qoi  sao 
tempore  talem  liabuit  sacerdoiem»  qui  posi  i&pan 
proexcessu  saiisfaciionem  fecit  illi  ponere,eiconflr* 


Bimn  esdei,  dMerfrefei.  Natn  impedil  ira  virdm  ne  A  ctorlias  satrapoirtiflcametregaRspoledUK^in^uilms 


possTitcernereTerum,  qma,  ut  quidam  sapiens  dixit, 
agitationes  iracundt  riperese  gunt  |;enerationts} 
prius  enim  mentem  comedunt,  matrem  suam.  Et 
Apesloltts  :  /ra,  inquit,  vrfijttsthiam  Dd  non  &pera* 
tur  (Jac.  i).Et  feiix  sdcerdos  Dei  Ambfosios,  qui  in 
tcmpore  taiis  fuit  imperaioris.  Scrtptum  esl  enim  : 
Btam  qui  enarrai  juttitiam  auri  attdienii(Eccli.  xxrr). 
Felices  quo^ue  ambo,  et  sacerdos  et  imperator.  Quia 
ne  ira  Dei  pro  excesso  descenderet  super  imperato- 
rem,  babuit  suo  lempore  sacerdotem,  de  quo  non 
questus  est  Dominus,  qood  de  nobis  modo  queritur 
diceos  :  Qttossitn  ttnum  qui  tnterponeret  sepem  et  Ua- 
ret  opposittti  contra  me^  ne  diesiparem  eum^  et  non 
inveni  (Ezeck.   xxii).  Hinc  est  quod  Isaias  nostns 


tanlo  gratius  est  pondas  saGerdotmn,  quantmn  etiam 
pro  ipsis  regilNis  homlnom»  im  divino  reddituri  sunl 
examine  ratiwiom  ;  solerter  provMere  debelkt  ne 
extra  ministeTium  vestrum,  aicut,  Deo  grattas,  hae^ 
tenus  providi8ti&,  malum  in  sacerdotaliAn  Ordinem  *  eC 
tn  hisquee  eidemordini  Spiriins  saneti  donoeommi»- 
ta  sunt,  oontra  praceptum  Domini  extendatis,  iectio^ 
ne  frequeniantes,  ei  mente  eondentes  <|uod  scriplms 
est  in  secundo  libroParaHpomenon  iFeeit^  inqiitt,0»«t 
*  rex  ifued  erat  reetum  in  ocuU^  Domini,  ei  ex4fuimk 
Dominum,  Cum^tts  reqttireret  Dominum,  diremt  tum 
in  ommbtts,  et  adjumt  eumconira  PAtiislitin,  etconiru 
Araha$  qui  kMUtbant  in  Corbaal,  et  contra  AmiNOiM- 
laa,  et'di9ttlgatttm  est  nomen  ejtts  ustfue  in  irarokum 


iniseriae  el  calamitatis  in  se  sumens  personam  gni-  ^  Mfippti  propter  crebras  victorias :  eT  htubuit  muka 


viter  coram  Deo  deplorat,  dicens  :  Omnes  nos  ceci- 
dimus  quasi  folium^  et  iniqnitates  nostrcs  quasi  ventus 
abslttletttnt  noi,  nec  est  qtti  invocet  nomen  tunm  qvi 
consttrgat  et  teneat  ie  (Isa,  lxiv).  Quomodo  enim 
nos  iiliim  irascentem  tenere  et  placare  possumus, 
qni,  ut  sanctds  Gregorios  conqueritur  :  «  Ad  exte- 
riora  negolia  delapsi  sumus,  et  aliud  ex  honore  sus^ 
cepimus,  atque  alind  ofQcio  actionis  exhibemus; 
ministerium  praedicationis  relinqulmus,  et  ad  pcenam 
nostram,  ut  vldeo ,  episcopi  vocamur,  qni  honoris 
Bomen,  non  vinutem  tenemus.  >  £t :  <  Relinquunt 
namque  Dominum  hi  qui  nobis  commissi  sunt,  et 
tacemas;  in  pravis  actlbus  jacent,  et  correptionis 
mauum  non  tendimus ;  quotidie  per  multas  neouitias 


pecora,  iam  in  eamvestribus  quam  in  eremk  vatiitaie. 
Vineasqttoquehabttit  et  viniiores  ht  montibus  etin  Car^ 
m€ioJSratqttehomoagrictttturwdediius*Etfuitnttmeru$ 
fotius  exercHtts  ejtts  irecentorum  decem  mtiffiim  et  «en- 
tum,  Sed  cum  roboratus  essei,  elevatum  eK,  cor  ejus 
in  interitum  «tittm,  et  neglexit  Dominum  suum.  Ingres^ 
susque  tempium  Dominij  adoiere  voluit  incensum  suf- 
per  allare  ikgmlama!^*  Statimque  ingremus  post  eum 
Autrku  saeerdosj  et  cum  eo  sacerdoies  Domini  oeio* 
ghua^  viri  forHssimi^  restiterunt  regi  tOque  ditDerstnt : 
Non  e$t  ttti  offieiif  Otia,  utadoleas  inceneum  Domino^ 
Sacerdotumi  hac  est^  fiHorum  Aaronqui  consecraH 
sunt  ad  kujtteeemodi  mitneierium ,  esi  istttd  officiuns, 
Egredere  de  sanctttatiOf  nec  eontempseris,  qma  non 


pereunt,  et  eos  ad  infemum  tendere  negligenter  vi-  ^  rtpiifiiHftir  Ii6t  m  ^fortirm  hoc  a  Domino  Deo.  Irattts 


deniusJ  Sed  quomodo  nos  vitam  corrigere  valeamus 
alienani,  qui  negligimus  nostram?  Curis  enim  saecu- 
laribus  intenti,  tanto  insenslbiliores  intus  efficimur, 
quanto  ad  ea  quae  foris  sunt  studiosiores  videmur. 
Usu  quippe  curse  terrenae,  a  coelesti  desiderio  obdu- 
rescit  animus,  et  dnm  ipso  suo  usu  durus  efficiiur 
per  actionem  sseculi,  ad  ea  molliri  non  valet,  quse 
periinent  ad  charitatem  Dei ;  >  etreliqna  quae  itndem 
idem  sanctus  de  negligentibus  sacerdolibus  prose- 
quitur.  Unde  quanto  minoris  meriti  sumns,  nt  Do- 
minum  contra  vos,  si  iratus  fuerit,  tenere  possimus, 
tantomagis  nonsolam  actusvestros  corrigere,  verum 
ne  in  praeceptionibus  vestris,  quas  vel  verbo,  vel  scripto 


est  O^aSf  et  tenens  in  manu  tkuribulum  ut  aiioleret 
ineensum^  mimxbafur  saeerdotebus;etaiimque  ortaeet 
iepra  in  fronte  ejue  cormn  sacerdot^n»  in  domo  M- 
miitt  super  attare  ihymiamatis.  Cumqtte  respemseet 
eum  Amrias  poniife»  et  omnes  reiiqtti  eaeerdoies^  vi^ 
derunt  iepram  in  fronie  ejuSy  et  festinato  etepuiermti 
eum.  Sed  et  ipse  perterritue  acceieravit  egredi,  eo  quad 
sensiMei  iiiieo  piagam  Domini.  Fuii  igitur  Oxias  rex 
lefnosus  usque  ad  diem  mortis  «iMe,  et  habitavit  in  d^ 
mo  separata  pienus  iepra  ob  quam  et  ejeetue  fuerai  de 
domo  Domini  (II  Par.  xxvi). 

in  q«ofacto,  quia  sieut  Seriptmra  dieU :  Heec  m- 
iem  in  figura  comingebant  i/iif ,  scripta  sunttattempr^ 


decernitis,  ve!  decrevistis,  slve  decreveriiis,  quod  •.^rnot  (/ Cor.  x),  ditigeHteraitendendiimeslqui 


absit,  aliqna  injustitia  vel  praesumpliosiveindiscreiio 
stt,  8olliciteprovideredebetis,timentes  comminatio- 
nem  aeternijudicit  quidicit:  Vcehis  qtticondunt  ieges 
imquaSf  et  scribenies  injusiitiam  scripurunijUt  opprtme- 
rent  injudicio  pauperes,  et  vim  facerent  causce  httmiiittm 


diii  Ozias  DotKinum  coiuit>  paeiice  rogiiDm  tenoll, 
ei  contra  vidnas  et  alienigenas  gentet  crebrat  vicm- 
rlat  habvii.  Pottifnam  autem  officitim  non  umm 
prsesompsit,  sedinsacerdotaleministeriumcoAlra  U» 
manumpraesumpUonisexteuditfUsque  addiem^nMMrtfe 


n*n«it     a4   vIa«a_ 


im  HINCIUM  RHEIt.  MiCBieP.  OPOSCULA  ViRU.  19110 

queviolaivael  coaveUdOS  consLiiuta  diviiia,  quiado-  A  tatem^ei  verUas  liUrabU  ¥0i  (/onit.  vui).  latereat 


ceoie  Peuo,  Nqh§U  peuQnartun  aeceptQr  Deue 
(Aa.  x),  aii  Gcde^»  corpore  aepapalus*  niai  per  p<£- 
juicQliaiB  et  aacerdo^l^  iAdulgeali»  recoociliaiio* 
iieoi  eidem  Ecclesiae  fuerit  reineorporatus»  ecii  ub 
letema  Eoclesia  separalus.  Unde  et  ApoatoUus  prae- 
cipiit  Ciuit  kujuemQdi  wc  cibum  sumere  (i  Cor.  \). 
£l  item  om&iboSf  Cbrisio  in  ae  loquenie,  deaunliat 
dicefis :  Ni^ie  commum^are  operibui  infructuoak  te* 
Hebranm  (Epkee.  v).  Quani  aenleoiiaoi  exponeos 
beatus  Augustinuay  dicii  :  c  Duobus  saodis  non  te 
aiaculai  malus :  si  non  conseutias,  ei  si  redaiguas{ 
hoc  est  nott  communicare,  non  conseuiire.  Commu* 
jttoaiur  quippe,  quando  faclo  e|U8  ooosoriium  voiMA* 
taiis  ¥el  approbaiioois  aii^iaogiiur.  tioc  erga  nos  ad* 


itaque  meoii  vestr»  quod  beatos  Augasliava  dicit, 
quia  dolosi  vel  iuperiti  medici  esi,  sic  TutBeri  m- 
plaslrum  impooerer  ui  aui  noceat»  aut  mb  f  rosit 
Et  supra  posiia  quie  siueadnlaiioQe  ad  TeflMm  sa- 
lutem  veriuui  per  ora  veridioeruMi  pralvUl»  toUa 
noD  dispUcebuot.       

EXPOSITIO  SECCNDA 
cui  TUTULus  :  ROTVLA. 
Sacrum  Carthaginense  concilinm  dicit :  €  Quisqu^ 
episcoporum  accusatur,  ad  primatera  ecclesiae  ipsius 
causam  deferat  accusator  «.  i 
Ei  iiem  :  t  Qulsquis  episcoporom,  presbyleroruiu, 


et  dlaconorum,  seu  clericorum,  cum  in  EcclesiafDe 

Aposlolus,  aii :  ^oiiiecommuoicareoinerU^us  B  ^*^  crirnen  institutum,  vel  civilis>  causa  fuerii  coin- 


infrociuosis  ienebrarum.  Et  quia  paruojt  non  erat 
QQoseniire,  u  sequereiur  negligeniia  discipUa^»  OMr 
(is  auten«  inquii,ei  redarguiie.  Yidete  qucmadmo- 
dum  ulrumque  complexus  esi :  nolite  compiunicare ; 
nolile  cousentire,  noliie  laudare,  nolite  approl»are. 
Quid  esi  autem,  magisei  red^^rguite?  Reprebeoditey 
oorripiie,  coerceie.  Deiode  in  ipsa  reprebcnsioae  vel 
Qoercitione  aliorum  peccaiorum,  cavendumesi  ne  se 
eiLtollai  qui  altcrum  corripit;  et  qui  se  puiai  siarei 
videatnecadai;  foris  terribiliter  persooei  increpar 
tio,  intos  ieniiatis  teneaiur  dilectio.  Neqoe  etgo  e«o- 
seniientes  siiis  malis»  ut  approbetis;  n^e  negUr 
genioi,  ui  non  ajrguaiis;  neque  superbieft^  ut  ii^ 
sttltaaier  acguatis.  i 


rooia,  si  relicto  ecclesiaslicojudicio  publicis  judicils 
purgari  voluerit,  eiiamsi  pro  ipso  fuerit  pro/ala  sea- 
tenlia,  locuni  suum  amitlat,  et  hoc  in  ^miaali.  ia 
civili  vero,  perdat  quod  evicit,  si  Ipi^un}  suuo\  obli' 
nere  maluerit  ^.  > 

Et  Africanum  cuncilium  :  i  Qui^<mtqneit  Kilicel 
clericonmi,  ab  imperaiore  cogniiioaem  iudi^oisn 
publicorum  petierit,  bonoreproprioph?etar ;  siauteoi 
episcopale  judicium  postulavejrit.  njJiilei  iAsii  ^  i 

£t  ul  de  legibus  Romanis,  ei  roujitis  hic  pauea  po- 
namus,  Gratianu^,  Valentinianus  e^  Ibeodorieas 
cpnstitueruni :  c  Ne  quis  audeat  apud  joilioes  pttWi- 
cos  episcopum  accusare,  sed  in  ej;asc<^(iini  affdiea- 
tiam  perferre  non  diflerat^  quidqui4  sibi  pirQi  (piaU- 


Giootiteputarei  domiaeebariasiiQaacb^nigQissime^  ^  ^^^^  negotii  putai  posse  compei^re,  vt  inepisooporain 


quia  qttocuAqBO  caroaUs  propinquitaiis  affisoiu,  vel 
foia  taoiiMn'ia  episcopo  Rbemeosiff  praTinoisa  indi- 
goitati  mea  cojmoiasff  ista  saai  acta,  conmoius  haec 
scripseiim;  aed  selo»  de  quo  et  in  psabno  et  io 
Eyangeiio  scripium  esi  :Zelu$  domos  tua  eomedU  me 
{Peak  uvui>,  videUcei  aelo  uoLversaUs  Ecdesi^, 
qoes  domus  Dei  «st,  ei  aaori  ordinis  sacerdotalis» 
qnod  ttnum  in  omoibus  episcopis  esi,  ei  officu  we» 
«ugoiiaiia,  legeos  electos  0ei  proplsr  legespaieroas, 
eiiam  mortew  corporis  appetisse,  ei  iu  laudibus  di* 
Yiois  Ecciesiam  caibolicam  cantare  sancium  :  Qui 
pre  kgie  iki  sui  certavii  uique  ad  mQrtem  (11  Mach, 
n  ei  i[u)w  Veairas  nibiiominus  seU>  saiuUset  optandae 


aliorum  judicio  qiji^e  as^i^it  (^M^pisi^opmii  vaieaaf 
diiliniri.  >  £t  itenv  imperaiores  Gaostituei^vivii  at  ia 
priYatis  causis  hujusaiodi  c^a  sesveu^;^  ne  qoeo- 
quam  Uiigatorum  s^teaiia  oQn  a  suo  jwlice  dictt 
constringat. 

£t  S.  Leo  saoctae  Romanae  Ecciesias  pootifei  ia 
synodo  Romae  habita,  staiuit  dpceoa : «  Taotam  s£- 
cuU  potesutes  circa  sacer<k)ialem  ordtiievi  fsvereo- 
tiaiu  pra^valere  volaeruni,  etiai^  bi  quos  aub  ii^ 
riali  aoauue  terris  divina  ppleiUia  pmsease  pnBMpii» 
ui  jus  distriogendoruip  oegoiioruia  episflCiis  saoctii 
juxLa  divalia  coasUiuta  j^ymiflMiat.  Quod  ms  et 
juris  aniiqui  edioiis,  ei  iUatis  fTfqnfotiliiHB  sil  iogi* 


oobis  proeperiiialis  haec  scripsi.  Tandem  peio  ui  io  -^  bus  consliiuium,  pcassenU  tempoBO  a  plerisi|«e  im- 
bffc  serviMKis  me«  obse<iuio  diligenUus  discematis,  *^  nimus  fuisse  calcaluo.  r^am  pr^ienaisso  saccrdaiai 
qoittiiatti  si  quasdam  ibidem  mordacius  resonani,  noo  judicio»  passim  ad  examen  saBcuiarium  traosienati 
inibi  verba  suoi  sensus  :  qm  eisi  foreni,  mansue-  Quocirca  noi»is  visum  esi,  ut  hane  el  aaciaram  ie^ 
.Indo  veslra  debei  modeste  perpendere ,  quoniaip     gum  ei  npstri  ordiois  eooiuaieUam»  oi  ad  prM« 

.._  j..;..      .,ii5isgflr^|yr  pleoa  disirictio,  et  oteervaBdam  f»r- 


»J..I>i ui- 


m  PfiO  ECaESlifi  UBSRTATVM  BfVHISSKMiE.  Mfil 

x^ici^ntf  et  ailiU  novi  audeant  facere  in  suis  paroh  ^  noaefi  moB^traut  diceco^,  ut  Yel  in  axnodo,  vel  per 


cliiis  aioe  cao8€ienlia  et  consilio  sui  metropoliUitki  v 
06C  maroiKkUtanus  aine  eorum  consilio, » 

St  it^  ia  eodeoi  libro*  eap,  Si  m  V^  si  ckvi^ 
\els^%fibik  inlor  «a  negotium  aU^iiod  daoueriat,  a 
m  «H^Gep^  dWidKentoi:;  «^  ai^ud  laaeMlaros.  i 

£(  iV^q»  iA  ^4^  iibni»  cj«u  ?& :  rllt  clerid 
ccitoi^istici  ^dini«  si  c^lmm  iQ/eajprecint,  apyud 
ecclesiasUiafi  iu.divefaMr,  m^  aimd  saeouiares.  i 

£t  haec  constiiuia  sunt  dia  his  quse  ab  episcopoi 
vel  presliyt^o,  iiw  dtacoaa  (pojx^niUuntur,  sive  in 
(.riipiQ^ib^Si  ^iv^  ^  ciyilib^St  id  est  de  p^cuniariis 
caufiis.  CflBteipiin^  de  ipfibiis  ^  mancipiis,  el  mancipio- 
rum  comnd^i^,  ^iiscopie:^  Ecclesiis  nobis  commis* 
sis,  vel  de  proprietatibus  ciericorum,  advocatos  dare 
secunduiQ  coQ^ueiudiftev^  non  abQuimus. 

Ubi  autew^  ^  en^eadari  debeant,  quse  episcopi  vel 
clerici  in  criminalibu^  vel  civilibus  commUlQiu,  leges 
manifeste  demonstranjl«  dicenl;es  nudi,is  deceroenlibu^ 
imperaioribus.  Ex  quibus  omnlb^s  hic  l^genv  Valenti- 
niani  et  YsdeoMs  ponemus,  qui  (iecreverunt ;  i  llt  ^dtra 
provinci8&  terminos  accusandi  liceiuia  prohibe^^uf .  ». 

Gt  binc  sacrum  Gartbaginense  concilium  slatuit : 
c  Ut  accusatus  et  accusator  in  eo  ioco  unde  est  ille 
qui  accusatur,  locum  sibi  eiigat  proximum,  quo  non 
sit  difficile  test^s  perducere,  ubi  causa  finiatur  ««  i 

Et  it^iu  leges  dicunt :  i  Si  quis  adversarium  aut 
repetitio.De  aut  criminis  objeclione  pulsaverit,  in  pro- 
vincia  in  qua  consisiit  iile  qui  pulsatur,  suasexeral» 


iudi«e&«  sive  <)uos  coiquireatibus  primatei  dederintg 
uve  qiiQi  ipsi  vicinos  ex  coiiseasu  del^geriaU 

{taputaioft  auiem  judices  epiacoiios,  «t  AfricafiaB^ 
dicit  Gonciliuffl.  <  Ab  iilo primato  awnl  daadi»  ia ci^iift 
psoviaeia  oausa  versainr,  Si  autem  ex  ooniiiiiwij^a-t 
cito  eonqttirentea  vieinos  iudtces  elegeri9t«  aol  «nui 
eligalw^,  aut  trea;  et  si  tres  etogeriu,  m  Mniim 
sententiam  sequantur,  am  diieffQiii^  » 

Et  Ci^icedeoense  coneiiiam  dieit }  %  Sa  ^foit^  fle« 
ricus  adversus  clerienm  babet  «legeAiwnt  noa  ^mt^ 
rat  episcopum  propnum,  et  ^  sas^uji^is^  pm«m4 
judicia  ;  sed  prius  actio  ventiletur  apu4  ftpisoopHHI 
propriom,  vd  certe  consilio  e^usdem  epiaooii»  a||id 
quos  ulraeque  partes  voluerint  i  judiciiuu  ^ntiof^. 
B  bont.  Si  quis  aotem  praeteriuec  fiecerit»  ^^aoAOif  W'^ 
rectionibus  subjacebit  ^.  » 

Et  S.  Gregoriusex  kgibus  el  sacriaeanooibNS  eon^ 
stituit  scribens  ad  Bonifacium,  defeasorem  Gorsic»» 
et  vices  agentem  apostoiicai  sedis,  quas  io  istis  re^ 
gionibus  primates  provineiariinii  tenent :  c  Si  qois» 
inquit,  e<mtra  clericuoi  eausam  habnerit,  epiaeopuoi^ 
ipsiua  adeat.  Qui  si  forte  suspecius  fueril,  exseeiHoi 
vei  ab  ipso,  vei,  si  el  hoe  actor  refugeril,  a  tua  qsl 
experientia  depuiaiidijis,  qui  partes  sibi  «yutno  coi^ 
sensu  judices  compelial  eligere,  a  quiiiuft  quidquid 
Aieril  definitum»  iu  vel  toa,  vei  episeopi  soUiciUK 
dine,  servaln  iege,  modis  omnibua  eompleatorft  a( 
n«a  sit  unde  possint  litigiis  laligari,  >  £t  gi  laioois 


actiones»  nec  ffistiinet  adversariuin  suum  alibi,  aut  ^  contra  episeopum  civilem,  id  est  peomiiariam  eau- 


loogiua  ad  judicium  perirabendum^  Uie  vero  qoi  pul 
satus  fuerit,  si  judiceoa  suspeetvm  bahueril,  liceat 
appellare.  > 

Et  S.  Inooeeotius  ad  Victricium  episeopum  :  c  Si 
quae,  ioqoit»  eaoaae  vei  contentionea  inier  elericos, 
tam  superioris  Oidinis,  quam  etiam  inliarittris  fuerint 
exorCm,  ul  secundum  syoodiim  Nicaenafli  congrega- 
tis  ejusdem  provincise  episcopis,)urgium  terminetur ; 
necaiicui  liceat,  (sine  pram'udicio  laiiaen  Homanm 
EecleaisB,  eui  in  omniiMis  caosis  debet  reverentia 
custodiri),  reUelis  his  sacerdotihosqoi  in  eadem  pro* 
vincia  Dei  Ecclesiam  nutu  divino  gubernant,  ad  aliaa 
oonvoiare  provincias.  Quod  si  qois  forte  prsesumpse' 
rit,  ei  ah  ofikio  deri  submotus,  el  injnriarum  reus 


sam  habuerit,  episcopus  admoneri  vel  compelli  ah 
his  quorum  interest  debet ;  similiter  ei  iaieus  admo^ 
neri  velcottpelli  debet  a  reipubiiese  potestate,  ut  ad 
arhitriuffl,  id  eal  ad  judieium  ex  ulraque  pavtoele- 
etorum  jodicum  veniant,  et  eorum  judieio  causa 
floiatur. 

Sicul  ad  Malohun  episoopum  idem  S.  Gregorioo 
ex  legibus  et  saoris  regaiis  soribeos  demoostral  \ 
c  PrseUirea ,  inquil »  fraternitatem  tuam  prsesenti 
prasceplione  coraviiBii&admonendam,  nt  Stephanuni 
fpji^^Tf"'»  ad  eiigenduB  eompelias  venim  judiciuin  i 
et  quidquid  inter  praBdiclum  Joannem  virum  ma^ 
gaifieora,  el  supradietum  episcopum»  electorttm  foe* 
rit  senteniia  dittnilum,  ad  effeetom  perdueere  non 


ah  oranibtts  judtoetur.  Si  autem  majores  causae  in  p  omittat. 


media  iuerint  devolutse,  ad  sedem  aposlollcam,  slcut 
synodos  statuit,  et  vetus  consuetudo  exigit,  post  ju- 
dicuuB  episcopale  referatur.  >  Unde  Carthaginense 
dieil  cooeilium  :  c  Ut  a  quibuscunque  judicibus  ec- 
clesiaslieia  ad  aiios  judices  ecclesiastieos,  ubi  major 


£t  btne  ieges  quas  servat  Ecclesia  dieont,  obseri 
vare  aotem  specialiier  judices  debent :  c  Ut  in  om« 
nibus  causis  sententia  qo»  deiiberata  Iderit  eonsiH 
lutis  pariter  partibos  recitciur ;  ut  ah  his  a  quihoi 
causa  dicla  est,  ad  inlegrum  qu»  dleta  fueril  aen^ 
»...  At  /tutriunia  nMMP.niibBS  DartibBO 


|<Mi5  HINCMARI  RBEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  YARIA.  «061 

tavernni»  B.  Grcgorius  in  efHStola  decreuH  ad  Joan-  A  obedire,  Africanl  conclHi  judidum  sustinc^H,  4|!io 

iiem  episcopum  Larissseum  demonstral  dicens  : 

f  Gumque  porrecla  appellatio  per  homines  Hadrianl 

episcopi,  cseteraque  quae  penes  te  gesta  sunt,  |Hissi- 

mis  fuissent  deportata  principibus,  depntatis,  ut 

dixirous ,  Honorato  apostolieae   sedis  diacono ,  et 

Sebastiano  glorioso  anligrapheo,  cunctisque  subti- 

liter  examinatis,  a  serenissimis  principibus  sunt  ab 

onmibus  jussionibus  absoluti,  » 

Undelegesquas  probat  Ecdesia  :  i  Res,  inquiunt, 
Jttdicatae  videntur  ab  his  qui  imperium  potestatem- 
que  habent,  vel  qui  ex  auctoritale  eorum  inter  par- 
les  dantur.  i 

£t  notandum,  ut  praemisimus,  quoniam  impera- 
tores  leges  sxculi  et  Ecclesias  conservautes,  ad  cau- 
sam  pecuniariam,  id  est  civilem,  inter  episcopum  B 
et  sseculares  investigandam  ac  dtfBniendam,  cum 
ministro  ecclesiastlco  adminislrantem  reipnblicas 
deputarunt.  Si  vero  episcopus  aut  veraciter,  aui 
slmulata  infirmitate,  aut  alia  qualibet  occasione  ae 
dixerit  non  posse  venire  ad  synodum,  aut  ad  electo* 
rum  judicium  conira  adversum  se  conquirentem, 
eligat  sibi  judices,  aut  deputatos  suscipiat,  sicut  ex 
legibus  et  regulis  sacris  praemisimus;  et  mitut  pro 
ae  personam  Instructam  ad  locum,  et  dieni  desii- 
natum,  quse  exsecutionem  et  diffinitionem  legaliter 
et  regulariter  ad  voces  lliius  in  electorum  judicio 
prosequatur;  et  qnod  fueril  exsecutum  ac  dlilinitum, 
suscipiat  observandum ,  sicut  regulae  ac  decreta 
snnctas  sedis  Romanae  poniificttm,  sed  et  S.  Grego- 


dicitur :  <  A  judicibus  aut  quos  oommunis 
sus  elegerit,  non  liceat  provocari ;  et  qaiaquts  pre- 
batus  fuerit  pro  conlumacia  noUe  obtemperare  jodi- 
cibus,  cum  hoc  primse  sedia  episcopo  Cuent  iirokh 
tum,  det  litteras  ut  nuUus  ei  commiinicet  episco- 
porum,  d<mec  obtemperet  •.  >  Et  si  laieos  qnaereas 
contra  episcopum  noluerit  obedirejudietiMis,  a  pni- 
cipe  reipublicae,  et  Ecdesiae  Uitore  ac  d^eoawe,  et 
regia  benignitate  protectore 

In  capitoiis  imperialibus  scriplam  est»  Hbro  se- 
cundo  :  i  De  his  qui  Injuste  super  alios  quereitf 
faciunt :  ut  si  inde  convicti  foerint»  profrter  ilto 
calumniam  secundum  legem  et  aequiialem  jasiitiav 
reddanl.  • 

Gl  hinc  libro  tertio  scriptum  habeiur  :  c  De  liis 
qui  causam  judicatam  repetere  praesuuuuit,  sed  e^ 
de  his  qui  legem  observare  conteropsernit,  nt  per 
ildejussores  ad  praesentiam  regis  deducanUiT,  % 

De  his  vero  qui  Romanis  legibus  judicaDtiir,  d€« 
cretum  est :  <  Ut  qul  per  calumniam  injuriae  adit^ 
nem  instituit,  extra  ordinem  pnniatur;  omiies  enni 
catumniatores  exsliii  vel  insnlae  releidatione  aut  otfi- 
nis  iimissione  puniri  placuit.» 

Kegia  igilur  soUiciludo,  a  Rege  regum  et  stqu^ 
simo  judice  Deo,  ut  in  directione  eordis  judida^i 
jiidicelur,  constituta,  provide  solliciteque  piwfJere 
debet,  ut  tales  judices  cum  episcopis  ad  causam  inter 
ecclesiasiicos  et  sseculares  dirimendam  eligat  et 
consiituat,  qui  religiosi  sint,  el  Dominum  tlacant, 


rius  saepissime  in  epistolis  sols  ex  legibus  et  regulis  C  el  non  muneris  pnemio,  non  favoris,  vd  propinqoi 


sacris  agendum  demonstrat. 

Ex  quibus  unnm  de  ploribus  hic  beali  Gregorii 
decretum  ponere  censui,  quod  ad  Fortunatum  epi- 
ficopum  scribens  :  i  Fraternitatem,  inquit,  tuam 
his  hortamur  aOalibus,  ut  cessante  omni  exeusa- 
tione,  personam  huc  iBStructam  sub  festinatlone 
Iransmittas,  quae  aut  in  eleciorum,  aut  certe  in  de- 
putalornm  a  nobis  judicio,  sl  qua  pro  tuis  partibus 
sunt,  agere,  et  adversariorum  intentionlbus  ac  otije- 
ctis  valeal  per  omnia  respondere,  ut veritate  cognita, 
salubrem  hic  flnem  suscipiat.  > 

Et  in  epistola  ad  Sergium  defensorem  Sipontl : 
c  Experientiae  tuae  praesentl  auctoritate  praecipimus, 
ut  FruniscendUm  admonere  studeat,  quaienus  si 


tatis,  aut  amidliae  gfatla,  non  indeblta:  subjeeiioim 
(^sequio,  non  alterius  parlls  odio,  personam  acci- 
piant  in  judido;  sed  absque  contentione  elUvore, 
sicut  ipsa  Veritas  didt :  Non  secundmm  ftdem^  md 
justum  judicium  judicent  (Joan.  vu).  Elhoc  dob  is 
publico  judicli  loco,  sed  in  prlvato  :  quia  episcopi 
non  in  oonsistorio  regum,  non  in  prsHorio  jadJcan, 
nec  nisi  ah  episcopis,  in  synodo,  aui  ln  privato  loeo 
a  primatibus  deputaiorum,  aut  a  se  electoram  jo- 
dicum  judicio  debenl  aut  possunt  legulariler  }«&• 
cari. 

Et  praetexato  modo  supradlcUs  leges  tsm  pohfi- 
cas  quam  ecclesiasticas  in  suis  lemporibM  servari 
decrevisse  didicimus  antiquos  Imperatores,  ei  pne- 


quid  de  obslricta  redhibere  Ecclesiae  c4)gnosdt,  sa-  ^  decessores  ac  progenitores  vestros,  episoopis  ei 
lisfacere  dilatione  postposiu  non  desistat.  AUoqutn  viris  ecclesiasticis  :  et  nobis  vestra  dilfciis«gn 
raora  cessante  ad  eiectorum  accedat  te  compeliente  et  l>enjgni8sima  domlnatlo  servaturam  ae  veite  ei 
jadleiam,  et  quidquid  veritate  cognila  sacrosanctis     subscriptione  promisit  in  Carisiaco  :  ubi  hoc  c^- 


I0G5  PRO  EGCLESIJE  LIBERTATUM  DEFENSIONC  1006 

servalK).  Et  qui  illam  necesse  habuerit  et  raiiona-  A  pium  imitari  Toluerint,  ulJam  penitus  divisionem  aut 
bilKer  petierit»  ralionabilem  misericordiam  exhibe-     jacturam  paliantur.  > 


bOy  sicut  fideUs  rex  suos  fideies  per  rectum  hono- 
rare,  et  salvare,  et  unicuiquecompetentem  legem  et 
jQSiitiam  in  unoquoque  ordine  conservare,  et  indi- 
gentibns,  et  ratiouabiliter  petenlibus  ralionabiiem 
uisericordiam  debet  impendere;  et  pro  nullo  bo- 
mine  ab  hoc,  quantum  dimittit  humana  fragiliias, 
per  studium,  aut  malivolentiani,  vel  alicujus  indebi- 
ium  hortamentum  deviabo,  quantum  mihi  Deus  in- 
lellectum  et  possibilitatem  donaverit.  Et  si  per  fra- 
giliutem  contra  hoc  mihi  subrepium  fuerit,  cum  hoc 
recognoYero,  illud  emendare  curabo.  >  Nos  autem 
fldeles  vestri,  episcopi,  et  c^teri  laicalis  ordinis  qui 
adfuerunt,  hoc  capitulum  et  vobiscum  condidimus 


Et  hoc  cum  aliis  capitulum  quod  sequitur,  yos 
ipse  manu  propria  in  villa  quae  dicitur  Goionia,  cou- 
sensu  episcoporum,  et  Warini,  ac  aliorum  optima- 
tum  vestrorum,  anno  iv  regni  vestri  conflrmastis, 
et  per  Ricuinum  Ludovico  frairi  vestro  misisiis  : 
c  Dehonore  videlicet,  et  cultu  Dei,  atque  sanctarum 
ecclesianim,  quse,  auctoreDeo,  sub  ditione  et  iuitione 
regiminis  nostri  consistunt,  communiler,  Domino 
mediante,  decerninius,  ut  sicut  tempore  beatae  re- 
cordationis  domni  ^c  genitoris  nostri  excultae  ac  ho- 
noratae,  atque  rebus  anipiiatae  fueruni,  salva  aequi- 
tatis  ratione  ita  permaneant.  Et  quae  a  nostra  libera- 
litale  honorantur  alque  dilantur,  de  caetero  sub  in- 


eteisub8cripsimus,unusquisqueproAtendo:  c  Quan- fi  tegritate  sui   serventur.  Et  sacerdos  ac  servi  Dei 


tum  sciero  et  potuero,  Domino  adjuvanie,  abs(|ue 
ulla  dolosiute  aut  seductione  et  consiiio  et  auxilio, 
secundum  meum  minisierium,  et  secundum  meam 
personam,  fldelis  vobis  adjutor  ero,  ui  illam  potcsta- 
tem,  quam  in  regio  nomine  et  regno  vobis  Deus 
eoncessit,  ad  ipsius  voluntatem,  et  ad  vestram  et 
fidefinai  Testrorum  salvationem,  cum  debtto  honore 
et  vifore  tenere  et  gubernare  possitis. 


KXPOSITIO  TERTIA 
ciJi  TiTOLUs  :  ADMONJTIO. 

Hanc  legem  decessores  et  pnedecessores  vestrl 
reges  EcdesiaB  servaverunt :  quae  si  aut  per  exces- 


vigorem  ecclesiasdcum  et  debita  privilegia  juxta  re- 
verendam  auctoritatem  obtineant.  Eisdem  vero  re- 
galis  potestas,  et  illustriura  virorum  strenuitas  seu 
reipublic»  administratorcs,  ut  competenter  suum 
ministerium  exsequi  valeaiit,  in  omnlbus  rationabiii- 
ter  ac  juste  concurrant.  i 

Et  hoc  cum  aliis  capitulum  quod  subsequitnr,  in 
Belgivaco  civitate,  anno  yi  regni  vestri  coram  Deo 
et  angelis  ejus,  in  fide  et  dextera  vestra,  per  spa- 
tam  •  vestram  jurantes,  sicut  praesentes  episcopi 
qui  adfnerunt  petierant,  lllis  et  cxteris  episcopis 
regni  vestri,  ac  successoribus  suis,  et  eorum  eccle- 
siis  cunctis  diebus  vita  vestrac  vos  servaturos  pro- 
misistis,  petentibus  :  c  Ut  jus  ecclesiasticum ,    et 


sumprincipum^autpernegligenliamcpiscoporumali-r» .    ^^  ^^^^^.  ^_    ^k-    •.  .      . 

j      •  I  .    r^  .  .      s    .  •  *^*"*  canonicam  nobis  lU  conservetis,  sicut  ante- 

quo  modo  violata  fuit,  umen  correcta,  sicui  in  eo-  ' 


rum  capitulis  legitur,  existit.  Vos  etiam,  decessores 
vestros  sequentes,  hanc  legem  ecclesiasticam  serva- 
turos  Deo  et  nobis  promisistis,  sicut  hic  continetur. 
In  libro  primo  eapitulorum  imperialium,  domni 
Caroii  avi»  et  domni  Lndovici  patris  vestri,  in  iege 
ab  ipsis  confirmata,  EccIcsIjb  et  universis  episcopis 
scriptURi  est,  cap,  8.  f  l)t  ad  metropolitanum  epi- 
scopum  suffraganei  respiciant,  et  nihil  novi  audeant 
facere  in  suis  parochiis,  sine  conscientia  et  consilio 
siii  roetropoliuni,  nec  metropoUtanus  sine  eorum 
consilio.  »  Itero  in  eodem  libro,  cap.  28.  c  Ui  si  cle- 
ricl,  vel  monachi  inter  se  negotium  aliqood  habue- 
rinty  asuoepiscopodijudicentur,  non  a  saecularibus.  i 
[lem  In  eodem  libro,  cap.  38.  c  Ut  clerici  ecclesia- 
stici  ordinis  si  culpam  incurrerint,  apud  ecciesiasti- 
30S  judicentur,  non  apud  saecolares.  >  Iiem  iu  eodem 
libro,  cap.  77.  c  Quia  juxta  sanctorum  Patrum  tra- 
ditioiiem  novimus  res  Ecclesiae  esse  voia  fidelium, 
pretia  pecx^torum»  et  patrimonia  paiiperum,  cuique 
Qon  solum  habita  conservare,  verum  etiam  multa, 
Deo  opitulante,  conferre  optamus.  Tamen  ut  ab  ec- 
^lesiasticis,  de  non  dividendis  rebus  illius  suspicio- 
leni  dudum  concqitam  amoveremus,  statuimus  ut 


cessores  vestri,  qui  hoc  bene  et  raiionabiliier  obser- 
vaverunt,  juxu  quod  sciri  poterit,  etDeus  vobis  posse 
dederit,  nosiris  praedecessoribus  conservaverunt.  > 
Et  hoc  cum  aliis  capitulum  quod  subsequitur, 
anno  Incamationls  Dominicae  dcccli  in  ioco  qui 
dicitur  Marsaua  cum  fratribus  vestris  Waltario 
[Lothario]  et  Lndovico  manu  propria  per  consilium 
et  consensum  fidelium  vestrorum  communium  com- 
muniter  confirmasiis :  c  Ut  nostri  fideles  unusquis- 
que  in  suo  ordine  et  statu  veraciter  sint  de  nobis 
securi,  quia  nuUum  abhinc  In  ante,  contra  legem  et 
justitiain,  vel  auctoritatem  acjusUm  raaoneui,  aut 
damnabimus ,  aut  dehonorabimus ,  aut  opprime- 
mus  ye\  indebitis  machinationibus  aflligemus;  et 
^  illorom ,  scilicet  veraciter  nobis  fidelium ,  com- 
mutti  Gonsilio  ,  secundum  Dei  voluntatem ,  et 
commune  salvamentum,  ad  restitutionem  sanctae 
I>ei  Eccleslae,  et  statum  regni,  et  ad  honorem  re- 
gium,  atque  pacem  populi  commissi  nobis  pertinen* 
tia  assensum  pneftiemus,  in  boc  ut  nulli  non  solum 
non  sint  nobis  contradicentes  et  resistentes,  ad  ista 
exsequenda,  verum  etiam  sic  sint  nobis  fideies  et 
obedientes,  ac  veri  adjutores,  atque  cooperatores 


jyg,  HINCMARI  RHEM.  ARCHIEP.  0P08CULA  VARIA.  1088 

Et  ..oc  c«m  a«.  copUulum  q«od  subse.uitur.in  A  -^J^:J-^  ^«  JirTltL';.  I^ 


synodo  apud  Sucssionis  civilalem,  in  inonasierio 
sancli  Medardi,  anno  Incarnalionia  Doininicae  octSn- 
geniesimo  quinquagesimo  lerlio  vos  servaluros  pro- 
fessi  csiis ;  c  Denuniiandum  est  omnibus,  el  a  mis- 
5is  noslris  ordinandum,  ut  omnes  Ecclesiae  presby- 
leri  sub  immuniiate,  ac  privilegio,  et  ordinaiione 
alque  disposilione  cpiscoporum  slngularum  ecde^ia- 
rum  iu  quibuii  consislunt,  secundum  canonicam 
auclorilalcm  ct  capilularia  domni  Caroli  imperaloris 
avi  noslrl,  ct  pii  augusli  Ludovici  domni  et  genrto- 
ris  noslri  permaneant.  > 

El  hoc  quod  sulsequiiur,  anno  Incarnalionis Domi- 
nicieoclingenlesimo  quiiiquagesimo  ocUivo,regni  au- 
tem  vestri  decimo  sepiimo,  in  Carisiaco  palatio,  con 


perlinentibus  conlra  firmiutem  snbrtpiatur.  Finni- 
las  auiem  lla  se  habct :  c  Amodo,'et  qoandia  iftxero, 
istum  tratrem  meum  nalura,  et  nepotes  meos  na- 
tura,  ad  Dei  roluntatem  et  sanctae  ejas  Eccless 
statum  et  honorem  atque  defensioneDa»  el  ad  m- 
slram  communem  salutem  el  honorem,  et  ad  popul 
Christiani  nobiis  comraissi  salvamentum  el  paccm, 
el  ad  legis  ac  justiliae  alque  reclae  Talionls  consetw 
vationem,  quantuni  mibi  Deus  scife  el  posse  doo^ 
Tecit,  et  ipsi  nie  obaudierint«  et  a  me  ip^i  quaesieriot, 
vei^o  cbnsilio,  et  secundum  ut  mihi  rafiionabiliter  A 
salubriter  possibile  fuerit»  sincero  aaxilio  adjotor 
ero.  I  £t  reliqua  ^. 
luris  autem  ecdesiastici  leges  Spiritu  Pei  condlbe. 


tem  vestri  decimo  sepiimo,  in  uarisiaco  paiauv,  uuu-         .«.«  ««-"•  - — „--™  .^p--  ^.^-  -  ^^  ^  ^—. 
seniJu  episcoporum  ac  cxi^rorum  Qdelium  vestrorum  »  et  ipsius  sapienlia  quacondiioies  legumiusU  deccr- 


sponte  manu  propria  confirmasiis  :  c  ftuanluin 
sciero,  el  raiionabiliter  poiuero,  Domino  a^uvante, 
unumquemque  veslrum  secundum  suum  ordinem 
honorabo  cl  salvabo,  et  honoraium  et  salvalwa  abs- 
que  ullo  dolo  ac  damnaiione  vel  deceptione,  conser- 
val!0.  Et  unicuique  competeiitem  legem  et  juslitiam 
conservabo.  Et  qui  illam  necesse  habuerit,  et  ra- 
'  tioaabiliier  peUerit,  raiiouabilem  misericordiam 
exbibeo;  sicul  fidelis  rex  suo»  fideles  per  recium 
honorare  et  salvare,  et  unicuique  compelentem  ie- 
gem  et  jusiitiam  in  uBoquoque  ordine  conservare, 
et  indigentibus  et  rationid)ililcr  peientibus  raliona- 
bilera  misericordiam  debet  impendere;  ei  pro  null» 


nunt,  decrelae,  quibus  sancta  moderalur  Ecde^a,  et, 
at  sanctus  Leo  dicit,  totius  sunt  ntondi  reveremia 
consecfatae,  quos  episcopis  regni  vesiri.  ei  sH 
commissis  ecclesiis  vos  servaimos  VotoUs  et  pro- 
misistis,  manifestae  sunt.  Quas  qui  iion  ofeerval  sine 
dubio  contra  Dei  voluntatem ,  et  s^bcis  ipsios 
Ecclesiae  slatum  et  honorera  atqu<i  defensioaeBi, 
contraque  suam.  salutem,  et  justitiani  atque  direciani 
rationem  facit.  be  quibus  legibus  hic  panca,  et 
causae  unde  3|;itor  coav^oiatfi^y  ^d  .pienioriaai  v^ 
stram  studui  revocare 

r  Quisqui^  inqutl  saxnrunl  btfttdgibCBse  conci- 
hnm,  episoopeMiM  >r6SD^i»nlio,  «MMfiaiM,  scb 


flllf*lll     UilvCA  •^v"  MSSii^*     w^*#^*"    •••^j^— '^— — ' ••  "  , 

bomine  ab  hoc,  quanmra  dimiitit  humana  fragilitas,  p  TeH^oniili  cterteortim ,  «nm  M 

...j! I  „^Ai:»AiA.u'i<knfe  v»l  f^liriiiiis  iDd£lu.i       nritnen  eonStitttlUttlV  VcA  civili9  Isac 


per  siudium  aut  malivolentiam  vel  aliciyus  i^debi 
lura  liortamentum  deviabo,  quanlum  mibi  Dcus 
intellectum  et  possibiUtaiem  donaverU.  Et  si  per 
fragiliuiem  contra  hbc  m\^  subrcptura  fuerit, 
ciun  hoc  recognovero  voliinUrie  Mlud  emeiMUre  cu- 

rabo.  1 

Postea  etiam  in  viUa  Dreona,  anno  InoarnaUonw 
Dominic»  octingentesirao  qittinqiiagesirao  odavt^ 
quando  nos  transmisislis  ad  eicomraunicauduin 
fratrem  vestrum,  el  poputaro  w  ««»  «♦.super  vos 
venej-at,  ut  ab  evasione  r^ni  nestri,  et  effusio^^e  ^n- 
guiais  veslri,  et  ttdeUum  vortrouM»  pe  «obih^reftli 
toc  taiia  plura  vos  servs^ros  «iwtis  di^  'Vit# 
vesiTiB  nobis  et  omubus  .^(toopi^  regni  «asUi»  M 


crhnen  eonstitMuttv  vd  civlliS  isatM  mm  MbmH, 
si,  relielo  ecdeftidStiMjMkio,  pnmdi^  jntfiA poi^ 
gari  voluerit,  eihifnrf  phs  Ipse  ftiWt  prolata  sea* 
tentia,  locnm  stmM  artilUat,  «t  tiee  fai  eHminali;  ia 
dtiii  vero,  pertfat  fnod  ^fM^  ^  ^it^  smim  db^ 
tfinere  raalherit  \  « 

Bt  In  beati  Gltgerii  dtereiift  tst  MMMiiis  k^ 
fectis  canonicls  ad  Jbamiem  defeiisorem,  eoosUtntn 
est  pro  qualicunquB  civlli  tef  criniifiaili  cansa,  qneiih 
ctinque  judlcem  non  llcei-e  iirvtfann  «^Asoopiin  ad 
J^udiciuni  publicum  provocat^,  prodnccre  td  exhi- 
bere.  Sed  si  a  derico  vel  iliqotJttmqtfe  altercaiis 
cbntra  episcopdrti  proptier  quamlibet  dalisam  lai« 
apud  melropontaiuim  vel  primatem  protllld«i   ^ 


ecclesiis  nobis  coramisais»  a  iiniwrs»  Mehhus  v^-  p  dum  feanctas  regulad  causam  Judicarf  flehcre-  B  s 
alPtslegera  et  jusUtiaji»  ves  serv*iures  eoram  Deo  f)     quid  judicalis  episcopus  conlradixerit,  ad  beatiffl- 


nngelis  ejus^w»  laeif  raispiiiiltce  profewi  ftiistip 

CdBlerMn  upmi  Confluentes,  amio  lAeafnatiooitfJ)^- 
iHinic»  ocUigBntesirao  sexagesiBio^firraites^Wa* 
«eqmturlmerTOs  etiratfem vestrami  ac  nepoles  » 
iros  faeta  est ,  foam  i^roe  bic  posw,  ^«ia  M  vdn»- 
tas,  et  sonel»  Ipslas  Eeclesi»  staiiw,  el  bonor  atque 
defen8io,etpepuUChri«4iiam  nal^iscewmissl,  uWnon 


mum  sedis  Rpmanae  pontillcem  eausa  rcferatnr.  B 
ille  secundura  canones  et  ieges  huic  caiisx  prstot 
finem.  fet  sacrum  Carthaginense  atncilium  ^at^A-, 
'^t  i  Quisquis  episcoporum  accusatur,  ad  primaian 
provincia  ipsius  causam  deferal  accasator  «.  >  & 
sanciione  legis  Gratiani,  Valeotiniani  et  ThtoAi^ 
specialiler  icobibetur :  c  Ne  quis  aadeat  apnd  jodkjes 


SOM  CAPITULA 

fttfn  debeant  definiri.  i  Et  in  decretis  beali  Gregorii 
ad  Joannem,  ex  loge  Gratidni,  Valentuiiani  nc  Tiieo- 
4osii  :  c  Et  in  prmtis,  inqoit»  eaueis  hnjusmodi 
forma  serTelur,  ne  <}iieinquam  litigatorum  sontentia 
ttM  a  sno  jiidiee  dicta  oon$trinp;ai.  »  Et  iteia  ibi : 
#  Necesaa  es4  nt  quod  eoMra  lottaa  CMtua  eat.  firaii- 
laaom  n«a  balMsat.  i 

£t  Gaflbaginonae  eoMiUum  atatuit :  r  Ut  acewa-* 
IM  vel  aeeusalar  in  eo  kieomide  eal  ikie  qui  aecut* 
aaMr,  lofeoni  ailni  eiigat  proiimum »  quo  non  sil 
ifiMeiie  leslea  produeope»  «bi  eanaa  finiatur  «, «  Et 
lifa  VatoftlMaAi  alqne  Vaieotis  decernitur,  ut  uliva 
PMaia^ij^  teiwilos  aeeuiMidi  iieentia  proltiiieatiiK 

^t  Afriaaiium  eeaeilium  :  c  Per  episeapos»  iaq<itli# 
jpdicea  eausa  fioiaiur,  sive  quoa  eia  (conquireniibua) 
primatefi^daflennt,  sivo  %iios  ipsi  vicioos  ei  oonsensii 
4etef^'iit  K  i  Sicut  io  seq^enti  ariicuio  dieituri 
qiMid  serraFi  de  eausis  in  legitos  consiituiis,  sicul 
sm  ioca  demoosirant^  et  sanclus  Gregorius  decrevit. 
|Sl  itom  ^cri  ^aeone^  #t  decreta  sedis  Roman;» 
HfaffUifieum,  ^onis  sJLogalis  per  unamquamque  pror 
iri^ciaw  biaio  anno  coneiiia  celebrare  pr»cipiunt; 
iH  oomminiier  simul  eum  omnitHis  episcopis  congre- 
g»lis,  pfo^inoi»  discntianiur  qo«stiones,  et  omnes 
CQiHrovefsiaQ  disso(vantur% 

6t  »109»  m^  eanones  Aiitiocnenl  et  Gangrenses, 
Htqiio  doi^eio  sedis  RoradfMe  pontificum  jubent,  ut 
t  Qw  SfUAI  Efoeinsitt^  sul>  onmi  sollicitudine  ei  con- 
•aeolia  JMa»»  el  fide  qu«e  in  Deom  esi,  qui  cuncu 
miisiiderai>  judteaique,  serventor.  Qos  etiam  dispen* 
«tfinita  spot  i^\(^  01  potestate  pontificis^  cui  oom- 
mma  asn  poptiliiSi  «i  wims^  qm  intra  eedesiam 

«Cooc.  Airie.,can.sa. 
^  Ibid.,  <yin.  120. 
"^      .  Ini! 


«  Coiic.  Aniloch.,  can.  2i  et  25. 


SVNOOALIA.  ^70 

A  congregantur.  i  Et :  c  Eplscopua  eccKeslaaUcaram 
rerum  habeat  polestalem  ad  dispensandom  erga  om- 
nes  qui  indigent,  cum  summa  reverentia  et  timore' 
Dei.  Participet  autem  et  ipse  quibus  mdiget,  si  ta* 
men  indiget,  tam  suis  quam  fratmm  qujl  ab  eo 
suaeipiuntur  necessariis  usibos  profiiturisc.i  —  c  Si 
fiaia  autem  obJfitiones  Ecclesiae  extra  Ecclesiam  ac- 
oipero  vei  dare  volaerit,  pcaetejr  eonscieniiam  epi- 
^pi,  vei  ejus  cui  hujuscemodi  ofiida  commissa  suot, 
nec  cuni  ejus  voiuerit  agere  consilio»  auaihema  sit.  i 
Et :  c  Si  quis  dederit  vel  aoceperit  obiata,  prseier 
episcopum,vel  eum  qui  constiiutuseslabeoad  dispen- 
sandam  misericordiam  pauperibus :  et  qui  dat,  et  qu' 
9ccipit,  anathemasit^.  i 

£i  concilium  Chalcedonense  decrevit :  c  Res  ec- 
B  ciesiaslicas  secundumsententiamepiscopi  dispensari» 
et  redditus  ecclesiae  viduatae  penes  oeconomum  ejus- 
dem  ecclesise  integros  observari  «.  i 

£t  sanctus  Siepbanus  papa  et  roartyr  :  c  Quidquid 
in  sacratis,  loquitur,  Dco  rebus  et  episcopis  injnste 
agilur,  pro  sacrilegio  repulabitur.  i 

£t  Carthagip.ense  concilium  sub  Grato  episcopo, 
judicavit  ul  c  Si  quis  slatula  supcrgressus  corrupe- 
rit,  vel  pro  nihilo  habenda  pulaverit,  si  luicus  est, 
communione,  ^i  ciericus  est,  honore  privetur  f.  i 
Quia ,  ul  saoctus  papa  Hilarius  decernens  dicit : 
c  Non  mimis  in  sanctarum  tradilionum  delinquilur 
sanctiones,  quani  in  injuriam  Domini  prosilitur.  i 
Unde  necesse  esl  ut  qu  i!  juste  et  raiionabiliter  vo- 
yistis  et  promisislis  Doraino  conservelis,  jubente 
C  Dei  Spiritu  per  prophelam  :  Vovete,  et  vota  vestra 
reddite  Domino  Deo  vestro  {PscU.  lxxv).  i 

^  Conc.  Gangrens.,  can.  7  et  8. 

eConc.  Chaicedon.,  can.  25. 

'  Conc.  Carlhag.,  an.  348,  ean.  14. 


XIIL 
CAPITULA  m  SYNODO  APUD  8,  MACRAM  AB  HINCMARO 

PROMULGATA. 

(Apud  Labbeoao,  Gonc.  toin.  Tin.) 


Syoodus  qua  fult  acta  «pud  sanclam  Macraniy  in  loco  gui  dicitur  Finibus  Rhemensis  paro-; 
.  chi«  «j  tenjpore  Ludovici  regis ,  filii  Ludovici  Caroli  filii ,  die  iv  Nonas  Apriles ,   anno 
ChrisU681,  Joannis  papee  VIII,  anno  ix»  Ludovici  ejusdem  regis  anno  xi  [Imo  ii  dun- 
taxatf  ut  bene  Sirmonaus]. 


PRiBFATIO. 


^  iadietione  14,  iv  Nonas  Aprilea,  maxima  nccessi*'*^^ 


<^m.w « 1 IV.  u  ladietione  14,  iv  iMonas  apru^i^  ».««»^.. ^ 

'Hiversarom  provinciarum  episcopl ,  quomro  no-     eoinpalsi ,  apud  martyrium  aanct»  Macraa  *   in   ^^  ^^ 


1071  BINCMARI  RHEM.  ARCfflEP.  OPOSCULA  TARU.  1171 

IQbdiantey  obtervari  decemimus,  non  nova  conden-  A  valeant  displicere  (quia  medieus  sepe,  qoos  le» 


les,  sed  qnse  a  majoribus  nostris  secundum  tramiiem 
sanctarnm  Scripturanim  statuta,  et  a  Cbrisiiants 
imperaloribus  ac  regibus  promulfi^ta ,  et  usqiie  ad 
bsBC  pcriculosa  nostra^  infclicilatis  lempora  fuere 
servata ,  quasi  lumina  in  malignorum  operum  tene- 
bras,  qaoi  excaH^ani  diflidentiae  iliios,  devocamns; 
ut  falce  sancti  Spiritus,  per  diviiium  ministerium 
nostri  oflicii  perque  regi»  sollicitndinis  potestatem 
ac  ministros  reipublicae,  male  pullulaniia  recidantur, 
et  fructoosa  Cbristianis  meotibus  inserantur. 

CAPITULA. 

I.  Quod  diiiinetm  $iiU  poteitas  regia  et  auetoritau 
poniificum. 

H«c  namque  siint  sacerdotalis  ofllcii ,  et  regii  mi-  ^  virtuiem  teneroos.  Relinqounl  namqae  Deon  hi  qui 


unguento  medicare  non  potest,  per  amamin  poenlia 
confeclionis  reducit  ad  hilariutem  sanitatift),  ne 
dicant  de  nobis  quod  dictum  legimos  de  sedeBiitas 
in  cathedra  Moysis  :  imponunt  onera  gravia  et  is* 
portabilia  in  /tumeros  hominum^  difito  aatem  m 
noiunt  ea  movere  {Malth.  xiii),  nos  prios  Teris 
sancii  Gregorii,  ex  homilia  qoam  de  Evangeliotnct»- 
vit  tempore  synodi  episeoporom ,  accasaroos  :  qo»- 
niam  ad  exteriora  negotia,  partim  necessitate  bar- 
barici  timoris,  parlim  negligenlla  nosiri  lempom, 
dilapsi  sumus,  et  aliud  ex  honore  susoepimus,  alqn 
aliud  ofllcio  actionis  exhibemus.  Ministeriom  pn- 
dicationis  relinquimus,  et  ad  pcenain  nostnn.Bt 
video,  eptscopi  vocamur,  qui  honoris 


nisterii  :  quia  sicul  in  sacris  legimus  lilteris,  duo 
sunt,  quibus  principaliter  inundus  hic  regitur,  aucto- 
rilas  sacra  pontificum ,  et  regia  potcstas.  Solusentm 
Dominus  noster  Jesus  Chrislus  vere  fleri  poiuit  rex 
et  sacerdos.  Post  iucarnationem  vero,  ct  resurre- 
ctionem,  el  ascensionem  ejus  in  ccelum,  nec  rex 
poniiflcis  digniutem,  nec  pontifex  regiam  potesta- 
lem  sibi  usurpare  praesumpsit :  sicaclionibus  propriis 
digniiatibusque  ab  eo  disiinclis ,  ui  el  Chrisliani  re- 
ges  pro  xterna  vita  pontiflcibus  indigerent ,  et  pon- 
liflces  pro  lemporalium  rerum  cursu  regum  dlsposi- 
lionibus  uierentur  :  quatenus  spiritalis  actio  a  car- 
nalibus  distarei  incursibus,  et  ideo  militans  Deo 
niinime  se  iiegotiis  sxcularibus  impiicaret,  ac  vl- 
cissim  non  ille  rebus  diviiiis  praesidere  videretur, 
qui  essel  negotiis  sascularibus  implicatus.  El  lanto 
est  dlgnlias  pontiflcum  major  quam  regum ,  quia 
reges  in  culmen  regium  sacraiitur  a  ponliflcibus , 
pontlGces  autem  a  rcgibus  consecrari  non  possunt : 
et  tantogravins  pondus  esl  sacerdotum,  quam  re- 
gum,  quanto  eliam  pro  ipsis  regibus  hominum  in 
divino  reddituri  sunt  examine  rationein  :  el  tanto  in 
bumanis  rebus  regum  cura  esl  propensior,  quam 
saeerdotum,  quanto  pro  honore  ei  defensione  ac 
quiete  sanctae  Ecclesia;,  ac  rectoruro  et  minislrorum 
Ipsius,  et  leges  promulgando,  ac  mililando,  a  Rege 
regum  esl  eis  curae  onus  Impositum.  Et  legimus  in 
sams  historiis  (Deut,  xvii) .  quia  cum  sacerdoies  in 


nobis  commlssi  sunl,  et  lacemos  :  in  pravis  tciibos 
jacenl,  et  correclionis  manom  non  lendimos :  qwh 
Itdie  per  multas  nequilias  pereonl ,  el  ens  ad  lnfer- 
num  lendere  iiegligenter  videmus.  Sed  qiiaiido  nos 
vitam  corrigere  valeamos  allenam,  qui  negligiins 
nostram?  Curis  enim  saecularibus  Inlenli,  lanloii- 
sensibiliores  inlus  efficimur,  quanlo  ad  ea  qu«  foris 
sunt  studiosiores  videmur.  Usu  quippe  corae  lem- 
nae  a  coelesti  desiderio  obdorescU  aniuiu8,etta 
ipso  suo  usu  durus  effldtur  per  actionem  saecnli ,  ad 
ea  emoiliri  non  valel ,  quae  pertlnenl  ad  ebarilaiai 
Dei  :  quia  dum  extraneis  aclionibos  Inplicamor, 
ministerium  actionis  noslrae  negligimos.  Dd  caosam 
^  relioquiinus,  ad  terreiia  negoiia  vacamus :  locoffl 
■  sanclitatis  accipimus ,  ei  lerrenis  aeiibos  impliet- 
miir.  Implelum  esl  in  nobis  profeclo  qood  8cn|kUim 
est  :  Et  erit  iicut  populus ,  tic  eacerdos  (/la.  xxiv, 
Ose.  IV).  Sacerdos  eiiim  non  disUl  a  popolo,  qoande 
nulio  vitae  suae  roerito  vulgi  Iranscendil  actioaem. 
Ecce  jam  pene  nulla  esl  saeculi  aclio,  qoam  noasa- 
cerdoles  adminislrenl.  Quanlo  aotem  nondas  gb- 
dio  ferialur  aspicimus ,  qnibus  qootidle  percosno- 
nibus  intereat  populus ,  videmos.  Cojos  boe  nsi 
nostro  praecipue  peccato  agitur?  ecce  depopubue 
urbes^eversa  casira,  ecdesiae  ac  inonasiem  de- 
8tmcta,in  soliiudinem  agri  redacii  sant:sedDos 
pereunti  populo  auctores  mortis  existiroos,  qui  esse 
debuimus  duces  ad  vilam.  Ex  nostro  elenim  peoeaio 


rcgimiiie  regni  reges  ungebani ,  et  dlademata  capl- D '^P"*'  '"*"***  proslrau  esl,  quia,  fadente  nosirt 


libus  illorum  imponebanl,  legem  in  manibus  eis  da- 
baiit,  iit  diso^reni  ei  scirent  qualiter  se  ei  siibjectos 
sibl  regere,  el  sacerdoles  Domiiii  honorare  debeant. 
Leginius  etiam  in  sacra  bistoria  quia  Ojcias  rex  prae- 
snmpsil  incensum  ponere  qiiod  non  regii ,  sed  sa- 
cerdotalis  eral  minislerii  :  lepra  est  a  Deo  percus- 
sus ,  ei  de  templo  a  sacerdotibus  ejectus ,  et  in  domo 


negligentia,  ad  viumerudila  non  esu  Penaemos  ei|o, 
qui  unquam  per  linguam  nostram  conversi  de  pe^ 
verso  soo  opere ,  nostra  increpalione  correpti  poefii- 
lentiam  egerunt,  quis  luxuriam  ex  noslrai  emditiMe 
d(»eruit ,  quis  avaritlam ,  quis  soperbiam  dediBSTiL 
Hic  pastores  voeaii  sumus,  ei  com  ante  «terni  pa« 
storisoculos  venerimus,  ibi  gregem  nostra  pimi- 
catione  oonTenuim  nAn  dnAAmn*  &&«!  •>■:..•.«•   •;  «j 


iOTS  '7  CAPITULA 

Dosiri  coDsisiunt,  communiier  verbis  ejos  qui  dliii 
discipuljs  ei  apostolissuis,  quomm,  lioet  indigni,  vi- 
clbus  in  Ecciesia  sanguine  Ghrisii  redempta  fungi- 
>  mur  :  Qui  vo$  «luftl  me  audil^  $i  qui  vo$  spemit  me 
ipernit :  non  enim  vo$  e$ti$  qui  loquimini ,  $ed  Sptrl- 
tusPatrii  veetritfui  Iwfuiturin  vo(n$  {Lue,  x),  dom- 
num  nostnim  r^em  monemus,  ot  sicot  tempore 
aniecessorum  suorura  imperalorum  ac  regum  excul- 
t£  ei  bonoratae,  atque  rebus  ampliaCae  fuerunt,  salva 
«qnilalis  ralione  ita  permaneant;  et  quae  sua  llbe* 
ralita^te  bonoraCse  aique  ditatae  fuerunt,  de  caetero 
sub  integritate  sui  serventur.  Et  sacerdotes,  ac 
servi  el  ancillae  Dei,  vigorem  ecclesiaslicum ,  el 
debila  privilegia,  juita  reverendam  auctoritatem 
obiineant :  eisque  regalis  potestas ,  et  iUostrium  vi- 
rorum  sirenuiias,  seu  reipublicae  adminislratores , 
ut  suum  ministerium  competenter  exsequi  valeant, 
in  omnibus  rationabiiiter  et  jusie  coneurrant. 
IV.  De  $u$cipienda  cura  mona$teriorum. 

Ul  missi  regii  per  civitates,  etsingula  monasteria 
tam  canonicorum ,  quam  monacborum ,  sive  sancti* 
monialium,  unacum  episcopo  parochiaeuniuscujus- 
cunque  in  qua  consislunt,  cum  consilio  etiam  ei 
coiisensu  ipsius  qui  monasterium  retinel ,  vitam  ibi 
degentium  et  conversationem  inquirant,  et  ubi  ne- 
cesse  est  corrigant ,  ei  ubi  dcsuni ,  congruas  ofiQci- 
nas  construere  jubeant,  et  ubi  faciae  ei  per  negli- 
gentiam  suni  desirucue,  instaurari  praecipiant ,  et 
viclum  ac  poium ,  ei  vestilum ,  atque  caetera  neces- 
saria,  pro  quaUiateet  possibUitate  loci,  etinbabi- 
tantiuro  necessitate  ordinent ,  ei  hospitaliiatem  su- 
pfTvenientiuqi  hospitumy  et  receptionem  pauperum 
ibidem  disponant  et  ordineni :  et  thesaurumt  ^c 
vestiinenia,  seu  libros  diUgenter  imbrevient,  el 
breves  regi  reportenl.  Imbrevieni  quid  unosquisque 
ecciesiarum  praelatus,  quando  praelationem  ecclesiae 
suscepii ,  ibi  invenerii ,  ei  quid  inodo  exinde  minus 
sil,  vei  quld  ei  quantum  siisuperaddiium.  Numerum 
etiam  canonicorum ,  et  monachorum ,  sive  sancti- 
moniaiium ,  uniuscuiiusque  loci  describani ,  et  regi 
referani :  secundom  quaUlatem  loci ,  cum  consilio 
episcoporum  et  fideUum  suorum,  ubi  minor  nume- 
rus  fuerit ,  regia  auctoriiate  addatur  :  ubi  vero  iii« 
discretione  praelatorum '  superfueril ,  ad  mensuram 
redigatur.  £i  quaiiter  abbatiarum  praelali,  et  in  locis 
sacris  iuhabiiantes,  de  his  ouae  missi  regii  praece- 
perinl ,  obedieriol»  regi  dUigentissime  et  capilulutim 
relerre  procurent. 

y.  Derapime  emipeecendie  et  pace  reetituenda. 

Rapiores  autem,  non  nostris  verbis,  sed  Christi 


SYNODAUA.  1074 

A  manducaret  et  eaetera,  quibns  dlcil :  Diecedite  a  me , 
maledietif  in  i^nem  eetemum^qui  paraiue  e$t  diabolo^ 
et  angetie  eju$  {Matth.  xxix).  Hinc  ergo  coUigendum 
est,  quanta  damnatione  pleciendi  sunt  qui  aliena  ra« 
piunt,  si  tanta  animadversione  feriuntur  qui  sua  in- 
discrete  tenuerunt.  Perpendant  quo  eos  obliget  reatu 
res  rapta,  si  UU  subjicit  pcenae  non  tradita :  per- 
pendani  quid  meretur  injuslitia  iUau,  si  UnU  per- 
cussione  digna  est  pieUs  non  impensa.  Audiant  ra- 
piores :  Vof  ei  qui  mutlipticat  non  $ua  u$quequo,  et 
aggravat  contra  $e  den$um  lutum  {Habac.  ii).  Densum 
iutom  contra  se  aggravare,  est  terrena  lucra  cum 
pondere  peccati  cumuiare.  Audiant  quid  Ghristus 
dicat :  Quid  prodeet  homini  $i  tolum  mundum  iuere^ 
tur,  animm  vero  $um  detrimenium  fiat  ?  {Matth,  xvi.) 

B  Id  esl,  quid  prodesi  homini,  si  totum  quod  extra  so 
est  congregai,  si  boc  soiuni  quod  ipse  est  damnat  t 
Audiani  quod  iUa  quae  rapiunt  in  hoc  saeculo  defl- 
cient,  aut  in  saecuio  dimitteni,  sed  secum  ad  Judicium 
causas  rapinae,  id  est  damnationem  secum  ferent. 
Attdiant  quid  propheU  Isaias  dicit :  Rapina  pauperie 
in  domo  veetra  (/sa.  iii).  Et :  Ca«H  vidutB  non  in^ 
greditur  ad  eo$  {ha,  i).  Et  :  Non  ^e$piciet  Domimu 
precee  pupHli^  nec  viduam^  $i  effundat  loquelam  gemi^ 
tHi.  Nonne  lacrymce  viduas  ad  maxUiam  deecendunt^ 
et  exclamatio  eju$  $uper  deducentem  ea$  t  A  maxitla 
enhn  ascendunt  u$que  ad  cedum^  et  Dominue  exaiud^ 
tor  non  delectabitur  in  iHi$  {Ecdi.  xxxv).  Audiant 
quia  in  cujus  domo  rapina  esi ,  sive  in  domo  eorpo* 
ris,  sive  in  domo  mansionis,  non  habiut  in  tUft: 

G  dorao  Spiritus  sancius,  sed  spiriUis  maiignus :  et  ai 
accedit  ad  communionem  cprporis  el  sanguinia  €IubI^ 
sti  ante  dignam  satisfaciionem,  non  muadainr  pv 
iUam  oommunionem  a  peccato,  sed  pleaiua»  sieac 
Jodas,  quando  in  coena  pieuos  rapina  et  ioiqoiuie 
communicare  praesnmpsit  de  manu  Christi,  posses*  * 
8U8  est  a  diaboio.  Uude  et  sospensus  crepuit  medius^ 
et  abiit  in  ioeum  soum,  id  esi  suis  m^ritis  aequisH 
tum,  videlicet  in  ignem  aeunium :  qnia  cum  intravil 
sanclus  panis  in  plenum  de  iniquiiau  venirem, 
intravil  hosiis  anliquus,  qui  diciiur  diabofaift 
et  SaUnas,  iu  crudeiem  et  impiam  mentem. 
Et  ille  enim,  sicut  Judas  tradidil  Gfaristum  peceaio* 
ribus  Judaeis,  lU  plenus  rapinis  el  iniquiuu  tradil 
Gfarislum  peccatoribus  membris  suis,  qui  iliud  in- 

^  ssitmabiie  Domini  corpus  violare  praesumit.  £l  vae 
iUi  faomini,  qui  ad  mensam  Domini  niaiigous  aecedii, 
qui  insidiis  menU  condilis,  qui  praecordus  rapinai 
aul  aliquo  sceiere  poUuiis  mysleriorum  Ghristi  se* 
cretis  parUcipare  non  metuii.  Vae  iUl  lM>mioi>»   te 
quo  Jesus ,  qui  aitaribus  sacrosanctis  iuter  immo* 


1076  HINGMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSGULA  YARIA. 

mint  bibil  indigne^  §udieium  $%bi  manducai  et  bibii^  A  aut  aduUer^  aul  rapax^  aut  komkida  e$i^ 


m 


non  dijudtcanif  id  est  non  dUcernens  a  cibis  c»ie- 
ris,  corpui  Domlni  {I  Cor.  ») :  sed  sic  ad  roensam 
Domini  accedii  sine  reTereniia  et  tiroore  de  peccatis 
snis.,  aicut  betos  accedit,  quando  socius  suds  iUuro 
plena  mensa  paseit  de  rapinis  snis.  £t  quod  idem 
dicit  Apostohis  :  Ideo  inier  vot  mulii  ihfirmi,  et  imr 
beciUet ,  ei  dormiunt^  id  est  moriuntur»  muiti  {ibid.). 
Uoc  roonstratur  in  ezemplo  de  inftrmitatibus  et  mor- 
tibus  corporalibus  aliquorum,  quod  fit  in  anima  itt 
spiritulibus  infirmltotibus  atque  moriibus  omnium 
irreverendorum*  Hoc  enim  pascha,  qiiod  tunc  Do* 
minos  in  novo  mysterio  egit,  quotidte  celebramos 
quoliescunque  missam  agimus  :  sicut  ipse  tunc  om- 
nibus  q)Jscopi8  et  presbyteris,  ac  cxtcds  fidelibus, 


modi  nee  cibum  tumere  (/  Cor.  v)  Christi  discip«lfls 
id  est  Christiano,  licet  ante  satisfactionem,  id  esi 
correclionem,  ac  einendalionem  et  dignam  poeniu»- 
tiam.  Audiant  quod  sanctos  Joannes  apostolos,  eld- 
aus  et  dilectus  Christi,  qui  in  coena  soper  pecta 
cjus  recubuit,  talem  hominero  saluUre  veiai,dJceBs: 
Hec  Ave  ei  dixerilitf  neifue  in  domum  rectpefkit  (II 
ioan.  z).  Aodianl  qoid  per  prophetam  Dominoi  fi- 
cit  ad  eos  qui  in  medio  talium  immoranUir :  Esim^ 
inquiens,  de  medio  eorum ,  et  immundum  ne  lecr^e» 
ti$,  ei  ego  recifnam  vo$^  et  habitabo  inUr  vof ,  et  em 
vobi$  in  Deum^  et  vo$  erUie  mihi  in  fUioz  et  fUiai  (J/ 
Cor.  VI,  Jer.  ixxi).  Mihil  enim  esl  nliod  qaod  iili 
raptores  faciunt,  nisi  pnecursio  exerdlQs  Amidiii» 


celebrantibus  atque  astantibus  ad  hoc  terribiJe  sa-  S  sti,  cujus  voce  dicium  est :  Non  motobor  a 


eramentom,  in  apostolis  suis  dixit :  Ua^c  quotiee" 
cunque  fecerUi$,  in  meam  memoriam  fadetii  (ibid.), 
£t  potest  fieri  ut  quidam  aodientes  tale  pericolnm 
esse  communicare  corpori  et  sanguini  Domini ,  qui 
non  volunl  a  maiis  recedere  et  de  prxteritis  poeni- 
t^tiam  agere ,  dicant :  Abstinebirous  nos  ab  illa 
eommonione,  qoia  non  relrahimusnos  a  mala  opera* 
tione.  Unde  audiant  quibuscunque  diabolus  isla  su- 
snrrat,  quoniam  sicut  Dominus  dicit  de  baptismo, 
quod  noUus  potest  fieri  saivus,  nisi  qui  renatus  foo« 
litexaqua  et  Spiritu  sancto  :  iu  de  hac  sancta 
commiinione  dixit :  Ni$i  manducaveritie  camem  Fi^ 
lii  homime^  ei  biberiii$  eju$  $anguinem^  non  habebiiie 
viiam  in  vobi$  (Joan.  vi).  £l  sicut  dixit  :  Qui  credi 


tione  in  generatioHem  $ine  malo  (P441/.  x),  id  esl 
lanta  mala  faciam  in  uno  looo,  ul  aAleqoam  ai 
alium  locum  veoiam,  adventum  meum  Uii  babilaii- 
tes  timeant :  sed  et  poslea  senlienL  Ei  Joannesap(H 
stolus  :  jfVttnc,  inquit,  antichri$li  nmiti  $unt  (f  /m. 
11).  Unde  timendum  nobis  est  quod  omnis  pro» 
pter  hoc  deprecatur  Ecdesia  :  Eiturge^  Doadm 
beu$^  exaltetur  mantt$  tuOf  id  esl  ad  Tindieian^ 
non  obtivi$cari$  panperem  popuium  {Pud.  x).  Et  fkh 
minus,  qui  non  mentitur,  repromittit,  dioens :  Proftrr 
miteriam  inopum^  et  gemitum  pauperum^  uuae  exroh 
gam^  dicit  Domnue  (P$at.  xi),  id  esl  jam  Jamqocla 
proximo  vindictam  exercebo.  Aodianl  rapio^  qai 
de  talibus  sacri  eanones  deceiroaiil  {cone.  Tola.  t, 


darii  ei  bapti»atu$  fuerity  $aivu$  erit  (Marc.  xvi),  id  ^  can.  il) :  Si  quis,  inqulont,  de  poflenlibos  derieom, 

eot,  lieal  promisil  in  bapiismale,  diabolo  el  ejua 

operibvB  abrenonliando ,  et  in  Deum  fide  qoae  per 

diieetionem  operalur  eredepdo,  hoc  esl  ul  in  fide  el 

lK>ni*  operibus  permaneal,  et  si  posl  baptigmanl 

peecaverity  confeasionem  el  dipam  poenUeniiaro» 

illis  qii^  in  eoro  peecavenmi  dimittendo,  el  bonia 

operibos  insislendo,  hoe  qood  male  feeil  emendet : 

ila  eUam  de  hae  sancit  communione  dixll  (Joan. 

vi)  :  Qui  mandueai  camem  meam,  ei  bibit  eanguinem 

meum^  in  me  manet^  et  ego  in  eo.  Et :  Si  qui$  msit- 

ducaverU  ex  hoe  pancy  vivet  in  wtemum^  ei  ego  re^U" 

ecUabo  eum  in  novi$$imo  die.  Et :  Skut  mUit  me 

vioeme  PaUr,  et  ego  «foa  propier  Patrem.  El :  Qui 


aut  quemlibct  pauperem,  aul  religiosam  exspoliatf- 
rit,  et  roandaverit  ad  ipsum  episbopos  al  eom  aa- 
diat,  et  is  contempserit :  invioem  mox  scripu  p€r- 
currant  per  omnes  provlncisc  episcopoa,  ei  qooscaa- 
que  adire  potuerit,  ut  excommunlcauis  ftabeaio^, 
donec  audiat  et  reddal  aliena.  Ecce  de  paapenim  ra- 
ptoribus.  Audiant  raptores  et  praedones  reram  ee- 
clesiasticarum,  qold  sanctos  Anaclems  papa.itbip^ 
beato  Petro  aposiolo  presbyter  ordinains,  cum  totifli 
mundi  sacerdotibus  judicavft.  Dicil  namqae  (fyAt. 
i) :  Qui  abstulerit  allquid  patri  vel  malri,  hoeaiabR 
particeps  est.  Pater  noster  sine  dabio  Deos  est,  tft 
nos  creavit,  mater  vero  nostra  Ecdesia,  qox  noslft 


manducat  me,  et  tpee  vivet  propter  me.  Audiant  ra-  ^  bapiismo  spiriiaKter  regeneravit.  Erigo  qni  Cbisd 


paces  et  prsdatores,  quid  iienira  Dominus  per  pro- 
pheWm  dieal :  Qui  preBdarit,  nonne  et  ip$e  prasdaberie  ? 
(I$a.  xxxm.)  Yidelicel  qoia  iilios  qui  praedatur  res 
pauperam  ei  eodesiarom  ac  servorom  Dei,  prseda- 
lur  a  diabolo,  el  pneda  illhis  flt.  Audiant  quid  san- 
clas  Paulas  aposiolos  dicat,  per  qoem  loeotas  eat 
Christua,  et  qoi  raptos  ftiit  nsaue  ad  tertiom  coelom. 


pecunias  et  £cclesi%  rapit,  aui  arafert,  ve)  rmdaior, 
homicida  est,  atque  homiclda  ante  conspecimn  Jadl 
judicis  deputabiiur.  Qui  rapll  pecuniam  protlaii 
sui,  iniquitatem  operatur :  qui  aotem  pecaoiam  n) 
res  Ecdesitt  abstoleril,  sacrilegimi  (Mu  ei  «i  •- 
criiegos  judicandus  esU  £l  sanclus  Urbanos  papac* 
majrlvr:Rea.  innuit.  el  facultatea  ecelesiaatics  Mk- 


i07X 


CAPITULA  SYNODALIA. 


im 


EcclesisB  anathemaiizatoa  apostolica  auctoritate  pel-  A  i^^  facinoris  qualita(eni ,  sivc  coram  nobis,  sive 


lijnufietdamnamuft,  atque  sacrileggts  esse  judicamus; 
et  non  solam  eos,  sed  et  omnes  coiiaentientes  eis : 
quia  non  solum  qni  faciunt  rei  judicantnr,  sed  etiam 
qui  facientibus  consenliunt.  Par  enim  p<fina  et  agen- 
les  et  «onMnlientes  compreheDdit.  Et  sanelus  Ango*- 
slinns  in  sefmone  Evangelii  sancti  Joannis  ita  dicit 
(tract.  SO  in  Joan.} :  Fur  saerilegus  loculomm  sa* 
cnMiim  et  DQniiiiconun  eat  JudM,  ei  qui  aliquidde 
Ecclesla  Airatnr  ^t  rapit,  Jnda;  perdito  comparator. 
Item  in  sacris  canoqibus  a  Spiritu  sancto  dictati^ 
ei  Gbrisii  rangQine  confirmatia,  scriptam  eet  {con», 
Gangr,  ean.  7) :  Si  qois  oUationes  Ecclesiae  extra  Eo^ 
cfesiaiQ  accipere  Yel  dare  voluerit,  praeter  conscien^ 
tiam  episoopi  vel  ejus  eui  iMiiusmodi  ^officia  com- 


coram  mi^so  nostro,  dignas  poenas  persolvat  :  et 
senior,  qui  secum  talem  duxcrit ,  queni  aut  coih 
stringere  noluit,  aut  non  poiuit.  ni  nostrjm  jnssio- 
nem  servaret,  et  insuper  in  regno  nostro  pra?das  fa- 
cere  non  tlmeret,  pro  ilfius  negligeiuia ,  si  ante  eum 
de  his  non  admonoerit,  et  postqnam  negligentia 
contemptoris  aci  ejns  noiittam  pervenerii,  euin  corrt« 
gere  sicut  decet  imglexerlt,  bonore  suo  jjrivetur,  ul 
scilfcet  nevter  Hlorum  sine  jusia  vindicla  rema» 
neat. 

(Lib.  T,  c.  189.)  Si  quis  in  exercitu  infra  regnum, 
slne  jussione  Dominica,  per  vint  hostilem  aliquid 
praedare  voluerlt,  aut  fenum  loUere,  aui  granum ; 
sive  pecora  majora  vel  minora,  domosque  infriiigere, 
vel  incendere,  bxc  ne  fiaht  omiiino  probibeinus. 
Quod  si  ab  aliquo  praesumplioso  factum  fueril,  se- 
xaginta  solidos,  si  liber  est»  sil  culpabilis,  et  oinnia 


cimelia  restituat,  aut  cum  duodccim  lesiibus  so 

B  purget.  Si  vero  servus  hoc  fecerit,  capilali  crimini 

missa  smH,  nec cnm  ejos Tolueric  agefeconslKo,  ana-  ^  subjaceat,  el  doniinus  omnia  cimelia  resiiiuai,  quia 


iliema  sit.  Episcopus  autem  oinnibus  se  audientibus 
dicere  deboi  qvid  «i  analhema  :  i4  esl  alienatio  a 
Gbristo  etejw  corpove,  qnae  est  sanola  Ecdesia.  Et 
ne  desperent  tales  hpmines ,  et  in  peceato  perms^- 
neant »  ostendere  del»et  episcopiis  quandiu  dureft 
anatheaa,  id  est  qaandiu  quisqae  errorem  non  cop- 
rigit ,  et  digna  satisAictione  non  emendat,  ut  recon- 
ciliaiionem  ^t  ku&u^ptiam  Taleat  promereri.  Si 
quis  vero  ante  satisfactionem,  et  reconciliatlonis  in^ 
duTgentiam ,  in  peccatfs  suis  perseverans  mortmis 
fuerit,  jam  anathema  perpetuum  illi  erit,  el  pecca- 
lom  ad  ^paoRiom,  pM  qqo  non  dicil  apoatoltta  ut  oie* 
tur  (/  ^om.  •¥). 

YI.  Adn^oMo  fl^  fegem  et  minUtrotxeipuiiicce^     ^ 

B«gi%m  v<m  «HitiUaiem.  et  jviiMBim 
ac  cooperatores  regii  ministerii,  «p^copali  auctoft^ 
tnte  et  Domfni  Toce  monemus,  nt  semetipsos  coram 
Bop^l  CopafB  hauunibus  (ale(»exhi^Bl,  ula^iuimi 
Bei  ftMd,  oiaii  I|i9i  «i  in  prttaeHii  wctile  el  in  fotur 
ro  ddjtni^tl  mereantor :  et  nuRa  qnaellbet  causa,aut 
munerum  acceptio,  aut  amicitia  laijtUsUbel,  j^ 
edimn^  ant  lima^.,  alit  «nitil,  at  siatu  HDettodinis 
608  a^UH^  eo«ip«lIi»,  4^11  eiler  prot!m«m  ^t  prtntl- 
mum  jdste  iudicent :  pupiHorum  vero,  et  viduara% 
el  G$tkat»mm  pauperum  ad^aiofes  ac  dBfonsoreftt  «i 
Sonctttt  Eecleai»  tbI  servorum  fllius  hotioratorei 
juxta  suam  possib|Htatem  fiant :  Hlos  quoq^ie  qul  le- 
uteniaAe  el  violeiaia  in  furtis  el  latvocifiiiSi  aiTe  «t^ 
piiifB, 


servum  suum  non  correxit,  nec  cuslodivit,  nt  lalia 
non  perpetrarel.  Quoniam  si  nosipsos  comedirans, 
cilo  deficiemiis.  Unusquisuue  lamen  cnslodiat  excr- 
citum  suum,  ne  aliqua  deprxdaiio  infra  regnum 
flaL 

CLjh.  ni,  c.  65.)  Si  quis  domum  alienam  cujnslibet 
infregerit,  quidquid  exinde  per  vim  abstulerit,  aut 
rapueril,  vel  furaverit,  secundum  legem  illi,  cujus 
domus  fuedt  infracta  et  spoliata,  iii  triplum  com- 
ponat,  et  insu^er  bannum  dominicnm  solvat.  Si 
servus  hoc  fecerit,  sententiam  superiorem  accipiat, 
et  iosuper  secundum  suam  legein  coniposiiionem 
faciat.  Si  quis  iiber  homo  aiiquod  tale  damnum 
alicui  fecerit,  pro  quo  plenam  composilionem  fa- 
cere  noii  valeat,  semetipsum  in  vadio  pro  serTa 
^are  studeat,  usque  dum  plenam  composiiionem 
adimnleat. 

(LiV,  111,  c.  L)  De  pace  admonemus,  ut  omnes  qui 
per  aliqua  scelera  rebelles  synt  constringantur. 

(XM.,  ^*  6^)  Si  quis  messes  aiit  annonas  in  hoste 
super  hannui»  domiaicum  rapuerit,  vel  paverit,  aut 
furaverit,  aut  cuni  caballis    vaslaverit,  sestimato 

SmJM^  s^uimIiuu  legem  in  triplum  con>ponat :  et  sl 
^i  hoMiiO  ho^feccrit,  iKinmun  dominicum  pro  hac 
re  coiJ9f^r^  cogatur»  Servu»  vero  secundnm  legem 
tripfa  «e^osiiione  damnum  in  loco  resiiiuat,  et  pro 
dsiwo  di^luMa  corperaU  sat^aceaL 

{Libt  T»,  c.  %^)  Si  quia  infra  pegnmn  rapinam  fe<^ 
4«rit,  aM  eetqaiim  nest#o  ideli,  ejosque  homini^ 
ifllqtiid-Tt  iri)5lttleri(,  in  iriplo  eei  aliquid  abslulil 
legibus  componat,  et  insuper  bamnm  nostrum,  id 
M  seitagfnia  selidos,  nobis  persolvat.  Postmodom 
Teroa>«^omite  anie  nos  addvcatur,  ut  in  bastonico 
fftstruBtig  nsquedum  nobis  piacHerit  pceeas  iual. 
Nam  ai  pubiiee  aeiam  fuerii,  pnblicam  iode  agat 
p€6nilenllBm  jnxta  sacrorom  canonum  sanetlonem. 


I^aoem  populi  periavbai»  ttolta»*^Si  Tero  occulte,  sacerdetum  consilio  ex  boc  agat 


poertiientiam :  quoniam  taptores,  ut  ait  Aposiolus» 
Insi  veram  egcHnt  pcenitenliam,  tegnnm  Dei  non  po§r 
Mehml  (I  Vor.  Tl).  Qoi  Tero  de  rebus  ecciesiaruaa 
-aliqnid  efeetdlerinl,  graTine  inde  judicenlur  :  quia 
eaerarum  i^rum  ablatio  saerikglum  est,  et  sacri- 
ietes  TOeattt^  qui  et  eie  aliquid  abstulerit  aut  ra« 
puerit.  Extorres  namque  li  linnnibus  sanct»  matrie 
t^mVBb  tales  pi^nse  oeqae  ad  saiisfectionein  ec- 
^iMx  ^m  laeeerint,  sunt  bid)end«,  atque  lirmiter 
Tiehotancte. 

(Caroli  Calvi  tU.  xii,  ^.  12.)  Unusquisquc  raissuB   -  i^^r 
insuo  missatico  proTisionem  habeat,  ul  si  aliquig 


^ur,  sno  stndio  et  corfectlone  slcui  decet  cotQl^s- 
^nt.  Gnde  qfia^m  capitula ,  a  pr»cedeniibaa  iwtr 
peraioribus  et  regibus  etaiala,  in  anum  eollem 
^abjun^ efe  dignnm  daximns,  quse  !ta  se  habent 
.fidB^epiMlit  haptfatwmm  et  n^tm, 

(Ub.  u,  0. 14 ,  IS.)  De  pace  jn  exercitaD  iUner^ 
servanda  usque  ad  marcham  ^  noc  omuibus  holum 
fieri  Tolumus,  (^uod  quicunque  auctorem  d^mni  sihi 
praelerito  anno  illati  nominalim  cognosdt,  ut  justi- 

tiam  de  illo  quaerat,  et  accipiat.  Deioceps  tamen  om-     ...  ^«^  ^ 

nibus  denuntiare  volumus,  ut  unusquisque  cognoscat      de  nostris  fldelibus  per  missaticum  suum  transierfV 


1079 


HINCMARI  RtlEM.  ARCHIEP.  OPOSCULA  VARIA. 


§m 


rieiuus,  ut  nec  ipsum,  nec  alium  hoc  agere  de- 
«/-   /v     lecicl. 
^  ^^^  {CaroU  CaMtU.  xii,  c,  15.)  Ut  missi  in  iilonim  mis- 

saliciscuramliabeant,ne  liomines  noslri,  aut  aliiqiii- 
libei,viciii08  suos  majores  vel  ininores  tempore  aesla- 
tis,  quando  ad  herbam  suos  cahallos  mitlunt,Tel  tein- 
pore  hiemiSy  quando  marescalcos  illonim  ad  fodnim 
dirigunt,  vicinos  magorea  vel  minores  depraeilentur : 
et  si  egerint,  hoc  etiam,  ut  praediximus,  veraciter 
missi  nostri  invesligent,  et  nobis  renuntient,  ut  in 
seniore  hoc  sic  emendemus  qiiatenns  homines  auos 
iii  potestate  liaheat,  et  contenli  sinl  debitis,  et  inde- 
hila  injusle  non  appetant. 
,   ,  (Ludovici  Balbi  lit.  iii,  cap.  7  et  8.)  Yolnmns  ul 

.^i  /  pcs  ecclesiarum,  in  ciijuscunuue  regno  caput fucrit, 
tam  de  episcopatibus  quam  ae  abhaUis,  siiie  ulla 
conlradiciione  rectores  ipsarum  ecclesianim,  sicut 
tem|)ore  domni  ac  geniloris  nostri  fecerunt,  illas 
possideanl.  Et  quiaper  vagos,  ei  tyrannica  oonsiie- 
tudine  irrevereiites  homines  pax  et  quies  pertiirbari 
sulet,  volumus  ut  ad  quemcunque  nostnim  talis  ve- 
nerity  ut  de  his  quae  egit  rationem  ei  juslitiam  sub- 
terfugere  possit,  nemo  ex  nobis  illum  ad  aliud  reci- 

Kiat,  vel  retineat,  nisi  ut  ad  recum  rationem  et  de- 
itam  emendationem  perducatur.  Et  si  rationem 
rectam  subterfugerit,  omnes  in  commune,  in  cujus 
reg^tium  venerii,  illum  persequaniur,  donec  aut  ad 
rationem  perducatur,  aut  de  regno  deleatur. 

(Caroli  Calvi  tit.  xxvi,  c.  5.)  Similiter  et  de  eo 
a^endum  est,  qui  pro  aliquo  capilali  et  piihlico  cri- 
mine  a  quolihet  episcopo  corripitur  vel  excommuni- 
catur,  aut  anle  exconiinunicatiooem  crimen  fa- 
ciens,  regnum  et  re^is  regimen  mutat,  ne  dehi- 
Um  pcenitentiam  suscipiat,  auisuscepum  legitime 
peragat. 
^   ^  ,  (Caroli  Calvi  tit.  ix,  cap.  i.)  Denuntiandum  esl 

-  '7  '■'  omnihus,  et  a  missis  nostris  ordinandum,  ut  omnes 
ecclesiae  et  presbyieri  suh  immunitate  ac  privilegio, 
et  ordinalione  atque  disposiiione  episcoporum  sin- 

Sularum  parochiarum,  in  quibus  consistunt,  secun- 
um  auctoritatem  canonicam,  et  oapitularia  domni 
Caroli  imperatoris  et  pii  Augusti  Ludovici  perma- 
neani. 

(Ibid,,  c.  5.)  Ut  missi  nostri  diligenter  investlgent 
cum  episcopo,  et  pnelatis  monasterionim,  etper 
fldeles  et  strenuos  viros  in  uiiaquaque  parochia«  de 
rehus  ecclesiasticis  in  alodeni  datis :  et  slcut  evl-. 
deniibus  et  veris  indiciis  ac  auctoritatihus  compe- 
rerint,  diligenter  a  quo  et  quihus  dat»  sint,  et  quan- 
lum  exinde  sit  descriliant,  et  nohis  renunlieni,  ul 
cum  consilio  Adelium  nostrorum  hoc  sacrilegium 
emendare  curemus. 

(Ibid,<,  c.  6.)  Ut  missi  noslri  expresse,  el  com 
omni  diligenlia,  cum  episcopo  et  praelatis  monasie- 
riorum,  per  singuks  parocbias  requiranl  de  rehus 
ecclesiasticis,  unde  non»  et  decimae  solvi  debent,  el 
noii  solvunlur,  ut  persolvi  ah  easdem  res  reiinen- 
libus  faciant.  El  si  aliqua  coiilradictio,  quae  ratio- 
nabilis  videalur,  ohorta  fueril,  describatur:  et  prae- 
lalus  ipsius  easae  Dei,  unde  res  esse  noscuntiir,  el 
ille  qui  eas  detinet,  et  nonam  ac  decimam  solvere 
detrectal,  simul  cum  missis  nosiris  ad  noslram  Ju- 
beatur  venirepraesenliam,  ut  tunc  veriiate  comperUy 
et  diffinitione  decreu,  quod  raiiouabiliur  inveoe- 
rimus  iiide  praecipiamus. 

(Ibid.)  Volumus  etiam,  ul  investiffent  missl  nostri, 

Sualiter  illi,  qul  easdem  res  ecclesiasticas*  unde 
ecimae  dantur,  sive  non  dantur,  illas  salvas  ba- 


A  atriis  ecdesiarum ,  el  presbyteromm  mansioiiibos, 
neque  in  Dominico,  vel  festivis  diebvs»  tenere  pne- 
sumant :  sed  comes  convenientem  locom  oonslderei 
et  inveniat  ubi  sUlionein  ad  inallum  tenendum  cub- 
stiiual :  quia  iieras  eslibi  reos  punirl,  ubi  resprcbi 
divinae  reverentiae  misericordiam  consensu  adeliua 
et  decreto  prxdccessonim  nosirorum  conaeqniinliir. 

(Ibid. ,  c.  8.)  Ut  missi  nostri  comitihus,  el  omBi- 
bus  reipublicae  ministris ,  (Irmiter  ex  verbo  nosuv 
denuntient,  atque  praecipiant,  ul  a  quaru  feria  aaie 
inliium  quadragesimae,  nec  in  ipsa  qiiarta  feris, 
usque  post  octavas  Paschae,  mallum  vel  placilnm  p«- 
hlicum,  nisi  de  concordia  et  pacificatioiie  discordan- 
tium,  tenerepraesumant.  Siiniliteretiam  a  qoaru  ferit 
ante  nativiutem  Domini,  usque  po«i  consecnios 
dies  observent  :  necnon  in  jfjuniia  qoaiiior  laa- 
porum,  et  in  rogationibus ,  simili  obserratione  eos- 
dem  feriatos  dies  veneniri  omnimodls  slmleaflt 

(Ibid.,  c.  9.)  Ul  missi  nostri  omnibospersjii^las 
3  parochias  denuntienl,  quia  si  episcopus,  anl  mi^ 
episcoporum,  pro  criminibus  colonos  ftoge&averinl 
cum  virgis,  propter  metum  aliorum^  el  ut  ipsicri- 
miiiosi  corriffanliir,  cum  tali  discrelione  siae  ulla 
occasione  indebiu,  sicul  in  synodo  coUocuuib  est, 
et  vel  invili  poeoiienliam  temporaliler  el  corpiiraliier 
agant ,  ne  aeternaliter  pereant :  si  seniores  ipBorui 
colonoriim  indigne  tulerint,  ei  aliquam  vindieUia 
inde  exercere  voluerint,  aui  eosdem  colonosDe^ 
stringantur  conlinere  praesumpserint ,  scianl  fuet 
hannum  nostrum  componenl,  ei  simul  cnm  exeosh 
muiiicatione  ecclesiasiica  nostram  liarmiscaRB 
sustinehunt. 

(Ibid. ,  c.  40.)  Ut  missi  noslri  omnllHis  relpaUies 
ministris  denuntient,  utcomes,  ycI  reipobliae  bI- 
nislri,  simul  cum  episcopo  uniuscoiusque  parQchic 
sint  in  mlnisteriis  lilorum,  «|oando  idem  episcopos 
suam  parochiam  circumierit,  cum  episoopa»  ds  ao- 
lum  feceril :  et  qnos  per  exGommunicatiooeBi  epi- 
p  scopus  adducere  non  |K>tuerit,  ipsl  regia  auctoriute 
^  et  potesute  ad  poeniientiam  vel  ralionem  atqne  satis- 
faclionem  adducant. 

(Ibid.,  c.  H.)  Sclanl  etiam  fideies  nostri,  qiis 
concessimus  iu  synodo  venerahllibos  e^iscopis ,  ai 
super  beneflcia  ecclesiastica,  vel  praesUriaa,  eiiaiis 
quilibet  nioiiasteriorum  praelaius  irralimimWiter  pe- 
lierii,  praecepu  conflrmationis  noslrae  ollo  modob- 
.  ciamus.  Et  ideo  ab  irrationabill  pettUone  se  iuhs- 
f  quisque  compescat.        r   "21^,  K 

(Caroti  Calvi  tit.  xxxii,  eap.  i.)  De  mio  manso  se- 
cundum  capitulare  Augustorum  ei  pnedeeessonia 
nosirorum  ad  ecclesiam  dato,  nuUiis  census,  leqae 
caballi  pasius,  a  senioribusde  presbyteris  requiraur, 
sicul  in  praefato  capitulari  contineUir.  Sed  neqoe  de 
lemilis  ac  vineolis  pro  loco  sepullorae  ad  easdua 
ecclesias  datis,  neque  de  decimis,sicul  in  canosita» 
et  itt  praefatis  capitularibus  contineiur.  El  nbi  invcft- 
tum  fuerit  a*missis  nostris.  quod  seoiores  sineooiH 
^  scientia  episcoporuni  presbyterosdeecclesiis  ^idaat, 
*^  vel  in  ecdesiis  sutiiunt,  missi  noslri,  sicul  inpneb^ 
tis  capitularihus  continetur,  inde  faciaui,  el  e^scofi 
de  clericis  hominum  nosironim  iu  fncianl»  siertiB 
eisdeni  capitiilaribus  continetur. 

Uoc  inissi  nostri  notum  faciant  comilibQS  et  ps- 
pulo,  quud  nos  iii  omni  behdomada  unam  ifieia  id 
causas  audiendas  et  judicandas  sedere  YoliuDttS.Co- 
mites  autem  et  missi  nostri  magnum  sludiiuii  bs* 
beant,  ne  forte  pi-opter  eorom  negligenliam  psape- 
res   crucientur,  et  nos    tanlium    propier  eorsB 


I 


1061 


CAPITOIA 


sc  justam  rationem»  aat  damiuibiiniis,  aat  dehonora- 
binius,  ani  opprimemus,  yel  indebiiis  machinalio- 
nrbos  alDigefmis  :  et  illoram,  aciiicet  Tcraciter  no- 
bis  fldeliom,  comronni  consilio  secundnm  Dei  vo- 
iuntitem,  et  commune  salTamenlum  ad  restitutionem 
sanctae  Dei  Ecclesis,  et  stalum  regni,  etad  lionorem 
regium,  atque  pacem  populi  commissi  nobis  jperii- 
nentem  assensiim  onebebimus  :  in  hoc  ut  iili  non 
solum  non  sint  nobis  contradicentes  et  resistentea 
1(1  ista  exsequenda;  Terum  eiiam  sic  sint  nobis  fi- 
ieles,  et  obedientes,  ac  Tcri  adjuiores  atque  coopera- 
tores  vero  consiiio  et  sincero  auxilio  ad  nostruni  de- 
iljiUira  bonorem,  et  ad  ista  peragenda  quae  praemisi- 
uius,  sicutper  rectum  unusquisque  in  siio  ordine  et 
siatu  8U0,  principi  et  suo  seniori  esse  dcl)et. 

VII.  De  pmitanda  per  pcenitetaiam  emendatione^ 

Eoce  qn»  de  rapinis  et  de  raptoribus  sanctns 

Spiritus  per  sibi  organa  digna  comminatus  est  et 

decrevit.  Ecce  quse  antecessores  vestri  imperatores 

ac  reges,  in  diversis  synodls  ac  piacitts ,  consilio 

episroporum  ac  caeteroram  fidelium  suorum  inde 

constituerant*  Quae  quomodo  de  emendationibus  quae 

male  acta  sunt  legi  per  Moysen  datae  congraant,  qui 

eam  legit  intelligit.  Et  in  Evangelio  legimus  dixisse 

Zncchaeum  ad  Dominum  :  Dimidium  bonorum  meo* 

rum,  Domine^  do  pauperibus :  et  st  quem  defraudavi, 

reddo  quadruplum  (Lue.  xix).  Ad  hoc  enim  aliam 

I  medielatem  bonorum    siiorum    servavit.  El    hinc 

I  sancius  Augusiinus  in  epistola  ad  Macedonium  dicit 

I  {epist,  54) :  Quod  dicis  inquiens,  Sceleris  culpam  cu- 

I  piiuii  sibi  homines  relaxari»  et  id  propter  quod  scelus 

!  admissum  est  possidere;  pessimum  hominum  genus 

i  commemoras,  cui  poenitendi  medicina  omnino  non 

:  prodest.  Si  enim  res  necessaria,  propter  quam  pec- 

calum  est,  cum  reddi  possit  non  redditur,  non  agilur 

poRnitentia,  sed  fingitur.  Si  autem  veraciter  agitur, 

non  remittetnrpeccatum,  nisi  restituatur  ablatum :  sed 

cum  restitui  potest.Pleramqueenim  qui  aufertamittit, 

sive  alios  patiendo  malos,  sive  ipse  malevivendo,  nec 

aliud  babet  unde  restituat.  Huic  certc  non  possumus  di- 

cere :  Reddequod  alisluliati,  nisiciira  habere  credimos 

et  negare.  Ubi  quideni  si  aliquos  sustioet  repente  cru- 

ciatus,  dum  exislimatur  habere  quod  reddat,  nulla 

est  iniquitas  :  quia  etsi  non  est  unde  reddat  ablatam 

pecuniam,  merito  tamen,  dum  eam  per  molestiaa 

corporales  redbibere  compellilur,  peccati  quo  male 

ablata  est  poenas  luit.  Sed  inhumanum  non  est  etiam 

pro  laiibus  intercedere,  tanquani  pro   reis  crimi- 

num  :  non  ad  hoc  ut  minime  restituantur  aliena» 

sed  ne  frustra  homo  in  hominem  sasviat.  liiud  vero 

fidentissime  dixerim,  eum  qui  pro  horaine  ad  hoc 

InttTvenit,  ne  male  ablata  restituat,  et  qui   ad  se 

coDfiigientem ,  quanlum  honeste  potest,   ad  resti* 

tuendum  non  compelllty  socium  esse  fraudis  et  cri- 

minis.   Nam  misericordios  opem  nostram  taiibos 

subtrahirous  quam  impendimns.   Non  enim  opem 

fert  qui  ad  peccandum  adjuvat,  ac  non  potius  sob> 

TArlit  iilniiP  AnnrimiL  NnlAnlAA  ftnt«m  nkAAar^.  niiAft 


8YM0DALU.  tM» 

A  sam  Tidetar  posae  reelpere  medtciaam,  nec  in  aKo- 
.ram  peraiciem  ad  majorem  insanlam  ooncitari. 
Aiiquando  eliam,  si  res  magis  curanda  non  impo- 
ditur,  sancti  altaris  communione  privamos.  Nec  in- 
terYeniendum  esse  pro  aliquo  ausim  dicere,  ut  quod 
scelere  abstolit,  sceleris  impunitate  posaideat :  sed 
ut  remissa  injuria  quod  injurioae  abstulit  reddat,  sl 
tamen  babet  qnod  abstullt,  vel  aliud  nnde  illud  re- 
stituat.  Qui  vero  contra  jus  sodetatis  humanae,  fur- 
tis,  rapinis,  cakimniis,  oppressionibus,  invaslonibus 
abstulerit,  reddenda  potius  qnam  donanda  censemus, 
Zacchfti  publicani  evangelico  exemplo,  qui  cum  ho- 
spitio  Dominum  suscepisset,  in  vitam  sanctam  re- 
pente  mutatus,  Dimtdttim,  inquit,  rertim  mearum  do 
pauperibui ,  et  st  cui  aliquid  abstuli ,  quadruplum 

B  reddo  {Luc»  xix).  Quid  dicam  de  usaris,  qnas  etiam 
ipsai  leges  et  judices  reddi  jubent?  An-  eradelior  est 
qui  sublrahit  aliquid  vel  eripit  diviti,  qnam  qui  tra* 
cidat  pauperem  fenore?  Omnes  jgitur  nos,  et  vos,  et 
totlus  regni  populus,  recurramus  ad  conscientias  no* 
stras,  et  quidquid  contra  voluntatem  et  mandatum 
Dei  cogitavimus,  parabolavimos,  et  fecimos,  per 
puram  confessionem,  ad  dignos  pomitentiae  fractoSt 
atque  sacerdotalem  reconciliationera ,  «^purgemus 
nos  a  fermento  malitise  et  nequitia :  et  sicut  horta- 
tur  nos  Spiritus  sanctus  per  I^salmistam :  Prmoo^ 
cupemue  fadem  eju$  in  eonfemone  :  procidamue  ei 
ploremus  ante  Dominum  qui  fecit  nM^  qma  ipseest 
Dominus  Deus  noster^  nos  autem  populus  e/tis,  et  om 
pascwB  ejus  (Psal.  xciv).  Legimus  enim  in  historia 

C  Machabaeoram  (//  Mach.  xii),  quia  vir  fortissimus 
Judas  pugnavit  contra  inimicos  Ecclesiae  qq»  tune 
temporls  erat,  el  plures  ex  suis  in  ilio  belio  eeeido- 
rnnt.  Postqnam  auiem,  fugatis  ariversariis,  ipse  Ju- 
das  cum  exercitu  suo  ad  sepelienda  eorpora  sttorara 
qni  iii  bello  ceciderant  reversus  est»  inventa  sunt 
sub  tunicis  occisoram  donaria  de  idololatriis,  et  ma« 
nifestum  factum  est  Dei  judicium  qnia  proinde  ceci* 
derantinbello.  Ergosi  sub  tunicis  nostris,  id  esl 
intra  corpora  nostra,  habemus  conscientiam  malam 
de  rapinis,  de  avarilia,  quae  est  idolorum  servitus» 
de  luxuriis,  de  invidia,  defraternis  odiis,  et  de  ho* 
micidiis,  de  sacrliegiis,  et  de  incestibos,  et  de  cae« 
teris  criminibus  ac  peccatis,  expurgemus  illa  mala 
per  puram  confessionem,  et  per  bonam  devotionem, 

^  et  per  lacrymas,  et  per  eleemosynas  et  dignas  sa- 
tisfactiones,  et  qnanlocius  tempus  fuerlt,  faciamus 
omnes  in  commune  de  praeteritis  peccatis,  sive  ma- 
nifestis  ,  sive  secretis ,  publicam  poenltentiam,  ei 
triduanum  jejuninm,  et  mundemus  nos  ab  omni  \ur 
quinamento  carais  et  spiritus,  perficientes  sanciifl* 
cationem  in  timore  Del.  Qula,  sicut  sancius  Au|{U' 
stinus  dicit  exponens  sententiam  Apostoli,  pecc^ta 
sive  parva  sive  magna  impanila  esse  non  possunt  * 
quia  aut  ab  homine  pcenltente,  autaDeo  judicanid 
niAAftnninf  •  rMftAt  niiiftfii  vindicta  divina.  Sl  convf^M^^ 


lOM  HINGMARI  RBGM.  ARGHlfiP.  OIHBSGULA  VARJA.  KM 

professlanem  qja^^  ab  islls  mtlis,   In  qiii1>ns  hfioie-  A  potes(),&o11icite  attendatiiBie  S.Gregoriosinqoadam 

episiola  sua  dicil  {lib.  xi,  epist.l^  TheocL) :  <  Si  qul  ve- 
ro  sunt,  inquiens,  qui  dlcunt  qiiiacomptt1susi|iiispias 


nos  ▼ersati  sonios,  nos  de  eaetero  abatinere  debea- 
mos,  qula  poBoitentiam  vere  agere  esl  commlssa 
plangere,  el  iterom  plangenda  declinare,  mutnta  in 
mente  malignitale  in  benignitatem,  accipiamus  cer- 
p«B  et  sangoinem  Christi  in  remissionem  peocato- 
rum  uostrorum,  ut  Deus  in  nobis  liabMel,  ei  nos  in 
Deo  :  quatenns  nec  invisibiles,  nec  vislbiles  iniroicl 
contra  nos  polestatem  habeant.  Nam  aliier,  nec  so- 
per  pravos  Christianos  virtuiemy  nec  oonlra  paganos 
habere  poterirous  vietoriam.  Nullus  autera  de  int- 
quitatum  soaFum  immanitate  desperel :  tantum  ex 
toto  Gorde  converlalur  ad  Dominum*  Veiernosas 
namque  Ninivitarura  culpas  Iridoana  poenltentia  abs- 
tersit  {Joan.  iv)  :  et  conversus  latro  vitae  prspmia 
eiian  in  ipsa  aententia  suae  mortis  emeruii  {Lno, 
XXII i).  liutemoe  igilnr  corda  ,  et  pnesumamus  nos 
}«m  percepisse  qiiod  peiimus.  Giiius  ad  precem 
judex  flectitor,  sl  a  pravitaie  sua  pelitor  corrigatur. 
Ea  namqoe  qose  mgrata  esse  hominibus  imporlunl- 
tas  solel,  judicio  veriintis  plocet :  quln  pius  ac  mise- 
ricors  Deus  vuh  a  se  veninm  cxigi,  qoi  quanlum 
nieremor  non  voH  Irasci.  fliiic  etenini  perProphetam 
dfeil':  inv^a  mein  die  tiihnlationh  tu(e,  et  eripiam 
tt^  €i  magnifieabis  me  {P$aL  xlvi).  Ipse  ergo  sibi 
testfs  est  qoi  invocantibus  misereri  desiderai,  qiil 
admonet  ol  lnvocet«r.£tsicat  per  alium  prophetam 
admonet :  Levemui  coria  noHra  cum  manibus  ad 
Beum  {Thren.  )ii).  Ad  Deom  qvippe  corda  cum  ma- 
RilKis  levare  esi  orationis  studium  cnm  meriio  bon« 


necessitate,  si  anathematizaverit,  anathemaiis  vincnlA 

non  lenetur,  ipsi  sibi  testes  suniquia  Chrisiiani  noi 

sunt,  quia  ligamenla  sanct»  Ecclesise  vanis  se  ae&ti- 

manlconatibus  solvere.  Aeper  hocnecabsokitioneii 

sancloB  EcclesloB,  quam  praeslal  fldelibos,  veram  po- 

tant,  si  Itgaturas  ^us  valere  iion  «esliroani.Conua 

qoos  diu  disj^utandum  non  est,  qoia  per  omnli  d^ 

spiciendi  et  anathematizandisunt:  et  unde  se  h\Urt 

veritaiem  credunl,  inde  in  peccalis  suis  veraciier 

ligantur.  Si  qui  aunl  igitur,  qui  sub   nomine  Cbri- 

stiano   hjcc,  qune  praediximus,  aut  praedicare  audeol, 

aul  laciti  apud  seipsos  tenere,  procul  duWo  eos  ct 

®  ego,  el  omnes  calholici  episcopi,  alque  umversa  Ec- 

clesia  analhemalizamus,  quia  verilati  conlramsen- 

liunt,  et  contraria  loquuntur.  •  Intcresl  umenplurf- 

mum  inter  eos,  qui  post  poenitenliain  el  professio- 

nem  ad  criminalia  el  publica  pcccala  redeuDl  per 

coiitcmplum,  el  in  cis  perseverare  diligunt,  el  inler 

eos,  qui  per  fragililatem  in  praeterita  peccaU  crloiJ- 

nalia  velpublica  recidunl,  el  ilerum  poBirilenliam  po- 

scunt :  quia  sicut  sanctus  Augustinus  dicit  {epiil,  5i), 

in  lantum  homiuum  iniquitas  aliquando  progreditiir, 

ut  cliam  post  aclaui  poenitentiaro,  post  aliaris  reccii- 

ciliationem,  vel  simiiia  vel  graviora  commiuaiit:et 

tanien  Deus  facit  eliam  super  tales  oriri  solein  saum, 

ncc  minus  tribuit   quam  anle  tribuebal,  larpssjaa 

munera  viue  ac  salutis.  Et  qoamvis  In  Ecdesia  locas 


ei^allonis  erigere.  Dat  profecto,  dat  timori  nostre  ^  humilliincc  poeniteuiix  non  conoedatur,  DeQsUinea 


II»  q«i  per  prophetam  clamat :  Noto  monem 
peeeaiofii^  $$d  m  eonvertatur  et  vieat  {Exeeh,  xxiiii). 
El  •eerta  senlentia  esl,  quia  qoos  Deos  dlo  ot  con- 
venaoior  exspectai,  non  conversos  dnrios  damnai. 
IK  poslqoam  laliter,  sicot  pnediximos,  a  peccaUs 
nestris  noeetvosmondabimos,  de  cseieroab  eisdem 
et  eb  aliis  peccatis  nos  contineamos,  ne  conlingat 
iKi%isillod.prevefbium,  qnod  beatus  Petrus  aposto* 
los  4e  redeonlibas  post  poenitenttam  ad  peccata 
d{cii:Cafllt  rever9usad$uvmvi>mihtni,et  sue  tota 
in  Vi^tabroluti  {If  Petr,  ii).  Magna  est  enim  contra 
peecatompoeniteniiae  vlrtus;  sedsi  quis  in  eadem 
^eenitentia  persareret.  Nam  scriptum  esl :  Qui  per- 
ieveraverit  u$que  in  finem,  hie  ealvus  erit  {Matth,  x). 
Hiac  Bcripiom  est :  9m  -baptinatur  a  mor/iio,  et  ite- 
rum  tangit  eum^  (fitid  prcfficit  iavatio  iiiius  ?  {Eceli. 
xfxiv.)  Mortoam  qutppe-esl  omne  tq>ns  perversom, 
qnod  pertrahit  ad  moriem,  qnod  vita  justitise  non 
vivil.  Baplizator  ergo  a  mortuOy  et  iterum  tanglt 


super  eos  suae  poenitentiai  non  obliviscilur.  Quamvii 
ergo  caule  salubriterque  provisum  sit,  ul  locusilliis 
humillimoi  pcenitenliaj  semel  io  ecc/esia  concedAtnr, 
ne  medicina  vilis  minus  utilis  essel  %grotis,  qrt 
lanlo  magis  salubris  est,  quanlo  minus  coniempuTH- 
lis  fuerit :  quis  lamen  audeat  Deo  dicerc :  Qu«« 
huic  honiini,  qui  post  primam  poenitentiam  mrsus 
se  laqueis  iniquiiatisconstringlt,  adhuciterum  par- 
cis  ?  Quis  audcat  dicere  erga  istos  non  agi  (jnoJ 
Aposlolus  ait  :  Jgnoras  quia  patientia  Dei  ad  pff»- 
tentiam  te  addueit  (Rom.  ii)?  aut  islis  exceplis  esse 
difflnitum  quod  scrlptum  est :  Beati  omnes^icon- 
fidunt  in  eum  {P$al.  ii)?  aul  ad  istos  non  periuiere 
0  quod  dicilur  :  Viriiiter  agite,  et  confortetur  cet  •f 
ttrum,  omnes  qui  speratis  in  Donuno  (Psal.  xin)? 

\UI.  Ad  regem,  ut  bonos  diligat  eonstfiorioi. 

Tandem  adivos,  tVomine  res.dll^c^ssifleiN^t 
sermonem  converiimos,  qoia  el  fn  letoiemponi 


im 


€/kfmLk  ftVmDALIA. 


IMS 


esse  pattobaiMr :  sed  viMMm  per  Bttoooo>ionoo>  4il  A  «tiiin  ei  }odici«iii*i  qm  ^iiMi  -emerlM  epiid  net 


eispossibile  foret,  secum  habebat,  et  ad  capiiium 
lecii  sui  tabulas  cum  graphio  habebat ,  et  quae  sivd 
in  die,  sive  in  nc»cte,  ,de  ntilitate  sanctx  Ecdesiae» 
ct  de  profectu  ac  sotiditate  regni  medilabatur,  ia 
eisdem  tabulis  adnotabat ,  et  cum  eisdem  consilia^ 
riis,  quos  secum  habebat,  iude  tractalMrt :  ot  qvamto 
ad  placitum  suum  veniebat,  oronia  subtilitertracUla 
pieniludini  consiliariorum  suorum  monstrabat,  et 
commiuil  cefMilio  iila  «d  «flHcwiii  iNiNucere  procu- 
ratMt.  Bt  si  ille,  qui  sk  6«ilien8-et  lioTifs,  et  ampH- 
tudine  fegiii  locuples,  et  mutlorurin  regnoram  paci^ 
fictts  domitiator,  agere  sfiidebat  (sequens  sententias 
Scripioraa  dieentis :  Onmia  fac  per  consUium,  ei  po$t 
factum  nm  pmnUebis  [Eceli.  xixii] ;  et :  Audiens  sa' 


sunt»  reviviscant,  et  virtutem  nobis  Deus  reddal 
conlra  paganos ,  quia  usque  modo  jam  ante  piures 
annos  locum  in  islo  regno  defensip  t^n  babuit,  sed 
redemptio  et  tributum  non  solum  pauperes  homines, 
scd  et  ecclesias  quondam  divites  jam  evacualas  iia- 
41)eiit.  Bl  ideo  regium  nomen  ad  tantam  contume* 
.  liam  et  ad  tantam  brevitaiem  devenit,  sicut  moltis 
est  notum  :  el  istud  regnum,  quondam  nobiie  atquo 
amplom,  in  selpsum  divisum  esl ;  at  srCat  DomtnBs 
dicit  :  Begnum  in  seipsnm  Himum  de$etabinit 
(Matth.  xi),  id  est,  de  solo,  videlicet  de  lerra ,  laW- 
tur,  id  cst,  ac  &  de  glncie  Inbricatur ;  ita  Ht  nen  «It 
quod  in  proximo  est ,  nisi ,  ut  in  psatmo  dicituiri 
conversi  foerimus ;  jam  Dominus  gladium  suum  ti- 


piens  tapkntfor  erit^  et  intelligens  gubemaeula  posst-  B  bravit,  tetendit  et  paravit  itlum,  et  in  eo  Vasa 


debil  [Prov.  i] ;  el :  Vbi  non  est  gubernator,  populus 
cormet :  salus  autem^  ubi  muUa  consilia[Prov.\i]): 
quid  Yobis  sil  agendum  allendite,  qni  adhuc  in  setaie 
immatura  estis,  et  tantos  comparticlpes  atque  semu- 
los  in  ista  parlicula  regni  habetis,  ut  nomine  potios 
quam  virtute  regnetis.  Quaesumus  cum  consilio  et 
auxilio  fidelium  vestronim,  eligite  qui  vobiscum 
per  singulos  menses  de  utroque  ordine  consiliarii 
maneant,  quibus  aurem  et  cordis  et  corporis  Itben* 
ler  accommodetis,  quiqne  vos  et  Deum  timerc ,  et 
sanctam  Eeclesiam  ac  reciores  ejus  secnndnm  sa« 
cras  leges  doeeant  honorare;  et  regnutn  ac  fidcles 
vestros  secnndum  voiuntatem  Domini  gobernare,  el 
veslrain  domum ,  sicut  tempore  antecessornm  ve- 


tis  effecil{P«a/.  vii).  Timete  senientiam  quam  Scri* 
pmra  dlcit  quae  non  mentitur :  Vw  terrm  cufus  rt» 
juvenisest,  et  cujusprincipesmane  eomedunt(Eceie.Ji). 
£t  aitendite,  qoia  non  detestatur  Scrlplura  aetatft 
juvenem,  sed  moribus ,  et  viia ,  atque  siallitia ,  qoae 
nulla  consilii  gravitate  deprlinunlur.  Qiiod  atiM 
sanctse  Scripturae  senientiae  monstrant  dieendo : 
Senectns  venerabilis  est,  non  diuturna,  neque  numero 
annorum  computata,  Cani  sunt  autem  sensus  homini$f 
et  a^tas  senectutis  vita  immaeulata  {Sap.  iv).  Hinc  est 
ergo,  qnod  ad  Moysen  Dominns  dicit :  Con§rega  mrM 
septuaginta  viros  de  senioribus  Israel ,  quos  tu  nosti 
quod  senes  popnli  sint  (Num,  xi).  In  qfribes  noft 
allud  qnam  senectns  mentis  requmltnr,  com  l»le$ 


bironiin  fuit,  quando  bene  fuit,  iliam  vobis  insinuent  C  jubeniiir  cligi  qui  senes  sciuntur.  8i  enim  seneelwl 

orifinaTe,  ne  vos  illuc  trahat  necessitas,  qno  ducere 

non  debet  volnnias.  Quatenus  Ecclesia;  in  Isto  regno 

per  occasimiabiiles  circadas,  et  per  indebitas  consue- 

indinarias  exactiones,  quae  tempore  Pippinl,  Caroli, 

et  Ludovici  non  fnemnt,  sed  moderno  tempore  im- 

posilae  fnerunt ,  non  allligantur :  et  regni  primores 

cum  deblta  securitate  ac  faonore  erga  vos  consislere 

poseint,  et  cseterl  nobiles  homtnes  in  regno  securt- 

tatem  habeant,  ne-per  diversa  ingenia  a  suis  opibus 

quas  habere  potuerint  dispolieniur.  Quia  postqnam 

radlx  omniom  malomm  cupiditas  in  regno  exarsit, 

ut  millus,  aut  pene  nnllQS,  ^norem  ant  aliquod  bo- 

nnm  slne  pretio  posset  acqoirerc  ant  tenere,  ant 

secnritalem  faabere,  pax  et  consilium  et  jnstitia. 


in  eis  corporis  quaereretur,  a  tanlis  sciri  poteranl^ 
a  quantis  videri.  Dum  vero  flicltuf ,  quot  tu  noMl 
quod  senes  populi  sint,  profeclo  liqnet  quia  senectM 
mentis,  non  corporis  eligenda  denunlHiliir.  Ta4KNll 
quippe  senum,  sicot  ScriptnTa  demonstrat  (il# 
Reg.  xn),  consilium  Roboam  fHius  Balomonis  re^ 
spuit,  et  hu]usniodi  juvenum  consHtum  seciittfSi 
maximam  partem  regni  patcnd  sna  negllgeniia  pei»- 
didit.  Coi  Dominus  propler  mcrita  David  avi  sil! 
parvam  regnl  particulam  reservavit.  De  eo  qnoi 
scriptum  est :  VtP  r^rr^p,  cujus  principes  mane  come- 
dunt  (Eccle,x)j  nonde  necessaria,  sed  devohiptyoW 
comesiione  dicit  Scriptura,  Bicut  demonstfrt 
Aposiolus  dicens  :  Carnis  euram  nt  ftcerMsin  Heti^ 


atqoe  Judicium  ,  Sicot  necesse  fucrat,  locum  hi  isto  '^  derits  vel  concupiscentiis  (Rom.  xiii).  Qu^s  Ctthn  * 
regno  non  habnerant.  Et  sataglte  ut  istee  rapinae  ac  fcura  carnis  In  concupiscentiis  refrenat,  In  necessJr^ 
depraedationes  in  isto  rcgno  cessent,  et  miser  iste  riis  quoque  concedlt.  Deus  omnipoiens,  t|ulperiffW 
popalas,  qni  jam  per  plorfes  annos  per  depraedationes  faaec  loquitur  in  auribus  vestris,  per  se  loquatot  III 
diversas  et  continnas,  et  per  exactiones  ad  North-  cordibus  vestris. 
Amnbs  affl^itur,  aliquod  remedium  babeat,  etju- 


ton: 


HINGMARI  RHEM/ARCnEP.  OPUSCULA  VARIA. 


lOtt 


XIV. 

QUi£  EXSEQUI  DEBEAT  EPISGOPUS,  ET  QUA  GURA  TUERI  RES  ET  FACULTATES 

ECGLESIASTIGAS. 

(Apod  Sirmoad.,  ez  eodioA  YirdiuieBri.) 


Httc  specialilerexsequi  debet  episcopns  juxU  sa-  A 
cras  rcgula.s.  Missas  publicas  celebrare*  sacrum 
clirisiiia  regulaiiier  consecrare,  sancium  baptisma 
juxta  tradiiioi»em  ecclesiasUcam  agere,  et  ut  a  pre- 
sbyteris  agaiur  providere.  Presbyieros  ei  diaconos, 
et  reliquos  ecclesiasticos  ministros,  statuiis  tempo- 
ribus,  quales  pracipiunt  regube,  slne  ullins  mune- 
ris  acceptioiie  ordinare.  Synodos  presbyterorum 
secumlum  sacros  canones  siue  venaliiale  habere. 
Ad  provincialem  episcoporum  synodum,  et  ad  ordi- 
natjonem  eplscopi,  vocatus  couvenire,  vel  pro  se 
preabyterum  aut  dlaconem,  cum  tracioria  causas 
su«  impossibilitatis  esponeute,  vel  cum  regulari 
suo  coDsensu  dirigere.  Glernm  regulariter  guber- 
nare,  et  sicut  sauclus  Gregorius  in  pastorali  Regula 
dicit,  eiJem  clero,  tam  In  interioribus,  quam  et  In  B 
corporalibus  rebus,  necessaria  providere.  Ecclesi», 
tam  in  luminaribus  et  ornamentis,  quam  et  in  aedi- 
ilciis,  et  in  saruiectis,  curam  habere.  Hospiles  et 
pauperes  in  consiitutis  singillatim  hosplialibus  reci- 
pere,  et  dicente  Aposloio  :  Qui  iuorum^  ei  maxime 
dame$iieorum^  euram  non  habei,  fidem  negavit^et 
£it  infideU  deterior(l  Ttm.  v,  8),  suorum  domestico- 
nim  in  ministrando  necessaria  curam  habere.  Mo- 
naslerloram  in  sua  parochia,  et  ecclesiarum  nisii- 
eanarum  parochiarum,  atque  matricubiriorum,  se- 
eandum  sacras  regulas  solliciiudinem  gerere.  Po- 
puk)  snae  parochi«  verbum  Domini  nuntiare,  et 
Terbo  atque  exemplo  snbjecios  sibi  docere,  et  ora- 
tione  coiisulere.  In  consignatione  eorom,  qui  nec- 
dum  in  rroniibus  ministerio  episcopali  sunt  consi-  ^ 
gnati,  regulariter  saUgere,  et  in  hujus  negotii  cir- 
cnitione,  parocbi^,  ultra  debilum  et  necessarium 
niodlini»  sicut  sanclos  decrevit  Gregorins,  presbyie- 
Tos  fion  gravare.  Bonum  tesiimonium  etiam  ab  his 
qui  foris  sunt  habere.  Peccanlibus  et  poenilentibus 
secundum  modum  culparum  rcgulariter  poeniten- 
tiam  indicere,  et  post  saiisfactlonem  i^gulariter  eos 
reeonciliare.  Omnis  possessionis,  qu»  sub  ejus  est 
poiesuie,  providentiam  gerere.  Militiam  ad  deren- 
sionem  sanciae  Ecclesi»,  secundum  possibiliuiis 


quaiito  etiam  pro  ipsis  r^ln»  homlnam  ia  divino 
reddituri  snnt  exaroine  rationero.  i  Et  Unio  in  bii- 
manis  rebus  regum  cura  est  propensior  qaam  ss- 
cerdolum ,  quanio  pro  honore  ei  defeiisione  se 
quiele  sancUe  Ecclesiae,  et  rectoniDi  nc  inittisira- 
runi  ipsins,  et  leges  promulgando,  nc  mlllundo,  a 
Rege  regum  est  eis  curae  onus  impositum  :  sic  aelio- 
nibus  propriis  dignilatibusque  distincUs,  ut  el 
Ghrisilaui  reges  pro  aplerna  viu  pontifidbas  indi- 
gereot,  et  pontiAces  pro  lemporalium  reram  cursa 
regum  dispositione  uierentur;  qualenus  spiriuJis 
actio  carnalibus  disUret  incursibus,  et  miliUns  Des 
minime  negotiis  saecularibus  se  implicarec,  ac  vids- 
siro  non  ille  rebus  divinis  pra^sidere  viderelor,  qni 
esset  negoiiis  sascularibus  implicatas.  SancUis  nao- 
que  Spirilus  per  eos  qui  cum  Ghrislo  in  oodo  le- 
gnant,  el  in  terris  miraculis  comacaul,  dixii,  et 
usque  ad  nos  scriptis  pervenire  fecii  dicens  (Crban, 
epiit.  1)  :  t  Res  et  faculutes  ecclesiaslie»  obUiio« 
nes  appellantur,  quia  Domino  offeniniur»  et  vou 
sunt  ftdelium,  ac  prelia  peccatorum,  alque  pairioio- 
nit  pauperum.  Sl  quis  illa  rapueril,  reas  est  dan- 
nationis  Ananiae  et  Saphirae,  et  oporlei  haiasaMd 
tradere  Saunae,  ut  spiritus  salvas  sil  io  die  Ds- 
roini.  Qnod  noslri  gloriosi  imperaloras  Carolos  d 
Ludovicns  in  priroo  libro  Gapitulpraai  auoram  ili 
inseruerunt  (cap.  83) :  Quia,  inqaiunl^^ioxU  saocle- 
rum  Patrnm  traditiooem  novimus  res  Eecteaat  vou 
esse  fidelium,  pretia  peccatoram,  ei  patriBonia 
pauperam,  cuique  non  solum  habiu  oonsenrare, 
veruin  etiam  roulu,  Deo  dpitulante,  eonferre  opu- 
rous.  Tamen  ut  ab  ecclesiasticis  de  noo  divideadis 
rebus  Ecciesi»  suspicionem  dudum  coneeptam  pe- 
nitus  amoveremus,  sutuimns  ul  neqoe  nosiris,  oe- 
que  flliorum  el  Deo  dispensanle  soccesaoram  no- 
strorum  teroporibus,  qui  nostram  Tel  progeaiuraa 
noslroram  volunutem,  vel  exemplnm  imiuri  vdae- 
rint,  ullam  penilus  divisionem  aot  jacluran  palta- 
tur.  I  Sanctns  qnoque  Anacletus  papa,  ab  ip» 
beato  Petro  apostolo  presbyter  ordinaius,  posiea  ia 
sede  Romana  snccessor  illius.factus  episcopus,  caa 


iom 


D£  OFFICIIS  £P1S€0P0RUM. 


4090 


pecuniain  Tel  res  EcclesiaB  absUilerit,  sacrilegium  A  salvus  fieri,  et  ab  selerna  morte  liberari,  et  acl  aeter- 


I 


facit;  et  ut  aacrilegus  judicandus  est.  i  liem  san- 
clus  Urbamis  papa  ei  inartyr  {evist.  1) :  c  Res  et 
facuitates  ecclesiasticx  oblaliones  appeliantur,  quia 
Domino  ofleruntur,  et  vota  sunt  fldelium,  ac  prelia 
peccatorum,  atque  patrimonia  paupenim.  Si  quis 
ilJa  rapuerit,  reus  est  damnalionis  Ananiae  et 
Saphirae,  el  oportet  hujusmodi  tradere  Satanae, 
11 1  spiriius  salTus  sit  in  die  Doroini.  »  Et  sanctus 
Lucius  papa  {qnst.  11) :  c  Rerum  ecciesiaslicarum 
et  facultalum  raplores  a  liminibus  sanctae  Ecclesiae 
analbematitatos  aposlolica  auctoritate  pellimus  et 
damnainus,  atque  sacrilegos  esse*judicamus :  et  non 
solnm  eos,  sed  et  orones  consentieutes  eis ,  quia  non 
soJum  qui  faciunt  rei  judicantur ,  sed  etiam  qui  fa- 


nam  vitam  pervenire,  altentissime  cordis  aure 
exaudiat  quid  sanctiis  Spiritus  per  eos  locutus  est, 
quibus  dixil  Dominus :  Ecee  ego  vobiscum  $um  oi»- 
nibus  diebus  usque  ad  consummationem  saculi  {Malth. 
XXVIII,  20) ;  et :  Non  vos  estisqui  /o^tiiminf,  sed  S^- 
ritus  Patris  vestri  qui  ioquitur  in  vobis  {Matth,  x,  20) ; 
et  :  Qucecunque  aUigaveritis  super  terram  ,  erum 
ligata  et  in  ccelo^  et  qumcunque  solveritis  super 
terram^  erunt  soluta  el  tit  coelo  {Matth.  xviir,  18) ; 
el  :  Accipite  Spirilum  sanctum :  quorum  remiseritis 
peccata,  remittunlur  et«,  et  quorumretinuerilisretenta 
sunt  (Joan.  xx,  22) ;  et :  Qui  vos  audit  me  audUf  §t 
qui  vos  spemit  me  spemit  {Luc.  x,  16).  Dicunt  enim 
illi,  qui  in  coelo  regnant,  et  In  terra  miraculis  coni« 


ctentibus   oonsentiunt.    Par  enim  poena  et  agcn-  fi  scant,  qui  et  usque  hodie  nobiscum  vivunt,  et  cum 


tes  et  consentientes  comprebendit.  A  qua  poena 
consensus  liberi  esse  non  possunt  illi,  quorum  mini- 
sterluin  est,  et  qui  talia  possunt  prohibere ,  compri- 
mere  et  emendare,  et  ea  noii  studeni  corrigere.  i  £t 
sanctus  Gregorius  in  eplstola  ad  Sabinum  subdiaco- 
nuni  {iib.  viii,  epist,  7)  :  c  Sacrilegum ,  Inquil,  et 
contra  leges  est,  sl  quls  quod  venerabllibus  locis 
relinquitur,  pravae  voluntatis  studiis,  suis  tentaverit 
compendiis  reiinere. »  Et  S.  Augiistinus  in  sermone 
Evangelii  sancti  Joannis  dicit :  c  Fur  sacrileguslocu- 
lonim  sacrorum  et  Dominicorum  est  Judas,  et  qui 
aliqiiid  de  Ecclesia  furatur  et  rapit,  Judae  perdito 
comparatur.  >  Et  Item  in  sacris  canonibus,  sancto 
Spirltu    dlctatis,  et  Chrisli  sanguine  conOrmatis 


successoribus  nostris  osque  in  perpetuum  vivent , 
quoniam  apudDeumestmerceseorum :  c  Si  quisoblt" 
tiones  Ecclesiae  extra  Ecciesiam  accipere  vel  dare 
voluerit,  praeter  conscientiam  episcopi,  vel  ejus  cui 
hujusmodi  ofllcia  commissa  sunt,  nec  cum  ejus  vo« 
luerit  agere  consilio  i  anathema  sit  (cojic.  Aneyr. 
can.  7).  I  Anathema  aatem  interpretatur  in  Ro- 
mana  lingua  alienatio ,  qula  omnis  talia  facieiis» 
quandiu  in  iliis  peccatis  roanet,  Ueet  nos  epi- 
scopi»  qul  in  apostolis  et  eum  apostolis  non 
nostro  merito  sed  gratla  dlvina  ligandl  et  solvendi 
potestatem  accepimus »  Inlerdum  lardi ,  Inlerdam 
divini  sensus  ignari,  interdum  quae  committuntar 
nescientes ,  aliquando  eiiam  commissa  ut  expedit 


scripturo  est  (coitc.  ToL  i,  can.  11)  :  c  Sl  quis  de  C  corrigere  non  valenles »  quae  staluia  sunt  exsequl 


potenlibus  clericam,  aut  qnemlibet  pauperiorem, 
aul  religiosum  exspoliaverit,  et  mandaverit  ad  ipsum 
episcopus  ut  eum  audiat ,  si  conteropserit ,  invicem 
mox  scripla  percurrant  per  omnes  provinciae  episco- 
pos,  et  quoscunque  adlre  potueril,  excommonicatus 
babeatur,  donec  audiat  et  reddal  aliena.  >  Et  item 
scriptam  esl  {conc,  Agath.^  can.  4) :  c  Clerici  etiam , 
yel  sseculares,  qui  oblationes  parentum,  aul  donalas, 
aut  teslamento  relictas,  retlnere  praesumpserini,  aut 
id  qiiod  ipsi  donaverunl  ecclesiis  vel  roonasteriis 
ei  edi^i^^rint  auferendum,  sicul  synodiis  sancta  consti- 
tait,  velul  necatores  pauperum,  quousque  reddant, 
ab  ecclesiis  excludantur.  >  Unde  summopere  caveant 
potenUores  quique,  unasquisque  in  ordine  el  dignl 


dissimulemus,  vel  etiam  negligamus  ,  ul  talem  ho- 
minem  ab  Ecciesia  et  fldeiium  societale  exoommani- 
cantes  non  segregemus,  jam  lamen  a  sacris  oanoni- 
bus  excommunicatus  el  praedamnatus  est »  donec 
peccatum  illud  deserat,  et  per  satisfactionem  eccle- 
siasticam,  et  sacerdolalem  reconciliationem ,  Do- 
mini  graliam  et  fldelium  societatem  recipiat.  Et 
quicunque  in  peccalls  suis  et  taiibiis  sceleribus  Im- 
plicaius  anle  satisfacliouem  necessariam  vitam 
islam  Anierit,  communionem  et  socieiaiem  com 
eleclis  in  regno  Dei  habere  nuUatenus  polerit,  nec 
de  infemi  poenis  et  damionum  socieute  unqoam 
liberari  valebil.  Denique  duo  capituia  quae  se- 
quuntur,  ex   edicto    assumpta    suni    ab    Anse- 


late  sua,  ne  pnpsuinanl,  in  damnationem  siiaro  res  D  gj^    abbate  »  capituloram   iroperialiam  ex  diver- 

Slbi   ecclesiaslicas,  neqiie  fatigent  vel  affligant  In-  gj^   synodis  et  placilis  colleclore,  causa   brevila* 

eonsueiis   consuetndinibus  Dei  ecclesias   et    loca  yg  jn  primo   libro  capiluioruin ,  sepiuagesimo  se* 

sanclorum,  scientes  quia  ut  prxmisimus  res  eccle-  piiino  ei  septuagesiroo  octavo  ,   dc  non  dividcndis 

siasticae  vota  sunt  Adelium,  patriinonia  pauperum,  febus  ecclesiasticis,  et  episcoporom  electione,  ex  su- 

pretla  peccatorom,  el  in  tuilione  atque  defensione  prascriplis  excerpla,  in  praefato  libro  Inveniantur. 

Ctirisli  consistant,  qui  eas  lerrae  principibus,  atque  Quod  edicium  ex  iniegro  domnus  Carolus  Magnus 

primoribos  ad  defendendom  el  conservandum »  non  imperator,  cum  intenrogalione  de  chorepisoopis,  per 


4091  HIN€MARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSGULA  VARIA. 

ita  se  liabent (Ub,  i,  c.  83) :  <  Quia juxta  sanctorum  Pa-  A  ip^is  est  monasleriis  hodie  deleKatnm,  vel ivOmk 


Irum  traditioiiem  novimus  rcs  Ecclesiae  vola  csse  &« 
delium,  pretia  peccatorum,  et  patrimonia  paupcrum, 
culquenon  solum  habiia  conservarc,  verumeliaro  mul- 
ta,Deoopitukinte,conrerrcoplamus.Tamen  uiab  ec- 
desiasticisdenon  dividcndis  rebus  illiussuspicionem 
dudum  concepum  penitus  amoveremus,  statuimus  ut 
neque  nostris,  neque  flliorum  et  Deo  dispensanie  suc- 
cessorum  nostrorum  temporibus,  qui  nostram  vel 
progenitonim  nostrorum  veluntatem,  vel  exemplum 
imitari  voluerint^ullam  penitus  divisionem  aut  jactu- 
ram  patiatur.  (cap.  84.)  Sacrorum  quoque  canonum 
nonignari,ut  in  Del  nomine  sanctaEcclesia  suo  libcrius 
potiaturhonore,  assensumordini  ecclesiasticoproebe- 
mus,  ut  scilicet  episcopl  per  eleciionem  cleri  et  po 


temporibus  fuerit  coUatum ,  episcopi  BelTacem 
distrlbuiioni  et  ordinationi  (iat  subjectuin ,  oec 
alterius  potestatis  jus  vel  dominatio  super  eii 
potestatem  aliquam ,  nisi  quantum  diTina  at- 
ctoritas  et  lex  et  justiiia  permitiei  i^  dUineaL 
Si  quis  autem  temerario  ausu»  magna  parvaTe 
persona ,  conlra  hoc  nostrum  apostolicuni  decic- 
tum  agere  praesumpserit,  sciat  seanathemati&  vinailo 
esse  Innodatum,  et  a  regno  Dei  alienum,  et  cum.on- 
nibus  impiis  ;eterni  incendii  supplicio  condeauatiiL 
Atveroqui  observaior  exstiterit  pneeepii  hqjia, 
gratiam  atque  misericordiam  vitamque  sternam  a 
misericordissimo  Domino  Deo  noslro  consequi  rn^ 
rea(ur.  >  El  sanctus  Gregonus  in  decretali  ^isio^ 


puli  secundum  statuta  canonum  de  propria  dioeccsi,  ^  in  partes  GrsRciae  pro  quibusdam  commotiMihBS 


remota  personarum  et  munerum  acceptione,  ob  vitx 
meritom  et  sapientiae  donum  eliganlur,  ut  exemplo 
6t  verbo  slbl  subjectis  usquequaque  prodesse  va- 
leant.  >  Et  In  eodem  edicto  unde  ha^c  fuerunt  as- 
Sumpta  subsequitur  :  c  Praecipimus  etiam  onini- 
has  ditioni  nostne  subjectls  ,  vit  nullus  privilegia 
ecclesiarum ,  monasteriorum  ,  aut  ecciesias  diripere 
pertentet,  ({uia  sicut  a  sanciis  Patribus  instructi  su- 
■nis,  gravisslmura  peccatum  hoc  esse  dignoscitur,  i 
et  Cffiiera  quae  sequuntur.  Et  in  privilegio  Belva- 
eensis  Eccfeslse,  ab  episcopis  quatuor  provincia- 
nim  consensu  domni  Garoll  nuper  defuncti  conflr- 
riiato ,  haec  continetur  ad  idcum  : «  Potesias  autem 
saecularis,  stVe  s!t  sublimitate  donata  aliqua,  sivo 


directa,  ita  dicit  ad  locum  :  c  Si  qui  vero  saiit,  qui 
dicunt ,  quia  compulsus  quispiam  necessitale,  si 
anatbenializaverit,  analhematis  vinculo  nou  teiieUir, 
ipsi  sibi  testes  sunt  quia  Christiani  non  &unt ,  quia 
ligamenta  sanctae  Ecclesiae  vanis  se  aestiinaDi  ooDa- 
tibus  solvere,  ac  per  hoc  nec  absoiutionem  sancts 
Ecclesiae,  quam  praestat  fideiibus ,  vecam  pBtanl,  a 
ligalUras  ejus  valere  non  aestimaat.  Contra  qvtt 
diutiiis  disputandum  non  est,  quia  per  oauiiade3|ft* 
ciendi  et  anathematizandi  $unt ,  et  uode  se  (aiktt 
veritatem  credunt,  inde  in  peccatis  suis  veradter 
ligantur.  Eosque  et  ego,  et  omnescatholici  episcopi» 
atque  uuiversa  Ecclesia  anatlieiuatizaBiu& .  quia 
veritati  contraria  sentiunt,  et  contraria  loqiiantiir.  i 


in  humill  cohstltuta  loco,  nullam  in  eis ,  nec  In  ^  Unde  ma^opere  dilectissimo  donmo   nostro  regi 


praesenti  hec  in  ibturo,  suscipiat  contra  sacras  re- 
gulas  dominaticmem,  nee  violentet  tovadcns  ,  nec 
dbbrta  susciptens.  Sl  quis  vero  regum,  sacerdotum, 
et  Judtcum,  atque  saecularium  personarum,  hanc 
coiistltullonfs  paginam  co^noscens  „  contra  eam 
venir^  tentavcHt,  potesiatis  honorisque  sui  digni- 
tate  careat,  reumque  se  divino  }udicio  exlstere  de 
pefpetraia  Iniquitate  cognoscat.  £t  nisi  vcl  ea  quae 
ab  iih)  sunt  inale  ablata  restltuerlt «  vel  digna 
peenilentia  illiclta  acta  defleverit,  a  sacratissimo 
corpore  ac  sanguine  Dei  Domini  Redemptoris 
nostriJesu  Christi  allenus  flat,  atque  In  seterno 
examine  dfstrictae  ultionl  subjaceat.  Cuhctis  autem 
eidem  loeo  justa  servantibus  sit  pax  Dbmini  nostri  j)  tem,  quodque  justLtig^  Qot|  Ytyit,  Haptizatiir  ofaa 


curandnm  est,  ne  suggestione  vel  poftlulatiooe  qoo- 
nimcunque  hominum  coutra  lia>c  saDcti  Sj^Uis 
decreta  faciaty  vel  fleri  de  ecdesiastids  lebus  .coa- 
sentiat :  maxime  post  hanc  visilatioDbetn  Dei,  qn 
per  confessionem,  et  neeniientiam ,  et  teooociiiaikh 
nem  sacerdotalem  iilum  credimus  emendatom  :  qaia 
magna  est  coi^tra  peccjitum  virtus  poeBite&tia&,  sed 
el  qui  in  eadem  ponitentia  perseverat,  quia  acripcuoi 
est :  Qtti  peneveraverU  utque  in  finem  bic  aait»  «tf 
(Matth,  xviii,^  22)  ;  et  iiem  scriptom  est :  Qnibapti' 
Mlur  a  mortuo^  et  ilerum  tangit  eum »  qnid  profkH 
tavatio  illiH$  (Ecdi.  xxxiv ,  30}  ?  Ifortuum  qoiive 
est  omne  opus  perversum  quod  pertcahit  ad 


Jesu  ChriSti,  quatenuS  hic  fructum  bonae  aclionis 
recipiant,  et  apud  districtum  judicem  praemia  aeter- 
nae  pacls  inveniant.  i  Et  in  privilegio  ejusdeni  Eccle- 
siae  a  domno  Nicolao  papa  confirmaio  haec  conti- 
nentnr  ad  locum  (Nicolaus  Odon.  episc.) :  c  NuIIus 
itaque  regum,  nullus  Judicum,  nullus  cujuscunque 
saecutarls  Dotentiae  disrnitatft  fultiis.  in  rf^huA   nr^p.fn. 


mortuo  et  iterum  tauf it  eum,  giii  prava  opera»  ^ 

seegissememinit,  deplorat.sed  [m 

post  iacrymas  implicat.  Anima  itaque  qiuelifaei(9«* 

dem  mortui  iavatione  non  proficity  qoae  Imc  iii 

faciendo  quod  planxit,  nec  per  lanaema 

ad  rectitudinemlustitiaeexpuiigit,.! 


ICt)5 


BE  PRESRYTKRIS  GRIMiNOSiS. 


mt^ 


nc  deteriui  iibi  (Uiquid  conHngai  (Joan.  v,  ^i).  Sed  el  A  revcrentia  consecrati  ila  decerQant :  Si  quis  contra 

suam  professionera  vel  suain  scriplurani  venerit  in 
aliqno,  ipse  se  lionore  priyabit.  Qui  autem  ros  et 
faculiates  ecclesiasticas  Belvacensis  Ecclesis  ipsius 
cooseasu  vei  lavore  pessimidare  praesumpseritit»  qui 
«juoloffitalem  eas  illis  daro  vel  consentire  nou  habuit. 
seUieitiseime  caveant ,  «le  suprascr^tas  sacrorum 
CMOQuei  seiMeBtias,  ab  omBibus  wAl^  episGepitt ,  a«l 
quorum  ootitiaio  ipsorum  sacrilegja  pervenerint 
iAteBUtas,  wisciptant ,  et  ab  omfii  Ghostiiiiioruiii 
Be€ietot6  modis  omnihus  aeparentuv. 


prava  sibi  sugferentes  non  obaudiat,  diceule  Aposlo- 
lo  :  iVoii  iolum  qui  faciunt^  ud  qu\  cofuetuiunt  [acien" 
tibus,  digni  $unt  morle  (Rom.  i,  32).  Episcopo  ctiam 
nuper  ordiiiato  agere  taiia  vei  talibus  consenlirc  noo 
pra^cipiat,  uade  se  ipsum  perdati  et  eoram  Deo  eccle- 
siasticara  gratiam  amitlat.  Gum  coram  omnibus  et^ 
electoribus  et  orUiuaioribus  suis  districtissime  prcH 
Aissds  ante  ordiuationem  suam  fuerit »  et  propria 
maiiu  subscripseril  sacras  regulas  sanctorum  conci* 
Uorum,  quanium  scierit  et  potucrit,  servatunim.. 
%ii  sacri  canaAee  spLritM  Dci  coAdHii  el  loiius  muadi 


XY. 

DE  PRESBYTERIS  CRIMINOSIS, 

d$  quibus  apfrobutio  non  est. 
(Apocl  eumdemi  ex  editione  Mogaotina  Joaonia  Busni.) 


€kp.  I.  OuM  de  presbyieris  criminosis,  de  quibus  B  no$iri  Leonis  apo.stolici ,  cxterorumque  Romame 


Ecclesioi  cpiBcoporuni.  et  reliquorum  sacerdotum» 
sive  Orientalium  ct  Graecorum  patr4archarum ,  et 
muliorum  sanctorum  episcoporum,  et  sacerdotum^ 
necnon  et  oostrormn  episcoporum  omniuiji},  caiiero- 
rumque  sacerdoUim  ao  Leviiarum  av^torit^tte  et 
conseosuy  atque  reliquorum  fidelium  et  cunctorum. 
consiliariorum  nostrorum  consultu  diObiitum  est, 
vobis  omnibus  ordinis  utriusque  mioistrie  scise  VO" 
Iqmus.  Statutum  est  namque,  ratione  et  nocessitate 
ac  auctoritate  praedicta,  consultu  omniump  ut  quo- 
tiescunqne  cuiquam  sacerdoti  crimeu  imponitor,  sl 
ipse  accusator  talis  fuerit»  ut  recipi  debeat  (quie 
quales  ad  accusationem  sacerdotum  admiiti  debeant. 

, ^ iu  canonilms  pieniter  e^fpie^stim  est),  si  anlem,  ut 

iit8ttliitioBtbus,^tttmurmureessetpppuIi,etnoshis(a*  ^  dictum  est,  iile  accuaator,  qui  canonice  recipiendus 


approbetio  ooa  est,  a^endum  ait,  in  Ubro  primo 
cisiiitulonimrdomnt  Garoii  imperetoi^iS'  eugusii  capiie 
irigetimQ  i|iia(r«ie  aeriptuia  eet  (lib»  v  Canitul,  c  53) : 
Hoe  noliie  mgne  enm  smdie  mtractandum  est, 
qniil  de  iliis  presl^tens  orininosiai  unde  approbatio 
nan  est,  et  aemper  negant,  faeienduro  sit.  Nam  hoe 
aflfipiwime  4  nohift  ee  praedecesaoribue  noairia  venti- 
latiHi  oM,  aed  mmi  ad  liqiiidiim  baetenus  diffinitum. 
Unde  ad  eonMteadnm  Petrem  noetrnoi  Leonevi 
pepam  Menlotea  nostroe  misiiiioe,  et  qeidquid  ab 
e0/f«l  a  sttin  perceperUnu»,  vobie  una  cum  iliis 
qoos  imifnua  reaontiare  non  tardabimus.  Yos  in- 
tarim  vieiasifli  traetate  atteotius,  qqid  ex  iiia  vo- 
bimm  eoaetituamua,  uoa  cum  praedieti  sancti  Pairis 


iPMie8iliiesis,IkMniiioautiiiante,  ab  utrisque  manea- 
iiMUi.  SQquiHir  confifmaUo  memorata  de  sacerdotum 
pBigatioue^  otptle  in  eodem  libro  trigesimo  quiolo. 
€kp.  II.  {CmpM.  lih.  V,  e.  U.)  Omnibua  vobis 
wa  Ottdittt  notum  esse  non  dubitamns»  quod 
>  «uedente  aniiquo  heate  saeerdotihus  cri- 
I  difeMl  oWieiunlttv.  Sed  quoAiam  qttaiitev  e$. 
eis'ah  hii  imttottahiiis  exminaiio  et  aatisTactio  Aat, 
lieet  ie  raliMiabiii  examimaione  et  aatisfaetiene 
pmbyteroram»  tempore  bone  memoriaB  domni  ge« 
nitoris  mei  Pippini,  Sive  priscie  temporihus  a  san* 
clis  Patribtts  et  a  reljquis  bon»  devotionis  homini- 
hufl  sfepissime  ventilatum  fiierit»  nos  tamen  pleniter 


esi,  eum  cum  legitimo  niunero  verorum  et  bonorum 
teslium  approbare  in  conspectu  episcogorum  potcr 
rit,  tunc  canooice  dijudi^etur,  et  si  culpabilis  in* 
veutus  fuerit,  canooice  damoetur*  Si  vejro  euo» 
supra  scripto  pneiextu  approbare  ipse  ficcus^tor 
mtnime  potuerit,  et  hoc  canonice  diffini^ tur. 

Gaj^.  111.  (iMd.)  Ipse  ergo  sacej^^  §i  suii^ci^^ 
sus  aut  incredibilis  suo  epiecopo^  ae  reiiquia  suif 
consaeerdotibus,  aive  bonis  et  iusii^  de  auo  populo 
vel  aua  plebe  bominibus  liierit,  ne  in  crimine,  aut 
in  prauiicta  sufi#iciene  remaneat,  cum  tribu^  aut 
qiilnque  vd  septem  bonis  ac  viclnis  saoerdeitt)us» 
exempio  Leonis  papm>  qui  duodeoim  epi^copoa  ia 


et  ad  liqui<lttm  diflinitiun  reperire  minime  quivimus.  «v  sua  purgatione  habuii,  vel  eo  ampUus,  ai  auo  epiaco- 
Nostris  quippe  temporibus  idipsum  a  sanctis  episco-     po  visum  fuerit,  aut  oecesse  propter  tumiiUuio  popiUi 

k  aliiA  IwvnSfi  A*  iitatia  kAmini. 


lOOS 


HINGMAiU  RHEM.  ARGHIEP.  OPUSCULA  VAIUA. 


1095 


dmn  tit,  pleniter  in  canonibns  et  leglbust  quibos  A  potueriDt,  maculatos  ab  Ecdesia  aeqovm  est 


una  emn  sacris  canonibus  sancta  moderatur  Eccle- 
sia,  reperire  poterit.  Yidelicet,  quos  publicae  leges 
ad  accusationem  Tel  ad  testilicationem  admiltunt» 
talesadmittantur»  et  qualespublicxleges  nonadmlt« 
tunt,  non  recipiantur,  id  est,  infamix  maculisaspersi 
nonadmittunturadaccusationem;  sed  tamen  omnl- 
bus,  quibus  accusatiodenegatur,  in  causis  propriis  ac- 
cusandi  licentia  non  est  deneganda :  et  suspectS  gratia 
testes,  et  illi  vel  maiime,  quos  accosator  de  sua  do- 
mo  produxerit,  yel  vltaebumilitas  infamaverit,  vel  in- 
fra  annos  quatuordecim  «utis  suae,  non  admittantur. 
Gap.  Y.  Qui  testes ,  ut  lex  Tbeodosii  praecipit, 
priusquam  de  causa  Interrogentur,  sacramento  de- 
bent  oonstrlngi,  ut  jurent  se  nibil  falsi  esse  dictu 


veri ,  ut  contempii  posthac,  et  miserae  hiraulitaiis 
inclinaii  despectu,  iHJuriarum  non  habeant  actkmem ; 
ita  similis  videri  debet  justiti»,  qnod  appetitae  inno- 
cenliae  moderatam  deferri  Jussimns  ultionrai.  Ideo- 
que  bujusmodi  duniaxat  causas  episcopl  sub  tesui- 
catione  multorum  acta  audire  debebunt.  Et  sacri 
Carthaginenses  canones  inter  accosatores  derico- 
rum ,  et  accusatos  clericos  ordinem ,  qonliter  ei- 
oommunicationis  damnatio,  vel  examlontaonis  por- 
gatio  agi  debeat ,  manifeste  diffiniunt,  scOioet  c  ut 
presbyter,  vel  inferioris  gradus  clericua  necosatas 
apud  proprium  episcopum,  et  accusntor  in  co  loco, 
Tidelicet  in  eadem  parochia ,  unde  est  llle  qoi  aeeo- 
satur,  locom  sibi  ellgat  proximum,  qoo  non  sit  diP 


ros,et  bojfiestioribus  magis  quam  vilioribus  testi-Bflcile  testesproducere,  ubi  caosa  finlator.  Et  hioe 

bus  fides  debet  admlui.  Unius  autem  testimonium, 

quamlibet  splendida  et  idonea  videatur  esse  per- 

sona»  nuUatenus  audiendum.   Et  lex  Yalentiniani 

et  Theodosii  praecipit  (l.  15  Cod,  Theod.^  de  Accu- 

sox.)  ut  in  criminalibus  causis,  vel  objectlonibus, 

per  mandatom  noUus  accuset,  nec  si  per  rescriptum 

principls  hoc  potoerit  impetrare :  sed  ipse,  qui  cri- 

men  intendit,  praesens  per  se  accuset  In  scriptlone 

praemissa.  Judices  autem  puniendi  sont,  et  dam- 

nandum  ofliclum,  si  forte  tacuerint,  si  innocentem, 

nisi  pra^missa  Inscriptione,  sobdendum  crediderint 

quaestioni.  Si  autem  clerici  in  eccleslaslicis  causis 

testimonlom  apud  ecclesiasticos  dixerint,  per  eom- 

promissi  vinculum  episcopale  judicium  non  adeun- 

dum,  lege  Majoriani  abrogatom  est. 

Gap.  YI.  Et  qula  secundum  sacras  leges  sententia 
sine  scripto  dlcta,  nec  nomen  sententiae  habere  me- 
rebitur ;  et  juxu  legem  Yaientiniani  et  Yalentis 
(Cod.  eod.  1. 11,  /ni^r.),  c  nisi  inscriptione  celebrata, 
reum  quemqoam  non  fieri,  nec  ad  Judicium  exhiberi, 
quia  sicut  convictum  poena  constringit,  ita  et  accu- 
satorem,  si  non  probaverit  quod  objecit;  i  et  legibus 
constitotum  est,  ol  scriptura  prolator  aflirmet,  cujus 
sl  non  astruxerit  veritatem ,  ut  falsitatis  reum  esse 
retinendom ;  et  criminls,  quod  probare  nequivenmt, 
delatores  ot  peijori  ac  falsiutis  rei  damnandi  sont, 
sicot  lex  Honorii  et  Tbeodosli  decrevit  (I.  41  cod. 
Theod.f  de  Ejiri$e.f  etc.)  :  Glericos,  inquiens,  non 

nisl  apud  episoopos  accusari  convenit.    Igiiur  si      _  

episcopus,  presbyter,  diaconus,  et  quicunque  infe-  ^  riutem  in  depositione  crimiiiosorom  presbyierorom. 


leges  dlcunt  {cod.  eod.^  1. 10) :  Griminam 
ibi  agiUnda  est ,  obi  crimeii  admissoni  est  Naai 
alibl  criminum  reus  probibetor  aodiri.  i  lUi  vero 
qui  pulsatus  fuerit,  sljudicem,  Id  est  cpiieopom 
suom,  suspectum  habuerit,  iicet  appellare»  seUieec 
ad  finitimos  episeopos  ipslus  provind»»  nt  Sardi- 
censes  et  Gartbaginenses  canones  decfeTemnt,  vel 
ad  metropoiiUnum  episcopom  joxu  Aniiocfaeoaa 
concllium,  slve  ad  provinciaiia  condiia»  aicnl  saoi 
Micaeni  et  Antlocheni  canones  eoostitiieiiuit,  et  sieil 
Africanum  concUium  in  epislola  ad  CcdesiiMni  pa- 
pam  ostendit ,  vel  a  decreto  eplseoporan  noniero 
secundum  Gartbaglnense  concUliun,  yel  a  jodteibos» 
sivequos  jiixU  Africanos  canonesprimasille  dederily 
G  sive  qnos  ipse  cum  episcopi  soi  consenso  deiegeril» 
a  qoibus  provocari  non  licet,  regolarller  jodieeuir. 

Gap.  YIU.  Gonsut  igitur,  si  juxu  eondliom  An* 
tlochenum ,  ab  universaU  magna  sjoodo  Gluloeds- 
nensi  fuvorabiUur  in  actione  doodedmai  recepUai 
et  coUaudatum ,  perfeetum  conciUom  UUid  esi ,  M 
Interfuerit  inetropoUtanus  autlstes,  mollo  magis  per- 
fectom  et  tenendum  atque  seqoendom  est  praeoe- 
dens  capitulum  de  presbyterorum  coroprobaiiooe 
vel  purgaiione,  consultu  sedls  apostoUeae,  ei  Unu- 
rum  episcoporum ,  ac  c^eterorom  ecderiisiieoroai 
ininistrorom,  Deiqoe  fideliom  conseoso  finnatoa , 
sicutl  voce  magiii  et  orthodoxl  imperatoris  kgimm 
attesutum,  et  per  UnU  tempora  sequentiom  t 
porum  usu  et  consnetudine  roboratoro.  Hanc  i 


rioris  locl  Ghristianae  legis  minister  apud  episcopos, 
siquidem  alibi  non  oportet ,  a  qu^ilibet  persona  fue- 
rint  accosati,  sive  llle  soblimls  vir  honoris,  sive  ul- 
lios  alterios  digniutis ,  qui  hoc  genus  iUaudabilis 
Inlentionls  arripiet,  noverit  docenda  probationibus, 
monslranda  docnmentis,  se  debere  inferre. 

Gap.  YU.  SI  qois  ergo  contra  hHiusmodi  personas 
non  probanda  detulerii,  aiictoritate  hujus  sanctionis 


vd  purgatione  criminatorum ,  more  consoeiiidioario 
secuu  est  generaliter  Gisalpina  Ecdesio  ctihoUca 
Jam  per  sepuiaginu  et  eo  amplios  annos. 

Gap.  IX.  Et  de  consuetudiiie  sanctos  Aogosltnas, 
a  sede  apostolica ,  sancto  Gcelesiino  scribenle,  inier 
opiimos  Ecclesiae  coinputatus  magisiros,  in  Ubro 
quarto  de  Bapiisiuo  dicit  {cap.  5) :  §  Plane  v«ia 
est ,  quia  ratio  et  verius  consuetodini 


1097 


DE  PRflSBYTeRlS  GRIMINOSIS. 


lO^ 


episcopo,  non  presbylero,  non  diacono,  nec  alicui  A  divinis  ct  angeiicis,  aUjue  sanctorum  qui  in  coelis 

sunli  oculis  abscondi  non  possit,  tamen  etiam  quili- 
bct  rusUcanus,  concumbens  etiam  cum  propria 
conjuge,  prout  potest,  plurimorum  deviial  aspectus. 
Ouanio  magis  presbyier,  si  sensum  hominis  habet» 
maium  agens  curabit  abscondere,  propler  quod  pate- 
facium»  scit  se  non  solum  ecclesiasiicum  gradum 
amittere,  sed  el  sua  qua  habet  ex  facultalibus  Eccle- 
sia  pcrdere.  Non  Igiiur  de  lioc  verecnnde  quaeremus, 
quod  et  Apostolus  non  nudo  sed  velaio  nomine 
loqnens  apud  legitime  conjugatos,  studuit  appellare 
dicens  :  Et  ne  quis  circumveniat  in  negotio  fratrem 
9uum  (/  Thesi.  iv,6).  Tanlummodo  autem  de  accessu 
el  frequentatione  ac  cohabitatione  presbyierorom 
contra  canonicum  interdictnra  cum  feminis,  si  inde 


omniiio,~qui  iu  clero  est,  iicere  subintroductam  ha 
bere  muUerem,  nisi  forte  matrem,  aut  sororem,  atit 
amitam,  vel  eas  lanlummodo  personas^  qux  suspi- 
ciones  effugiunt.  i  Hinc  Valens,  Gratianus,  et  Yalen- 
tinianus  Augusti  et  Christiani  imperatores  decreve- 
ruot  Jegem  (1.  44»  Cod,  Theod,  de  episc,^  etc«),  cujus 
inlerpretatio  talis  est :  Quicunque  clericatus  utuntur 
officio*  extranearuro  mulierum  familiaritatem  ha- 
bere  prohibentur  :  matrum,  sororum,  vel  flliarum 
sibi  solatia  intra  domum  suam  noverint  tantum  esse 
concessa. 

Cap.  X.  Sed  quia  sub  occasione  istarom  persona- 
rum ,  alue  mulieres  subintroduci  cflBperunt ,  sancti 
Africani  eaiioiies  decreverunt  {ean,  5),  ut  nec  i| 


episcopl,  aai  preabyteri,  soli  habeant  aecessam  ad  ^  J^J"*  accusati,  est  inquirendunu  Quia,  ut  sanctus 


▼iduas,  velvirgines,  vel  ad  quasconque  feminas, 
sed  ubi  ant  clericl  pnesenles  sunt,  aut  graves  aliqul 
Christiani.  Unde  sicnt  beatus  Gregorius  ad  ministros 
Ecciesioe Roman»  scripsit  {lib.  vii,  episi.Zld),  beatug 
Aogustinus  nec  cum  sorore  habitare  consenaitdi- 
cens :  cQo»  com  sorore  mea  sunt,  sorores  meae  non 
sunt.  >  £l  ex  hoc  dicit  sanctus  Gregorius :  DogU 
ergo  Yiri  caolela  magna  nobis  debet  esse  iostmclio. 
Nam  Incaotae  praesamptionis  esl,  quod  fortis  pavety 
minus  yalidum  non  limere.  Sapienler  enim  iliicita 
superat,  qoi  didieerii  eliam-non  oti  concessis.  £t  ex 
boc  in  lege  JosUniani  decretom  esl,  cap.  475,  ut  si 
quis  roulierem  in  soa  doroo  halmeril,  qu«  potesl 


Ambrosius  dicil  {epist.  H) :  « Judicis  non  est  sine  ac- 
cusatore  damnare,  quia  et  Domlnus  Jodam  cum 
for  esset,  qooniam  non  est  accosalos,  minime 
abjecit.  i 

Cap.  X!I.  Qualis  ergo  debcat  esse  ordo  in  accu- 
satlone  et  dijudicaiione,  sanctus  Augustinus  expo* 
nens  sententiam  ApostoU  :  Si  quis  frater  nominalur 
fomicator,  etc,  ostendit  {de  Posnit.  medic.  cap.  5)  • 
t  Noloit,  inqnit  Aposiolos,  hominem  ab  homine  judi- 
cari  ex  arbitrio  sospicionis,  vel  etiam  extraordinario 
usorpato jodicio,  sed  potios  ex  lege  Dei,  sive  seciin- 
dum  ordinem  Ecclesiae,  sive  ultro  confessum,  sive 
accusatum  alque  conviclom,  eam  nominationem  vo- 


suspicioneminferretorpitadinis,eiilleaconclerici8p'^"!'"^"?^  qoemquam,  cum  sententia 

c„ia  ^«A-^^t  ««nH  AHm  ioii  m»HA«.  m.n  A.iu^^t  h«.  ^  ^'^>««  judiciario,  ct  cum  integritaie  profertur.  Nam 

si  nominatio  sola  sufiicit,  multi  damnandi  sunt  inno- 
centes,  quia  saerpe  falso  in  quemquam  crimen  nomi- 
nator.  i  Qualiler  aulem  senlentia  ordine  judiclario 
Ct  cum  integritate  proferenda  sit,  sacri  canones,  ot 
supra  dictum  esl,  et  sanctus  Gregorios,  qui  frequen- 
ter  in  epistolis  suis  causas  minislroruin  ecclesiasli- 
corum  legaliter  ei  regulariier  praecipit  diffiniri,  in 
commonltorio  Joanni  Defensori  eunli  in  Hispanias 
dalo  demonstrat  dicens  {lib.  xi,  epist.  50)  :  i  Dili- 
genter  quaerendum  est,  primum,  si  judicium  ordlna- 
biliter  est  habitum,  aut  si  alii  accusatores,  alii  lesies 
fueront.  Deinde  caosarum  qoalilas,  si  digna  exsilio 
vel  depositione  fuit,  aul  si  eo  praesenie  sub  jure- 
jurando  contra  eum  testimoniom  dictum  en^  si 


suis  aadieril,  qood  com  tali  moliere  non  delieai  ha- 
biiare,  si  nolaerit  eam  soa  doroo  repellere,  vel  ac- 
CDsatore  immergente  probalus  fuerit  inhoneste  cum 
lali  muiiere  Tersari,  Iobc  episcopos  secundum  eccle- 
siasticos  canones  a  clero  eum  repellat. 

Cap.  XI.  Elin  synodis  Romanis  Eogenii  et  LeonU 
quarti  decretom  est :  f  Si  qoispiam  sacerdotom,  id 
est  episcopus,  presbyter,  vel  etiam  subdiaconus,  de 
quacunque  femina  crimine  fornicaiionis  suspectus, 
post  primam,  secundamqueet  terliam  admonitionem 
metropoliiani,  tcI  alterius  episcopi,  aut  ejus  coi 
sobjacere  videtur,  inveniatur  famulari  cum  ea,  vei 
aliquo  modo  conversari,  canonice  judicetur.  Qua- 
propter  unusquisque  episcopus  in  tali  re  sludiose  ac 


diligenler  curam  habere  debet,  ne  Ecclesia  Christi  ^  scriptis  actum  est,  vel  ipse  accusatus  licentiam 


a  propriis  possit  sordidari  ministris,  quia  cum  pro- 
priam  uxorem  hal)cre  non  permittitor,  maxiine  ab 
omni  femina  sit  abslmendus.  >Proinde  de  concubito 
presbyterorom  com  feminis,  per  parochianos  vel 
vicinos  eojoscunque  presbyteri  inquirere  non  nobis 
esi  laborandum.  Al>olita  enim  eskvetus  haeresis,  quas 
cynica,  id  est  canina,  propter  impodentiam  foerat 
appellata,  dicens  concobitom  esse  natoraiem,  et  ob 


respondendi  et  defendendi  se  haboil.  Sed  et  de  per- 
sonis  accusantium  ac  testificantiom  subliliter  quae- 
rendnm  est,  cujus  vitae,  cujos  conditionis  ctijusque 
opinionis,  aut  ne  inopes  sint,  aul  ne  forie  aliquas 
contra  pnedictom  episcopum  inlmicitias  habuissei^t, 
ei  Qtrum  testimonium  ex  audiio  dixeronti,  aol  cerie 
se  scire  specialiler  lesiati  sunt,  si  scriptis  judicatum 
esl,  et  partibos  praeseniibus  sententia  reciuta  est.  » 


ijm 


IILNCMAIU  UHEil.  iU\CUlEP..(MPOaCPU  VARIA. 


\m 


dcxenl,  ul  dilalionen]  geniiiukc  de  abseiuia  non  A  lcsles  mendaces  producuni,  quia.ut  sanclus  Aogn- 


lucrcUir. 

Cap.  Xlll.  A  quibus  accnsalio  vel  teslimonium 
debeat  recipi,  sancli  Africani  canones  palenler 
oslendunt,  id  est,  quos  pubUc3B  lcges  ad  accusatio- 
neui,  'vel  ad  teslimonium  rccipiuni,  sicut  plenius  ac 
lalius  ci  eodem  concilio,  el  ex  lcgibus,  rton  longo 
supra  oslendirous  dc  sx'cularibus  boniinibus.  De 
sacris  auiera  ordinibus  sanclus  Gelasius  in  dccrelis 
sois  dicit :  t  Nte  clcricorum  quisquani  se  bujus  offensae 
fuiurum  confidal  immunem,  si  in  bis  qnx  salubrilei^ 
sequenda  deprompsimus,  sive  episcopum,  sive  prcsby- 
lcrum,  sive  diaconum  vidcrii  Mcedenlcm,  uon  pro- 
tinus  ad  aures  noslras  dcfcrrc  curaverii,  probalioni- 
bus  duntaxat  compelenter  cxbibilis,  ul  transgressoris 


stlnus  dicli ,  nova  morborunj  genera  noTa  q|iicref« 
cogunt  medicalorum  expcrimenia. 

Cap.  XV.  A  majoribus  nostvf^  a<*c<;(rtTmTs  ol 
exceptis  accrtsaioribus,  scptert  slht  t^^srds  fdoncl, 
qui  lestimonium  suura  pcr  sacwitiehttnn  vcmm  csw 
coniirment,  ex  quftus  sex  foront,  (ft  septfmus,  tf 
ralfo  vef  qualilas  personic  pefrtrintr,  ad  jadldmB 
exeat  quod  iHi  scx  inde  vcritsiitent  pT5f  sacraincntim 
dixcrint.  ti  sic  dc  compfobatti  presiytertr  AposfoB- 
scqualur  sent^nlia  :  SitfUh  noh  obedft  ter^o  ft»sfra, 
sive  per  epistutamf  sive  per  verbum^  hufkc  fhtatt,  ef 
HolUe  commisceri  ctim  eo  {II  The$s,  iii,  44),  ct  iVfl- 
q«fi;  BrtdfieML«9p«paiii  fecr«is  twtt  a<y  uaim- 
9M6pis€0|Mis  pw*  mnventaGl  pvofiii«lQ»  c«fWiuii« 


uUio  fial,  el  caleris  inlerdiclio  delinqucndi.  i  Et  B  <if«il  {^sU  i):  «  Hoc  admoiiffr»  n«8t«»  ^ftmiift. 


sar ri  Afric»  provincix  cauoncs,  et  lcx  yusliniana 
dcccrnunl  :  Clcrici  de  judicii  sui  cognilione  non 
cogaiUur  in  publicotliccic  lcslimoniuin,  non  auiem 
in  ecclcsiasiico  judicio  dicoic  lcslimonium  prohi- 
bcnlur.  Sicut  eliam  de  cpiiioopis  in  Cbalcedoncnsi 
coniilio  legimus.  Bni^c  in  synodis  Romanis  ab  Eu- 
gonio  ct  Lcone  quarlo  cclcbralis  decrelum  est  : 
Quanquam  sacerdoluni  leslimonium  crcdibile  liabca- 
lur,  lamen  ipsi  in  saecularibus  negoliis  pro  lcslimo- 
nio,  aut  conficiendis  instrumeiUis,  non  rogcnlur, 
qiiia  eos  in  talibus  rcbus  csse  non  convenil.  Si  aulcm 
cvcnlu  aliquo  causse  inlciruerlnl,  cl  aliqnid  viderint 
aut  auJierint,  ubi  null.c  ad  illud  idoneae  saculariiim 
invenianlur  personae,  ne  veritas  occulietur»  el  malus 


quod  si  quts  fr^criMi  cMilra  tor  <iomtita4a  «eaerii, 

ve*  venire  OMHttferH,    et  prolokiia  foerit  wam 

admiitero,  %  im  te  ntmfit  oflfeia  tdbnmaiiBs, 

nec  enm  eeMAtuiiliOfiis  no^inB  iimi  mi  issa  < 

lein,  qui  seeim  esso^  n^itt  diBOifdiaav  ■  ^ 

SM  et  l^eafU9  AOfMiMis  tfrar  arc 

de  AtMndafHClo  pre«l;yf6ro  m\2t  ywKito  iatf  i 

a^loeum  («piir.  fM^  Mm.)  :  i  Qai^cuB»  atm  ante- 

Itf  ret  titts  serftfrMi  fte»,  mti 

odfepferar  :  ^a  ege  MiierrtMVv 

aliquid  credencr^  sed  pfantMtl^iito»  I 

<fed?,  s'r  qm>  iiw^  posseM^P  stlUfm  \ 

fit^nis  ejus  cert»  l«dtefa  pefklilf».  A«  \ 

peri  eum  pecuiikini  eNjuMtam  tvftiitaol^iMa»  ap«* 


ui  bonus  exisiimelur,   in  providenlia  proprii   sit  C  se  oonnnendaio  iliU»m*tiMiH  lOi  M 


cpiscopi,  ul  auicoramsc  ct  compelcntibus  judici- 
bus,  aut  alilcr  vcritaiem  bonorifice  teslificenlur.  Et 
buic  scnlciUix  Jusliniana  lex  consonat. 

Cap.  XIV.  Dc  numero  lcsiium  in  lege  slalulum 
Cht,  quod  el  in  Evangclio  esl  confirmalum,  ut  in 
orc  duorum  vel  irium  lesiium  slclomneverbum.  Et 
Aposlolus  Timolbeo  praxipil,  in  cujus  persona,  ut 
bcajus  Lco  dicit,  omniuin  CUrisli  sacerdolum  nume- 
rus  erudilur,  ut  accusalio  advcrsus  presbylcrum 
non  recipiatur,  nisi  sub  duobus  vcl  Iribus  leslibus 
IX  Tini.  v,  19).  Et  sacrum  Nicaenum  concilium 
{can,  11),  neopbylum  episcopum,  a  duobus  vel  tri- 
bus  leslibus  rcdargutuin,  a  clero  absLinere  praDcipit. 
Scd  quia  in  bisloria  Susannx  duos  iestes«  qui  ido- 
nci  populis  videbanlur,  et  in  bistoria  Nabuthai,  scd 
e(  in  bistoria  passionis  Domini,  duos  teetea  dixisse 
faUum  testimonium  iegimus,  m^ores  uostri,  pnetec 
accusaiores  in  accusatione  presbyterorum,  de  ai^- 
mero  tesUum  idoaeorum  auciorilaiem  legum  se- 
queodam  voiuerunt,  ut  septem  testeii  idonei  requj- 
raniur,  ei  si  calia  vel  causa  coegerit,  qualuordecim 
vel  viginti  et  unus  lestes  qusaranliir,  uL  vcritas  par 

t»»fi^tiiffUAn&lrAltir.  riiii  lAftlAs  Atl    AXAmnlum  D»nif\- 


posset  probaMtmir  fieddere 
Ticius  aKfiie  confessw  t0^  tam  9emii>  i 
eum  baberel,  se  fspni  qimivdM 
rem,  ei  prendlsse,  ei  emamv  ec  1»  «M  e<  «■dHi 
domo  mansisse  :  naiii  qu»  nefjatiH  M#  ilirisi;fas 
9cculiare  permiseus  non  est,  judieaTi. »  ifec  nMNio 
veritatc  compcrta,  de  cobabitalione  inierdicu  cwn 
mulicribus  conviclus  presbyter»  legaliter  et  r^lan- 
ter  sacerdolaii  in  istis  Gaiiicls  regionibus  privatnr 
ollicio,  sicut  Zosimus  papa  decrevit  dicens  {episi.  i, 
ad  UeMck,] :  c  Sciat  qoisquis  boc,  postposiia  Patroa 
el  apostolicde  scdis  auctorltalc,  neglexerit,  a  nobb 
districtius  vindicandunu  ut  loci  sui  minime  dabitet 
sibi  non  constare  rationem,  si  hoc  pulat  posi  lot 
probibitiones  tropuae  possc  tentari.  CQntioaeliS 
cnim  studio  fit »  qiiidquid  inierdictam  toties  usar- 
patur.  » 

Gap.  XVI.  Si  amem  mala  £Miift  ex  veri  sUuiita- 
dine  per  parocliias  noatraa  de  presbjlero  esit,  et 
acousatores  atque  t^stea  l^^alea  om  esse  lieprthe»- 
duutur».  vsel  rel  (aiaitatis  eooviBcoDtur,  legalii^r  k 
regutaritec  eis  midt^iia,  ne  inflrmomm  €0i4a4e 


m  BB  PBES&YTERI»  GMHmoSIS. 

lesteiBf  qnmxk  liabdbit  et  lodicdm.  Et  quoniam  fre-  A  qoibus  Dominus  dicit 


^nli  experimenlo  probalum  est,  presbyterum  a 
diabolo  1»  forBieationem  Tei  aduiterium  persuasum, 
jpreelivem  ad  peijurium,  el  legalis  atque  evangelica 
aeu  s^poetolioj^  atque  canonica  auctoriias  trium  le- 
Slittm  lesliiDoaiuia  rodpil  adcondemnaiionem  {Matlk* 
mn),  Bon  ab  re  visuw  est  patribus  nostris,  si  reci- 
fiatiiv  ad  p«if§alion6Bftir  Ia  liistoria  quoquo  aacra,  et 
kk  epialoU  be^ii  (Bvegoviir  ad  Tbeoctistam  patriciam 
tofiMO  yik*  «s  «|^ts<«  S9)to  beamm  Peirma  apo&to- 
lorum  primum,  cum  a  Odelibus  reprebeusus  fuit 
mf  ad  §enliles  intpassety  bumili  eos  raiione  placasse, 
alque  ui  eausa  reprebensionis  suae  etiam  testes 
adbibiiiseo  dieens  :  Venertmi  autem  mecum  et  eex 
pniw  ie^  (Au.  xi,  li).  £t  Garlbaipnenses  canones 


ilO» 

Sancli  estoie  (Lev,  xi),  oon- 


versaiio  non  solum  sancta  debet  esse,  sed  et  cauta  : 
ne  forle  cum  mala  non  sit  per  bisciviam,  sit  mala 
per  negligentiam.  1 

Gap.  XVIIL  De  interdicto  canonico  adversus  pre- 
sbyterum,  et  interrogandi  sont  tesles,  et  conTictvs 
vel  oonfessus,  judicandus  est  presbyter.  £t  quonian 
experti  sumus,  quosdam  presbytem  ad  inviceni 
oottspirasse,  ui  se  motuo  in  soa  porffatione  adiu- 
Tont,  reTera  quidem  noceant»  non  iaeongroe  Tisum 
est  decossoribus  ac  pnBdecessoribus  nostris,  «lcttni 
ift  credibili  misso  episcopi,  presbyteri»  qoi  in  pnr-» 
gatione  infamati  sacerdotis  una  com  eo  ad  jusjuran* 
dum  se  obtulerunt,  talem  examinationem  por  Tica-* 
rium  infamali  presbyleri  recipiant,  ut  in  sacramenttf 


dsfiernuiU  {can.  iO),  ut  si  presbyleri,  vel  diaconi  II  so  Deo  non  perdant,  sieot  qaosdam  liinc  )am  de  per- 


fuerint  aeeusati,  adjuncto  sibi  ex  vicinis  locis  pro- 
prius  episcopus  legilimo  numero  collegarum,  id  est 
Qna  secum  in  presbyteri  nomine  sex,  in  diaconi  ires» 
auoloritati  convenire  m^ijores  nostri  duxerunt,  sicut 
supra  ostendimus,  in  capitulo,  tempore  domni  Ga- 
loii  imperaloris  Augnsti,  apostolicae  sedis  et  episco- 
porum  auctoriiate  deereto,  ut  si  presbyter  infamatus 
fuerit,  et  accusatores  vei  tesles  idonei  defuerint,  se- 
cnndum  quaiiiatem  vel  quantitatem  causse  atque 
personas,  et  utilitatem  ae  sanaliooem  cordium  infir- 
morum^  aut  ciud  aliis  duobus  testibus,  ac  cum 
aliis  sex  te&tilNis»  seipsum  sacramento  a  mala  opi- 
niono  purgeu 
Gap.  XYU.  £t  noA  est  contrarium  decreto  Grego- 


jurio  rericios  et  degradatos  comperimus,  toI  ut  de^ 
eemunt  canones.  Episcopus ,  inquiunt ,  aut  presby- 
ter,  aut  diaconus,  qui  in  forutcalione,  aut  perjurio. 
aut  furto  captus  est,  deponatur,  non  tamon  commu- 
nione  privetor*  Dicit  enlm  Scrlptura  :  Non  tindi" 
cabit  Dominus  bis  in  idipsum  {Nahum.  i).  Haec  de 
lestibus,  vel  ad  probationem  vel  ad  purgalionem 
presbyteri  majores  nostri  secundum  tramitem  Scri- 
pturarum  prfedicationeraque  majorum  lenenda  vide^ 
runt,  et  sequcnda  nobis  suis  posteris  reliquerunt, 
secundum  verba  beaii  Gelasii  {epist.  11 ,  ad  episc, 
Dardan.) :  <  Quidquid,  inquit,  pro  fide,  pro  veritate, 
pro  communione  catbolica  atque  apostolica  secuii-> 
dum  Scripturarum  tramitem  praedicationemque  ma- 


liijuoioris,  sipIurestestesadpurgationeminfamatiCjorum  paires  nostri ,  catliolici  videlicet  doctique 


presbyteri  requiruoiur,  quia  scribens  idem  pontifex. 
sd  Bonifacium  Moguntinum  episcopum  per  Denual- 
dnm  prosbyterum  dicit  (epist.  u,  cap.  5) :  i  Ut  si 
probari  idoneis  testibus  presbyter  infamatus  nequi- 
verit,  sit  jusjurandum  in  medio,  et  iiou  diffinivit, 
ttlrum  ipse  solus,  an  cum  aiiis  juret.  Si  enim  bea- 
tissimus  Petrus  apostolorum  primus  iamam  suam, 
quasi  conira  prxceptum  fecerit  Domini  dicentis :  In 
tnam  ^entium  ne  abieritist  et  in  civitates  Samaritano^, 
rum  ne  intravcrUis  {Matilu  x),  quoniam  nondum  a 
Deo  per  multos  propalaia  erat  praecepiio  Ghrisii  ju- 
bentis  ;  Ite ,  docete  omnes  gentes ,  baptizantes  eoa 
(Hattlu  xx,vui)rCum  sextestibusexpurgavii(ilc<.xi), 
aon  videtur  es;>e  contra  aueloriiatem»  si  presbyler 
cum  tot  icslibus  collegis  suis  suam  opiniooem  studel 
purgare,  ad  qiiod  judicibus  episcopis  jubetur  pcr  sa- 
cros  canones  judicari,  praccipienle  Apostolo,  ut  sine 
,  ^ffensione  omnibus  simuSf  et  ne  pereat  in  nostra  con- 
scmtia  frater^  propter  quem  Christus  mortuus  est 
(l  Cor.  x).  Et  ilem  :  Sic  enim  peccanles  in  fratres,  et, 
P^cutientes  conscientiam  ipsorum  infirmam^  in  C/irt- 


poniinces,  facla  semel  congregaiione  sanxerunt, 
inconvulsum  voluerunl  deinceps  firmumque  constare, 
nec  in  eadem  bac  eausa  .denuo  qux  prxflxa  fuerant . 
retraclari  qualibet  recenti  prscsumptione  permise-* 
runt :  sapientissime  proTidentes,  quoniam  si  decreta 
salubriter  aiiquam  liceret  iterare ,  nullom  contra 
singulos  qnosque  prorsus  errores  stabile  persisteret 
Ecclesi»  constitutum ,  ac  semper  iisdem  furoribus 
recidivis  omnis  integra  dlffinitio  turbaretur.  > 

Gap.  XIX.  Quod  quidam  dicunt ,  quia  parochianl 
et  subjecii  presbyiero  vel  episcopo,  eum  non  Taleant 
regulariter  accusare ,  ul  scriptum  est :  Vmbra  alio^ 
rum  umbram  suam  protegunt  (Job  xl)  ,  ne  ad  eos 
valeat  perrenire,  quod  in  alios  conantur  defendere* 
^Qaorum  defensio  cassalur  auctoritate  et  ratione. 
Auctoritale  quidem ,  qua  dicitur  Toce  sancti  vii  i  : 
Si  adversum  me  terra  mea  clamat  ^  et  eum  ipsa  sulci 
ejus  deflent,  Si  fruclus  ejus  comedi  absque  pecunia,  ek 
animam  agricolarum  ejus  afflixit  pro  frumento  orta- 
tur  mihi  tribulus,  et  pro  hordeo  spina  (Job  xxxi). 
iTerra,  inqiiit,  sanctus  Gregorius  (\Wi'  xxii  il/o- 


1103  HINGMARI  KHEM.  AUGHitP.  OPUSCULA  VARIA.  IIM 

Btitiaiii  rudes  qiiidem  populi  in  murmurnlionis  voci*  A  qutHfwimjudicelur.quomodoscripMiiii:  JToiiertdiid- 


bus  entmpunl ,  sed  perfecli  quiqiie'  pro  pravo  cjus 
opere  se  in  fleiibus  afQigunt.  Cum  clamante  ergo 
terra  sulcos  plangere  esl,  per  hoc  unde  mulliiudo 
fldelium  juste  conlra  reclorein  querilur,  iiberioris 
viUe  bomines  ad  lamenta  pervenire,  el  reliqiia,  quae 
leclor  in  suo  ioco  plenius  praevalet  invenire.  Et  longe 
ante,  sanclus  Bonifacius  ad  episcopos  per  Gallias  et 
septem  provincias  constilulos  (epist.  il  ad  epUe. 
GalL,  etc),  de  Maximo  a  suls  coniprovincialibus  et 
subditis  accusato,  el  sanclus  Gregorius  de  Bonifaclo 
Regitanae  Ecclesiae  a  suis  clericis  et  subditis  aeque 
acciisato,  ad  Sabiiium  et  plures  episcopos,  pro 
causa  dilfgenter  inquirenda  epistolas  misit ,  et  de 
Liicilli  episcopi  accusationc  inquisilionem  regula- 


pulus  $uper  ma^strum  {MaUh,  x).  Presbyler  auteii 
cardiiialis  nisi  iu  quadraginta  quaUior  ftesiibns  tm 
damnaliilur.  Diaconus  cardinarius  coosUlutus  urbii 
Romae  iiisi  in  viginti  sex  non  oondeoMiabitur.  Snl- 
diaconus,  acolytus.  exorcista«  leclor,  ostiarins,  nis, 
sicut  scriptumest,  in  seplem  tesiibus  noa  coDdem»- 
bitur.  Tesies  autem  et  accuMitores  sine  ali«|aa  siat 
infamia,  uxores  ac  filios  habentes  ei  oniiino  Chri- 
stum  praDdicantes.  Teslimoniom  derici  adversBS  1» 
cum  nemo  recipiat.  > 

•  VaKp.  XXU.  Quae  dicta  quam  adversa  sibi^  et  qoaii 
diversa  a  sanctis  canonibus  et  saeris  legibos  sim, 
nemo  esl  qui  dubitet,  qui  et  haec  dicta  com  ratim 
attenderit,  et  sacras  regulas  ac  leges  diligeotii» 


fiicr  facere  praecepit ,  velut  in  ejus  Regesto  lector  B  legit.   Et  primum  quidem  scriptum  est,  ot 


inveniet  (lib,  vii,  ind,  %  epist.  46  et  6i).  Et  si  de 
episcopis  ita  admissa  sunl,  de  presbyteris,  videlicet 
secundl  ordinis  viris  non  dimitlenda  sunt. 

Cap.  \X.  Yerum  quia  non  soium  in  doctoroin 
sxcidnrium  lilterarum  doginalibus,  sed  et  in  sauctis 
Scripturis  a  contrario  quaedain  diffinienda  inveni- 
mus,  sicut  ex  luce  obscuriores  tenebrae  jiidicantur, 
ex  sententia  divina  conferenda  est  causa  ecclesia- 
slica.  Ait  eniin  Dominus  discipnlis  :  Vos  mihi  testi^ 
monium  perhibebitist  qui  ab  initio  mecum  estis  (Joan, 
tv),  quontam  absque  ulia  ambiguitate  pnedicare 
talebant,  quae  apud  illum  viderunt  et  audierunt. 
Unde  bene  Petrus  alium  pro  Juda  ordinare  voleiis 
aposiolum,  talem  voluii  eligere,  qui  cum  eis  fuerit, 
ex  qiio  iutravlt  et  exivit  inter  eos  Doniinus  Jcsus,  et 
non  aliuin  (Act.  i).  Sic  econlra  tales  debent  audiri 
accusnlores  ac  lestes  de  vila  et  conversalione  presby- 
teri,  quiejus  vitam  et  conversalioiiem  noveruut  iu 
omni  lcmpore,  ex  quo  inlravit  et  exivit  cum  eis  pre- 
sbyler  illis  et  prarposiius  ordinatus.  Siifficiaut  ergo, 
ad  refellendam  vanam  opinionem  eorum,  qui  diciint 
quoniam  a  suis  ovibus  vel  stibjectis  praelatiis  re- 
gulariter  accusari  non  valeat,  iiaec  tanta  et  talia  te- 
stimonia. 

Cap.  XXI.  CcRterum  quoniam  quidam  quasi  iii  au- 
ctoriiaie  proferuut  sauctum  Siiveslrum  papam 
decrevisse  talia,  quae  catliolica  Ecclesia  iuter  syiio- 
dalia  decreta  non  computat,  quae  majores  nostri  inde 
nobistenenda  suisposteris  reliquerunt,  hicnecessa- 
rium  ponere  duximus.  Scriptum  namque  est  in 
quodam  sermone,  sine  exceptoris  nomine  de  gestis 
sancti  Silvestri  eicepto,  quem  Isidorus  episcopus 
Hispalensis  collegit  com  epislolis  Romanas  sedis 
poniificum  a  sancto  Clemenie  usque  ad  beatum 
Gregorium,  eumdem  sanctum  Silveslrum  decrevisse, 
c  ut  nullus  iaicus  crimen  clerico  audeat  iiiferre,  et 
ut  presbyter  non  adversus  episcopum,  non  diaconus 
adversos  presbyleruin,  non  subdiaconus  adversus 
diaconum,  noii  acolytus  adversus  subdiaconam»  non 


laiciis  crimen  clerico  audeat  inferre,  deiade  at  noflBS 
clericus  contra  clericum  testimoniom  acccosJiioais 
ferai,  et  mox  subsequiiur,  in  qaantis  leslibos  pre- 
shyter,  vel  diaconus,  seu  subdiaconns,  acoiylbns 
quoqiie  et  exorcisia,  lector  et  ostiarios  valeant  eoa- 
demnari,  et  testes,  et  accosaiores  stne  infamia,  et 
uxores  ei  fllios  habentes,  -  et  Cbristuin  prsedicairtes 
iiant.  Quod  qiiam  absordum  sil,  ui  uxores  et  fiKos 
babenies  potiusad  testimonium  recipi  debeant,qaaiB 
continentes  et  religiosi,  ratio  aperta  deaaoiislraK :  et 
contra  id  qiiod  subseqoitar,  et  ittud  quod  dieic,  ot 
uxores  et  filios  habentes,  et  i^isiaoi  praedieanles 
flaut  iestes,  sanctus  Leo  papa  in  epislola  ad  Maxi- 

p  mum  Aniiocbenum  episeopum  decrevit  («pnf.  66} : 
c  lllud,  inquiens,  convenit  diiectionem  tinn  prarca- 
verc,  ut  praeter  eos  qoi  sunt  IH>mini  sacerdotes, 
nuilus  sibi  jus  docondi  et  pr«dicandi  andeat  viadi- 
care,  sive  sit  ille  monachus,  sive  sit  laicvs,  <|iii  s^ 
c^jus  scicnti;n  nomioe  glorietar.  Qaia  etsl  opundia 
esl,  ui  oinnes  Ecciesia^  riiii  qu®  roeta  ct  saao  suot 
sapiaut,  non  taraen  permittendum  est,  ut  qaisqaaitt 
exlra  sacerdotalem  ordinem  constitotos  gradnm  sibt 
praedicatoris  assumat,  cum  in  ficdesia  Dei  ofania 
ordiiiata  esse  conveniat,  ut  in  uno  Oliristi  cor- 
pore  et  excoUenUora  membra  soam  ofliciara  hn- 
pleant,  et  inferiora  sopertoribus  nen  resulient.  » 
Dicit  etiaro,  et  tesiimonium  derici  adfersos  hicam 
nemo  recipiat  :   quod,  sieoti  supra  oeieQdiBos , 

Dregule  sacne,  et   sedis  apostoliett  deAsitio,  et 
ieges  Cbristianorum  principum  imperSi  RomaiH  < 
cuanl. 

Cap.  XXUJ.  Sciendum  quoque  est,  quia 
praefatam  constitutlonem  ex  nomine  saocti  Silvestri 
papae,  in  auctoritatem  non  jadioandi  qaemqoaia  de* 
ricorura,  ad  eonfirmandam  suam  senientlani  asaa- 
munt,  ex  eo  quod  beatus  Gelasios  inier  ea  qme 
recipienda  sunt,  Actus  beati  Silvestri  in  canone  re- 
cipiendorum  posuit,  non  adverieniest  quid  inde 
in  eodem  cataiogo  sanctos  Gelasius  scriBserit.  Aii 


ilftS 


U:  Pftt&BVTERtS  CRIMINOSIS. 


|1M 


Ecdesiae.  Item  serjploraiA  de  inventione  cnicis  Do-  A  liabeAnt,  quol  testes  idooeos  ad  comprobandaro  pre- 


minicj»»  et  allam  scriptoram  de  inyentione  capitis 
ioannis  Baptist»,  noTeliae  qn»dam  relationes  snnt, 
e(  nonnulh  eas  catholici  legunt.  Sed  cnm  haec  ad  ca- 
tholicorum  manus  pervem^rint,  beati  Pauli  .iposloU 
pnccedat  sententia  :  Omma  probale^  quod  bonum  e$t 
teneie  (I  Tkesi»  ?).  i  Quae  Acta  legi  i>ea(us  Gelasius 
permisit,  sed  ad  aaetoritatem,  sicut  sanctas  Scriptu- 
ras  ct  sanetorum  opnscula,  teneri  non  jussit.  In 
quibns  Actibus  Silvestri,  de  talibus  constiiutionibus 
nihil  legimus.  In  libro  vero  qui  titulalur  Gesiorum 
'  pontificum,  legimus  constituisse  beatnm  Silveslrum, 
ut  nulluslaicus  dericocrimen  aodeat  inferre.  Gastera 
aatem,  quae  subseqnunlur,  ut  supra  posuimns,  in 
regesto  ipsius  conslitoisse  eum  non  legimus.  Qiia- 


sl>yierom  sermo  ille  requirit.  Fruilra  igitur  sacii 
canones ,  et  decrela  sedis  Roman»  pontiOcum ,  ex- 
pressajudicia  de  singulis  gradibus  pro  evideDtibus 
culpis  promulgaverunt»  et  leges  inaniter  ad  pravot 
coerccndos  vel  puniendos  decretae  sunt,  si  exse- 
quondae  non  suni,  praesertim  cum  sanctus  Leo  de 
sacris  canonibus  dicat  {epUt.  88  Ana$t.) :  c  Igitor 
sccundum  sttncloruni  Palrum  canoiies  spiritu  Dei 
conditos,  ci  tolius  mundi  rcverentia  consecratos, 
meiropolitanos  singularuin  provinciarum  episcopos 
jns  tratlilcc  sibi  aniiquiius  dignilalis  inlemeralum 
habere  decernimiis ,  ita  ut  a  regulis  praestitutis  nulla 
aut  negligeiiiia  aut  praesumptione  discedant.  » |n  e^ 
enim  quod  dicit,  ut  nulla  negligentia  a  regulis  praer 


propter  credendum  non  esl  eumdem  sanctuin  viruni  B  stiiiiiis  disccdant,  tradiderunt  nobis  magistri  noslri 


talia  constituisse,  qoae  in*  memoralo  sernione  conti 

nentur  scripta.  £t  licet  propter  liaereticos  ei  gentiles, 

qui   tunc  perseqoebantur  catbolicos  ,    forie   talia 

direxit,  lamen  posteriorum  sententia  tenenda  est, 

sicut  sanctus  Augustinus,  a  sede  aposlolica  merito 

jnter  optimos  magislros   Ecclesiae  computalus,  in 

libro  secondo  de  BapUsmo  demonstrat  (cap.  3)  : 

t  Quis,  inquieos,  nesciat  sanctam  Scripturam  cano- 

nicaui,  tam  Veteris  quam  Novl  Testamenti,  certis 

Buis  lerminls  contineri,  eamqoe  omnibos  poslerio- 

ribus  episeoiiorom  litteris  ita  praeponi,  ut  de  illa 

omnino  dubitari  et  disceptari  non  possit,  nirum  ve- 

rom,  vel  otrom  rectom  sit,  qoidqoid  in  ea  scriptiim 

esse  constiterit  :  episcoporom  aoiem  litleras,  quae 

post   confirmatom  canonem  vel   scriptne  sunt  vel 

scribiiniur,  et  per  sermonem  forte  sapienliorem  cu- 

Jtislil)et  in  ea  re  peritioris,  et  per  aliorom  episcopo- 

rum  graviorem  anctoritatem,  doctiorumque  pruden- 

tiam,  et  per  concilia  licere  reprehendi,  si  qnld  in 

eis  forte  a  veritate  deviafum  est  :  et  Ipsa  conci- 

lia  qaa^  per  singolas  regiones  vel  provincias  fiont, 

pienariorom    conciliorom  aoctoritati ,    quae   fiont 

ex  oniverso  orbe  Ghristiano,  sine  ollis  ainbagibos 

cedere,   ipsaqoe  plenaria  saepe  priora  posterioribos 

enoendari,  com  aiiquo  experimento  rerum  aperitur 

quod  clausom  erat,  et  co|;[noscitur  qnod  latebat,  sine 

ullo  typbosaorilegaesaperbifle,  sineolia  inflata  cer- 

vice  arrogftntiae,  sine  olla  contenttone  lividae  invidiae, 

cum  aaucta  bomliitate,  eom  pace  catliolica,  com 

chariiateGhristiana?  i 

Cap*  XXIY.  Alioqoin,  si  nullos  laicus  adversos 
dericuHi,  noUos  elericus  adversos  laicum  accusatio- 
nem  proferre  valebit,  secundum  illa  qiiae  in  memo- 
rato  sermoiie  ex  verbis  sancii  Siivestri  sunt  dicta, 
quomodo  quis  judieabitur  ab  Ecclesiae  sanctae,  vel 
a  iegum  poUicaram  jodicibus,  cum  nemo  vel  eccle- 
aiasiico  irei  civiii  judicio  regolariter  atque  legaliter , 


inieUigendum ,  ut  segnes  non  sint  episcopi  ad  exse-i 
qiienda  slatula.  In  eo  quod  dicit,  ut  nulia  praesum^ 
ptione  a  prsestituiis  regulis  discedant,  inteliigendum 
dixerunt,  ul  staluta  supergrediendo  nequaquam  eit* 
cedant.  Umle  idem  beatus  Leo  aliis  verbis  Scripturas 
sentcnliain  prolulit,  qu;e  dicit :  Non  dedines  ad 
dextram,  neque  ad  sinUtram  (Proi».  iv). 

Gap.  XXV.  De  legibus  autem,  Yalentinianos,  tt, 
Thcodosius,  et  Arcadius,  decreverunt^  dicentes 
(I.  II,  cod.  Theod,,  de  ConUitut,) :  c  Perpensas  sereni- 
tatis  nostrse  longa  deliberaiione  constitutiones  nec 
ignorare  quemquam ,  ncc  dissimulare  pcrmittimus* 
Inlerpretatio.  Leges  ncscire  nuHi  liceat,  aul  quae 
sunt  statula  conlemnere.  »  El  S.  Goeiestinus  paria 

^  de  sacris  canonibus  dicil  (epi$t.  5) :  c  NuIIi,  inquiens^ 
sacerdoti  suos  liceat  canones  ignorare,nec  quidquam 
facere,  quod  Patrum  possit  reguiis  obviare.  Qiia» 
enim  a  nobis  res  digna  servabitur,  si  decretaiinm 
norma  constitutorum  pro  aliquorum  libilu  liceutia 
populis  permissa  frangattir  ?  • »  Non  igitur  frustra 
ecclesiasticae  regulae,  vel  sacrae^leges  inaniter  sunt 
promulgatac,  sed  regulari  ac  legali  ordine  sunt  exse- 
quendae.  Quoniam  sicut  sanctus  Augustinus  et  cae- 
teri  doclores  catholici  ex  Evangelica  auctoritate  os- 
tendunt,de  apertis  commissorum  nobis  erratibus, 
non  solum  poiestatem ,  sed  et  prajceptura  judicandi 
ut  corriganlur,  habemus,  sicut  sunt  stupra,  blasplic- 
miac,  furta,  adulleria,  homicidia,  ebrietates,  rapinae, 
et  his  similia,  de  quibus  Dominus  dicit :  A  fructibus 

^  eorum  cogno$ceti$  eo$  (Blatth.  vii) ;  et  Aposloius : 
Manife$la  autem  $unt  opera  carni$  (Gal.  v).  De  oc- 
cuUis  vero  fraterna»  conscientiae,  el  in  dubiis  maxime 
rebus  et  qua  intentione  vel  necessitate  geruntur, 
cum  Inspicere  nequiinus,  lemeritalem  judicandi  ca- 
vere  debemus.  Sed  et  ambigua  eorum  gesta  ,  et  quiu 
in  quainlibet  partem  iriterprelari  possunt,  divino 
potius  examini  reservare  jubemur  :  sicut  de  genere 


-1!-S    ^^..1a 


1107  HINGHAIU  RUEM.  ARCHffiP.  OPDSGVLA  VARIA.  IIM 

niam  e(  Saphiram,  Paulus  Elymam  ei  foniicatorem  A  e(  aucioriuie  ac  «oiisuelBdiiie  in  istis  ClsalpfBii 

regionilMis  eiieqiieDd«  ei  tradHa  «obis  aece|iiffius. 


apod  Coriiilblos  {AeL  t;  f  Cor.  v) 

Cip.  XXVI.  Quonim  sequentes  vescigia  successo- 
Fes  aposlolomro ,  et  jndicia  de  manifestis  peccatis 
promolgaYeruot,  et  peccantes  coram  omnibus  redar- 
gueraiK,  atqae  Judicarunt.  Et  qualiler,  ac  quo  or- 
dioe  pro  pttribus  apostolis  Ecclesi»  naii  filii ,  epi- 
acopi  videlicet,debeant  in  peccanles  proferre  judicia, 
•aacii  potttifices  Leo  et  Gregorius,  exponenles  sen* 
-tentiam  Domini  dicenlis  ad  aposlolos,  et  pcr  eos  ad 
Miccessores  eorum  {Maith.  \iii) :  Ques  ligamiiit  <»- 
per  terram,  erunt  ligaia  in  cobUs  ;  el :  Qu(v  soberitig 
tttper  terram ,  eruni  soLuta  in  ctelii ,  patenter  oslen- 
dunt.  I  Bealissimo  Petro,  inquit  Leo  {term.  5  tn 
Anmo.  A»ttmpl.),a  Ghrislo  dicitur :  Tibidabo  clavet 
regm  ceslorum  et  guacunque  ligaverit  tuper  terram , 
erunt  ligata  et  in  calit ,  et  quacunque  tolveris  tuper 
terram  erunt  stluta  ei  in  coelit.  Transivit  quidem 
etiam  in  alios  apostolos  vis  istius  poiestatis,  et  ad 
mnes  Ecclesiae  principes  dccreti  hujus  conslitulio 
oommeavit,  sed  non  frustra  uni  conimendatur,  quod 
omnibus  intiroelur.  Petro  eniro  ideo  boc  singulariter 
eredilur»  quia  cunctis  Ecciesiae  rectoribus  Pelri 
forma  proponitur.  Manet  ergo  Petri  privilegiom, 
obiconque  ex  ipsius  fertur  aequilale  judiciuro.  Nec 
nimia  esl  vel  severilas,  vel  remissio,  ubi  nibii  iiga- 
lom,  nibii  est  solutum,  nisi  quod  beatus  Petrus,  aut 
Kgarit,  aut  solverit.  »  Et  S.  Gregorius  {hom.  26 
m  Evang.) :  c  S»pe  agitur,  ut  qui  nescit  tenere  mo* 
deramina  yiUB  su»,  Judex  viUe  fiat  alienae,  ut  vel 


Gap.  XXVUI.  8i  aolem  preabyter  vel  dtacoiios  de 
Gcnis  causitf  aociMatus,  et  legather  atqoe  eanoniee 
ad  judiciua  provocatos,  regnlave  Jodiehitti  sobtcf- 
fugerit,  dacretom  est  aocrii  legibos,  qoos  ez  Bmi^ 
lica  auctoriiate  tdoo  cooveniiooe 
Ephesioa  syoodos»  et  i 
iium»  et  saoctosGeeiestioos  ioo^ialola  od  NeslonoM» 
et  oaiicltts  GregoroM  in  opJMlii  ooio  (epotf.  61),  oi 
trinis  liiieiisi  vel  edklis  ^oiquo  ooomiiaB,  si  ai 
judicem  aoum,  o  qoo  4s  -cortia  eaoois  rogolaiiHr 
accusaius  cooveotaa  oH  venive  oolumt,  oooii 
conlumacis  suscipiau  Hioc  «t 
papa  ad  Gallicaoos  epieco#oo  deoravic  (epiii.  I  oi 
h  Gallic.  epitc.)  ;  c  Ut  cuofeotuo  ^oioqpie  ii 
voluerit  pracsenSy  si  coolidit,  od  objeeto 
si  adesse  neglexerii,  diiaiiooom  aeoienliae  de  i 
non  hicretur.  Nam  oMUMfeatom  eot  eooiaeri  eoai  4i 
crimiiie »  qui  ioduXio  ot  tolMi  detegolo  ioMty 
purgandi  ae  occasionp  oon  alitor.  Hikal  oaim  iolcr^ 
est,  uirum  in  pr«sooti  eiomiiie  ooanio,  fo»  dMi 
sunt,  de  eo  cooiiprobeDlor,  eom  ipso  qooqoe  pi 
confesaiooe  proeurou  lotHi  eonoiei  okoMHia.  > 
Quia«  ut  saocttts  GoUaioa  didt,  idoe  voooior  ad^ 
dicium  ceria  quncuoquo  paraooo,  «t  ^ 
objecu,  aut  conviucatttr  otiootia.  £t  obeo  i 
quse  Adversus  cooiomaces  dolo  eet,  i 
neque  iu  dupium  rovocari  RMol» 
niunt,  ei  saucius  Gregoriua  io  ofiatoiic  ooii  ea  <■» 


damnet  immeritos,  vel  alios  ipse  ligaius  solvaiy  cum  ^  dem  U^jjAm  promulgovi^ 

sn»  voionlatii  motus,  non  aotem  causarum  meriia 

aeqoitor.  Unde  flt  ut  ipae  bac  ligandi  ac  soivendi 

potestite  sc  privet,  qui  banc  pro  suis  volunUiibui^ 

el  non  pro  subjectorum  moribus  exercet.  Judicare 

enim  digne  de  snbcliiis  nequeunt,  qui  in  subjectorum 

causis  sua  vei  odia,  Vel  gratiam  sequuntor,  Unde 

recte  per  propbetoro  dicitur  :  Mortificabant  animas 

qii£  non  moriuntur,  etvivificabanl  animas,  quae  non 

vivunt  (Exech.  xiii).  Non  ntorientem  quippe  morti- 

ficat,  qui  justum  damnat,  et  non  viclurum  vivifioare 

Dftilur,  qui  reum  suppiicio  absoiverc  conalur.  Gausae 

ergo  pensandse  sunt,  el  tunc  ligandi  aique  soivcndi 

pot^sUs  exercenda.  > 

Gap.  XXVII.  Ei  in  synodis  Romanis  apostoiicorum  |^  noluerint»  ui  pr«aiiieuro  ost» 
Eugenii  atque  Leonis  quarli  ubi  sacerdotem  post  contumacis. 
condemnationem  esse  oporieai  conslituium  jest,  ut 
sacerdos,  aut  qulvis  alius  in  ordinem  eccjesiasticuoi 
provectus,  $a  in  eo  scelere  inveniatur,  quo  aiyicieo- 
dos  exisUt,  deposilus  provideniia  episcopi  bene 
proviso  loco  consiituatur,  ubi  peccata  lugeat,  et 
ulicrius  non  comniiiial.  El  magnus  Lco  papa  loogo 
ante  aoctoritaie  Scriplurae  sacnc  ad  Ililariuin  episco- 
pum  Nart)onensem  dccrevil  {epitt,  92  ad  Rutiic.), 
c  ot  presbyteri  vel  diaconi  iapsi  ad  proroerendam 


G4P.  XXIX.  Oo  MIOM  A 
PDO  couaa  pcirooiaria»  ^nm  ^ 
socris  civiiis  / 
ciiiOi,  aeu  pro 

judiiuum  Cueriot  pvo«ooaii«  iioel  io^ 
sis  por  olium  auUi  JUcoot 

meo  ei  proiby  toris  oaerii  ^fiboi  poaoiotor,  oi  io  10- 
libui  caosii  misso  psocurotore»  Id  eu  doio  foi  o» 
adfocato  respoodooot,  sioe  dofaio,  ui  od  «k  jedem 
aooienlia  iudicati.  In  reliquie  vero  erioMiioiiboiaoo» 
sis,  ubi  de  iceiera  peraooa  convioceodo  eoi,4nomni 
judtcio  pneseotiom  exliibero  proenffont.  Qonifli  uo» 
iio  cooveoii  per.  evioeoloceni 


Gat.  XXX.  De  pervsoione  ontoni,  quiifnii  ( 
ataiiieorum,  relictii  ifoI  cooiompiii  leflibao 
alieoas  pervosorit»  seounduoa  beoti  €r«i9iffii 
decreinm,  anU  eorpus  booii  l^  #rolott^i 
loaiis  viiicuio  ligMri  prmclpiliir,  oioit  in 
creia,  sed  et  io  oUii  auis  epiflUiis»  aoo  itmnm 
et  secuDdo,  sed  et  tertio  paienter  osiendti,  nt 
ccciesiasiicorum,  si  puutficcloiim  sumfto 
debere  compelere,  iliegaliter  oos  pecmlAi,  oad 


H99  DE  PRESBYTEBiS  QUMUNOSiS.  illD 

deftiaieegi^ikpj:ivaia&ilurfip€^.ninenleabipso  A  ol^^^  por  parochias  Yiiium  solct  excresccre, 

quodneccssc  esl  soUicilius  resecare,  vidertcet,  qui- 


suoque  lixrede  solvatar  invasio.  Sacerdos  denique 
in  lali  culpa  pauper  inventiis  a  proprio  canonice  ]u- 
dicetur  episcopo,  ut  non  Ecdesia  sibi  coromissa 
damnum  susiineat,  scd  iUmaa  hvias  persuasi^nis 
lenieritate  permanere  8ahcimu8.Et  in  eadem  synodo 
decretuni  est,  ut  episcopi,  nnive^i^  faoerdotea 
babeant  adTOcatoa»  quia  episcopi,  universique  sa- 
cerdotes  ad  soiaBi  laodeiA  Del,  Imortiroqoe  <)p«ffiMii 
aciionem  conslilunnlur.  Debel  ergo  unusquisque 
eoruroi,  tam  pro  ^cplesiaslicis,  quam  etiam  propriis 
suis  aciionibus,  excepto  put)tico  videlicet  crimine, 
iiabere  advocaium,  non  male  suspecltim,  sed  bonac 
aplnlonls  el  laudabilis  artis^  Inventum,  ne  dum  hn- 
mana  lucra  attendunt,  xterna  pncmla  perdant.  Et 


'dam  presbyteri ,  de  redilibus  ecclcsitn ,  vcl  obiatio- 
nibus  ac  votis  fidelium  ,  res  post  ordinntioncm  stiam 
coinpajMjH^  ct  in  illis  siructuras  faciunt,  et  qux  ad 
eccleslam  pertrnent  rbidem  eotlocant ,  el  in  cisdem 
jDansJs  HDulieres  recipiunt,  qux  lanificium  suum 
exerceant,  ct  domiis  curam  gerant.  Et  hac  occasione 
«laa  e«ileeiaa  iMgiiguiil ,  et  ad  eosdem  mansos  rc- 
currunt,  ct  ibi  commanent  contra  decreta  canonuni, 
fraudem  facfentes  de  facultatibus  ecclesiaslicis  :  qno- 
niam  hoc  agere  sacrilegam  eat,  et  par  crimen  Ana- 
nfee  et  Saphyrae ,  atque  lud»  furis ,  qui  sacras  obla- 
liones,  qune  ad  iistis  fidelinm  ac  paupenim  mittebaa- 
tur,  asportabat  et  fnrabalur.  Eostlcm  etiam  mansos. 


item  ibi,  de  bis  qui  advocatos  invenirc  nequeunt.  Si  B  non  ocdesits  seciindum  sacros  canonos  ilereitnquerev 


enim  fuerit  quispiam  sacerdoium  inventus ,  qui 
advocatum  In  Judiciuni  proferre  noii  valeat,  coram 
plebe  propria  suum  episcopum  eumdem  oportet  di- 
scuiere  sacerdotem,  si  bDna;  aut  malse  conversalionls 
existat,  aut  cnjus  rei  causa  debiUB  advocatum  ha- 
faere  non  possit  :  male  vero  inventus  pro  qualitate 
culpa»  secundum  eanonum  normam  einendari  cu- 
retur. 

€ap.  XXXI.  Si  qoi^  vero  presbyterorum,  veA  re« 
UquoruiQ  ciericorum «  de  objecto  crimine ,  vel  com- 
mota  civiii  cau^ai  se  i*eiicto  Ecclesiastico  judicio  pu- 
Uids  jndioMs  pur|;ari  v«iiuerit,  Carthaginenses  cano- 
nea  caiiite  noiM)  decemuni,  et  ex  eisdem  canonibus 
Leo  f  et  Romana  sjBodus  unifonniier  decreverunt , 


sed  contra  canones,  vel  propinqutssnis,  vet  aiiis  qui- 
buscunque  solent  distrahere ,  cum  m\hm  pro^c* 
tatem  «piscopas  vel  presbyter  melius  vel  firmtus 
possit  habere,  quam  qo»  esl  ecciesi»  aitrihuta ,  91 
secundum  ordhiem  ftumn  vivere  v*Uierit.  Si  aut«m 
ordinem  pro  sua  colpa  perdiderit,  nec  alode-y  qoem 
a  die  ordinaiionis  su»  de  ecdesiasticis  facuitatibua^ 
acqmsivit ,  habere  valehit ,  cui  juxta  decreta  sanoti 
Leom's  ad  pcenitentiam  agendtm  secreu'  eat  e&pe* 
tenda  seceSsio. 

GiLp.  XXXIY.  Unde  neeesee  eat  nt  per  siuguhM 
annos  minislri  eplsooponmi  inqufrant ,  quid  pareai 
tn  Eingtilis  ecdesiis  de^ane  tleeiim,  qutt  juxia  sa-^ 
cros  canones  ecclesiae  compeHi.  Sed  et  de  laairicu* 


at  de  criroinali  causa»  otiamsi  pro  ipso  fuerit  prolata     i^Hvs  per  ai^gol^s  Ecdeaiaa,  juxta  facultatem  et  pos- 


leuieiaia»  loonin  auuai  amitlat,  in  civili  vero  perdaf 
fnod  ayicit,  ai  ioenm  suum  obtiaere  malu^rii* 

€4»^  XKXIL  Ao  pn^rietatibus  autem ,  quaa  aitt 
aiite  4wdinati4MMn  prabfiisri  habueroDt,  vei  1100^ 
ordiuarientm  4|aolibet  inodo  acqui&ienuii»  Cartbagir 
Aensea  caaoaea^wtf^  taigfisiino  secoBdo  coiisiitmin^ 
at  epiacefu,  presbf teri ,  let  diaMwi ,  ^  ^uicujifa^ 
elerid,  q«i  «ilNi  babepilM  iwiiAavtiur,  et  Imfiup 
episeQfMtHa  vel  deiwciiM  atti  agjnuap  vcd  qwmnqim 
prasdia  BamiaB  auo  ^Mmpamt,  taoqiiaffi  reriiitt  Do^ 
miHieiuNiro  iiiva«ioBia  fliciroiiie  leneaatwr,  nisi  adnM^ 
niiieccieei»  fa4em  iym  eoiUiilerinL  Si  astem  ^pa^ 
i»ro|Hria  ali^uid  lib|f:aiilal4^  ^Houm » l»!  aticcesaionp 
cognatipiua  cbfmem^t  imml  io4e  quad  eonioi  po^  |. 
pQSiAo  '•ooogruit.  Qjaod  ai  a  auo  propoailo  reU'Orsua 
eooriiiiavoriott  iionoBa  occleaiaatico  imligni  Unqoam 
nproiM  JH4ioeiitor.  Sio  ot  iege  Justiniani ,  cooalito- 
4iaoe  4^7,  eapilo  4iU  ot  oeiiie  SS2  coReiitolufli  oat. 
fitsaoctoafifogociwtoepiaioiia  aoia  ex  1 


eiiillH^lftm  ioci,  coeam  adliibeant»  ne  presbyteri  pro 
Jboia  Biotricate  xeoia  aecipiaot»  ne  suos  parentea 
oaoos  ot  imiMintoa  in  eadem  matricula  collocent,  ncc 
OfMira  ali  igm  matrieulariia  ezigant :  non  dc  matri- 
(ColorliaiMibulcoa  aiit  porcarios  iaciant*  sed  paiiperea 
oe  dbkiiasi  aitle  eadam  viila,  de  qua  decimam  acct- 
fMiot»  aatriouiarios  faciaoi.  Si  auiem  ipsc  prci»I>ytor 
iialieat  fratrom,  autaliquem  propinquum  debilem, 
oiit  pauperrimum,  quide  eadem  declma  aleuilus  sitp 
apoa^ica  cst  sefuenda  aentcntia ,  qua  dicit :  Qui 
aoanM»#  el  mtmuu  dometlUomtm  curam  non  h  ibct^ 
JUtem  uegavU  j  et  esl  iHfideli  deierior  (/  Tim.  v).  Ro» 
liqoos  propioquao  ai  iuxta  se  iiaiiere  voluerit,  de  sua 
portione  sioc  dispeodio  ecdesiae  vesliat  atquu  pascaU 
Nam  aliud  eat  sine  dispendio  ecclcsiaB  amicis  vel 
parentibus  pauperibus,  aut  quibuaiibet  inceatoosla 
ex  cliaritate  cum  mensura  el  ratione  subvenite ,  v«A 
adjulorium  ferre,  elaliud  cum  destructione  ccde- 
aiae«  vd  dissipalione  facultaiura  eocleslaattcaTOio » 


ttli 


HINCMARI  RHEM-.  ARCHiEP.  OPlJSCULA  VARl\. 


iiil 


XVI. 


DE  CAUSA  TEUTFRIDI  PRESBYTERI 

Qualiter  $it  agitmda  vel  iifHmienda. 
(Apud  eQmdem,  ex  editione  Mogoniiiia  Joaimis  Bomi.) 


Cap.  1.  Sanclus  Gregorius  papa,  in  Regesto  dc 
creiorum  snoruro,  multolies  uegotia  ecclesiasiica  et 
causas  eccIeaiasUcoruro  legaliter  ac  regulariier  de- 
bere  diffiniri  dccernit.  Ubi  vel  a  quibus  causa  de 
Teulfrido  presbytero  agiUnda  vel  diffinienda  sit  (Cod. 
Thiod.  I.  iO,  de  Accu$at\on.)  :  i  Leges  decernunt  ut 
ultra  proTinci»  terniinos  accusandi  iicentia  non 
progrediatur.  Oportet  eniro  illtc  criminuro  judicia 
•gitari,  ubi  facinus  dicatur  adroissum.  Peregrina 
taiem  judicia  pnesentibus  legibns  coercerous.  i  Et 
Carthaginenses  canones  capite  trigesimo  :  c  Placuit, 
io^piittttt,  ut  ^ccusalus  vel  accusalor  in  eo  ioco,  uude 
est  ille  qui  accusatur,  si  roetuit  aliquam  viro  teroe* 
rarise  mullitudinis,  locuro  sibi  eligat  proxiroaro,  quo 
Don  sit  difficiie  icsies  producere,  ubi  causa  finiatur. » 
Et  synodua  Africa^jrovinci»  in  epistola  ad  Ccelesti- 
nttm  paparo  :  c  Prudentissime,  inquit,  jostissiroeque 
providerunt  patres,  quaecunque  negotia  in  suis  locis 
ubi  orta  sunl  finienda. » 

Cap.  11.  Prcsbyler  confesstts  vel  convicltts,  a  pri>- 
prio  episcopo,  si  contenllosus  fuerit  ab  episcopfe  suis 
provincia  judicari  debet,  sicul  Nlcaeni,  AntiocJieni, 
Sardicenses  ,  et  Chalcedonenscs,  et  CarthagineiiMa 
Africani  canones  decernunt.  Unde  Antiocheni  ca- 
nones  capitulo  decimo  sexlo  dicunt :  c  Perfectttm 
concilium  iltud  est,  nbi  interfuerit  metropolilttnui 
aniisles.  »  Ei  capitwlo  yigesimo  de  conelliis  episco- 
palibns  :  « In  ipsis  concilils  adsint  presbyterl,  et  dia- 
conl,  et  omnes  qnl  se  laesos  exiBiiroant,  et  synodi 
experianlttr  examen.  »  El  capitole  nono,  tul  epi- 
scopus  nihil  agere  tentet  praeter  anlistite»  metropo- 
litanuro,  nisl  quod  ad  proprlam  parochiam  pertinet^ 
nec  roetropolitanus  sine  cateromm  gerat  consilio 
sacerdotum.  » 

,  Cap.  lU.  Quia  de  facullalibus  ecdesiasticis  fur- 
^tiro  vel  sacrilege  distractis  Teuifridus  confessus  vei 
.convictns  dicitur,  scilicet  de  planctis  tribus,  de  tn- 


A  tpattm  (iVflAttm.  i). »  Si  eniro  fidelitatcm  ipsi  cas* 
Dei  juravit,  in  perjurio  captus  est  :  quia  vero  sacra- 
US  Deo  facultates  dislraxil ,  sacrilegiom  admisiu 
sicut  sanclus  Anacletus  papa,  ab  ipso  bcalo  Petro 
apostolo  presbyter  ordinalus,  postea  in  sede  Ro- 
manasuccessorillius  factusepiscopus,  cum  qnam- 
plurirois  sacerdolibus  judicabat  :  t  Qui»  inquiens, 
Chrisii  pecunias  el  Ecclesiae  rapit,  aafert,  vd  fran- 
datur,  horoicida  est,  alque  bomicida  antc  conspe- 
cluro  justi  judicis  depulabilur.  Qoi  rapil  pecuaiam 
proxiini  sui,  iniquiiatem  operaiur  :  qui  anlcm  pcco- 
niaro  vel  res  Ecclesiaj  abslnleril,  sacrileginm  foeit 
et  ut  sacrilcgus  judicaodns  cst.  »  Et  sanctas  Uiba- 
nus  papa  ei  martyr  :  c  Res  et  facultates  eccl^iJsiic» 
oblationes  appellantur,  quia  Doniino  ofierant«r,  et 

B  Vota  sunt  fidelluro,  ac  pretia  pecctttorwn  :  si  qins 
illa  rapuerit,  rcos  est  daronaUonis  AaaDiafe  et  Sa- 
phirae ;  et  oportet  hujusniodi  tradere  SaittRS,  m 
spiriius  salvus  fiat  in  dle  Domini. »  Et  saiictis  La- 
cius  papa  :  c  Reruro  ecclesiasticttnini  et  facDhami 
raptores  a  liminibus  sanciae  Eoclesi»  anatheSMtixa- 
tos  apostolfca  attctoritaie  pelKoias^  ec  damnagNS, 
atque  sacrite^os  esse  jadicamos.  Par  enfm  piM  et 
agenles  et  consentientes  compreliendlt.  v  fit  i 
Cregorius  papa  s  cSacrilegum,  im|nii«  ec 
leges  est,  si  qnis  qnod  venerabHlbns  Incis  i 
prav»  volnntatls  studHs  sois  leniai^rit 
reiinere. »  Et  sanetns  Attgwstintts,  a  sede 
iica  per  beatom  Coelestinttm  inter  optfBos  fiedeiic 
magistros  merito  conipQtatus*  tn  semKMie  Bvanfcfi 

G  beati  loannis  diclt :  «  Bcce  inter  sanetns  cM  ~  ~ 
ecce  fm  est  Jiidas ,  «t  ne  osnienMittft,  ftir  x 
non  qanliscttnqtte  for,^  loenUmim 
locttloraro,  sed  sacrorum.  Si  cfimina 
hi  foro,  non  qnaliscanqtte  ftir,  sed  pe^rfainr.  Peett- 
lattts  enim  dicHttr  fttrtom  de  repnMica.  Gt  non  ne 
Judicatur'  furtiim  i«i  prhrat»,  ^uomodo  puUicff 
Qnanto  vehemeniios  {ttdicandns  esc  SJWJiilanns  loi; 


» ^^-t.^ . 


^if?  DE  CAUSA  TEUTFRIDi  PRESBTTERf.  «44 

dunlor,  in  graJu  ecclesia$lJ€0  manere  non  permit-  A  Propterea  Scriplura  dicit :  Juramentum  quoa  spre* 

tiir,  £i  fiBdus  quod  pnevartcalui  est^ponam  in  caput 


tantnr.  t 

Ca*p.  IV.  Si  Teotfridtis  confessus  tel  convictus 
fuerit,  relicto  ecclesiastico  judicio,  ob  defensionem 
vel  purgalionem  suam  paiatiom  expetisse,  inferen- 
dum  iHi  capitolom  undeciroom  Antiocbeni  concHii : 
f  Si  quis  episcopus,  aut  presbyler,  aut  quilibet  re- 
golae  subjectus,  ecdesiasticae,  praefer  eoosiiiitm  Tel 
iitteras  episcoporum  provinciae  et  prsecipue  metro- 
polilant,  adiorit  imperatorero  vel  regem,  liunc  re- 
probari  et  abilci  oportere,  non  solum  a  Communione, 
sed  et  ab  honore,  cujus  particeps  videtur  exisiere, 
quia  venerandi  prlncipis  auribus  niolestiam  tenlavit 
inferre  circa  leges  Eccleslae.  Si  igltur  adire  princi- 
pem   necessaria  causa  deposcit,  hoc  agalur  cum 


ejuB  {Exech.  xvii).  Legimus  enim  Sedechiaro  captuin 
ductum  esse  in  Reblatha,  ibique  interfectis  liUis 
excaeoatum,  et  instar  ferae  clausum  cavea,  translatum 
in  Babyloiiem  (i  V  Reg,  xxv).  Rex  qnlppe  Babylo- 
nios,  ul  bealus  Gregorius  exponit  (Moral.  lib.  vii| 
cap«  15),  est  antiqniis  hostis,  possessor  intimse  ccn» 
fusionis,  qui  prius  filios  ante  inluentis  oculos  tnici- 
dat,  quia  ssepe  sic  bona  opera  interricil  ul  hsec  se 
ainiltere  ipse  qui  capius  est  dolens  cernat.  Nam 
bona  gignit  pleniinque  animus,  et  tamen  carnis  suae 
delectationihus  viclus  bona  quae  genuit  amans  per- 
dU,  et  quae  patitur  damna  considerat,  nec  tamen 
virluiis  brachium  conlra  regem  Babyloniom  levat. 


tractatu  et  consilio  inelropolilani ,  et  cselerorum  B  Sed  dum  videns  nequitiae  perpetratione  percutilur. 


episcoporom  qui  in  eadem  provincia  comroorantur, 
qoi  eiiam  proAciscentem  suis  prosequanlur  episio- 
lis.  f  £i  Carthaginenses  canones  capitulo  nono  ((;oRc. 
Carthag,  iii ,  c.  9) :  c  Quisquis,  inquiunt,  episcopo- 
rom,  presbyterorom,  etdiaconorom  seo  clericorom» 
cuin  ui  ecclesia  crimen  el  fuerit  intentatom,  vel 
ciYilis  causa  foerit  commota,  si  reiicto  ecclesiastico 
judicio  publlcis  judiciis  pnrgari  voluerit ,  eiiamst 
pro  ipso  fuerit  prolata  sententia»  locum  suum  amii- 
tat,  et  hoc^  in  criniinalibus.  In  civili  vero  perdat 
quod  evicit,  si  locum  soum  obtinere  voluerit.  »  Et 
sanclus  Leo  papa  {epiit,  96),  et  synodus  Romana  : 
€  Ceiiseroos  ut  quicunque,  praetermisso  sacerdote 
ecclesiae  snae,  ad  disceptalionem  venerit  ssecularium, 


ad  hoc  quandoque  peccaii  usu  perdocilur,  ul  ipse 
quoque  rationis  lumine  priveiur.  Unde  Babylonius 
rex,  exslinctis  prius  Aliis,  Sedechiae  oculos  eruit» 
quia  malignus  spiritus,  subdnclis  prius  lionis  ope- 
ribus,  post  et  inlelligenliae  himen  tollit.  Quod  reete 
Sedechias  in  Rcblatha  paiilur.  Reblatha  qoippe 
muha  heec  inierprelatur.  Ei  enini  quandoqoe  eC 
lumen  rationis  clauditur,  qul  pravo  usii  ex  iniqnita- 
tissusc  multitudine  gravatur.  Haec  omnia  josto  Del 
judicio  patiiur,  qoi  jurainentum  in  nomihe  Domint 
prievaricatur,  qiioniam  qui  contemnit  johiroentum» 
ut  bealus  dicit  Hieronymus,  ipsum  despicit  per 
quem  jiiravit,  illique  facit  injuriaro,  cujus  nomim 
credidit   adversarius ,'  hoc   est ,  ille  cui  juratum 


sacris  liminibus  expulsos,  a  coelesti  arceator  al-  C  est  in  nomine  ejus  qoi  dicit :  ffon  accipia$  twmen 


tario.  » 

€ap*  V.  St  TeullHdus  convlctns  vel  confessos 
fuerit,  qiiod  manlfesle  vel  ingeaiose  proximos  si|os 
in  peijuriuu  indnxit,  seiendum  est,  quia  tot  perju- 
Horum  reus  eat,  qnot  bomines  maiitiose  in  penn- 
riuRi  i«kdiixit,  et  roajos  peccatum  iuiJe  ille  ipse  ha- 
bet  qnam  illl  qui  pro  eo  ipso  roganle  juraverunt, 
sictii  Dbminus  loqoensadPilatomnianifeslat,  dicena: 
Qui  iradidiimetibif  majue  peecahmhukei  (Joan.  xix). 
Et  sanciue  Gfegorias  de  hujnanodi  in  Paslorali  re- 
giila  {pmpt.  Mi«  cu  ^  4kk : « Sciie  enim  praelati  debent, 
(^sk  9i  petveraa  onquam  penpetra«t,  UH  mertibvs 
digni  eiiiil^  qooi  ad  sobdiloa  suoe  perditionisexeropla 
Irmsmittitnt.  |]nde  necesse  esl,  ot  tanto  se  eautins 


Domtni  Dei  tui  in  vanum,  neque  poUuat  iliud  (Exod* 
xx).  Et  :  Reddes  Domino  juramenta  tua  (Matlh.  v). 
Etpsalrousdicit,  illum  futurum  in  loco  sanclo,  qm 
jurat  proximo  et  non  decipit  (PeaL  xiv). 

Cap.  YI.  Si  autem  dicere  voluerit,  quia  necessilale 
coactus  lllud  juramentnm  facere  jussit,  quod  tamen 
servare  potuil  et  debuit,  et  ideoreusperjurii  non 
tenealur,  audiat  qoid  sanctus  Gregorius  dical  de 
illo  qui  jurat,  vel  anatbemalizat  :  i  Qui  jurare  vel 
anatbematizare  debet,  et  blandltur  tibi,  quod  noB 
teneatur  reiis,  sl  praevaricatus  fueritqiiod  juravil», 
vel  anatbemalizavit ,  quia  invitos  boc  egit,  si  qui 
sont  qui  dicanl,  quod  compolsus  quispiam  necessi^ 
tate  sl  anatbematizaverit  anatbematis  vinculo  non 


n  ciilpa  onsiedtant,  quanto  per  prava  qnse  facinnl     teneri,  ipsi  sibi  testes  snnt  qui  boc  dicunt,  qoia 


noti  soli  moriwilur,  sed  aliorom  aniBarum,  qtias 
t^ravis  exemplis  destruxenint,.rei  sunt.  >  "£1  presby- 
ter,  quaino  gradu  qiieilbet  Christiano  laico  est  cel- 
slor,  tenlo  cnlpa  illiua  est  gnivior,  ei  qiil  illonim 
fieriurio  eti  coUigatits,  in  illonim  esl  perjnrio  ca- 
•^s,  ac  per  hoc  secoodum  capitiilum  ^igeaimom 


Christiani  non  sunt,  qui  ligamenU  sanct»  Ecclesi» 
vanis  se  aestimant  conatibus  solvere,  ac  per  boc  nec 
absolutionem  sanctae  Ecclesi»,  qoan)  prsestai  fidelW 
bos  veram  puiant,  si  ligauiras  ejus  valere  non  «atl- 
mant.  Contra  quos  dtuiius  disputandum  noa  esit 
ania  per  oronia  despiciendi  et  anaihemaiizandi  sunl. 


4flB 


HINGMABi  RHEM.  ARCHICP.  OPUSGULA  VAR1A. 


iUi 


^rbi  arle  se  posse  fallere  Dominuni,  cui  niliil  oc-  j^  proxiino,  qnem  atra  fraude  fnllere  piHat,  diccnte 


cultum  esl,  ct  qui  non  ut  jurat  quis  atiendit,  sed  ut 
Isputavit  cui  jurulum  est,  et  proximi  juramento 
credidil.  Qui  autem  per  dolum  jnrat ,  ut  cntholici 
^octores  dicunt,  primum  Deo  rens  est,  cujus  noroen 
^atra  praeceptum  legis  assimiit  in  \-anum,  deinde 


Psatmistn,  quia  Innocem  manibm  et  mundo  corde, 
^Mf  non  jurat  m  dolo  proxmo^  aecipiet  benedicthnem 
«  Domlno  {P$aL  xxiii).  Sed  et  sib!  ipsi  reus  CFt. 
Qui  aecipil  in  vano  aninum  tuam^  conlsadicettie 
Psalmista  {ibid.). 


XVII. 
DE  VISIONE  BERNOLDI  PRESBYTERL 

(Apod  eoDdeiDi  ez  codiee  monaslerii  HerivaUeosis.) 


UinGMAEus  episcopus  ac  plebis  Dei  famulus,  dilectis 
Aratribus  et  religiosis  Tiris,  ad  quorum  notitiam  bflec 
quae  sequuntur  pervenerint. 

(Flodoard,  iib.  iii,  c.  Zet  18.)  Nuper  in  parochla 
nostra  quidam  nuhi  notus  bomo,  noroine  Benioldiis, 
Inflrmalus,  et  post  confessionem ,  et  reconcilialio* 
iiemy  atque  sancti  olei  unctionem,  et  corporis  Ghristi 
«c  saoguinis  commanioncm,  ingravesceiite  valetu- 
4ine  pene  asque  ad  mortem  pervenit :  ita  ul  per 
quatuor  dies  nec  jcibum  vel  potum  capere»  nec  loqoi 
|K>iset,  nisi  raro  signam  facere,  nt  ei  aqua  daretur. 
Quaru  autem  die  hora  noua  vdiut  exanimis  jacuit, 
*deo  ut  DOD  posset  in  eo  senliri  balitus,  nisi  per  vi* 
ces,  qui  manum  suam  mittebat  ad  os  illius,  vel  su- 
per  pectus  ejus,  vlx  sentiebat  in  eo  adhuc  spiritum 
6sse  :  rabor  tamen  in  facie  magnus  erat,  et  sic  ja- 
cnit  usqne  ad  mediam  noctem.  Girca  vero  mediam 
noctem  apertis  oculis,  viriliter  uxori  suse  ac  cireura- 
stantibus  dixit ,  ut  quaniocius  eurrerenl ,  «t  confes- 
«orem  soem  velociier  ad  se  venire  rogarent ,  quia 
slsi  dto  veDirel,  ille  vivere  non  posseL  Aocito  au- 
lem  presbytero,  anleqaam  in  manslonem  abi  ille  ja- 
cebot  preH>yter  veniret ,  cum  in  exleriorem  ^Omuin 
inlravil,  dixit  IHe  qul  jacebat  infirmus  :  Ponite  hic 
sellam,  quia  presbyter  jam  domam  isiam  inlrabii. 
Isdem  auiem  presbyter,  mox  at  oslium  est  ingresaus 
nfai  ille  jacebat,  inciplens  pro  eo  orationes  dixit : 
Itominns  ToblBCum ,  ei  ille  clara  voce  respondit :  Et 
nmn  spirittt  itio.  Drctis  nuiem  orationibus,  dixit  pre- 
Bbytero  ut  sederet  secns  eam;  et  ail  iili :  Altente  in- 
leftige  quie  libi  dSefarm  sum,  ul  sl  ego  in  corpore 
manens  illa  nimtiare  non  potero  quae  mihi  jussa 
sunt ,  lu  illa  annunties.  Et  coBpil  vehementissidie 
flfTP,  «I  cum  stngullibus  dixit :  Duclus  de  islo  saeculD 
ad  aliud  sseculum,  veni  in  quemdaa  looom,  ei  in- 
veni  episcopos  quodraginta  et  anum  :  inter  quoB 
novi  Ebonero ,  Leopardellam ,  el  iEneam ,  pannom 
ei  denigratos,  veluC  si  ustulati  fuissent,  ct  squale»- 

tAft.  Iliciit  t4.  aliAa    «0.   n«r  itlot^  nimm  fruaax^   linwi. 


B  confratres  nostri,  ul  a^juves  dos.  Elf  ego  reipMi  t 
Quomodo  vos  possum  adjuvare?  Qut  respondit :  Tadf 
ad  homines  noslros  dericos  et  laioos,  qoibos  bena- 
fecimus,  ct  dic  illis  nl  pro  nobis  facianl  oleenesmi 
et  orationes,  et  impetreni  pro  nobis  offcrri  sxm 
ohlationes.  £t  ego  respondi,  qnia  nescio  ubi  iiloraB 
bomines  essent.  Et  ille  respondit :  Nos  dabiaas  fM 
ductorem  qui  le  ad  ilkw  ducal.  £l  dedenmi  oBia 
UDum  hominem,  qui  me  praeeesstl,  el  dmui  ne  ad 
maximum  palalium,  ubi  mulUiudo  lioauiMNB  esroB- 
dem  episcoporum  cral,  el  de  Hlis  eplsoopis  loqns- 
banlur,  et  ambasciavi  ex  illoruni  paHe  qnod  BHiii 
jussum  fuerat.  Inde  cum  duciore  meo  redieos,  a4 
Jocum  ubi  ipsi  erant  episoepi  reveni,  el  vnesi  ea  jaa 
qux  postulaverant  pro  ipsis  faela  fuisseal,  eranl 

Gjocunda  facie,  quasi  a  novo  rasi  et  balneali.  cl 
habebant  albas  veslilas,  et  siolas,  el  saodalia  ia  pe- 
dibus,  planelas  autem  oon  habebam.  JSt  dixii  mM 
praeratus  Ebo  :  Vidos  quanlum  nos  a#iivayit  Mi 
missaticus?  Usque  modo  nimis  donHn  cnslodeai  al 
custodiain  gravera  sicol  vidisU  habaimttt  aMida  ha- 
bemus  domnum  Ambrosium  eastodem » ei  leven  ca- 
stodiam.  Inde  veni  in  qoemdani  locum  teaeteosamf 
ad  quem  ex  alia  parte  litx  respleodebat  de  vidaa 
loco  salis  lucidiasimo,  el  pulelierriaM  teida»  si 
odorifero,  ad  eumdem  locum  lenebMMOflD»  Es  vidt 
ibi  jacerc  doronum  oostniai  Caroluoi  refeni  ia  lala 
ex  sanic  ipsius  putrediniSt  el  nSaduaabaiii  ean  ver- 
incs,  ct  jam  carnem  iiliis  manducauni  bahdbsDl»<i 
noo  erai  in  oorpore  ipsios  aliud  aisi  nervi  el  assa. 

D  ^i  vocans  me  ex  noauae  laee  dlxll ;  Ooaie  neass 
adjovas?  Cut  respondi :  Domine,  i|U0BM»do«ss  psir 
sum  adjttvare?  £t  ail :  Preode  ilhut»  fialfaaB»  fm 
jttxu  te  est,  et  elevalo  capiiet  poae  illaa  aab  ( 
meo  :  sicut  el  fedi  £l  dixit  mihi :  Vado  ad 
■larttm  episcopom,  ei  dic  ei>  <|aia  lUioa  el  i 
ildelium  meorom  bona  coasiiia  aooobaiidivi»idas 
isla  quaa  vides,  pro  culpis  meis  suslineo*  fii  dic  ilh» 

auk%  fiAiiinAr  in  illn  iiducinjn  IiaImiI  .  ii&  bm  : 


1117  DE  VISIONE  BERNQLDI  PRESBTTERL  V18 

locus  esset,  npde  ilUi  lux  rcsplcndebai,  et  tanlus  A  i$ia  poena  liberer:  ctuni  homiui  meo  comincndavi 


odor  rospirabat.  Qui  dixit :  Sancionim  esi  requies. 
Ego  autem  volehs  propius  ad  ilium  locum  accedcre, 
vidi  lanlam  clarilalem,  et  lantam  suaviiatem,  tan* 
tHmque  decorem,  quantum  bumana  lingua  dicere 
non  polest.  Et  vidi  ibi  muiiitudinem  bominum  di- 
versi  ordinis  in  albis  veslibus  collactanlium»  et  quae- 
dam  sediUaJucida,  Ln  auibus  bomines  adbuc  non  se- 
debant,  quibus  praeparata  crant.  Et  in  illo  itinere  vidi 
quamdam  Ecclesiam«  quam  cum  intravi,  inveni  Hinc- 
marum  episcopum  prncparatuni  cum  clericis  reve- 
stitis  ut  missam  cantarcl,  ct  dixi  illi  boc  quod  dom- 
nas  noster  Carolus  mandavit.  Et  staiim  revcni  ad 
loeum  ubi  domniis  Carolus  jacuerat,  cl  inveni  illum 
in  loco  lucido,  et  sanum  corpore,  et  induium  regiis 


aurum  et  argcntum  meum,  quod  nemo  alius  sapuit 
nisi  ego  et  ille,  et  adbuc  ne  unum  quidem  dena- 
riuin  pro  me  inde  donavit.  Et  visum  esi  mibi  ut  sta- 
tim  fuissero  apud  Yongum  in  mallo,  ct  dixi  suis 
boniinibus,  et  aliis  qui  ibi  crant,  qu»  mibi  in]unxiU 
El  slniim  rui  in  spirilu  ad  illiim  locumubi  eratQtba- 
rius,  et  erat  quasi  a  novo  rasus  et  l)alncatus,  et  s^- 
nus  corpore,  et  albis  vesiibus  indutus,  et  ille  suxia 
cuslos  durus  ibi  non  erat.  Qui  dixit  mibi :  Videa 
qoantum  me  adjuvavil  tuus  missaticus?  Et  ille  meyoa 
cusios  jam  de  me  polesialcm  iion  babet.  Et  erat  ibi 
unus  bomo  valde  honestus,  qui  dixil  mibi  :  Tu  ibia 
de  isto  sxculo  ad  corptts,'et  stude  per  eleemosynaa 
ei  alia  bona  opera,  el  per  bonam  vitam,  ut  quando 


vestibus,  ct  dixii  mibi :  Vides  quomodo  me  adjuva-  ^  buc  reveneris,  bonam  mansionem  habeas«  Et  dijiii 

mihi  qualiler  pauperes  .pasccrem  et  ve&iirem  se- 
cundum  meam  possibilitatem.  Ei  aliusbomo  ruslica 
facie  et  lorvo  vuhu  erat  ibi,  qui  dixit :  Non  hinc 
ibil.  Cui  ille  homo  honeslus  respondit:  Sic  faciet, 
et  pcr  quatuordecim  annos  adbuc  in  corpore  crir, 
et  indc  huc  venict.  Cui  ilte  rusiicus  respondit:  Quos 
lu  qi:aluordeciin  annos  dicis,  ego  quatuordecim  dies 
faciom,  et  non  vivet  amplius  usque  dum  huc  reve- 
nial.  £l  ille  bomo  honestus:  Sic  erit  sicut  ego  dico, 
non  slcui  lu,  quia  ecce  hic  est  suus  advocatus  et 
fulejussor,  et  lu  eris  ibi  mecum.  Sicquepetiiisa- 
cram  communionem.  Qua  accepta,  bibii  quaai  dimi- 
diam  siaupuiu  de  vino,  et  dixit :  Modo  maAducare 
possem,  si  haberem.  Et  datus  est  iUi  dbus,  et  mao* 
ducavit,  ei  ab  inde  convaluit.  Ego  per  qiwsdam 
ilivulgari  h^audieua,  quia  illo  redivivus  ad  me 
venire  non  potuit,  prxfaium  presbyterum  bonae  ia- 
telligeiiiioe  ac  boiiae  vitae,  cai  baec  retulii,  ad  Me  ae- 
cerBtlnm  qux  acripta  auni  milu  ex  ordiAe  feei  nar- 
rare,  vera  illa  esse  credens,  quta  hujuuBodi,  fU  in 
libro  Dialoforum  saneti  Gregorii,  et  in  htMorte 
Anglonim,  et  in  scripiis  aaucii  Bonifacii  episcotpi 
ei  martyris,  sed  ei  icmpore  domni  Ludovici  iaifM» 
raioris  aetate  nostra  coidam  Witino  viro  religioao 
revelata  relegi.  Unde,  fraires  charissimi,  haec  ra- 
legenics  semper  pavidi  semperquc  suspeeli,  dum  i« 
luic  corpore  surous,  de  mansioniSus  quaa  euill 
corporibus  habiiuri  aumus,  cogitaoiea,  romedia  no  > 


vit  luus  missaiicus  ?  Inde  veni  ad  quamdam  pelram 
grandem  et  altam,  ct  inveni  ibi  hominem  unum  im- 
plantaium '  in  eadem  petra  uaqtie  ad  asccllas.  Qiti 
vocans  me  dixit :  Ego  sum  Jesse  :  vade  ad  amicos 
meos,  et  dic  illis  ul  me  adjuvent,  quatenus  de  ista 
pctra  sim  liberatus.  El  ego  respondi  roe  ncscire  ubi 
illi  boroines  essent.  El  ille  dixit :  Cum  hinc  perrexe- 
ris,  invenies  eos  in  via.  Et  vidi  juxta  illam  peti*am 
niagnam  et  altam,  profundam  vallem,  et  puteum 
teterrimum,  el  aquam  nigram  quasi  pix  cssel,  et  tn« 
tcrrogavi  illum  hominem  qui  se  Jesse  uomioavit, 
quid  csset  illc  puleus.  Qui  respondit :  Exspecta  hic 
pai-um,  et  lu  ipse  videbis  quid  sit.  Nam  me  lantum 
non  gravat  isla  pcena  mea,  quam  sustmco,  quanlum 
limor  de  hoc  quod  vidcbis.  £t  subito  flamma  et  fu- 
mus  processit  de  ipso  puteo  quasi  usque  ad  coelum. 
Et  residcnte  flan^ma  in  piiteum ,  et  evanescente 
fumo,  erant  quatuer  dapmones,  qui  muliitudinem 
animarum,  per  quatuor  paries  divisas,  per  ipsum 
puteum  minabaBt  usque  ad  quamdam  aquam  nimia 
frigidlssimam,  slcut  aniinalia  miaari  solent  uiada* 
quentur.  Et  dixit  ipse  Jesse :  Hoc  quolidie  faciuoi 
istj  daemones,  et  susiinent  isix  miserae  anintae  una 
vi«e  in  die«  pn>  quibus  nuUi  amicorum  illorum  la* 
borant.  Nam  si  aliqui  laborasseot  pro  illis,  islam 
poenam  nou  suatioereiit.  Inde  procedens,  obviam 
babiii  liomincs  coUo^ueniea  de  pnefato  Jesse«  ei 
dixi  illia  q^itf^  ipaq  Jasse  eis  maodavit.  Inde  redii  ad 


pnefaiam  pctram ,  ei  inveni  ipsum*homiiiem  indu-  |.  b«a  a  Deo  insinaata  aiqua  coAlata  mm  negligamiia,  M 


tum  albia  vestibus,  et  aedenieoi  ia  sede  houeata. 
Qni  miiii  inulias  graiiaa  raiulii  de  missaiteo^tieiii 
it^iuuerai.  lude  vci^i  ad  quemdam  locum,  ai  lAveiH 
Oibarium  oouiitaia,  fiapilloi  et  barbam  habentom, 
^od  ei  lauim  eorpus  miaeria  lei  e^ialore  infectum  ei 
lagrum*  Qui  ae  abacoadere  v^tuii  neillum  viderero. 
Gni  dixi :  Domiic  ooi»es,^uid  hic  facis  ?  Qui  respon- 


commissos  nobis,  ac  quoseoaqoe  adira  polierimua» 
DOfi  negligere  eommoneamus ,  quia  fiic  mora  cim 
vanerit  viaciior,  si  aatequam  veniai  semper  liittaa 
lur.  Pro  domRO  quoque  nostro  quQAdam  rege  €•«- 
roio,  ui  ei  Domimia  bona  aetema  eonlerat,  aiudiiH» 
sissime  imploremus ,  per  cu|iis  iioieatatem  tiobia 
bona  temporalia  coniulit.  In  qiio  es  hac  viaimie  dpo. 


i^    Tv^_:> 


Mi  niNCMARl  RBElf*  ARCttlEf .  Ot^USCULA  VARIA:  ifiO 

nu!»  mens  in  desperationem  non  proniat,  sic  Dei  A  teriio,  cnusa  certiiudinis  dicU  legimas,  et  yisiones 


misoricordifl  nos  refoveal,  ni  nutio  modo  ncgligen- 
tes  reddai.  Sed  et  pro  frairibus  noslris,  qui  nos 
cora  ftigno  fidei  in  unilate  sancti!  Ecclesixprreces- 
aeronc,  dileclionis  visceril>us  Domini  misericordiam 
deprecemur,  ul  pro  solalio  illis  impenso  fralerna 
nosadinvicem  cliaritale  consolemur,  sicut  scriplum 
est,  fraier  fratrem  adjuval  {Prov»  xviii),  et  ambo 
eonsoleniur.  Illi  quidem  qui  nos  praecesserunl,  de 
charilatis  solatio  sibi  a  nobis  impenso,  et  nos  de 
fraterjiae  dilectionis  merito  a  Deo  nobis  reddendo 
consolemur.  Cseterum  quod  redivivus  ille  dixit , 
quosdam  se  prius  in  poenls,  et  subsequenter  quasi 
,  liberatos  vidisse,  inteUigendom  a^stimo,  quia  si  ea 
pro  iliis  gesta  fuerint  qus*^  petierunt,  liberatio  sub- 


prophetanim  et  aliorum  sanclorum,  per  species  di- 
versas  oslensas  fuisse  cognoscimiis.  Qiiia  nondam 
ad  hoc  pervenimns  quod  scriptnin  est,  fatie  ai  fa- 
ciem  Domini  gloriam  tpecutantes  (/  Cor.  xiii).  !fo5- 
dum  enim  apparet  quid  erimus  :  et  licei  Dondom 
appareat  quid  erimus,  spe  tamen  salvi  f^icli  sannis. 
Yenim  quia  roors  certa  et  eiilus  nostri  bora  no- 
bis  est  incerla ,  debemus  sedula  mente  niminare 
sententiam  beati  Prosperi  de  verbis  sancti  AiigQstiDi 
ex  Scriptiine  tramiie  adnolatam,  quse  iia  se  habet 
(cap.  ^) :  c  Peccata  sive  parva,  sive  magna,  impa- 
niu  esse  non  possunt,  quia  aut  homine  pcmitente, 
aut  Deo  judicante  plecluntur.  Cessai  atitem  vindicta 
divina,  si  conversio  praecurrat  hiimaiia.  Amal  enim 


sequetur,    quas  s^iecietenus  ostenditur.    Nam  et  in  B  Deus  confitentibns  parcere ,  et  eos  qul  semetipsos 
Scripturis  s»pe  futora,  quasi  jam  facta  terapore  pr»-     judicant,  non  judicare.  i 


XVIll. 
HINCMARI  CONSILIUM  DE  POENITENTIA  PIPPINI  REGIS. 

(Apod  eomdem,  ex  codiee  S.  Laareolii  Leodleosis.) 


Sancins  papa  Gregorius  in  ilecretis  ad  Felicem 
Siciliensem  episcopom  diffintvit  dioens  (lib,  xii, 
epiiL  52) :  <  Progeniem  suam  unomqoemque  de  his 
qoi  fldeliler  edocti,  et  jam  flrmata  radice  plantati 
stant  lnconvulsi,u8quead  septimam  observare  decer-  ^ 
nlmus  getieraiionem,  et  quandiu  se  cognoscuntaffi* 
nilaie  propiiiquos,  ad  hujus  copuls  non  accedere  so- 
detatem :  neceam,quamaliqiiis  expropria  consangui- 
niuie  conjugem  habuit,  vel  aliqua  iilicila  pollutione 
maculavit,in  ooi>jugium  ducereoili  profcclo  licel  Chri- 
slianoruro,  vel  licebit,  quia  incestoosos  est  tallscoi- 
liis,  et  abominabilis  Deo,  el  ciinctis  hominibus.  Ince- 
stuosos  vero  uuilo  coi\jugii  nomine  deputandos  a 
Siinrtis  Patribus  diiduin  statutom  esse  legimus.  i 
Et  item  papa  Gregorius  hinc  inter  alia  in  decreto 
syuodali  anle  beati  Petri  corpus  diffinivit  hoc  modo 
(Greg.  II,  ean.  9)  :  c  Si  quis  de  propriacognaiione, 
et  quam  cognatus  habuit,  duxerit  in  uxorero,  ana« 
thema  sit.  £t  responderunt  omnes  tenio,  Anathema 
sit.  >  Et  hinc  sacri  canones  dicunt  (conc,  Epau»  ]) 
ean,  30)  :  <  De  incestis  conjunctionibos  nibil  pror* 
sus  veniae  reservamos,  nisi  com  *  adolierium  separa- 
tione  sanaverint.  Incestuosos  vero  noilo  conjogii 
Domiiie  deputandos,  quos  eliam  deslgnare  funesium 
681.    Sane  qnibus  coiijonctio  illicita  interdicilor, 


l!l ..._. 


morlem  saltem ,  solios  misericordias  intoitfl ,  per 
communionis  gratiam  possit  indolgentia  snbveniri.i 
In  hoc  capilulo  stat  modo  Pippinus,  et  in  alio  c:ipi- 
tnlo  quod  de  aposlatis  idem  Siricius  decrcvii  kap, 
5)  :  i  Quia  vero  niinc  dicit  se  poenilere  de  pnete- 
ritis  malis,  quia  habitom  et  professionem  soam  de- 
seroit,  et  sacramentum  quo  se  conslrinsit  graviter 
violavit,  et  qiiia  cum  paganis  se  junjdt,  et  profitrrar 
se  ad  suam  professionem  ct  habilom  velle  redire: 
quoniam  iilius  causa  synodali  diffinilione  aiqoe  jiHii- 
cio  decreta  fuit,  si  tempns  et  locus  permiiierei,  sj- 
nodali  judicio  immulari  debucrat.  Nnnc  aatem,  qnU 
huic  judicium,  et  hlnc  nos  circomsut  inisericonfia, 
pro  jodicio  syi\pdali  seqiienda  nobis  suni  qm  a  sedir 
apostolica  ct  per  synodalia  jndicia  sunt  diffiniu, 
dicenie  beato  Leone  (epiu,  59  nd  Theod.)^  qnU  m 
dispensandis  Dei  donis  non  dehemvs  esse  difBdles, 
nec  accusantium  se  gemitus  lacrymasqne  negiigcfe, 
cum  ipsam  pcenitendi  affi^ctionem  ex  Dei  credaiDis 
inspiratione  conceptam,  dicenle  Apostolo  :  Ne  fertt 
det  iUis  Deu$  peenitentiam,  ut  retipitemni  a  diM 
laquei$y  a  q»o  capti  tenentur  ad  iptiua  voimMatem  {II 
Tim.  i).  I  Et  item  idem  in  decretis  suis  didt  (epitL 
95,  cap.  15) :  c  Propositnm  monaclii,  proprio  arlii- 
trio  aoi  volnntate  susceptum,  deseri  non  poiest  abs- 


\m  DE  VILU  :liO¥ILUCO<  im 

(ium  esl  de  eo  Leonis  capiiulnm  qoo  dicit  {qtnt.  95,  A  judicium  (Joatu  ii) ,  e(  de  chariiftle  confrainnn 
£.  iG) :  c  Si  convivio  solo  genliliutn,  et  escis  iinmola- 
liiiis  usi  suni,  possunt  jejuniis  et  manus  impositione 


purgari,  ut  deiiiceps  ab  idolothitis  abstineutes,  sa- 
crauientorum  Clirisli  possint  esse  pariicipes.  Si 
autem  i({ola  adoraveruut,  aut  homicidiis  vcl  forna- 
calionibus  coniaminali  sunt,  ad  communionem  eos 
nisi  per  pcenilentiam  publicam  non  oportei  admitti.  t 
£(  Kicxni  canones  (ean.  i1)  de  his  qui  pi^seter  ne- 
cessiiatem  praeVaricaii  sunt,  quaiiier  pceniteani  di« 
cunt  {epui.  59,  Theod,}  Quia  vero,  ui  audivi,  para* 
lysi  solei  Pippinus  percuti,  seqnenda  esi  de  ilk)  sen» 
tenlia  magni  Leonis,  qua  dicii  de  his  qni  in  tempore 
necessitalis,  ei  in  periculi  urgentis  instanlia,  praesi- 
dium  poeniteniiae  et  roox  reconciliationis  implorant, 


iiosirorum »  ei  de  auctoritaie  saerorum  cano- 
num  ei  pontiiicum  IVoiinuorum ,  exbortandus  esi 
Pippinus ,  ui  puram  conresaiouem  de  omuibus 
pecGatis  suis ,  qu»  ab  «ineunie  aetate  perpeira* 
yit»  secreie  faciai,  quia  forte  talia  peocaia  fe- 
eii,  qvse  iurpe  esl  eilam  in  publtcum  dicere,  ei  de 
hoc  quod  suum  babiiam  dimisit  ei  se  perjuravii,  ei 
quia  Gum  paganis  se  junut,  de  qua  sua  conjuiH 
ctione  mulia  roala-sujit  perpeiraia,  coram  Eccleaia 
iiHer  publice  pcenitenies  se  lacrymabiltter  aecuset, 
et  pcettiteotiain  ei  reconGtliaiioiiem  humiliier  peiat, 
ei  de  omnibus  quae  vel  secrete  confeasus  fuerit,  vel 
publice  accusaveni,  per  manus  imposliionem  epi- 
scopalis  aueioritaiis  puUice  recoBcilieiur,  ei  recon- 


nec  saiisfaciio  interdicenda  est,  nec  reconciliatio  ^  cilialus  ionBuram  clericalem  aaipiai,  ei  habitvm 


deneganda,  quia  misericordi®  Dei  nec  roensuras 
possumus  ponere,  nec  tempora  diffinire,  apud  quem 
mittas  patlttiT  yenise  moras  vera  confessio,  dicente 
Dei  spiritu  per  prophetam  :  Cum  ingemuem  ,  tune 
talvus  eris  {ha,  iliii).  Et  itenim  :  Quia  apud  Domi- 
num  mitericordin  est,  et  copiota  apud  eum  redemptio 
{P$at.  cxiiii).  >  Et  fnnocentius  dixil  {epiti.  29  De* 
eent.)  :  i  De  poenitentibus,  qui  sive  ex  gravioribus 
eomniissis,  sive  ex  levioribus  poenitentiam  gerunt, 
81  niilla  interveniat  aegriludo,  quinta  feria  ante 
Pascba  ers  remittendiim  Roman»  Ecelesiae  ooosoe- 
tudo  demonstrat.  Gaeierum  de  pondere  «attmando 
delictorum,  sacerdoiis  esi  judicare,  ut  aitendat  ad 
confcssionem  poenitentis,  eiad  fletus  atque  iacrvmas 


roonasiicum  reclpiat,  ei  proftieaiur  se  de  cffitero 
servare  qiiae  expetil-^ei  expedii,  ei  sic  communionein 
sacri  aliaris  recipiai.  Reconciliatus  aulem  benigue 
iracteiur,  et  iali  loco  sub  iibera  custodia  misericor- 
diter  custodiaiur,  ui  cusiodes  monachos  ac  bonos 
cauoutcos  babeaiy  qui  eum  exhortentury  et  qnorum 
doctrina  et  exemplo  benede  caetero  vivere  ei  praeter- 
iia  peccata  plangere  discat.  Et  quorum  providen- 
iia,  ei  loci  convenientia  iia  custodiatur,  ul  ad  pri- 
stinum  vomiium  redire  nequeat,  eiiamsi  diabolo 
suadettid  voluerii,  ei  recidivttm  scandalninpereum 
in  sancia  Ecdeaia  et  in  i$ia  Chrisiianif ate  oriri  non 
po^sit.  Aceipe,  frater  et  flii,  islaro  rotuiam,  sed  et 
iilam  de  cognaiione  no&  oonjungenda,  ei  poria  iiias 


corrigeiiiis,  ac  lum  jubere  dimiiti,  cum  viderit  con-  ^  domno  regi,  et  relege  coram  ilio,  et  de  ista  fac  se- 


gruatn  satisfaciionem.  Sase  si  quis  in  aegritodinem 
inciderit,  aicjuo  usque  ad  desperationem  devenerii, 
ei  est  anle  tempus  Paschae  relaxandum,  ne  de  s»* 
culo  absquecommunione  discedat.  >  Piura  sunt  aila 
quae  Ihiic  posaemus  colligere»  nisi  isia  crederemus 
posse  suflicere.  (Jnde  quanium  iiiihi .  videiur,  nou 
praejudlcans  synodali  senlentiae  de  Pippino  decre- 
tae,  sed  confisus  de  Dei  misericordia,  qui  per  apo- 
stoium   suuro  dicit  :   Ut  tuperexaliet  mitericordia 


cuddum  iUios  consilium  ei  comroeiKkationeni,  et  de 
iiia  quae  de  cognatione  non  conjuogenda  libi  roiiii- 
iur,  pcfr  ejus  consiiium  ei  auxilium  sequere  sacras 
aucioritates  tibi  directas.  Providentia  de  Pippino 
non  est  iiegiigenda,  ei  ut  certi  ac  AJeles  custodes 
adhibeantur  saiis  esi  procuraiidum  :  nec  obltviscen* 
dum  quid  de  eo  in  moAasterio  sancii  Medardi  acci- 
dii,  et  quid  de  Carlomanno  iu  Gorbeia  evenit.  Nam 
quod  facium  esi,  adhoc  fieri  potesi. 


XIX. 
DE  VILLA  NOVILIAGO. 

SequufUur  ges$a  quomoda  domnus  Hinemarus  villam  Noviliacum  ajmd  domnum  Carolum 
imperaiorem  filium  Ludovici  imperaioris  impetravii, 

(Apttd  eomdem,  ex  Appeodice  ad  Flodoardum.) 


OefiincU)  Pippino  rege  viii  Kalendas  Ociob.  in  D  infirmitate  qua  ei  mortnns  est  in  Salmontiaoo»  et 
noiia&terio  sancti  Dionysii,  filii  ejus  Carlomannus  et  ante  obitum  suum  per  praeceptum  regiae  suae  aucto- 
::urolus,  secundum  dispositionem  patris  siii,  et  con-  rilalis,  quod  habeinus,  tempore  Tilpini  arcbiepi- 
iliuai  regiii  primorum,  diviserunt  inler  se  regnuin      scopi,  tradtdit  villain  Noviliacum  cum  omnibus  ad 


k!il/>rmBm      At    tAavatl  finn»    in 


, ^AZr^     A«    1^^^ 


lf9S 


HINCMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  YARIA.  1134 

suaft  aucloriuUs  i^am  (radiUonem  confir-  A  nas  derunctoruin  reiiuent,  et  Ecclesiis  tradere  «de- 


MaYii. 

Defiinclo  Tilpino  archiepiscopo  anno  Tigesimo 
(ertio  postquam  Carlomannus  Rhemensi  Ecclesias 
Tillam  Noviilacum  tradidiU  tenuit  domiius  rex  Caro* 
kia  Rbemense  episeapium  in  sno  doroiniealu,  el 
dedil  viUtra  NoTtliaeum  iii  benefieio  Anscliero 
Saxoni,  fni  noiiaa  et  dedmas  ad  parlen  Rhemensis 
Eccleaiv  de  ipea  ytUa  nsqoe  ad  morlem  suam  per* 
aohlt,  et  defancto  domno  CarolOy  sed  et  ipso  An- 
schero,  postqiiaM  Carlomannus  praeftiam  viUam  cuni 
onifii  iniegriiaie  Rhemensi  Ecclesiai  tradidil,  semper 
l^  Ecclesio  kide  vesliiuram»  sicul  praedicluin  est* 
per  annos  Iriginu  sepiem  liabiiit. 

Postobiium  domni  Caroli,  et  defuncio  ip8oAn« 


moranlur,  qui  ul  infideies  ab  Ecclesia  abjiciendi,  el 
qunsi  cgcnlum  nccalores,  nec  credentes  judidBm 
Dei  habcndi  judicanlur.  Ei  reddidit  praeccplo  uat 
auctoriiaiis,'quod  habemus ,  Rhemensi  Ecclesiae 
ipsam  villam  cum  omnibus  ad  se  pertinenlibos, 
quam  tunc  Beruaos  post  fralrem  sauai  RoChaum  ii 
bcneficio  habebai. 


Poslea  pervenii  ad  cjus  notitiamt  quod  < 
bomines  de  ipsa  villa  Noviliaco,  per  solmpUoMoir 
lam  apnd  pairom  suum  qnam  et  apu4  eoiB,  res  cl 
maucipta  in  proprietatem  obtenta  leimeBt,  L»- 
drada  scilicet  uxor  qnoiidam  DoDati,  GonUiaiiuSi 
Hugo,  et  Waltradis,  et  Elampodus  fiUus  ejnSy  Rol- 
benus,  et  Boso;  et  misit  suos  missos  a«l  boe  i 


schero,  domnus  Ludovlcus  imperalor  donavit  ipsam  •  rendum  :  et  inquisiiione  faclar  ei  Terilste»  SMot  ei 


villam  NoviKacum  Donalo  in  beneficio.  Qui  Donatus, 
tnlervenientc  Bi^ne,  per  subrepilonem  qtinsi  de 
ftseo  rcgis  quasdam  colonias  de  ipsa  vilLi  obtinuit 
in  proprielatcm  per  praeceplum  donmi  Liidovici  im* 
peratorts  :  et  quando  Lolharius  filius  domni  Ludo* 
vici  iD^eratoris  Cabillonem  veniens  eam  expngna- 
vk,  Donalus  a  villa  supra  Malroiiam,  quae  Poma- 
rtvs  vocatof,  ab  impiH^atore  deAecit,  et  illi  mentiius 
ad  Lotharinm  confugit,  et  vemente  hosUHier  impe- 
ratore  Ludovtco  ad  viUam  qa»  Calciacus  dicitur, 
Lotharius  ad  eunf  cum  suis  consirictos  renit,  et 
sacramentum  ipse  H  sai  ab  imperatore  qiuesitnm 
iiU  joraverant.  Inler  quos  et  Donatus,  de  infideli- 


diclum  fuerat,  iavenu,  ;qu<miam  prsdicli  ad  n^ 
nem  non  venerum  sicut  bannlti  fuenuit»  jassil  «t 
prsccpla  Carlomanni  el  CaroU,  sed  ei  snam  pma- 
ptum,  coram  suis  fidelibus  in  gooerali  pbclls  9ia 
apud  Duziaciim  in  causis  pahtiDis  legefentar.  Gads 
fideles  ejusy  tam  comilos  quam  et  Yasoi  ^mumt 
quorum  nomina  scripla  babemus,  sed  el  etiHi 
omnes  qui  adfuerunt,  relectis  eisdesa  |praeeeptis,ji- 
dicaverunt  ul  quicunque  de  rebas  et  naaiidpiisyM 
\iU»  Noviliaei»  per  eujuseuiiqtte  ppiec^Uia,  nd 
quocunque  modO|  post  doaaiioiieai  Gsrlomaoni,  qai 
cum  omnibus  appendiciis  suis,  vel  eum  omai  hi- 
legriiale»  ipsain  viUam  NovUiacuiii»  sicolMuie  ia 


tate  ejus  comprobatos,  Ipsi  Imperalorl  quoesitom  ^  Ascoeraty  adEcciesiam  Rbenieiisenitradidii,etpo$t 


sacramentom  |uravlt,  et  comitatom  Miridnaensem 
et  viliam  Noviliacum  cmn  suls  i^ppendiciis  impera- 
tor  ab  eo  abstoUf,  et  Alhoni,  qui  fderat  ostiarias 
Caroli  Imperatoris,  ?n  benefieium  dedit.  Donalus 
aotem  in  vlta  impcratoris  Lwtovici  nec  comilatam 
reccpit,  nec  de*  propilelale  srua  nUam  firmitaiem 
promerutt.  Post  obilnm  domni  Lndovici  imperaio> 
ris,  diviso  regno  inter  fratres,  et  pace  facia  iater 
eos,  ei  mortao  Alltone,  dedil  Carokis  Donnto  in  bo> 
neficium  Noviliacum.  Proccssu  denique  lemporis 
commcndavii  Donatus  filium  suum  Cotselinum  Ca- 
rolo  regi :  cui  in  beuncluin  dcdil  Carolus  viUam  No- 
vUiacum  cum  appendiciis  suis.  Deindc  Landrada 
uxor  DonaU,  sed  el  filii  eoruni,  pergcnte  Carolo  rcge 

ad  obsidcndos  Normannos ,  qui  in  Insuia  qu»  D  Caroli  regis,  obUauerunl  Donatl  et  Lsndrads  ifii, 
OsccUus  diciiur  residebanl,  cura  aliis  defecerunl.  ut  viUa  Noviliacum  cum  suis  appeiidiciis  eis  coBsi- 
Qdorum  honbres  et  proprleiaies  a  Francls  auferrl,  gnarelur,  non  attendenl«if  qhia,  sical  in  capiUiOs 
ct  in  fiscum  redigi  judicalaj  sunl.  tlndc  Lanilranda  Auguslorum  scriptum  habeliir,  mies  de  regispio- 
et  filii  ejus  eatenus  auciorilaiem  Caroli  regis  non  prietaie  ut  hiadeto judicandi  sunt,  el  secaodnai  le- 
obtinuerunt.  De  auibus  rebus  anno  vigesimo  regni     gcs  ccclesiasticas  de  rebus  ecclesiasUcis  sacril^ 

iM/)leaniur. 

'^--'•^hs  Carolus  imiierstor  KIb- 


confirmatiosom  fralris  cjuo  GaroU  io  ^ropfielalem 
QlMinuit»  si  commuiatioaem  osteiidei«  noa  poaei, 
qualiier  res  et  laaneipia  de  ipsa  easa  Dei  josie  ci 
rationidMUter  commulata  fuisoeair  V«^  nan  de  faco 
regio,  ledde  ecclesiasliels  robus  ei  naaoicipns^ 
donationem  obUiiuit,  ipaie  res  et  moiieipia,  qnsde 
viUa  Noviiiaco  obleata  fuerunt«  ad  ipsam  caaMi 
Dei  ^esUiucreniur,  sicut  in  praecepte  rcaUlaUens 
ipsius  domni  Caroli,  qood  baheiaus,  pieoias  eaiiu- 
netur. 

Sed  quando  domnus  Carolus  Romam  perrexii,  et 
domnus  Ludovicus  frater  ejus  ad  Atiiiiiscam  veoii, 
per  quosdam  ex  noslris  apud  domnam 
reginam,  el  apud  domnum  Ludovicum  fiiiom  < 


m 


BmSlh^l  JUHAMCNTflf. 


tm 


XX. 

IIRAMENTUM  QUOD  IIINCMIRUS  ARCHIEPISCOPUS  EDERE   JUSSUS  EST  APUD  PONTIGONEM. 
(A|wd  Sifttond.  ex  eodice  Belneenai  et  Leodieiiti») 


Sic  promiUo  ego,  (foia.cle  isto  die  in  antea  istl  A  non  convenit  Apostolo  dicenti :  Non  plus  $apere » 

quam  oportet  sapere,  $ed  sapere  ad  sobrietatem  {Rom, 
XII  ,^ ),  id  esi  ad  (einperanliam.  £l  sanclus  Pelrus 
inlerroganli  se  Doraino,  Diligis  me  plus  his  ?  {Joan, 
xxi,iljquia  meminit imrainenie ejus  passione  plus 
sibi  constantiae  tribuisse  quam  haberet,  cautius  sua 
inHrmitate  crudilus  non  respondit,  plus  liis  amo  le, 
scd  quia  amo  te.  Rectius  igitur  diciym  cst,  Secun" 
dum  meum  scire  et  posse,  quam  :  Quantocunque  plus 
et  melius  sciero  et  potuero.  Quod  autem  positum  est, 
comilio  et  auxilio  superflue  additum  est.  In  eo  CDim 
quod  dixi,  secundum  meum  scire ,  consilium,  et  in 
eo  quod  dixi ,  secundum  meum  posse ,  auxilium  con- 


scniori  mct>  qtkandlu  vixero  fidelis,  et  obediens,  et 
jjdjtrtor,  qiiantoconqne  plus  cl  mel?ns  sciero  et  po- 
rBcfo,  ct  consiito  et  anxilio,  secundum  meum  mini- 
«crium  in  ommbtis  cit>,  absque  frande  et  malo  in- 
^mo,  ci"  absqtie  ulfe  dotositate  sea  dcceptione,  et 
afcsquc  respectu  alictijus  persona»,  ct  neque  pcr  me, 
«eque  per  missnni,  neque  per  lilieras,  sed  neqne 
per  einissam  vel  intromissam  persenam,  vel  qiio- 
eunqoe  modo  ac  gigniflcnlionc,  cORtra  sotim  bono- 
FCm,  ei  suam  ac  Eccksiae  atquc  regnt  illi  commisst 
fiiieiem  et  tranqmllitatcni  atqne  soHdiiatem,  macbi« 
nahOf  vei  macbinanti  conseniiam;  neqtie  unquam 


aftquod  scandalum  movebo,  quod  iiliits  pmenli  vcl  B  linctur.  Qiiod  scripsit  scriba  doctus,  Secundum  menni 


fotunv  salutt  contraria  vel  nociva  esee  possit.  Sic 
me  Deus  adjuvet,  et  ista  sancfca  patroeinia. 
Hincmari  in  idem  juramenhim  animadversiones, 
Quod  in  isto  juramento  absolute  positum  est :  Sic 
promitto  ego ,  Jac^bns  apostoh»  contraiJicil :  Qui 
ighotath ,  inqniens ,  quid  sit  in  crastinum :  pro  eo  ut 
dictHis  :  Si  Bominus  voltterit ,  faciemus  hoc  aui  tllttd 
{ iae,  fv,  II ).  C«termn  rationabilius  dicituf,  isti 
fmperatorl ,  quam  \sti  seniori  meo ,  qui  est  jonior 
artate  ,  licct  sit  excelleniior  personse  nobllitate,  eC 
nrandana  imperii  poteslaie ,  doq  autem  sacri  ordinis 
dtgniiate»  sicut  demonstrat  sanctus  Gelasius  papa 
scribcns  ad  Anastasium  imperatorero  {epist.  11  ) : 
t  Dtto  simi ,  imperator  Auguste ,  quibus  principa- 


ministeriumj  in  omnibus  scilicet  fidelis,  et  obediens,  ei 
adjutor  ero,  contra  consueludiuem  juramenti ,  quoi 
principes  et  domini  suis  subjeclis  et  ctiam  scrvis 
jnrare  jubent  ascripsil.  Sncut  cnim  Scriptara  dicit : 
Non  esi  homQ  in  lerra  qui  faciat  borcum ,  ei  non  pec- 
cet  {  PsaL  xni ,  1,  3 )  ;  et  Jacobus  dicil :  Jn  mnltis 
enim  offendimus  omnes  {Jac,  iii,  2),  cum  Cbristi 
boc  dicat  Apostolus :  El  si  quis  in  verbo  non  offendity 
hie  perfectus  est  v\r.  {Ibid, )  Si  forte  domnus  nosler, 
qtiod  absit ,  subreptione  aliquid  jusserit  vel  egerit , 
quod  episcopali  ministerio  nbn  conveniat,  videre 
debuerat  bic  scriplor  sagacissimus ,  si  obediens  et 
adjulor  in  boc  illi  episcopus  esse  debeat.  Et  non 

,      .  „        .    ,  .        .  puto  nlullus  bomo  sit,  quV  alteri  homini  iu  omni- 

liter  imindns  bic  regitur,  auctoritas /acra  pontifl-  C  [)us  Jidclis  ct  obedifeiis  ct  adjutor  insimul  esse  possit. 


cum ,  et  regalis  poteslas.  In  quibus  tanto  gravijis 
pondtis  cst  sacerdotnm  ,  qiianlo  eliam  pro  ipsis  re- 
gibus  Iiorainum  in  divino  rcddiluri  sunt  examine 
rnlionem.  »  Ad  id  quoil  subsequiiur  in  hoc  jura- 
mento  :  Quandiu  vixero,  fidelis  et  obediens,  ei  adju^ 
lor  in  otnnibns  ero ,  sanctus  Gelasius  scribens  ad 
Anaslasiam  imperatorem  dicil  ( episi.  11 ) :  i  Nosti , 
fifi  clemcr.tissinie,  quoniam  licet  prsesideas  humano 
generi  dignitate ,  remm  tamen  praesulibus  divina- 
rnm  devotus  colla  submittis,  atque  ab  eis  causas 
tuse  salutrs  expetis  r  hincque  sumendis  coelestibus 
sacramenlis ,  eisque  nt  competit  disponeiidis ,  subdl 
te  debere  cognoscis  religionis  ordlne  potius  quam 


j^i,^ 


Nisi  rorlc  illo  generc  loculionis  hanc  illius  viri  docli 
senlentiam  inteHiganuis,  quo  dicit  Apostolus  :  Sine 
iniermissione  oratc  (  /  Thes.  iii ,  17 ) ;  et :  /»  omni^ 
bns  exhibcamus  nosmetipsos  sicut  Dei  ministros  { II 
Cor.  VI ,  4 ).  Ut  vidclicet  cupiamus  eum  ea  semper 
jubere  ct  sempcr  agcrC ,  quibus  debeamus  ct  valea- 
mus  obedire,  et  ad  qux  illi  debermius  et  valeamus 
obedire ,  et  ad  quse  illi  debeamus  et  valeamus  acljn- 
tores  esse.  Scd  et  qnod  dicil ,  Ut  sim  itli  fidelis ,  et 
obediens  ,  et  adjutor  in  omnibus  ,  alitcr  intcllexit 
Aposlolus  de  bumana  possibilitate ,  quia  non  omnia 
possumus  omncs,  dicens  post  enumerala  gratiarum 
dona  :  Sicui  unicuique  Deus  divisit  mensuram  fidei 


proeesse  ;  itaque  inter  h:ec  illorum  le  pendere  jndi.  D  ( Rom.xii ,  3 ).  Et  quod  addidit :  Absque  fraude ,  ei 
cio  ,  non  iHos  ad  tuam  redigi  voluntatem.  >  Et  paolo     malo  ingenio  ,  et  absque  ulla  dolositate ,  vel  sedw 

•   .    -   rk^rx  t\rt\  lo  nfPn^ln  nic  rniivAnif  /iIiAiliiv*     mii         rAtiinP.  HP.U  deCPntinne.  Ct  abSQUe  reSDeCtfl  ali^-^l^*  V^^" 


im 


lilNCMARI  UHEM.  ARCIIIEP.  OPUSCULA  VARIA. 


m 


ei  cui  fldelis  est ,  quantum  ex  Ipso  esi ,  ultque  est  A  vobit :  iVoii  jurare  ommHo^  nl  nulem  urmo  veeier,  oip 


adjutor :  et  qui  est  iiiGdclis,ei  cui  est  infidelis,  quan- 
tum  ex  ipo  est,  utique  est  nocitor.  Et  fidelis  quisque 
erga  euni  cui  fidelis  esl,  fraudem  et  malum  ingeniuni, 
et  uUam  dolositatem ,  ve!  seductioiiem ,  seu  deceptio- 
nem ,  nec  consilio,  nec  auxiiio  pro  respeclu  alicujus 
fiersonae  agei  vel  agi  consentiet :  quod  si  fecerit,  non 
fldclis,  sed  infidelis  erit.  Quod  autem ,  quasi  oblilus 
ill.i  qu»  praemiseral ,  superadjecit :  Pieque  per  me , 
neque  per  mistum ,  neiue  per  li(tera$ ,  ted  neque  per 
emitsam  vel  iniromistam  pertonam,  vel  quocu^que 
modo  ae  tigni/lcatione  ^  contra  tuum  honorem,  et 
tuam  ac  Ecclenee  atque  regni  iUi  committi  quietem 
el  tranquillitatem  atque  toliditatem  machinabo  ,  vel 
machinanti  contentiam ,  ridiculose,  imo  misere,  quia 


ettf  non,  non;  quod  autem  hit  abundantimtett^at 
ett  {MaitL  v,  37),  id  est  vel  a  malo  male  el  incaQi^ 
jurantis,  vel  a  malo  roale  el  sine  causa  jurare  oo- 
gentis,  sicul  catliolici  doctores  dicunl.  £t  Jacoinis 
apostolus  diclt :  Anie  omma,  fratret  mei^moliu  jw- 
rare  quodcunque  juramentum  {Jac.  ^»14^  Et  saodi  '^ 
Patres  Nicaeni  concilii  episcopos  qui  perfidiae  Anzox 
consenserunt,  et  sanctus  Leo  papa  ac  synodus  Chil- 
cedonensis  episcopos  qui  Eutychiaus  perrersiuii 
faverant,  et  S.  Gregorius  Nestorianos  a  synodo  Gon- 
stautinopoiitana  abjectos  professione  ac  subscii- 
ptione,  vel  sola  professioiie «  sine  juraniento  alie 
recipere  in  suis  ordinibus  decreveniiit.  Pnesertiia 
cum  canones  sacri  decernanty  nt  si  quis  contra  soan 


amaritudinis  feile  locutus  esl.  Quid  est  eniro  mis-  B  professionero  vel  subscriptionein  venertt  in  aliqiio, 


SU8,  nisi  emissa  vel  intromissa  persona?  et  quid 
est  quxcunque  significatio,  nisi  aut  per  vcrba,  aut 
per  litteras,  vel  aiio  quolibet  inodo?'Et  quid  est 
coutra  suum  honorein ,  ac  Ecclesiae  atque  regni  illi 
commissi  quletem  agere,  nisi  infideiiier  agerc?  £t 
quid  est  quies ,  nisi  iranquillilas  ?  et  quid  est  solidi- 
las,  nisi  sincerita^Et  quod  dixit,  contia  liaec,  sci- 
llcet  ab  iilo  praemissa,  non  roacbinabo,  vel  machi- 
nanti  consenliam,  nimis  slolidum  putavit  episcopum, 
qui  ab  Ipsis  cunabulis  usque  ad  senectutem  suain 
saCras  litteras  didicit  ac  saepius  legit,  ut  non  sciret 
Aposlolum  dicere  :  Non  tolum  qui  faciunt ,  ted  qui 
contenliunt  facientibut  digni  sunt  morte  {Rom,  i  >  32) , 
el  sanctum  Leonem  papam,  quia  sicut  in  mala  sua- 
sionedelinquilur,  itaetiiimalaconsensionepoccalur.  C  moius  nunc  a  me  requirit,  quoil  nec  patervesleri 


ipse  se  honore  privabit.  El  piae  roemoriae  pater  ve- 
ster  ab  episcopis,  qui  vel  voluntarii  vel  inviti  ui  m 
dejeclione  consenseruut ,  sed  nec  ab  ipso  Eboae» 
qui  auctor  et  iiicentor  ipsius  dcjectionis  dnntaxat 
inter  episcopos  fuit,  non  aliud  saeraroenloin,  raii 
libellos  professionis  a  se  subscripios»  quos  ego  k- 
beo  requisivit,  et  a  me,  qui  ante  professionem  et 
subscnptionem»  el  post  professionem  ac  sabscriptk>- 
nem,  professa  et  subscripta  per  Untos  anoos  a  jn- 
ventute  usque  ad  hanc  senectutem  senravi,  BUfic 
juramentum  aliud  non  debuisset  requiri.  Sed  noa 
mirum  esi,  si  per  bajulos  invidiae,  quia  siait  scri- 
pturo  est,  Mort  introivit  in  orbem  ferramm  {Sap. 
II,  2i) ,  sine  causa  aniinus  beniguitalis  vestrae  < 


Et  sanctusGelasiusadAnastasium  iinperatoreni  scri< 
psit  {epitt,  10)  :  Legibus  ccrte  vestris  criminuro 
conscios  suscepioresque' lalrocinantiuin  pnr  judi- 
ciorum  poena  conslringit,  necexpers  facinorls  icsli- 
malur,  qui  licet  ipse  non  feceril,  facieiitcs  tainen 
in  familiaritaiem  foedusque  receperiL.^^Unde  oinnes 
iios  reverientes  ad  conscientias  no^ras  obaudiamus 
Dominum  dicenteni  :  Medice,  cura  teiptum  {Luc, 
IV,  25).  Tandem  quod  in  fine  posuit,  quia  amplius 
quod  adderet  invenirc  non  poluit  :  Neque  unquam 
aliquod  tcandalum  movebo,  quod  illiut  pra^tenli  vel 
fuluroi  taluti  contraria  vel  nociva  ette  potiitf  sicul 
dictatio  est  arti  contraria,  ila  senteuiia  a  ratione  est 
aliena.  Nam  sicut  Apostolus  dicit,    IHIectio  proximi 


vita  sua,  qui  mibi  per  octo  circiter  aniios  seereii 
sua  indubitanter  credidit,  requisivit,  nec  vos  per 
triginta  et  sex  anuos  liactenus  reqoisistts  :  caa 
Dominus  ad  aucloreni  invidise  de  fideli  senro  soo 
Job  dixerit :  Commovitti  me  ndrerttu  eum  frattn 
(Job  11,  5).  Ei  iu  paradiso  ad  eum  dlut :  Tu  inu- 
diaberit  calcaueo  ejut  {Gen.  iii,  15) ,  id  cst  boaimis. 
Videt  eiiiiu  meuni  calcaneum,  id  est  finera  proxi- 
roum,  et  certat  iilud  insidiariy  ut  quod  bacienv 
voluntarie  ac  sincere  ei*ga  vos  servaTi,  si  nun  po- 
terit  infidelitate,  polleat  iliud  rancore  tristiti».  Qatd 
Apostolus  bene  operantes  in  opere  soo  soUidle  ca- 
vere  coinmonet,  dtcens  :  Vt  non  ex  triuUim  tei  mteh 
titate  agant,  quia  hilarem  datorefU  diUgit  Deut  [11 


malum  non  operatur;  et,  Plenitudo  legit  ett  dilectio  "  q^^^  ,x^  7).  £1  iiem  dicit :  Vl  non  ctrcum^emamv  t 


{/?om.  xiii ,  10) ;  et ,  Qui  diiigii,  legem  implevit ;  et, 
Si quodett  aliud  mandatum,  inhoc  verbo inttauratur 
{Hom!plSijd) :  ita  omnia  qu;e  inente  insana ,  quo- 
niam  cliariiate  experte ,  scripior  iste  coiiscripsit,  in 
eo  continenlur  quod  diclum  est  ;  Secundum  meum 
tdre  ac  notte.  iuxta  minitterium  meum  fidelit  ero , 


Satana.  Non  enim  ignoramut  asfttiuu  ejut  (IJ  Ctr* 
II,  11).  Hoc  eniui  quod  modo  scntiOt  mihi  jamaaie 
audivi  proniissum  ab  els  causa  vindictae,  centn 
quos  vobiscum  egi  certa  ratione  et  sacra  audoriute. 
Sed  scio  cui  crcdidi,  et  cerius  sum  quia  potens  eaA 

#lAnyv<>:i«t.>k     rtiAiim      carv«t  i  «*      in      illiim     dtiAmi     i.^&llB 


1129 


VITA  SANCTI   REMIGII. 


1180 


XXL 

VITA  SANCTI   REMIGII 

RHBMOEUM    ARCHIEPI6G0PI , 

Seripta  ab  HiNcnAHOy  «qtie  Bkemensi  archiepi$copo. 
(▲pod  Suriuoi,  Acu  Saactoriim,  15  Janaarii.) 


Eiincmanis,  nomiiie  non  merito  eptscopus,  ac 
plebis  Dei  famulus,  dileclis  fratribus  ac  comministris 
nosiris,  liujus  sanclse  Rliemensis  Ecclesiae  flliis. 

Sicut  a  senibus,  et  jam  aelaiis  provecl»  viris  reli« 
giosis,  qui  de  tempore  Tilpini  urbis  bqjus  praesulis 
adhuc  vivebant ,  quando  in  servitium  istius  sancUe 
Ecclesi»,  auciore  Deo,  fui  electus  atque  provectns, 
elpostea  per  aliquot  annos  vixerunl,  fideli  relaiione 
didici ,  a  suis  mjyoribiis  andierunt  narrarl,  eos  vi- 
disse  librum  maxim»  quaniitalis,  manu  antiquaria 
scriplum,  de  ortu  et  vita  ac  virlutibus  alque  obita 
beati  Remigtl ,  sanctissimi  patroni  nostri.  Qui  hac 
occasione  deperiit :  quoniam  ^gidius,  posl  lieatam 
Remigium  quartus  istius  civiuiis  episcopus,  quem- 
dam  viram  religiosum,  Fortunaium  nomine,  me- 
iricis  versibus  insignem,  qui  a  multis  polentibus  ei 
honorabiiibus  viris,  in  his  Gallids  et  Relgicis  regio- 
nibus  per  diversa  loca  lunc  vilae  ac  scientiae  suae 
merilo  invitabalur,  petiil  de  eodein  libro,  coiburno 
Gallicano  dicUlo,  aperto  sermone  aliqua  miracula , 
quae  in  popolo  reciUrenlur,  excipere  :  qualenus  ea 
sine  taedio  audire  el  mente  recondere  atque  per  ea 
ad  amorem  el  honorem  atque  devotionem  Dei  et 
ipsius  protecloris,  sui  idero  poputus  excitari  valerei. 
Quod  et  in  eadem  excerptione  lector  potesi  adver- 
tere,  ubi  scriptnm  est :  Studeamus  pauca  disserere, 
plurima  praeterire.  Et  cum  ipsa  excerptio  ccepit 
leclione  in  populo  f)requenUri ,  et  a  muUis  propter 
breviiatis  suae  faciiiutem  transcribi,  ipse  magnus 
codex  a  negligentibus  negllgeniius  coepit  haberi : 
usque  dum  Caroii  «  priucipis  lempore,  quando 
propter  discordlam  el  contentionem  de  princi- 
paiu  inler  eum  el  Raganfridum,  et  frequentia  ac 
civilia,  imo  plusqaam  civilia,  quia  intestina  et  par- 
ricidalia,  bella  in  Germanicis  et  Relgicis  ac  Gallicis 
provinciis  religio  GhrisiianiUtis  pene  fuit  aboliu  : 
ila  ut  episcopis  in  paucis  locis  residuis ,  episcopia 
laicis  donau,  et  per  eos  rebus  divisa  exstilerint : 
adeo  iit  Miio  quidam,  tonsura  clericus ,  moribus, 
habiiu  et  aclu  irreligiosus  laicus ,  episcopia  Rhe- 
morum  ac  Trevirorum  usurpans  insimul,  per  qua- 

drairintA  piM»il.Ar  anniM  nAftftnmHAilikrit    f.ntiia  infplii^i 


A  fuere  divisae.  illi  quoque  pauci ,  qui  erant  residuT , 
clerici  negotio  victum  quaerebanl ,  et  denarlos ,  quos 
mercimonio  conquirebant ,  in  cbartis  ei  libronim 
foliis  interdum  ligabant.  Sicqiie  prsefatus  lil>er  cum 
aliis  parlim  stillicidio  putrefactus,  partim  a  soricibus 
corrosus,  partim  foliorum  abscissione  divisus,  iu 
lanturo  deperiit,  ut  pauca  el  dispersa  inde  fplia  re- 
peru  fneriniJ  Cum  vero  lempore  Pipplni  regis,  prae- 
dicti  Caroli  priiicipis  fllii,  revelatione  ostensa  £a« 
chario,  Aurelianensis  civilatis  episcopo,  de  damua- 
lione  aelema  ejusdem  Caroli,  qui  res  eeclesiarum 
diviseral,  fuit  :  idem  Pippinus,  sicut  et  aliariim  ec-* 
clesiarumepiscopiis,  huicRiiemensi  episcopio  par- 
tem  de  rebua  ecclesiasticis  reddidil ,  et  Tilpinum  in 
hac  urbe  Rhemorum  episcopum  ordinari  consensit. 

B  Hoc  enim  In  hac  ecclesia  Rhemensi  novissimo  saecuii 
lempore  de  Hbro  roemorato,  sed  et  de  aliis  accidil, 
qiiod  antiquo  lempore  de  authenticis  Scripturis 
evenisse  sanctus  Joannes  Chrysostomus  in  Homilia  9 
Evangelii  sccundum  Matlhaeum  memorat,  dicens : 
Multa  enim  ex  propheticis  periere  monumentis, 
quod  de  historia  Paralipomeiion  probare  possibile 
est.  Desides  enim  cum  essenl  Judaei ,  nec  desides 
modo,  sed  et  iinpii,  alia  quidem  perdiderunt  negli- 
genier,  alia  vero  tum  incendenint,  tum  conciderunt 
profane.  Et  de  profanllate  quidem  tali  Jeremlas  re- 
fert  {Jer,  xxxvi).  De  negligenlia  vero  in  quarto 
Regum  libro  Iegimu8(/K  Beg.  xxii),  quomodo  post 
multum  temporls  vix  Deuteronomii  sit  volumen  re- 
perlum,  defossum  quodam  in  loco  ac  pene  deletum. 

C  Sed  et  plura  de  Scripturis  in  hls ,  quae  habemns, 
memorala  legimus,  quae  non  habemus  :  sicul  ei  liber 
Justorum,  qui  commemoratiir  in  libris  Regum  {H 
Ref.  i) ;  et  sicui  esl  liber  Rellonim  Dominiy  ccyus  in 
libro  Numerorum  mentio  esl  {Num.  xxi).  Neque 
carmina  Salomonis,  neque  diftputationes  e^us  sa- 
pientissimas  de  lignorum  naiura  herbaramque  om- 
nlnm,  itemque  jumentorum  et  volucrum*,  reptilium 
et  piscium  (777  Reg.  iv) :  vel  quod  in  libro  Verba 
dierum  dicitur :  Reliqua  vero  operum  Salomonit  pWo- 
r«i?i  et  notfisiimorum,  scripla  tunt  in  ferbis  Naihan 
nrnnhfit/p..  H  in  lihrtjt  Ahia  Siloniti»   in  mnons  auoauA 


llSi  HINGIIARI  RHEIf.  ARClllEP.  OPUSCULA  VARIA.  im 

iion  esse.  Vaslata  nainquc  .1  Ghaldscis  Jud:rn,  iit  in  A  sanclus  Hieronymus  dicit  in  ortline  digestOB,  non 


Patruin  lillerislegiimis,  cliam  l)ibno(heca,  antiqui- 
tus  congrcgata,  inler  aiias  provinci;c  opos  lioslili 
est  igne  consumpla  :  cx  qua  pauci ,  qui  iiunc  in  sacra 
Scriptuia  Goniineiiltir,  libri  postmod^m  Esdraa  pon- 
tificis  et  propheiaR  sunt  i»dasiria  resuuraii.  Unde 
scriptum  esl  de  co  :  AscendH  Esdrat  de  DabytQne^ 
ei  ipse  icriba  velox  in  lege  3loy$i  (/  Etd.  vii).  Velox 
vidcliccti  quia  proniptioros  liiterarum.figuras,  quam 
calrnus  Heltnri  habeb^mt ,  repcrcrit.  Kl  in  epistola 
rcgis  Pcrsarum  ;  Artaxerxes  rex  rcgtm  Esdrcs  saeet' 
dotif  tcribw  legit  Dei  cali  doclitsimo ,  talulem  (ibid.)^ 
Qun  conlra  et  nos,  muliis  aliis  perditis,  plura  in 
quibusdam  hisiuriis  ei  divcrsis  pitaciolis,  ac  usitata 
relalione  a  pnecedeniibus  relicta  posteris,  de  ortu 


sicul  fucruiit  edili,  sed  sicut  ab  Esdra  diversis  teoi- 
poribus  fuernnt  inventl.  Verunilamcn  prout  nottUam 
lomporuin  invenero,  vei  ordiiii  gesia  coiignicre  ri- 
dero,  ea  digererc  procurabo.  In  his  autem  qiite  de- 
seriptis  virtiiCum  iniraculii  a  Domino  per  liciiissi- 
mom  patronum  nostrum  oi^erata  sunt,  ad  exlioriario- 
nem  legentium  sivc  audientiuin,  pru  luodulo  inicik!- 
CUis  mei,  dc  catkoUcorum  dioiis  sulijungere  siui!e!<u : 
vestigia  beaii  Gregorii,  licet  non  valcam,  proM^fui 
moliar.  Qai  deserl^ns  sanctorum  aclus,  pravoruTn- 
^ue  casus ,  cxhortatione  inde  assunipia  ,  secnu- 
dum  sapientiam  sibi  a  Dco  daiam,  ipulta  necessanj 
et  utilia  legentifjus  ac  amlienlibus  intcrposiili.  VeMB 
et  non  ab  re  agerc  a  quoquani  viderr  pnlo,  st  ca,  ^ 


et  vita,  seu  virtutibus  et  obiiu  domini  et  sanctissimi  B  de  ortu  ct  actu  atqiie  obitu  domini  ci  patroai  ae 


patris  ac  protectoris  nosiri  Remigii  habemus,  qu;e  in 
mcmorata  excerplioue  non  contineutur.  Undc  bouis 
vestris  desideriis  ))lacuii,  ut  illa  mea.  servitus  ad 
ignorantium  el  ^ubsequentium  notiiiam  in  unum  col- 
ligeret.  Quod  et  jamc^u  fecissc^n,  nUi  mc  spes  yana. 
deluderet,  quibusdam  diccnlibus,  quia  in  ilio,  et  iii 
illo  loco  m;9igiium.  librum  de  virtutibus,  ci  viia  ip^ius 
domini  et  patroni  uostri  ropcrire  valerem.  .\(l  qiuc 
miltenSf  qua&  mihi  proniissa  f^eruiu,  peiiilus  lalsa 
inveoi.  r^iuttG  autem,  o^iiuiant^  Ppi^Uixo ,  qui,  iu  sc 
conlldenti,  etopera  sua,  qu.i  mirabilis  esi  ci  glorio- 
soa  m  saficiU  sm  (fsal.  u^vu),  voienii  loqui  ^ro- 
miltit :  Aperi,  inquieos,  ot  tM^fih  et  ego  adimplebo 
iilud  (Ptal.  Lxxx) ;  meriiis  ipsius  Francorum  apo- 
stoU  eipalroni,  vestrUfVJjS  a(j|iutus  orationibus,  ag-  C 
grediar  qox  diu  distuli,  a  i^rimogenitoribus  et  ortu 
ejus  iucipiens^  et  sic  tam  ca,  quae  in  bistoriis  a  ma- 
joribus  editis,  dc  ilio  iuvcui,  qoam  et  iiia,  quse  iii. 
diversis  scheduiis  dispersa  rcperi :  verum  ct  ilia  in 
Gcrie  digerens,  qfiSB  vuigata  relatione  percepi  :  quia 
haud  louge  aate  nos  dLctum  est,  et  eiiani  in  sauciis 
Scripturis,  sed  et  in  evangclica  vcrilaie  comperitur : 
vera  cst  lex  historioi,  siiupliciter  ea,  quae,  fama  vul- 
l^nte,  coliiguntur,  ad  in^tructionein  posteritatis  litto- 
rls  comniendare.  Li  quibus  ouinibus  Iccioreui  diver- 
silas  styli  uou  perlurbct,  quoniaiu  ea,  quse  de  hlslo- 
rlis  nisyorum  assumam,  et  ca,  qu^-e  in  antiquis  iichc- 
duiis  reperiam,  ita  ut  invcula  fucrint,  ponam, 
iiia  vero^  qua:  ex  antiquis  vulgau  rclatione  per- 


protectoris  nostri  in  schcdulis  vcHislate  profke  ie- 
letis  invcnla  sunt  rcparo,  et  dc  abdiiis  ad  lnccoi  r^ 
duco :  ct  ea,  qux  vcleruni  ccrie  rebitioi>c  cogiMn, 
littcris  comincndarc  procirro  :  «uni  sicaipraiiia, 
sancti  Esdrsc  poniificis  sttulio,  Sftoras  Skriptttnfi, 
dcsidia  ct  profanitate  imptornm  Jtiduorw»  aMnas, 
noscainus  fuissc  restuurat.TS,  ct  nm  sohira  ev«^ 
licam  ct  apostolicam  hisloriam  ab  CTangeUstis  ^ 
craiibsiine  conditam,  sod  ct  phirfmonifn  tanctomi 
gesia  plurimos  ficclcsia:  magistros;  aiF  instnicbOBett 
imiUorum,  ct  ciiam  hisloriographos  agoncs  sstfvb- 
riuin,  ad  posteroruin  memoriani  dcscnpsfsse;  gen- 
ti1o3  •^|Uoquc  poetas  sua  fragmcnta  ^andhonts  pom* 
parc  modis  siuduisse  legamns. 

I.  Post  vindictam  scchsrum,  qti^  fticia  est  a  Do- 
miao  ca^ie  GaUiamm,  prosequeiite  Wsftdaloniiii 
cruilclilale ,  miscricordfain  cosii  disiflfsinint  :  cuon 
ad  niitigandam,  gentis  Pi*anconim  barharics  ferod- 
late  supervcnlnram,  divinnc  animadtcrbitmis  propter 
iniquilates  pcrscvcrantes  ulitoncm,  mundo  prxsainc 
a  Deo  prxdestinatum,  Remig^ium  pontilicemhoc  or- 
dine  prolulcrunt. 

II.  £rat  quidam  venerabrTis,  ;^c  dignus  profcssione 
el  noinine,  Montanus  monachus,.  lu  reclusione  s<4j- 
tariam  vilain  duccns,  jojuniis,  vijjiliis,  alque  oraiio- 
nibus  contiiiue  vacans,  necnon  caclerarum  virtatom 
insignibus  adeo  divinitali  sc  coininendiibilem  n^ 
dens,  ul  angelicis  saepe  frucrciur  alloquiis,  ei  fre- 
quenlcr  co^Ieslibus  visionibus  ac  revelationibos  iu- 


<;epi,  el  qua  ad  inslructionem  legentium  vel  audicn-  I>  tercsset.  Is  a  ergo  cum  penigii  iu  oratione  pro  f^ct 


tium  adiifim,  vcl  eorum  verba,  de  quorum  dictis  mu- 
tuaiMur,  pooere  procurabo,  vci  mco  sennone  dicti\bc  : 
Yolens  quiddam  dcbiti  mei  obscuiuii  in  iaude,  qua 
non  indiget,  oflcrcmlo,  ipsi  bcncfuctori  nico  rciri- 
buere  pro  omnilMis  qux  indigiio  mibi  gratis  potius 
tribuit,  quam  merilis  ullis  rctribuii.  Dcniquc  in  de- 
scriplionibus  virtuium  cjus  ordinem,  quo  pcr  illuui 
eas  Domiuus  dignatus  est  oocniri.  servare  non  uo- 


sanci^  Ecclesiai,  qux  multis  ac  diversis  affliciJi^ 
bus  apud  Galliarum  et  Belgicarum  proviiicias  v«ia- 
baiur,  Dei  oinnipotenlis  clementlam  indcfbssis  ptt- 
cibus  exoraret,  nocle  quadam  plus  solito  oratiooeai 
protclans,  usque  tucis  crepusculom  in  contempla* 
lione  perniansit.  Qui  cum,  lassitudine  ac  fragiiiuie 
carnis  compellcnte,  padlulum  membra  sopori  deJis- 

SCt.   subito  OAr  divinam  emiskm   An^AtAnim  r\tnn^ 


1133 


TfTA  SAMm  REIIlGil. 


1184 


liarissimum  coBpit  audire  colkxiniiim.  Inier  cseiera  A  tns,  sicat  auas  pr»nuiUiator  praditerat,  lada  ma« 


igilur,  qu»  in  conventu  illo  ccbIico  andivit ,  eiiam 
illi  sancti  apiriios,  bumanae  salulis  avidi,  quaeriiari 
cfleperunt  <le  Gallicanss  dejeciione  Eeclesi»,  et  qoid 
facto  ad  talia  opus  essei,  crebro  versare  sermone, 
dicenlefi,  qtii«n  lempus  oseet  miserendi  ^os.  Duplict» 
enim  receperat  pro  omnibus  peccalis  suis,  quatw 
quam  Aex  cjus  non  sit  exinantta.  Uis  ita  inter  se 
couferentibus  subilo  vox  ad£uit,  asMperloribuftatqua 
secretioribtts  adttis  sabiterrime  alque  suavissime 
intonansy  qax  et  praQsenliom  solareiur  spirituum 
mcestitiam,  et  quod  futurum  erat,  gratulabunda  pro- 
niulgaret  senlcutia,  ita  dicendo  :  Daminw  jtrosptxk 
de  excelto  sancto  suo  :  Dominus  de  ccelo  in  te^ram 
aspexU ;  »1  oMdiret  gemitui  compedUorum^  ut  tohetet 


tris  oeulos  sui  vatis,  matre  ototetricanie,  perua- 
gena,  tumen  iUi  gratia  divina  restitiiii.  Nec  incredi* 
bUe  videri  debet,  si  p«er  iste,  antequam  per  »tatem 
eorporis  seiret  vocare  patrem  el  matrem  suara,  vir^ 
tules  manere  divino  operatas  est ;  qul  elsi  ut  bomo 
ia  iniquiutibna  eoncepiua  esi,  conira  niorera  tamen 
kumanffi  condttioiiis,  non  in  delictis  eum  pnevarica« 
tfonis,  sed  in  gratia  reuiissiouis»  maier  sua  peperit. 
Meqne  enim  dabilandum  est»  quia  Spiritus  sanctas, 
qai  eom  lalem  foturum  praadixit»  et  eujus  munem 
concepius  fait,  etiam  a  peecatis  absolvit.  Gonstal 
qaippe  veridica  Palram  senientia,  quia  iege  noii 
oonsti-ingitur  Spiriu»  sancli  donam.  £i  propterea 
qui  Gomeliuin  ac  dQOKim  ejus  anto  pereeptioneai 


/S/tos  intetemporumy  ui  annuntietur  nomen  ejuB  iu  B  baptisml  sua  gratia  consecravit  {AcL  x),  ipse  oiique 


genlibus^  tn  eonvemendo  pojmlas  in  unMin,  et  reges  ut 
eeniam  ei  {PsaL  ci).  Cilinia  in  ulero «oneipiens,  A*' 
iiuiu  pariei  oowliie  Hemigium,  cui  a  roe  salvandua 
fioptjlos  eommiitetur.  Beala  siqukleni  Ciiioia,  iii* 
tenta  piis  operibus,  licet  corpore  tencreiur  in  inuudo, 
menie  oonvcrsabaiur  in  cceio.  Qux  in  Aore  juveniu- 
lis  pepererat  dc  uitico  viro  suo  i£milio  Piiiicipium, 
SucssiQnum  civitatis  poslea  sauctum  episcopum,  et 
fralrem  ejus,  palitim  beati  Lupi  episcopi  ejusdem 
Priiicipii  successoris,  qui  osque  ad  ultitua  gloriosi 
Reniigti  lempora  saceidoiio  esl  fuuctus,  sicquo  dd- 
iunctos. 

lil.  \ir  a  autem  illc  venerabilis,  inter  illius  lei»- 
|K)ris  innumera  iHsricuia  tanta  consolatione  accepia. 


beatum  Remiglum,  non  soium  anie  baptismniii,  sed 
eliam  ante  natfvHatem  eju«tem  gratitt  niunere  per* 
ftidil.  Ortus  esi  MUem  ei  anu  et  velulo  dio  sieriti* 
bos  per  repromissiomm,  oi  isaae  (42en.  xvii)  etloan< 
oes  {Lue.  i),  rir  isie  saiietus,  anleqiiiim  natus,  na« 
mliie  designalos,  anlequam  mundocogiiiius,  in  pago 
Laudimensi,  alto  parentorn  saogoine,  ut  monslrare* 
lor  i|i  orlu,  quaiis  futurus  erat  in  actii. 

IV.  Singularis  auleni  nieriti  indicium  datur,  qoo- 
ties  hoininibu&a  heo  vel  imponitur  nomen,  vel  mo- 
taiur.  Sic  Abram,  qoiu  pater  moltarum  gentium  erat 
foturus,  Abraliaia  esl  vocatus  {Gen,  xvii).  Sie  Jaeob^ 
quia  Deum  vidit,  Israei  appcilari  raerott  {Gen.  xxxii). 
Sic  Josias  rex,  ob  eximias  virtutis  oulmen,  noini« 


Ciiiuue  divinum  oraculum,  gratia  Dei  perceplum,  ^  ^^^  ^  ^^  ^^  «»*^  antequam   natus  (i//  Heg, 


iiinotuit.  Atilb  dixit  ad  &lonlanum  :  Quomodo  fieri 
poiest,  ul  anus  b^kem  (ilium,  cuni  mitii  a  tenipori» 
bus  diu  trausaciis  umliebria  defecerinl,  ei  vir  meos 
yEmilius  vetuius  sit,  ac  in  aevoso  ejus  corpore  frtg^ 
diis  exstet  circum  praecordia  sanguis,  et  voluptatis 
opera  in  eopemlus  emarcuerint?  eraiilenim  ambo 
geucre  nol>iies,  et  gratia  inter  soos  nominatisstmL 
i!it  quia  liberorum  parentes  processerant  in  diebns 
luuUis»  e£feti ,  et  carne  jam  infecundi,  conjugale 
coniniercium  non  quxrebant,  nec  eis  spes  ultra  vel 
appetitus  generandi  soiioiem  inerat.  Cui  beatus  Mon- 
taiius  respondit :  Scias,  quia  cum  abiaciaveris  pue- 
rum  Remigium,  de  iacle  tuo  perunges  oculos  raeos. 


xui).  Sic  Joannes,  eo  quod  divina  sibi  gratia  ailmi- 
niculaiite,  plusessemei'uit'quaui  proplicia^  ei  quod 
nemo  inter  iiatos  mulierum  luajor  iiio  surrexit  (Luc, 
1,  Matih.  v)  :  el  Peirus  a  Ormitate  ei  stabililate 
pt  ine  sumpsil  cognomen  (i/n/i/i.  xvi).  Et  qui  anle 
Saiilus,  posiea  nominaius  esl  Paulus  {Act,  xiii),  quo- 
iiiam  legis  zelo  conlra  Cbristum  erectus,  ab  co» 
qucm  in  membris  suis  persequebatur,  de  cceio  io 
terram  prostratus,  apud  se  fuaus  esi  Paulus,  id  esi 
parvus,  inodicus  ct  humilis :  demuiii  gralisB  Bei 
maguus  defensor,  el  vas  electionis  effecius,  atqiie 
lotius  est  Ecclesix  magister  et  pnedicalor  egregius 
{AcL.  ix).  £t  filii  Zebedasi,  eo  quod  verbuo^  Dei  ter-' 


et  recipiam  iumen.  Nain  ut  meriu  iili  accrescerent,  ^  ril}iliter  mundo  peccanti  intonuerunt,  litiorum  toni 


sicut  et  saneto  Tobi»  (7o6.  n),  juxta  divinum  ser- 
monem,  Dt  justus  justificeretur  adbuc  {Apoc,  xxii), 
idem  i)eatus  Idooianus  kimen  corporalium  oculorum 
aiiiiserai.  Tandem  credeutibos  pareiitibus  veibis  viri 
Dei,  fit  gaudium,  quod  taiem  soscepturi  esseut  pro- 
lem,  in  cu)»s  coiiceptione  non  forel  ardor  cxplendt 
libldinis,  sed  amor  generandae  juxto  divinum  prse- 
sagiuro  soboiis.  Concipitar  ergo  fotorus  Christi  pon- 
tifex>  et  Christi  adminieolanie  misericordia,  maler 


ti  ui  assumpseruut  cognomen  {Marc.  iu).  Et  Dominus 
ac  Redeinptor  noster  Jesus,  id  est  Saivator,  est  co- 
gnoiuinatus  antequam  cariie  naUis,  eo  quod  sulvum 
faclurus  esset  populura  suum  a  peccaiis  eoruio 
{3latih.  i).  Ita  etgo  ei  beaius  Remigtus  ab  eo  quod 
£cclcsiam  sibi  creJcudam  inter  fluciivagos  muuiVi 
reclurus  esset  ajufractus,  Remigii  coguomen  a  Dco 
assecutus  e»t.  Servorum  namque  i>ei  propvium  eal, 
a  ]>eo  nomioatim  sciri.  Cud^  uni  eorum    dieiUir : 


liW  HINGMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  YARIA.  im 

iri$  tuee  $anenfieam  te  (Jer.  i).  Jereroiaft  enim  ab  A  Gennadio /«^*i]  arcbiepiscopo  in  hac  arbe  Rkemensi, 


Idoloraiii  cullu  popuiuin  revocaturus,  in  veutre  san 
cliQcalor  :  ioannes  populam  suo  iUumiaaturus  al* 
loquio,  in  uiero  materno  propbelicam  suscepit  gra- 
tiam  {Luc.  i) ;  et  beatus  Remigius  genteih  Fran- 
corum  a  lenobris  ignorauti»  ad  hicem  perduclnrus 
Evangelii,  itidem  divina  donatus  est  graiia,  utquod 
perfecturus  erat  roinislerio,  cum  participibus  suis 
pari  claresceret  munere,  et  qui,  ut  dictum  est,  Ec- 
clesiam  Dei,  speciali  autem  cura  Riiemorum  civila- 
fom  atque  provinciam»  remigio  alarum  sanclarum» 
sciitcet  verbo  et  exemplo,  merilts  et  orationibus, 
erat  Dei  prsedestinatione  recturus,  ei  perrecto  cer- 
tamiue  spiritu  coslestia  regiia  petiuirus,  angelorum 
utique  subvecius  auxilio,  Hemigiusest  jure  Dei  prae- 
ceptione  vocatus. 

V.  Nec  iliud  siiendum  est,  quia  in  cbartis  recentl 

lempore  post  iliius  obitum,  sed  et  post  plura  anno- 

nm  curricuia  factiSt  de  rebus  Rhemensi  Ecciesi» 

thidltiB,  Remedium  fuisse  nominatum  legimus.  Quod 

qui  merita  et  acta  illius  aUendit,  congrue  boc  eum 

nomine  appeiiatum  fuisse  inteiKgit.  Qui  mkigator  fa- 

roris  Domioi,  in  tempore  iracuiidise  factus  est  re- 

conciiiaiio,  et  magnificatus  a  Domino  in  conspectu 

reguin,  in  verbis  suis,  sicut  in  sequentibus  osten- 

demus,  monstra,  videiicet  paganos  feroces,  placavit. 

Merito  igitur  eum  Remedium  fuisse  nominatum  in 

baptismate    crederemus,   nisi    iif  emendatioribus 

gestis  ilium  oraculo  divino  per  sancttim  Monta- 

iium  Remigium  vocari  debere  cognosoeremus.  Sed 

et  in  versibus  metricis  ab  ipso  compositis,  etjussione 

ilijus  in  quodam  vase  ab  eo  consecrato  sculpiis,  ita 

iegimus : 

Hauriat  hlne  populns  vitam  de  sangulne  sacro, 
Injecto  sierDus  quem  fudil  tulnere  Christus. 
Kemlgius  reddil  Domiuo  sua  voia  sacerdos. 

Quod  vas  usque  ad  nostra  tempora  perduravity 

donec  fnsum,  in  redemptionem  daluin  esi  Chrislia- 

norum,  ut  a  ministris  diaboli  Nortmnnnis  rciiimeret 

preiium  argentei  calicis,  quos  de  poteslale  tenebra- 

runi  rederaeral  effusus  sanguis  calicis,  Cbristi  vi- 

d^icet  passionis. 

VI.  Traditus  autem  a  parentibus  scholae  lilleris 
imbuendus,  in  brevi  coacvis,  et  eiiam  natu  majoribus 
suis  doctrlna  excellentior  est  cfTecius.  Studebat  quo- 


omnium  generaiiler  votls  ad  pontificii  culnnen  rapius 
fuisse  dignoBcitnr  potios  quam  eiectus.  Fit  ergo 
coneursus  populi,  diversi  quidem  sexus,  condiiionis 
ac  dignitatis,  necnon  et  aetatis  ;  sed  unias  atqoe 
cjusdem  sentenlls  cuncti  bunc  vere  Deo  dignum,  et 
quipopulispraeficideberet,  acclamabant.  Tir  auiemA 
beatissimus  his  angustiis  depressus,  niniiis  afficie- 
balor  angoriiras :  quia  nec  fugas  iocus  usque  paie- 
bat,  nec  populo,  ut  ab  intentione  coepta  resipiscerei, 
uliomodo  satisfacere  poteral.  Divinse  naoique  eiat 
voluntaiis,  ut  qui  omnium  saluii  prospeclurus  eiai, 
omniuin  acclamationibus  eligeretur ;  et  qui  uniiaii 
fidci  cum  jam  fidelibus,  et  futuris  fidelibus  erat  pro- 
visunis,  unione  cuncti  popuii  ad  sedem  eTebeietar 

^  sacerdotalis  honoris.  Sanctissimus  quidem  vir,  cuoi 
bis  acolamaiionibus  se  urgeri  conspiceret,  de  iniir- 
mitatfs  et  aetatis  suae  tempore  conqueri  eoepii,  el 
quia  ecclesiasticus  ordo  infirmaiii  aelatem  ad  liane 
non  reciperet  dignitatem  voce  publica  £ai^»atHr.  Tt- 
mebatenim,  ne  immalura  aetas  ioimici  Tersatiisim- 
pugnala,  aliquid  contraheret  siiiistri,  Sed  diTiBa 
gratia,  et  voccm  populorum  constantissime  m  ipfiitt 
perdurare  fecit  electione,  et  saiictum  viraai  ab  aa- 
tiqui  hostis  protexit  malignitate.  Et  cum  popuii  ae- 
damaret  frequentia,  et  sanctissimus  vir  magna  reoi- 
terelur  consiantia,  placuit  omoipotenti  Deo  ei  maiu- 
festissimis  monstrare  indiciis,  quod  ipse  de  eo  ba* 
berel  judicium. 

Q  Yfl.  Etenim  cum  modo  praediclo  reniti  conaretor, 
videntibus  cunctisqui  aderanl,  descendit  suluto  ra- 
dius  novi  luminis  super  ipsius  viri  sancti  Teriicem, 
ac  si  ipse  sol  de  ccelo  motus  super  eum  eeddem : 
et  quia  iiluminandarum  lux  parabatur  animaruai, 
ipse  quoque,  cum  ad  hoc  opus  asciscerelur,  lumiiie 
debuit  declarari  visibili.  Ipse  nanique  erat  inoeni^» 
qux  non  sub  modio  curae  corporeae ,  ,sed  soper  ca»* 
dehibruii()  purissimae  ac  Dei  dileclae  conTersatious 
erat  ponenda ,  qualenus  his,  qui  in  domo  sanci« 
Ecclesiae  fuluri  erant ,  iumen  optimae  in&titolionis 
prseberet. 

Vlll.  Placuitetiamomnipotenliai  diviiue  haicBtn- 
culo  aliud  addere,  aJostensipoem  meritorum  beatiasi- 
ini  viri.  Etonim  radio  supradiaose  iiiustranle,  senat 


qiie  teneros  annos  morum  maturitate  vinccre,  et  D  capiti  suo  unguinis  sacri  infusum  liquorem ; 


benevolenliam  cordis  cbariiatis  melle  condire,  tur- 
bas  frequentiorum  populonim  vitare,  et  ut  pracconem 
suum  fecisse  dldlcerat,  vita  solitaria  in  reclusione 
Domino  servlre :  qui  locus  in  casiro  Lauduno  ha- 
ctenus  designatur,  et  venerabiliter  colilur.  In  qua 
reclusione  secundis  successibus  certatim  sancticcon- 
versationls  sludiis  justus  adolesceos  Domino  mili- 
lavit.  Et  cum  ad   vlffinti  et  duns  ARtatifi  ftiisR  annnA 


lotum  ejus  delibutum  est  capuL  Et  merilo  :  ut  qoi 
oleum  spirituale  populis,  quo  eorum  quidem  eapi&a 
visibili,  inentes  autem  praedicatione,  sancio  Spiriui 
in  se  loquente,  uncturus  erat  chrismala  inviabih,  id 
est  gratia  ejusdem  SpiritusMnai,  ipse  quoque  prius 
uli  unctione  insiguiretur*  Acceptis  auieai  lalibus  ae 
tantis  auspiciis,  divinis  timuit  contrairo  stalBlis. 
Neoue  enim  lulum  illi  videri  noiArai^  %al  simU  »». 


i137  VITA  SANGTI  RELMIGII.  Hi» 

cum  luce  et  uiiciione  sancli  Spiritas,  qux  oleo  visi*  A  triumphare  martyrio ;  jf^ro  cibo  ac  poto  hoc  secam 


bin  designalur,  interiul  illuslratus  atque  peronctus, 
ut  et  S.  Isaias,  admittendum  se  in  divinum  mini- 
slerium,  debere  se  potius  offerre  quam  excusare» 
didicerit. 

IX.  Poslhabita  ergo  omni  dubitatione,  alque  an- 
cipiii  submola  sententia ,  uuanimitate  episcoporum 
Rhemensis  provinci»,  infulis  induitursacerdotalibus» 
benedictione  consecratur  episcopali ;  atque  in  sede 
prsesulatus  collocatur  hujus  civitalis  Rliemorum. 
Ubi  stalim  sic  apparuit  aptus  ei  devolus,  tanquam  si 
officio,  ad  quod  noviter  ascenderat,  jugiter  prseruis* 
set.  Fuit  iiaqoe  in  eleemosynis  largus,  in  vigiliis 
sedulus,  in  oralione  devotus,  in  humanilaie  profusus, 
in  doclrina  praccipuus,  in  cbarilate  perrecius,  iii 


incessanter  ruminans  :  Fuerunt  mihi  lacrym<e  mew 
pane$  die  ac  nocle  {PmI.  xli).  Concupi^cit  et  delicit 
anima  mea  in  atria  Domini.  Cor  meum  et  caro  mea 
extultaverunt  in  Deum  viwm  (Psat.  Liixiii).  Defecit 
fit  $alutare  tuum  anima  mea  (Psal.  cxviii).  Sititrit 
in  te  anima  mea ,  quam  muUipiiciUr  tibi  caro  mea 
(P$at.  Lxii).  SUmt  anima  mea  ad  Deum  fontem  vt- 
vum  :  quando  veniam  et  apparebo  ante  faciem  Dei  ? 
(P$aL  XLi.)  Et  consolando  se  diccbat ;  Quare  tri$ti$ 
e$y  anima  mea,  ei  quare  conturba$  me  ?  Spera  in  Deo 
quoniam  adhuc  confitebor  illi :  Saiuiare  vuttue  meif 
et  Deu$  meu$  (ibid.).  Satiabor,  dum  manifeetabitur 
gloria  eju$  (Psal.  xvi). 
X.  Nam  quia  specie  sui  Gonditoris,  ad  qoam  an- 


sennonc  paralus,  in  conversaiione  sanctissimus.  B  belabat,  necdumsaiiabalur,  conliiiuissuspiriisatque 

gemiiibus,  diumis  atque  noclurnis  lacrymis  illum  desi* 
derans,  pio  luctu  ad  supema  gaudia  sulilevala,  flen- 
dose  anima  sancta  pascebat :  et  inlus  quidem  doioris 
siii  gemitum  lolerabat,  sed  eo  refeclionis  pabulum 
pcrcipicbat ,  quo  hic  vis  amoris  per  lacryinas  ema- 
nalial.  Prjclcr  vilani  avide  nihil  esuriebat,  praeter 
jusliliam  niliii  delectabililer  sinebat.  Pra^senlia 
lanquam  inania  alquc  transacta  al>sentc  spiritu  iion 
vidclial,  et  in  fuluro  reposita  qiiasi  ociilis  subdita 
concnpiscebal.  Et  fere  vix  (erra,  quoe  lalem  genuit» 
ac  de  alumno  nobis  patronum,  de  hoinine  angeluin 
ac  doctorem  nobis  emisit.  liene  igilur  et  congrue* 
secundum  Pn)phetam  de  illo  (lioamus  :  fn  memoria 
aierna  eritjusiu$  (P$at.  iii).  Digne  enim  in  memo- 


Sinceritaiem  mentii  vullus  sni  sereniiate  inonstra- 
bat :  et  pielalem  clemenlissimi  cordis  ostendebat 
in  lenitale  sermonis.  Quidquid  ad  salutein  posset 
pertinere  a^lernam,  non  minus  implebat  beatissimus 
opere ,  qoam  serhioiiis  prjedicaiione  docebal.  0  vi- 
ram  per  oninia  Deo  dignum  !  Eminebat  in  ipso 
b:<bitu  animi  pulchritudo :  in  specie  exterioris  ho- 
minis,  ipsam  pulares  expressam  imaginem  sanclila- 
tis.  Erat  irreverenlibus  terribilis  aspeclu,  rcverendus 
incessii ,  metuendus  severilale,  venerandus  benigni- 
tate.  Censuram  ancloritatis  tcmperabat  mansucludo 
humittlalis.  Delinquentibus  quidem  minabatur  fron- 
tis  ausierilas,  scd  blandiebaiur  cordis  serenilas. 
Erga  bene  agenles,  Petrus  apparebat  in  vultu  :  erga 


delinquenles,  Paulus  in  spirilu  :  ac  si  convenienle  ^  ria  vei^alur  liominum,  qui  ad  gaudia  iransit  ango- 


in  uno  diversitaie  gratiarum,  illius  pietatis ,  hujiis 
erat  aemulalor  districtionis :  ita  ot  cuin  praesentiam 
ejas  quisquam  vix  sustineret ,  absentiam  ferre  non 
posset.  Intemorum  auiem  bonoram  suoram  formas 
ac  species,  sicot  nemo  ad  plenum  poiuit  inspicere, 
ita  nemo  sufHcit  explicare.  Quas  sicut  ille  studuit 
excolere,  ita  et  laboravit  occulere;  et  cum  hxc  vel- 
let  augeri,  nolebat  agiiosci.  Sed  quia  lioc  est  natura 
jnstitiae,  ut  quanto  studiosius  abscondi  optat,  tanto 
clarius  innotescal,  et  occultatio  ipsa  prasdicalio  sit : 
per  populos  tantoram  bonoram  fama  volitabal.  Emi- 
nebat  in  admiratione  omnium ,  veluli  civitas  super 
vertfcem  montis  exposita ,  nec  jam  luccrna  poterat 
latere  sub  modto.  Gloriosa  illa  anima  aperuit  tatentes 
in  se  divitias  coelestium  muneram,  et  de  armario 
suave  olentium  Tirtotom ,  aromata  sanctincaiionis, 
et-graiiaram  soarum  supra  omnem  banc  Ecclesiam 
efliidit.  Neglector  quietis,  refuga  voluptatis,  appe- 
titor  kiboris,  patiens  abjectionis,  impatiens  honoris, 
pauper  in  peeunia,  dives  in  conscientia,  homilis  ad 


I J   ^ai^ 


^. 1..£*    J£«^. 


lorum.  Qui  Ideo  gratiam  Dei  gloriAcatiis  invenit» 
quia  mundi  gloriam,  a<iUutus  Dei  graiia,  non  quae- 
sivit.  Qui  guberaaculum  fidei  viriliter  tenens, 
anchoram  spei  tranquilla  jam  in  stalione  composuit* 
Qoi  contra  impetum  diaboli,  scutuin  Dei  ita  infatiga- 
biliter  tenuit,  ot  ad  victoriam  perveniret.  Habemos 
in  eo  medicum  e  coelo,  cum  quo  sanciitas,  irao  ipse 
sancliialis  aucior,  eivitatem  nostram  intravit. 
Quantis  caecis,  a  via  veritaiis  errantibus,  vlsum 
quo  CbristusviileHir,  aperuit?  In  quanioram  auribus, 
sermonibus  ca^lestium  mandaiorum ,  prcliosum 
infudit  auditum?  Quantos  intriiisecus  vulneratos, 
nngelici  oris  arleet  oraiionis  virtule  curavit?  Quan- 
torum  aniinas,  peccaiis  jam  in  corpore  defuncias, 
ad  emendationem  tanquam  ad  lucem  vocando 
resusciiavil?  Docebat  qootidie  filios  soos,  iie  res 
alianas  concnpiscerent,  ne  eis  conjoges  exiranesc^ 
pulchne  essent,  ne  peccati  veiienum  per  a&^cu\^^ 
animam  penetraret.  Dc  qoaulorum  corilibus  ^^^^* 
quosiniquitas  ei  impietas  possidebat«  fngavii  ^^'^^' 


il39  HINGMARI  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  YARIA.  ilM 

ille  in  hac  peregrinatione  sxculi  solo  corpore  coa-  A     XU.  Sed  &i  allius  aUquid  in  hoc  sancti  Del  fado 


Blitutus,  cogilatione  tamen  in  illa  seterna  patria 
conversatus  est.  Qui  huic  mundo  cniciflxus  ac  nior- 
tuus,quidquid  laboravit,  debac  vita,  ad  illam  trana- 
lulit,  et  de  sinistra  seroper  transmisit  ad  dexteraio» 
aique  m  coslo  suos  reposuit  sudores.  Et  inter  hase 
omnia  intendebat  vir  beatus  jaciauUam  Tirtulum 
fugcre  in  quo  non  potcrat  graiia  excelsa  laiere:  adeo 
ut  non  solum  corda  hominum,  beliuina  ferilaie 
crudetia,  ad  mansuetudinem  Christi  domarel  lidelis 
servus  ejus,  et  prudens,  sciens  conservis  ejus  dare 
in  tempore  tritici  mensuram,  id  est,  pro  capiu  au* 
dieniium  mensurate  e(  opportune  diviui  verbi 
pabula  ministrare;  verum  etiam  aves»  ut  innocentia 
et  potestas  primi  Adae,  antequam  peccarei,  cui  om- 


pcrscrutari  volumus,  initiUigere  possumus,  qula  nuHae 
aves  tam  s»pe  in  Scripturis  commendantur,  sicai 
passer,  columba  ei  turiur.  Golumba  quippeetiunur» 
qu»  gemitus  pro  cantu  edere  solent,  quia  luctus 
sanciorum  in  prxseQii  sasculo»  ei  superna  desideria 
per  secretas  oratlonum  lacrymas  ei  «  eenlin  Eccle* 
sias  publicos  designet.  Faaser  Tere  avis  corpore 
parva,  sed  maxima  sagaciiale  soUieila,  qw  nee 
facile  laqueis  irreiitur,  nec  per  inglavieoa  ventris 
escarum  ambiiione  decipiiur.  Hsec  propter  infinni* 
lalem  suam,  ne  aui  ipsa  a  suo  ioaidiaiore  capiatiir, 
aoi  foptos  ejus  oerpenlinis  devorenior  insidlis,  ad 
doroorum  fastlgia  celsa  eoncorrii*  Hoie  meriio 
pnidensethumiiisquisque  coroporaUir  qui  dioboKcB 


nia   irralionalia  subjecla  [fueruni ,    ui    Scripiura  ^  callidiuiis  fraudes  fugiens»  vigiUis  et  omtionilMis,  ae 


demonstrai  (Gen.  i,  psaL  viii),  in  isto  sancto  viro, 
per  secundum  Adam  Dominum  nostrum  Jesum  Clm- 
stum,  reformata  inlelligerentur. 

XI.  Cumenim  inter  domesticos  suos  coniingebai 
illum  secreiius  habere  convivium,  ei  deleciaretur  in 
liiiuritale  charorum,  descendebani  ad  eum  inurepidi 
passeres,  et  In  manu  ejus  mensae  reliquias  ooliige- 
baut.  Discedebant  atii  saturi»  accedebanl  alii  saio- 
raudi.  Sic  mansuescebat  feritas  avium,  in  operaiione 
>irtutum.  Delecutio  namque  iiiius  Uiis  erai  in 
bilariute  charorum,  sicut  de  beato  Job  legimus» 
quoniam  non  cadebai  lux  vultus  cjus  in  ierram 
(Job  xxix)  :  quia  nimirum  iu  Untagravilatevulium 
tcnere  consucverat,  ut  nunquam  contemplibili  laeti 


pcenitentiae  lacrymis  inlra  sanci»  Ecdesi»  sejiU 
ae  inunire  festinai.  Redemplor  eiiam  ei  Salvator 
noster  se  passere  dtgnatus  esi  designari,  i^salaiisia 
leste  qui  dicii*  EUnim  poss^r  intenU  aj^i  dtmwm 
{PsaL  i^xxiii).  JTani  quippe  poaaer  dooiam  M 
invenii,  quia  aBfcnd  coeli  habiueolQro  nosler  Hto» 
demplor  inlravit :  ohi  facios  est  neui  foaotr  iotti- 
rius  in  leeio  {P$al.  ci);quia  soliisinler  moruws 
liber,  udet  ad  dextiram  majeUaii$  in  escMs;  tmf 
melior  an§eli»  efectus,  qwmto  difenmiiu  pro  i^ 
nomen  hareditavU  {Hebr.  i  ),  ul  sit  et  vooeUr 
Filius  Dei.  Hicesi  verus  Deus,  ei viu  aeienia  (/oon.  v). 
Ad  quem  in  hac  peregrinoiione  poaiii  anima  em'oS' 
que  Adelis  suspirans,  aic  jucuudatnr  dun  per  iden 


tia  resolveretur  :  sed  quoiiescunque  hilarioreni  se  ^  recUm,  ei  sancU  deaideria  ac  per  bonn  opera  m 


pra^scntibus  exhibebai,  cerU  semper  hoc  caosa 
iitiiiiatis  eorum  facerei.  lu  ei  hic  aaiieius»  religioso 
graviiaic  discretus  in  omnibus,  non  vanitaiis  jacun* 
tia  hxc  vel  dissolutione  agebat :  aed  oi  Dei  oalende- 
retur  collata  sibi  graiia,  ei  ad  ejus  amorem  ei  fldem» 
qui  miral)iiis  in  sanciis  suiSyServossuoBmuliismodis 
consolari,  ac  mirincare  dignoiur,  suorum  corda 
exciUrentur,  ei  iilius  servituti  se  propensiua  manci* 
parent.  Sed  et  non  sine  conaideratione  videior 
praetereundum,  cur  isie  soncius  injucundiUie  cho- 
rorum,  amplius  in  mansueiudine,  ac  pasiione  pas- 
seruffl,  quam  aliarum  avium  delecubaiur.  Ei  ui 
primo  dicamus  simpliciter,  solenl  homines  alias  aves 
domesiicas  habere  in  domibus  suis,  passeres  auiem. 


, , — ^, ,      ^^. 

licei  iu  teciis,  sicui  legimus,  et  videnies  scimus,      tai. 


ccelorum  regno  mansionem  soom  sentii  ooe  prae- 
paratam :  sicui  passer  m  fororoine  parielu  exonlut, 
Id  est,  eiiam  veraciler  ftdells  in  foramloe  nniertae, 
scilioei  in  uniute  Eoclesiae,  qua  de  pesloroio  io 
cruce  Chrisii  laiere,  lavacro  rigatur  el  poeob,  a 
maligni  spiriUis  ei  roembronim  eins  moligniiaie 
proiectus,  ezsulUi :  eiqui  ex  sanguinibu8,et  volon- 
Ute  carnis,  ei  volunlale  viri  natos»  sed  sangoine 
Jesu  Filii  Dei  de  poiestate  tenebramm  redempios, 
et  ex  aqua  et  spirita,  qoo  idem  Dominus  Dens  noater 
ex  gloriosa  semper  Virgine  Maria  dominn  Dosira  esl 
natus,  ei  ipse  a  virgine  matre  fieclesio  immocobio 
divini  foniis  utero  esl  renatus,  ac  Ghrislo  inear- 
poraios,  gaudio  inenarrabili  et  exsuluiione  exsol- 


soleaai  habiUre,  humana  gaudenles  viciniUie,  intro 
domos  Umen  suas  domesticos  habere  noo  8olent.Unde 
consui,  qula  si  aves,  qus  in  domibus  domesiicaB 
haberi  soleni,  m  manu  paseeret,  pronuUo  habereiur 
miraculo,  nec  essei  unde  convivontibus  jucundoiio 
proveniret.  In  domum  quoque  secreliorem  aliis  ovi- 

bOft.  aa».  intra    nihu»ailA    iinmAafiM»   kshArl  iWMi   «h. 


lin.  Sunl  ei  alia,  qu»  de  lioc  beoti  Froncoraa 
aposioli  facto  (signa  enim  aposioloios  ejos,  Fraod 
suni,  sicui  in  processu  monstrobimns)  od  nosim 
utiliUiis  augmenium  cpnsideronies  irahere  pesso- 
mus,  coroparantes  illod  aciioni  Joonnis  oposioii. 
Feriur  eoim  relaiioDemijorum  qoia  enm  B.  loanoi 
ftnAfitnlA  avift.  aam  nerdix  voealnn  invo  ei  oana  a 


AUi 


VITA  SANGTI  REMIGIi. 


il42 


apoatolM  Mta  per  spiriUim  eognoseeiis,  Yoeayit  dd  A  praesmneret,  in  nomine  Gtiristl  pnecepit,  opemquc 


se  juvenem;  inlerrogaiis  quid  manu  leneret.  Gui 
juvenis  :  Arcem,  inquii.  Et  befttns  Joennes  :  Qnod 
liabet  officinm  iHad  quod  in  mann  tenes?  Ei  Juvenls : 
Sagiuai»iia«.nu|iiit,  inde  bestias,  sive  a?es,  vel  slta 
quMiue.  El  bealus  Joannes  :  Quomodo,  inqiiit,  vei 
quali  erdinet  £i  juvenis  cnrvato  aren  telendilillmn, 
cfc  lensiim  m  manu  tennit.  Sed  cam  B.  Joannes  niliil 
ci  subsecutus  ^nendo  fuit,  post  aliquod  spaiium 
jnvenls  arewn  distendit.  Cui  B.  Joannes  :  €ur,  in- 
quii,  arcum  distendisti?  Ad  qnem  juvenis  :  Qnia 
si  diolfits  tensns  tenereinr,  iniflrmia^  lela  jactaret. 
Ki  ad  b«e  8*netus  apostolus  :  Slc  et  bnroana  fragi- 
litas,  si  seinfier  in  rifore  coniemftationis  persistat, 
et  sibi  non  eondescendat,  miiros  neeessario  valida 


vietus  petitam  pauperi  tribnlt.  0  l^etfabilis  gralia 
pieiatis,  qoo  dum  sola  snbstaiUia  petitur,  triplex 
remedinm  Obtinetur!  Victu  pavit  egenum,  muneravit 
visn  cfccjrtnm,  reddidit  ^bertat!  caplivum.  Atque  ita 
coniigTt  per  Troc  insignemiraculum  sanctse  Trinilalis 
mystfei^tum,  nt  cum  appamit  unus  in  paupere,  Tri- 
nitas  se  ostenderet  in  salnte. 

XV.  Qni  ergo  tentationibus,  sive  occuliis  in  menle, 
sive  npertis  in  corpore,  antiqui  hostis  senlit  se  in- 
festatione  urgeri,  opem  iTiiercessionis  ejus  enixe 
deposcat;  et  si  fldeliter  pelierit,  ab  infestalione 
immiindi  spirfttis  se  ipsitis  meritis  et  orationibis  a 
Dei  gratia  iiberari  non  dubitet.  Qui  supernx  lumen 
contempialionis  ignorat,  qni  praesenlis  vitse  tenebris 


contemplationts  penna  snl>ievatttr.  Qnod  pia  provi-  B  pressu«,  duM  ventnram  vitam  nequaquam  diligeiido 


slime  Gonditoris  et  Salvatorfs  noslri  agllnr,  ut  per 
collalam  grmiam  «rM^mns  in  ptt>feciu  virtutum, 
el  per  inArmitaiis  nostra  esgmttonem,  discamus 
liumiiiiaits  eostodire  virtutem.Quo  facto  et  sermone 
attdienlibus  magtiam  iHstrncliontssediflcalionem  et 
pra^seiiiilm  contttlit,  et  ^turis  scqne  sequenttbns 
dereliquit.  Sic  et  de  boe  l^eaio  fteniigii  facto  maxi- 
mam  inslrnctfoiii^  lediriealionem^  et  in  charorum 
eiiam  dilectiDne,  eiitn  IHagiKtaits  nostrse  discreta 
coniiescettsione,  nobte  vniemiis  sissumre  nt  ilTe 
paaseribns  snbminii^tltVis,  qni  n6n  serunt  neque 
congregant  in  horrea  t  «fed  D^uS  pascit  illos,  aliis 
sainratin,  aikis  «aliiravnlas^useepit;  nos  qni  res  et 
iucultateSyVeieognaiiMas  toe<*essione,vet  (Ideiium  col< 


conspicit,  et  quo  gressnm  operis  porrigat,  nescit : 
lumen  fnidtfgei^lli»  ac  conti^ihplatiohis,  atque  neees- 
sariani  tordis  componctfdhem,  pcr  intercessionem 
e]us  aptfd  Dbhiihi  pietatehi  eJ[posliiIel,  iiihil  hsesi- 
tan%,  qtiti  pfo  'certo  accilHet.  Qni  pauperlate  spiri- 
XtttXh  vlctlis  aique  vestitus,  fldei  videlicet,  spei  et 
chAritalis-,  iie  tselerarum  vfrtutom  se  arctari  co- 
gitolteii !  vtl  Hlam  lempoVatibtrtB  necessitatlbus  ac 
irlbtilMionibus  sentit  aiBigi,  ejus  tntercessionum  so- 
latia  gethitfbiis  et  lacrymis  e%petat,  et  quod  pauper» 
cxcus  air)heid!emonlosus  per  illum  obtinuit,  sc  solatio 
consoiaiionum  obiinere  conlldat.  Veruin  si  ad  pri- 
inas  rognntis  iacrymas  bominus  precibus  hujus 
inlercessoris  noslri  respohdere,  id  est ,  erranli   so- 


lutione  snacepimns,  frMKlHis  t|tW  nmi  pTaeparavemnt  C  spitatem  meniis  dare,  vel  opem  ferre  necessitalcm 


silii  (quia  Hilarem  datorem  diligit  Detts  [II  Cor.  ix]) 
cum  gandin  bona  qiKe  ^[lOssmnns  ministrantes,  allos 
qnibiis  t>onamini9lremns,  aseS^cimus :  plnsgaudentes 
de  130110  opere  quam  de  bona  possessione,  ntet  Deus 
coilaeMnr  bono  ot>ere  noslro,  qui  dperariis  pietatis 
se  in  }udieio  dicinmm  prsefHxit :  Qnod  iriti  ex  mini- 
mU  mmefeek^^  w^hi  fee^ii  {Mtttih.  xxv). 

XIT.  Aocidit  autem  qnodam  tempore,  cnm  pas- 
toraH  6olenk  ei  imere  parocbias  circnlrct,  nt  si 
negligemeiraiiqnidin  divftiis  cultibns<'tgei>etor,fidelis 
Chrlsti  servQS  agnosceret,  etut  bonus  agricoln,  qnoe 
iiiciilla  erant,  ad  bonse  operationis  fructus  profe- 
reiulos  excoleret,  nt  ad  vicnih,  eui  vocabtihim  est 
Calmacianus  [Calmiefanus],  perveniret.  Ubi  dnm 
qtiidam  caeeus  per  intervaila  temporum  occuUantiS 
se  dsemonli  invasione  possessns,  al)  eo  opem  mise- 
ricoritise  postulasset,  quoniam  ante  ipsius  sancti  viH 
l>Yj£seflitiam  occnitari  non  potuit  (erat  enim  illins 
generfs,  de  quo  Dominus  in  Evangelio  dicit,  qnod 
ir  n  ejlcitiir,  nisi  in  oraiione  et  Jejunro  (Marc,  ix), 
coepil,  qna  dndum  captus  fuerat,  daemonis  infesta- 


D 


patienti  distnierii  :  nec  sie  quidem  a  peteiulo,  quae- 
lendo,  puisando  desistendutn  est,  neque  Impetrandl 
sul)eunda  desperatio  ;  sed  lama  potius  perscveran- 
dum   instantia,  tam    obstinato  frequentnndtis  est, 
cum  inlercessionibus  iuijOs  proiectoris  et  adjutoris 
nosvri,  ciamore  Salvator,  dohec  ei  ipse  dc  coelis 
Bomino  pro  siipplicatore  suo  s(hpp1i(iet :  sicqne  fiet, 
utsi  mentem  ab  Intentidne,  ptoposita  non  muiaverit 
preeator,  tierqfnaquam  fructu  pfai  pelitionisfraudetur. 
Sed  et  si  p^o  sna  fragilitate  quis,  seu  pro  aliis  iiiter- 
vencrit;  desiderati  potietor  effectu :  nisi  foric  pe- 
ientemt:or  in  petitione  repi^henderit;  cum  resisterc 
se  proiceptis  ejus  meminit :  qnia  dignum  profecto 
est,  ui  ab  ejus  beneficiis  sil  quisque  exlraneus,  cnjus 
liimirnm  jnssionibus  non  vnlt  esse  subjectus.  Qua  in 
re  boc  est  saiubre  remedium,  ut  cum  se  mens  et 
memoria  cnlpse  reprehendit,  boc  prius  in  oraiione 
dcfleat,  qnOd  et-riivit;  quatenus  erroris  macula  cum 
ftetibhs  tegilUT,  in  petilione  sna  cordis  facies  ab  au^ 
ctore  munda  videatur.  Curanduhi  esl  etiam,  ne  ad 
boc  hirsus  promat,  quod  se  mundassefletilntsexsul- 


1U3 

dicilur  \ 


HINGMARI  RHEM.  AHGIHEP.  OPUSCIILA  YARIA. 


im 


Si  cor  no9$rum  non  reprelien^ii  nos^  fidueiam  A  iBterrogavit  celiarimn,  «  haberec  hi  aliqiio  de  ipsis 


habemue  ajmd  Deum ;  ei  quidquid  petierimu$  ab  eo, 
mecipiemue  (/  Joan.  iii).  Ac  si  diceret :  Si  id  quod 
praecipit  facimus»  id  quod  petimus  obtiuemiia. 
'Valde  namque  apnd  Deum  utraque  baec  sibi  neces- 
sario  congruit»  ut  et  oratione  operaiio»  et  operatione 
oraiio  futciaiur.  Hinc  etenim  Jeremias  ail :  Sctnte- 
tnur  viat  noslrae^  et  qumamus^  ei  reoertamur  ad  Do- 
minum.  Levemus  corda  no$tra  cum  manibui  ad  Deum 
in  ccehs  (Thren.  111).  Yias  etenim  noslras  scrutari» 
est,  cogitationum  interna  disculcre.  Gor  vero  c»m 
nianibus  levat,qui  oralionem  suam  operibus  roborat. 
Nam  quisquisorat,  sed  operari  dissimulat.corlevat, 
Bed  manus  non  levat.  Quisquis  vcro  operalur,  el  non 
orat,  manus  levat  et  cor  non  levai.  Juxta  lab(»rantis 


vasculis  vel  aliquid  vini.  Et  des^ntto  vbscoIo«  in 
quo  tHquid  vini  remanserat»  dixit :  Glamde  ostiam, 
et  sta  de  ista  parle,  usque  dam  ego  ad  le  revertar. 
Et  iiergens  ad  alteram  frontem  vascali,  qo^  erat 
juxta  parietem,  fectl«crocem  super  ideoi  vaBcslam 
quod  erat  non  modics  qvantitaiis,  et  genm  llectcos 
ad  orationem,  oravit  diutiiis :  el  c^it  vinam  per 
forameu  superios»  per  quod  eideiii  vbsgoIo  infosam 
fuerat,  adeo  redundare,  ut  super  pavimentom  ipsios 
domus  largiter  inundaret.  Et  viro  stncto  adhnc  de- 
cumbenle  in  oraiione,  cellarios  timore  perailsns 
exclamavil,  dicens  :  In  nomine  Christi,  qiiis  miquaia 
tale  vidit  ?  Quod  cum  audivtt  sanctns  Reroigius,  sor- 
rexit  ab  oralione,  ct  praecepit  iili  ut  nemini  lioc  indi- 


vocem,  tunc  cor  iiduciam  in  oralione  accipit,  cum  B  caret,  sed  diceret  dominae  sus  ministris,  impecra- 


fiibi  vitae  praviias  nulla  contradicit. 

XYI.  Erat  enim  hic  praesul  beatissimos,  intemo- 
rum  curam  in  exleriorum  occupatione  non  minuenst 
exteriorum  providentiam  in  interiorum  solUcitudine 
non  relinquens.  Cum  ergo  circumiens  parochiam 
Bolliciludine  pastorali,  transiret  per  Coodumum  epi- 
Bcopii  villas,  eujus  vocabulum  esl  Tudiniacus,  aspexit 
messores  messem  secantes  :  accedensqoe  ad  eos, 
cum  verbo  praedlcaiionls  exhorlatus  est  eos»  dando 
«ibum  et  polum  in  consolationem  laboris.  Et  dum 
h»c  agerentur,  aocidit,  sobrinam  illius,  nomine  Cei« 
sam,  Deo  sacratam,  proinde  iransire,  et  villam  suas 
proprietaiis  nomine  Ceitum  adire.  Quae  cum  cogno- 
vit  sanctum  Remigium  juxta  transiius  sui  viamesse, 
venit  ad  eum,  et  benigne,  ut  par  erat,  ab  illo  sus* 
ceptt,  petiil  eumdem  virum  sanclum,  ut  una  cum 
iila  doroum  suam ,  quo  ibat ,  dignaretur  adire. 
Idcm  vir  sanclus,  ut  erat  praestabilis  super  justis 
peiiliouibus,  ipsius  sobrinae  su«  postulalioni  praebuit 
assensum.  Et  cum  pariter  ad  domum  pervenissent, 
el  inter  se  familiaria  et  spiritalia  baberentcolioquia» 
venit  minisler  ipsios  Gelsae  ad  auricuUim  ejus  dicens, 
quod  vitticus  ejus  viauiBtquod  in  eadem  villa  fuertt» 
venditum  jtm  liabebai,  excepta  parvula  quaotitate 
quam  pro  salvando  vasculo  reservtvit.  Cujus  vultufla 
sanetiis  Remigius  videns  robore  perfosum,  interro- 
gavii  quid  ei  suus  minister  in  auriculam  dixerit.  Quae 
illi  prompte  respondit,  quoniam  non  ttntum  pro  eo 
de  ipso  nuntio  verecundabatur,  quantum  pro  eis  qui 


tuin  vinum  se  babere  unde  minisirare  vtlereiit. 
Sanctus  vero  Domini  rediens  ad  praeftiam  sobrinam 
suam,  consolatus  est  eam,  dicens  :  Pilla,  noli  con- 
trisiari,  sed  spera  in  DominOj  ei  fae  boniiaiem,  a 
pasceris  in  ditntiis  ejus  {Psal.  xxxvi).  Habes  Btne 
vinum  :  lastemur  et  exsultemus  in  Donaino.  Qsod 
factum  cum  ipsa  et  homines  ejus  per  ceilariom  co- 
gnovissent,  quia  scriptum  est,  Opera  Domini  narrare 
Iwnorificum  est  (Tob,  xn),  dixit  ad  eom  sobrina  soa : 
Nunc  cognovi,  sancte  Pater,  qola  divina  insiiiratioiie 
ad  banc  domum  hodie  le  voctvi;  proplerea  dehae 
villa  te  ei  ecclesiam  luam  perpetoo  haeradeiB  esse 
faciam.  Et  praesentiaiiter  ipsam  llltm  ad  RhaneB- 
sem  ecclesiam  tradidit,  ei  eidem  stociopraesaU  inde 
chartam  et  vestiluram  secomiom  noran  l^gaiem 
fccil. 

XYii.  Miramur  quia,  joxu  verbum  Ey9ei<#F  A^. 
iv),  parvo  olei  iiquore  mag nt  vttt  infua.  oleo  faete 
repleta.  Miremur  qoia  benedicitone  ei  oralMM  IK»- 
mini,  et  Patris  ac  patroni  noBtri  Remigii,  vas  obb 
modicae  quantiutiB»  de  parvo  liquore^  q«od  i»  m 
erat,  vinom  superfosum  etitm  id  ptviflsenloai  eelbril 
redundavit.  £t  nos  qoi  ctmls  volv&latibos  [foru 
volupUtibus]  debriali,  alios  eiiam  peccare  fKieaies, 
peccatis  inebriavuttus,  et  ad  peecanduoi  DBauvei 
exemplo,  vel  verbo  illeximos»  evaeaaii  a  Chrisia, 
vasa  donis  spiritualibus  vacua,  si  td oienaoriaBih^BB 
l)eati  pontificis  a  fundoeordiQm  uostroma,voMB«B 
iniquiutom  nostrarumtquoddeleouhiliter^oi  viaBB, 


cum  eo  adveneranu  CogniU  vero  causa,  beatus  Re-  ^  nos  ingurgiundo  bibimus  per  poram  faomii 


migius  iiilari  vultu  cousolatus  est  etm,  dicens  :  Pro 
hac  re,  iilia,  noll  cootrisUri;  dabit  enlm  inde  Do- 
minus  largiute  pieutis  suae  solium  consolationem, 
qui  per  Propbettm  suum  se  timentihus  nihil  deesse 
promisit  (Pso/.  xxxviii).Etdixiteidem  Bohrin»  siue. 


cum  contritioite  et  cordis  rugilu  evomoerioMiB,  eva* 
cuanles  nos  felle  peccatortim,  quo  repleti  Bioaiis;  ei 
lacrymis  nos  elueriinus,  levantes  corda  nostra  cobi 
puris  manibus  sine  ira  et  disoepiaiione  «d  DeBm» 
meritis  eius  et  nrecibus  obiinere  noB  ooBfie 


4ia  VITA  SANCTl  REMlGlt.  iU6 

sipneiu  snan  Domiaus  oosier  Jesus  Christus  nobls  A  e  coclo,  nec  secundum  carnem  creatus  cx  nihilo. 

Eamdem  generis  in  Verbi  divinitate  personam,  et 


palam  de  Patre  annnntiabit :  quia  per  palefactam 
tunc  majeatatia  %m  spectem,  et  quomodo  ipse  gi* 
gnenti  non  impar  oriatar,  et  quomodo  utriusque 
Spiritus  utrique  coseterois  procedat,  ostendet.  Aperie 
namque  tunc  videbimus  quomodo  boc,  quod  oriendo 
esl,  ei  de  qno  oritur,  subsequens  non  est :  quomodo 
is,  qui  processione  producitur,  a  proferentibns  non 
prneitur.  Aporte  tanc  videbimus  quomodo  unum 
indivisibiliter  tria  sunt,  et  indivisibiliier  tria  unum. 
Credamus  igitur  et  confiteamur  sancum  et  insepa- 
nil)ilem  Triniutem,  Patrem-,  et  Fiiium  et  Spiritura 
sauclum,  coaeternam  et  consubslanlialem  ac  co- 
aiqualem  sibimet  esse,  unius  divinitatis,  essentiie, 
omnipotentiae,  gioriae,  roagnitudinis,  majestatis  et 


tenens  communem  nobis  in  corpore  animaque  natu- 
ram.  Non  enim  esset  Dei  liominumque  mediator,  nisl 
idem  l>eus,  idemque  homo  in  utroqiie  et  unus  esset 
et  verus.  Quam  servilem  formam,  a  solo  Filio  Dei 
susceptam,  lota  sancta  Trinitas,  cujus  una  est  vo- 
luntas  et  operatio,  in  utero  gloriosae  ac  senipcr 
Virginis  Mari»  fecit,  sicut  evangelizavit  ci  archan- 
gelus  :  Spiritug  ganctu$ ,  inquiens,  superveniei  in  te^ 
et  vtr/u«  A/ltMtmt  obumbrabii  tibi»  Ideoque  quod 
nasceturexte  Sanctum,  vocabitur  Filiu$  Dei  (Luc.  i). 
Quae  tota  sancta  Triniias,  scilicet  Deus  Pater,  nun- 
cupatione  Altissimi  designatus  ;  et  «ejiis  virtus  et 
sapientia,  quse  sedificavit   sibi  domum  (Prov.  i\). 


quidquid  ad  se,  id  esl,  subsUntialiter  dicitur  :  rela-  B  unigenitus  videlicet  Filius  ipse  auctor  operis ,  ipse 

tive  autcm  tres  personas  Pairem  et  Filium  et  Spi- 

riium  sanctum,  et  quod  inseparabilis  naturae  unius, 

non  possil  separabiies  habere  personas.  Quod  et  in 

boc  Qsteuditur,  personas  non  posse  dividi  in  Trini- 

tate,  qtiia  eujuslibet  personae  nomen,  semper  ad 

aiieram  respicH  personam.  Si  Patrein  dicis,  Filium 

ostendis»  Si  Filium  nominas»  Patrcm  prasdicas.  Si 

Spiritum  sanctnm  appeilas,  Patrls  et  Filii  esse  Spi- 

rituoi  necesse  est  intelligas.  Et  boc  reguiariier  slt 

teneodum,  quod  omnia  naturae  nomma,  vel  essentiaei 

sicut  in  una  persona  singulariter,  sic  etiam  in  tritMis 

senaper  singolari  numero  sit  dicendam,  et  in  Deo 

nibil  secandum  aoeidens  sit  dicendum,  quia  nihll  in 

ec  mutabileest.  Etqiialis  ac  quantus  sit  Pater,  talis 


opus  auctoris,  cooperanle  Spiritu  sanclo,  ejusdoin 
Salvatoris  nostri  humanilalem,  corpus  nimiruin  et 
animam,  condidit  in  visceribus  Virginis,  qiioe  facta 
est  ancilla  hominis  per  divinitatem ,  et  mater  Vcrbi 
per  camem.  Noh  autem  prius  in  uiero  Ylrginis 
caro  concepU  est,  et  postmodum  divinitas  venit 
In  camem  ,  sed  mox  Verbum  venit  in  uterum » 
mox  Verbum 'servau  propriae  veritate  naturae  fa- 
ctum  est  caro.  Et  perfectus  honio ,  id  est  in  ve- 
riute  carnis  et  animae  ralionalis ,  natns  est  per 
uterum.  Virginis  Fllius  Dei ,  uiictus  oleo  Iseiiliae, 
id  est  dono  Spiriius  sanctl,  prae  consortibus  suis 
(P$aL  xLiv) ,  scilicet  prae  caeteris  hominibus.  Nos 
p  prius  homines  peccatores  efDcimur,  et  postmodum 
per  unclionem  sancti  Spiritus  sanctiricamur  :  ipse 
*  autem  existens  Deus  anie  saecnla,  per  Spiritum  san- 
ctum,  in  utero  Virginis  homo  conceptus  est  in  fine 
saecttlorum.  Ibi  ab  eodem  Spirltu  unctus  est ,  ubi 
conceptus,  nec  ante  conceptus  et  postmodum  unctus 
est :  sed  hoc  ipsum  de  Spiritu  sancto  et  carne  Virgi- 
nisconcipi,  a  Spiritii  sancto  nngi  fecit.  In  quo  compla- 
cuit  inhabiUre,  omnem  plenitudinem  diviniialis  cor- 
pGraliter(Co/.ii),  id  est  substantiaIiler:quiaVerburo 
per  omnipotentiam  soam,volult  hunc  perfectum  ho- 
minem  quero  assumpsit,  hoc  ficri  ex  lempore,  quod 
ipse  semper  fuit  sine  tempore,  idest,  proprium  Filium 
Dei?ut  non  possintdtci  duo  Filli  Dci,  alius  ante 
tempora  genitus,  et  alius  factus  ex  tempore,  ne 


ac  tantus  sit  Fiiius,  Ulis  ac  Uniussit  Spiritus  sanctus : 
nec  aliquod  majus  sit,  tres  simul  diclae  persona:, 
quara  singoke  quoqae  personaB  :  qula  eadem  magni- 
tudo  est  in  iroaqnaqoe  persona  semel  dicu,  quae  est 
in  trilMM  persoais  simul  «ominatis. 

XIX.  Una  vero  Unlam  ex  «adem  sancCa  Triniute 
p^rs6oa  Fiftii,  per  qoem  oronia  lacu  sont,  operatione 
Sptritos  saneli  ex  iBmiacolau  eame  perpetoae  Vir- 
ginis  Mariffi  noslrae  eamis  sobstantiaro,  animataro 
nostraa  natuias  anima  rationali  et  intellectuali,  de  in- 
coinpreliensibili,nobisvirtoti8saaeopere,  totiimscili- 
cet  hoaunem,al  totoro  saivaret  homlnem,  assompsit 
in  unitateperaoQ»diviniUtis  soae. NatlviUs  enim  Do- 
mioi  secandon  camero,  qoaroTis  habeat  quaedaro  pro- 
pria,  qoibos  homaDae  conditionis  initia  transcendit,  j.  quaiernius  (quod  absit),  pro'  incarnalione  Ipsius  In 


81  ve  quod  soias  ab  inviolau  Virgine  «ne  concupi- 
sceniia  est  oonceptus  et  natus,  sive  quod  ita  visce- 
rlbns  matris  est  editus,  ut  fecundius  pareret  et 
virginius  permaneret :  non  alterins  Uroen  natunB 
crai  ejos  caro,  qoam  nostra  esl»  nec  alia  illi,  quam 
cacieris  hominibos,  aniroa  est  insplrata  princlpio, 
qtfse  excelleret^  non  diversiute  generis,  sed  subli- 
niiuise  virtotis*  Nihil  enira  camis  soae  habebat  ad* 
versuro,  nee  discordia  desiderioraro  gignebat  coro- 
pu<Tnantiam  volaniatnm.  Sensos  corporei  vigebant 
sine  ieire  neccaii.  et  veritas  affectionum  sub  mode- 


sancla  Triniiate  dicatur  :  quoniam  Deus,  Dei  Filius 
humanam  assumpsit  naturam ,  non  personam  in 
aetemam  suscipiens  personam  divinitatis,  tempora- 
lero  humanitatis  substantiam.  Homo  transtvit  in 
Deom,  non  veriibiliute  naiurae,  sed  propter  divin» 
unitatem  personae.  Nam  sicut  in  sancta  Trinitate 
alia  est  persona  Patris,  alia  Filii,  alia  Spiritos  san- 
cti,  sed  non  allod  est  Pater,  aliod  Filios,  aliod  Spi- 
ritos  sanctus  :  iu  in  Dei  Filio  Domino  nostro  Jesu 
Ghristo,  aliud  est  divinitas ,  aliud  anima,  aliud  cor- 
nus :  sed  non  alia  est  persona  dtviniutis,  et  alia  ho- 


mi  HINGMARl  RHEM.  ARGilifiP.  OPUSCULA  YAmA.  im 

gratia  (Joaii.  i) ;  qiiia  plenilodo  liuroanilaiis,  anlma  A  Palris  venturos  judicare  Tif06  ei  ib«rum.  Qmdr 


ei  corpus»  assumpla  eslin  Yerbo  in  uniute  person» 
Ruai  divinitalis.  Plenus  veriiate^  quia  in  plcnitudine 
bumanilaiis  inhabital  pleniludo  divinilatis  :  quem 
beala  Yirgo  Mari.'),  salva  intcgrilale  sui  corporis , 
Dcum  et  bominem,  unicum  iilium  ediiiit,  qucm- 
ndtnodum  salva  virginiiaie  conccpit ,  creatorem 
corporutn  ei  animanim  bumanarum,  qu(c  ab  eodem 
opiiicc  suo  Deo  incorporantur,  ct  priusquam  suis 
inspircnttir  corporibus,  non  fuerunt.  Sed  quia  pcr 
primi  boininis  praevaric^lioueni,  toia  buniani  gene- 
ris  propago  esl  viliata  ncmo  polesi  a  condilione  ve- 
leris  horoinis  liberari  nisi  per  sacramenlum  bapti- 
smatis  Christi^in  qtio  nulla  est  discrctio  renatorum  : 
quia  quos  aut  sexus  in  corporo,  aut  £las  disccrnit 


quid  onim  in  Ghristo  r:iciimi  enc  legitvr,  ab  nno 
Ghristo,  el  ab  uno  Dei  FlHo  gesUim  est.  Hoc  tcio 
personaliter  totus  Ghrisius  dignauis  esl  afere.  Ip^ 
(|uipi>e  suas  passiones  invenitur  op«ra(us«  qui  niUH 
habuit,  quotl  pateretur  invittts.  Giqus  anima  lantae 
saiictilatis  et  justificalionis  esl,  u(  onmes  in  se  cre- 
dcniium  antmac,  per  eam  stiicUficari  et  jiistificari 
qucant.  £t  caro  lant»  mundiliflc  et  lil)enalis  est  a 
peceato,  u(  omnes  in  se  conadentium  carnes*  diviaa 
ineoo|)erantefratia»  purgari  et  liberari  possint : 
quia  sanguis  qiii  de  eadem  carne  bncea  iniliiis  vui- 
neraia  fluxerat  (/o«pii.  xn),  preiium  csi  salfUis 
humanae.  Per  cujus  cirusionem  exstincia  esl  flanuia 
illa  paradisi  cuslodia,  et  via  fidelihus  afierta  estad 


in  lcmpore,  omncs  in  nnain  parit  gratia  malcr  in-  B  liguuiu  viiac ,  quod  plaiitatum  eU  seeus  decnrsss 


famiani ,  dicente  Aposiolo  :  Qidcunque  enim  m 
Clmslo  baptizaii  estis,  tlmsttm  indnistis,  Noa  est 
Juda»us  ei  Gra^cus;  non  est  servns  ucque  iiber:  non 
Cfl  niascttlus  neque  femina :  omnes  ettim  vos  unum 
cstis  in  Christo  Jesn  (Ga/.  in).  Gtgus  buinaintatem 
i:i  niilla  proprictate  operum ,  quac  naturas  in  co 
disiinguunt,  divinitas  disseriiit,  |)oslqtiam  eam  as' 
sumpsil,  nec  in  ipsi  ctiaro  passione, .qiiamvis  ipsa 
dlviiiitas  iropassibilis  scmper  in  sua  permanel  na- 
liira. 

XX.  Et  quoniam  Joanncs  Baptista  cidem  Domino 
tiosiro  Jesu  Ghristo  singulariter  ac  siuc  mensura 
(i:\iam  Spiritus  largitatem  dixii ,  in  quo  omnis  ple- 
liitudo  divinitatis  habitat  (Joan.  iii),  ciijus  aiiima  et 


aquarum  viveniium  (Psal.  i).  Giiius  lignl  sapientis- 
simus  Salomon,  emH  de  laode  safiientiae  roulu 
dixisset,»  rccordalns  ea(>  ita  dieens  :  Reaius  kome, 
qui  invenit  sapieniiam  ei  qui  afiMH  pruden^  (Pw- 
lii).  £t  paulo  post :  Vim  «yiis  vite  pulehrse^  ei  mm 
iemiia:  ejus  faci^eat  {Ptov.  iii).  Lignum  TiUeest  kis 
qui  ap|N^etideriii(  earot  ei  q«i  leneril  eain»  beatas. 
Qiiem  scilieei  GhrislmiiDci  viriuleoaelOeisapiebiiaa 
vidcns  ioannes  BapUsla  el  fr«iir0or  siios  Teroea- 
tcm  ad  se,  popolis,  qutbiis  dtu  ilhnn  pfcdieareni, 
digito  dcmonstravit,  dicens  :  Etce  cfatis  M,  frrc 
qni  toNit  peceain  mnttdi  (iaefi.  i).  fioce  agnas  Od* 
cc<!0  innocens,  e(  ab  omnl  poecaio  imraniib  slpou 
qui  QS  qiildem  de  essibus  Adam»  el  csrnem  de  csrae 


caro,  cum  Verbo  unns  esl  Ghristtis,  ci  unicus  lilius,  C  A(i»iu«  sed  uullam  peccalriee  ile  carile  (rexii 


.'^iiima  cjiis  plenam  in  sc  diviuitatislialmit  scm|)cr,  cl 
hnlict  iiotitiam,  cum  qua  naturaliter  una  crcditur 
liaberc  personam.  Ipse  csl  cnim  qui  dat  sanctis 
Spiriluin ,  ipsc  cst  qui  accipit :  a^qiialis  Palri  sc- 
cuiidiim  divinitalCii),  minor  Patre  secundum  huuia- 
niuiicm.  Et  quia  poteiis  cst  ad  mcnsiiram  darc,  ideo 
iKui  dcbuit  ail  meiisuram  accipcro.  iii  roriua  euiin 
lk'i  inancns,  Spiriliim  dat :  formam  scrvi  accipicns, 
Si>iritiiin  acrcpit.  Ipsum  cnim,  qucm  ail  mcnsuram 
dat,  toluni  accepit.  Mcm  saccrdos  ct  sacrilicium » 
voiiicus  ad  nos  olTcrrc  pio  nobis,  qiiml  assiimpsit  cx 
liobis,  ut  auferrct  a  nobis  quod  iiivenit  in  iiobis,  id 
est  |)eccalum»  mediator  Dci  ct  homiiiuin,  habeiis 
c.um  Patre  camdero  divinitatis  naturam,  ct  liiima- 
nttatis  camdcm  curo  inatrc  substantiam.  Uabciiscx 
nobis  usque  ad  mortcm,  nostrx  iniquitatis  p<£nam« 
babcns  incoinmutabilcm  de  Deo  Palre  juslitiam. 
Proptcr  nostraro  iniq.uitatem  lenipoi';diter  inonuusi 
prqiter  justitiam  suam,  et  ipse  scmper  vivus.  Qui 
Dominus  et  rex  gloriai  (Psal.  xxiii)  cruciHxus  cst, 
cx  iiirirmitale  nostrai  sed  vivit  ex  virtute  sua.  Idcm 


lam  euip(C.  Eccc  qm  tottil  peocaUim  mimdi,  eeoe 
qui  jiistus  iinor  poccalofttSi  milis  inler  iinpios,  lioc 
est,  qiMsi  agmis  inier  lnpos  afiparais  eiiam  pecca- 
toros  ci  impios  jiisiHicattdl  lialiel  potesAntein» 

XXI.  Quomodo  suiem  peccautm  nmndi  lollac  qno 
ordioe  jiisiiiicel  impbs,  aposloius  Petrvs  oslokiit, 
qui  ail :  iVow  corruptibHibus  argesUovel  muoredempA 
euis  de  vana  veitrn  conversatione  pMerme  iraiitiaaiSt 
sed  pretioso  sangiiine,  ^uasi  agjiH  incoBiaminali  d 
imiuaculali  Jesu  Gbrisii  (/  Pelr.  i).  El  iii  Apecaljpii 
Joaiines  apostolus :  Qui  dilexii  uos^  inquilf  et  iaeU 
uos  a  peccatis  aostris  in  saHgiune  ^uo  {Api»e.  i).  Noa 
solum  aiticin  lavii  iios  a  peecatis  iiostris  in  sanipiine 
siio,  quando  sanguinem  suu^i  4edil  in  crace  pra 
nobiSi  vel  qiiando  quisque  «estrum  in  m|sierian 
sacrosancta?  passionis  illius  beplismi  a*|uis  sl»lutu» 
est :  verum  etiam  quolidic  lollit  poccau  ■Hmdi,  b- 
valque  nos  a  peccaiis  nostris  quotidiauis  in  ssm^aiM 
siio,  cum  ejusdem  hcAiai  passionis  sd  aUare  niem<H 
ria  replicatu^,  cum  panis  et  vijii  crealara,  in  sam- 
inenUim  carnis  el  sanguinis  eis,  ineOabiU  spiriws 


im  VITA  SAMCTi  i^lUGU.  liSO 

sanciificafe  mMmiI  {Exod.  xii),  dmec  venim  h»6  A  bea(i  iNtcasii  urbis  kujiis  poniificisel  marl^ris^nam 

ibi  Uinc  morabaiur)  se  proslravil:et  surgens  ab 


cui  lalis  iiOAtia  teMinKMuuni  dabal.  Obiatusqiie  Pa« 
tn  pro  nobit  in  hoAliam  odoremque  suavilatis,  my- 
sieriiHtt  mm  paasiotiis,  obiato  agno,  io  creaturam 
panifi  viiiiqiie  transferret^  aarcrdos  factus  in  «^ter- 
niim,  eecundum  ordioem  Molchisedech,  qui  per  pro- 
piium  sangwinem  BemeL  introivit  in  sancia,  %lerna 
re<iempliona  invoBta  (Mehr.  v  el  vi).  Quia  Veri)um 
qiiod  erat  in  principio  Deua  apnd  Deum,  cibus  scm- 
piternQS  saBCtorum  angelorum,  uiule  vivunt  supem» 
virtutest  earo  facliim  esi,  td  esl  idem  Detis  Verbuin» 
-qiiod  erat  apud  i)eum,  Itomo  factus  cst»  ncut  diclum 
est,  et  semper  credendum  aique  diccndum  est.  Quo 
auctore  et  redemptore,  nune  in  ccolo  vivunt  cibo 
semfMterno  beatorum  spiriius,  ac  perpeluo  omnis 


oialioiie,  suspiciens  io  coelum,  itigenuiii  ei  dixit : 
Lknis,  Dcus  meus,  a<Ieslo  voci  mese.  Et  concilo  cursu 
pci-  gradus,  anle  ipsain  ecclosiam  pelris  compositos 
egiessus,  civitatem  peiiil.  In  quibuspelris,  ac  si  su- 
per  iiioUe  luluni  imprcssa  ejus  fuerunt  vcsligia,  quse 
hodieque  ibi  ad  memoriatn  divini  miraculi  demon* 
strautur.  Et  sic  ceieri  velocilate  cucurrit,  atque  se 
igiii  opposuit :  statimque  ut  exlensa  dextra  contra 
igucui,  cum  iuvocatioiie  Christi  nominis  signum  san- 
cue  criicis  fecit,  totum  illud  incendium,  velut  quo- 
dain  reutu  cognilo,  fracta  el  concisa,  atque  in  sese 
relisa  virtute,  coepit  anie  viri  Dei  prxsentiam  fu- 
gcrc.  Quod  vir  Dci  seinper  insequebatur,  et  inter 


vivet  Ecclesia  sanctorum.  i^  noa  vera  ^ji»  carne  ^  ignem,  et  ca,  qu9c  adbuc  erant  residua,  cum  signo 


de  cruce  pascimur,  et  sangiiine  vcro  ac  vivo,  qui  de 
iaiere  ^us  ui  eraee  manavit,  potamur :  qui  mandu- 
caius  et  potatus»  integer  perseverat  et  vivus,  quia 
surrexit  oecisus.  Et  in  bac  mystica  distributione 
spirituaiis  alimoaiie,  lioc  imparlitur,  lioc  &umitur ;  ut 
accipienles  virlutem  cceiestis  cibi,  in  carnem  ejus» 
qui  caro  noalra  faelns  est,  transeamus»  et  in  quo  eru- 
cifixi,  cui  commortuii  et  consepuiii,  ei  eonresusd- 
taii,  ipsum  per  oouiia  carne  ei  spiriiu  gesiemuft. 
Nam  aliier  in  sancta  ficclesia,  qua;  eorpus  ejuB  esi, 
iiec  rata  sacerdotia,  nec  vera  suni  sacrifieia,  nisi  in 
nooirae  prq^rietale  natiirae,  veros  nos  pontifex  re- 
conciiiet,  et  verus  immaculaii  «gni  sanguis  emundet. 
Qiii  licet  in  Pairis  dextera  sit  constiiulus^  in  eadem 


saiiclae  crucis  et  invocaiione  Cbristi  se  opponebai. 
Sicque  lotum  fl^mmarum  globum,  anle  se  fugientem» 
per  patentem  {lortam  (sic  enim  tunc  temporis  voca- 
balur,  quia  poitis  aiiis  clausis  ob  civitatis  cuBlo- 
diam,  pro  exeuniium  et  introeuntium  commodiiate 
iu  die  paiebal)  divina  potenlia  expulit,  et  aiia  porta. 
ad  hoc  oiriclum  deputaia,  prsefatam  portam  clausity 
et  utnunquam  ab  aliquo  aperiretur,  cum  intermina- 
tione  vtiidici^de,  qui  illain  praesumerct  aperire,  pro^ 
bibuit :  sicut  et  Josue  imprecatus  esi  ultionem  de 
eo  qui  muros  Jericho,  Dei  vinule  dejectos,  demio 
reslauraret  (Jos.  vi).  Post  quosdam  vero  annos,  civis 
quidam  nomine  Ferciutus ,  seciis  illnm  portam  ma- 
nens,  pertusum  in  maceria,  qua  eadem  porla  obstru- 


i^inien  carne,  quam  assuropsiiex  Virgine,  sacramen-  ^  cta  fuerat,  fecil,  per  quem  flmum  suae  cortis  ejice- 


tuin  propitiaiionia  ex«equitur  dicente  Aposlolo  : 
ChriMus  Jeitti^  qui  mQrtmu  mI,  ime  qui  H  r^$urr&' 
2ii^guiestiu4ext€ra  Dei,  ifui  etiam  inlerpeUai  prQ 
nobi*  (Rom.  viii). 

XXii.  HijjiiB  ai  quidem  gr»tia  repletos,  et  in  ea 
usque  ad  excessum  vitas  pcrseverantes,  poscamus 
nos  islius  Patris  nostri  meritis  ac  precibus  multipli- 
cari,  a  fructu  fnimenii,  et  vini  et  oiei  Dei,  id  esl 
doctrina  saiicta,  sapientia  Biipema,  divinae  gratfas 
mlsericordta,  ut  inebriati  ab  uberiate  domus  ejus, 
nc  pitiguedine,  videlicet  gratia  sancti  Spiritus,  qua 
roplf*tur  cntholica  Ecclesia,  quae  est  dorous  et  corpoa 
cjiis  flumlna  de  venlre  uostro  fluani  aquae  vivae,  de 


ret.  Quem  mox  tanta  est  vindicta  secnla,  ut  non 
homo,  non  pecus  clade  supervenienle  in  eadem  domo 
rcinanseril.  lu  quo  miraculo  omnibus  gralla  Dei  de- 
cluravit,  quod  vir  Dei  plcuus  flde,  plus  igne  divini 
amoris  coluil,  qui  s%viliam  iaiUx  imiiguationis  me- 
riiis  sauctis  stiis  evicit,  cxpulit  et  exstinxit.  iii  eo 
enim,  quia  in  silicibusejus  fueruul  imprcssa  vestigui, 
el  beati  Petri  in  elemento  instabili  solili  gressusjus- 
sione  Doiuini  cxsiiteruni,  licel  diverso  modo,  uoq 
tami*n  diversa  flde  ac  gralia,  opcrationem  Christi 
conspicimus.  Nam  et  in  veris  hisioriis  legimus,  quia 
in  sancia  civilate  Jerusalem  scrvatur  lapis  durissi- 
mus,  in  quo  monstrantur  pia  Redemptoris  yestigia. 


ineniibus  sciJicet  nostris  splritualefi  docirime,  qu»  ^.  quando  autePiiaiuin  judicem  stetit,cujuscordi  saxo 


siiiil  animae  vita  :  et  quos  per  baptismum  ab  onmi- 
Ihis  muiidavit  sordibus  peccatorom,  per  iacrymas 
pccnitentiae  a  cunclis  ablutos  facinoribus,  in  vitai 
coiiservet  munditia ,  ei  ad  vitam  mundos  perducai 
a^ternam. 

XXiU.  Qui  humani  generis  adversarius  non  desi- 
siii  ostendere  nocendo  malignitalis  suae  potentiavi) 
immissiooe  sua  surgentibus  subito  flammarum  globis, 
lianc  civiiatem  Ebcnwnim  siicoendii.  £t  nimia  va- 
sUtione  oborta,  jam  paitein  fere  lertiam  favillis  ex- 
stantibus.  concreiuatio  ueracLa  consumnserat .   ai 


duriori,  exigentibus  culpis,  ejus  verba  imprimi  nd« 
quiverunt. 

XXiV.  £l  silicibus  impressis  vesligiis  servi  sui 
Remigii,  coutra  malitiam  diaboli,  cujus  membrum 
Pilalusexslilit,  pugnaluri,  dignatusesi  demonsirare» 
qui;i  dedit  ci,  sicut  discipulis  sui»  in  carnis  praesen- 
tia  dixerat,  polestiitem  calcandi  super  omnem  virlu- 
teiu  iniiuici  [Luc.  x).  Verum  ei  in  hoc  faclo  gratta 
suaj  polentiaj  voluit  derooiislrare,  quam  pretiosi  sini 
pedes  evangelizanliinn  pacem,  cvangeUaanliuia  bona 
(ha.  iu).  ner  niiaiu  auferebala  diirisCor^Ci  ei  abla- 


IISI 


HIMCMARI  RUEM.  ARGIIIfiP.  OPUSCULA  YARIA. 


per  patienllam  refcrreiu  frucium  in  lempore  suo.  A  hanc    Rhemoruni   civltalem 


llSt 
adire  eoepmuit.  Ei 


Sed  et  per  se  Dominus,  qui  perrorato  in  cruce  latere 
suo  a^dificavit  Ecclcsiam,  profttndcns  aquam  el  san* 
guincm,  quibus  eadem  Ecolcsia  lavacro  rigatur  el 
poculo :  et  per  iiunc  servum  suum,  cui  regendam 
suam  commisil  Ecciesinm,  impressis  in  petra  vesti- 
giis,  quando  robustiora  saxis  vesligia,  ct  molilora 
vcstigiis  saxa  osiensa  sunt,  demonstrare  singulariier 
voluil,  quod  de  eadem  Ecclesia  per  Moyscn  figurata 
loculionc  praedixit :  Ferrum  et  wt  calceamentum  ejus 
(Deut,  xxxin).  Galceamentum  quippe  in  Scripiura 
sancta,  munimen  prsedicalionis  accipitur,  sicul  scri- 
plum  est :  Calceati  pedes  in  pra*dicatione  EvaHgelii 
pacis  {Ephe$,  vi).  Quia  ergo  per  ferrum  virius,  per 
aps  auiem  persevcrantia  exprimitur,  ferrum  etses 


quoniam  apud  Alaricum  regem  Goihorum  qui  io 
Tolosana  civiiate  sedem  suam  conslilnii,  e(  and 
cnm  regno  Golhico  magnam  partem  GaHiamin  siIm 
oblinuil ,  pKcdil»  pueli»  paremes  vatde  hononti, 
ac  familiares,  el,  .ut  ferebaiur ,  carne  propiflqiii 
ejus  erant,  cum  Utleris  ac  legaiis  ipsins  ad  bea- 
lum  Remigium  pro  emundallone  wpedidae  pedlz 
ab  antiquo  hosle ,  in  hanc  arbem ,  iilaai  se- 
cum  vinctam  adducentes,  veneniDi,  ut  Chrifti 
per  eum  virtjtem  agnoscerenl  in  purgatlone  soMis, 
quam  praescierant  confessione  latronis.  Bealosavlen 
Remigius  cum  diuiuma  reluctaiione  se  noo  essc 
ad  tantum  opns  dignum  assererei ,  ei  consineia  ps- 
tieniia  repugnaret,  preeibus  est  popiili  snpp[fcaAii< 


calceamentum  ejus  dicilur,  dum  praedicatio  iliius  B  evictus,  ut  oraiionem  pro  ea  funderet,  et  parentoio 


acumine  simul  constantia  munitur.  Per  ferrum 
cnim,  mala  adversantia  penetrat;  pcr  «s  auiem, 
bona  qu»  proposuit,  longanimiter  servat.  In  eo  quod 
iiiter  Ignem,  et  ab  incendio  necdum  tactus  sians, 
cum  signo  crticis  el  Invocaiione  Christi  nominis  isie 
vir  sanctus,  qui  cum  suis  collegiis  dicere  poterat, 
Chri$ii  bonu$  odor  $wnu$  Deo  {II  Cor.  ii)  In  omni 
loco,  se  transgredi  flammas  probibuit,  Dei  roiracu- 
lum  fuit  reprssentatum,  quando  Aaron  ponlifex,  ul 
iram  Domini  placaret,  thuribulum  cum  incenao  odo- . 
rifero  sumpsit,  atque  Inter  mortuos  et  viventes  ste- 
tii  (iVsm.  xvt).  Cujus  meritis  et  precibus  postulemus 
iti  nobis  exslinguiflammas  vitiorum,  nosque  liberari 
ab  igne  perpetuc  inlolerabilium  tormentorum.  De 
00,  qtiod  pra^falus  civis,  contra  veliliim  beati  Remigii, 
quod  ille  clnuserat,  aperire  praesumpsit,  et  ultione 
non  caruit :  nos  quoque  periimescamiis  sanclorum 
vcrba  et  prasceptiones  parvipendere  :  quia  Deo  in  se 
loqiiente,  sine  mutabililate  manentes  sententias  ex< 
primit  eorum  sermo,  qi^i  iransit. 

XXV.  Qu9idam  puella  ab  urbe  Tolosa  praeclaris 
orta  natalibus,  ab  infanlia  maligni  spirilos  tenebatur 
obsidione  captiva.  Quam  cum  tenero  amore  dilige- 
renl  piissimi  genitores,  ad  sancii  Petri  sepulcmm  in 
Romanam  urbem  cum  plurima  muUitudine  et  miilta 
devoiio.ne  duxerunt.  In  iisdem  namqne  partibus  eral 
lunc  vlr  vilae  memorabilis,  graiia  ei  nominc  Benedi- 
cius  a,  plurimis  effulgens  virlulibus.  Cujiis  famam 


lacrymis  condolerei.  Tunc  meritis  sandjtatb  ar- 
inalus,  verbi  pnecepit  iroperio,  ut  iniquiL:  pnedo, 
pcr  quoil  ingressus  fuerat,  discederei ,  et  Chrisii  f»- 
mulam  relaxaret.  Itaque  cum  nimio  vomiiii  ei  ob- 
scoeiio  loetore  per  os,  quo  intravit,  egressns  est  Sed 
pauio  post  discedente  ponlificc,  sub  ip$4as  umen 
bonc  spatio,  dum  nimio  labore  fessa  nuuret,  viix 
calore  decepta,  spiritum  salulis  amisit.  iieratisaio 
precibus  supplicanlium  turba  recurrit  ad  medioidi. 
Vir  autem  sanctus  se  accusat  polius  perpetras» , 
quam  sanitatis  praemium  indnlsisse;  ei  exsiirisse 
bomicidli  reum ,  non  contulisse  remedinrd.  Ad  h&- 
silicam  igitur  sancti  Joannis  Baptista^  ihi  atrws 
^  jacebat  exaninie,  populi  obtentos  dt^rccalioae,  rt> 
'  greditur ,  iblqtie  sanctus  Remigtus  cuin  lacrynu$ 
ad  pavimenta  sanctorum  in  oratione  prosternitar, 
et  reliquos,  ul  ita  facerent ,  adboruinr.  Etcii.v> 
lacrymanim  Itnbre,  consurgens  susdUTic  moitai», 
quam  priiis  sanavlt  oBgrotam.  Apprehcndens  namfie 
manuin  ejus,  dixit  :*PuelIa,  in  nomine  Domini  nosiri 
Jesu  Cbristi ,  surge.  Qn^  mox  com  integra  inco- 
lomitate,  sicut  ipsa  postca  fatebalur,  ab  ipsis  iol>^ 
daustris  surrexit,  et  ad  propria  felieiler  renieaTit. 
XXVI.  Potest  enim  fragilitate  caniis  cxaius,  H 
choris  angellcis  sociatus,  plebem  suam  ei  qncfolibec 
cum  ride  peienlem,  de  casu  ciijuslibet  perimli  iii- 
mineniis,  meritis  et  precibus  suis  cripcre»  ei  qof m- 
cunque  a  malis  ad  bona  conver^um»  de  ciijoscimque 


audienles  ipsius  pneUa^  parentes ,  ad  eumdcm  Dei  ^  P^cati  raorte  resuscitare,  sed  et  de  fulura  pcrpeisa 

ttA1*Vlim       lll<\«n       *VAa»/la«wAM..Mt        /\..:      m.«..1i!_      S^! !!^        .<  mAI*tA  1iUnM«k«ftA        n.m2    M.lKa.A    i^      ^.^^^^«.^l^ .«L^ir. 


servum  illam  perduxerunt.  Qui  rcullis  jejuniis  et 
oraUonibus  pro  ipsius  emendatione  ab  infestissimo 
da^mone  laborans  Domini  potentiam  studuil  exorare. 
Quam  cum  nulla  potuis.set  intercessione  curare, 
nec  ab  ipsa  callidi  da^monis  virus  valuisset  expeU 
lerc,  multis  ac  validissimis  exorcismis  adjuraius, 
hoc  responsum  antiquus  hoslis  reddidil,  divini  no- 

minis    nbtl^SlAllAnA  PAnetmtf^lnc     nnnil  ni«>«/>««Am  aIi A 


morte  liberare ,  qiii  adbuc  in  ergastulo  ccrmpiilali$ 
carnis  positus ,  vitam  mortuae  valuil  resuunrF. 
Propterea  quoniam  duae  mortes  sunt  in  uniMrioq« 
noslrum,  una  videlieet  animae  per  pecc?.Uim,el  alief^ 
corporis  propter  peccatum  ad  poenam  peccatl :  qoia 
mors  est  anima;,  quando  Deus  eam  deserii  ob  nn^ 
tudinem  peccatorum ;  et  mors  est  corporis,  qoamift 


tk}\     Aniinfk      tflikcAmliii»  •     jU    «tnoA    ohm* 


il» 


VITA  SANCTI  REMIGII. 


bet,  el  in  MCUDda«  quae  esl  corporis ,  felicUer  re-  A  ium   oleum    el    chrlsma   quaesWit. 


surget  io  Titani  aBtemam  per  Verlium  Dei  carne 
factum  Filiom  bominis,  qui  poteslatem  accepit  ju- 
diciuni  faoere  :  quod  judicium  in  hne  erit  s^ciili : 
et  ibi  non  erit  resorreolio  aninKirum,  sed  corponim. 
PelaiDus  igitur  corde  coutrito,  cum  lacryrois,  bonis 
operibus  suffraganlibas,  per  hujus  patroni  nosiri 
iniercessioncm  nos  resuscitari  a  morte  anima"  in 
praesenti  vita,  ut  vivarous  in  Ghrislo :  et  ul  resurgen- 
tes  corpore  in  fine  saeculi,  aBlemaiiler  vivamus  cnm 
Cliristo:  credentes  iirmiter  nos  per  ejus  intercessio- 
nem  hoc  apud  Domini  misericordiam  obtineri  posse,  si 
fiiieliierpetierimus:  quiin  curalionepriusadaemone, 
et  post  in  resurrectione  corporis  a  morte  praefai» 
puellae,  cerlissimun  pignasdemeritisejusaccepimus. 

XXVII.  Hsbeamus  seduli  ante  mentis  oculos  lio- 
rani  exitus  nostri  de  corpore;  praeveniamus  faciem 
I>omini  iu  confessione  peccalorum  noslrorum  el 
Licrymls  ac  bonis  operibus  :  induigentes  his  qui  in 
iios  peccaverunt,  ut  indulgeniiam  peccatorum  no- 
strorum  oblinere  possimus  apud  Domini  miseri- 
cordiam  :  et  non  negligamus  bona  quae  nunc  agere 
poterimus.  Sed  pro  his  quae  in  islo  saeculo  egimus, 
condignam  remuneralionem  in  illo  sseculo  accipie- 
mus  ab  eo  qui ,  ut  scriptum  esi,  reddet  unicuique 
secundum  opera  $ua  (Rom.  xii).  Nam  ut  taceamns 
de  aposiolis,  martyribus,  confessoribus,  et  c;cieris 
arctioris  et  perfectioris  viiae  viris,  qui  mox  cor- 
ruptione  camis  soluti,  coelos  peneirant,  ct  quem  in 
sui  cognovere  carne  mortalem ,  jam  in  naiiira  ilivi-  q 
nitatis  Patri  et  Spiritui  sancto  videre  possunl  xqua- 
lcm;  quonim  unus  certaminum  suoruni  couscius 
[ion  dnbitavit  de  seipso  teslari  :  Cupio  dissolvi ,  et 
tsse  cum  ChHsto  {Philip,  viii) :  sunt  plures  in  Eccle- 
un  justi,  qui  post  carnis  soluiionem ,  coniinuo  in 
>eata  paradisi  requle  suscipiuntur,  exspectantes  in 
nagfio  gaudio,  In  mngnis  congaudenlium  cboris , 
luando  recepto  corpore  veniant  et  appareant  ante 
aciem  Dei.  At  vero  nonnulli  propier  bona  quidera 
pera,  ad  eleclorum  sortein  prscordlnaii,  sed  propter 
liqiia  mala,  quibus  polhiii  de  corpore  exicrunt, 
osi  mortein,  severe  castignndi,  excipiuniur  Qam- 
iis  ignis  purgatorii ;  et  vcl  usque  ad  diem  judicii, 
mga  hujus  examinatlone,  a  vitiorum  sorde  mun- 


liS4 

Qui,  simplex 


oleum  se  habere ,  sed  olemn  exorctzaium  et 
chrisma  in  ampulils,  in  quibus  fueral,  Jam 
penitus  defecisse  respondii  :  Sanctus  autem  Re« 
migius  ipsas  ampalhis  sibt  aflerri  pnccepit  : 
qiias  vacuas  super  altare  misit,  cl  se  in  orationem 
proalravit.  Surgens  autem  ab  oratione  ampullam , 
In  qua  brevis  babebalur  olei  exorcizaii ,  et  alteram 
ampullam,  in  ^ua  brevis  continebaiur  sacri  chri- 
smatis,  plenas  invenil.  Sicque  infirmum  ,  qui  ante 
abrenunliaveral,  post  abrenuntiaiionem  oleo  exor- 
cizalo  perunxit :  demumque  baptizaium,  secundum 
Iraditionem  ecclesiasiicam,  chrismate  sacro  linivit. 
Qoi  mox  animae  sanitate  recepia,  etiam  corporis 
incolumilatem  promeruit.  Quem,  fratres  charissimi» 
B  quem  imitatum  atque  secutum  in  hoc  miracolo  bea- 
tom  Remigiom  debemus  advertere,  nisi  eum,  qui 
in  nupiiis ,  ad  quas  venire  ,  ei  eas  sua  praesentia 
dignatus  est  significare,  hydrias  vacuas  aqua  impleri 
praecepit ,  et  eamdem  aquam  nutu  suo  in  vlnom 
convertil?  (/onn.  ii.)  Et  quidem  Dominus  poluit 
implere  vacoas  hydrias  vino ,  qui  in  exordio  mun- 
danae  creationis  concta  creaTil  ex  nibilo  :  sed  maluit 
de  aqua  bydrias  impleri,  ei  de  ipsa  aqua  facere 
vinum  :  oi  minislrorum  obseqoio  hydriae  aqua  re- 
plerentur,  et  benediclionls  suae  nutu  aqua  verteretur 
in  vinum :  ut  patenter  ostenderel,  quia  sicut  omnia 
fecit  ex  nihiio,  iia  el  naiuras  rerum  sanctificatione 
sua  mutat,  ut  ipse  volei.  Et  beatus  Remigios  servus 
ei  amicns  sponsi  Ecclesiae,  credenlem  per  diyina 
mysieria,  soclans  eidem  corpori  ejus  Tert>is  solem« 
nibus  poteral  simplex  oieum  exorcizare,  ei  sanclum 
Cbrisma»  sicut  et  fontem  sacrare  :  sed  maluil,  ut 
Dominus  singolaiim  dc  sacramentis  sanctificatis  am« 
pullas,  in  quibns  fuerant,  benediciionis  suae  poten« 
liam  Jreplerel ,  el  se  fidelem  in  verbis  suis,  quibus 
dixeral  :  Si  qnid  peiieritis  Patrem  in  nomine  meoy 
dabit  vobit  {Joan,  xvi),  ad  confirmandam  fidem 
neophyti  credeniis  obsequio  famuli  sui,  osienderet. 
Gertum  esi,  qooniam  qui  in  exordio  creationis,  crea* 
turis  singoiis  benedixit,  et  eas  sempcr  ipsa  bene- 
dictione  in  usus  hominum  crescere,  et  multiplicari 
fecil;  el  de  crealuris  panis  et  Tini  aqua  misti,  sed 
et  olei,  secundum  suam  tradilionem ,  ad  invocatio- 


,      ,      .  - ,  ,.  ..  nem  sacerdotis  semper  bona  creat :  non  faciendo, 

aniur :  vel  certe  prius  amicorum  fidelium  precibus,  n        ..  .        ,  .    ,    .     , 

,0.«.^«™«  w„„L  fi.iih„...i.n«.i.>c.i„.LcnM.:*^^"^^i^'"«^*"^'  sedsacrosancta  mysteria  faciendo 


leemosynis,  je]uniis,fletibuseihostiae  saluuiris  obla- 
onibus  absoloti  poenis,  et  ipsi  ad  bealorum  perveniunt 
Hiuiem.  Unde  pensandum  est,  quod  tutior  via  sit,  ut 
>num  qaod  quisque  postmortemsuam  speral  agi  per 
ios,  agat,  dum  Tivit,  ipse  per  se.Reaiiusquippcest 
t)erum  exire,  quam  post  vinculalibertatem  quxrere. 

XX  VIII.  Denique,  com  quidam  aegrotus  familiae 
n  i^nobilis,  necdum  bapiizatus,  se  a  sancto  postu- 
-el   JRemigio  visilari,  et  jam  velut  in  ultimo  spi- 


cxistere ,  quod  nondum  erant ,  corpus  videlicet  el 
sangoinem  suum  et  cbrisma  salutis  aeternae  :  idem 
ampullas  singuias  oleo  replevil,  elad  invocationem 
sacerdotis  sui,  sanctificationis  benediclionem  sin- 
gulalim  infodil. 

XXIX.  Gum  gentis  Francorum,  ul  historiae  pro-' 
dunt  • ,  de  Troia  civitate ,  impugnantibus  et  expu- 
gnaniibus  Gnccis,  pars  cum  iEnea  in  Italiam  per- 
rcxit;   pars  eorum  Tidelicel,  duodecim  millia  in 


1135  HINCMARl  KHEM.  ARCIHEP.  OPUSCULA  VAWA. 

-caverunl :  in  qun  miiUis  annts  liabiiaveruni,  ei  in  A  XXXI.  Trausilum  aniem  rex 
gentem  magnam  usqne  ad  tempora  Valenliniani  im- 
peraioris  creverunt.  Et  ila  sub  principibus  crinilis, 
jHxta  morem  gcntis  subinde  siiccedeniibus.  per  Thu- 
viiigiam  regioucm  Germani;e  a  caslello  Dispargo,  in 
quo  dia  halMliivermU,  ad  Beigicse  provinciae  Toma- 
cuni  alque  Cameri»cum  civitales  aggressi  sunt. 
Ideoque  ad  summuni  fluvium  partem  Belgicae  pro- 
vinciae  occupaveruul,  ubi  pluriuiis  temporibus  de- 
gerunt,  sub  Clodoveo  ei  Meioveo  rege  ulili,  a  ciyus 
noniino  celcberriiuo,  Franci  vocati  sunt  Merovingi : 
sicut  a  Valcnlinlano  iiaperaiore  Aliica  liogua  vocati 
snni  Franci,  Iwc  esl  feroccs.  Cui  Meroveo  in  prkiei- 
fatum  successit  ChiWericus,  qui  de  Basina  [oL, 

Bissinal  regina  Thuringorum  habuit  Wium  Clodo-  ...  ,  •        o_ 

Teum   aui  fttit  rex  magnus  super  omnes  ante  se  B  Haec  audiens  rexail  adnussoseccle&iastHW.Seqai. 


iise 

dvita- 

lem  Hhemorum  per  viam,  qii«  uscfue  hodie,  propier 
B.irbarorum  per  eam  iler,  Barbariea  uQDeupatiir: 
noluii  earadeia  civiUiem  introire,  ne  ab  exociui 
suo  aliquod  malum  ibi  fieret.  Slne  voiimtate  autea 
•t  conscieotia  ipsius,  pars  guaedn»  imliacipliaaio- 
rum,  quoniam  non  eral  poiestaa  lempmlis  iBhaU- 
taniium ,  que  eis  resisierei,  eamfteni  eiwlaieiii  in- 
iravit,  ei  quaedam  emaaoenU  atqoe  Tasa  saera  inde 
rapienles,  ut  praedDnes  sotent,  aspertaTenuit.  bttr 
qu9s  nrceum  mirm  ■MCfiiitvdinia  at^  poiebriladiois 
rapiontes  tulemDl.  Sanctvs  aoteai  Renigivs  Biaos 
SQos  ad  regen  Chidovcum  direiii,  deprecass,  ot  si 
attttd  de  sacris  vaais  Ecdesias  reei|MMre  non  oiere 
retur,  rel  illum  uroeum  misaiasuie  reJderejoberei. 


fegcs  Franeorum ,  pugnator  beliicosissimus  aique 
egregius.  Iii  illis  diebus  vei  lemporibus  ceperunt 
Pranci  Agrippinam  civitatem  super  Rbenum ,  quam 
Coloniam  vocavenml,  et  Treviroruin  civiUiem  super 
■osdhim,  qu»  ab  Hnnnis  anlea  diruta  et  afflicta 
foeral,  succedentes  ceperunt.  In  itio  tempore  in  his 
pariilws  circa  Rlienum  usque  Ligerim  fluvium  ha- 
bitabant  ftomani,  quoruni  princeps  erai  -figidiiis. 
Vkra  Ligerim  aolem  domiiiabantur  Gothi,  qiiorum 
pTinceps  eral  Alaricus.  Burgundiones  quoque  Ariani, 
ui  el  Golhi  habiuJiani  juxta  Rhodanuin  flovium 
usque  ad  civiiaiem  Lugdumim,  ei  ei  conflnes  urbes, 
quornm  princeps  erat  Gundebaidus.  Eo   lempore 
morluus  est  iEgidius,  et  successil  in  principaium 
Homanorum,  qui  habitabani  in  GaMiis,  fdius  ejus 
Syagrios.  Mortuo  autem  Childerico ,  qui  Aurelia- 
oom   et   Andegavos  civiiales    cum    suo   exercitu 
Francico  occupavit  alque  vastavil,  Clocloveus  filius 
ejus  sagaciier  Francorom  regnum  suscepit.  Anno 
quinto  Clodoveo  regnanle  ,  Syagrius  «Mus  JEgidii 
dux  Romanorum  qui  in  GnHiis  habiiabant,  tn  Siies- 
sionis  civitale,  quam  pater  ejns  loniieral,  residcbat : 
super  quem  Clodoveus  cum  hosie  advenil  aique  de- 
vicit :  quemque  ab  Alarico,  apud  quem  in  Tolosa, 
fugiens  Clodoveum,  aliquandiu  habiiavit,  sibi  trans- 
missum  recepii,  et  occidi  praecepii,  el  omnia  qnae 
illius  erant,  suae  poleslaii  sobegit. 

XXX.  Eo  lempore  muUae  ecdesi»  a  Clodovei 
exercilu  depredaUe  sunl.  Erant  auteui,  sicut  el  rex  D 
illorum,  fauatici  et  pagaiii.  AUainen  aiulienles  « 
miracula  quuj  ftebaiit  per  B.  Ueraigiuni,  reverc- 
banl  eum  :  el  licet  pagani  diligebanl  ilUini,  in  quo 
lux  coelestis  gratise  oinnibus  resplendebal ,  ei  rex 
illorum  llbenler  illum  auiiiei)at ,  el  autlilo  eo,  mulla 
faciebat ,  ei  a  multis  nequiliis  se  cobii)ebal.  Erat 
enim  sanctus  Reinigius  vir  sapiens,  atquc  sanclis- 
simus,  egregius  rhetoricus,  procclarus  in  virliilibus, 
t*»pU  vkiiiii  resLiiiieiis.  morluis  viiam  renarans,  dae- 


mini  nos  us(iue  ad  Suessionom  civiutem,  qoia  M 
cuncta,  qu3B  acquisila  sunt,  dividenda  eruuLCani- 
qiie  urceus  ille  inihi  iu  partem  obvenerii,  qu«  epi- 
scopus  poslulat,  adimplebo.  Yenieiis  aulem  Sues- 
sionum  civiiatem,  cunciam  praedam ,  qu;e  asporlau 
Ycl  acquisiU  fuit,  rogat  afferii  in  mediiun.  CuiBqae 
omnia  fuissent  in  praesentiam  regis  allau ,  diiit : 
Rogo  vos ,  0  fortissimi  pognaiores »  ut  mihi  dait 
urceum  istum  non  negetis.  Hoc  rege  dicenle,FraBd 
illi,  qul  bono  animo  fueruni,  aiunt :  Offlnia,  glonose 
rcx,  quse  cernis,  tua  sunt,  ei  dos  iuo  dominio  »i- 
mus  subjecii.  Quod  tibi  bonum  vldetar,  hoc&c: 
nullus  eniin  tuse  potestaii  resisiere  audel.  ComqBe 
ha^c  illi  benigne  dixissent,  uuus  Francus  levis,  oiai 
C  Yociferatione  elevata  bipenni,  quae  alio  Domine  ro- 
calur  francisca  ,   percussii  urceum  isium  diceas: 
Tu  nihil  binc  accipies,  rex,  nisi  quod  Ubi  sors  veia 
donaverit.  Obstuperactis  omiiibus,rex  iojuriam  loaffl 
palienter  sufferens ,  acceplum  urceum  nuniio  cctfe- 
siastico  reddidit,  servan&  iram  in  corde  abscoi)£i&. 
Transacto  anno  Clodoveus  rex,  ut  oronium  anaonia 
nilorcm  videret,  omnem  exercitum  jussii  eum  sr- 
rooruni  appai*aiu  venire  secundum  niorem  in  caisr- 
pnni  Marliuin.  Sic  enim  convenlum  illum  vocabaia. 
a  Marlc,  qucni  Pagani  deum  belli  credebanu  a  ff^ 
el  Manium  inensem  el  tertiam  feriam,  dieiBlbni5 
appi^llaverunt.  Qucm  convenium  posieriores  Frxi. 
Maii  campum  ,  quaiido  reges  ad,  IjeHa  SQleni  proce- 
derc,  vocari  instituerunt.  yerum  ubi  rei  ccocua 
exercitum  circumivit ,  venii  ad  hominem  illain,  ^;  i 
urceum  praeterito  anno  cum  bipenne  percus<enL  .i 
ait  ad  eum^ :  Nulius  hic  iam  inculu  et  sordida  ks:*< 
anna,  sicut  tu :  quia  neqoe  clfpeus,  neque  laneea« le- 
quebipennisest  uiilis.  Accepii  aulemrex  Fnocbctft 
ejus  ,  qmc  vocalur  bipennis,  et  projecii  in  terrau. 
Cum  autein  ille  se  inclinasset  eam  recoUigerf.  ^ 
staiim  elevata  manu    franclscam  snan  in  captf 
ejus  denxii,  ei  ait :  9ieot  tu  in  Suessionum  cmiA^«^ 


1157 


VITA  SANGTI  REMI6H. 


im 


aii  propria  in  pnce  discedcre.  Grandispnvorci  linior  A  fiicrovirlulemilhniqiitittdetepopttlipmdicaii^  cre- 


pro  liac  re  in  Francorum  popul(»  surrexii. 

XXXU.  Clodovetis  decimo  anno  rcgni  sui,  coni- 
inolo  exerciUi,  sibi  Tliurlngiam  provinciam  subju- 
gavit.  Inrle  Gundoital  ii  regis  Burgundionum  ncptim, 
filiam  vjdelicel  fralris  sui  Cliilpcrici ,  quera  gladio 
interfeceral,  nomine  CloUldem ,  pulcliram  satts 
pnellam,  et  rere  Christianissimam  iaiervenietUe  Au- 
reliano  consilio,  ac  legatario  suo  ,  Dulii  divino ,  in 
conjugem  suinpsit,  sicut  lector  in  suo  loce  plenius 
iegere  potesl.  la  dielMis  iHis  dlhtavit  rex  «  Qodoveufl 
regnum  suiiffl  osque  Sequanam  :  seqnenti  tenpore 
usque  fluvium  Ligerim  occupavli,  aceefdlcpie  Aure- 
lianus  castnin  MilidvAense ,  qood  ei  in  ducaioia 
obtinuit. 


dom  libi,  et  in  nomine  luo  baptizabor.  hivocavi  eniia 
deos  meos,  et,  ut  experior,  elongaii  sunt  ab  au&ilm 
meo.  Unde  credo  cos  nuUa  potcstale  esse  proditost 
qtii  sibi  credenlibtis  ihmi  succurrunt.  Te  Eeniii  veniiii 
invoco,  el  in  te  credere  desntero  :  uintHin  uilibevep 
ab  adversariis  mtis.  Cumque  hoc  orans  clainarety 
Alemanni  tn  fugam  versi,  terga  dederunt :  et  vlden* 
tes  regcm  suum  mterfectunu  Clodovei  potestali  se 
subduni,  dicentes:  Parce,  precamur,  domine  rex, 
ne  pereal  plus  poputos ;  jam  int  snimfs*  Tuno  jossit 
rex  iinminentem  plagam  cessare,  et  Atemonnos  ce- 
pii;  ipsosque  ad  tcrram  eorum  suU  jugo  tribotario 
consiituit.  Sicque  facta  vlctoria,  roversos  est  in 
Franciam  ad  reginam  suam,  et  narratil  ei,  quaUier 


1'XXIII.  CoMceptt  demqoe  ae  pq>erit  llUam  Clo-  ^  ^^  invocattonem  nominis  iesu  Christt  victorianv 


tildis.  Quemoum  sacro  BaptisBiate  eMsecraci  Tellel» 
rex  non  acquieseebat  ei.  Mecdum  eaim  credebai  in 
Dominum  Deum  cttli.  Regina  aotem  quotidie  iUL 
pnedicabaleum  :  ai  ille  noiebal  eam  amdire.  Interea 
regJBa  parit.  filium  a^  baptismnim,  omat  ecclestam 
velis  afque  corltiiis,  ut  regis  cor  ad  credendum  eom- 
pungeret.  Bapliiatus  est  puer,  quem  bigomirum  vo* 
cavil,  qui^  i|i  Albis  decessit.  Unde  rex  nimis 
coniristatus^  vqi^ulabat  reginae ,  iuerepando  dicens 
ad  eain  :  Quia  si  in  nomine  deoram  meorum  puer 
dedicatus  fuisset»  utiqve  inoolumis  diu  vixissel.  Quia 
vero  in  nomine  Dei  veslri  baptlialtis  est,  vivere 
non  potuii.  Regina  vero  dicebat :  Deo  grati.  s  ago, 
qui  nie  non  duxit  indignam,  ul  de  udero  meo  primo- 


meruit  obtinere.  Acta  sunt  hcee  a«no  qninio  decrmo 
Clodoveo  regnanie. 

XXXV.  Tunc  regina,  ut  impleretiir  dfctum  Apo- 
stoK  :  Salvatur  vir  Infidelis  per  muHerem  fidelein 
(/  Cor.  vii),  vocavit  sanotum  Remigiem  urbis  kiijus 
Rhemensis  anlislitem,  deprecans  cuni  ut  regi  sabi- 
lis  viam  praedicarcl.  Queni  sanctus  sacerdos  pcr 
multam  salutaris  vita;  doctrinam  ad  baptismum  ve- 
nire  prxHlicabat.  El  ille  aii :  Llbenter  te  audiam, 
Lealissime  Pater ;  sed  ununi  restat,  quia  populus  qui 
mc  sequitur,  non  vult  deos  suos  relinquere.  Vadam 
auieni  adhorlari  eos  juxia  verbum  tuuni.  El  venlens 
rexad  populum,  CGepiihorlari  eos,  ul  Deom,  qul 
eis  victoriam  dederat,  crederent,  quoniam  dii  corum 


gcnilum  in  regno  suo  reciperc  dignalus   sit.  Ego  ^  i"  (nbulationesua  nihil  eis  prodessepotuerent.  Ac 


aiitem  nuHum  dolorem  in  corde  meo  pro  liac  causa 
retineo.  Festea  vero  genuit  filium  alium  ,  quem  in 
baptisino  Clodomirum  vocavit.  Et  hic  cum  a^grotare 
ecepit,  dixit  rex  :  Non  potest  aliud,  nisi  de  isto  sic 
fiat,  qaomodo  fiiit  de  fratre  ejus,  ut  baptizatus  in 
nomine  Christi  vestri,  cito  morialur.  Sed  orante 
regina  ,  et  Domini  misericordia  pnecurrentc  recepil 
sanitatem.  Regina  quoque  non  cessabat  regi  prxdi« 
care,  ut  Deum  verum  colerel,  et  idola,  qua»  colebal, 
vana  relinqueret:  sed  nullo  niodo  animum  ejus  ad 
credcndiim  polei^at  commovere ,  donec  tandem  ali- 
quando  bellum  contra  Alemannos  Suevosque  mo- 
verci,  in  quo  compulsus  esl  Deum  connteri,  qucm 
antea  negaverat. 

XXXIV.  Factum  est  autem  ^  bellantibus  inter  se 
Francls  videlicet  et  Alemannis  atque  Suevis  ul  CIo- 
dovei  exercitus  niniis  corrueret.  Aurelianus  consilia- 
rjus  ejus  intuens  regera,  ail :  Domine  mi  rex,  crede 
niodo  Deura  ca^li,  quem  domina  mea  regina  pr%dicat, 
et  dabit  tibi  ipse  rex  regum  ei  Deus  coeli  atque  lerne 
victoriam.  llle  vero  elevaiis  in  coelum  oculfs  com- 
niotus  in  lacrymas,  ait :  iesu  Christe,  quem  Clotildis 
re^ina  mca  pnedicat  csse  Filium  Dei  vivi,  qui  sul>- 


damaveruni  autem  omnes,  pnccurrente  miscricordia 
ei  poteniia  Dei :  Mortales  deos  refi nquimus ,  gloriose 
rex,  et  vcrum  Deum  immortalem,  quem  Remigius 
prjcdical  credere  parati  sumus.  Nuntiantur  hoc  san- 
cto  Remrgio.  Ilie  quoque  gaudro  magno  repletus,  re- 
gem  cl  popuhim,  qualiler  diabolo,  et  operibus  ac 
pompis  ejtis  abrenunliarc  et  in  Deum  credere  debe- 
reiil,  apertis  et  brevibus  verbis  instruxit.  Et  quia 
dies  sancti  Paschae  imminebat,  jejunium  secundum 
Chrislianorum  consuetudinem  eis  indixrt. 

XXXVI.  Die  vero  passionis  Dominicae,  qnem  Pa- 
rasceven  usus  ecclesiaslicus  vocal,  pridie  sciiicel 
antequam  baptismi  graiiam  rex  et  populus  ejiis  per- 
cepturr  erant,  cnm  sanctus  Remigius  et  vencrabilis 
conjux  regis  Clolildis,  pro  regis  et  populi  ejus  salute 
ii)  oratione  |>ernoctare4,  episcopus  anie  altare  san- 
.  ctse  Marise  multas  effimdens  lacrymas,  et  reglna  in 
oraforio  sancti  Petri,  juxta  domnm  reglam  :  expleta 
oraiione,  pontifex  ad  ostiuni  regil  ciibfculi  ptilsalu- 
rus  accessit:  ut  videlicet  per  alla  silentia  iioclis  aliis 
coris  regi  absoluio,  Hberius  posset  committere  sa- 
cra  mystcria  verlii.  Qucm  ostiis  apertis  cubicularii 
regis  revercnler  suscipiunl,  et  cuni  honnrr 


11(^9  HlNGMARl  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSGULA  YARIA.         -  iliiO 

Peiri  principts  apofiloloraiu,  quod  ut  diximus,  cubi-  A  facie$  ejus,  dum  respiccrel  ki  emn  Domioas  (£m<L 
enlo  regis   contiguum  eral,  proce&sit.  Cumque  illi 


Ires,  poniifei  sciiicet,  et  rex,  atque  regina,  dispo- 
Bitis  sedilibus  consedisaent,  cireurostantibus  quibus- 
dsm  dericis,  qui  cum  pontiflce  veoerant,  et  fami- 
Itarlbus  regis  atque  regin»,  el  sauctus  praesul  regeni 
monitis  inslrueret  saluuribus,  ac  evangelicis  disci- 
plinis  imbueret :  ad  conttrmandam  verae  fidei  praedi- 
cationem»  per  sanctum  depromptam  pontiiicem, 
etiam  visibiiiter  ostendere  Dominus  voluit  quod 
cunctis  fidelibus  promisit :  Ubi  suat  duo  vel  tre$  cou" 
gregati  in  nomine  meo^  ibi  $um  tn  medio  eorum  {Matlh, 
xviii) :  repente  na  mque  lux  lam  copiosa»  totam  re- 
plevit  ecciesiam,  ut  claritaiem  solis  evinceret ,  et 

«•»  luce  Toxp.riier  audiu  :  Pax  yobis  ;  ego  aum.     p^edentibus  sacrosanctis  ETangelils,  et  omnil»» 

Nolite  timere;  manele  in  dilectione  mea.  Et  post  ^  -     ■• 

baMS  vefba  lux,  qu»  adveiierat,  recessii,  et  incredi- 


xxxiv) :  boc  et  in  bealum  Remigium  loce  splefidida 
illustratum,  faclum  fuisse  audivimns  :  quoniaro  sic- 
ui  Moyses  legisiator  popuii  veteris  erat  a  Domliio 
constiiutus,  ita  et  B.  Remlgius  evangelicae  gratix 
iator  popuio,  in  proximo  per  fontem  bapiismatis  io- 
novando  exstitit  munere  Ghrisli  eiectas. 

XXXVHl.  Interea  eundi  via  ad  hapiisteriiini  i 
demo  regia  praeparatar,  velis  ac  corlinis  depiclis  ex 
utraque  parte  protenditur,  et  desuper  adambratar, 
plateae  sternuntur,  ecdesis  comporiilar  baplislerion 
Iwisamo  et  caeteris  odoramentis  conspergitnr :  la- 
lemqiie  gratiam  Dominus  subminisirabai  in  popolo, 
ut  existimarent  se  paradisi  odoribus  refoveri.Siqse 


bilis  suavitatis  odor  in  eadem  domo  remansit :  ut 
palenier  ostendereiur,  tlluc  auclorem  lucis  et  pacis 
aique  suavitatis  venisse.  Quem  nemo  eorum,  qui 
adcrant,  pneter  episoopum,  propter  fulgoreni  luiui- 
ois  timore  perculsi,  inlueri  valuerint,  tantaque  cla* 
rilaiis  gloria  pontificem  sanctum  perfudit,  ut  spleo- 
dorex  eo  procedens,  pltis  conspicuam  domum,  in 
qua  sedebant,  reddiderit,  quain  iucemoruin  lumina 
ibidem  lucentia. 

XXXVH.  Rex  itaque  ei  regina  pedibus  sancii  se 
prosternuni  sacerdotis,  et  cum  magno  pavore  ac 
gemitu  coosolationem  ejus  requirunl,  et  quid  sibi  ad 
otilitatem  atque  salutem  pertinent  esset  agendum, 
cum  magna  expeuint  devotione,  paraii  audire,  et 
opere  compiere  quae  a  sancto  poniifice  discerent. 
Nam  luinen,  quod  eos  exlerius  perfudit,  eliam  inte- 
rius  illuminavil,et  ad  qaaerendum  salubre  consilium 
incitavit.  Delectabantur  nainqne  in  verbis  iilis  quae 
audierant,  licet  exterriti  essent  de  luminis  claritale. 
At  vero  vir  sanctos,  sancta  repletus  sapientia,  ccepit 
eos  inslroere,  hanc  esse  visionis  divinae  atque  ange- 
licae  consuetudinem,  ut  in  advenlu  suo  terreani  corda 
morlalium,  sed  subsequenti  consolationedemulceaiii 
prsecedentem  limorem  :  instruens  eos  ex  auctoritale 
sanctaram  Scrlpturanim,  quomodo  singulis,  quibus 
apparuerani,  et  in  primordio  apparitionis  incusse- 
rint  videntibus  se  iimorem,  sed  posi  per  gratiam 


com  hymnis,  et  caniicis  spirituaiibus  alqoe  iiUaiis, 
sanctorumque  oominibus  acclamaiis,  sancias  pooU- 
fex  manuni  tenens  regis,  a  domo  regia  pergii  «d 
baptisierinm,  subseqaente  regina  et  popaio.  Dua 
autem  simul  pergerent,  rex  inlerrogaTil  eptscopBB 
dicens  :  Pairone,  esl  hoc  regoum  Dei,  quod  oiiiii 
promittis?  Gui  episeopus  :  Non  esl  boc,  inqDit, 
iilud  regnum,  sed  initium  flae,  per  quam  veoitttr  ad 
illud.  Gum  vero  pervenisseni  ad  l>aplisierium,  de- 
ricus  qui  chrisma  ferebat,  a  populo  est  inleroeptas, 
ut  ad  fontem  venire  nequiveriL  SancUfiGato  aotem 
fonte,  nntu  divlno  chrisma  defuiu  Ei  quia  pro- 
pter  populi  pressuram  uili  non  paiebat  egressus  ec- 
clesi»,  vel  ingressus,  sanctus  ponlifex  ocolls  ac  ma- 
Q  nibus  protensis  in  coBlum,  coepii  uale  orare  cum 
lacryinis.  Ei  ecce  snhito  columba  nive  candidior 
attulit  in  rostro  ampullolam,  chrismate  sancio  (^ 
nam,  cujus  odore  miriflco  soper  omnes  odores,  qoos 
.  ante  in  bapiisterio  senserani,  omnes  qui  ftderaat, 
iniestimabili  suavitate  repleii  suni.  Aecipionte  aB- 
tein  sancio  ponlifice  illam  ampullolam,  spedes  co* 
lumbae  disparuit.  De  quo  chrismaie  f udil  veoerandDS 
episcopus  in  frontem  sacralum* 

XXXIX.  Viso  autem  rex  tanto  miracalo,  abnegaiis 
diaboli  pompis  ei  operibus  cjus,  peiiil  se  a  sancto 
pontifice  bapiizari.  Procedit  novus  Constanlinus  ad 
lavacrum  salutiferum,  in  quo  delendi  erant  iepne 
veteris    morbi   sordentesque  antiquae  peccaioren 


consolaiionis,  graiissimam  eorum  cordibus  praebuere  «x  maculae  diluendaei  divini  muneri  obsequenie  beaie 


laetitiae  hilaritatem.  Gumque  vir  sanctus  de  talibus 
eos  sufiicienter  instruxissei ,  prophetico  repletus 
spiritu,  cuncta  quae  eis  vel  semini  eorum  eventura 
erant,  praedixit :  qualiier  scilicet,  successura  eorum 
posteriias  regnuro  esset  nobilissiine  propagatura 
aique  gubematura,  et  sancUm  Ecclesiam  sublima- 


Remigio,  in  quo  aposioUca  doclrioa,  el  virlutaa 
gratia  alter  repraesentari  videbaiur  Silvesier.  b- 
gresso  autem  in  fontem  vitalem  Ciodoveo,  sandus 
episcopus  dixit  ore  facundo :  Mitis,  depone  colli, 
Sicamber  :  adora  quod  inc&disli,  incende  qaod 
adorasli :  praeceptis  salutaribus  illam  insiiiuens  ba- 

«Mtli     /4AWAll#\rkA   «iArtAWAM     AAAlAAlAe      A«1         AMlt...^     >^Im^*. 


IIGI 


VITA  SANCTI  REMIGII. 


il«S 


ptum  ipsius(Dett/.  vi),  non  aulein  ulli  crealurae  cxhi-  A  durum  conlra  luxurix  molliiiem  cor  eplscopi  emol- 


bendam  sanctac  Scriplurae  leciione  cognoscirous.  Et 
sic  post  coiifessionem  orthodoxac  Odei,  ad  interro- 
galionem  sanctl  pontiQcis  secundum  ecclesiasticum 
morem  baptizatus  est  trina  mersione  in  nomine 
sanct.-e  et  individux  Triniiatis,  Palris,  et  Filii  et 
Spiritus  sanctl.  Et  susceptus  ab  ipso  pontifice  de 
sancto  fonle  perunctus  est  sacro  cfarismaie,  cum 
signo  sanctae  crucis  Domini  nostri  Jesu  Ghristl. 
Bapiizanlnr  autcm  de  excrcitu  ejus  tria  millia  viro- 
niin,  exceptis  parvulis  et  mulicribus.  Biiplizantur 
sororcs  ejus  Albofledis  et  Landehildis,  et  factum  est 
gaudium  magnum  in  illa  die  angelis  sanctis  in  coelo, 
et  hominibus  devotis  iu  terra.  Multi  denique  •  Fran- 
corum  exercitus,  necduin  ad  Adem  conversi,  cum 


lirent,  et  quasi  riipeni  saxeam  de  loco  suae  sanctita* 
tis  ad  luxuriae  inquinamenta  transtulerint,  et  iiem> 
Gontra  Scriptifram  dicenlem  :  Qttt«  ttiligabU  igneni 
in  $inu  suo,  el  vesiimenia  ejus  non  comburenturf 
(Prov.  VI.)  Admota  igni  ptlea,  id  est  muliebris 
camis  materia,  libidinis  ignem  suasione  diabolica, 
quasi  vento  vchementi  exagitante,  ardor  luxuriae  in 
flammas  eropit.Et  concumbente  eo  cnm  eadem/ 
quondam  uxore  sua,  mulicr  concepit :  et  post  paf'' 
tum  mandavit  episcopo  lilium  se  peperisse.  Gene- 
baldus  vero  confnsus  et  dolens,  nmitio  dixit :  Quia 
latrocinio,  ut  iateret  homines,  quod  Deum  latere 
non  potuit,  in  cubiculi  absconso  gencratus  est,  recie 
vocabitur  Latro.  Sic  ei  nomen  imponat.  Et  quia 


Raganario  ultra  Sominam  fluvium  aliquandiu  dege-  B  culpa  hominibus  non  innotuit,  ne  suspicio  inde  pro* 


ruiit,  donec  Christi  gratia  cooperante,  gloriosis  po- 
liius  victoriis,  cuindem  Raganarium,  flagiiiis  turpitu- 
diiicm  inservientem ,  vinctum  a  Francis,  sibi  tra- 
dituiu  Tcx  Ludovicus  occidit,  et  omnem  Francorum 
populum  pcr  B.  Rcmigium  ad  fldem  converti  ei  ba- 
pti/ari  obtinnit. 

XL.  De.  miraculo  siqoidem ,  quod  Domkius  di- 
giiatus  est  osiendere  per  columbx  speciein,  in  alia- 
tione  chrisinalis,  sicut  et  de  aliis,  raia  est  catholi- 
corum  Patrum  sequenda  sentcntia,  qua  dicitur :  Di- 
vina  operatio,  si  ratione  comprehenditur,  non  est 
adinirabilis;  nec  fides  habet  meritum,  cui  humana 
ratio  prsebet  experimentum. 

IKLl.  Baptizatus  autem  rex  cum   gente  integra, 


cederet ,  si  se  a  solita  vtsitatione  feinina  illa  sub- 
traberet,  coepit  ut  antea  domum  frequentare  epi* 
scopi.  Sicque  factum  est,  ut  recta  hominibus  eulpat 
et  in  cordibus  tam  episcopi  quam  (eminae  tectus 
luxuriae  ardor;  quoniam,  ut  notumest,  quo  magi» 
tegitur,  tectiis  magis  aestuat  ignis  :  contra.culpam 
compunctus  cpiscopus,  post  fletum  ad  culpam  rediit, 
et  oblitus  est  quod  planxerat,  cum  exstinguere  uth- 
luit  quod  per  desiderium  ardebat.  Keravit  pecca- 
tum  quod  egerat.  Concepitque  iterum  mulier,  et 
missp  nuntio,  mandavit  cpiscopo  se  femioam  pepe* 
rlsse  :  quam  jussit  nominari  Vulpeculam.  Quod, 
cnr  ita  eam  nominari  voluerit,  qui  fraudes  et  signj- 
ficationes  in  Scripturis  ipsius  animalis  cogtioscit. 


plurimas  possessiones  pcr  diversas  provincias  sancto  ^  quas  ad  dolos  et  versutias  decepioris  diaboli,  et  ad 


Reniigio,  tam  ipse  quam  Franci  potentes  dedemnt ; 
quos  ipse  perdiversas  ecclesias  tradidit,  ne  Franci 
cuiu  rermn  temporalium  cupidum  esse,  et  ob  id  ad 
Cliristianitatem  eos  vocasse  putarent,  et  Adem  Cbri- 
sii  ac  sanctum  sacerdolium  vilipenderent. 

ILhAL  De  quibus  rebus  in  orientaiibus  Franciae 
partibus,  petentibus  traditoribus,  portionem  quam- 
dain  episcopio  Rhemensi  adjunxit;  et  de  his  quae  in 
Rbemensi  provincia  illi  fuenint  traditae,  non  modi- 
cain  partem  ecclesiae  sanctae  Mariae  in  castro  Lau- 
iluni  clavati  Rhcmensis  parochiae,  ubi  nutritus  fue- 
ral  ii^didit :  ibique  Genebaldum  [Genebaudum]  vi- 
runi  carne  nobilem,  et  tam  in  Scrlpturis  sanctis, 


carnis  peiulantis  illeccbras  et  anfractus  retiiltt  faeile 
satis  advertit.  Tandem  Domino  qiii  beatum  Petrum 
respexit,  et  negationem  amarissime  flevit  (Mattk. 
xxvi),  illuro  respiciente  Genebaldiis  in  se  reversus 
ad  sanctnm  Remigium  misit  petens  ut  Laudunnm 
veniret;  quia  tales  causae  ibi  emerserant,  quas  per 
se  diflinire  non  posset.  Beatus  aulem  Remigius,  si- 
cut  Genebaldus  petiit,  Laudunum  pervenit.  Et  su- 
sceptus  cum  debita  reverentia,  ac  secreta  cubicull 
petcns,  Gencbaldum  inierrogavit  pro  qua  causa 
illum  vocaverit.  Genebaidus  vero  cum  maximo 
fleiu  et  cjulatu  volens  toUere  stoiam  de  collo  suo,  et 
procedere  ad  pedes  sancli  Hemigii,  cuni  magna  vir- 


quam  et  in  saicularibus  iitteris  eruditum,  qui  relicta  |v  ^"^^  ^  ^^lo  Remigio  est  delentus,  ne  stolam  de 


coiijuge,  nepte  scilicet  ipsius  B.  Remigii,  vitam  reli- 
giosam  expetlerat,  episcopum  ordinavit,  et  paro- 
chiam  ipsius  comilatus  Laudunensis  prxfato  castro 
siibjecit.  Qui  Genebaldus  plusquam  iiecesse  fuerat, 
cle  anteacta  vita  et  gradus  sublimitate  confidens| 
cuin  debuerit  cogitare,  quia  nec  David  sanctior,  nec 
Salomone  sapientior  essel,  qui  mulierum  dcliniinen- 
iis  periclitaii  sunt;  incaute  suam  uxorem,  quam 
rcliiiquens  mutaverat  in  sororem,  qoasi  pro  instru- 


coilo  suo  tolleret.  Et  postquam  diutius  ambo  fleve* 
runt  (Intellexerat  enim  B.  Remigius  Genebaldum 
admisisse  crimen,  pro  quo  slolam  vellet  deponere), 
vix  singuitibus  et  lacrymis  Genebaldus  per  ordinem 
omnia  retulit,  quae  commiserat.  Quein  sanctus  Re- 
migius  videns  contrilum  et  pene  desperalum  blande 
consolatus  est  dicens  :  Non  tantum  doleo  de  admisso 
a  te  crimine,  quantum  quod  sic  male  sentis  de  Do- 
mini  booitate,  cui  secundum  Evangelicam  veriutemt 


MAm     ACl 


im 


IIINCMARI  RUEM.  mUIEP.  OPUSCILA  VARIA. 


1164 


f(fi:onUMn  Laxanim,  l^crymis  fioronim,  qoac  signiO-  A  pcmoclabal  in  oraiione,  ct  qtiasi  (1ormiens«  in  ex- 
cani  solUeitaa  ac  flctHles  pcenitcniium  cogiiaiiones» 
compatientlo,  flevii  et  a  mortuis  siiscilavii,  auscila- 
lum  convivio  sno  admisit  (Joan,  xi).  Ilulieris  ciiam 
ipsitts,  qw»  lueral  in  civilale  peccatrix,  nianibu» 
iuiquitatc  pallniis,  sanctissimos  pedes  suos  is,  qni 
super  augelorum  omnium  vcriicem  ad  Patris  dexie- 
»ram  considct,  aUreclari  non  remiit  {Joan,  xii), 
Nunquam  uUi  quanliscunqtie  vel  qualibuscuaque 
peecatis  moriuo,  scu  moie  ac  scelerwn  enoriniute 
sepulio,  gratiam  rcsusciUlionis  a  peccalis  denegaL 
Digne*  pcBniieniem,  aique  sua  poccata  deflentcm, 
pcr  jamiam  rcconclliationis  conmraiuoni  altaris  sa- 
cro  sancti  rcsiituit* 
XLHI.  El  «i  erai  doclissimns  el  walor  eloquen- 


cessum  esi  raptus.  El  vidit  angdtim  assisleoleis 
ubi,  qui  ei  omnia  slcut  diota  et  gesia  fucrani,  enar- 
ravit,  ei  iussii  quaniocms  Laudunuoi  peterei,  ei 
Gcncbalduoi  sedi  episcopali  restitueret,  et  coram  se 
minislerium  episcopale  agere  persuaderet«  Mos 
saoctos  Remigius,  nihil  dubiuns,  cum  samma  eele> 
riute  Laudunum  petiit,  et  in  Ilmine  osUi,  saivo 
sigilio  el  sera  rescrati,  Cenebaldum  jacentem  rcfie- 
rii :  quem  cxtensis  brachiiscum  gaudio  ei  laervmis 
laudans  Doniiui  misericordiam  elcTavii,  eamqne 
sedi  ei  oflicio  episcopali,-veluti  angeios  Dofflioi  prs- 
ceperat,  resUiuerc  maturavii,  et  Rbemos  cam  gaa- 
dio  repedavit.  Genebaldus  iuque  in  saaeiiuie  ei 
justitia  postea  omnes  dies  viiae  suse  graiia  Dei  per- 


tissimus,  tcstimonia4e  laliludinesanct»  Scriptura  Bcgit,  praMiicans  cunctis,  quanu   ilii  feoemt  Do- 

ei  excmpla.  PQeiiitentitim  in  unum  colligens,  ad     niinus. 

XLVI.  Ludovicus  rex  sedem  siiam  in  Soessiioniiiii 
civiutc,  unde  Syagrium  expulerai  consiiluens,  de- 
lecUbatur  praeseniia  et  colioquio  tieali  Remigu. 
Sed  quia  villas»  quas  sibi  rex  ei  Franci  in  pagts, 
Suessonico  videlicct  et  Laudunensi,  dederuni,  ni 
sopra  diciiim  esi»  eptscopio  LauduRensi,  ei  aUis 
casis  Dei  donaverai,  non  b'abebai  io  Ticiikiiale  ip- 
sius  civiuiis  Suessionum,  nisi  unaro  TiUolam,  qnx 
saacto  Nicasio  dau  ftierai.  Unde  suadenie  religio- 
sissima  regina,  ei  pdentibas  locomm  iucotis,  qm 
rouliiplicibus  xeoiis  eranl  gravaii,  al  qood  regi  de- 
bebani  ccclesi^e  Rhemensts  persolvereiil,  rex  sancio 
Reroigio  concessit,  ui  quanium   circamirel,  dam 


aoimandum  eum  Uli  proposuit,  et  exhorUlo  pceni- 
lenliam  indixit.  Facuque  man&iuncula  cum  lecio 
In  modum  sepulcri,  ci  parvissimis  rcnestelUs,  ac 
«ralorio.  qu»  liodieque  manem  secus  ecclesiam 
saneii  Juliani,  Gcnebaldum  in  ea  reclusit,  et  deium 
ac  parochiiB  ipsius  populum  per  septem  annos,  ut  et 
prt^riam  parocbiam  gubernavii»  ei  unam  dicin  Do- 
ittinicam  Kbeinls,  alteram  apud  Lauduuum  celebra- 
vii.  In  qua  rcclusione  pccnitcntia:,  quanix  contriiio- 
nis,  ci  conilnentias  idera  Genebaldus  fucrit,  divina 
misericordia  demonstravit. 

XLIV.   Sepiimo  siquidem  anno  in  vigilia  cccnse 
Domini,  cum  idem  Gencbaldus  in  orationc  perno-  ^  _ 

darci,  ei  seipsum  dcfleret,  quoniam  is,  (}ui  ad  hoc  C  ipse  meridie  quiescerel,  toiuoi  illi  donarei.  Sanetns 


4)rdinatU8  fuerai,  ut  in  illa  dic  poaniientes  Dco  rc- 
«onciliarct,  ipse  suis  criminibus  cxigentibus,  nec 
inler  pojnitente^  in  ecclesia  mercbatur  consistere  ; 
clrca  mediaro  noctcm  angelus  Domini  cum  magna 
vcnit  lucc  ad  eum«  in  oratorium  ubi  pronus  jace- 
bai,  ei  aii  ad  eum  :  Gcnebalde,  exaudit»  sunl  pto 
le  orationcs  pairis  tui  Remigii  :  suscepit  qiioque 
Dominos  pocnitentiam  iuam,  cl  dimissum  esl  pec- 
calum  luum.  Surge,  et  hinc  egredere,  facque  mini- 
fiicrii  cplscopalis  oflicium,  et  reconcilia  Domino  poe- 
nitenles  de  criminibus  suis.  Genebaldus  aulem  nimio 
lerrorc  perculsus,  respondere  nil  potuit.  Tuiic  an- 
gelus  Domini  confortans  eum ,  et  ne  timerct  horu- 
lus  csi,  sed  gauderet  In  nusericordia  Domini  sibi 
coUaU.  Qui  animatus  dixit  ad  angelum  :  Non  pos- 
sum  hinc  egredi,  quia  dominus  ei  pater  meus  Remi- 
gius  clavem  bujus  oslii  secum  babet,  quod  et  sigillo 
suo  signavil.  Et  angelus  ad  eura  :  Ut  non  dubites, 
inqnii,  ine  a  Doinino  missum,  sicut  patet  tibi  ccelum, 
sic  ct  ostium  istud  patebit.  Et  staiim  salvo  sigiiio 
ac  sera,  osiiom  illud  aperium  esi.  Tunc  Genebaldus 


autem  Rentigius  per  fines,  qoae  manifesiissine  pa- 
lent,  pergens,  slgna  sui  itineris  misiu  lo  qao  fioe 
quidam  homo  habens  molendinam  repulU  saactun 
Remigium,  ue  inlra  illos  fliies  ipsum  molendinnii 
concluderet.  Qiiem  bealus  Rcmtgius  bbinde  allo- 
qoens,  dixii :  Amice,  non  sii  libi  moieslnm,  nl  si- 
mul  babcamus  hoc  molendinum  ;  ille  atti«m  rejccH 
eum.  Et  sUtim  roU  roolcndini  veHi  in  inTersmn 
coepit.  Idcm  autem  homo  clamavit  posi  beainro  Re- 
migium,  dicens  :  Serve  Det,  veni,  ei  babeaintts  si* 
mul  hoc  molendinum.  Gui  saneUis  Remigitts  :  Nec 
milii,  nec  tibi.  Ei  sic  Ulis  lossa  in  eodera  loco  df« 
venit,  ut  ex  iHnc,  et  nunc  usque  m  perpeluiim  ms- 
|.  lendinum  ibi  esse  non  poUieril.  El  quis  repiilsiis  et 
a  quibusdam  bominibos,  ne  sylvalam  qttamdam  ia- 
tra  terminos  suos  concloderei,  dixii  vi  nec  faliaD 
unquam  de  ipsa  sylva  inu-a  terminos  suos»  cm 
esset  coniigua,  evolaret,  nee  fuslis  verstts  ilias 
lerminos  indc  caderet.  Quod  el  obserTalam  esi, 
quandiu  iila  sylva  mansii.  Abindeqooquc  procedens, 
venil  ad  villain^  nomine  CAvininnum.  nM»m  mum^o. 


1I6S 


VITA  SANCT1  RCAflGIL 


IIM 


Virm  o&lendit,»Sargente  interoa  rege  t  somno  me-  A  pretio  coinparaTit,  et  man&ioniles  ibidem  conslituit» 


ridiaDOy  reversus  esi  ad  eum  sanclus  Remigius,  el 
omnia  quae  ambilus  circumitionis  illius  continuit,  ei 
praecepto  suse  auctoritatis  rex  donavit  :  quse  usqoe 
liodie  Rhemensis  ecclesise,  quarum  rerum  capiia 
soot  Judiacus  ei  Ocitiacus  [Godiciacus],  jure  quieto 
possidel* 

XLVU.  Legimos  in  sacra  et  antiqua  historia» 
sanctum  David  montes  Geli>oe  maledixisse,  ot  ne  ros 
ncc  pluvia  veniret  super  eos,  oeque  essenl  agri  pri* 
mitiarum  (//  Reg.  i).  Habemus  sancUim  Reroiginm 
ore  proplietico  roaledixisse  insensibilibus  crealuris, 
ut  possessores  earum,  sterilitatis  darono  in  vindicta 
retributionis  ferirenlur. 

XLYill.  £ulogius  quidam  vir  praepotens,  convi- 


qoi  ab  aqois,  super  quibus  constituti  sunt,  Cossa  et 
Gleni  vocaniur:  hominesqoe  in  eisdero  mansionilibus 
de  vicina  episcopi  villa,  quse  Rerna  dicitur,  a  Fran* 
cis  sibi  data,  manere  disposuit,  ut  picem  annuatim 
religiosis  locis  ecdesite  Rhemensis  adroinistrarenl : 
qiiibus  et  pensam  dedil,  quae  osque  hodie  ab  in- 
colis  ipsorum  locorum  habetu^,  com  qua  debitum 
suum  exsolvunt.  Ipsius  quoque  comparationis  suae 
(ines  per  gyrum  adeo  exterminavii,  ut  et  omnibus 
videntibus  pateat  ipsa  exterininalio,  et  a  progenie 
in  progenies  bactenus  ipsae  exterminaliones,  ab  eo 
factae,  nomine  tenus  vocitentur  ac  designentur.  In 
quibus  exterminationibus  quodam  loco  in  fuste  cavo 
inanu  sua  petram  misit,  quam  omnes  qui  volunt 


ctus  apud  regem  Ludovicum  de  crimlne  regiae  ma*  B  manum  in  cavema,  in  qua  petra  posita  esl,  ponere. 


jestatis,  cuin  se  purgare  non  posset,  ad  ecclesiam 
Sanctae  llariae,  el  ad  inlercesslonem  beati  Remigii 
confugium  fecil.  Cui  sanclus  Reroigius,  el  viiam  el 
rerum  suarum  apud  regem  obtinuil  possessionem. 
Klem  autem  recompensaiionis  gralia  sancto  Remigio, 
Sparnacum  villam  suam  in  proprieiatem  dare  voluit. 
Sancitts  autem  Remiglus  relribulionem  temporalem 
pro  intercessionis  suse  beneficio  recipere  noluit.  Sed 
quoniam  idem  Eulogius  verecundiae  confessione  ad- 
dictus,  quia  contra  natales  snos  vita  donari  per  alte- 
riiis  induigentiam  meruil,  in  saeculari  habitu  slare 
nou  voluit,  sanctus  Remigius  ei  dixil,  ul  si  perfectus 
esse  veliel,  venderet  onmia  sua,  el  darel  pouperibus 


possunt  et  ipsam  petram  volvere,  et  eam  a  caverna 
nullo  ingenio  valent  extraliere.  Post  qusedam  vero 
leropora  quidaro  invldens,  quod  moUi  ad  laudem 
sancti  Remigii  hoc  pro  religione  tenebant,  manu 
ipsam  peiram  de  caverna  extrnhere  voluit.  Quod  nou 
valens,  securi  ipsum  pertusum  ainpliare  tenlavtt;  et 
elevanie  eo  securim,  ut  fustem  percuteret,  dextera 
manus  illius  exaruit,  et  oculonim  luroen  amisit ;  el 
qui  forroam  sancli  Remigii  exslinguere  voluil,  laudis 
venerationem  adauxit.  In  hac  solliciludine,  quam 
sanctus  Remigius  de  pice  locis  religiosis  Rhemensis 
ecclesiae,  suo  vel  successorum  suorum  tempore  con* 
suiturus  sategit,  rectoribus  ecdesiae  patenter  osten- 


el  aequerelur  Cbrislum.  El  sic  de  Ihesauro  eecle-  ^  dil,  quia  intemorum  sollicitodinem  non  relinquentes 

eaAati^A     #AVAiiim     niMklinni       n>iiniinA    Atfttli/»ikf      miUSft  Aw«AMkAa.aMA   *«.sa.»;.1am*Sa«m    ma«     A^t^^^^    ^^i^..^^^       ->^ 


siasUco  laxalum  pretium,  quinque  scilicei  miHia 
argcnii  libras,  Euiogio  dedit,  el  eamdem  viilam  tn 
possessionem  eeclesiae  cooiparavii :  bonum  exem- 
pliim  oinnibus  episcopis  lam  suo  tempore  in  carne 
vivenUbuSf  quam  post  eum  in  ordine  succedentibus 
«lcreiinquens;  ul  pauperibus  ac  viduis,  ant  pupillis, 
vei  pro  his,  qui  ad  misericordiam  Ecclesis  confu- 
giunt  qui  injuriam  patiunlur,  aul  qui  peccantes, 
in  exsilio  aul  in  insulis  damnanlur,  aol  certe  quain- 
cuiique  sentenliam  suscipiunt,  loxla  sacros  canones 
«ubTenientes ,  vel  qoaecunque  agentes  bona,  pro 
temporaii  relribulione  non  faciant ;  sed  juxta  Do- 
mjnicam  vocem  :  Gratii  aeefpUiUy  gra$u  dale;  quod 
I>ei  gralia,  id  esl,  gralis  data  acceperunl,  gratis 


exteraoram  providentiam  non  debent  minuere,  ne 
aot  exterioribus  dediti,  ab  iniirois  corruafit,  aut 
solis  Inlerioribus  occupati,  quae  foris  debent,  proxi- 
mis  non  impendant.  Sed  sic  sibimei  ad  spiritualia 
vacenl,  ul  exterioram  administralionem  non  relin' 
quanl;  ne  cum  curare  corporalia  Jam  funditus  negli- 
gont,  subditoram  necessitatibus  minime  concurrant : 
elsi  eis  necessaria  praesentis  vitae  non  tribuunt, 
iteque  eos  libenter  audiant.  Egentis  etenim  mentem 
doctrinae  sermo  non  penetrai,  si  honc  apud  ejus 
animum  manus  roisericordiae  non  cororoeiidat.  Tunc 
autem  verbi  semen  facile  germinat,  quando  in  ao- 
dientis  pectore  pietas  praedicanlis  rigat.  Unde  recto- 
rem  necesse  est,  ut  interiora  possil  infundere  co- 


etiain,  td  esl,  sine  relributione  lemporali  (MaHh.  0  gitatione  innoxia  eliam  exteriora  providere.  Hanc 


xx)*  proximis  larglantur.  Unde  bene^  cum  vinim 
justum  describerel,  prophela  ait :  Qui  exeutit  ma^ 
nua  «iMS  ab  omitt  mttmre  {ha,  xxxiii).  Neque  enim 
dixlt  munere  lanlum :  sed  adjunxit,  ab  omni ;  quia 
aliud  esl  munus  ab  obsequio,  aliud  munus  a  manu, 
aliud  munus  a  lingua.  Hunus  quippe  ab  obsequio, 
est  2»ubjectio  indebiie  impensa  :  rounus  a  manu  pe- 
eonia  :  munus  a  lingua,  favor.  Qui  ergo  sacros  or- 
€lines*lribuit,  vel  qoodcunque  bonum,  unde  retribu*> 


pastorum  sollicitudlnem  Panlus  excilat  dicens  :  Qui 
Sttonim,  et  maxime  domeuieorum  euram  non  habet^ 
fidem  negavUj  et  est  infideli  detertor  (I  Ttm.  v).  Quae 
beati  Remigii  solliciludo  quanium  Domino  placue> 
rit,  iniraculo  oslenso  in  eo  a^V  e\ns  bonis  operWius 
invidebat,  evidenter  ostendi^, 

L.  Ludovicus  rex  cum  O^j  bencdiclione  per  san- 
clum  Remigium  acccpta  ,  ^e  vicloria  sibl  ab  eo 
prsedicla  securus,  el  in  mai^^iiB  accipt«»St  ^^  t^ndiu 


Ii07 


IIINCMARI  RllEM.  ARCHIEP.  OrUSCULA  VARIA. 


ilGg 


cAnin  cum  snper  Oscliaram  fluvium  secus  caslrum,  A  nem  S.  Remigii ,  patris  ci  patroni  soi ,  ad|uTif  eom 


qnod  Divion  dicilur  :  ibique  inier  se  atrociter  con- 
fligenles,  Gundebaldus  ac  Godeglissus  cum  Burgun- 
diouibiis  terga  verterunt,  et  vix  fuga  lapsi  evasorunt. 
Ludovico,  ut  solebat,  existente  victore,  GuudebaU 
dus  se  in  Avenione  rcclusii,  ct  per  Aredium  consi- 
liariuro  siium  paeem  a  Ludovico  expetiii.  Ludovicus 
vero  ,  ablatis  thesauris ,  cum  praeda  .maxiina  ri 
Fiancorum  exercitu  ad  propria  est  reversus.  £t 
mittens  legatum  nonu*ne  Paieruuin,  virum  indu- 
fttrium,  ad  Alaricum  regem  Gotliorum  de  amicitia 
intcr  eos  conditione  mandavit.  Alarlcus  vero  cum 
per  Paternum  vellet  Luduvlcum  decipere,  a  Palerno* 
exploraiis  quae  circa  eum  erant,  et  tliesauris  ejiis 
■ingenio  subarralis,  illusus  esu 


Patrala  si<Yuiilem  vicloria ,  ef  imillis  civitalilKis  sax 
ditioni  subjiigatis ,  usf|uc  Tolosain  peirexii :  et  tbe- 
sauros  Alarid  accipiens,  per  EngoHsmam  eivitaleni, 
ciijus  miiriante  coiispectum  ejus  corruemnl ,  imcr- 
feetis  Goihis  Arianis,  qui  ibi  erani,  ciiro  gloriosa  vi- 
ctoria  dc  mullis  civitalibus  ad  propria  rediit. 

LIII.  Per  iilem  lempus  ab  Anastasio  imperstftre 
codiciilos  Ludovicus  rcx  pro  consuiatu  accepit.  Ciini 
quibus  codicillis  eliam  illi  Anasi:isius  coroitaro  ao' 
ream  ciim  gemrois  et  tunicam  blatteam  misil :  ei  ab 
ea  die  consui  et  augustus  est  appellaiiis.  Sed  ei  Hor* 
ttisda  Romaiue  sedis  ponlircx  saiiclo  Reroigio,  au- 
iiqux  melropolis  cpiscopo ,  qua^  lunc  lemporis  1»- 
bebat  sub  se  duodecim  civitatcs ,  et  loirdem  episeo- 


JJ.  In  diebus  illis,  rcx  Ludovicus  cum  venisset  ^  pus  eisdein  pnesidenies,  vices  suas  iii  npgno  Lud&- 


Pai^isios,  ubi  sedeiii  suam  conslituit,  ait  ad  reginani 
ei-ad  populum  suum  :  Satis  mihi  mulostum  est  quoJ 
Gotbi  Ariani  partem  optimam  Galliai-uui  lenent. 
Eamus  cum  I>ei  auxilio,  et  ejiciamus  eos  de  teira 
ipsa  Doslrisque  ditionibus,  quia  vaUle  boiia  esl,  cam 
•ubjiciamus,  babenies  justitiaw  advcrsum  Alaricum, 
ad  quem  pro  amiciiiai  condltione  lcgatum  direxiuius, 
per  quem  nos  decipere  voluit.^PiacuJt  Ihsc  consilium 
proceribns  FTancorum.  Tunc  per  consilium  reginas 
suae  fecit  ccclesiam ,  in  honore  aposiolorum  Petri  ei 
Pauli  in  Parisiorum  clvilate,  ei  per  consilium  bealt 
Remigii  in  Aureliana  civitate  episcoporuro  synoduro 
convocavit :  in  quo  conventu  uiulta  utiiia  consiituta 
fuere..Rex  quoque  dcvoiissimus ,  pcrgens  contra  Ala- 
vicum  Arianum ,  leuediciioncni  pctiii  a  sanclo  Re- 
migio.  €ui  ei  benediciionem  dedit,  et  victoriam  in 
▼erbo  Chrisii,  spopondii  :  dediique  illi  plenum  vas  , 
quod  vulgaris  consueludo  flasconem  appellai,  de  vino 
quod.benedixit ,  sicot  ei  fecerat ,  quando  posi  ba- 
piismum,  coutra  Gundebaldum  perrexerat,  praeci- 
pi6D8  illi,  utiamionge  adbelluro  procedci-el,  qiian- 
dia  illi  et  suis,  quibus  inde  dare  'vellei,  illud  vinum 
«ie  pnedicio  flascone  non  deficcrel.  Bibit  ergo  inde 
rex ,  ac  regalis  familia  et  numerosa  turba  populi,  et 
eiinde  uberrime  satianiur  :  ei  vas  vini  detriineuluin 
non  paiilur ,  sed  benedictione  Dei,  per  sancliiiu  Re- 
migium  indita,  more  fonlis  inundatione  rcplctur. 
Movit  autein  rex  cunclum  exercilum  suum  de  populo 


vici  regis,  nuper  cum  iiilegra  genie  ad  ildeiQcaii- 
versi  pcr  sanctam  ejus  praedicalionem ,  DominociK^ 
perante,  et  serinonem  confirmanie,  seqaeiiiibus 
signis,  commisil  lioc  modo  : 

LIV.  Dileclissimo  fralri  Remigio  Honnisda.  Sitsri. 
pienies  plena  fraierniiatis  tuae  congralulaiione  colk^ 
quiu ,  quibus  nos  German»  saluiis  tuae  heirfitaTii 
inJicio  corporali  cum  spiriiualilios  officiis  incolonii- 
ias  subnixa  :  congruum  esse  perspeximiis ,  hane  ip- 
sam ,  quam  menie  gerimus ,  verbis  aperirte  iMiisiii. 
Agis  enim  summl  documenia  pontificiSv  dnm  ei  pnc- 
dicanda  facts ,  et  ea  insinuare  bor  dillers.  Praeroga- 
iivam  igiiur  de  nostri  sumpsimus  eledioiic  imlicJi , 
quandoid  operatum  leesse  didicimiis,  i|iiod  cxieris 
'  agenduniobfloxiusimperamus,  tit  in  provinciis  laata 
Koiiginquiiate  di^unclis,et  aposiolica^  seclb  vigorem, 
et  Patnim  regulis  studeas  adhibere  eosioilrani.  Vices 
iiaquc  nostras  per  omiie  regniim  diieeti  et  spiriiitalis 
(ilii  noslri  Ludovici ,  quem  nupier,  adminicHlanle  s«- 
pema  gratia ,  plurimis  el  apostolormu  lcmporiluis 
a^quiparandis  signorum  miraculis^  pradicaiioiieiii 
saluliferam  coiniiantiLus  ,  cum  gcnte  iiuc^ra  ooo- 
vertisti,  ei  sacri  dono  baptismalis  coDsecrasii,  saWis 
prscvilegiis,  qu£  metropoliianis  decrevit  anUquitas . 
pm^senti  aucloritale  conimitiiffliis :  augehles  slodii 
hujus  participatione  ministerii  dignilaiem ,  relevaii- 
tcs  nosiros  ejusdem  rcmodio  di^ensaiioiiis  excabias. 
Et  licet  de  singulis  non  egeas  edoceri,  a  quojaai 


Fraiicoruin,  veiVus  Picuvos   civitatem  :  ibi  cnlm  jj  probavimus  acutius  universa  servari :  gralius 


lunc  Alaricus  rex  Gothorum  commorabatur,  et  sic 
per  pagum  Turouicum  pergens  ,  et  revcrentiam 
sancto  Martino  atque  beaio  llilario  exhibcns  ,  sicut 
lcKissuis  ieclorinveniet^  ouni  Alarico  lege  Gotho- 
ruin  in  campo  Moglolinse {ij^^iui/.  habel  in  cauipis  Vo- 
gladeiisibus]  super  fluvium  Glinno,  miUiario  decimo 
ab  urbePiqtavorum,beIIuin  conseruii.  lUisque  iiiter 
se  compugnantibus ,  Gothi  cum  rege  suo  nfTuis  col- 
liUf  terga  verieruni.  Ludoviciis,  sicut  solebat,  victor 


taiBeii 
esse  solei ,  si  iiiiris  traroes  ostendltur»  el  laboraiuns 
injuncti  opcris  forma  monstratur.  Palemas  igiter 
regulas  el  decrela  sanciissimis  definiia  conciliis. ab 
omnibus  servamla  niandamus.  In  his  TigHaotiiia 
tuam ,  in  his  curam  et  f rateniae  moniia  exhorUiiiMtis 
QStendimus.  Ilis  ea,  quanta  dignum  est ,  revereaii^ 
custodiiis ,  nullum  relinquit  cuipae  loeiim  sanctae  oh- 
semtionis  ohstaculum.  Ibi  fas,  nefasqiie  pnestri- 
piumcst:  ibi  prohibiium  ad  quod  niiiUis  audeai  aspi- 


VITA  SANCTI  REMIGII. 


ilTp 


lece  dclerniinando  cerUmina.  Quidquid  aiUcin  iUic  A  Uoraigii  promis  eadc:»s.  nutihu»  venhim  peliil.  Cnl 


pro  fide  el  vcrilaie  coiislilulum  ,  ul  provida  dispen 
saiione  praMcplum,  vel  pcrsonae  nostrae  auclorilate 
fiieritconfirmalMm,  toium  ad  scienliam  nostram  in- 
siructa  relationis  auesialioneperfenial.  Eo  fil,  ut 
et  noster  animus  orftcii  charitate  dali  et  tuus  secu- 
ritate  perfniaiwr  accepti.  Deus  te  incolumem  cuslo- 
diat,  frater  charissime. 

LV.  Hiijussancti  Hormisdae  ponlificalus  tempore , 
saipe  faius  Lndovicus  rex  gloriosus  coronam  auream 
cuin  gemmis,  qux  regnum  appellari  solel,  B.  Pelro, 
sanclo  Remigio  suggerente,  direxit.  Hic  healus  Hor- 
niisda  pnpa  misit  Conslatitinopolim  ad  Justinum  im- 
peralorem  in  legallone  Germanum  Capuanum  epi- 
scopum ,  cttjtis  animam  vidit  ah  angdis  in  ccelum 


sanctus  Remigiiis  dixit :  In  iiomin«  Domiiii  nostri 
Jcsu  Chrisli,  veri  Filii  Doi  vivi,  si  iu  de  co  i-ccto 
senlis,  loquere,  et  de  ilio,  sicui  catholica  credit 
Ecclesla,  crede  et  confiiere.  Ad  ciqus  voeem  anle 
superhus  hareticus,  humiKs  Jam  c4  catholieus,  ca- 
Iholicam  fidem  dc  sancl»  et  inseparabili  Triniute, 
ei  de  Christi  incarnationc  catlioUce  confessiis  esl, 
el  in  eadem  confessionis  suae  fide  se  pemansuruiu 
professus  est.  Sicque  anima  per  infidelitatem  perdilo» 
et  corporali  voce  propter  superhiam  condemnato, 
virtute  divina  sancius  Remigius  et  anim»  et  corporiB 
reddidit  sanitatem  :  cunctis,  qui  aderant,  seu  hoc 
audituri  erant,  sacerdolibus  patenier  ostendens,  dte 
niale  senliendo  peccanle  in  Christum,  qul  per  Uw- 


scopum ,  ciijus  animam  vimt  ao  angciis  in  cceium      «'«'^  •^"" f  •     .i:„„«,„a 

deferrl«.nctus  Benedielas.  q«i  pro  euralione  puelte  »  n.aniuiem  prox.m«..  et  f"  er  nob,s  »«.  d^gna'» 
_      .  .       ..  ^.»  ^..^«w^4iA  AMVA  nA<u«AniAft  111  fic.  vei  in  LCGiesiam* 


•ixmoniaca^  ad  beatum  Remigium  iitleras  suas  di- 
rexit. 

LYI.  Post  haec  omnia  mortuus  est  Ludoviciis  rex 
in  pace,  et  sepultus  est  in  basilica  Sancti  Peiri  apo- 
stoli  quam  ipseet  regina  suasediricavcrunt.Mortuus 
est  autem  anno  quinto ,  postquam  cum  Alarico  rege 
Cothorum  pugnavit.  Regnavit  quoque  simul  annis 
iriginta.  Et  eoilem  momento  quo  morluus  est 
Ludovicus  Parisiis  revelante  Spiritu  sanclo,  bealus 
R.cmigius  cum  esset  Rlicmis,  defunclum  fuissc  co- 
gnovit ,  et  sibi  assistonlibus  indicavit.  His  ita  gestis 
fuius  Clodomiri,  filii  Lodovici  regis  nomine  Clodoul- 
diis,  interfectis  fratribus  suis,  quos  una  cum  eo  post 


est,  quomodo  ergo  peccantes  in  se,  vel  in  Ecclesiam, 
atque  rebellos,  et  erga  post  recognoscentes  el  poeni- 
tetites  debeant  agere. 

LVIIL  Scnescente  autem  sancto  Remiglo,  et  M 
spiritu  sibi  revelanle,  quoniam  abundantiam  ipsius 
anni  secutura  esset  fames  :  seciiii  sancti  Joseph 
providentiam,do  annona,qua  in  villis  episcopii  iiala 
fuerat,  vel  quam  ab  aliis  comparaverat,  acervos, 
qiios  metas  dicimus,  fecit,  ut  populo  fame  postmo- 
dum  laboraturo,  Inde  subvenire  valeret.  linde  et  Ui 
villa,  quae  Celtus  dicitur,  plures  roeias  fieri  jussit. 
Ipsi  autem  homines  Celtenses  semper  rebelles  et  se- 
ditlosi  fuenint.  Qui  quadam  die  Ddminica  inebriatf. 


patris  obitum  ClotilJis  regina  nutriebat,  inclericum  r  <^«^P^^"«^  '"^«^  ^^  dicere:  Quid  .He    fJ^^J^^i^ 
L  . ..:.  .. .cc.  iL..r;c  .u^  .o  ^,;.in.r..^  enimappellabalurpropterastatisproliiitateiiisaiictiiK 


8c  totondil,  et  processu  lemporis,  viue  ac  religionis 
suae  inerito  patrem  bxrediiaiis  a  patruis  rcgibiis 
obtinuit :  de  qua  Duziacum  villam  in  pago  Mosoma- 
gensi  cum  appendiciis  suis  sancto  Remigio,  el  Rbe- 
meiisi  ecclesiae  tradidit,  et  villam  Riviliacum  in  pago 
Ditiirico  sancto  Dionysio  delegavit.  Villain  quoque 
Noviantum  in  pago  Parisiaco,  cum  omoibus  ad  se 
pertinentibus,  matri  ecclesiae  Parisiensis  civitaiis,  ubi 
presbjter  exstitit  ordinatus,  donavit.  In  qua  villa, 
pleous  virtutibus,  migrans  ad  Dominum,  In  ecclesia, 
quam  ipse aedificaverat, corpore fuitin  pace  sepultus. 
LVU.  Cum  episcopi  demum  Gallia!  ac  Delgicx  pro- 
Tinciarum,  causa  fidei  ad  synodum  conveiierunt , 
iieatum  Remigium  undecunque  doclissimuro,  et  in 


enimappellahalur  propter  «tatis  proliiitatemsaiicti»^ 
Remigius)  facere  vcllet  de  illis  metis  quas  ooagrega- 
verat?  an  civitatem  iiide  facere  vellel?  quia  sicut 
turres  per  muros  civitatis,  ita  per  circuilum  corlis, 
meiae  habebantnr.  Et  suadeute  diabolo»  se  mutoo 
adhortali  sunt  ul  focura  in  eas  roitlerent.  QHoacnm 
sancto  Remigio  in  propinqua  villa,  qua^  BasiliGe 
coriis  dicitur,  consistenii,  celeri  nuniio  esi  dolatum, 
ascendit  eqoum,  ut  ad  tantam  prasumptionem  com- 
pescendum  ad  Celtum  veniret.  Quo  eom  pervenit, 
jam  ipsa  meta  ardebant.  Bcatua  autem  Remiguis 
et  aslate  et  vesperiino  frigore,  sicut  In  autuirnKi 
solet  fieri,  frigidus,  dc  eqi»  descendit,  et  a  hmge 
se  calefacerc  coepit,  tranquillo  corde  et  ore  dicens : 


beatum  Rem:gmm  unnecunque  aocussimum,  e    in      ^  ^-  .  ^^^^, 

Scriptuns  sanctis  eruJitiss.mum,  ac  m  eccles.ast.cis  D  ^1"^^^^^^^^^^  ,,,  e«erunt,  et  qui  de  eorom 


«logmatibus  exercitalum,  ad  idem  concilium  venire 
pctierunt.  Cui  synodo  Arianus  quidem  haereticus, 
acerrunus  dispuuiior  et  dialecticis  proposiiionihus 
ac  conclusionibus  confisus,  et  inde  nimis  elatus,  in- 
tcreraL  Ingredienle  autein  sancto  Reniigio  episco- 
|)orum  conciFium,  a  multiludine  fratrum  exspeclan- 
.:...^    ACBitvoAniihiic  ntnnihiis.  rAvcrcntcr  sicui  an- 


umeii  omnes,  q»i  hoc  egerunl,  el  q«i  «le  eorom 
germine  naU  fuerint,  viri  ponderosi  Oant,  cl  fcmjn» 
gulturosa:  sinl.  Quod  iu  compieium  est.  Nam  usque 
ad  lempora  Caroii  Magni  in.peraloris,  qui  eosdcm 
homines  de  Cello,  quoniam  Vicedominum  in  eadem 
villa  mort»erudcli»8imaoccidenint,exierminaVa,  ei 
auctoribus  inlerfecti»,  conseniienies  per  *»'etw« 


1171  HINCMARI  RHEH.  ARCRIEP.  OPUSCULA  VARIA.  1172 

lianc  TindicUB  gostioenles  seiilenliam  viiiimiis,  sicut  A  desiderio  ad  aelernam  anlielat  patriam.  Gondito  si. 


el  Giezi»  cum  domo  Bua,  maledictione  Eiisei»  iepra 
niiiitalus  est  (/  F  Reg.  i). 

LIX.  Apte  quidem  senlenlia  viri  Dei,  spiritn  ^va 
rcpleli,  jquo  sicut  praesentes  vidit,  ita  posieros  eo- 
rum  rebeUes  ac  seditiosos  pR£vidit  :  vindictam  Iiu- 
jusmodi  prxsumptores  non  solum  in  se,  verum  et 
In  genere  contraxerunt :  ut  sicut  peccaio  priroi  pa* 
rcntis,  per  traducem  semiiiis,  cuncti  ex  eo  geniii 
peccatum  ejus,  et  mortem  corporis  pro  peccato  ii- 
Jatam  iraxerunt,  ita  et  geniulibus  eortim  prseftum- 
ptorum  geiierati,  vindictain  illatam  generauiibus 
sustinerent.  £t  quia  in  femineo  sexu  non  erat,  ubi 
vindlcta  similis  iu  membris  similibus  monslraretur: 
aicut  per  gultur  prim»   matris   gustus    lllicitus 


quidem  teslamento>  et  dispositis  omnibus»  quia  ut 
scriplum  est,  verus  agricola  ,  omnem  vitis  vene 
palmiiem  fructum  ferentem  purgat,  ut  fructom  plos 
aflerat  (Joan,  xv)  :  oculorum  corporalium  lumine 
aliquandiu  est  privatus,  quatenus  mentis  ocuUs  in- 
tcnlius  qu£  superna  sunt,  ad  qtia^  toto  desideria 
anhclabat,  contemplari  valeret.  Studebat  antefflia 
suae  probalionis  lentatione  semper  grataas  agere, 
bymnis  Dei  et  laudibus  diebus  ac  noctibos  vacans, 
ac  fldeli  mcnte  inteliigens,  quoniam  qui  liamiiiler 
flagcUa  suscipiunt,  post  flageila  subtimiler  ad  re- 
quiem  suscipiuiitur.  Quod  et  in  eo  Dominas  in  prae- 
senti  volens  ostendere,  quasi  pignus  aeiernae  lads 
aniequam  decederet,  visum  ei  restituit :  iinde.  sieat 


Uansiens,  ad  prasvaricatricis  sobolem  derivavit  cul-  B  et  de  amissione  luminis,  nomen  Domini  benediiit. 


pam,  sic  et  ad  genitaa  de  bac  stirpe  propagaretur, 
ignominiosa  hxreditaa :  veluti  per  Moysen  Domino 
dicitur :  QiU  reddis  iniquHatem  patrum  filiis  ac  n^pih 
til^vi  {tlxod,  xxxiv). 

LX.  Post  pnemissas  autem  et  alias  multas  virto- 
tes,  qiias  Doniinus  per  hunc  sanctum  suum  operari 
dignatus  esl,  gemitus  et  suspiria  illius  exaudiens, 
quibus  dicebat  :  Quando  veniam  et  apparebo  anle 
(adem  Dei  {P$al.  xli)  ;*  et :  Satiabor^  dum  manife- 
$labiiur  gioria  lua  {PeaL  xvi);  revelavit  ei  Dominus, 
consolans  eum,  imminere  diem  obitus  sui :  Qua  de 
re,  secundum  sacros  canones  tesiamentum  rerum 
suarum  condidit,  ad  hxreditatem  illain  festinans, 
de  qua  Propbeta  dicit  :  Cum  dederit  dilectie  $uii 


£i  non  post  longum  spatiuin  sciens  adesse  dieiB  sA 
transitus,  per  inissarum  celebrationem,  ac  sacne 
communionis  iargitionem,  vaiefaciens  ei  dans  psh 
ccm  filiis  suis,  poslquain  {ler  viginti  el  duos  aonoB 
in  clcricali  online,  in  episcopatu  vcro  [74]  sepbia- 
ginta  .et  qualuor  coiilinentissime  ac  reIigio^s»ne 
fidelis  servus  et  prudcns  Domino  ministravity  noaa- 
gesimo  scxto  «  aetatis  sua;  anno,  Idibos  Janaarii, 
Baiicli  ceriaininis  cursu  consummaio,  fide  serraia» 
cuin  miilliplici  bonorum  operum  fructu  et  anioia- 
rum  lucro,  ut  diu  desideravity  anima  coelos  peoe- 
trans,  tcrrae  corpus  reddidit;  accipiens  stolani  al< 
bam,  aniinx  scilicet  beatiludinem  sempiteTnaai, 
donec  in  resurrcclione  alieram  accipiat  siolam,  bea- 


«omiudir,  hac  esl  hwreditas  Domitn  {Pial*  cxxvi).  ^  lain,  videlicct  una  cuin  anima  resumpla  gloriiieaBdi 

Oiiinis  qui  dorniit  in  morte,  perdit  bsereditatem.      corporis  immorialiiaiem. 

LXI.  Bcatus  igitur  aihlcta  Dei,  confessor  officio, 
niarlyr  quoque  studio,  invlctus  certaniine  paJmani, 
quaercns  sanguine.  Quem  quia  diu  contigit  in  cor- 
porc  vivere,  neccssc  fuit  etiam  longiora  camis  et 


Sed  cum  dederit  dilcctis  suis  somniim,  lixc  est 
baereditas  Domini,  quia  electi  Dei  postquam  perve* 
nerint  ad  mortem,  tunc  inveniunt  liaireditatem.  Sic 
aanctiis  Remigius  terrenam  derelinquens  ha^redita- 


tem,  accepit  aeternam,  quia  oliva  fructifera  per  lu-  .  diaboli,  et  pravorum  homiiiuin  tornienia  tolerare. 


eida  misericordta*  opera  exstitit  In  domo,  videlicet 
Ecciesia  Dei.  Uude  speravii  jure  in  misericordia  Dei 
8ui,  veraciier  dicens  :  Fuerunt  mihi  lacrymof  meoe 
panei  die  ac  nocte  {Psal,  xu) ;  quia  sicut  corpus  sa- 
tiatur  pane,  ila  de  lacrymis  reficiiur  anima,  quo- 
niam  cxinde  sperat  remissionem  peccatorum  ha« 
bere.  Dies  vero  et  nox,  pro  saeculi  diversitate  po- 
nnntur  :  quia  sive  in  prosperis  rebus,  sive  in  ad- 


Quia  enim  acjjuvante  se  Domino,  virlutcm  patientiae 
forliter  servare  contendit,  el  iii  pace  Ecclesiae  Tixit, 
et  tanien  martyrii  pahnani  tenuil.  Gonsummato  ergo 
feliciler  cursu,  ad  sanctorum  apostolornm  ac  niar- 
tyruin  consorliuin  confessor  Domini  preiiosus  Re- 
migius  post  inorlem  corporis  gloriose  pervcnii,  sicni 
allcsialur  aposlolica  iUi  gratia  collaia,  gens  viiie- 
licet  Francica,  ad  fidem  Ghristi  pcr  eum  conver<a. 


versis,   desiderii  sul   lacrymas  Deiim   desiderans  I^  et  baptismi  gratia  consecrata  :    mariyrii  p:ilma. 


anima  fundit»  scicns  scriptum  :  Vanum  est  vobis 
ante  lucem  surgere :  surgite  postquam  sederilis^  qui 
manducatii  panem  doloris  {Psal.  cxvi).  Ante  iuccin 
quippe  surgere  est,  priusquam  clariias  seternx  lucis 
et  «retributionis  appareat,  in  praesentis  vit%  nocte 
gaudere.  Sedendum  prius  est,  ut  post  recte  surga- 
Mus;  quia  quisquls  nunc  se  sponte  hnmiliat,  hunc 
scquens  gloria  exaltat.  Manducat  autem  panem  do- 
loris,  qui  gemit  in  bac  peregrinatione,  et  ccelesti 


longaniinilas  palieiitiae  in  longaeviiate  ipstiis  vitx : 
confessoris  glorioe ,  orlhodoxac  fidei  pnedicatio,  el 
virtutum  tain  in  vita  ipsius  corporis,  quam  et  post 
obilum  prseclara  oslcnsio. 

LXIl.  Gijetcrum  cum  funus  snnctissimnm  defer- 
rctur  ad  sepulturam  versus  ecclesiain  sanctorara 
martyrum  Tiniothel  et  AppoUinnris,  secus  ecdesbfi 
sancti  Glirislophori  mariyris,  in  loco  ubl  ex  tunc  ct 
nunc  crux  cst  posita,  el  iibi  mutta  iniracnla  Deos 


1175 


VITA  SANCTl  REMIGU. 


1174 


postea  pro  sancio  Rciniglo  oslendil :  ila  ferelrum  est  A  pcrvadit,  despiciew  hominem,  qoi  eum  sancto  loco 


aggmauiro,  at  nullo  modoquocunque  iiif^enio,  vela 
quantiSGunqne  hominibus  posset  moveri.  £t  stupen- 
tibus  omnibus ,  ct  peientibus  Dei  omnipotentiam, 
wel  dignaretur  ostendere,  in  quo  loco  ejusdcm  sancli 
sui  corpus  vellelreponi ,  designavenint  ad  basilicam 
pnefalorum  marlyrum,  el  ferelrum  moveri  iion  po- 
luit.  Proposnerunt  ut  ferrelur  ad  ecclesiam  sancti 
Nicasii,  et  moveri  non  poluit.  Proposuerunt ,  ut 
ferretiir  ad  ecclesiam  sanctorum  Sixti  el  Sinicii,  et 
nec  sic  moveri  potuit:  taiidem  coacti,  quontamparva 
ecclesiola*erat,  in  honore  beali  martyris  Christo- 
"^pbori,  scd  nullnm  corpus  nominati  sancti  in  ca  jace- 
bat,  et  in  qua  eique  circun^acenttlius  airlis  ex  anli- 
quo  erat  coemeteritim  Rliemensis  ecclesiai :  peiierunt 


contulerat.  Qui  eum  ab  episcopo  ac  loci  praeposito 
crebro  conventiis  fulsset,  ut  quee  injoste  pervascral, 
redderel;  parvlpendens  verba,  quae  andiebat,  perti- 
naci  direpta  defensabat  intenttone.  Deniqiie  causa 
exstilit,  et  non  devotio,  ut  propcrarei  adfiancli  bar 
silicam.  Arguitur  iterum  a  loci  proposilo  pro  perva- 
slotie  cainpi,  sed  nihil  dignura  raiione  respondlf. 
Explicitisqne  negotiis,  asccnso  eqiio,  ad  domum  re^ 
dire  disponit :  sed  obstat  nisoi  ejiis  sacerdoils  injii- 
ria.  Nam  sauciaius  a  sanguine,  diruit  in  terram. 
Obii^aiur  lingua,  quae  iocuta  fuerat  campum  toUere: 
cbuduntur  oculi,  qui  concupierani :  manus  oontnK 
huniur,  qnse  rapoerant. 
LXY.  Tunc  balbutiens,  et  vix  sermonem  explicare 


ut  Dorainus  declararcl  si  in  eadem  ecclesia  vellci  B  valens,  ait:  Deferle  me  ad  basilicam  sancli,  etquan- 


illud  corpiis  sanctissimnm  poni.  Et  sic  tanta  facili- 
tate  inotum  esi  feretrum,  ut  nuUuin  onus  poriautes 
sentirent :  sepiiUum  est  autem  illud  venerabile  cor- 
pus  in  eaJein  ecclesiola,  ubi  altare  est  in  honore 
sanciai  Genovefu*,  quse  familiarissima  exstitit  beato 
Hoinigio.  Qaod  manifeslum  est  actum  faisse  divina 
disposilione,  atque  ipsiusvoluniate,  ut  sicut  res,  sno 
noiiiine  acqtiisitx,  juxia  sacras  legesepiscopioeccle- 
sia;  Rhemeiisis  erant  unitse :  ita  et  quae  ipsius  meri- 
iis  erant  de  caeiero  acquirendae  Rhemcnsi  Ecclcsix, 
lii  cujus  jnceret  territorio  unirentur. 

LXlll.  Post  cujus  obiluin  cum  Ines  ingiiinaria  po- 
puhim  priroae  Germanise  devaslaret,  el  ontnes  Riie- 
mensis  provinciae  incote  Imijus   clailis  lerrerenlur 


tumciinqiie  super  me  auri  est,  ad  sepulcmm  cjos 
projicite  :  peccavi  enhn,  auferendo  res  ejus.  Aspi- 
ciens  antem  dator  campi  hunc  cum  muneribus  dc- 
ferri,  ait :  Ne  acclpias,  quxso,  sancte  Dei ,  muncra 
ejus,  qu»  nunquam  cupide  accipere  consuevisti.  Ne 
sis,  dcprecor,  adjutor  ejus,  qui  inflammante  concu- 
piscentia,  reium  luaruin  ncquam  possessor  exstitit. 
Nec  disiulit  sanclus  audire  vocein  pauperis  sni.  Nam 
homo  ille  licet  jussisset  dari  munera,  ostendtt  san- 
clns  Doinini  se  illa  non  acceptasse.  Unde  redleii& 
pervasor  domum,  amisit  spiritum,  recepitqae  &:- 
clesia  res  saas. 

LXVl.  Sepullo  siquidem,  ut  prsediximus,  corpore 
'bcati  Reinigii  in  ecclesia  sancti  Christopbort,  cunv 


audiiu ,  concurril  Rhemensium  populus  ad  sancli  C  niolta  el  slupenda  inlracula  in  eadem  ecclesia  pcr 


sepulcrum  ,  congruum  htijus  causai  Aagilare  rcme- 
dium  «.  Accensis  qtioque  cereis,  lycfanisque  non 
paucis,  hyinnis  psalmisque  coelestibus  per  totam 
excubat  noclem.  Mane  autem  facto,  quid  adhiic  pre. 
catui  dcsit,  in  tractalu  rimatur.  Repererunt  eteiiim, 
revefante  Deo,  qoi  sanclum  suum  miriricarl  voluii 
spud  homines,  quem  apud  se  mirificum  habebai, 
qualiicr  oralione  pnemissa,  adhuc  inajori  propiigna- 
culo  urbis  propngnacula  munirentur.  Assiimpta  igi- 
iiir  p;illa  de  beatl  sepiilcro,  componunt  eain  in  m(H 
dum  feretri;  accensisque  super  cruces  cereis  atqne 
siiperceroferariis^dantvoces  in  canticis,  eircumeunt 
urbem  cuin  vicis,  nec  prgeiercunt  ullum  hospiliiim, 
qiiod  non  hac  crrcumitioiie  concKidant.  Quid  plura? 


merita  ejus,  Domini  gratia  fierent,  ampliata  ei  exal- 
tata  esi  ipsa  ecclesia.  Et  facta  crypla  retro  altare^ 
!n  quam  transferretur  corpus  sanctissimum,  eflbs- 
siim  est  de  loco  In  quo  erat,  ut  in  fossam  factam  iii 
meniorata  crypta  deponeretor,  sed  nullo  modo  mo- 
vcri  poiuit.  Superveniente  autem  nocte,  et  pemo- 
Gtantibus  fratribus  in  hymnls  et  caaticis,  multis  a^'- 
censis  luminaribus,  clrca  mediam  noctem  sopOr  Ri 
omnes  irruit.  Et  evigilantibus  eis,  Calendis  Octobris 
ciim  sanctissimo  corpore  sepulcrum  inveiitum  est, 
angclicis  manibus  positum,  in  fossa  crypt»,  retro 
altarc  f;icta'.  Tantaqtie  evigihintcs  oiloris  suavitale 
rcpleli  suntomnes  qiii  adfiicrant,  uthumana  lingiia 
tioc  effari  non  valeat :  et  sic  per  lotam  diem  et  hi 


Non  posl  mullosdies,  fineshujiiscivitatisRhemensis  ^  crasiinnm  ipse  odor  in  eadeni  ecclcsia  perseveravc- 


iues  aggreditur  memorata.  Verumlamen  nsqtie  ad 
eum  locum  accedens,  qiio  beaii  pignus  accessii,  ac 
si  constituiom  cemeret  terminum,  intro  ingrcili  itlio 
modo  non  est  ausa  :  sed  etiani  quo;  in  priiictpio  per- 
yaserat,  hiijus  virtutis  repulsu  reliqiiit.  Qui  beatissi- 
nms  Dontifex,  et  in  vila  corporis,  et  post  obiluin. 


rit.  Ipsaqiie  die  translationis  ejus,  cum  divinis  lau- 
dibus  sutnpta  sunt  reiiquia  a  corpore  illins,  de  ca- 
piliis  vidclicct  ejus,  et  casula,  ac  tunica  ipsius',  ei 
iiivolututn  est  corpus  illiusintegrum,  sed  csLsiccaimu 
de  branilco  nibeo. 
LXVII.  Processu  dcni(\ue  temporis  Pipptnns  ^*» 


4175 


HINCMARI  RnRM.  ARCinEP.  OPUSCULA  VARIA. 


1176 


in  hanc  \illam  quam  mihi  le  devotlor  liomo  dedit,  A  colligens  secum  detulit,  per  sua  habiiaeula  s|>arsi». 


cjuanique  ego  ecclesi»  domina;  mea;  sanclse  Dei  Ge- 
nitricis  donavi?  Et  flagellavit  eum  satts  duriter,  ita 
vt  livores  postea  In  corpore  ejus  parerent.  Et  cum 
disparuit  beatus  Uemigius,  Pippintis  snrrexit,  ac 
valida  correptus  febrc,  quantocius  ab  ipsa  villa  re- 
cessit.  De  qua  febre  non  parvo  lempore  laboravit. 
Etdeincepsprincepsregni,  usque  ad  moderna  tem- 
pora,  ibi  non  mansit,  sicut  nec  iu  Codiciaco  vel  Ju- 
liaco,  nisi  Ludovicus  rex  Germanlae,  quando  supcr 
fratrcm  suum  Carolum  rcgnum  ejus  iuvasil,  in  Ju- 
liaco  mansit,  et  in  die  crastina,  turpiter  ante  ipsum 
fratrem  fugiens  vix  evasit. 

LXYllI.  Nostra  sDtale  colonus  quidam  villx  Rlie- 
mensis  episcopii,quae  plumbea  Fontana  dicitur,  ma- 


et  poslea  serpens  eis  in  locis,  in  quibus  pulvib  spar- 
sus  fuerat,  non  apparuit.  Quibus  ostensis  miraeulis, 
cerlo  indicio  colligere  possumus,  quia  si  oon  hxs- 
tautes  in  fide,  in  tribulatiouibus  nostris  auxiliani 
sancti  Remigii  ex  corde  peUerimus,  et  ab  angelonim 
Satane,  qui  in  serpcnte  matrem  humani  generis  al- 
locutus  deceperat  (Cen,  iii),  infestinaiionibRS,  et  a 
pravorum  hominuro  improbitatibus ,  ejus  merilis  ec 
intercessioiiibus  liberabirour. 

LXIX.  Tcmpore  Ludovicl  imperatoris»  duo  fralies 
Franci  foresiarit  ejus,  invaseruni  paFiem  de  silrt, 
quam  in  saltu  Yosagi,  ut  supra  oslendinius,  saacuis 
Remigiiis  in  vila  sua  preiio  comparaiTerat ,  iatn 
iincs,  dicentes  quod  plus    pertineret  silva  ilh  ad 


nebat  juita  iiscuin  regiuni,  qui  Rosetus  vocalur,  et  B  fiscum  imperaloris,  quam  ad  partem  saiicli  Remi^i. 

necpeculium,   nec  messem,  vcl  pratum   propler 

fiscalinorum  infcstalionem  quiete  habere  vaiebat. 

Unde  saepe Justitiam  apud  regios  ministerlAlcs  peiiit, 

quaro  obtinere  non  potuit.  Tandem  invenit  sibi  salu- 

bre  consiiiiim.  Nam  coxit  panes  et  carnes,  et  acce- 

plt  cervisiam  in  Yascnlis,  proul  potuit.  Qux  omnia 

In  vase,  quod  vulgo  benna  dlcitur,  collocavit,  et 

carro  superposuit :  sicque  juncUs  bobus,  candelam 

In  manu  babens,  ad  basilicam  sancti  Rcmigii  propc- 

ravit.  Quo  perveniens,  de  pane  ei  carne  ac  ccrvisia 

matricularios  pavit,  candelam  ad  sepulcrum  sancti 

posuit,  et  ^us  auxilium  contra  opprimcntes  se  fisca- 

linos  expetiit.  Pulverem  quo<iue  dc  pavimento  eccle- 

si;£f  quanium  valuit,  collegti,  et  in  panno  ligavit, 


et  ia  prsedictam  beniiam  misit,  et  desuper  linteum, 
aicut  supra  corpus  morlui  aflectari  solet,  composuit, 
et  cum  carro  suo  ad  propria  remeavit.  Quicunquc 
autem  de  obviaiilibus  eum  iuterrogabant,  quid  in 
illo  carro  duccret,  respoudit  se  sancium  Remtgium 
ducere.  Et  admirabantur  omnes  in  diclo  et  facto 
illius,  putantes  illum  esse  amentem.  Pcrvcniens 
autem  cum  eodem  carro  in  pratum  suum,  In  eo 
pastores  pasceutes  diversi  generis  anlmalia  de  fisco 
Roseto  tnvenit :  et  invocato  sancto  Remigio,  ut  eum 
contra  oppressores  suos  adjiivaret,  coeperunt  boves 
et*vacc9e  cum  maximis  mugiUbus  iuvicem  se  corni- 
busimpetere;  hirci  bircos,  cipne  cnpras  cornibus 
iropugnare ;  porci  cum  porcis  confligere  ;  vcrveces 


ContradicenUbiis  autem  liomiiiibus  de  poiicslate  Rbe- 
mensis  ecdesiae  unus  eorum  altercando  venit  aJ 
porcos  suos,  quos  in  eamdem  silvaro  ad  pasUooea» 
miserat,  inter  quos  lupum  invenit.  Qiiem  asceodoi» 
equum,  velociter  est  insecutus.  El  volens  eom  per- 
cutere,  eqiio  expavescente  coUIsit  capnt  ad  ttDicm 
fusiem  de  ipsa  silva  ,  ita  ut  cerebruni  iUius  in  va- 
rain  defluxerit :  et  mortuus  est.  Frater  vero  ejus 
conciie  pergciis  in  partein  alteram,  perveoit  ad 
qu^indnm  peiram,  et  dixit  :  Omnibus  notoia  sii, 
quia  usque  ad  hanc  petram  est  ista  silva  Imperatoris. 
Et  cum  percuteret  eaindem  petram  dolatoria  qnni 
in  inanu  portabat,  exsilierunt  ab  lUa  particiiie  \a 
oculis  ejus,  et  exca>calus  est.  Sicque  ambo  recepe- 
runt  mercedem  presumptionis  et  mendacil  suL 

LXX.  Qtiidam  vir  nobllis  de  territorio  Nivemefist. 
obtiuitis  reliquUs  B.  Remigii,  oratoriom  iti  cjos  bo- 
nore  in  proprietate  sua  xdiflcavit  :  ubf  Domin« 
mnllas  virlutcs  per  merita  ipsius  sancti  sui  osieadit. 
Cuin  autem  defuncto  Ludovico  iinperalore,  ilqniiaiii 
genUlitia  mobililate  absque  jugo  principis,  pnNi& 
qiiisque  potcrat,  se  eflerre,  et  ad  inviceni  pugBare, 
ac  per  conUguos  pagos  debacchari  coeperunt,  pau- 
pcres  homioes  substanliolas  suas  in  ecclesiis  re- 
ponere  studuerunt.  Unde  confusi  opinione  virtBiua, 
quae  ibi  iiebant,  ad  salvandum  sua  w  eodem  oratorio 
quique  poterant,  certatim  reposueranU  Aodiefile» 
autem  pRndones  Ideni  oratorium  multls  pluriinoniKi 


cum  vei*vecibus  se  collidere,  paslores  se    fuslibus  ^^  opibus  referlum  aggressi  sunt  eas  deripere.  Qiioroiu 


et  pugnis  mutiio  percutere.  £t  levalo  maximo  tur- 
bine  pasiores ,  ejulantes  animalia  secundum  genos 
suum  cum  maximo  sonitu  ct  strepilu  ila  coepcrunt 
versus  Roseium  fugere,  ac  si  maxima  muliiiudo  in- 
sequentium  eos  cum  flagelUs  persequeretur.  Quod 
▼identes  et  audientesnscalini,nimio  terrore  perciilsi, 
.  nOD  putaverunt  se  vel  una  hora  vivere  posse.  Unde 
'CorrectiapResumptione  sua,  ab  afllictione  pauperis 
sancti  Remigii  adeo  crssaverunt  ut  poslmodiim  idein 
pauper  bomo  pacifice  et  sine  inquietudine  posside- 
let  sua.  El  quoiiiam  juxta  fluvium  Saram  in  loco 


uiius  obseratum  ostiiim  pede  percussii,  ut  seraiii 
efl^ringeret,  et  mox  eidem  oslio  pes  ejos  adbxsit,  tt 
rosupinus  pracsuinptor  in  terram  cecidit.  Qood  \> 
dentes  alli,  aufiigerunt.  Ipse  autem  miser  crocijta 
cogeiiie,  cum  maximo  ejulaiu  eoepit  culpam  saan 
fatori,  et  cum  lacrymis  amarissimis  profiteri  qaoii»i 
^Dcus  per  inerita  S.  Remigii  pedem  iUinsab  ipsocoo- 
pede  solveret,  nuiiquam  ulterius  de  ipsa  vel  de  aU 
ecclesia  quidquam  toUeret,  vel  tolli,  qiiaiiium  iiiip» 
esset,  ullo  modo  consentiret.  Caballum  qooqoestiafli 
cum  sella  et  alia  qu«i$  poioit,  ad  eamdein  ecdesiaB 


«77 


TITA  SANCTI  REMIGII. 


^178 


ari<lo  pede  claiKius  reroansit»  iisque  dttm  com^»- Ji  et  $anem  eos{I$a.xu);  quatenua  plenias obroantiir 


trescente  crure  ac  feinore  post  diulomum  laborem 
mortuas  fuit. 

LXXI.  Quando  tres  fralres  reges,  Clotarius,  Ln- 
dovicus  et  Curolus,  regnum  post  patris  sui  obitnm 
inter  se  diviserunt,  episcopium  Rhemense,  quod 
tenebat  Folco  presbyler,  Caroius  iiiter  homlnes  suos 
divisit,  villam  Juliacam  Richuvino  in  bencliciiim  de- 
dit.  Cum  autem  uxor  illius,  nomine  Berta,  in  cubi- 
culo  yWlB  ipsius  jaceret,  venit  ad  eam  sanctus 
Reinigius»  diccns  :  Non  est  iste  locus  tuus  ad  jacen- 
dum.  Allerius  meriti  et  officii  deliet  esse,  qui  hanc 
villam  habere  et  in  hoc  cubicolo  jacere  debet.  Surge 
quantocius,  et  hinc  abscede.  Quod  illa  parvipendtt, 
piiians  se  visum  inane  videre.  AUera  vice  venit  ad  eam 


suppliciis,  qui  nunc  gaudcnt  etiam  in  delictis.  Yenim- 
taroen  hlc  sanctus  iinitator  Domini  soi»  qui  non  om- 
nia  vindical,  ut  ejus  ostendatur  patientia  :  nec 
omnia  inulta  dimi^tit,  ut  ejus  probetur  providentia  : 
licet  non  lani  freqnenter  exerai  in  perniciosos  vin- 
dictam,  non  usqnequaque  inulta  nostris  temponbus 
deserit  pKrsumptorum  piacula. 

LXXIl.  Nam  Blithgarius  quiilam  «  nuper  mansum 
de  thesauro  ecclesis  in  villa  Tenoilo  pretio  apud 
Bernardiim  cnstodein  obtinuit,  unde  famulos  sancti 
Remigii  cum  flagellis  cjecit.  Conclainantibus  autero 
eis  sanctum  Reroiginm,  ut  eos  adjuvarel,  idem 
Blilhgariusciimirrisioneillisrespondit  :  Modo  pare- 
bit  qualiler  vos  sanctns  Remigius  adjuvabit.  Videte 


8anctusRemigius,etdixitei:Curhincnonabscessisli,  B  quomodo  in  adjulorlura  vestrum  venil.  El  inter  hse 


sicut  tibi  praecepi?  Yide  ne  amplius  te  hic  iiiveniam. 
Qiiod  illa,  ut  prius,  pco  niliilo  duxit.  Tertio.ut  venit  ad 
eam  sanctus  Remigius,  dixit :  Nonne  jam  seniel  et  se^ 
cundo  tibi  pnecepi,  ut  hinc  abscenderes.  Sed  qnia  con- 
tempsisti  hinc  pergere,  alioram  deportaiione  abs- 
cedes.  Et  percussit  illain  virgs,  quam  tenebat  in 
inanu.  Qoic,  toto  corpore  In  roaximuro  lumorein 
converso,  quod  vidit,  viro  suo  Richuvino  et  aliis 
qiiamplurimis  dixit ,  et  per  aliquantos  dies  sever- 
rime  cruciata,  vilani  flnivit.  Cujus  corpus  vir  ^iis  in 
ecclesiaro  sanctl  Reroigii  deportari,  earoque  ibidero 
sepeiiri  fecit.  Mirantur  quidaro,  quod  cum  vindicta 
nioruli  illam  de  pnpdicta  villa  expulit,  et  corpiis 
ejiis  in  ecclesia  sua  sepeliendnro  recepit :  quod  neino 


verba  cum  niaximo  clamore  ingemuit,  el  incredlbi- 
litcr  inflando  intumuit,  sicqiie  medius  crepuit,  et 
mortuus  est.  Qiiibus  audiiis,  divlnam  in  nobis  vin- 
dictam  penimescentes,  bhisphemiam  in  Deum  et 
sanctos  ejus  magnopere  caveamus,  sludentes  ne  ec- 
clesiasticam  familiam  crudeliter  Iractenius,  et  ne 
contra  mala  proximi,  perirabamur  ad  retributioiiem 
mali  vel  ad  livorem  odii  :  ne  per  tentamenta  dia- 
boli,  ad  delectationem  vel  consensum  peccandi :  ne 
contra  flagella  summi  opiflcis,  prOruamus  in  exces- 
sum  nuirmuralionis.  Licet  eniin  iion  fiant  nobis  tam 
frequentia  ac  reverenda  per  hunc  servum  soom  mi- 
racula,  tamen  certi  esse  debemus,  quia  non  sub- 
trahit  civiiaii  soae  ac  nohis  civibus  suis  continua 


mirabitur,  si  perpenderit  qua  intentione  sancti  vin-  C  intercessionis  su»aux-lia,  sicut  de  Jeremia  legimus  '. 


dictas  in  delinquentes  exerunt ;  videlicet  ot  si  se  re« 
cognoverint,  hic  recipiant  qood  inerentur,  ne  posi 
iiionem  asternis  suppliclis  crocientor,  sicut  in  libro 
ReguiO  leginius  de  propheta  illo,  qiii  inobediens  ori 
Domiiii  exstitit,  et  a  leoiie  percussus  interiit ;  et  posi 
uliionem  ficrceptani,  a  leone  corpus  illius  intactum 
permansit  (///  Re§,  xiii) :  si  autem  hi  se  non  cor- 
rexerini,  in  quos  viudictae  procedunt,  ui  alii  de  fla- 
gellis  eorum  emendentur,  et  ineiiientes  corriganlury 
sicui  scripturo  esi :  Uuiclalo  pe$tUenU^  $apieniior  erii 
parvuiu$  (Prov.  xxi).  Causantur  eiiaro  aliqui,  qiio- 
iiUim  sanctus  Reroigiusnoiic  in  reruro  suariim  iii« 
vasores»  et  famili»  soae  oppressores  non  vindicat, 
sicui  praBcedentibus  temporibus  egerat,  usurpantes 


Uic  e$l,  inquil,  fratrum  amaior^  ei  populi  hraet :  hie 
e<l,  qui  multum  orat  pro  fopulo  et  univer$a  $ancta 
civilate  Jeru$dlem  {II  Mach,  xv) 

LXXIII.  Anno  liicarnationis  Dominicae  octingente- 
siino  quinquagesimo  secuiido,  nuper  adhuc  ampliata 
ipsa  ecclesia,  cuin  de  loco  ciyptae  prioris  sepulcrum 
uiia  cum  beati  Reroigii  corpore  translatum  est  Ih 
crypiam,  roajori  ei  pulchiiori  opere  factaro,  ipsuin 
corpus  sanciissimuin ,  sicut  et  iii  anleriori  trans^«i- 
iione,  ab  eplscopis  Rliemorum  dioeceseos  integr.im 
Inventom  est,  et  brandeo  rubeo  involutum.  Et  cuin 
de  ipso  sepolcro  in  locello  argenleo  est  transposi- 
iom,  pars  de  ipso  brandeo  com  sodario  qiiod  fuerat 
super  caput  ejus,   assumpta  in  scriniolo  ehurneo. 


ps;ilmi  versuro  :  Signa^  inquiunt,  non  9idemu$y  jam  ^secus  altare  sancue  Mariae  in  civitate  honore  dcbito 


non  e$t  propheia^  ei  no$  non  cogno$cei  ampline 
(Psat.  Lxxiii).  Sed  non  Linc  causaiidum,  vcramdo- 
lcDdiiin  aiqiie  timenduro  est,  quia  implctur  nostris, 
quod  prxdictum  est  antiquis  temporibus.  Scrfptiim 
esi  enim  in  Apocalypsi  :  Factu$  e$t  $ol  ut  $accu$ 
cilicinu$  {Apoe,  vi).  lii  extreroo  qnippe  nostro  tem- 
pore  sol  quasi  cilicinus  saccus  ostenditor  :  qtiia 
fulgeiis  viia  pneJicantium,  ante  reproborum  oculos 
aspera  et  despecta  probatur,  el  sanctorum  mlracula 
^"  contemptum  peccanlibus,  juslojudicio  snbtra- 


veneraiiir.  Loceilus  autcm  argenieus,  cuin  corpore 
ipsius  sancti,  sepulcro  marmoreo,  in  quo  ante  ja- 
cuerat,  superpositus  fuii,  et  reHquix,  qiise  ad  caput 
illius  extra  sepulcruro  repcrto:  fueranl,  in  sepulcro, 
iu  quo  jacuerat,  a  praefatis  episcopis  fucruni  posiUfi 
Kal.  Octoby   quo   Kalendarum  die  et   altera  e*^us 
translatio  ante  plures  annos  fuerat  celebraia.   Cum 
autem  sanctissimoin  corpus  ejus  de  sepidcro  in  P^^ 
dicluin  locellum  argcnteum  translaturo  fuii.  IVado 
umc  subdiaooitiis  Ecclesis  Suessionicae ,    qui  cnm 


«» _  .1 1- 


1179  linNCMAm  RHE».  ARCRIfiP.  OPUSCULA  VARIA.  1180 

annum  Integrum,  dolore  deniiuni ,  adeo  die  noctu-  A  ooneliisic,  qHib«B  cibum  et  polum  dari  praecepU  {IV 

qae  vexabatur,  nt  sensum  pr»  nimiodolore  metoerei 


perdere.  Qui  dum  episcopi  in  compositione  sancli 
corporis  fntemferent,  matiHam  in  qua  dolore  vexa- 
batur,  loco  in  quo  corpus  sanctum  jacneral ,  appo- 
suit ;  et  moi  ab  ipso  dolore  liberatus,  detnceps  den- 
tium  dolorem  non  sensil,  sicul  post  viginii  quinque 
annos  idem  referre  curavit.  Et  ipso  die  in  qnodam 
oralorio,  ubi  memoria  beali  Rcmigii  colilur,  in  pago 
Ribuario,  duo  conlracti  sanati  fuerunt.  Ei  tempore 
quidem  primai  ac  secund»  translalionis,  sicuti  et 
anle,  muli»  et  insignes  virlules  in  eodem  loco  per 
ipsius  sancti  merita  cx  diversis  inflrmltatibus  sunt 
operaUc.  Qoas  quiilem  habemus  descriptas,  sod  bic 
propter  pluraliutem ,  el  quia  sacpius  ibidem  osten- 
duntur,  omisimus  ponere. 

LXXIY.  Quiaex  digeslisvlrtutibusabuntfantissime 
claret,  quam  insigni  illum  Dominns  gloria  et  honorc 
dignalus  slt  coronare,  et  ut  eral  in  conspectu  ejus, 
mirabilem  hominibus  demonstrare:  de  qoibus, 
fratres  charissimi ,  brevi  epilogo  quscdam  comme- 
moremus :  ut  conlemplemor ,  qualiter  hic  beatis- 
simus  patronus  ac.  prolector  noster,  sanctorum  tam 
Veierls  quam  Novi  Testamenll ,  Patrnm  spirilu, 
scilicet  diversitale  operationum,  unius  ejusdemque 
spiriius  a  diversis  accepta,  vivcns  in  corporc  plenns 
fuerit,  et  post  obilum  consors  mlraculis  claruit.  In 
eo  namqne  quod  coelilus  prajnunliatus,  et  ex  nomine 
designatiis  exstitil,  repnesentatos  nobis  Isaac  pa 


Reg,  yi):  in  eo,  quod  parvissimoft  liquores  soper- 
abundare  fecit,  Eliam  et  item  Enseum(///iie9.xvit; 
lY  Reg.  iv) :  in  eo,  quod  regi  LudoTicopraedlxit  pro- 
phetico  splriltt  quae  sibi  8oi6que  posteris  erani  Tcfl< 
lura .  Isaiam,  qui  regi  Ezecfaiae  quse  illi  suisqoe  erafit 
fdtura  praedixit  {IV  Reg.  xx) :  in  eo,  qnod  longe  po- 
situs  corpore,  praesens  spiritn,  obltum  regts  cogno^ 
vit,  ilidem  Eliseum,  cujus  cor  prsesens  erat,  quaiido 
Naaman  in  oecursum  Giezi  de  curni  sno  desceodit 
(/  V  Reg.  v) :  in  eo,  quod  revelante  sibi  Spiritn  saih 
cio  famem  futuram  pRenoscens,  providentiara  quo- 
roodo  laboratnro  fame  populo  subveniret  ndhitMiit, 
Joseph  (Gen,  zli)  :  in  eo,  quod  ut  jusins  jusiificare- 
tur  adhuc,  corporaHom  lumen  ociilonini  sliqiiaDiflo 
B  amisit,  et  postea  visom  recepii,  Tobiaoi  {Tok.  ii  et 
xi).  Sed  et  quia  vitis  verae  palmes  f rucuini  ferens, 
purgatus  est,  quo  fractum  pius  afferret ,  cura  ocuk^ 
nim  mentis  luniine,  quod  iion  amisenit,  lumen  oor- 
poralium  oculorom,  quod  aliquandiu  amiseral,  ia 
tentatione  patiens ,  et  budes  refercns,  posl  teau- 
tionem  autem  probatus,  lumine  corporalinn  oeulo- 
mm  recepto,  ut  tn  amlssione  Domlnttm  beoedml, 
Job  consideramus :  qui  patiens  in  lenUilioiie,  noma 
I>omini  benedixit,  el  post  teniaiionem  probauis, 
duplicia  sua  possedit  {Jeb  ii  el  xlii)  :  iu  eo ,  qnod 
die  sui  recessus  cognito,  per  inissanim  cde- 
brationem  suis  valefecit  et  obiit»  bealnm  ioaa- 
nem  apostolum  el  evangdistam :   io  co,  qnod  paSla 


Iriarcham   et  Joannem   Baptistara  videmos  {Gen.  ^  sepiilcri  cladem  ingttinariam  reslrinxit  ac  lepulii, 


xvii ;  Ltic.  i) :  in  eo,  quod  sanclificatus  necdum  na 
ins,  et  ab  adolescentia  in  reclusione  populi  devita- 
vil  pneseniiam ,  ilem  Jeremiam  et  Joannem  Bapti* 
slam  {Jer.i;  Luc.  i) :  in  eo,  quod  ab episcopls provin- 
ciai  Rhemensis  et  clero  ac  populo  electus,  et  signis 
super  eum  divinitus  ostensis,  est  ordinatus  episco- 
pus,  Matthiam,  qui  ab  apostolis,  et  caeteris  fldelihus 
elecius  et  oblatus  Domino ,  divina  est  sorie  ordina- 
tus  apostolos  {Act.  i) :  in  eo,  quod  inter  amarissi- 
inos  luijus  saeculi  fltictus,  meritorum  atque  virlutuir, 
orationum  ac  pncdicationum  remigio  sanctam  Ec- 
clcsiam  ad  porlum  asternae  lucis  gubernavit,  Noe, 
qui  arcam  prtesignantem  Ecclesiam,  in  dilnvio  erexit 
Gen,  vn):  in  eo,  quod  splendida  facta  est  ejus  facies 


egi-eglHin  Paulum,  ciijiis  sudario  ac  semicineiiis  sa- 
nabanlur  aegroti  {Act.  xix) :  in  eo,  quod  z«Jo  iusiiliz 
et  vivens  in  corpore,  el  post  obitum  in  delioqoenies 
vlndictas  exercuitf  item  Moysen,  Pbiiieen»  Josiie  et 
Eliam,  Pelrum  Simonis  Magi ,  Ananix  et  S^ipUirx 
percussorem,  et  Paulum  Eiini»  magi  excaecatoreoi : 
In  eo,  quod  sanclissimom  corpus  ejus  prius  in  de- 
sigiiata  nutu  divino  ecciesia  sepuitoin,  ei  posiea  an- 
gelico  niinisterio  de  loco  ad  locum  esl  deportalam, 
liabacnc  prophetam,  qui  nianu  anseli  «le  Jttdsa 
super  laciim  Babyionis  esl  deportalus»  indeqne  ia 
Judo^am  revectus  {l>iiit.  xiv) :  et  Moysen  qoi  a  Do- 
roino,  angelico  utique  ministerio,  firit  sepultBs: 
cujus  sepulcnim  sicut  nemo*«sqQe  in  prxsens  novit. 


de  pnesentia  Chrisli,  Moysen  {Exod.  xxxiv) :  in  eo,  j^  ita  cnjusmodi  ordine  sepokram  islius  saneli  iransb- 
quod  inter  flammas  et  rcsidua,  qiiae  necdom  ignis 
voraveral,  slelit,  et  incendium  se  iransire  prohibnit, 
Aaron  {Num.  xvi) :  ineo,  quod  rebus  insenslbinbin 
inaledicens ,  cultores  earum  damnavit  stcrilitale, 


tum  fuerit,  iiemo  cognoscit  {Deut.  xxxit). 

Verstts  inscripli  upul^ro  S.  ReanigiL 


David  (//  Reg.  i) :  in  eo  ;  qnod  Iria  millia  virorum, 
pracdicattone  siia  conversoruin,  vigilia  sancti  Paschae 
baptizavit,  el  puellam  a  niorte  resuscilavit,  bealum 
Petnim  qui  in  sancta  Pentccoste  toiidem  millia  Ju- 
da^orum  ad  fldem  convertit ,  et  baptizari  fecit,  et 
Dorcam  a  morte  rcsnscitavil  {(Aet.  ti  et  ix) :  in  eo, 


Hic  nimuliis  Uincmar  Doraini,  sacra  menibra  !ocaiil 

Dulcis  Remigii,  ductus  ainore  pio. 
Qui  prius  est  sanctus,  mundo  quaro  niatre  creatia 

Et  raagaus  dicius  coelitus  ore  Dei, 
Bh  denos  binosque  gerens  feliciier  aimos» 

Sorie  Dei  sumpsit  ponlificale  decus. 


{»1  VITA  SANCTI  REMiail. 

Nain  dorouU  fera  cordn,  aniniQ  pius,  ave  profusus.   A     LXXYII. 


Sicambra  gentis  regia  aceptra  sacrans. 
Nonaginla  quidem  sex  cum  corople^erat  annos» 

Splendida  lux  nostras  deseruii  leneliras. 
Idnsjam  plenascum  Janus  mensis  baberet, 

Emeritus  miles  proemia  digna  capii. 
Isilero  Hincmarus  prius  bac  in  sede  sacerdos 

Post  triginta  loco  consliiit  et  nomero : 
Cui  sextus  decimus  sub  bac  radiante  lueema 

Remigio  Rbemis  munia  cara  dedit. 
Anni  s  septenis,  quinis  ac  niensibus  eglt 

Pasloris  curam,  bxc  recoienda  patrans. 
Oc&ingenteno  quinquageiioqne  seouodo, 

Quo  Deos  esi  anno  Virgine  natas  bomo : 
Teriius  et  Carolos  regni  eomponerei  acias, 

October  primam  cum  datet  atque  diem, 
Ac  lercenlenos  ociavus  tangerei  anmis. 

Htc  jusuis  Domini  quo  petii  asira  poli, 
Tercentttm  fueranl  tres  el  deni  quaier  anni, 

Qno  vii»  Franeos  gurgite  lavii  ovans. 
Ipsios  is  preeibos  coelesU  in  sede  locetnr, 

Qiiero  lerris  coluit  verus  amator.  Amen. 


il8i 
Post  requiei   subsidium,  jaro   terras 


LXXV.  Accidlt  autem 
rilis  exigentibus,  ut  Uominic»  Incamalionis  anno 
882,  Carlomanno  regnante,  pRedicto  domino  Hinc^ 
maro  arcbiepiscopo  saiagente,  transferrelur  vene. 
rahile  pignus  corporis  hujiis  sacratissimi  Patris  et 
domini  nostri  Remigii,  propter  infesutionem  paga 


solis  iUusiranie  jiibare,  yoces  ondiqne  Deum  bene- 
dicentium  concrepanl,  atque  laudantium,  quod  eis 
pastorem,  patronum  ,  ac  prolectorem  redderet  cor- 
poraliler  proprium ,  quem  semper  apnd  divinam 
clemenliam  inlercessorem  ,  et  assiduuni  se  habere 
confidant  advocatiim.  Pra^atiis  interea  priesul,  c(b- 
leslium  sacramentis  mysteriorum  rite  celebratis, 
imminentis  juga  cum  laudibiis  scandii  montis,  comi- 
tantibus  undique  secus  populonim  stipatus  catervis. 
Ilic  ubi  pro  populi  deliciis,  el  ira  mitigationis  coele- 
stis  ad  Dominum  fudisset  orationem »  pauluhimque 
processissent,  adbuc  clarificare  Christus,  mirificarc, 
atque  gloriPicare  disponens  bunc  beatissimum  Pa« 
trem  nostram  in  terris,  qnem  magnificare  cum  an- 
B  gelis  elegerat  in  coelis,  quanti  sii  apud  se  meriti 
concuraentl  propalare  decemii  multitudlni*. 

LXXVIII.  Accedii  ^aque  mulier  cnca ,  nomine 
Doda,  manu  sibi  gressus  regentis  innixa  :  qiue  mox 
ut  cominus  approperar^t,  visum  sibi  reslilui  coram 
omnibos  impetrat.  Quod  prssul  audiens ,  hymnum 
laudis  Dei  cum  populo,  magno  repletiis  gaudio,  con- 
,  4  celebrat.  Necdum  finierant  odas  exsuliatione  coelum 
poslea,  peccaioram  me*  replentes,  et  ecce  frustratiis  quidam  rooltis  gressu 
diebus  cuni  inlegra  procedil  incoiumiiate  laBlabundus. 

LXXIX.  Transiere  cum  laudibus  inde  paolisper :  ei 
mulier  quaedam  roanuum  potila  sanitale  succedit. 
Duplicantergo,  triplicantque  comitantia  gratiarum 
actiones  agmina.  Tremelacti  proxirai  quique  mira- 
bilium  magnitudine,  tantisper  a  tanla  deliberant 


norum,  ad  viliam  ipsius  Jam  siipra  taxatam,  no- 

mine  Sparnacum,  qiiia  civiias  Rhemoram  tunc  tem  G  secedere  sanctitalis  sublimitate.  Nec  vox  reciproca 
poris  non  bal>ebot  in  ambitu  sui  murum.  Cujus  ob-  laudantium  defecerat  ab  ore ,  dum  pner  quidam , 
tentu  totius  tunc  pagi,  ad  quem  deiatum  munus  boe     Crimoldus  nomine,  diu  luiniiie  privalus ,  os  quoque 


hal>elur  amanlissiinnm ,  provjsa  probatur  salus  a 
pervasione  barl>aroriim,  vel  incnrsu  pnisdonum.  Posi 
Hincmari  deniqiie  pontificis  obitum  ,  desiderabilis 
hic  saerorom  thesauriis  membrorum  ad  Orbaeense 
perdocitur  monasteVinm.  Hic  qooque  bealissimi  hu« 
Jus  palroni  noslri  suCTraglis  omnis  commodilas  aeris 
circumquaque  degenlibus  attribuitur  incoiis,  cum 
insolita  fertilitate  telluris. 

LXXVI.  Post  decessum  vero  snpe  dicti  prgesnlis 
Hincmari,  curo  pontiflcatos  subiisset  honorem  FulcOi 
sui  primo  pr«sutatus  anno  reterre  dccrevit  alina 
beaiissimi  Patris  nostri  ossa.  Quod  ubi  aggredilur, 


miserabililer  a  reetitudiuis  loco  distortus,  invisaque 
deformitate  turbatus,  a  parentibus  obviam  delatus , 
prjsiinura  qucm  dudum  amiserat  visum  est  conso- 
GUtus,  et  in  propriam  sanciissirai  Palris  bujtts  opi- 
tulatione  mirabiliter  est  effigiem  restitutus.  Inteijecio 
velul  unius  horae  spatio ,  puer  alius  a  eonlractione 
corporis  cjusJem  patroni  suffragiis  feliciter  est  ere- 
clus.  Cobors  igitur  devola  melodiis  Davidica  nequa- 
quaoi  sufficiens  reboare  carroina,  maxiino  cordis 
affectu  permola,  inter  laudum  voces,  elicienie  gaudio 
lacrjrmis  ora  rigare  profusis,et  suspiria,  singultusque 
formare  pro  canlicis.  Concurrentium  quoque  nimia 


pervenienlc  jain  eo  cum  coepiscopis  et  cleri  plurimis     siipatio  plebiiim,  sacri  muneris  gerulum  deosculari 


ad  locum  ubi  pignus  servabatur  pretiosum,  cum 
esset  magna  coeti  sevcniias ,  scd  fervcns  admodum 
siccitas ,  subito  se  taiitus  effiidit  imber,  ul  lolius 
bujas  superficiero  terrae  videretiir  uberiiro  irrigasse. 
In  crastinum  vero ,  dum  sacra  referro  promovent 
rounera ,   cniicta  clara,  cuncta  jiicunda ,   cuncta 


gestienlium  locuIttm,importuuilato  valida  vebentiom 
coepil  figeregressum.  Mirorum  siiiuidcm,  quaegere- 
baiilnr,  percrebrescebat  opiniu  :  certatimque  tam 
sani,  quaiu  diversis  calamitaiibus  ailriti,  properare 
studebant,  cupientes  intueri  magnalia  quae  Domiuus 
omnipotens  in  sancli  sui  clarificatione  muUipUcare 


«185  HINCMAUI  RIIEM.  ARCHIBP.  OPUSGULA  VARIA.  IIM 

bnjulum,  mvU&s  inter  exiinia  gaudia  lacrymas  fun-  A  clinare  parlein  vaieret :  clbi  vero  nDBam  niai  liqni. 


donl :  obsecrantes  ne  ampltus  ejusdem  Palris  afllei 
censeaniur  absentia  ;  quin  perpetua  mereanior  gra- 
tvlari  prapsentta.  Pater  interea  l)eaiissimus  Aliortim 
devolioni  praeclaris  iavens  nulibus,  addit  adhuc 
divinis  piebem  suam  multipiiciter  exhiiarare  mira- 
biltbus.  Etenim  dum  clerus  cum  sacerdotibus , 
psalmis,  hymnis,  et  canticis  intonant  spirituaiibus, 
populus  etiam  jubiiationis  immensae  reboat  vocibus, 
iit  roirabilem  Deum  in  sanclis  suis  Jitcundioribus 
adhuc  pi^onarentur  anirois ,  pristiiiam  nuikitudo 
languentium  sospltaiem  manifeste  conspicitur  recu- 
perare ,  levatis  pluribus  varia  peste  corporibus. 
Adeoque  per  singula  pene  momenta,  coelestia  pande- 
bantur  miracuia,  ut  ad  haec  loconim  vei  temporum 
tIx  enumeranda  censeri  Talereiit  interstitia. 

LXXX*  Tunc  igitur  Osanua  qu;edaro  luulier,  cum 
admiratione  gaudentium,  celeri  meruit  prosperitate 
reciperevisum :  et  post  pusiilum  claudus  quidain  felici 
munere  consequitur  gressum.  Deodata  quxdam 
patefactis  aurium  januis  adipisdtur  aiidituin.  Quidam 
noroine  Teulo  desiderabili  potitur  illuminatioiiis 
dono.  Item  quaedam  mulier  .eodein  gavisa  l^tatur 
beneficio.  Similiter  Ansoldus  quoque  lumiiie,  quod 
nunio  Qagrabat  asseqiii  desiderio ,  fldo  ceu  credidit 
animo,  Patris  hiyus  piissimo  perfniitur  suiTragio. 
Quidam  Gerbertus  paralysis  est  a  dissoiutione  sana- 
tus.  Quidam  quoque  alius  ejusdem  munoris  exsultat 
liic  largitate  perfunctus. 

LXXXL  Gumqoe  certatim  qniquestudiopiaedevo- 


dam  sumere  sustentationem  posset :  qu«  inl^am 
siib  tali  fcrme  labore  duxerat  anni  corricolom. 
Quam  mater  aflfectu  diligens  lenero  ,  dcque  salmis 
ipsius  sollicita  recuperatione,  studtiit  ofoviaro  dedn- 
cere,  dumque  comirms  ob  detisftateni  muliitDdinis 
non  valet  accedere ,  procurat  afiqoantnlum  vulgin 
antecedere.  Mox  in  via,  perquam  iler  erat  agendimi, 
sese  prosternens  simui  cum  sobole,  fulta  Taiidaiide, 
preces  ad  Deum  devota  dirigit  niente.  Necdunrafa 
oralione  cessarat,  et  ecce  ipsius  coepit  Tocinnri 
filia,  quam  genitrix,  ut  maternis  cons4>letor  bikn«!i- 
tiis,  surgens  intuila,  capot  ejus  ab  infiexione  videi  a4 
propriam  rectitudinis  lineam  reroeasse.  Tunc  niiiilj 
bilaritate  repleu,  aed  etde  proiis  saniiaie  amlis). 
B  perlustrans  Tulneris  loctnn,  cemil  sangiiine  madiduiii, 
uervosque  diu  contraclos  ac  sr  funes  ezteiidi  prodae- 
tos.  Sicacoepta  misericordi»  quamqaaesierat  benedi- 
ctione,domum  l»ta  cum  graliariim  revertitor  actiooe. 
LXXXIii.HacigitinrdignitateclarificaUenia,etraiiii 
gestaruin  adniiratione  cohors  stipata,  Totoqae  gn- 
tulationis «  arreptum  toto  fervoris  iler  annisu  cam 
canticis  hy  mnisque  percurrere  satagebat.  Pneoesscrat 
ef|oidem  pr«sul,  sed  reversua  cieri  cemitaoiibtti 
cboris  pretiosissimum  propriis  tbesaorum  somiz 
bomeris :  et  sic  ad  ipsios  propriam  beatissimi  doaiwa 
Pairis  com  magna  perfert  gloria  jobiiaiionis.  Asi  obi 
perveniUir  in  ecciesiam,  qua&  competere  visa  sbik 
rtle  dispositis,  inchoata  jam  victima&spiritalisiuinio- 
latione,  moiier  quasdam  de  pago  Trecasaoo  noiibro- 


tionls  obviam  stoderent  occurrere ,  ac  noii  inodo  C  rum  omntum  agitalione  muictata ,  veniens  coram 


benigni  cordis  iulentionem  ;  quin  etiam  rerum  tem- 
poralium  exhibitionem,  prool  cuiqiie  facultas  suppe- 
tebat  afferrent,  mulier  quxdam  paupercula  de  ci  vitafe 
properans  in  occorsum,  manu  cereum  ferebat ,  qui 
accensus  nunqnam  fuerat.  Mirabile  dictu,  subilo  cce- 
lilus  nuto  divino  cereus  in  manu  gerenlis  est  illumi- 
naius.  Ipsuro  quoque  dum  per  totam  defert  ilia  viam, 
Dei  confltendo  miracuhiin  ,  nequaquam  superni 
luminis  amittit  ille  beneflcium,  donec  mirifici  pignora 
patris  in  stationis  propri^  perferrentur  domum, 
a:eqae  a  ponliflce  solemnia  celebrarentor  missariim. 
Tonc  femina  cereum  lumine  flagrantem  mirabili 
basilicae  tradit  ciistodi,  qui  ob  supernae  gratise  qiiod 


aitari  ruil  in  pavimento  :  ibiqne  niiserabiliier  dw 
vexata,  bujus  piissimi  consotatoris  miseratione  sar» 
git  incoluuiis  elKecia.  Qu»  super  evenla  lania*  coo- 
sulta  calamitatis ,  necem  se  propriae  oonGieior 
perpelrasse  matris.  Missarum  deniqoe  solenmilws 
ex  more  peractis,  sua  qoiqoe  rcpetunl  reverson 
matore  iii  crastinom,  ad  boc  totels  snc  pnesidioia 
tn  civitatem  perfereiidom.  Mane  jam  faclo  ,  dom  ad 
condictum  studiose  conienditur,  Erloidis  qoaedaa 
inulier  haud  procul  ab  uriiedegens,  ad  tantaepr»- 
cisssionis  spectaculum  diaponebat  exire ,  qoaiesas 
optats  sospiiatis  uti  roerereior  munere ,  qoae  qob 
jam  per  qoinqoenuium  ianguore  pressa  pariea  car- 
poris  dextram  praemortuam,  peneque  gestabal  inuti- 


conttgerat  gaudium,  Uiminaria  quaecunque  per  ec  . 

clesiam  videbantur  ardere  mandat  exsiingui,  lumine-  ^  iem,  nisu  quo  polerat  accedere,  ei  ad  visend 

q:ie  divinilus  hoc  dato  rursus  accendi :  hujus  vero  aacri  moneris  hiiios  iocolom   sese  molitor 

partem  cerei  cosio  dati  miraculi  decemit  in  tesiimo-  vere.  Cuniqiie  tali  conamine  jam  fere  inediompcra- 

uiom  reservari.  grasaei  iiiuerls  hujus  spaiium,  non  vaiens  o(ira  pm- 

LXXXII.Roigardisqosedamfeminadepagocastricio  c«*tere,  gravi  corruil  confecia  iabore.  Mediumir 

aradiendi  carens  oflicio  Dristinx  caudct  cum  iiicolu-  doraum  redire  ;  sed  neqoit  hoc  uUaleMS 


4|gS  VITA  SANCTI  REMIGll.  1186 

manurerens  bacalum,  iier  peragtl  desimaloni :  non  A  liosiilis  in  spem  paulaiim  securilalis  tranquiUttate  • 
ul  ejus  amplius  egeret  auxilio,  sed  ui  \4  in  liujns  daise     vertitur  pacis. 


sibi  sanitntis  responderel  tesiimonio.  Perveniensqne 
(jNO  desideraveral,  laudabunda  devolas  inlcr\eniori 
$110  rependit  gralias.  Hioque  prolnlum  dimiiiens 
bacllium,  prisc»  calamilatis  suae  solaiium ,  alacris 
}ani,  nec  opis  hujus  indiga,  repelii  iicr  eniensum, 
referens  laela  qUscsilnm  divinae  consolaiionis  snffra- 
gium. 

LXXXIV.  Advcniens  ilaqne  poniifex  cleri  mngna- 
tumque  siipalus  aguiine,  viclima  snliiiis  oblala, 
vesiibus  albis  indnlus,  cum  choris  psalteniium, 
gratissimnm  dedncit  ad  moenia  civilatis  ibesaurura. 
Illis  antein  feliciler  eo  progredieniibus ,  et  gra- 
lanler  atl   desiinatnm   locnm    lendentibus,  omni- 


LXXXYl.  Hac  eadero  prtefata  scilicet  illationis 
sacri  corporis  in  urbem  die,  lingnifervida  jam  soitt» 
oceano  rota  peieiile,  qnidani  Nivolus  nomine  do 
villa  quae  vocatur  Domiiiica,  Rliemorum  montis  in 
laiere  siia,  surdus  et  muius,  manibus  quoque  per 
annos  novem  debilis ,  ac  pedibus,  qnalicnnque  per 
tolam  diem  valuit  conamine,  ab  ipsius  surgentls 
aurorae  lumtne ,  per  quinqne  ferme  pnssunm  repens 
miliia,  vii  ad  ipsins  aedis  sepul<:ri  limina  qnaai 
decima  tandem  pervenit  hora,  qui  dum  venieits 
sacrum  corpus  ibidem  non  adessc  eomperissety 
templiqne  fores  seris  diligenter  obfirmatis  clansas 
perspiceret,  cndens  in  faciem  snper  lerram,  qua- 


polens  Deus  in  hujns  charissimi  sui  glorificaiione  J)  dam  pr«suniptioiiis  importuniiaie,  sanctitatis  aures 


foniem  &i\x  benignitatisac  largilalis  abunde  dignatus 
cst  effundere  :  ut  vix  liiigua  quielibei  effari  valeat, 
qux  hoc  tiinc  ilinere  per  ipsn  pene  momentanea 
^osisk  probnntnr  horarum  inlei-stilin.  Nain  tantain 
Dominus  hic  operalns  est  bac  die  miraculoruro 
inagnitudiucm  :  ul  viri  qualuor,  feminae  vero  no- 
vein  visum,  viri  qiioque  duo  gressum  recipcre 
niererentnr.  Guin  hujus  itaqne  praeclarae  gratula- 
tionis  admiraiionc  in  civitatem  ad  ecclesiam  Dei 
Genitrieis  prosperriina  pervenitur  exsultatione.  Sio- 
que  lucerna  luec  lucens  et  ardens  aeternaiiter  in 
ailaris  sisiitnr  crepi.linc.  Dum  praesul  igilur  ad 
saci^ndum  vivilici  munus  acceilit  mystci  ii ,  qnis 
inm  ferreuni  pecins,  iam  hipidcum  cor  gcssil,  qui 


clandestino  ccepit  clainore  pulsare,  tam  mngno  se 
Gonqnercns  labore  fatignlum,  nec  sibi  fore  per- 
missum  videre  saltem  loculuin  sacri  pigiioris  baju- 
him,  qni  lainen  ejns  sibi  posse  subveuire  celsuin 
neqnaquani  difflderet  praesidium.  Talia  deniqiie  duiii 
tacila  secum  volulat  mente,  salutis  vigor  ipsius 
per  meinbra  quoqiie  sensim  coepit  irrepere,  pri- 
scasqne  stnpei  simul  omnium  se  vires  scnsutim 
recuperarc.  Cnroquerumoroperniionis  hojnsee  qui- 
busdam  nuntiunlibus  aures  percetleret  pltirimoruro, 
certaiim  quique  procurrunt,  adiuiranda  Dei  magna- 
lia  Isetantcs  aspiciuut,  ovanter  homiiiein  ad  locuro 
venerandi  sepulcri  perducunt,  canipanas  pulsanl» 
]a;t;ibundis  Deo  laudes  vocibus  intonant.  IIujus  mira* 


noD  gemiius    ederet,  pectus   tunderet,  lacrymas  C  culi  permoti  fama   qtiampluriini ,   domum  petunt 

ccclesiae,  videre  cupienles  magnalia  Dei,  videntes 
ut  audierant  divinarum  signa  virluium,  manibus 
graUiiiter  in  coelum  porreclis  benedicunt  Dominum. 
Qiiod  divae  benignitatis  miraculum  valde  tunc  pro- 
fuisse  dignoscitur  ad  eorunt  solatium,  qui  se  cor- 
poraliler  desCri  lanlo  qnereliantur  patrono ;  qnibus 
tamen  specialitcr  se  noa  decsse,  tali  pietatis  pa- 
tratac  dectaravii  indicio. 

LXXXVII.  In  ecclesia  qnoquebeatae  DeiGenitricis, 
nbi  vencrabile  Palris  bujus  servabalur  pignns » 
nonnulli  diversi  aegroli  sunt  interim  cnrati  lan- 
gnoribns.  Nam  quidam  nomine  Naiulis  de  Burde- 
naco,  mulier  etiam  dicla  Tcuiberga,  item  mnlier 
altcra  nomine  Gunlildis,  hnjns  pnlrocinio  Patris 


fiinderet,  dnin  tani  stupenda  divinorum  dona 
charismatum  conspicerei?  Quis  etenim  queat  enu- 
inerare  mirorum  copiaui  coelitus  hic  ea  die  profu- 
s:iin?  Neino  rcvcra  qui  valeat  expedirc  sermone, 
quot  .'egTOtantcs  sanati,  quot  litubantcs  erecii , 
quot  ipsa  die  diversis  hic  sunt  cladibus  absoluii. 
LXXXV.  Posl  explela  mysticorum  discedentes  sa- 
cra  maturabant  quique  repeiere  sua.  Sed  inlcr  absce- 
dendum  niinax  oriri  lerritalio  :  nubes  telerrimae, 
lerribilesqne  consurgere,  truculenta  polum  caligine 
claudere,  micare  fiilgura^concrcpare  tonitrua,  gran- 
doque  soluin  vcrberare  coepit  non  niinima ,  quo 
terrore  pcrcussi  rediere  plurinii,  clemenliam  depre- 
cantes    Altissiini ,    quatenus   hiijus    inlcrccssione 


Patris  beatissimi  mererentur  ab  his  immincntibus  D  visuin   recipere  mcnieruiit,  alia  qii.-edam   quoque 


pcriculis  erui.  Mirum  in  modum  pcrturbalio,  quae 
iorrorem  incusscrat,  immutari,  nubium  clarcscere 
tcnebrositas ,  cessare  fuigura,  mitigari  lonitrua, 
cunctnque  scdari  coepit  ac  dissipaii  tempeslns,  et 
es  truci  conversa  in  exoptabllem  pluviam  grandine , 
telliiris  uberlim  superficies,  quae  nimio  solis  exusta 
fervebat  ardore,  perfusa  fccundo  salubriter  rerovere- 
ttir  humore.  Sicque  manifeste  dignosci  datur  indi- 
gnationis  ad  horam  concitala  permotio  salutis  immu- 


mulier  unius  oculi  visum  in  eadem  domo  recupe- 
ravit  an.issum.   Quaedam   pi*aetered   puella   cogno- 
tnine  Florgildis,  ex  villa  quae  vocatur  Gaucella  secas 
Libram  rivuluin  sitn,  quatuor  circiter  aetatis  a^nnos 
gerens,  Inliricando  prolapsa  utrumque  sibi  geix^  Ae- 
bilitavorai :  ita  clauda  facla,  ut  omnino  nec    grcs- 
sum   figere,  ncc  pedibns  valeret  insistere ;      quam 
parcntes  ejus,  quamvis  panperes,  de  sospitale  i^men 
ipsius  solliciii,  per  diversas  deferre  sancuiniio   curs- 


1187  mNCMARl  RHGM.  AKCHIEP.  OPCSCULA  VARIA.  1188 

miraciilis,  qtto  vnluU*  ntsu  rcpcre  c<rpii;  nec  se  A  usqae  ad  episcopaliiin   Tcnerabilis  Herivei  arclu- 


carpenlo  pcrniillil  iinponi ,  scd  tracto  prout  valel 
illiid  agere  gcstil  iier.  Ad  lemplum  vero  perveniens, 
qiio  prcliostiin  salulis  nudieral  munus  inesse,  fusis 
Doiniiii  cleineiiliani  votis  pro  sui  flagilalliberalione, 
sed  ei  propriis  fertur  pavimenla  lacrymis  liumec* 
tasse.  Qii;c  postquam  pcr  tres  ila  dies  egisset,  dum 
denuo  precibiis  incumherel,  divina  sibi  gralia  super- 
veniente,  vim  mcdicin»  vix  valens  fcrre,  magnis 
ccepil  vocibus  slrepere,  et  ejulatus  acerbos  edere ; 
sicque  nodis  nervorum  resolutis,  omniumque  po- 
plitum  contractione  relaxata,  unius  horx  fcnne 
spalio,  viribus  cxliausla  jacuit  quasi  morltia.  Sed 
qul  contiilit  absolulionis  opem,  roboris  addidlt  quo- 
que  vigorem.  Bioxque  ceu  de  gravi  evigilans  somno 


episcopi,  qui  ccssante  ISormannoram  persecvUooe, 
per  solam  Del  cleineniiam  pace  recupersiu «  mumii 
idein  supernum  propria  sepuiturae  ipsias  rererre 
decrevit  inlra  mceiiia  :  quod  dum  convocalis  qoibtB- 
dani  regni  proceribus  agere  roalararet,  acGttoiQiare 
dominus  ejus  non  distuUt  clarificatlonein  ssonia 
repetentis  ussitmi  sedero.  Contigit  enim,  dum  magaa 
popuii  confluentis  sliparetur  caterva  postquam  snnt 
urbe  egressi,  quidam  claudus  et  artdiute  oerro- 
rtmi  poplitumqite  contractaSf  Abrabam  Domiiid, 
qui  scabellulis  baerens  per  terram  se  taotumaioda 
traliebat,  ut  poterat,  ubi  secus  urbetn  Teoiens  itcr 
ad  sancii  basilicam  incboasset  intendere,  dhrijsa 
tactus  potentia,  compagum  duritla  resoluu ,  tos^ 


ubi  supernum  sibi  scnlit  obvenisse  beiieficiuin,  pi-  B  ad  saluiis  extendi    reroedia.   Qtiem  sospitate  re- 


gnoris  almi  pelit  loculum,  ciijus  gratia  sibi  coiitl- 
gtsse  non  lisesilabat  remedium.  Dcbinc  gratias  bic 
agens,  ibidemque  degere  gratiflcata  deccnicns,  et 
precibus  crcbris  insistens,  dcbitas  medicatori  suo 
celebrat  cxcubias,  ac  salutaris  quotidie  libaminis 
oflert  oblaiioneit. 

LXXXVIll.  Fuit  autem  Rbemis  In  pnefalaDei  Geni- 
tricts  ecclesia  corpus  illiid  sacratissiuium  bealissinii 
patroni  noslri  Remigii,  duin  pncmemoratus  antistes 
dominus  Fulco  pra^sulatus  fungitur  oflicio»  scilicet 


cepta  pluribus  vidimus  annis  incolnniein  ereeuaa, 
gradieniem,  coUalaque  sibi  prosperiute  gavdentaB. 
In  eo  vero  loco,  ubi  boc  salutis  accidit  doniun,  positi 
deinccpsexstat  columna,  cruce  praefixa  glortficaiioais 
hiijus  continens  monimenta.  Sed  et  lam  prias  cre« 
berrime,  quara  postea,  clarissimis  ssepe  niotti- 
plicibusque  miraculis  ejus  sepiilcri  dceoratur  ecde- 
Bia,quu:  nequaquain  litteris  liabeQiur  campieiieaai: 
sunt  namque  multimoiia. 


XXII. 
ENCOMIUM  EJUSDEM  SANCTI  REMIGII , 

*  SR  HINCaiARUM  ▲RGHl£P18G0PUM  BHBMBNSBM. 

(Apod  Surium,  ibid.) 


L  Yidearous  etiam  quomodo  bic  beatus  Pater  et 
pastor  nosier  benedictionibus  sibi  a  legislatore  Deo 
datis,  ipsius  auxilio  in  saeculi  bujus  convalle  lacry- 
marum  ascensiones  in  corde  suo  disposuit ,  et  de 
virtule  tn  virtutem  graiia  Dei  provectus  excrevit, 
ii8quequoeum,queni  semperdesideravit  spiritu,  facie 
ad  faciem  videre  promeruit.  Idem  namque  Dominus 
in  Cvangelio  dicit  :  /n  domo  Patrit  tnei  mansiotte$ 
mutla  $unt  {Joan,  xiv).  Quod  quasi  exponens  Apo- 
Stolus  dicit :  Atia  clarita$  $oli$,  alia  clarila$  lunos^  alia 
larita$  Utllarum,  Siella  emm  a  $teUa  differt  in  cla- 
ritate;$ic  el  re$urrectio  mortuorum  (/  Cor.  iu).  Quia 
[d  illa  aeternae  beatitudiuis  vita  non  dispari,  unusquis- 
que  juxta  dispar  mcritum  locum  disparein  percipit. 
Sed  cjusdem  dispariliialis  damna  non  sentit,  quia  lan- 
tum  sibi,  quanlum  percepcrit,  suflicit.  £t  catbolica 
doctriiia  didicimus,  quia  distinct»  conversaiiones 
boininum  singulorum,  agminum  coclesiium  ordhiibus 

COBffrUlint.  ftt   in  Miriim    finplAin    nAP    rniivAPfrnliniiia 


C  desistunt.  Isii  itaque  in  angelorom  numenim  caF- 
runt.  Et  beatus  Reinigtus,  licct  mulliplex  scieniia  Dei 
dono  in  eo  esset,  ul  fidelis  servus  ei  pnideDS,  conser- 
vis  suis  in  tempore  mensuram  iritici,  id  esl  pro  capto 
audieniium,  ministravit  (Luc»  xii)  :  et  secatns  Apo- 
stolum,  prius  barbaris  lac  poluiu  dedit,  non  escaia 
(/  Cor,  iii).  Et  teste  Nalachia,  quia  sacerdos  aagdos 
Domini  esl  (Mal.  ii) :  unde  et  sanctas  Remigios  sa- 
cerdos  magnus  angelorum  consortinm  memit. 

III.  Et  sunt  nonnuUi,  qui  divin»  largitatis  mtmere 
referti  sacrarnentorum  coelestium  summa  et  capcR 
prsevalent,  et  nuntiare.  Quo  ergo  isti,  nisi  inler  ar- 
cbangclorum  numerum  (leputanlur?  Et  l»eatus  Reau- 
gius  snpientiam  loqiiens  inter  perfecios,  quando  male 
senlioiitem  lueretlcum  de  vcro  Dci  Filio  In  syno*> 

j)  catbolicoruin  episcoporum  convertit,  io  archans^ 
ruin  numero  meruit  dcputari. 

IV.  Et  sunt  nonnulli  qui  mlrafaciunt,stgnavak*- 

fpr  nnp.rAiilfip.    Oiin   i0iliir  icli  .    ni&i  ail  ciinpmarnia 


tlM     ^  ENCOMIDM  &  REMIGII.  1190 

esi :  ad  snpernanim  igitiir  virtutam  8ortem  etname-  A  leetione  pleni  sunt,  ut  Chenibim  jnre  nominentnr. 


rum  eongniit. 

y.  Et  sunt  nonnnlli,  qtii  etiam  de  obsessis  corpo- 
ribus  malignos  spiritus  fiigant,  eosque  viriuie  ora- 
tionis  et  vi  acceplap  potestulis  ejiciunt.  Quo  itaque 
isii  nierituin  suum ,  nisi  inier  polesialum  coelestium 
numerum  sorttuntur?  Et  sanctus  Remigius  virtute 
orationis,  et  vi  acceplae  polestatis,  ut  supra  osiendi- 
nius,  de  obsessis  corporibus  inalignos  «piritus  effu- 
gavit.  Ergo  inter  potestatuin  coelestinm  numerum 
sortem  accepit. 

VI.  Et  sunt  nonnulli  qui  acceptis  virtutibus  etiam 
electorum  hominuin  merita  transcendunl.  Cumque  et 
))oni8  meliores  sunt,  eiectis  quoque  fratribus  princi- 
pantur.  Qiio  ergo  isti  sortem  suain,  nisi  inter  princi- 


Quia  eniui  Cherubim  pleniludo  scientix  dicilur,  ct 
Paulodocenle  didicimus,  quia  plenitudo  legis  chari- 
tos  (Rom,  xiii) :  orones  qui  Dei  ct  proximi  cLariUle 
Cieteris  amplius  pleui  sunt,  incritoruin  suorum  sor- 
tem  interCIierubiin  nunieros  perv.epcrunt.  Etqui  ea, 
quae  superius  de  eo  lecia  suni,  solliciu  menle  iiiten- 
dit,  quam  plenus  charitale  fuerit,  palenier  inleliigit: 
quaiitaque  scienlia  repletus  exsliterit,  diclis  et  factis 
suis,  el  testimonio  sancti  papae  llormisdae,  es  prae- 
missis  advcrtit.  Igitur  sanclus  Remigius  meritorum 
suorum  sortein  intcr  Cherubim  nunieros  perdpere 
sluduit. 

X.  Etsiint  nonnulli,  qnisuperiise  contemplationis 
amoris  facibus  accensi  Condiloris  sui  desiderio  anhe- 


patunm  numeros  acceperont?  £t  beatus  Remigius,  B  iant,  nii  jam  in  hunc  niundo  cupiunt,  solo  seternita- 


hi^us  Rhcroonim  civitatis  archiepiscopus ,  saiictis 
fratribus  Vedasto  sciiicet  a  se  ordinaio  in  Attrebalo, 
Medardo  in  Viromandis,  Lupo  Suessonis,  Genebaldo 
in  Laudiino  et  reliquis  in  subjectis  sibi  civiiattbus 
eleeiis  fratribus  principalus,  sortem  suauiinter  prin- 
cipatuum  numeros  accepit. 

VII.  Et  sunt  nonnutli ,  qoi  sic  in  sibimetipsis  cun- 
ctlsYitiis,  ommbnsquedesideriisdominanlur,  ut  ipso 
jure  mundiliae  dei  inter  homines  vocentur.  Unde  et 
ad  Moysen  ciicitur :  Ecce  conslUuije  deum  PiiaraonU 
(hZxod.  vii).  Quo  ergo  isii,  quorum  comparatione 
caeieri  homiues,  nl  ila  dixerim,  servi  suut,  nisi  inler 
iiumeros  dominatioiium  currunt?  Et  beaius  Remigiiis 
Gunctis  vitiis,  omnibiisque  desideriis  in  semeiipso 


tis  amore  pascuniur.  Terrena  quaeque  alijiciiint,  cun- 
cta  temporalia  menle  transcendunt.  Aniant  et  ardent, 
aique  in  ipso  suo  ardore  requiescunt.  Amaiido  ar- 
dent,  loqiiendo  et  alios  accendunt.  Et  quo»  yerbo 
tangiint,  ardere  protinus  in  Dei  amore  faciunt.  Cuid 
ergo  istos  nisi  Seraphim  dixerim?  Quorum  cor  iu 
ignem  conversum,  lucet  e'  urit :  quia  et  mentiuin 
ocuios  ad  superna  iliuminaut,  etconipuugendo  in  fle- 
tibusi  viliorum  rubigineni  purgant.  Quia  ergo  ad 
amorem  sui  Conditoris  inflammati  sunt,  quo  nisi  in- 
ler  Seraphim  numerum  sortem  susc  vocationis  acce- 
perunt?  Qualiter  autem  beatus  Remigius  in  aniorem 
sui  Conditoris  arserit ,  loquendo  et  aiios  accenderit, 
gens  integra  Francorum,  cum  rege  ad  fidem  catho- 


domlnatns,  jure  manditiae  solusfaciem  Christi  videre  C  iicam  praedicatione  iliius  converso,  testatur.  Quali- 


potuit,  qoando  ad  eam,  et  ad  regein  Ludovicum  ac 
reginam,  caeterosque  astaotes  in  oratorio  sancti  Pe- 
tri,  ui  supra  est  demonstratum,  advenit,  et  at  servo 
sihi  subjecto  baptizando  regi  polestative  praecepit, 
dicens  :  Depone  colla,  Sicamber  :  et  Pippinum  re- 
gein,  villaro  Anisianum  de  Ecclesia  Laudunensi  au- 
ferre  molientem  Aagellavit.  Inier  pripcipataum  ergo 
numcros  sortem  suam  accepit. 

VIII.  £t  sunt  nonnulli,  qui  dum  sibimetipsis  vigi* 
lanli  cura  doroiuantur,  dum  se  soUicita  intentioiie 
dlsculiunty  divino  timori  semper  inhaerentes,  hoc  io 
tnunere  virttitis  accipiunt,  ut  judicare  recte  et  alios 
possint.  Quorum  profecto  mentibns  dujn  diviaa  con- 
lemplatio  pnesto  est,  in  his  velut  in  throno  suo 


titer  vero  terrena  quaeque  abjecerit,  cuncta  tempora- 
lia  mcnte  transcenderit,soloaeternitati8amore  pastiis 
ad  amorem  sui  Conditoris  inflammatus  exstiterit» 
fidem  faciunt  verha,  quibus  Conditoris  desiderio 
succensus,  pene  continue  ore,  semper  autem  corde 
dicebat  :  Fuerunt  mihi  lacrym(e  mem  pane$  die  ac 
nocte,  Silivit  anima  mea  ad  Deum  vivumt  quando 
veniam  el  apparebo  anie  faciem  Dei^  satiabor  dum 
tttani[estabilur  gtoria  ejus  {PsaL  xii  et  xvi).  Inler 
Serapliiin  ergo  nunierum  sortem  suae  vocationis 
nccepit.  Cuni  quibus  sancta  ejusdem  viri  apostoliei 
anima  uua  cum  suis  consoriibus  in  coelesti  laetatur 
gloria. 
XI.  Sed  tunc  nimirum  multo  perfoctitisidem  et  sol 


Domiiius  praesidens  aUorum  facta  eiaminat,  et  cim-  ^  comparticipeskctabaiitur,  cum  rccepia  carneiuimor- 


€ta  .mirabUiter  de  sede  sua  dispensat.  Quid  crgo  isli 
nisi  tbrotti  sui  conditores  sunt ,  vel  quo,  iiisi  ad  su- 
pernarum  sedium  numeros  ascribuntur?  Per  quos 
d  jna  sancu  Ecclesia  regitur,  plerumque  de  quibus- 
dam  suis  infirmis  actibns  etiam  elccti  judicantur. 
Quod  et  per  sanctam  Kemigium  actam  fuisse  legi- 
nHis,  quando  elecluro  IH^i  Genebaldum  episcopum 
r)c  suis  iufirmts  actibas  judicavit,  et  post  judicium 
cordi  suo  Donitno  pnesidente,  ipsius  jussiooe  in  or« 
iine  epiacopatus  illum  restituit.  Coiistat  igitur  bea- 


tali,  receptis  in  eadem  beaiitudine  consorvis  suis  ei 
fratribus  cunctis,  qoos  adhuc  in  terris  certare  con- 
spiciunt,  non  habebunt  ultra  quo  intuilum  cogiiatio- 
nis  sua:  foras  vel  ad  modicum  mitiant,  habenies  se- 
ciim  intus  Deumy  de  cttjus  visione  superna  gaudea^uU 
Ubi  illud  primum  et  ma&imum  Doiiiini  mand;\ium 
iiitegrum  periicietur ,  ad  cujus  perfectioiieni  in   hac 
vila  jiisti  pro  suis  quiqoe  viribus  accinguatur  :  JJilir 
ges  Dominum  Deum  tuum  ex  loto  corde  tuOt  «<  ^  ioUi 
aKima  tua^  et  in  tota  mente  liui,  et  diliges  prosanhun 


1191 


HINCMARl  RHEM.  ARCHIEP.  OPUSCULA  VARIA. 


4l?i 


proximos  siios  omnes  csse  cleclos,  ac  Deo  dileclos  A  Bi  9eqiutHtur  Agnum  quocunqme  ieril  (Apoeai.  iiv), 

agnosciint.  Qiio  corda  iilonim  iion  miniis  quam  sua, 

siiiceroamore  referla  respiciuni»  eo  illos  ipsi  non  mi- 

nusqnamseipsosamaredeiectantur.  Nam  profideliter 

laborantibus  in  hujus  viue  agonesancli  Denm  orant, 

eisquc  compatiuntur.  Sed  et  pro  eis,  ut  snpra  dicium 

est,  qui  propter  bona  quidein  opera  ad  electorum 

sorteui  siinl  praeordiuati,  sed  propter  inala  aliqua, 

qulbus  polluli  de  corpore  exeunt,  post  morlem  casli- 

gandi  pro  quatilale  operuin  poinis  excipiuntur,  et 

pivgati  ad  beatorum  perveniunt  requiem.  Pro  his 

vero,  qui  jam  corporibus  cxull  stmt,  aeternis  suppli- 

ciis  tradili,  qiiamvis  in  suae  naturae  bonitate  miseri- 

cordiam  habeant.  jam  auctoris  suae  justitiaeconjuncti, 

tanta  rcctitudine  constringuntur  :  ipsi  qiiippe  judici 


timeanuis  in  conspectu  Dei  et  in  ocalis  ejas  peccare: 
peccantes  autem  non  erubescarous  peccata  nostra, 
quac  novit,  Deo,  et  illi  cordc  contrilo  ei  bomiJalo 
per  iacrymas  condleri,  et  indulgentiam  com  djgids 
peenitentiae  friictibus  postulare.  Nemo  aliqaa  sao- 
runi  numerositaie  vel  enormitate  sceJeraro  coq- 
fusiis,  de  salute  impetranda  diffidat,  ei  baratbnin 
desperationis  incidat,  juxta  illud  Salomonis  :  /mpict 
cicm  veneril  in  profundum  malorum^  coniemmt  (Pm, 
xvin).  Habemus  enim  confitentes  peccala  nostn, 
ei  peientes  veniam*,  de  impeiranda  indQlgeiiui 
anchoram  Adei  ac  spei,  per  Joannem  apostolaia  oo- 
bis  depromptam  :  Si  confiieamur,  inquil,fieMlfl  w- 
slra,  fideU*  el  juslus  est  Deus  ut  remUtai  itoMs  peccfflf 


concordaiit,  cui  inhxrent :  et  eis  quos  eriperc  non  B  nostra  {IJoan,  ii).  EL  qiiia  i\ne  peccato  in  bac Titi 


possunt,  nec  ex  miscrtcordia  condescendunt,  quia 
tanto  illos  a  se  vident  exiraneos,  quaiiio  et  ab 
eo,  quem  dilignnt,  auctore  suo  conspiciunt  repulsos : 
ct  erecli  jam  per  justiliam  judicii,  eis  nullo  modo 
fx  aliqiia  compassione  miserentur.  Verum  et  ante 
retributionein  extremi  jodicti,  injusti  in  requie  quos- 
dam  justos  aspiciunt,  ut  eos  vidtsntes  in  gaudio,  non 
solum  de  suo  supplicio ,  sed  eliam  de  illorum  boiio 
crucientur.  Justi  vero  in  tormcntis  semper  iniuentur 
ln]ustos,  ut  hinc  eoruni  gaudium  crescat,  quia  mala 
conspiciunt,  quae  misericordiler  evascrunt.  Tanto- 
que  majores  ereptori  suo  gratias  rcferuut,  quanto 
vident  iii  aliis  quid  ipsi  perpeti,  si  essent  relicti,  po- 
luerint.  Nec  illani  tantae  beatitudinis  claritatem 
apudjttslorum  aniinuin  fuscahit  aspecta  poena  repro- 
boruin  :  quia  ubi  jam  compassio  miseriae  non  erit, 
minuere  procul  dubiobealoruni  Iselitiam  nonvalebit. 
Et  qtiamvis  eis  sua  gaudia  ad  perfrucHdum  plene 
sufficiant,  mala  tamen  reproliorum  absque  dublo 
senipcr  aspiciunt.  Quia  qui  creatoiis  sui  claritatem 
vldent,  nihil  in  creatura  agitur,   quo  videre  non 

|H>SSilU. 

XII.  Sicut  i|[iiur  aodita  sanctorum  gloria,  audita 
reproboruin  miseria,  audilis  hujus  sanctissimi  pa- 
Ironi  no^tri  meritis,  auditis  beneficiis,  quae  in  mira- 
culorum  patratione  ac  sanitatum  largitione,  creden- 
les  et  devoti  homines  ipsins  patrociniis  per  donuin 
gratiae  meruerunt,  ut  nobis  talia  ejus  intereessione 


esse  non  possumus»  prima  salulis  spes  esi  coiifena, 
ne  quisquam  se  justum  puiet,  cl  anle  oculos  Dei, 
erigat  cervicem  :  deinde  dileclio,  q[uia  charitiu  ootnt 
mHllitudinem  peccatorum  (/  Petr.  iv).  Pulchre  auleDi 
ntrumque  Aposlolus  simul  nobis  insinaal,  quod  ct 
rogare  pro  peccatis  debeamus  et  impelrenios  de  Deo 
indulgentiam  cum  rogamiis.  Ideo  el  fidelero  diiit 
Domitiuin  ad  remittenda  peccata,  fidem  pollicitaiifr- 
nis  suae  servanlem  :  quia  qui  orane  nos  pro  deiKiis 
el  peccatis  doctiil,  paterna  misericordia  prooiisit  et 
veniain  secutiiram.  Justum  qtioque  euni  asseTent, 
qiiia  vera^  cotifessioni  juste  diinitlil.  Peccala  no&ra 
prelerita  in  baptismalis  perceptione  nobis  donala 
sunt,  atlamcn  post  baplisnia  mnlta  eommisimus, 
scd  lavari  iieriitn  baptismatis  aqua  oon  possamQS* 
Quia  ergo  et  post  baptisma  inqaiaaviinas  vitam, 
baptizctniis  lacrymis  conscienliam,  el  qiusi  i|iioii- 
diaiio  Jordanis  baplismate  lacrymls  conscicniiaa 
noslrae  compunctionis  ab  oinni  vilionim  sabripin- 
tium  conlagione  purgemus,  juxta  eum  qui  dkii; 
Lavabo  per  singulas  noctes  leetum  mewii,  lacrymk 
meit  ttratum  wum  rigabo  {PsaL  vi).  Uode  rccK 
Jordanis  rii^uc  judicii  luterprelatur.  Qoia  Biniim 
electi  quique  qiio  solUcilius  suam  conscienthm  di- 
scutiendo  examinant,  eo  iatiores  ex  intimo  coris 
fonte  lacrymaruin  Ouvios  fundunt.  Eiqoia  miMS 
perfcctos  se  esse  deprebendunt,  sordes  soae  fngii- 
tatis  undis  poenitenlia!  diluunt,  et  parvolos  cogiiasss 


impertiri  desideramus,  ita  et  auditis  uliionum  vindi-  ^  suos  ad  petram,  videlicei  Cbristum,  allidanl,  i 


ctis,  qii»  peccantes  ac  rebelles,  ipsius  meritis  pcr 
retribulionem  justitiae  susliuuerunt,  in  peccatis,  el 
qiiod  adhuc  esi  gravius,  In  peccatorum  perlinacia 
rebelies  persistere  timeamus,  ne  similibus  aul  gra- 
vioribas  snppliclis  obruamur,  si  tantis  ac  taiibus 
exemplis  cognitis,  nec  benellciis  ad  liene  agendum 
provocamur,  nec  terrili  vindlctls  a  malis  nos  cohibe- 
mus.  Flagellorum  euim  Tindictae  nobis  lllatas,  si  nos 

11  nMH^fin/lA  TCkVAnftnl     Af    Otfl  nAkniliknlisinn  nri\%nu*^nt 


que  sensus  mentis  ac  corporis  pelra  $|Nfiiays  eier- 
citus  eiicumcidere  student.  Petra^  inquil,  erai  Ckn- 
8tu$  (/  Cor.  x).  Cujus  Ade,  spe  et  cbaritaie  oon  ss- 
lum  in  bapiismale ,  sed  el  in  omni  prorsus  aciMe. 
devota  puriAeantiv*  corda  bpnoniro.  In  qao  pieatis 
exercilio  si  nos  videril  bic  dominus  elpalrontt 
nosier  fideliter  laborare,  dato  inlercessioms  siaBi 
cursum  nostrum  juvabit,  qualiier  ad  porlam  i 

suliifift   iwkrvMiirA   iMMAiinua.  F<i*irii  pnim    in 


IfSS  ^OMIHm 

hostis  operHnts,  atqae  omnibus  |M>mpis  abrennntiare 
promi&imds,  sed  quod  promisimtis  inimme  serva* 
mus.  Ad  exercenda  prava  opera,  ad  eoncupiscendas 
mundi  pompas  dilapsi  sumus.  Inqurnaii  ergo  post 
aquaro  salulis,  renascamur  e\  lacrymis.  Apiid  mi- 
serieordem  namque  judjcem,  nee  ilie  iallai  ital)eki' 
tur,  qui  ad  veriialtem  revertiiur  etiam  postquam 
mentitor.  Qifia  omnipolcns  Deus  dum  libenter  no- 
stram  pcenitentiam  suscipit,  ipse  sqo  judtcio  boe 
quod  erraTimus  abscondit... 

Xlll.  Ga^ierum  nemo  ridelium  de  hujuft  patronl 

nostri  roeritorum  in  coelis  Tirtute  dubitet,  cui  adhnc 

mortali  came  in  terra  degenii  Domintis  poiestatem 

dedit  iigandi  ^  abs^lveudi ,   mortuos  «useitandt, 

omnem  languorem  ei  omiiero  inflrmitatem  curandl 

{Maith.  xviii).  Ad  cujtis  corporis  septtlcnim,  sicut 

ntuhis  indiciis  frequeuter  est  denionstraUim,  viyen« 

tes  %grt  veniunt  et  sanantur.  Peijuri  veniunt,  et 

a  dasmonio  vexantur.  Dannoniaoi  veniunt,  et  libe- 

raiitur.  Quomodo  ergo  vivii  illic,  ubi  vivit,  si  in  tot 

miracuKs  vivit  hic,  ubi  corpus  -^us  mortnuro  jacet? 

Hunc  ergo  iu  -cauSa  nostri  examinls  qtiam  cuin  di- 

strido  judice  habeinus,  patronnm  faciamus.  Hunc  in 

ille   tanti  terrorjs  illius,  defensorem  adhiheatnus. 

Gerle  si  apud  qnemquam  inagnum  judicein  caiisa 

quselibet  noslra  esset  die  crastina  venlilandn,  tolus 

faodieraus  dies  in  cogitaiione  ditcerelur,  aliqtiem 

palromim  quxrerenms,  «magnisque  preetbus  agcre- 

mnSf  111  apud  tanUim  judieem  nobis  defensor  veniret. 

Ecce  districtus  judex  Ghristus  venturus  est,  tanti 

illius  angelorum  archangclortimqiie  concilii  terror 

adbibetur.  In  illo  conventii  causa  noslra  disciititur, 

el  tamen  nos  patronum  modo  queiii  pra^sto  habe- 

mus,  non  quaerimus,  quem  ttinc  defensorem  babe»* 

niu».  Adest  defensor  noster  beatus  Remigius,  mgari 

vulC  atque,  ut  iia  dixerim,  quaerit  ut  quasratun. 

Huiic  ergo  adjutorem  nostraB  orationis  quaeramus,  ut 

tonc  protectorem  nostri  reatus  inveniamus.  Q«ia 

ne  punire  peccatores  debeat,  rogari  viilt^  el  ipse 

qui  jndicat.  Unde  et  taiti  longo  tempore  commina- 

lur  iram,  et  tamen  mtsericorditer  exspectat.  Sic 

autem  nos  ei  misericordia  cjtis  refoveat,  ul  nuUo 

modo  negiigenier  reddai.  Sic  peccata  nostra  periur- 

beni.  ut  meiis  in  desperationem  non  proruat.  Quia 

etsl  prj^umentes  meluimus,  et  metaenies  spera- 

mus,  aeternnm  regnuin  cititis  adepturi  sumus,  islius 

patris  et  patroni  nostri  ineritfs  et  Deo  dignis  oratio* 

iiibus.  Gurramus  ergo  velocissainis  fide  pedibost 

extensis  mentium  manibus»  ad  protectionem  illius, 

atque  ad  sacratissimum  corpus  ctim  fletibus  insista* 

mus.  Promereri  nos  veniam  cjus  intercedeniibtis 

meritis  deprecemur,  ul  quia  nostris  non  possumtis, 

rjus  oieriiis  apud  Dominum  veniara  impeirerous. 

Et  qoi  velaraen  bonorum  operoin,  quo  peccata  no- 

stra  iegamus,  non  babemus,  ejus  meritis,  et  inter- 

cessionibns,  puris  confessionibus  et  profusis  lacry- 


*S.  R1l£liNn.  tlM 

A  fldeKter  eimi  tnvocaverimust  nen  deerit  ab  exaudi* 
tione,  hfihaerens  Ghriste,  siciit  el  alia  emlBOniiora 
membra  ipsius  qui  ubique  praeseos  est  majeatate, 
qmque  dom  districtus  judex  sostioeiy  ei  adhuc  raa- 
num  non  exerit  ui  percussione,  dom  a  retribuiione 
ultionis  intiroae;  esse  quaadam  temporis  securiias 
indicetur^  debemus  malum  quod  sequitur,  flamma^ 
rum  sciiioet  pc&nas  aelernas,  inioierabtlee  aique  coii- 
iinuas  pcnsare,  pensantes  gemere^  gementes  viuro 
eaquaecoran>i«inu$peocata  indesinonter  a^icerc, 
aspieientes  ilere,  flenies  abstergere.  Grunina  iit  qui* 
bus  delectabiliter  diu  jacuimus,  non^  perfunciorie, 
sed  quotidie  atque  si  fieri  potest,  contuiue  amarissi- 
mis  lacryinis  stodeamus  abluere*  eleemosynis  abs- 
iergere,  saeris  hosiiis  oxpiare.  Uaec  esi  pacis  pe- 

B  tcndae  nostrae  legatio,  quae  regem  ad  discotieiidum 
ei  judicanthim  nos  veniontem  placat.  Nutla  prospe* 
ritaiis  iransitorie  bDtiiia  dissolvai,  nec  mcntis  iio- 
sir3&  oculos  ea  qu«  suni  transiioria  ebstruani,  ne 
caecos  ad  ignem  ducani. 

XIY.  Gurandom  quoque  magnopere  nobis  esi,  et 
com  magtris  quotidie  fletibus  cogitandom,  qita«n 
saevus,  quam  ierribtlis  sua  i n  nos  epera  requirens  iii 
,die  exitus  nostri  princeps  hujiis  mundi  veniet,  si 
etiam  ad  Deum  carne  morientem  venit»  et  in  iiio 
aliqoid  quaisivii,  io  quo  invenire  nil  potuit?  Quid 
lia  nos  miseri  diciuri,  quid  aetori  sumus,  qui  iiinu- 
mera  inala  conimisimiis  ?  Quid  requirenii  adyersario 
et  multa  snae  in  nebis  inveHienti  dicemus,  nisi  solum 
quod  nobis  eet  certntn  refugium ,  solida  spes :  qtio- 

^  niam  a  peecatis  quae  post  baptismom  commi$irous« 
lacrymis  abiuti  per  confessionem  ei  dignos  posniien- 
tiae  ftructus  expiati  ei  meritis  ^ac  orationibos  sancto^ 
rom  Ghriste  reconciliaii  atqiie  per  aoeepiionem  cor- 
pDris  ei  sanguinis  ejus,  in  ilde  rede  permanenies, 
unum  cum  illo  facii  sumus  ipsi  incorporati,  in  qim 
princeps  hujus  mundi  ei  9uum  nliquid  requisivit  et 
invenire  minime  potuit?  Quoniam  solus  esi  iiiier 
mortuos  liber  (PmI,  lxxxvii)  ,  a  quo  nos  ei  a  pec- 
cati  jam  serviiio  veraci  iibertate  solvimur,  qula  ei 
qoi  vere  Hber  esi^  per  corporhi  et  sanguinis  cujiis 
aeceptionem  imimor.  Sicui  enim  vere  carnem  cor' 
poris  nosiri  Ghristos  assumpsil,  ei  vere  homo  ille 
qui  (X  Maria  Vtrgiiie  natos  esi  Jesits»  Dei  Filius  esi^ 

|.  non  quemadnmdum  alti  homines  per  graiiam,  sed 
naiura  Fiiius  ex  substaniia  Patris :  ita  vera  esi  caro, 
et  verus  est  sanguis  ejus,  quae  ad  mandocandum  ei 
potandom    in  inysterio  sumimus,  sicui  ipse  iesta- 
iur.  £t  oos  qui  vere  sub  mysierio  camem  et  sangiii- 
nem  corporis  sui  sumimus,  per  ea  naturaliier  unnm 
eum  iilo  eflkimur.  In  qoibog  manei  posi  conse«ra- 
ilonem  simititudo  panis  ei  vitii,  ne  quidam  sit  liorror 
cruoris,  scil  manet  iu  eis  gratia  rodemptinnis»   De 
natiirali  enim  in  noi)is  Ghristi  veritate ,  ipse   ail : 
Caro  nua  vere  e$t  uca^  ei  Mnguis  meu$  vere  ett  |K>ms« 
Qift  edit  parnem  meam^  el  bibii  meum  Mnguinewn  in 


tm  vere  eare  est,  el  vere  Mnenie  esi.  £t  hm  ae-  A  edeeii  a  Domine  difteipiiii 


tm 


eepta  at(|iie  hautta,  iii  efficiunt,  ol  el  ms  in  airiato, 
eiChristas  in  nelns  sit.  Esi  crgo  in  nobis  ipse  per 
eameHh  •el  sttmiis  ia  eo  diiai  secum  lioc  quod  nos 
sumtts  inBeum  est.  Qooniam  autem  in  eopersa- 
cnrmenmm  •cemmuiricaue  carnis  et  sanguinis  e}U8 
simust  Ipse  leslatttr  diceM :  £i  hk  mundu$  me  jam 
«OR  Hd«;  VM  aiil€m  me  wdebitit,  quoMam  ego  m», 
€l  voi  VffWts,  ^NOfriam eg^  m  Patre  meo,  etwminme^ 
ef  ego  imobi»  (ioan.iciv) :  iit  eum  ille  in  Patre  per 
naturam  divinitatis  est,  nos  contra  in  ee  per  cori)0- 
rale  tjus  nativitaiem,  et  iBe  rursum  tn  nobfs  per  sa- 
cramcnionim  inesse  mysteriom  ereditur.  Quam  au- 
ttni  natiYrails  in  nobis  boc  unitas  sit,  ipse  ita  lesia» 
tus  esl :  fliit  edit  earnem  meam,  et  bibit  sangvinem 


tiom  aceipere  desideraJMmi  qua  imit  uoi  tatttam  9B1I1 
lodiMB,  qiiam  i^  pnesoM  in  came  doeitil,  sedel 
cunciis  per  ocbem  naiionilms  pnsdicaie  ««ffiQtiVBft» 
An  non  dupiicem  spirUus  sui  graiiam  p^dlieebatar, 
ciim  ait  1  0tti  eredit  in  me ,  opera  qmee  e§o  faa»  n 
ipu  facietf  et  majora  horum  faciet  {Joan,  xit). 

XVI.  ^rmociuanlibiis  Etia  et  Eliseo ,  snbilo  enr- 
vus  et  equi  ignei  rapuerunl  Eliaai  quaai  usqoe  ia 
co^um.  Qui  prorecio  corros  el  equi ,  angelicc  ssni 
inleUigends  virtutes.  De  quibua  scripluBii  est:  Cur' 
^us  Dei-decem  mntUbue^  mullipiex^  wuUia  leetanUam  * 
Domtfius  tn4//ts  (P$ai,  i.xvii);  el  itemiR  i  Qm  fuit 
angeloe  $not  epiritne ,  et  miniuros  tiioa  ignem  «r»- 
tem  { P$iU.  cfii).  Uorum  namque  fiiiae  sobadie,  m^ 


mtim,  in  me  manet  et  ego  in  eo.  Non  enim  qui  in  eo  B  poto  homo  purus,  quo  a  lerra  loUi  ^osaet  ^«^a^^ 
erit,  nisi  in  quo  ipse  fuerit  eius  tantum  in  se  assum* 
ptain  habens  carnem,  qui  suam  sumpserit.  Perfecf» 
«uteui  bujns  unfiaiis  sacrametitum ,  ipse  docet  di- 
cens  :  ^itut  mieit  me  men$  Pater,  et  igo  vito  per  Pa- 
trem^  et  qui  mandutaverit  me,  id  est  carncm  meam, 
tt  ip$e  vivet  per  me  (Joan.  vi).  Vivit  ergo  perPaire!i!, 
«1  quomodo  vivit  per  Pairem,  eodem  modo  nos  per 
camem  ejus  vlvimos.  Omnis  enim  coroparatio  ad 
lateUigentie  formam  prxsumilur,  ut^  id  dc  qno  agi- 
4urf  secundumpropositum  exempium  asseqnntm*. 
:^  XV.  Itoc  ergo  vit»  nostra  causa  esi,  quod  in  no- 
biscarnilibuSiinanentemper-camem  ChrigHwa  ha- 
bemus,  vlcturis  nohis  per  com,  ea  condiUone,  quia 
Vivit  ille  per  Patrem.  Si  ergo  nos  naluraliter  secun 


fiominue  com  apoetolis  -loqueBa,  sobito 
iUis  rfevattts  esl,  et  si  non  angeUco  fttlias  anxi&s, 
angelico  tamen  comitalus  obsequie.  Tereqve  esias* 
Sttuiptus  In  ccelum,  angelis  quoqoe  idipsom  ailcstSB- 
tibiis ,  qui  illis  dtxerant :  Bie  Jeaue  ^st  eMH^Mi 
e$t  a  vobi$  in  cetlum^  $k  veniei  (Ad.  -i).  SttMefslui 
ad  caduro  Elias,  dimisil  EUseo  paUittin  ^ua  ersl  iu» 
duttts.  Ascendens  in  ca)lnra  UomiAus»  eaeniBeaii 
iHiinanitatis  assumptae  discipulis,  ioio  Ecciesis,  ^ 
bus  sanctiflcaretur  in  viriute  dileciioniev  na 
ret,  reliquit.  Assumens  EUseus  paUluaa  filiae  ] 
sit  00  aqiias  Jordanis,  et  iibi  liivocaTii  Denm  Efie, 
divisae  sunt  et  iransiii.  AssumpseniQi  aposioii,  as- 
siimpsit  instiluta  per  eosemnis  Ecdesia  saeraawnta 


dum  earnemper  eam  vivimus,  id  est  natuFam  carnis  C  sui  Redemptoris.  Quibus  spiriSaliler  erodlia,  aUott 

ausB  adeptl*  quomodo  non  naiuraliter  secuodum  spi-  .     ^  _ 

ritum  in  se^attem,  iiabeat  cem  vivat  ipse  per  Pa- 

iremTPcrPatrem  aulem  vivit,  dum  naiivilas  non 

aHenam  inluUt  diversamque  naluram,  duin  quod  est 

et  ab  eo  est ,  nec  tamen  ab  eo  ^r  aliquam  inciden* 

iero  natur»  diasiroiliiodinem  separatur,  dtmi  in  se 

per  i^viuiem  habet  Patrem  in  virtutc  naturse,  cui 

veraciter  onimur  per  incarnationis  snae  mysterium* 

Quod  quolidle  in  calholiea  celebratur  Ecclesia,  sicui 

praeflguratum  iegitur  in  sacffo  historia  :  Venit  £iias 

ad  lordanem ,  el  eiBtus  paUio  suo  percussit  aqiias 

ae  divisit  (IV  Reg.  11) :  Tenit  Dominvs  ad  iSuvium 

mortis,  quo  geotts  humanum  mergi  oonsueverat,  ei 

exuens  se  ad  4empus  babilii  carnis  qiiem  suinpserat,  j. 

niorlem  moriendo  percussit  ac  vitae  nobis  iter  resur- 

gendo  paUslecK.  Hecie  enim  per  Jordanem  fluxus 

iiostrae  mortalitatisacdelectusexprimitur,  quia  et 

Jordanis  Latine  de$een$n$eoTum  dicitur,  el  ipse  fln- 

vlus  in  itoare  Mortuum  infiuens,  laudabiies  suas  ibi 


et  consecrata,  ipsa  qooque  4nvocato  nomine  Dei  Pa- 
tris ,  impeium  moriis  superare,  efusque  ebslafCab 
conlempto,  ad  vitam  transire  dtdicit  senpilenian, 
juxia  qiiod  Dominns  in  EvangeUo  «ficii,  Inqttle»: 
Sient  Mifyhee  esattavit  $erpemom  tn  deeeno^  tte  eaei' 
tari  cportet  JFilium  homini$ ,  «I  omnie  ^ut  cre£t  m 
ipwm  non  fereat^  $ed  fiabeat  mtam  eeitnuan  {Joem, 
111 ).  Qiioniam  qui  credens  In  Christo,  )»assionis  sv 
sacramenia  credendo,  coiifitendo,  sinceriter  imiiaBda, 
lidrHter  suonl,  salvatur  in  perpeiuom  aboiimi  moiie 
quam  peccando  in  anima  pariter  ei  came  contraiR, 
et  noii  solum  perdltionem  evadel  pooiianira,  sed  el 
viram  percipiet  sempilemam. 

XVII.  Ad  quam  beaiae  et  gloriosae  semper  ^k^ais 
et  genitricis  suae  Mariae  dominae  nooirae  aK  iatiai 
patroni  nostri  beall  RemigU  merilis  ei  imercessio- 
nibus,  in  ftde  recia  et  l*enis  operibns  im»  peisem- 
ranies»  et  per  acccptionem  corporis  ei  saitguuiis  sai 
unutn  secum  effectos  perducere  dignetur,  et  per  ea- 


1199  USf  ONSIO  Afr  QUOHUMBAM  QILEStlONES. 

4eadam  neem  dileelknis*  hie  ^ai  me  dUigant,  osieD-  A  Spiriui  sMclo  ee»teniiis  «l 
dam.  Periia^ere  Uimi  Gliiisti»  Jeeus  Deus»  ei  Oomi*     gttolis,  Yivii  et  regoai  per  oomki 
nas,  cendiiec  «t  Eeden^ier  at^  ab  omoi  morle  ac     Amen» 
«omiptioDe  SakeieriMWler in  foacam  Deo Fatre^ 


mecuia  amcniofiiiii. 


XXIIL 
BESPONSIO  DOMmi  HINGlklARI 

ID  QUORUIIDAM  QUiESTIONES, 

tur  in  quBdam  tua  humiHiaHt  $€ripto  potuerii  myiticam  Ntewmm  $yno4tim. 


<Ap«d  SinDOBd.,  ex  codioe  S.  Uoreiitii  Leodieasis.,* 


Qua^itum  est>iitaqaibQsdam  mibi  dictam  est,  cor  B  mas^alibris  Graecorom^  verum  ct  in  Latinoram»  utl 


In  quodam  mese  humililatis  scripto  posuerim  mysti- 
«am  Nicxnam  synodum.  Unde  sicut  doctrina  catho* 
lioorum  nobis  est  traditum,  reddimus  rationero  :  vi- 
^elicet  quia  et  veteri  bisloria  pnefigurata,  ei  per 
numerum  Mgni  passionis  ac  nominis  Domini  nosiri 
Jesu  Christi  est  designata,  et  pnescientia  conse- 
erata»  Nomen  enim  medialoris  Dei  ac  horoinum  ho- 
ininis  iesu  Ghristi,  qui  divinitate  nos  condidit,  et 
humanitate  in  unitate  personae  suae  divinitatis  as- 
sumpta  redemit,  cum  sil  Uebraeum,  apud  Grxcos, 
qui  ut  Hebnei  in  nominum  interpretatione,  ita  in 
numero  litterarum  gloriari  dicnntar,  liiteris  GRecis 
Ita  scribitur  IH20TS,  quod  Graece  dicitur  sqthp,  La- 
Cine  interpretatur  SiLVAToa,  sive  talutarii,  Et  hu- 


comperimus,  per  notas  scribuntur  nomina,  quae  in« 
terdum  prima  et  novisshna  et  virgula  snperposita  fai 
dexteram  seque  venienle  a  sinistra,  ut  D3.  SR.  ^. 
Interdam  autem  prima  et  media  et  novissima  no- 
tantur  iiltera,  et  virgula  superposita  in  dexieram 
«que  veniente  a  sinistra,  at  XP3.  DfTs.  Et  sicuti  iii 
Iioc  nomine,  cum  scribilur  iH£  casu  nominativo, 
quarum  litterarum  numerus  iste  est :  i,  10 ;  H,  8 ;  2, 
200,  in  unum  auiem  collectus  hic  numerus  com- 
plet  ducentos  decein  ei  octo.  Gentenarius  namque 
numerus,  qui  decem  decadis  constai,  et  de  Isva 
transit  in  dexleram,  perfectus  est  numerus.  S  timma, 
fiticra  uliima  in  nota  nominis  Xesu  in  nomlnativo 
casu  ducentos  exprimit,  quia  perfectus  Deus  anl6 


jus  Uebraei  nomiois  lilteraram  numerus  apud  Gne-  C  saecula,  perfcctus  homo  factus  esl  iu  fine  sa^ulorom. 


CQS  isle  eat :  h  iO,  H,  8;  S,  200 ;  o,  70; 2,  200.  Col- 
ieclo  autem  iu  unum  hoc  numero,  fiunt  quadrin- 
genti  octoginta  octo.  Unus  namque,  qui  dividi  oon 
potest,  decies  dactos  denarium  perflcit,  et  denarins 
quater  ductus  in  quadragenarlum  surgit,  et  quadra- 
glnta  decies  ducli  quadringentos  efficiunt;  quia  juxla 
Pauli  vocem  :  Unus  e$t  Deu$^  unu$  mediator  M  et 
Aominum  homo  Chr'i$tu$  Je$tt$^  qui  dedU  redemptio- 
nem  $emetip$um  pro  ommbu$  (l  Tim.  ii,  5).  Gujus 
^^lia  ad  aeternam  vilam,  quae  centenario  numero 
et  hoc  quatcr  duclo  figuratur,  eiecii  omnes,  non 
solum  de  incorruptione  animae  simul  et  corporis, 
verum  et  de  visipne  divinae  roajestatis,  cum  gloria 
ejusdera  roediatoris  Dei  et  hominum  clarificaUB  hu- 


Denarius  vero  in  decalogo  perfectus  est  numerus« 
continens  in  se  mysterium  qaadrigae  evangelicae. 
Gompula  enim  ab  uno  per  ordinem  usque  ad  qoa- 
tuor,  el  inveniens  decem.  Octonarius  qnoque  na- 
mems  docetur  esse  perfectus  in  Jesu  ociavae  diei 
resurreciione :  qui  etsi  mortuus  est  ex  infiriHitale 
Dostra,  sed  vivlt  ex  virlule  Dei,  qui  per  signum  sua 
passionis,  quod  T  taa  liltera  stgnai,  conlinens  nit' 
merum  tricentenam,  elisit  dial)olam,  occidil  mof»- 
lem,  triumphavit  infemum ;  cui  si  super  transveraa 
linea  id  qnod  in  crace  est  adderetur,  non  jam  cro- 
cis  species,  sed  ipsa  crox  esset.  Collfge  autem  iii 
unum  signi  Dominicae  passfonfs  et  nomhiis  name- 
rum,  invenies  quadringentos  decem  et  octo.  Qain* 


manitalis  gaudebunt.  Octavo  autem  et  oetogenario  ^  genti  denique  quinquagenario  numero  decies  dueto 


numero  qul  octo  decadis  conslat,  patenter  innuitur 
quia  quoroodo  Christus  octava  die  resurrexit  a  moN 
tuls  per  gloriaro  Patris,  ita  et  nos  in  novitate  vitae 
aiubulerous,  ei  ipsa  quotidiana  nostra  circurocisio, 
quae  in  Yeteri  Testamento  octavo  die  fieri  solebat. 


coropientur,  quia  gralia  Domini  iesu  cruciflxi,  et  a 
mortuis  suscitati,  et  in  dextera  Dei  sedentls^  non 
solum  legis  decalogum,  sed  et  quatuor  sancti  BWan- 
gelii  libros  implemus,  et  octava  resurrectioni^  ^ 
resusciiati,  ad  requiero  sempiiemaro,  quae  jut^leo» 


.sj:^^^    ^j^^Ai. 


^^.^J^«S.       ^A^ 


im  HIN€MAM  HREM.  AACniEP,  OFtSCCLA  ?AmA.  i2U) 

▼encrunt,  prlmogenllnm   Satnnffi,   Arinni  vldelicet,  A  dem  diiabud  tantttm  fitteris  cam  linea  saperposka 
aHeram  Jndam,  et  prodittonis  infidelttale,  et  iradi- 


tionis  initfuilate,  cl  ultlonis  supplicio,  devicluri.  De 
quibus  eisi  quidam  ad  tempus  titubasse  leguntur,' 
non  lanieii,  sicut  nec  duodenarius  aposlolorum  nu- 
roenis  in  Jud:B  prodilione,  itn  aee  ifi  t^iabanliiinl 
liaesitatione  hic  a  Cbristo  electus  episcoporum  nu- 
roerus  periit.  Hic  enlm  numeriis  irecentorum  de- 
cem  et  ocloaaBCtQA  est,  in  quo  Abrfiharo  victor  r«-, 
gnm  impiorum  ab  eo  <piA  aeternl  sacerdoiis  est  foriiia 
benedickur.  Huic  aiilean  mystioe  syne.Io  4$dem^  eui 
tingiilariler  ac  spectaUter  diduir :  Ex  utero  am 
luciferum  genui  te  {Ppal.  fiix,  5) ;  et :  7u  et  eacer- 
dot  tn  Afl^rnfcm  $ecundum  ordlnem  MeUhitedech 
{ibid,^  4),  per  signum  suae    passionis  el  nominis, 


nomen  Domlnt  lesn,  ad  designandiim  deeem  etecfo 
episcoporum  numenim  fiReconim  consuetodine 
ifnagineiur,  non  est  nobls  necessc  conjieere,  cum 
ad  scieniiam  et  auctorilatem  nobis  sufficere  debeat 
Ueaius  Ambro^lus,  ulriiisqiie  hnguae  Gncce  vldelicet 
et  Latinap  perilissimus,  dicens  :  c  Crux  in  treeentis, 
)esu  nomen  in  decein  et  octo  est  sacerdotibns.  >  Et 
n>ild  qiiidem,  Hilarius  inquit  in  libro  de  Synodis, 
loqucns  de  trecentis  deccm  et  octo  sacerdotibis, 
«  ipse  ille  liic  numerus  sanctiis  est,  in  quo  Abraham 
viclor  regnm  impionim  ab  eo  qui  ^teml  sacerdoiH 
est  forma  benedieiiur. »  fit  Ambrosiuslti  Wbm  priiao 
de  Fide,  ubi  et  ea  qu»  de  IHius  verbis  posvimus  di- 
cil  (tn  prolog,) :  c  Abrabam,  inqalens,  treoemos  di^ 


«t  pnemisimus,  in  litterarum   t^nttero    Dominus  g  cem  et  octo  daxit  ad  bellam,  et  ei  'timumerntropxi 


JesuB  sno  se  probavit  adesse  coneillo.  Crux  enim  In 
trccentis.  Unde  Gedeon .  cum  irecentis  perrexil  ad 
praoliuin,  de  quo,dicU.praivi4Jens  pcr  crucem  trium- 
ph»luriiai  potestntes  aerias  DonUmim  Jesum  pro- 
pheu  :  ^uf^raskiticu^  in  (tie  Mafiian  (/aa.  ix,.4). 
IH.  noinen  in  deci^met  ocio  csi  sacerdotibus.  Et  nota 
quia  luc  nofoea,  lesu  ,geniiivo  casu  ei  noa  uomina- 
tivo  effcrtur ;  ct  uko  hip  liiicra  C.&iiv^ma  no|i  addi- 
lar»  -sed  cum  lu,  snperpo$ita  linea  scribitur^  qui- 
lios  nunierus  dccem  ei  octo  completur.  Utrum  au- 
tem  in  boc  genitivo  bujiis  sacratSssimi  nominis<casu, 
alia  aliqualittera  hla  dnabus  pn^osilis  litteris  ^ud 
Gimoa  sii{«riddaittjr»  nec  »ei  m  <9icut  ii\  oi;49i8 
specie,  quam  liiiera  T  iau  pnetOQdit»  losuper  trans- 


hostibus  reporiavit,  signoqoe  Domioicse  cmeis  et 
nominis,  quinque  regum  TlctriciumNiiie  tonDanHi 
subaelo  robore,  et  oftu»  eA  pTOximum,  ec  ilimi 
meruit  et  iriomphnm. »  Et  (iib,  i,  e,  9) :  c  Noalii* 
mana  iiidnstria,  non  eamposittone  aliqiia  ,  treceeti 
decem  et  octo  ad  concilium,  quln  NieskiiufD,  coore- 
nerunl;  sed  ut  in  numeM  eorum,  per  sigiDum  sos 
passionis  et  nomini$,  Dofinnus  jesu»  soo  se  probaret 
adesse  concilio^  crux  in  trecentis  ^esa  ji^raea  inde- 
cem  et  octo  esi  sacerdotibus.  >  tJaec  taoioram  doeie- 
runi  verba  ex  integro,  cuin  bis  quae  traditioDe  na- 
gisirorumdidici,  hicponere  dignum  d«xi,  qaiaDoai- 
nus  dicit  :  Quiaa  MniefipfC  /ofntViir,  gloriamfT^-^ 
priam  quterit  (Joan^  vii,  18),  ne  viderer  fraiita  in 


veria Jioea  id  i|iiod  in  cruee  fst  non  superaddiiur»  Q  Dci  dono  facere*   6i  aiieaa  qoasi  prppria  veUeoi 
ut  (igura  ^aum  oon  solttm  ipsa  cnu  drigieiiir)^  eis-     efforre. 


XXIV. 

HlNCMARl  PROFESSIO  FIDEI 

Advmiifkm  Rommum  tniasu. 
( Af ttd  Mafloi.,  HiftU  metropol.  Rhemew.,  p.  S68.) 


Ego  Hincmanii  hujtts  aedis  Qrdiaandus  arcUepi- D 
scqHis ,  et  sacro  roinisterio  vestro ,  aancti  Patres , 
prjedicationis  ofllcium  suscepturus  : 

Gonfiteor  sancum  atque  ineilabilem  Trinitatem 
Patrem,  et  Filium,  et  Spiriium  sanctum ,  uiium 
DeuQi  naturaliter  esse,  unius  subsuntije,  unius  na- 
tur»|  uniiis  majesiatis,  atque  virtutis.  Dominum 
quoqae  nostruro  Jesum  Christum  de  Deo  Patre  ante 


aivebonura,  sive  oialaai.  Pneteret 
quatuor  prioclpaiium  eoacilioram ,  Nicaeoi ,  < 
tioopolitani ,  Ephesiai  et  Cbalcedooen«s : 
quoqiie  syaodorum ,  et  decreu  quae  orthodoxa  fides 
suscipit  et  coroplectllar,  me  sascipere,  lenere  a 
prdcdicare  vellecoafiteor.  Haereses  vero  et  scfaisaaais, 
quai  cathoUca  Ecclesia  anatliematizat,  ec  quidqwd 
samc  ridei  adversatur,  oondemno ,  respoo  ei  aoailie- 
". !:._:.:  vdTH  Pelro  et  vicario  cIbs  i 


isot 


CAKMIMA   ALIQUOT. 


mt 


XXV. 
HINGMARl  GARMINA  ALIQUOT. 


Effltaphium  in  konoHm  Tiifnm  Prw$uli$, 
[Apud  Flodoard.»  Hisl.  Eccl.  Rliem.»  Ub.  iii.] 
Ilac  reqiiiescil  bunio  Tilpiaus  pncsul  boDoris 

Vivere  cui  Cbrislus  Viia  et  obire  Tuit. 
Huiic  Rbemi  populo  mariyr  Wonysius  almus 

Pastorem  vigilem  misit,  etessepatrem. 
Queiu  pasceiis  qiiadrageuis  ast  amplius  annis , 

Vcslc  sene<!tulis  despolialus  abit. 
Quartiis  cuin  Nonas  ineiisis  September  baberet » 

Hortua  quaiido  fuit  mors  sibi  vita  manet. 
Etquoniam  locusatquegradus  boc  junxerat,  Hiacmar 
Uuic  fecit  tumulum,  composuit  tttulum. 
lU 
Epitapkium  9ane$i  Remi^i, 
^  (Require  supra  in  Vita  ejusdcni.) 

«1. 
/n  $epulcrum  tancti  Remigii^ 
[Apud  FjQdoard.  ibid.] 
lloc  iM »  Remigl ,  fabricavh  nnigne  sepuicrum  ^  ' 
f     Hincmarus  proesni,  dueius  amore  tim , 
Vi  requicm  Domiiiiis  tribualmibi,  sancle»  pmato, 
Et  dignis  meritis,  mi  veDeraiide,  tuis. 
IV. 
ifi  altari  healce  Yirginii  teUnurato, 
[Apud  Mariot. »  Metrop.  Rbeuisltist.,Iib.  lu.] 
Hanc  oram  Domini  genetriois  bonore  dicatam , 
Ciiltor  ubiqiie  suus  decoravit  episcopns  llitteiiuur .' 
Muiieribos  sacris,  functus  bac  sede  sacerdos 

•  Flodoardus  lib.  iii ,  cap.  15 ,  libros  enumerans 

quos  Hincmanis  coinposuit :  4  Scripsit ,  inquit ,  et 

avl  rcgem  Carolum  opus  quoddam  egregium  metrite 

\le  Gralia  et  pRedestinalione  Dei ,  de  Sucramefilis 

«qutique Gorporls  et  sanguinis  GhrisU»  el  de  videiidQ 


A  iam  bene  compietis  centenis  octies  annls , 
Quatlraginla  slmui  quinlo  votvente  sub  Ipsis , 
Cum  jttvenls  Carolus  regerel  diadenata  regni , 
Uunc  silrf  pastorem  poscentibus  orbis  aiomnis. 

V. 
Ad  imaginem  Del  genitrieii  in  ipto  aitari  po^amm 

Virgo  Maria  tenet  bominem «  regemque«  Denmque» 

Visceribus  propriis  natum  de  FlAroine  sauclo. 

VI. 

Cnrmeii  tM£n>liim  lii  lihro  EvanaelH  quem  BkfBftutrui 
donavik  ad  u$um  aliam  Oeaim  Jf«rMr% 

Sancia  Dei  genilrls »  et  semper  virgo  Marri»» 

Hiiiomanis  proesul  defero  dona  ilbi, 
Uaec  pia  qoa&  gessil,  doeuit  noe  Chffsliis  lesM 

fidiltia  ox  oiero,  easta  puelhi ,  fuo. 

m 

E»  Ferculo^f  Salomoni$. 
[A^id  Sicmund.X       •   , . 
Agaus,  hn  fMindi,  pfoprio  iM  oetpONifaseeM» 

itt  noMs  m»neai»  aaiiM^  nosM  iai, 
Agnus,  fons  vltm»  pmprlo  oos  saogulnopolaite ;  \ 

^  Sempof  wor»  suodeteial  atqno  icgal 
Uic  Deus  omnipotens »  per  quem  Paler  omnla  feGH » 

Naturas  rcrum  mutat  ul  ipse  volet » 
Hic  cruce  nosira  creai  propriis  el  muoera  Verbis. 

Fiique  caro  el  sanguis  paue  liqoore  suiis. 
la.crvQft  oa#  eor|iua  (ixum  est ,  saaguis  quoque  fusat 
B     Cbrysti ,  quem  in  ccena  jam  dedil  ante  suls, 
Cnm  nosindigni  baec  meraoraaitts  jussa,  Redemplor 
£inptonim  pretium  munera  nostra  Cadl. 

Dea  %  atque  origine  aninue  ,  slmul  ac  dc  lide  sanc^ 
Tnnitalis ;  quud  opus  appellavit  Ferculum  Saloino- 
iiis.  Qoo  ex  opere  Duodciios  versus  profert  Durandns 
ahbas  ia  iibro  deCorpore  el  SaiigQiiie  DominleoBlra 
Jkireiigwiim.  i 


iioeoiiMn  II  ■!! 


lldS  AD  OPERA  HINCMARI  APPENDIX.  WH 


AD  dPERi  niNCIABI  IMIMSIS  AFPEH 

HINCMAPJ  ANNALES, 

SIVE 

ANNALIUM  BERTINIANORUM  PAHS  TERTIA 

Ab  mno  861  usqtM  ad  annum  882. 
( Apad  Pertzinin »  MoDaok  Gemi.  hist »  tom.  r.> 


DCCCLll.                               A  Nortmaniiis  constrncium,  eteosdbm  N6rliiKimios<ib' 

UnMkf  cofnwneiito  PnMfefiUus,  TricMsiii»  dvl-  sident.  Ad  quonim  obsidentium  videlicel  locariui^ 

Mls  efrtscopns,  naliofie  HispanQs,  adprime  NMeris  quinque  millia  llbras  argenci  cum  animaZinm  aiqie 

eniditus»  qoi  ante  aUqnot  annos  GeleseAlco  pnsde-  annona^  summa  non  modica  de  regno  suo»  ne  d»- 

sliiiatiano  realilerai,   posl  felle  eommolus  oontra  pnedaretnt,  exigi  ILarolns  pra&cepil,  et  SeqpiaoaB 

qiMMdBaftepiieoposseeum  beretico  resisleBtea,  ipsias  iransiens,  Meidunum  •  saper  Ligeriin  adil,  Rodber- 

hasresb  defensar  acerrimos»  indeqoe  non  modica  luro  '  cum  placitts  hooocibas  reeqili.  Qoa  oecasiflBe 

ialer  se  diTersa  el  fldei  adversa  scriptiUns  morilor;  Guntfiridtts  ei  Gocfiridas »  qvfroHL  eonflillo  larohs 

skqoe,  lieai  ditHriio  langoore  fatlgarelur,  ut  ▼iTendl  pnefatum  Rodbertum  reeeperat*  coni  aois  eooipGci- 

Ha  ei  acribendi  flnem  fecit.  bos  genaiitia  mobifitale  el  inolila  cmiaoelm&Be  a 

Caroioroaflnos,  IDadowiei  Germaniae  rq^is  fllius,  Karolo  ad  Salomonem,  Brilonum  *  duoero,  defidaaL 

cmm  llBSlklo  Wioddoram  regolo  fasderaior,  a  palre  Interea  Danorom  pars  altera  cum  sexagiiiu  nariiPis 

daAeil,  ei  Reslidl  aoiiUo  magnam  sibi  pariero  osque  per  Seqnaoaro  in  iuTiom  Tdlaa  >  aaooiMloBi,  iada- 

ad  Hfii »  fluviom  paleriii  regot  prBsuroiU  Hludowi-  que  ad  obsidenies  easieftam  perTeniuoi ,  el  eorom 

eos  socerom  Karlomamii  filil  soi,  Arnuslum ,  hono-  socleuie  iongontor.  Obsessi  aolem  IboHs  ioedia  et 

itbOB  firivai,  et  oepetes  ipsios  a  refno  suo  expellit ;  B  mtserf»  omois  *  sqoattore  coaipold,aeioHilia  libns 

qui  com  Adalardo,  Irmintrudis  regio»  BTunculOt  suo  inter  aurum  et  argenlum  obsrdenlibos  dooani  eis<|ae 

aoiem  prapiiH|oo,  qaem  Lolbarius  patrui  sui  Hiodo-  aociantur,  el  sic  per  Sequaoam  nsqoe  ad  inare  de- 

wici  factkme  loseqoebator ,  Karobim  adeunt;  a  quo  scendont.  Quos  imminens  hiems  ingredi  inare  pn^ 

^enigne  saaelploftior  et  honoribos  consolattlaF.  Sed  hibuit,  onde  se  per  singulos  portos  ab  ipso  loeo  Pa- 

el  pene  aniOBa  qoi  ooper  a  Karoio  ad  fllodowicum  risius  usqoe  secoodum  aoaa  sodaiittiieo 

Mbceram,  ad  Kainhim  reTertontor»  et  ab  eo  faml-  Webiodas  aolem  per  Seqnanam  uaqne  od  < 

llariuie  el  boooriboa  radonantor*  Miliduoom  com  sodis  soiB  aBeradiS.  Castoihoi  wo 

Dooi  b  ifoi  pridem  Morinum  «  ciriuiem  ioeende-  cum  Wdandi  '  fllio  Fossads  ^  monasteriom  oocb- 

rant,  de  Anglis  revertentes,  duce  Welando  cum  du-  pant.  Hincmarus  ^  Durocortori  Remomoi  axdiispi- 

eenilaeleoampliusnaTibus  per  Seqoanam  ascen-  scopus,  Sf  nodo  comprovindall  apod  monasieriaia* 

ihoK ,  ei  easidbim  io  kisula  qoaeOscdlos  didior  a  sandorom  Crispini  el  Grispioiaoi  Becos  dviiaiSBi 

VARiANTES  LECTH)NES. 

«  BrittoBum  Ch.  iia  aepius,    *  miseria  omni  Ch.  et  B.    ^  wdando  €A.  el  B.    ^  iU  conexi;  CluotB. 
Bsarlyriuoi ;  in  €o4ice  scriptum  fmrit  rorlum. 

NOTiE. 

•  Vide  bq|us  edHoris  monitum  parli  secundffi  An-  G  "^  Pretium  rocationis. 

nalinm  Berlinianorum  praeflxum  Patrologiae  lomo  •  Meun^  iofra  Aurelianos. 

CXV  inter  Opcra  Prudentil^in  quo  Hincmaro  Rhe-  '  Robertus  ille  est,  cognomento  Forlis»  a  qoo 

nensi  asseritur  pars  tertia  eorumdem  Annaiium.  reges  Franoorum  tertis  stirpis  originem  irabaBi. 

NonnuUi  Umen,  inter  quos  auctores  Galli»  Liltera-  Bouquet. 

riae,  hujus  libri  paternitaiem  Hincmaro  aiijudicani.  ^  lere  in  Normannia  io  pago  7d/ao.  Tales.  NoiiL 

Edit.  Patrol.  p.  547,  54S. 

^  Cf.  Chron.  de  gestis  Norm.  ^  Saint-Maw  des  Foeth. 

«  Hunfrldus,  Morinensis  seu  Tarvannensis  episco-  ^  Hincmarus  pjer  octo  annos  occasione  qoxsu 

pus,  csua  url)e  a  Nortmannis  fngatns,  alMllcaiidi  in  Rothadumab  episcopatu  dejiciendi ,  baoc  Undefl 


im 


ANNALE8  HINCMAEO  DUeiTANTfiR  ASGR1PTI. 


i:a6 


SuessionSs  Roiiiaduin  S  ipsius  urbis  episeofHim ,  re-  A  singul»  aquae,  isara  •  sdltcet,  Malrona  e(  Seqoana 


gulis  ecclesiaslicls  obedire  nolentem  episcopali  pH- 
V3t  commttoiooe  «eciNidum  decrela  caBonomy  doaec 
obediat. 

Karolus,  dimisso  fi lio  soo  Hlndowico  sub  Adalardi, 
IriHiolnidis  regin»  avunculi ,  bajulalione  ad  custo- 
«Jiaiu  regni  conira  Nortmannos,  a  qnibusdam  invi- 
talns  qnasi  regnum  Provincide  adepturus,  quoniam 
Karolus,  Lotbarii  quoudam  imperatoris  fllios,  imiti- 
lis  atque  inconvenienft  regio  bonori  ei  nomini  fere- 
batur,  cum  uiore  Rorgundiam  osqoe  ad  eivltatem 
Uatescensium*  peragraL  Ubi  rebus  parum  prospere 
gostis,  ei  depraedationibtis  plurimis  populo  terra  in- 
geslis,  Poiitigonem  palatlom  redit ,  ibique  missaii- 
cum  ex  parte  Hludowici  fratris  sui,  et  Lotharii  ne- 


cusiodirontur,  ue  Norimanni  in  prasdam  ire  valerent, 
nuncium  aecepit,  quia  Oanorum  electi  de  his^ui  in 
Fossatis  reaederant,  cum  parvis  navibos  Melden- 
sium  '  civitatem  adirent.  Ipse  autem  cum  eis  qoos 
secam  habuit  illo  pergere  maturavit;  el  qoonian, 
pontibns  a  Norlmannis  destnictis  ei  navibas  ocoiipa- 
iis,  eos  adire  noii  poierai,  oecessario  osns  consiKo, 
poiitem  ad  insulam  secns  Trejectum  s  refidi»  et 
Nortmannis  descendendi  adiinm  iBterdudii;  scans 
niliilomimis  ex  uiraque  ripa  Matrons  ad  cvslodiam 
deputat.  Qua  de  re  Nortmanni  valde  eonstricti,  ob- 
sides  decios  ei  Caroio  missos  ea  conditione  donant»^ 
oi  omnes  caplivos  quos  ceperanl  postquam  Matro- 
nam  intraveraot,  sine  mora  allqua  redderent,  et  aiit 


poiis  sui,  ab  Advenlio,  Meilensium  civitalis  eplscopo,  ^  cura  aiiis  Nortmannis  constiioto  die  placill  a  So- 

qoaiia  recedentes  mare  peiereoi,  aui  si  alii  cnai  eis 
redife  non  vdleni,  una  com  eierciui  Garoli  reira- 
ciantes  ire  bello  appeieraii ;  sicque,  dalts  decem 
ol>sldibtis,  siint  ad  snos  redire  permfssi.  Ei  pesi 
▼Iginti  eirciier  dies  fpse  Welandos  ad  Caroliim  ^ 
niens,  illi  se  commendavii ,  ei  saeramenta  eom  eis 
quos  secum  baboii  stalim  prmboii.  Indeqiie  »1  naves 
regressns^  eum  einiii  Danorum  navigio  osque  ad 
Gemeiicum  ^^  ubi  tHornm  naves  slaioermii  reftcere 
ei  vernale  ttqoinociittm  exapeoUfe,  deseendil.  Re- 
fectis  navihus,  Dani  mare  peienie&  per  plufea  dasses 
ae  diipidool,  ei  prout  cuiifoe  visum  esl»  !»•  diverssi 
veyiieani,  major  aolem  pars  Britannos»  qoi  fialo- 
Tnone  doce  habliani  In  Niosiria,  petii ;  qoibos  el4Ui 


et  Leutardo  comiie  delaium  audlt,  eosque  absolvit, 
ei  diem  natalis  dominice  festive,  ut  moris  est ,  ce* 
lebrai. 

DCCCLXH. 

Karoius  per  Remis  *  civitalera  Soessionis  venit» 
iibi  non  incevlo  nuncio  ceraperii,  qola  iHia  ^os  Jo- 
diib,  relicta  sdlieet  Eddbeldi  regls  Anglorum,  qoae 
possessionibus  venditis  quas  in  Anf^onim  regno  ob- 
einuerat,  ad  patrem  rediii,  et  in  Silvaoeciis  ^  dvila- 
tem  debito  regiii»  honore  sob  iQttlone  paiema  et 
regia  aiqne  episcopali  cualodia  servabaior,  doiMc, 
«I  se  eontinere  non  pessei,  secnndnm  aposloliim, 
sdlicei  eompetenter  ac  legaitiier,  nuberet,  Raldui- 
mm  comiiem  «  ipso  lenodname,  ei  friilre  suo  ^  Hlu 


,.__  _  _  _  -  _  _   ..„,  ^_„  ,  , 

dowico  con^eniiente,  moloto  babito  esi  secuia ;  sed  ^  jonguntor,  qui  in  Hispania  fnerant.  De  qofbos  Rod- 


el  qnia  Hludowicos,  filios  ejns»  a  praefatis  Gonifrido 
ci  Gocfrido  soHlcilaltts,  reNciisfdciibos  patris,  com 
pauris  noctu  aufngit,  ei  trnnsfuga  ad  se  solltcitaotes 
pervemt.  Unde  rex  Kardns  episcopos  ei  cfleleres  re- 
gtii  sui  primores  consolens,  posi  mundaniB  legis 
jtidiciom  canonicam  *  in  jamcttclum  Balduinum  et 
Jiidiih,  quaecum  fure  cucurritel  adulteri  porilonem 
se  fecit,  secnndum  edicta  beati  Gregorii  c  ul  si  qtiis 
viduam  in  iixorem  furatus  fuerit,  el  consentientes 
ei,  anathema  sint,  i  depromi  sententiam  ab  episco- 
pis  peiiit.  Abbatiam  qooque  saneti  Martini ,  qoam 
inconsulte  praescripto  filio  suo  Hlndowico  donaveFat, 
uon  saiis  consulie  Hoeberto»  derico  conjogoto»  do- 


bertus  daodecim  iiaves,  qoas  Saloroon  In  eootrarie- 
laiem  ejos  locario  jove  conduxerat,  in  flovio  Liferi 
eapH,  omnesqoe  qui  in  llla  foere  navlglo  inlerfedt, 
pvteler  paocos,  qiii  fnga  hpd  delitoenniL  Rodbevlvs 
antem  Satomonem  sostinere  non  vatens,  eiim  pm^ 
fatis  Nortmannis  qni  de  Sequana  exieruni,  antequan^  ^ 
illos  Salomon  sibi  adversus  eom  adsdsceret,  dpiis 
utrimque  obsidibos»  in  sex  mitlibus  argenli  eonira, 
eoradem  Salomonem  coovenit»  Wdandus^^om^ttioro- 
et  filiis  ad  Carolum  veoti  ei.  Christiaiius.aira  sois. 
efQcitur. 

Carlomannus,  Hlodowici  regis  Germani»  filins» 
eoncessa  sibi  a  patre  regni  poriiooe  quara  i^ndem 


navit.  Indeque Silvanectnm  perrexit,  ubl  dum  mora-  |v  invaserat,  el  dato  sacramento,  ne  ainplio&  iode  sine 
retur,  exspectans  ut  ad  eum  popnlus  conveniret,  patris  volontate  invaderet^,  com  paire  pacHlcatur. 
quatenus  adebits  dispositis  ex  uirisque  suis  ripis.    Hiudowicus  deniqjiet  filius. CaroU  regiSt  coosiUo 

VARUNTES  LECTIONES. 
*  roibardum  CA.    *  romi  Cl^.    *  canonicum  CA.    ^  evaderei  JL 

NOtiE. 

caosatos,  Iicet  triginta  dOorum  eptscopomm  judido:  *  Macon^ 

ejus  exauctoraUo  decreta  foisset.  Ad  naec  presbyte-  ^  Sevih, 

rnm  allerum,  quem  Rothadus  depositio  substitoerat,  ^  Flandriae. 

Hincmarus  communione  privavil;  illum  vero,  qui  ob  '  Id  est,  iudiiba!. 

stuDnim  deposilus  fuerat,  ecdesiae,  cui  fuerat  antea  "  Oue. 


-■^- 


HW 


A1>  OVtKk  HIKdiAM  Al^I^Nbft. 


IM 


6«ntfrMi  aUiiM^GvftfrMi  BtlanmiiM  adH,  Taliihifii  A  isdem  pos(  ^usdem  concilii  Judicium  unde*  appel- 


.BrKtonmn  HinMmi  iilHi«6t,'ei  cum  els  Retbertttm 
palris  fldeiem  impeiil.  Aiidefeinim  ei  »lfos  qnos  adlre 
potnU  pagoe  e»de,  igiii,  depnNlftiloiie  deyastiit. 
BoUierius  siqaMe»  Briteiiee  redemilee  eum  mMima 
depradaitoae  aggfediior»  el  plosqmim  dooefito»ltrl- 
lofuim  primorea  oecidiit  ei  prttdmn  exemi%.  Qoem 
HenNn  Htodonioiia  iwllo  qoeril,  In  fugam  ab  eo  ymt- 
iHurt  ei  dlaporaia  aoeila  vlx  eTaait.  Caralua  ret  Aqtii- 
ianorom,  Caroll  regia  filioa,  needmn  qnindecfm 
aaooa  e<^plona,  per»oaaiotte  Stephanf  •  relictam 
Hnmberii  eomiita  alne  ToUifHate  et  conscienUa  pa- 
iria  in  oonjo^m  dncit.  Sed  et  aaepefiiios  Hlodlfiwicua, 
Iroier  ipaiw  Garalt»  e  veatigio  in  ipao  quadragesim* 
aaneuo  initio  Mam  Hardoini  quendam  comhis,  aoro^ 


laverat  expetenSy  eonsiituiis  12  ab  eadem  aynodo 
judicii  exequendi  judiciiHis,  novua  Pharao  propicr  88» 
cordis  doritiam»  ei  vetera  ssccula  reprasaentans  hoai» 
.nioiatos  In  beHuam^  propter  designatoa  exceasos 
qoi  in  ^  gestonun  seric  'coniincnUir,  qooniam  cor- 
rlgi  nokiii,  in  soburbio  Soessorum  oiyiiaiia  deponi- 
lur  i. 

Interea  contt^i  mlraeulum  io  dviiate  llormea- 
ai*.  Mam  cujasdam  cKls  ipoius  urbis  mandpnnB 
mane  In  die  asstimpitonis  sanct:e  Maris  Tesiitam 
Hneam,  qood  eamisiam  tulgo  ▼ocaiur»  levtgare  ind- 
piens».utJHud  domtnut  suus  ad  missom  procedeos 
paratom  portare  quivisset,  ad  primum  iniiiuoi  qoa 
letigam  Impriineaa  iraiit,  vestimenium  aauiguineaai 


BOin  acilioei  Odonis  aoi  miillum  complaefit  sibi  eon-  B'est  eiltictam;  sicqiie  qootiens  Idem  mancipiam  levi- 


lagom  copubii.  Caroloa,  borom  pater,  omnes  primo- 
raa  regni  aul  ad  loeiun  qoi  l^istla  ^  dicitur,  ubi  ex 
«■a.  pono  AmioUa  01  ok  oiiora  Aodota  Sequanam 
iiiiuuni,  ciraa  Jnnti  Kalendaa  cum  mulila  operariia 
01  carria  cooveoife  Caeit,  01  in  '  Seqaano  munitiones 
conairoona,  aaoendondi  vel  deseondeniN  mrvibua 
propcer  Norlmannos  odiiom  interclodil.  Ipse  oittt 
oxore  super  Ugei-iin,  in  loeoqui  Maidunus^  dicitor, 
datis  pcr  suos  sacramenlis,  cnm  Carolo  filio  loqoi* 
tof ,  ot  eo  qoaai  mbiio  sed  voce  sobmissa,  oi  ani^nio 
«Kmtiimaci  erecto ,  In  Aqaiioniam  remeame,  ffise  ad 
Pistis,  qiio  ptacitom  simul  ei  synodiim  ^  anle  con- 
dixorat,  redii,  ei  inler  operandum  do  sanet«  eoclo* 
siao  ae  regni  negoiiis  com  fldelibos  suis  iractai.  Ubi 


gam  trasit,  sanguit»  ost  subsecuios,.  nsqiie  quo  vesii- 
mentom  illud  tolonKire|acenii  sangttineosi  infectBOi. 
Quod  vestimcntnm  nunfridos,  ipslus  citifatis  ep- 
scopus,  ad  se  fecit  defef^H ,  et  In  eadem  eeeiesia  ad 
iesiimonittm  reservari.  Ctquoniam  Oadem  lesiiviur 
ab  incoiis  parochiae  illios  non  reriabotttr,  ei  cde- 
brari  ei  feriaH  deblto  honorO  al>  oamibus  e^mdtm 
sofemnitatem  prsecepit 

Hludowicus,  qui  a  patre  dndttm  Mbeorii,  a# 
eum  redit,  ei  veniam  ab  eo  oed  ei  ab  episcopfe  pw 
soia  excessibus  postulaoa,  paiH  de  cetero  fore  U^ 
lettt  disiriciisslml^  sacramentb  se  obligat ;  em'  paicr 
comiUium  Meldensem  ei  abbatiam  soncii  Crispiaf 
donans,  ciim  UT^ore  de  Niosiria  ad  se  ventre  pnKC- 


Jloibadiis,  Siiessorttm  episcopos,  iionio  singularfs  C  pii;  Hunfrido,  snper  quem  Warengottdas  infidelits- 

amoniia  •,  in  syuoilo  proviticiali  regulariter  episco<- 

porom  communioHoprivatus,  cum  sua  se  contumacia 

qualuor  provinciaruin  concHio  praraoniavii ;  quem 

fmiernus  conventus,  ne  tleponereiuf,  pcniius  sub 

a|ipelialione  scdis  apostolicac  servare  disposuli.  Sod 


tein  nuseralk,  potoniibas  sab  ftdelibos,  ne  coofigat 
beHo,  concessit,  ipoumqtte  ci  Warengattdtta  paci- 
flcai. 

Uludowicus,  rex  Geranni»*  Lotharinm  MpoOea» 
suum  apud  Moguntiaoi  tcceraions,  pelti  ol  com  ea 


I  io  4mi  a,      inde  CA. 


VARIANTES  LECTIONES. 
■  belaam  CA.    ^  qni  in  deeif  C/i.    ■  siiis  CA. 


NOTiE, 


«  Co.nilis  ArvemoTttm.  Bouoobt. 

^  Pistic  vulgo  Pi$ir€i  ,  lociis  iii  dioecesi  Rholoma^ 
gcnsi  :id  Tndellre  el  Sfqnanse  connuenlem  proximus 
Pontf  Arcns  (Pont  de-tArehe),  Andella  seu  Indeila, 
vnlgo  AttdeUe,  oriiur  in  Veliocaasum  finibus,  Audura 
seii  AiiUira  in  Carnnlibus,  vnlgo  Enre.  Bouq< 


ium  qni  stabani  a  pariibiia  Hinemori,  data  ipsi  Sir 

persuasere  ul  ad  locum  synodo  proximum  regi  ocoBr- 
rcret,  cnm  eius  inajestaie  collocuiuras  r  quod  etian 
linmernut  Sitessionenses  clerici.  Progresso  itaqae 
Botbado  rex  benigne  ocennrii,  ipsamqoe  andlviisap- 
plicantero  nt  aniea  concessam  Romam  eimdi  faad- 


MaMlnnns,  sen  Magdnnum  el  Maudnnum,  in  ter*  D  taiem  non  lollcret.  Rcspondit  rex  id  negotii  spectare 
ritorio  Anrolianeiisi ,  vulgo  Mehun-eur-Loire.  BouQ.      synoduro,  ei  arcfaicpiscopum  Remensem  o}tts  meiro- 

d  Cf.  Baluzil  Capilularia  ediL  Chiniac.  t.  U,  poliiaro;  se  vero  episcoporum  decreta  execaiioai 
p.  153.  inandaturum.  Rege  ad  synodum  regresso ,  ircs  fpi- 

«  Noster  hic  ftuctor  iniqnior  est  Roiliado,  qui  con-  scopi  rursus  Roihadum  conyenere,  urgentes  ut  se 
ira  omnes  reunlas  aiino  prapcedenli  inconcilio  Sues-      synotlo  sisicret.  Quem  ul>i  in  appellalione  suacao- 


i209  ANNALES  ««CMARP  ^^lipiTAQlTift  A8GRIPTI.  121« 

ronlra  Winidos «  qui  appellantur  ....«,  adversu3  A  eiaUoiics,  qnas  de  JUoram  eonveHlo  Mioeritnl  po- 


eoruni 


'  ri^uUih)  .  .  .  .i>  cuiD  apparalii  hostili  perr 
gnt;  qur  se  prinumi  ilurum  promisit,  postvero  a  prp^ 
niissioiie  sua  defecit.  Uludowicus  aulem ,  reliclo  in 
patria  fllio  Carolo,  qiioniam  nuper  uxorem  Ercan- 
garii  comitis  filiain  diueral,  iiludowicHm  filiiim 
suum  secum  dncens,  aggreditur  Winidos';  unJe 
amlssis  quibusdam  primoribus  ei  nihil  prosperc  gO; 
slis ,  sub  obtenlu  obsidum  ad  Francofurd  p;\Iatium 
super  Moenum  fluvinm  reveclitur^.  Dani  magnaia 
regni  ejus  partem  cs&de  et  i[gni  vastantes  pnedanmr ; 
sed  el  hostes  antea  iUis  populis  inexperli,  qui  l]n- 
gri«  vocantur,  regnum.  ejusdcm  populantur. 

Lolharius 'Waldradam  concubinam.,  malcricis,. ui 
ferebatur,  artibus  dementatus,  el  ipsius  pellicis,  pro 


pulo  nunciare,  usi  eonsilio  prascipve  Hludowteus  ei 
Lolbarius  Cbuonradi,  sui  coBsiliarii,  Garoil  atttem 
avuacHli»  qul  superdliosa,  sed  frivoia  e«  nec  stbl 
adeo  nec  phiribus  pcoficua,  more  »ueta%  scieiitia 
Ditfiiba^ur,  ne  inni^lesoereuiur  popute  causae^  qma^ 
GaroltisLothario  repuiabai,  penlius  r^eeenitiL  Ve^ 
rum  Carolus  eontra  eonim  voia  ommlHM  pleniter 
noUm  fecit,  ^ta  pro  uxore,  eonlra  eTangelicam  el 
apostoUcam  aoetoriutem  relicta ,  alteni  ducta  est, 
et  quia  uxori  Bosoms  «  ei  Balduino  qui  iHtam  ffo» 
fiiralus  Aieral  ia  usorem  ,  excomnnimeaUs  commv^ 
nicaveruiU,  Lothario  anle  prsedictam  prol\^sionem 
communicare  noiebal;  sicqiie  condieenles  plactlnnk 
suiconvenUis  in  foiuro  mense  Ootobrio  in  conftnid 
qua  iixorem  suam  Tiieoibergam  abjecerai,  <;aeco  B  llusomagens«$,UlVonaensis<coroiiabi8,  ab  iiivicem 


amore  illectus,  favenlibus  sibi  Liutfrido,  avuucuio 
suo,  el  Yultario,  qui  vel  ob  hqc  maxlme  illi.erant 
familiares,  quod  nefas  esl  dictu,  quibusdam  eliam 
regni  sui  episcopis  conseD.tienUbusd»  corpnat,  el 
qiiasi  in  conXu^m  et  reginam  sibi ,  amicis  dol^tibus 
atqiie  contradiceiuibus^  copulat 

Ilincmaru^,  Remoriun  cpiscopugs  veniente  CarolQ 
rege  in  eamdem  civiiatem,  acciUs  comprpvincialibus 
suis  episcopis,  malrem  ecclesiam  ipsius  provincia 
in  lionore  sanctae  Mariae.  sicutel  antiqua  fueral^sa- 
crata,  venerabiliter  dedicat. 

Illudovricus,  rex  Germania^,  direcUs  roissis  blan- 
diloquis.  ad  fratrem  suum  Carolum ,  obviam  sibj  in 
lerritorium  Tullense '  venire  pcUt ;  ei  qiiia  Carohis 


secess^runl.  Illudowicns  ad  reconeiUandttflfi  ye^ad 
reslstendum  filio  suo  Cariomamie ,  qui  aoxilianlo 
BesUcio^.WiaMorumieguti»,  cenlra  fiairem  rebel- 
laverat,  Bajoariam  peUk*  Carolus  de  TuHensl  lervi- 
lerioper  Panligonem,  n^  seous  ituora  llacrona» 
fluminis  Carieiaoam  peverUiur,  tbique^Deminiol  nn^ 
laiie  dienreveffenUssijmeeiebniL.       ■ 

DCCCLXm.. 

Dani  ^  niettse  Januerio  per  ftbenam  .vevsns  -€010* 
Aiam  na^lgio  aseendunii  eldepo|»ulalo  emporifi  qiiod 
BorestAiiis  dieilur,  sed  elTiUam  non  modtoam  'ad' 
quaniPrisii-eonfiigefani,  oceisis  miilUs  Frlsiorinii 
negoUatoribus  ^*  el  capia  non  roodiea  populi'  nmltl- 


ciim  Loibario  aLnie  colloqui  *  noluil,  quam  fralri  suo  G  ludine,  usque  ad  quaindam  tnsulam  secus 


caiisas  dicerel  quas  ei  in  LoUiario  displicebanl,  non 
niediftcri  querela  inde  sermonibus  est  conflictum* 
Tandem  Carohis  cum  episcopis  qui  secum  eranl, 
liUidowico  et  episcopis  qui  eranl  cum  co,  scripto 
capitulaUm  oslendil,  pro  quibiis  Loibario  commu- 
iiicare  nolebal,  nisi  profueretur,  quoJ  inde  aiit  cer- 
l2iin  redderel  rallonem,  aut  secundum  aucloritatem 
dignam  oslenderel  emendaiionem.  Posl  quam  pro- 
fcssioiicm  sub  hac  convenientia  Carolus  el  episcopi 
qui  cum  co  erant,  in  commuuionem  Loibarium  re- 
ceperuol,  el  scriplas  ac  consiliariis  recitaias  adnun« 


Novesium  i  perveniunt.  Quibus  Lotliarius  ex  una 
parte  Rheni  eum.  suis  et  Saxones  ex  alta  parle  aggre* 
diuntur,  ei  usquecirca  Kaieodas  Aprilis  constdent ; 
unde  lidem  Dani  consilio  Roricik  sicul  accesserant, 
elrecedunt.  > 

Carolus,  Lotliarii  imperatoris  filius  et  rex  Provin- 
cia),  diu  epeleviica  inrirmitate  vexalus  moriior.  Hlu- 
dovicus^  fraler  ejus,  Uali»  vocatus  imperator,  Pro- 
vinciam  venit,  el  quos  poluit  ipsius  regni  primores 
sibi  conciliavit.  Hoc  audito,Lolbarius  illucpergil,  el 
medianUbus  inler  eos  domesiicis  el  amicis  iUorum 


*  winedos  Ch.    *  deeu  Ch. 
Ch.  B.  '  aneis^  Ch.    '  refeccio  Ch 
gocialoribus  Ch. 


VARIANTES  LECTIONES. 
'  winedos  Ch.    ^  apud  Ch.  deesi. ;  B, 


pergit.    '  luncnsem  Ch.      *  alloqu' 


*  viliam  NoaiiM>docain  Ch.  ei  B.,  quod  cerie  corrigendum  erat.    '^no- 


*  Abodriti. 

I»  Tabomiuzlem ;  cf.  Ann.  Fuldenses. 

c  Memoralu  di^niiin ,  hoc  jam  anno  862  Ungros 
Germaniam  invasisse. 

d  Triplex  de  Lotharii  el  Theulbergsc  conjugio 
synodus  Aquisgrani  habita.  Priores  dua;  aiino  8(>0, 
\n  quarum  allera  regi  renuntiarunl  episcopi  adulle- 
rani  ipsum  iixorem  reiinere  non  posse ;  in  allera 
puhlicain  Theutbergse  poenitentiani  decreverunt.  In 
icrtla  boc  anuo  8Gi  congregata  LoUtario ,  ut  aliud 
inirel  co  jngiuni,  pcrniiserunl.  IIujus  tcrtisc  svnoJi 
inilium  eral:  Am>/o862,  indict.  x,  die  111,  KaCenda- 


NOTiE. 
D  et  Theutgaudus  Trevirensis  archiepiscopus ,  Adventins 
Mediomatricorum  episcopus,  Alto  Virdunensis  enisco' 
pust  Franco  Tungrensis  episcopust  lluHgarius  trajc- 
ctensis  episcopus^  Batotdus  Argentoratensis  episcopus^ 
ul  divina  auxilianle  clemenliay  pro  utiliiatc  ac  neces- 
sitale  malris  ecclesicef  apud  memoratum  seTeniistpium 
principem  fidcUter  ac  salubriter  pastorali  provisioHe 
intcrvenirent.  BouQ. 

e  Ingeldriidi. 

'  Circa  Mosomagum,  Mouzon  ail  Mosam. 

s  In  dicecesi  Ilhcmensi  ciicu   Vomzi/  seu  XoHUCrs^ 
inler  pagos  Rlieraeascni   cl  Slairniciiscin.  Cf.  Va- 


1911  AD  OPERA  HINCMARI  APPEMdlX.  t^li 

plaoUuai,qDOsiinulraileanleide  ipM  regno  ap«if  A  Lotbarium  cfitkicorem  suam  Tbeotbergam  acciderat, 
se  tracient,  Hiudowicua  luUam,  HlotliarittB  ia  re*     et  pro  superindnctione  cononbiuae  Waltlradae, 
gnum  suum  reTertitur* 

Carolus  rex  Cenomanois  '  ctTitalem  adii,  in^e* 
quc  usque  ad  monagterium  qnod  iiileramnis  •  dict- 
lurprocedit;  ubi  Salomon,  dnx  Britonam,  cnm 
primoribus  su«  gentis  iili  obviam  venitt  seq«e  illl 
commendat  et  fideiitatem  jurat,  omnesque  primo* 
res  Britannia»  jurare  facit,  et  censuro  illius  terrae 
secundum  antiquam  consuotudinem  illi  eisolvtt.  Cul 
Carolus  ob  iideUtatls  suac  meritum  pariem  terrse 
qnx  Inter-duas-aquas  dicitur,  et  ablmtiam  sancti 
Albini  >»  in  beneficium  donat.  Gozfridum  et  Rorieum 
atque  Herlveum,  casierosque  qui  ab  eo  nuper  sicut 
et  saepe  defecerant,  recipit,  et  cum  iNdulgentia  lio* 
noribusdonat:  indeque  Cenomannis  reveriitur,   et  ^  similiier  *  copidilate  In  ConsianiiiMHIioli  eum  Za- 


contra  leges  ecclesiasiicas  et  mnndanas  u 
sibi  asciverat.  in  qna  synodo  pnefatl  missi  corrapli 
muneribtts,  eplsiolas  domni  aposlolici  oocultanles, 
nibii  de  his  quafi  sibi  comniendata  ruemnt,  flecoo- 
dum  sacram  auctorltatem  egenint.  Ut  aulem  aliqoid 
viderentur  egisse,  Guntbarium,  Coloniensem  archie- 
piacopiw),  et  Theotgaudaar,  Trevecensem  asqne  ar- 
cblepiscopom,  cum  veniis^  quas  in  eadera  sfnodo 
iobscripseriml  «piscopi  regni  Hldtharil,  f^tione  Ri- 
ganonis,  versiiti  et  cupidissimi  Italicae  regionis  e^ 
scopi  *,  Romam  ire  jusserunt,  nt  judicio  domni  apo- 
stoUci  ipsa  causa  difflniretur.  Domnus  sposiollcm 
quc  acla  ftterant  plene  cognoseens,  et  Rodoaldani 


pascha  Domini  oelebrat. 

Hunfridus  •  ,  Gotbiae  marchio,  sine  coiiscieutiti 
Caroli  regis»  factione  solito  roore  Tolosanonim,  qui 
oomitibus  suis  eamdem  clvitatem  supplantare  siinl 
soliti,  Tolosam  Heimundo  subripit,  et  sibi  usnrpai. 
Carolus  rei  de  partibus  trans-Sequanis  regreiliens, 
Lutardum«  Papiae  episcopum,  de  parte  Uludowici 
imperatoris  Itallae,  et  Gebabarduro,  Spirensem  epi- 
scopum,  de  parie  Hludowici  fratris  sui,  regis  Ger- 
roaiiiae,  et  Nantharium  comitem  de  parte  Lolharli, 
nepoUs  suiy  accipii  pro  pace  |KHenies;  quam  idem 
^rolus  semper  servare  voluit,  quantum  infestatio 
eontrariorum  sibi  permisit.  Sed  et  aKuin  missum 
fralrissni  Hludowiei,  nomine  Blitgarium,  accipit. 


cbaria,.socio  suo,  episcopo  nuper  corroptum  daoraare 
volens,  synodum  convocavit;  quod  senlieos  Rodoal- 
dus,  noclu  fuga  lapsns  disparuit.  GunUinrins  vero  et 
Theiitgaudus  Romam  pervenientes,  prlnium  in  sf- 
nodo  et  postea  in  ecclesia  sancti  Pelri,  sicnt  babeiar 
In  siibditis  ',  ab  apostolico  sanl  damiialt . 

(  Nicolaos  episcopus,  servus  senroram  Dei «  refe- 
reniissimisetsanctisslmis  confratrlbiis  nostris,  fiisc- 
maro  Rbemensi,  et  WanHoniRotbom^efisi,  sen  osh 
ttibus  confratribus  nostris,  archiepiseopls  e(  episea- 
pis  in  regno  Caroli,  gloriosi  regis,  eonsislentibiB. 

€  Scelus  qHod  Lotbarius  lei,  si  lainen  rex  vera- 
eiter  dici  possil,  qui  nullo  sahibri  regimine  ooipsris 
appelitus  refrenat,  sed  faibrica  enervatione  nagis 


petentero  itt  Carlomanmim,  fiiium  ejus,   a  Restitlo  ^  ipsius  illiciiis  motibus  cedil,  in  doalMis  feminis,. 

Winido  desertum  et  a  se  fagaium,  si  ad  illum  vene* 

rit,  non  recipiat:  quem  non  longo  post  tempore  de- 

ceplam  atque  desertnm  a  suis,  sub  condilione  sa- 

craroenti  patcr  suus  Hlodowlcus  rece(rit,  et  secom 

in  libera  custodia  tenuit. 

Carolus  missos  domni  apostoUci  Nicolai,  Rodoal- 
dom  *  scilicet,  Portuensem  episcopnm,  et  Johannem» 
Ficodensem  '  <  eplscopum,  satis  honoriflce  Sues- 
sionis  iii  monasterio  sancti  Ifcdardi  recipit.  Quos 
aliquandiu  secum  retimiif,  et  concessa  Ralduino  •, 
qui  ad  liniina  apostolorum  confugium  fecerat,  in* 
dulgentia,  pro  ciijus  obtcntu  venerant,  cum  episto- 
ViA  ad  aposiolicam  sedem  redire  muneratos  absoU 


Theotberga  scilicet  et  Waldrada,  commisit, 
bos  manifestnm  esl.  Sed  et  dudum  episoopos  Theot- 
gaudum  et  Guniharium  in  tali  facto  eom  Anboisse 
auctores  atque  factores,  pene  toius  nolxs  orins  andf- 
que  ad  limina  seu  sedem  conlloens  aposlollcam  refe- 
rebat,  absentibus  quoque  Id  ipsuro  noslro  scrftenii- 
bus  apostotalui.  Quod  nos  tanlo  credere  renQlmQS» 
quanto  de  episcopis  tale  quid  audire  noHatenas  spe- 
rabamus ;  donec  ipsi  Romam  tempore  eonciil  ve* 
nientes,  coram  nobis  et  sancta  synodo  lales  isTOili 
suiit,  quales  fuerant  a  miiUis  saepissime  pnedicaii ; 
ila  ut  scripiura,  quam  suis  stipulaverant  manibas, 
quamque  volebant  ut  noslro  roboraremus  chirogn- 


vit.  lideroanteinapostolicaesedislegati  Mettisadeunt,  ^  plio,  caperenlur,  et  dnm  muscipalam  innocentita 
synodum  habiiuri  ex  delcgatione  aposlolica  circa  opponere  satagerent,  insidiis  snis  illaqoeati  stni. 
medium  mensein  iuniuin  pro  divoriio,  quod  inter      Sicque  complelum  est  Deo  ^uctore,  qnod  in  Pro- 

VARIANTES  LECTIONES. 
'  cinomannis  C/i.  *  raduoldum  Ch.      *  ficoclensem  Ch.  et  B.^  cl  ef  d  tit  t<rcnVi  efU9  codicikut  mfte  •<»- 
Minquam  distmguHntur.    ^  legendum  videtur  cum  geslis  quas.     *  regni. . .  episcopi  d^ittiit  CA.    *  «« 

NOTiE 


amilit 


^  Vulgo  Entrames  ;  virginum  monasterium  er;U  in 
decanatu  Saboliensi  (de  SabU)  nnnc  ceila  seu  prio- 
ratus  abbaliae  Aurionensis  (d'Evron)  Bouq. 

^  Andeffavis,  Saint-Aubin,  BovQ. 

«  Mabilionius   iib.  xixv.    Annal.  Bened.,  num. 


cassonensi  ad  fluviiijn  Durannm.  Dalo  el  coii/irM«J« 
judicio  xiv  Katendas  Decembris^  anno  25  regnaaU 
Knrolo  rege,  BotiQ. 

<*  Id  est  Cerviensem.  Cervia  Ravennalis  ecdesoi 
est  suffraganea. 


m^  ANNALES  BINCMARO  MIBITANTER  ASGRIPTI.  |2ti 

Yerbiis  legitnr  :  FmHm  jadfur  rete  ante  oeuto$  pem-  A  fnerlnl  siHqiitfl  de  gacro  mlnislerio  coniingere,  nullo 


Mtmim  (Prov.  1,  17).  Siquidem  ipsi  obligali  snnl 
eioeeidemnl;  nosveroqtii  in  Jioc  fiagiliiim  faiso 
ceoidiwe  dlGetHiinar,  faciente  Domino  cam  fmliUa! 
j^ropugnatorlbng  resurreximos  el  ereeli  samas.  Igi« 
tur  decemenle  nobiseam  j»aneu  synodo,  in  prspsen-^ 
lift  deposlii  el  ab  oflKeio  sacerdotoli  exoommmiicall 
siquo  a  reghnine  episeopaiiis  alienati  Indnhitanter 
exisionl.  Unde  foslra  firalerniias  eanonvm  normam 
custodiens  ei  deereioram  saneiioiics  obsenrans«  oa^ 
«eal  neboa  <|nos  mh  ^  afayecinHiSv  recip^ro  in  sa- 
cerdoium  eauiogo  prmmiau  Doposiiionis  autem 
aenlenlia»  quam  in  pradiclos  Thooigaudum  elGunlr 
barium  prolalimos»  cum  Gseleris  eapiiuiis  qu»  ssn^» 
cio  conciiio  nobiscum  sancienie  promuigavimtt», 
iuJiBrius  annexa  moiisijrabitur 

t  CjLP.  I.  De  gynodo  in  Mettenshim  urbe  a  Theol- 
gaudc  et  Guntkarh  arehiepi$cafnt  congregata^  pe- 
mtut  abolenda* 

c  S]modam  qra  noper,  id  esl  sob  ptissinio  impe- 
peratore  iHadowleo»  per  indletlonem  undeeimam 
mense  Jimio  in  Metionsiam  arbe  ab  eplseopls  qui  no- 
strum  pr^tenerant  jodieium  coHecta  est»  qoiqno 
apostollca$  sCdb  insthnta  lemere  Tt6larant,  ex  tonc 
et  nanc  e*  in  tetemam  jodlcaimis  esse  cassalam,  ot 
cvm  Epbesino  iatrocinlo  repatatam»  apostoKca  atf- 
ctoritate  in  perpeluum  sancimiis  csse  damnandam, 
nec  yoCarl  synodam,  sed  tanquam  adulteris  (kven- 
tem,  prostibalum  appellari  decemimus. 


modo  liceai  eis,  nec  in  alia  synodo  resliluiionis  spem 
atit  Tocooi  habere  saiisracilonis,  sed  et  commiinican- 
tes  eis  omnes  abici  *  de  ecclesla,  et  maxime,  fi 
postea  quam  didiccrint  •  adversus  memoratos  pw>- 
laiani  fnisse  senientiam,  cisdem  communicare  len- 
laverint  •. 

«  Cap.  UI.  De  ca^tert$  epl$copi$  ^,  \ 

<  Cxteri  autem  episcopi,  qui  complices  boram^ 
Tbeotgaudi  scilicet  ct  Guntbariiy  \el  secutores.esso 
feruntur,  si  cuin  bis  conjuncii  seditiones,  conjuraiio-: 
nes,  vel  conspirationes  fecerint,  vel  si  a  capile,  i<l 
esl  a  sede  beati  •  Pelri,  illis  hairendo  dissenserint^ 
pari  cum  eis  damnatione  teneantur  obstricli.  Quod 
2  si  cum  sede  apostolica,  unde  eos  principium  episco- 
patus  sumpsisse  maniresiuin  est,  sapere  de  cxlerp 
per  semeilpsos,  vel  missis  ad  nos  legatis  cum  scri|>tis 
suis,  se  profe  si  exliterint,  noverint  sibi  a  nobis  yo- 
niam  non  negandam,  nec  *  amissionem  hononim 
suoriim  pro  letroaclis  praesiiinplionibus  aut  sub- 
scriptionilms,  qnas  in  profanis  fecerunt  gestis,  per 
nos  ullo  modo  formidandam. 

c  Cap.  1Y.  De  IngUtrude. 
c  Ingildrudem,  filiam  quondam  Maciifredi  comitis, 
qux»  Bozone  proprio  viro  reliclo,  ecce  jam  per 
seplem  circiier  annos  bac  atque  illac  vagaburida 
discurrit,  nuper  cum  fautoribu^  '*  suis  regulariter 
anathcmatizavimus»  sed  propter  eontumaciain  ^^  iter 
rato  analberoalis  duximus  vincuiis  innodandaiu* 


f  Cap.  U.  Depo$itio    *  Theotgaudi  et   Cuntharii  C  Sil  igiiur  a  Patre  et  Filio  et  Spirilu  sancto«  uno  ei 


archiephcoporum 
<  Tbeotgaudum  Trevirensem,  priinatem  Belgicse 
provinciae»  et  Guntbarium  ,  Agripinae  '  Colouiai 
cpiscopos,  nunc  coram  nobis  et  sancta  synoilo  sub 
gestorum  insinuatioiie,  qualiler  causam  Lotharii 
regis  et  duarum  mulierum  ejus,  Theolbergae  scilicet 
el  Waldrad»,  recognoverioiet  judicaverint,  scripium 
super  hoc  propriis  roboratum  manibus  oflerentes, 
iiihilque  se  plus  vel  minus  aut  aliler  egisse,  ore  pro- 
prio  multis  coram  posilis  affirmantes,  et  sententiam, 
quam  a  sede  apostolica  in  Ingildrudem»  uxorem 
Bozonis»  sanciissimus  frater  noster,  Mediolanensis 
arcbieplscopus,  iTado  et  caeteri  coepiscopi.  nostri  pe- 
liverant  emitlendam,  et  nos  divino  succensi  zelo  sub 


vero  Deo,  ct  ab  omnibus  sanciis  Palribtts,  et  ab 
universa  sancta  Dei  catholica  el  aposlolica  Ecclesia» 
el  a  iiobis  penitus  anathema,  cum  omnibus  compli- 
cibus,  comniunicaloribus  alque  auxiliatoribus  suis, 
ila  ut,  sicut  jain  decrevimus  ",  si  quis  ei  communi- 
care  vel  favere  in  aliquo  pnesumpserit,  siquideui 
clericus  fueril,  eodem  yinculo  conslriclus  officiuui 
clericatus  ainiltat,  monachi  vero  el  lalci,  si  inobe* 
dientes  decreto  prxsenli  fuerint,  simililer  aiuithe- 
inatizentur.  Sane  si  eadem  inulicr  ad  virum  suum 
revcrsa  fuerii,  vel  apostolicam  beati  Pelri  sedem 
Roniain  properans  accesserit,  veniam  ei  posl  dignam 
satisfaciionem  procul  dubio  non  denegabimus,  verum 
tamen  sub  priori   vinculo  anatheniatis,  quo  illam 


anathematis  obleslaiione    canonice  proiuleramus,  ^  prius  ei  nunc  obligaviinus,  interim  constricta«per 


publice  vivavoce  se  violasse  eonfilenies;  inquibus 
oiiinibus  invenimus  eos  aposlolicas  aique  caiionicas 
sanctiones  in  pluribus  excessisse,  et  aequitalis  nor- 
maRi  nequiier  temerasse ;  omni  judicamus  sacerdoiii 
officio  roanere  peniius  alienos,  Spiritus  sancti  judicio 
et  beati  Petri  per  nos  auctoriiale  omni  episcopaiiis 


maneat.  Si  quis  autem  eidem  Ingildrudi  "  ad  apo- 
slolicam  beaii  Pelri  sedeni  Roniam  specialiler  pro- 
peranti  vel  occurreiiU  nescius  communicaveril,  aui 
sciens  opem  in  veniendo  prxsvitent,  nuUo  pro  hoc 
vinculo  leneaiur  annexus. 

V.  De    $ententii$   o(q«e    interdiclU    sedit 


c  Cap. 


Iii5  AD  OPERA  IIINCIIARI  APPENDIX  iSIO 

vel  deereta  pro  caikolica  flde,  pro  eeclesiaslicadiset-  A  icrfeclam,  impiiiie  ad  6uas  iiaves  reiieuBU  Pippimis, 

Pippiiii  lilius,  ex  monaclio  laicua  et  aposuu  factas. 


plina,  pro  correciione  fldelium,  pro  emendalione 
sceleratorum  vcl  inlerdiclione  immiiientium  vcl  fuiu- 
rorum  malorum  a  sedis  apostolica:  pncsule  salubri- 
ter  promulgata  contempserii,  analhema  sit. 

f  Optamus  sanctiutem  vestram  in  Christo  lieno 
valere*  i 

Carolos  8.  Kalend.  Novembris  synodum  in  Ver- 
meria  palalio  liabnit,  iLiqiie  abbaliam  sancli  Cari- 
lephl  •  snper  Itotberlum,  eplscopum  Cinnomaniiic» 
urbis,  qui  eam  per  aposloKcam  commeiidalionera 
}ori  sui  eplfecopains  mancipatam  lenerc  volebai,  lega- 
lller  evindicavit,  et  Rolbadum  nupcr  depositum, 
«cnt  domnus  papa  ei  mandaverai,  cum  suis  et  epi- 
scoporum  litteris  atque  vicariis  Roniam  inisit.  Juditli, 
flliam  suam,  per  deprecaiioncm  domni  aposlolici  ^ 
ad  pocem,  el  legaium  Mahomel,  regis  Sarracenorum» 
€um  magnis  ei  niullis  uiuneribus  ac  lilteris  *  de 
pace  et  ftBflere  amicali  loquenlibus  solemni  more 
«•iscepii;  quem  cum  honore  et  debito  salvamenlo 
ac  sulisidio  nccessario  in  Silvanectis  civilale  oppor- 
tuRiim  tempiis,  quo  remitti  iionorince  ad  regem  sunm 
possct,  opperiri  *  disposuit.  Indeqiie  cum  valida 
manu  ad  recipiendum  virtule  filium  suum  Carolum, 
81  alikT  noltct  venire,  hosiiliier  versus  Aquitaniam 
perglt^ct  ad  Aulisiodoruin  civilatem  iisque  pervenit; 
tbiqne  flliam  snam  Judilb,  sicul  domnus  aposiolicas 
ctim  peiterat,  consilio  flddium  suorum  Balduino, 
qncm  sccula  fuerat,  legaliter  conjugio  sociari  pcr- 
tnisil.  ifide  Nivemum  civitatem  pcrrexil,  ubi  fllinm 


se  Norimannis  conjiingii,  ei  rimin  eonmi  servai^ 
Carolus  Juvenis,  quem  paler  noper  ab  Ai|ttilnaia 
recepiumCompendium  secum  duxerat,  nocUt  rediens 
de  venalione  in  silva  Goiia  joeari  cmn  aliis  jwenibns 
ei  cosWs  suis  puuins,  operante  dialM^  ab  Alboino 
Juvene  in  eapile  spalha  percuiiiur  peoe  vsqoe  ad 
cerebrum ;  qu«  plaga  a  tempoie  siDistro  inqoe  ad 
malam  ■  de&trae  maiiifce  pervettk. 

Lotliarius,  Lotiiarii  flltasi  de  ooHii  regno  sno  qos- 
itior  denarios  ex  onuii  manso  colligena,  suBMna» 
denariorum  eum  molta  pensione  fariiiae  nupie  peee* 
nim  necnon  vini  ac  sicer»  Rodulfo  Norlnianno,  He- 
lioldi  fiUo,  ae  suis  locarii  noroine  lribiii4«> 

HludovicHS,  imperator  lialiae  DomiBatas,  in- 
cenlore  Guntbario  ad  suam  iijariam  reTerens, 
quoniam  iegalos  sui  fratris  Lotharii  per  ipsiai 
iiduciam  ei  interventionem  Roroam  direcios  aps- 
stolicos,  ui  supra  roonstravimus,  d^radavii,  €eqte 
ipsum  forore  non  capiemst  oomttaiiatlNis  scoim 
eisdem  legatis  Theuigaodo  aique  GuBibano,  cm 
conjuge  Romam  ea  iiHentione  pergii,  quaienos  ant 
papa  Boroanns  «  eosdem  resiiioerei  episcopos,  a«t 
faoc  facere  non  volenii  noxie  quodamniodo  maaaB 
mitterei.  Quod  audiens  aposiolicos,  c»m  liianiisgc^ 
nerale  j^onium  sibl  et  Romanis  indixtt,  oi  Den 
•postoloBum  sttirragll&  prxfato  impBratoH  neBtea 
bonam  ei  revereniiam  orga  divlnom  culmm  ei  af^ 
BUAktB  sedis  auctoriuiemdottarei.  ImperMore  i 


siHim  Carolnm  ad  se  venieniem  recepii,  et  sibl  M^  ^  pervenienie  Romam  ei  secus  basilicam  beaii  Petri 


Hiatem  et  dcbium  sobjectloncm  promilti  sacramento 
firaecepit,  ct  omnes  primores  AquiLiniati  itemm  sibi 
Jitrare  fectl.  Dno  quoque  Nortmanni,  qoi  nuper  citm 
Welando  chrisiianllatem  dolo,  ut  lunc  dicehaiur  ei 
posi  clanilt,'postulantes  de  iiavibus  exierunt,  super 
eum  1»  infidetilatem  misernnt;  qiiorum  unus  secun- 
dum  gontis  sua?  ntorem  cum  ei)  ncganle  armis  coram 
regeconlcndens,  illum  in  certamine  Inicrfecit.  Inierea 
tristi  noniio  compeiii,  quod  Nortmanni  Pictavis  ve- 
nerani,  ci  sub  rcdempilone  civiute  servaia,  eccle- 
siam  sancii  Ilflarii,  magni  confessoris,  Incen- 
derant  •.  Naule  aotem  Domini  In  eodoni  loco 
secns  Nivcrnum  clvitatcm,  ubl  filium  suum  recepc- 
rat,  celebravit. 

DCCCLXIV. 

Caroliis  Aquilanos  hosliliter  conlra  Norlmannos, 
qiil  ecclcsiam  sancli  llilarii  incenderanl  *,  disposito 
exerciiu  ure  praecipicns,  filium  ci  aiquivocum  suum 
Garoloro  secuni  ducens,  Compcndiiim  rediil,  missos 
suos  ad  recipicndas  civiiales  cl  caslcUa  in  Gotliiam 
mlsit.  Norlraanni  Arvcrnuiu  civiialcm  pctunl,  ubi 
Slephanum,  llugonis  filium,  cum  paucis  suoriim  in- 

VARIANTES 


degenle,  clerus  et  populus  Romaiios  eum  cmctbos  tf 
litanlis,  jejunium  celebranies,  beait  Mri  neinoriav 
adeunl,  et  abbomioibus  iinperalons,com' gradns 
ante  basillcam  beoti  Peiri  coeperant  aaceiiderc ,  ia 
torram  proslrali,  ei  variis  leiibus  flagellaii,  et  creci- 
busac  veiiUis  confraclis,  qui  eradero  poloeiuM 
fttgaii  sunt ;  In  quo  turouUo  el  croz  mirabiHi  ei  ve- 
ncranda  a  sanctae  memoria^  Helena  docenits«e 
fabneaia ,  in  qua  lignom  miriftca  ervcSs  posnii  et 
sanclo  Petro  munere  maiimo  coni<ilii«  eonfracta  « 
in  tatum  proJecU  osi,  «nde  a  qofbosdaro ,  ol  fcfwr 
Anglonim  geiiiis  liomintlnis ,  celleeu  «l  eastodttas 
reddiu  csl.  Quse  flagitia  oi  aposiolicuB  us  tafeia- 
jv  nensi  palaiio  degens  comperil,  et  paolo  posi  HIm 
caplendum  non  incerto  nuniio  didicii ,  lalaiter  »- 
vcm  Iniravit ,  ct  pcr  Tiberlm  ad  ecclosiam  saaeii 
Petri  se  contiilil,  ubi  duobus  dlebus  ac  nocilbos  siee 
cibo  ac  poiu  mansit.  Interea  bomo  ciqos  pnBaia- 
piione  pncfata  crox  veneranda  confracla  rnent, 
nioritor,  et  impcralor  febre  corripiiur.  Quapnip**r 
conjugcin  ad  apostolicum  millit,  cujus  Gdci  jussiooe 
aposlolicus  ad  iinpcratorem  vcnit ,  ci  babita  muUia 

LECTIONES. 


Iilleris  Cli.    *  operiri  Ch.    >  incenderiniCA.    *  incenderunt  Ch.     •  inalum  Ch. 


1211  ANNALES  HlNCMAaO  DUBlTANf  ^R  ASCRIPTl.  1M8 

sermoeiaalidn^,  sicnt  inter  eos  conveMl,  apostoli-  A  lisp(Kniienii«ctprofc8sionibuscanonicis,quoniamab 


'  cus  Romam  ad  Laieranense  palalium  rediii.  Tunc 
^mperalor  GunilMLfiom  elTlieulf^dumdegnidatos, 
«(  socum  veneraikt,  Franciam  redire  prsecepii.  Tunc 

!  GiinlharMis  baec  diabolica  capitula  et  baclenus  inau- 
diu,  qu^  cum  hac  praeratione,  quando  Romaro  ut 
proemisimus.  in  niudowici  obsequio  rediil,  episcopis 
regni  Lotharii  raisit ,  per  Uilduinum  fralrem  suum 
chsrkumy  adjunctis  ei  suis  lu>minibus«  apostolico 
nilsil,  dans  iiii  in  uiandatis  ut  si  aposi^licus  illa 
nolkl  recipere>  super  corpus  beaii  Petri  ea  jactaret. 

{Deqidbus  Mc  agiiur,  Cajritula  Guntharii  jam  (Udi* 
mui  inler  scriptu  «jhi,  PalrolQgiai  tom^  CiXi^ 
ijuem  adeat  lector.) 

ApostolicuB  autem  prascognitus  hxc  recipere  iio- 


evangciica  veriiatect  apostolica  auctoritatesacrisque 
regulis  in  causa  Thcuibergse  ac  Waldradae  non  niedio- 
criter  deviaveranl,  ad  aposlolicum  dirignnt.  Loiha< 
rius  vero,  Raloldo,  Argcnioratensis  urbis  episcopo , 
cum  scripfeis  falsa  more  suo  de  ma  excusalione  et  vo- 
luntaria  correclione  loqnenlibuspraemisso,  adapo- 
stoUcum  ipseper  Gnndulphi  villam  «  et  Romerici  mon- 
tem  i>obviam  frain  suo  ad  locum  qui  Urba  ^  dicitur 
vadit.  Carolus  cum  cpistolis  pcr  Rodbenum,Glnno- 
mannicse  urbis  cpiscopum,  Romam,sicutapostoUcus 
JHSSerat,  Rolhaduiu  '  diTigit;sedteepiscopiregnie|us 
vicarios  suos  cuin  synodicls  liiieris  de  causa  ipsius 
Roihadi  ad  aposioUcam  sedem  miltunt ;  quibus  Ulu- 
dowicus  transiium  denegat.  Ipsi  autem  lcgati  tam 


iiiit.  Suprascriptus  aulcm  Hildumus  armatus  cum  i  regis  quam  episcoporum  impossibiUtaiis  suae  causas 


liominibus  Guntharii  ecclesiam  beati  Pelri  apostoli 

siaeuUa  rcfverentia  intrans,  diabolicum  scriptum, 

sicut  suBS  fraiei:  Gunthariusei  praeceperat,  si  apo- 

siolicus  Ulud  noliet  recipere,  super  corpus  beali 

Petri  jactare  voluit,  et  a  custodibus  prohibitus,  eosr 

dem  custodes  com  fuslibus  tam  ipse  quam  et  sui 

compUces  verberare  cceperunt,  adeo  ut  unus  ibidem 

occisus  fuerit.  Tunc  ipsum  scriptum  super  corpus 

beati  Pelri  jaclavit,  seque  isdem  et  qui  cum  eo  ve- 

nerunt  evaginaiis  gladiis  protegenles,  de  ecclesia 

eiierunt,  ei  ad  Guntharium  peracto  lugendo  negoii^ 

redieriinl.  ImpQralor  post  paucos  dies ,  patralis  a 

eomitatii  suo  muUis  deprsedaiionibus  et  mansionum 

iteslnictionibus  ac  sanciimouiaUum  caeterarumque  ^  ^  ,    . 

feminarum  constupralionibus  atque  hominum  caedi-  ^  fieri  vellc  promiserat,  pergit ;  inde  ad  componendam 


Romam  vcniendi  clancuto  papae  cognitas  faciuBt. 
Rothadus  simulata  mftrmitate  Yesontio  *,  casieris  pa- 
triam  rcpedaniibus,  remanet,  et  post  aliorum  regres- 
sum,  pcr  Curiam,  suiTragantibus  sibi  Lotharii  e^ 
Hludowici,  Gcrmanise  regis,  fauloribus,  Hludowi- 
cuni  ^  imperaiorem  Itali^  adUt,  quatemis  ipsius  so- 
latio  Romam  valeat  pervenire.  Missi  regis  CaroU 
parum  pro  quibus  missi  luerant  utilitatis  agentes,  a 
negotio  ■  revertunlur,  et  Hunlfrido,  dimissa  *  Tolosa 
ac  Goiia,  per  Provinciam  in  partes  liaUse  transeunte» 
iterum  alios  missos  ad  recipiendas  civitates  et  ca- 
'stcUa  Carblus  ad  Tolosam  et  in  GoUam  miuiu 

Hludowi^us,  rei  Germaniae,    hosiUiter  obviam 
Bulgarum  Cagano*..'  nomine,  qui  ehristianum  se 


I>as  necnon  et  ecclesiarum  infractionibus,  Roma 
exiens»  Ravennam  veiiit ,  ibique  pascha  Dominicnm 
com  lali  sicui  meruit  Dei  el  apostolorum  gratia  ce- 
lebravit.  Guntharius  autem  in  ipsa  coena  DomiQi 
Coloniam  veniens,  missas  celebrare  et  sacrum  chris* 
ma  conficere,  ul  bomo  sine  Deo,  praesumpsit; 
Tbeutgaudus  vero  a  ministerio,  sicul  ei  fuerat  prae- 
ceplum ,  86  reverenter  abstinuit.  Caeteris  denique 
episcopis  apud  Lotharium  id  satagentibus ,  eptsco- 
l^lum  a  Gunthario  Lotharius  tulit ,  et  suo  lantum 
eoDsUio  Hugoni»  Conradiv  Caroll  regis  avuncuU,  et 
malerterae  soae  fiiio,  tonsura  clerico  et  ordinatiooe 
lantummodo  subdiacono ,  moribus  autem  et  vita  a 


Winidorum  marcam,  si  se  prosperari  viderit,  per- 
recturus.  Nortmaoiii  qui  cum  plurimo  navigio  io 
Flandris  appulerunt,  resistentibus  sibi  pagensUMis 
per  Rhenum  ascendunt ,  ei  vieina  regnorum  Lotha^ 
rii  ac  Hiudowici  ex  ulraque  ripa  ipsius  iluminis 
vasunt.  Caroliis  «  Kalendas  iunii  in  loco  qui  Pistis 
dicitur  generale  placitum  habet,  in  qiio  annua  doiia 
sed  et  censum  de  Britannia  a  Salomone ,  Briianno- 
rum  duce,  sibi  directum  more  praedece^sorum  sno- 
Tum,  quinquaginta  scUicet  libras  argenti,  recipit,  et 
lirmitates  in  Se<|uana ,  ne  Nortmanni  per  eumdcm 
fluvium  possint  ascendereiibiuem  fieri  jubet.  Capi- 
tula  etiam  ad  triginta  el  septem  consUio  ftdeiium 


fldeli  lalco  discrepanti  donavit ;  nnde  motus  Gunlha-  ^  suorum  more  praedecessorum  ac  progeniiorum  suo- 


rius,  quidquid  de  thesauro  ecclesiasUco  iu  eadem 
civitate  fuit  residuum  auferens,  Romam  iterom,  ut 
omnia  Lotharii  et  sua  figmenta  de  Tbeutberga  et 
¥^aldrada  apostoUco  ex  ordine  pandat,  regreditur. 
Sed  et  episcopi  regni  Lotharii  legatos  suos  cum  Uhei- 

YARIANTES  LECTIONES^ 

*  TOthardum  CA.,  ^i  infra  rothadi  $eHbif.    •  vesoncio  CA.    •  negocio  Ch.    * 
nomen  cagani  aut  po$t  Balgaromm  vocem  regi  excidisse  patet. 

NOTifi. 
a  Gandremiie  prope  Toici,  .  Ediclum  Pfetense 


rum  regum  constituit,  et  ut  iegalia  per  omne  regnum 
suom  observari  praecepir. 

Pippinus'  apostata  a  Nortmannorum  coUegio  ab 
Aquilanis  ingeoio  capltur,  et  in  eodem  placito  prae- 
seiitatur,  et  a  regai  primoribus ,  ul  patriae  et  chri- 


dlmlsso  C7i.  et  B.    •  aut  hie 


VII    Kal.  Julii  CiUturo   cst. 


1219  AD  WBRA  fflMCM\ai  APPfilWIX.  t9M 

slianiuUs  proditor^  el  dmum  generaliler  ab  omni-  A.  cadit,  e(  coslts  lac&os  in  Tieioo  moiiasierio  jaceif 


))U8  ad  morlem  dyudicaUir,  el  iii  Silvaneciis  arctissi- 
ma  cusiodia  religalur.  Bemardus,  Bernardi  quondam 
tyrauni  carne  et  moribus  filius »  licenlia  regis  ac- 
cepla  de  eodeni  placilo  quasi  ad  hoiiores  suos  per<^ 
recturus,  supcr  Doelem  armaia  maiiu  regreditur,  et 
iosilTa^  seoccuiens,  ut  quidem  dicebaul,  regem 
qui  patrem  suum  Francorum  judicio  occidi  jusserat, 
et  ut  quidam  dicebant^  Rodbertum  el  Rarauulfum, 
regis  fideles,  roalitiis^  occidere  iocum  et  Imntm  ex- 
spcciat.  Quod  regi  innotuit,  et  mitteiis  qui  eum  ca- 
perent  et  ad  prsesentiam  iilius  adducerent,  fuga 
sibi  consuiuit ;  unde  judicio  suorum  Adelium  bonores 
quoB  ei  dederat  rei  recepit»  et  Rodberio,  fideli  suo, 
donaviL 


flliumque  suum  Hludowicum  ad  praediciam  ptteiiitffl, 
ubi  uxor  ^us  erai,  praemittit,  ipseque  in  brevi  c» 
valescens  subseqiiitur. 

Nicolaus  papa  denuo  epistolas  per  omnes  ardue- 
piscopos  et  episcopos  Gailiarum,  Germaniamm  ct 
Beigicae  provinci»  mittit  pro  confinDaiione  deposi- 
lionis  Tbcutgaudi  Treverorum ,  et  Gtttitbarii  Colo- 
niensis  arcbiepiscoporum.  Sed  et  aliis  episcopis,  qoi 
ex  regiio  Lotliaril  in  divoriio^  Tbeuibergse  et  su- 
perinduciione  coiicubinae  Waldradae  consenseroni,  f( 
ad  enin  cum  professione  soa  miserunt  epislolas  suas, 
indulgentiam  largiendo,  sicut  in  scripio  superios 
conlinente  promiserat,  dedit.  Synodaai  Ramxcse- 
vocat  circa  Kalendas  Novembris,  t«dieans  se  iaei 


Egfridtts*  qui  transactis  temporibus  cnm  Stepha-  B  eorumdein  oliin  arcbiepiscoporum  depositionem  de- 


ino  filium  et  sequivocum  regis  ab  obedientia  patema 
subtraxerat,  a  Kodberto  capiiur,  et  regi  in  eodem 
placito  praesentaiur ;  cui  rex  deprecatione  ipsius. 
Bodberli  caeierorumque  suorum  fideiium  qood  in 
eum  commiserat  perdonaviti>,  et  sacramento  firma- 
lum  ac  sua  gratia  muneratum  illaesum  abire  permi- 
siu  Carolus  a  loco  qui  Pislis  dicitur  revertens, 
intrat  Compendiuin  circa  Kalendas  iuiii,  niissum 
Mabometb ,  regis  Sarracenorum ,  qui  ante  liyemen 
aJ  se  v<*nerat,  tnuneratuni  cum  piurimis  et  maximis 
donis  per  suos  missos  ad  euindein  regeiii  saiis  ho* 
norifice  remiuit.  Garoloniannus ,  filius  iliudowici 
regis  Germani^s ,  qui  iu  libera  cusiodia  cuin  palre 
suo  morabalur,  siinulans  se  venatuin  ire,  a  patre 


nuo  conflrmaturum,  et  tractaturum  de  caosa  Lotharii 
et  Ignatii,  Constantinopolilani  episcopi  pnecededti^ 
anno  depositi,  in  cifjus  loco  quidam  laicns  aiiQBSu 
et  mox  episcopus  est  ordinauis.  Ad  quaun  sjnedaB 
praedicti  Tbeutgaudus  et  Guuthariua  sponie  perrexfr 
runt,  putanles  Hludowici  imperaioris  iDterveato  ak 
apostolico  posse  restitui, 

ISudowicus,  Itali®  Imperator  nominaios»  a  ceno 
quem  inrugiiu*  posituin  sagiiiare  ▼olnii.  gnvis- 
sinte  vulneraiur.  A  Nicolao,  Romanae  sedis  poatifice, 
per  Arsenium  apocrisiarium  petiUir,  ut  eidem  p^ 
legatos  siios  liccat  pro  quibusdam  causis  eccfesB- 
siicis  ad  Carolum  mittere ;  sed  credens,  quia  iob 
sint-era  intentione  adversus  eum  velii  in  Fraoetim 


fuga  labitur,  et  marcas  sibi  a  genitore  ahlatas  citm  C  missos  suos  dirigere,  coniradicit. 


consensu  marchionum  qui  euin  tradiderant  reoccu- 
pat.  Quem  pater  e  vestigio  insequens,  sub  firniiia- 
tum  condttione'  ad  se  venire  facit,  et  ei  lionores 
donat.  Indeque  revertens  versus  palatiuin  Frauco- 
noford,  in  quodam  broilo «  cervum  venans  de  caballo 

VAKIANTES 
^  sjlva  Ch.    '  maliciis  Ch.    '  coiiditionem  Ch.  et  B, 


Hngbertus,  clericus  conjugatus  ei  abbas  Dmmaste- 
rii  saiicti  Martini,  qni  sancti  Mauridi  abbaiiamel 
alios  lionores  llhidowtci,  imperatoris  Icafo,  cootra 
voluitiatem  ipsius  tenebai,  ab  hominibos  ejns  oed- 
ditur,  et  Theotberga  soror  ejus,  abjecta  Lothanl,  ^ 

LECTIONES. 

^  divorcio  Ch. 


NOTiE 
misericordia  ,  qui  per  aposiolom  suum  dicil,  ut  su-  bolo  suadenle  voluerlt 
perexaltet  misericordia  judicium,  ei  de  charitate 
confratnim  nostroruin,  exhoriandus  est  Pippiuns, 
ut  purain  confessionern  de  omnibus  peccatis  stiis, 
tiu3e  ab  ineuiite  aeiate  perpeiravit,  secrete  faciat : 
quia  forte  lalia  fecit ,  qu»  turpe  est  eiiam  in  pubti- 
ctim  dicere  :  et  de  boc  quod  suum  babitum  diinisit , 
et  se  pcrjuravit,  et  quia  cuni  paganis  se  junxit  (de 
qua  sua  corijnnctioite  muka  mala  sunt  perpetrata ) , 
Qoram  ecclesia  inier  publice  poenitentes  se  iacrymaf- 
biliter  accuset,  et  puinitentiam  et  reconciliationein 
hnmililer  pelat :  et  de  omnibus,  qii»  vel  secrete 
confessns  tuerit,  vel  pnblice  se  accusaveril,  per  ina- 
uus  inipositioiiem  episcopali^  aucloritatis  ptiblice 
reconciiieUtr,  et  reconciiiaius  tonsnrain  clericalem 
accipiat,  et  habituin  monasiicuin  recipiat,  et  proH- 
leatur  de  caetero  servare  qoas  expetit  et  expedit :  ei 
sic  communionem  sacrt  altaris  rec>piat.  Itecoiteiiia* 
ius  autem  bene  tractetur,  ut  tali  loco  sub  libera  cu« 


et  redivivQm  scandalan  per 
euin  in  sancu  Ecclesia  et  in  ista  ChrisUantlate  oriii 
non  possit.  Accipe,  puter  et  Gli ,  islam  r»tulam, se^i 
et  illam  de  cognalione  non  conjungenifa,  etporta  ilias 
domno  regi ,  et  relege  coram  iUo  :  el  de  tsta  facse- 
cundum  e^s  consilium  et  commeiidaiionem ;  etde 
illa  de  cogitaiioiie  non  conjugenda,  per  cjus  caosi- 
linm  et  anxtlium  sequere  sacras  auctoritales  libi  £- 
rectas.  Providentia  de  Ptppino  non  esl  negligeoda ; 
ei  ui  eerti  ao  ftdeles  eustodes  ilii  adhibeaniiir,  salis 
osl  procuranduui :  nec  obliviscendum  quotl  deeoia* 
-^  monasierio  sancti  Medardi  accidit,  et  quod  de  Ear* 
^  lomanno  in  Corbeia  evenit.  Nam  quod  factnm  esl, 
adbiicileri  potesl.  >  Bouo. 

a  Ecrridus  idein  videtitr  esse  ac  Acfridus,  cni  jaa 
abbatiain  sancti  Hilarii  habenti  dedii  Garoitis  Caiv« 
comiiaium  Bituriconsam  a.  867.  Bocft. 

I»  Perdonare,  patdonner* 

«  Nostrum  Bruhl,  nemus. 


12il  AMNALES  HINClfAflO 

HJeinCaroK  Yenit,  coiCarolus  Avenniacum  •  mo- 
Rasterium  donat,  et  abbatiam  sancii  Hartlni  Ingel- 
vrlno-,  diacono  palatii  sui ,  commiftit.  Rodbertus , 

icomes  Andegavensis ,  aggrediens  *  duos  cuneos  d^ 
NorttBaniiis  qui  tn  Ligeri  AuTio  residebant,  unum 
^uidem  exceptis  paucis  evadentibos  ittierfeclt ,  et 
altero  majore  retro  superTenienie  vuineratur ;  unde 
pauds  suorum  amissis,  sibi  secessu  consuluit,  et 
post  paucos  dles  convalnit. 

DCCCLXV. 

Carolus  ret  nffllvitateni  Domint  ^n  Carisiaco  pa- 
^lalio  celebrat.  Temum  vlHam  veniens  circa  mediiim 
Februarium  mensem,  fratrem  suum  iltudowlGum  in 
Tllia  Tuslaco  i>cum  ftliis  venientem  satis  bonoriAce 
suscepil,  ibique  omnibus  cum  *  illorum  fldelibus 
consideratls,  missaiicura  per  episcopos,  AUfridum  -^ 
^idellcet  et  Ercbanratum  ^,  Lotbario  nepoti  stio 
transmittiint,  mandantes  ut  quia  saepe  dicebat  se 
Romam  iturum,  prius  secundum  donini  aposlolicl  et 
•eorum  bortamentum  emendaret,  quod  conlra4eges 
dlvlnas  «t  Jiumaaas  commiserat  in  Ecdesia ,  qiiaro 
*sua  temeritate  scandalizaverat,  et  tunc  ordinato 
regno  suo,  si  vellet,  pro  indulgentfa  petenda  et  obtl- 
nenda  ad  aposiolorum  limlna  properaret.  Lotiiarius 
^ero  putans,  quod  sibi  regnum  subripere  et  Inler  se 
Tdlent  dividere,  LintA'idam,  avunculum  suuro,  ad 
«fratrem  et  Italiae  imperatorem  Iransmtttil,  petens 
^illum  apud  aposiolicum  obtinere,  quatenus  pro  eo 
patruis  suis  *  epistolas  milteret,  ut  pacem  servan- 
tes  de  regno  suo  nullum  ei  Impedimentum  facerent; 
«quod  et  llludowicus  Imperator  obtinuit. 

Inlerea  «  Nortmanni  residentes  In  Ligeri,  cum 
maximo  impetu,  faciente  divino  judFcio,  seenndo 
^ento  per  eumdem  flnviuin  usque  ad  monasterium 
^ancti  Benedicti  quod  Floriacus  didlur  navfgant,  et 
4dem  monasterium  incendunt,  et  in  redeundo  Au- 
relianis  civltatem  et  monasteria  ibidem*et  circum- 
circa  consistentia  igne  cremant,  prseter  ecclesiam 
«anctae  Crucis,  quam  flamma,  cum  inde  multnm 
laboralum  a  Nortmannis  fuerit,  vorare  non  potuit. 
^icque  per  amnis  alveum  descendentes  et  vicina 


DOBITANTER  ASCRIPTL  »22 

A  quoeqiie  de^pulanies,*  ad  statlonem  suam  reversi 
sunt.  De  Tusiaco  Hludowicus  Bsjoariam  pergent, 
Caroiomanno  filio  sibi  familiarller  reoondUalo , 
marcas  quas  ab  eo  tulerat  rediKdit,  et  ad  Franco^ 
noford  palatinm  rediit.  Carolus  autem  per  Altinta- 
cum  ad  Silviacum  '  veniens,  ibidem  sacram  quadra- 
gesimam  *  et  pascha  Domini  cddirat,  et  Bernardum 
ex  quodam  Bernardo  >  el  Alia  Ilorigonis  comitis  n»- 
tum,  InGolblam  miitens,  partem  ipsins  inarchiaB  b 
ini  committit ;  et  sic  demum  Vernum  viUam  venieBS» 
episcopos  ac  ccleros  Aquitanlae  primeres  ibidett 
obvlus  suscepit.  Ad  quornm  multam  petitionem 
fitium  sunm  Carolum  necduin  bewe  spassatum  t 
in  Aquitaniani  cum  regio  iiomine  ac  potesiate  redire 
permttiii. 

B  Ntcolaus  papa  Arsenium,  Ortensem  episcopum  ec 
consiliarium  suum,  cum  eplstolfs  ad  Hiudowicom  eC 
Carolum  fratres,  sed  et  ad  eptscopos  ac  primores 
regnorum  illorum,  ea  quae  Loihartos  per  fratrem 
petierat,  oontinentlbiis  ',  non  cum  apostollca  maii^ 
suetudine  et  solita  honorabilitaie ,  slcut  episeoili 
RiMnani  regea  consueverant  in  suls  epistoUs  boao^ 
rare,  sed  cum  malitiosa  interminatione  transmittit. 
Isdem  autem  Arsenius  per  Curiani  et  Aiamanniam 
ad  Hludowicum,  GermanideTegem,  in  Franconofurd 
palatiom  veniens,  epistolas  apostolici  ei  tradidit,  et 
lode  in  GundulG  viUam  ad  Ulotharium  venit.  Cui 
^  episcopis  ac  primoribus  regni  sul  episiolas  papae 
dedit,  contlnentes,  quia,  nisi  uxorem  suam  Tbeo- 
-tbergam  reciperet  et  Waldradam  abjiceret,  renun- 

C  tiante  slbi  Arsenio  llluin  ab  omni  cbristianorum  so- 
deiate  debnissei  reicere,  quem  in  pluribus  epUtoiis 
has  praecedentibus  excommunicaium  et  a  consortlo 
christianorum  ^ectum  multoUes  prsdicaverat.  £t 
'  dc  de  Lothario  ad  Carolum  clrca  medium  Jurmm 
mensein  In  Attiniacum  paiatlum  Arsenlus  veiiiens, 
nnifornies  sicuii  Hludowlco  et  Lotbario  regibus  epi- 
stolas  suas  satis  honoriOce  iradidil,  et  Rothadumy 
canonlce  a  qninque  provinciarum  episcopis  ikjectum 
et  a  Nicolao  papa  non  regulariter  sed  potentialiter 
resliiutum,  secum  reducens,  Caroio  pneseutavii.  ^t 


VARIANTES  LECTIONES. 
^  redlensO.    *  cum  omnlbus  CA.    *  patruus  suus  C/i.    ^  sacrum  quadrageslma  Ch»    *  conliaenles  Ck, 


NOTiE. 


«  Avenai  In  dieeeesl  RhesMnsl.  Bou«« 


^  Yiila  in  pago  TuIIensi,  Labbeo  Touff/,  Michaeli 
Germano  lib.  iv,  de  Re  diplomatica  TuUet-aux-gro- 
uilles.  BooQ. 

«  Hlldesheimensem. 

^  YideturesseCaulaunensis,  qui  infra  Erkanraus 
audil. 

«  Cf.  Chron.  de  gestis  Norro. 

'  Vicus  Servais,  dimidia  leuca  a  Fara  oppido,  qiiod 
ad  isararo  sltum  est.  Vide  lib.  iv,  de  Re  diplom.. 


D  Bomine,  filia  erat  Roriconis  Cenomanensis  comitis, 
qui  anno  8*24  monasterium  Fossalense  instauravit. 
Exstat  apud  Bessium  in  Historia  episcoporum  Pi- 
ctav.  charta  Roriconis  comitis,  in  qua  memorat  snum 
palrem  Gauzlinum,  malrem  Aldetrudem,  fratrem 
Gaiizberlum  monacliiim  Fossatensem,  etfiliumGauz- 
linum  inonachum  Glannafoltensem.  GauzberiusfuU 
abbas  Fossaleiisis,  et  mortuos  est  circa  a.  845.  Q,wt- 
linus  fiiit  abb.is  Glannafoliensis.  Bernardus  Gothise 
marchio  bonoribus  privalus  est  an.  878  in  concilio 


1225  AD  OPEIIA  IH.NCMAfU  APPENDIX.  1^1 

cmn  sACrl  canones  dlcant,  u«  si  episcopiis  a  gradii  A  lliarius,  EHandus,  Tlieutiii9Pns,  Weremboldus,  Ro- 


dejectus  ab  cpiscopis  provinci»,  ad  episcopuni  Ro- 
inanum  confugerii,  scrihal  Romanus  episcopus  fiiii^ 
limdB  et  propinquee  provinciie  episcopis,  ut  ipsi  otn- 
nino  diligenier  causam  inquirant,  etjuxta  fidcra 
veriutis  difidniant,  ei  ^  si  is  qui  dejeaus  esl  iierum 
ab  els,  moverit  Romanum  episcopum,  aoi  miiiai  a 
laiere  suo,  qui  auctorltaiem  ejus  a  q^io  desiinaii  suni 
habentes,  cum  eplscopis  judlcent,  aut  credat  episco- 
pos  sufncere,  ul  negotio  terminum  imponani  :  nibit 
horom  idem  aposiolicos  agere  voluit,  sed  postliabito 
episcoporuro  judicio,  qui  juxia  sacras  regulas  post 
judicium  snb  gestorum  specie  omnia  judicaia  ad 
sedem  apostolicam  reiuleruni,  ipse  sua  poiestate 
illum  rcslituii.  Restilulum  ergo  Karolo  misii  cum 


colfus  comes.  De  vassallis  Erleboldus,  Yuirridus, 
Eiduifus,  Bertmundus,  Njthanlus,  Arnosuis.  lloc 
juratum  est  super  qnatuor  Dei  Evangdia  aique  pre- 
tiosissimum  lignum  sanclae  Dominicie  crucis  et  aiia» 
saiicioram  reliquias  in  loco  qui  dicilur  Vindonissa  >, 
die  iorlia  mensis  Augusli,  indiclione  13.  Uoc  factmB 
esi  temporibus  domni  ter  bealissimi  ci  coaiigelici 
Nicolai  aposiolici,  mediante  et  constttuente  Arsenio 
venerahili  episcopo,mis8oetapocrisiario  sumiu2;s.iiH 
ciaecallioiicasaiqueaposM)Iic9e  sedis,  apostolicaro  hd- 
bente  aucioritatcm  el  legalo  (yiisdem  domni  Nico^ai 
aposiulict.  Nomina  episcoporum  io  quorom  prx^senib 
ei  qui  inlerfuerunt,  hsx  sunt :  Uarduicus  archiepisco- 
pus  Bcsintionensis  >>,  Remedius  arc)iiepiscopns  Lin- 


episioUs,  in  quibus  coniinehatur,  ut  sine  ulla  exce-  B  dunensis«,AdoarcbicpiscopusBienneiisis^,  Rodbn- 

dus  arcluepiscopus  Arelaiensis  ,  Advenitns  epi&co- 
pus  Mettensis,  Alio  episcopus  Barduuensis  «,  Franco 
epis(t)pus  sancli  Landberti  ^,  Rotaldus  episeopiy 
Straiiburgensis,  Fulcrlcus  capellanus  et  missiis  iiD- 
perialis.  De  regno  aulein  Karoli  IsaaQ  episcx)fM^ 
Llnguinensis  >,  Erkanraus  episcofius  Gatalaunensls, 
dc  quorani  maiitbus  ex  parie  Karoll  regfs  suscepu 
est  Theodl)erga  regina  ab  Arsenio,  veneralHlJ  efR- 
scopo  et  legato  apostolica:  sedis,  nna  cman  pmoni- 
nalis  arcbiepiscopis  ei  episcq>i ;  adsUintjbBS  ^en 
iii  oodein  loco  de  diversis  regnis  nobilibas  viris  ren 
multiiudine  populi  puMice  lucc  vidcmiibus  el  aofirB- 
iibns,  qoornm  nomina  peromnia  non  valniaiis  hvic 
,  inferre  *  pagioae.  » 

Eodem  die  ipsam  Tbeoibergam  reginam  ArsemoSv 
eplscopus  ei  legatus  apostolicae  sedls»  cuai  |mrai* 
naiis  omnibus  archieptscopis  *  in  raanilMis  Loibani 
regis  reddiderani  atque  dederant,  nsii  «oAmi  snl 
eadem  oblesiatioiie  ut  supra,  veran  ellam  s«b  adja- 
ratione  et  excommunicaii^ne,  ut  si  in  omnihiis  ot 
superius  legitur  non  observaYerit  atqne  implevent, 
non  solum  in  praesenti  vita,  sed  etiam  in  «lenio  Dei 
ierribili  judicto  cum  beaio  Peiro  priiicipe  apo^iolo- 
ram  redditurum  rationem,  et  ab  ipso  seternaliler  la 
eodem  jadicio  damnandum,  ei  igae  pefpetao  con- 
cremaiidum. 

inierea  Lolharius  missos  suos  ad  Carotmn  dirigit, 
Tolens  ei  potens,  ni  muitta  firmitale  inter  eos  avi- 


ptione,  si  quls  eidem  Rolhado  quiddam  aul  de  gradu 
aut  de  rebus  episcopiiconlradiceret,  anaihcma  foret. 
Sicque  sine  inlerrogatione  vel  consensu  episcopo- 
rum  qui  eum  deposuenint,  per  missum  Arscniuitt 
Rothadus  est  iii  sede  sua  rcmissus. 

Post  hacc  Arsenhis  ad  Duclacum  obviam  Hloihario 
pergit,  duceiis  Theothergain  quae  aliquandiu  hono- 
rabiliter  in  regno  Karoli  degiiit,  et  accepio  sacra- 
menlo  a  duodecim  hominibus  ex  parte  liloUmrii, 
eamdein  Theotbergam,  nulla  ecclcsiasiica  saitsfa- 
ctione  proadulterio  pnblicoaheo  sccuiidiiin  canones 
sacros  patrata,  illi  in  malrtmonium  reddidit.  Sacra* 
mentum  autem  pro  Xheotberga  pnestitum  ex  parie 
Hlotharii  ila  se  babet,  veluti  diciatuin  et  Roma  de^  . 
latora  ab  ipso  Arsenio  :  c  Jurans  promltlo  ego  talis 
per  haec  qoatuor  sancu  Chrisli  Evangolia,  qii»  ma- 
nibus  meis  tango,  atque  isias  sanctorum  rellquias, 
quia  senior  meus  Hloibarius  rex,  fllius  quondam 
piae  recordatloais  Ulotharii  serenissimi  imperatoris, 
amodo  et  deinceps  accipiet  Tbeotbergam  uxorein 
8uam  pro  legiiima  mairona,  ei  eam  sic  babebit  in 
omnibus,  slcui  decei  regem  habere  reglnam  uxo» 
rem.  Ei  propier  jam  fatas  dlsseiisioDcs  neque  in  viia, 
neque  in  roembris,  neque  a  prsedicto  seniore  ineo 
Ulotbario,  neque  a  nullo  bominum  ipso  Instiganie 
aui  auxilianie  vel  eiiam  conseniienie  aliquod  malum 
habebii;  sed  eam  sic  babebii,  stcui  regem  decet 
habere  uxorem  legitimam  :  ea  tamen  ralione,  ut  sic 


se  amodo  cuslodiat,  sicui  dccet  uxorem  suo  senlori  d  citia  fcederareniur.  Quod  et  Irmentrade  regina  iaier- 
in  omnibus  observare  honorem.  Usec  suni  nomina  Teniente  obiinuil,  el  venieus  in  Attiniaemiit  amica- 
eorum  qui  boc  juraveruni :  De  comiiibus  Milo,  Ra^     biliter  ei  bonoriaoe  a  Caroio  esi  suaeeptas  et  ia  Ik- 

VARIANTES  LECTIONES. 

^  Sequentia  u$que  ad  verba  per  omnia  non  valuimus  huic  inferre  paginne  ajmd  Chesnium  de$unl^  et  i  tf 
fragmento  membranaceo  codici  Beriiniano  adhoirenie  »  a  Bouqueto  primum  addila  ficnf.  Folium  igiimr  e  co 
j: ij.„  ,   ^,  ^  nesciii  cui  loco  deberetur,  in  finem  relatum  esi.     *  Inserere?     •  ex  hie  verbit  ciimprK 


i2i5 


ANNALES  HINCMARO  DOBITANTER  ASCRIPTI. 


12M 


dere  poslulato  recepius.  Q*>o  ^t  Arsenius  rediens,  A  Aci  jiibei  propter  imminentem  necessitatem  ipsos 


epistolam  Nicolai  papac  plenam  terribilibus  et  a  mo- 

destia  sedis  apostolicae  antea  inaudiiis  maledictioni- 

Ihjs  detulit  s\iper  eos,  qui  ante  hos  annos  etdem 

Arsenio  mulum  thesaari  summam  praedantes  abstu- 

leranty  nisi  satisfaciendo  quae  tulerant  ei  reddere 

procurarent.  Et   reiecta  *  eadem  epistola,  sed  et 

altera  de  Ingiltrudis  excbmmunicatfone ,  qu»  Tirum 

suum  Bozonem  reliquerat  et  cum  quodani  adultero 

in  Lotbarii  regnum  aufugeral,  ac  recepta  sub  de- 

fensione  Caroli  viila  quae  Vendopera  •  dicebatur» 

quam  pis  memori»  Hludowicus  Imperator  sancto 

Petro  tradiderat,  et  Wido  quidam  comes  per  plures 

nnnos  tenuerat,  Arsenius  episcopos,  impetratis  apud 

Carolum  pro  quibus  ad  eum  venerat,  ad  Gundulfi 

viUam  cum  Lothario,  quo  Theotberga  eum  pneces-  B 

serat,  pergit.  Ibt  quoque  per  aliquot  dies  morans 

propter  Waldradam»  quae  illuc  ad  eum  adduci  *  et 

ab  eo  in  Itaiiam  deduci  debebat,  Lothario  el  Tbeol- 

berga  regio  cultu  paratis  etcoronatis,  in  die  assump- 

Uonis  sancUe  Mariae  missas  celebrat,  et  inde  cum 

prsefau  Waldrada  versus  Urbam«  quo  dicebatur 

Hludowicos,  itaiiae  imperator,  obviam  Lothario  ven- 

(urus,  pergit;  inde  per  Alamanniam  et  Bagoariam 

pro  recipiendis  patrimouiis  ecclesiae  sancti  Petri  in 

eisdeai  regionibus  conjaceotibus  Romam  redit. 

Caroius  ab  Attiniaco  contra  Nortmannos,  qui  cum 
navibus  quinquaginta  ia  Sequanam  venerant,  hosti* 
liter  pergit;  in  quo  itinere  custodum  uegiigeotia  ires 
corooas  oplimas  et  armillas  oobiliasimas,  et  quaeque 


pontes,  ne  unquam  per  venlura  tempora  inde  qui 
nunc  eosdem  pontes  refecerint,  in  operando  ad  hoc 
opus  dispendium  patiantur  :  el  depulalis  custodibus 
qui  utrasque  ripascustodirent»  ad  Odriacam  villam  • 
medio  mense  Sepiembrio  vcnandi  gratia  pergit.  Ipsi 
aulem  Nortmannt,  quoniam  adbuc  citra  Sequanam 
cusiodes  non  veneranl,  ex  se  circiter  ducentos  Pari- 
sius  mittunt,  ubi  quod  quaesierant  vinum  non  inve- 
nlentes,  ad  suos  qui  eos  miserant  sine  indemniutc 
sui  reveniunt;  iudequeamplius  quam  quingenti  ultra 
Sequanam  usque  ad  Carnotum  praedaium  ire  dispo- 
nentes,  a  cusiodibus  ripae  ipsius  iluininis  impetuQ* 
tur,  et  quibusdam  suorum  amissis,  quibusdam  etiam 
vulneralis,  ad  naves  regrediuntur. 

Carolus  Hludowicum,  fiiium  suum,  In  Neustriam 
dlrigit,  nec  reddito  nec  interdicto  sibi  nomine  regio» 
sed  tantum  comilalum  Andegavensem  et  abbatiara 
Majoris-monasterii  '  et  quasdam  villas  illi  donaviL 
Rodberio,  qui  marcbio  in  Andegavo  fuerat,  cum 
allis  honoribus  quos  habebal  comilatum  Autissiodo- 
rensem  et  comitatum  Niverneusem  donavil.  Hludo- 
wicus,  Germanorum  rex,  hostem  suam  conlra  Wi- 
uidos  ^  directam  et  prospere  ageutem  recepit;  cujua 
filius  et  aequivocus  conira  patris  voiuntatem  filiam 
Adalardi  despondil,  unde  salis  animum  patris  oflen- 
dit.  Carolus  obviam  fratri  suo  Hludowico,  ejus  con- 
loquio  fruiiuruB,  Coloniam  pergit,  et  inter  alia '  con- 
locuiionum  suarum  verba  palrem  et  niium  de  jam 
dicta  praesuinptione  padficat,  ea  conditione,  ut  jam 


alia  pretiosa  '  perdidit ;  et  post  non  paucos  dies  G  ultra  Adalardi  filiae  non  copuleiur.  Hludowicus  ad 


omnia  reinvenit,  exc^is  paucis  gemmis,  quae  tu- 
Diultuaria  dlneplioue  amiss»  fiterunt*  Nortmanni  ^ 
vero  residentes  in  Ligeri,  ilbere  Piclavum  civitatem 
pedesLri  ordii^  pergunt,  eamdemque  civitatem  ia- 
cendunt,  et  impune  ad  uaves  suaa  reveniunt.  Rod- 
l>erius  autem  dc  eisdem  Nortroannis  qui  sedebaut  in 
l^igeri,  an^liusquaiu  quingentos  sine  damno  suorum 
occidens,  vexilla  et  armaNortmannica  Caroio  mittit. 
Oaroius  auiew  perveniens  usque  ad  iocum  qni  dici- 
%ur  Pistis,  ubi  immorabantur  Nortmanni,  fldeiium 
suonim  oonsjiio  pontes  super  Isaram  et  Matronam 
refici  curat^  in  iocis  quae  dicontur  Alvernis  ^  et 
CarentoR  <^,  quoniam  ab  Incotis  qni  ex  antiquo  ipsot 


Wormatiam  cl  Carolus  ad  Carisiacum  revertitur; 
ciii  nuntiatur  iii  via ,  quia  Nortmauni  15  KalenUas 
Novembris  uionasierium  saiicti  Dionysii  iuiraverunt, 
ubi  viginii  circiier  diebus  imuioraotes,  et  quotidie 
praedam  exinde  ad  suas  naves  ducentes,  post  multam 
depraedationem  sine  contradictione  cujusquam  ad 
caatra  sua  non  ionge  ab  eodem  monasterio  sunt 
reversi.  Interea  Nortmanni  residenies  in  Ligeri* 
commixti  cum  Brilonibus  Cinomannis  civitatem  pe« 
tunty  et  inipune  depraedantes  eam,  ad  suas  iiaves 
revertuntur.  Aquitani  eoniigentes  cum  Nortmamiis 
qui  in  Gareoto  >  Sigefrido  duce  resident,  quadrin- 
gentos  circiter  ex  eis  occideruni;  caeteri  autem  fu- 


poiites  feceraiit,  propter  infestationem  Nortmanno-     gientes,  ad  naves  suas  redierunt. 
nim  refici  nou  valebaRt.  Ab  eit  ergo,  qui  ex  kmgin-  ^     Caroius  raiasos  suos,  quoe  pneeedeiiti  anno  Coi^  - 
qiiioribus  partibus  ad  operandum  deputati  erant,  ut      dubam  ad  Mahomet  direxerat,  cum  multis  donis, 
perficerent  firmitates  in  Sequana,  ea  condiiione  re-      camelis  videlicet,  lecta  ^  et  papiliones  gesuntlbua, 

VARIANTES  LECTIONES. 
^  relicta  B.  iypographi  vHiof   *  deduci  Ch,    *  prec^osa  Ch,    ^  winedos  Ch.    '  et  in  talia  Ch.  B.,  «crip^ 
tum  jnuo  inulia  t.  e.  inter  aiia. 


n.- » 


f\..i»^: .  j 


im  AD  OPERA  HINCMARI  APPENDIl.  IttS 

cuni  diversi  generis  pannis  el  muUis  odoiamenlis  in  A  babuK,  conjecliim,  lam  in  argenlo  qnam  etin  ¥ino> 


Compendio  recipit ;  inde  ad  Rofiacum  &  «villani  ve 
niens,  Adalardo,  cui  cnsiodiam  contra  Norimannos 
commiserat,  sed  ei  suis  propinquis  Hugoni  ct  Beren- 
gario,  qiiia  oihil  uliliiatis  conlra  Nortmannos  ege- 
rnnl,  collalos  honorcs  loilit,  et  per  diversos  eosdem 
hoBores  disponit.  Norlmanni  qui  praefatum  mona- 
steriura  deprsedali  sunt,  vario  modo  infirmantur,  et 
quiilam  in  ralnem  versi,  quidam  auiem  scabie  cor- 
repti,  quitlam  inlcstiua  cinn  aqualiculo  ^  per  anum 
emittcntes,  moriuntur.  Garolus,  dimissis  custodibus 
contra  eosilen)  Nortninnnos ,  Silvaneciis  revertitur 
Naiivitatis  dominicx  solemnia  celebraturus;  ubi  ci 
Loiliarius,  fllius  suus  el  abbas  monasterii  sancti 
Germani,  mortuus  nuntiatur. 

DCCCLXVI 

QiiarloKalendas  JanuariasdeNortmannisinLigeri 
rcsi  lcniibus  quxdam  pars  pnedalum  exiens  in  Neu- 
siriaii),  Gauzfridum ,  ci  Heriveum  alque  Rorigum  « 
coinilcs  congredientes  ofrendit ;  in  qua  congres- 
sionc  Rorigus,  frater  Gauzfridi ,  occubuit,  et  quan)« 
pbiriuis  Norlmaimi  suorum  amtssis,  fugiendo  ad 
ihWQS  reveniunt.  Rodulfus,  Caroli  regis  avunculns, 
passione  colica  moritur.  Nortmanni  per  alveuni  Se- 
i\u'M\x  ascendentes  usque  ad  casirum  Miiidunum,  ct 
scar;c  Knroli  ex  utraque  parie  ipsius  fluuiinis  pcr- 
giini,  et  egressis  eisdein  Norimannis  a  navibus  super 
scarani  quai  nuijor  et  foriior  viJcbalur,  ciijus  pne- 
fccii  crant  Rodbertns  et  OJo,  sinc  conHictu  eam  in 

fugain  niittunt,  et  onustis  prxda  navibus  ad  suos  ^  rolns  bostiiiter  ad  locum  qui  diciliir  Pistis 
re.ieunt.  Karolus  ^  cum  eisdem  Nortmannis  in  qua-  —-5:'«  -•  ^»»—:»  ^a  i^^»a»:a».««  ^^^*^ 
tuor  milliuin  libris  argenti  ad  pensam  eorum  pacisci- 
tur,  el  indicta  per  rcgnum  suum  conlationc  ad 
i.icin  cxsolvendimi  tributum,  de  unoquoque  mauso 
ingcnuili  exiguntur  sex  dcnarii,  et  de  servili  tres, 
et  de  accola  unus,  ei  de  diiobus  bospiiiis  ' » unus 
denarius,  et  decima  de  omuibus  qux  negoliatores  * 
videbanlur  habere,  sed  ei  a  prcsbyieris  secunduin 
quod  unusquisque  habuit  veclig')!  exigitur,  et  hcri- 
banni  de  omnibus  Francis  accipiuniur.  Inde  dc  uno- 
quoque  manso,  tain  ingenuili  qiiain  et  scrvili,  unus 
denarius  sumitur,  et  demum  pcr  duas  vices,  juxia 
quoJ  unusquisque  regni   primorum   de  honoribus 


ad  pensum  quod  ipsis  Norluiannis  pacium  fueral 
persolvendum  cotituiit.  Pneierea  quoque  ei  iiiancipia 
a  Nortmannis  prsedala,  qusc  post  paclum  ab  eis  fu- 
gerant,  aut  reddita  aul  secundum  eoruni  placitiHD 
redempta  fueruni ;  et  si  aliqnis  de  Norlmannisocci- 
8I1S  fiiit,  qna^siium  pietium  *  pro  eo  esl  essolutnin. 
Hludowicus,  Itali:e  imperator,  nna  cnni  oxore  su 
Ingelberga  In  Benevenlttm  eoutra  Sarracenos  movit 
Hlotarius  —  interventu.  ut  qui(!nni  aotumaiit,  fll'> 
dowici  imperaloriset  fratrissui  —  episcopium  Coio- 
niense  ab  llugone  receptum  Hilduino,  fratri  GttQ- 
tharii,  sub  provlsionis  obtentu  commluU;  sed  re- 
vera  dispostiio  illius  excepto  episcof^ali  niinitterio 
penes  Guntharium  manet,  ipsaqiie  metropolis,  sed 
B  et  ecclesia  Trcverensis,  dlutino  t«mpore  conCra  sa- 
cras  regulas  cum  magno  el  muihoitini  |iericiiio  (m- 
store  vacam.  Caroltis  Rodbert<^  eomiii  abbaiiui 
sancti  Martini  ab  Engilwlno  ablalam  donai,  et  ^a 
consllio  honores  qul  nltra  Sequanam  eront,  per  illie 
complices  divldit;  comiiatum  qiioqne  Augaslidih 
nensem,  a  Bernardo  (ilio  Bernardi  suj^r  Rodbm«a 
occupalnm,  Hhidowico,  iilto  suo.  ipsiiis  Rffdfaeifi 
consilio  ad  eum  ditandum  commif  iH. 

Noriinaiini  mense  Julio  ab  insuta  secns  monisi^ 
riuin  sancti  Dionysii  movent,  et  descendentes  per 
Sequanam  usque  ad  tociiin  sibi  apitim  ad  reficieD- 
das  suas  el  novas  faciendas  naves  pcrreninnl,  ibi- 
qiie  ^  quod  eis  pcrsblvendnm  eral  exspeciant.  €a- 

ciimcipe- 
rariis  et  carris  ad  perficienda  opera,  ne  Menmi 
Norlmanni  sursum'  ascendere  vnleant,  pergH.  Hl*- 
dowicus,  Germaniae  rex,  conira  quosdam  soorumii 
niarca  adversus  Winidos  rel>6llionem  molienfes  bo- 
stem  movit,  quam  prsecedens,  in  brevi  rcbelUntes 
sine  conflictu  domat,  et  bostem  nondnm  pene  pro* 
motum  domi  resldere  mandavit. 

Norlmanni  '  mense  Julio  mare  Intranl,  et  pan 
qucedam  ex  ipsis  aliquandiu  in  pago  Italla;  *  ^Tt- 
sedil,  et  libitibus  suis,  excepta  publica  Lotharn 
conjunctione,  perfrultur.  Carolus  ad  villam  abhati» 
sancti  Quintini,  quai  Orti-vineas  diciiur,  ciimuxuft 
ob\iam  Lotbario  pergil,  el  pro  qnibusJam  cocve- 


VARIANTES  LBCTIONES. 

^  hospitibus  Chron.  de  gsstis  Norm.  *  negocialores  Ch.  *  precinm  Ck,  ^  excidU  fortaue  trilHitM. 
'  aut  lsali£  nul  Isalc»  (t.  e  Isal-g^)  emendandum  credo;  Ch.  et  B,  Uguni  in  pago  Ilaiiae.  Chromcon  ie  yBt^ 
mMmorum  gesiis,  quod  annalium  tententiam  sccpe  conlrahit  et  depravat^  hic  guoque  tegit :  el  pars  qna^dam  ex 
ipsis  ad  llaflam  rediit. 

.NOTiE. 

•  PJures  sunt  villx  hujua  nominis ;  banc  oportuit  D     ^  Cf.  Chron.  de  gestis  Norm.  a.  869. 

in  Neustrla.  BouQ.  e  Hospitlum,  domus  a   mansionariis  sub  amnoo 

»  L  e.  venlriculo. ^    .  censu  inhabilata.  Tribatuin  igiiiir  imposllwB  ent 


i2S9  ANNALES  HINCMARO 

nieiuiis,  nC  dicehatur,  firmitalibas  inter  se  faclis, 

a!>Laliam  sancli  Yedasti  donante  sibi  Lothario  susci- 

pit.    Carolns  meiisc  Augusto  Suessionis  •  civitaiem 

aciiiy  et  synoJo  a  papa  Nicolao  coiivocatae  considel; 

ubi  secundum  prxdicii  apostolici  commendationem 

quaestlone  dirempia  de  Vulfado  et  collegis  ejus,  ab 

Ebone,  quondam  Kemoruro  archiepiscopo,  posi  de- 

positionem  suam  ordinalis,  qnoniam  regulx  sacrae 

non  poterant  aperie  convelli  pro  sui  reverentia  et 

quonimdam  respcctu,  et  rege    ac  quibusdam  pro 

Vuir^ido  nimium  satagentihus  schisma  *  et  scatuia- 

lum  aliter  vilari  iion  potuit,  invenlum  est,  ut  quia 

synodi  episcoponim  quinqne  provinciarum  regularis 

definilio  de  •  pncfalorom  dejectione  Bencdicti  papae 

ei   Nicoial  subscriplionibus  fuerat  confirniala,  se- 

cnndum  indulgenliain  Nicen;»  synodi  de  his  qiios 

damnatus  ordinavit  Melelius,  et  juxta  iraditionem 

Africani  coiiciiii  de  Donatistis,  lu  gradibus  rccipe- 

reiilur,  si  tamen  Nicolao  papii»  placeret  suam  immu- 

tare,  quam  confirmavit,  sententiam.  Indequci  syno- 

dus  congregata  per  Egilonem,  Senensem  arcbiepi- 

scopum ,   cum  aliis  pro  quibus  perrexerat  prae- 

scripta  conditione  Nicolao  papne  litteras  millens  »>, 

sine  sacerdotum  discordia  est  suluta,  ellicet  juxta 

Innocenlii  decreta  quod  de  hujusinodi  neccssitas  tem- 

porisquondam  reperil,  cessanlenecessilaledrbiiisset 

utiqne  cessare  pariter  quod  urgebal,  quia  alius  est 

ordo  legitimus,  alia  usurpalio  quam  ad  prajsens  fieri 

tempus  impellit ;  quoniain  nil  aliud  sed  •  hoc  snifimo- 

pert  quaerehatur,  ut  quociimque  niodo  Viilfadus  fieri 

posset  episcopus,  tolerabilius  quibusdam  est  visum, 

propter  Titandam  seditionem  hanc  neccssilaiem , 

quae  nunc  sicut  et  tuiu;  urgebat,  iterum  in  inedium 

devocare,  ac  consllio  *  Jacobi  et  seiiiorum  Hierusa- 

lem,  eiiam  post  legis  abolitionem  circumciso  Tinio- 

theo,  cum  Paulo  logis  cerimonias  exercere,  qiiam 

tumultus  in  ecclesia  et  in  poteslale  regia  concilare. 

His  Jta  dispositis,  Carolus  jam  diclo  Vulfado  Biiurl- 

censem  melropolim,  miper  defiincto  Rodulplio  ar- 

Chiepiscopo,  anle  causae  diflinitionem  arhitralu  suo 

commiltit;   sed  aniequam   iiJem  episcopi  ab  ipsa 

recederent  urbe,  Carolus  cos  petit,  ut  uxoreni  suaiu 


PUBITANTER  ASCRIPTI.  4230 

A  Hirmintrudem  in  reginam  Mcrarent;  qnod  et  ipso 
attestante  in  basilica  sancti  Medardl  fecenint,  et 
una  cum  eo  illi  coronam  imposnerunt.  Dc  quo  loco 
idem  rex  cnm  regina  Attlniactim  palatium  obyiain 
Lothario  adit.  Quo  Teutbergam,  nomlne  tantum 
reginam  Lotharii,  qaae  Romam  pergendi  licentiam 
babuit,  revocant,  et  missaticum  communiter  ordl- 
nantes,  Carolus  per  Egilonem,  Senensem  archiepi- 
scopum,  et  flloiharius  pcr  Adonem,  Tlennensem 
archlepiscopum,  ac  per  Waltarinm,  auum  a  secretis 
domesticum,  papxNicolao  quse  sfbi  ▼isa.aunt  secrc- 
tius  niandant. 

Post  hcTC  Carolus  ad  eonsignandam  Bituricensem 
metropoYlm  Ynlfado  filium  suum  Carolofmannum , 
afobatem  sancti  Medardl,  transmtttlL  Quo  perrenlentes 

K  post  solntam,  nt  prgemissum  est,  synodnm,  atque 
post  liiterars  ex  eadem  synodo  per  Efcilonem  arcfii- 
episcoptim  Nicolao  pap:e  directasi  statlm  tn  roense 
Septembrio  a  qoibuBdam  eplsoopls  legibus  eccle- 
siastteis  minus  necessarlo  peritis,  facUone  prae- 
dicti  Valfadi  emendicatis  et  minis  a  Caroloman- 
no  ex  auctoritate  patris  sui  flexis,  contra  omnes 
leges  eoclesiasticas  saepe  fatus  Vulfadns  «  pro  or- 
dinaiione  episcopnll  maledictione  IndutuB  est  sicnt 
vestlmento ;  ciijiis  exordinator  potlus  quam  ordina- 
tor  Aldo,  Leuiovicensls  episcopus,  in  ipsa  ordina- 
lione  febre  cori^eplns,  in  brevl  moritiir. 

Caroli  filiiis  nomiiie  Carolns  et  Aquilanorum  rex, 
plaga  qiiain  in  cnptte  anle  allquot  annos  acceperat 
cerebro  cotninoto ,   diutiiis   epetemtica  ^  passione 

^  vexatus,  3  Kalendas  Octobris  iii  qiiadam  villa  secus 
Bosentiacas  «  inoritur ,  et  a  Caroiomanno ,  fratre 
suo,  alque  a  Viilfado  in  ecdesia  saiictl  Siilpitii  apud 
Biturignm  sepclilur. 

Carohis  Wilhelmiim  sobrinum  siium  ,  Odonis 
qiiondam  comilis  Anrelianensls  flliiim,  n  quibusdam 
suonim  in  Burgundia  captum,  qiiasi  conira  rem 
publicam  agenlein  secus  Silvaneclum  civilatem  de« 
collari  feclt. 

Nortmnnni  '  commlxti  Britonibus,  circlter  qua- 
dringenti  de  Ligeri  ciim  caballis  egressl,  Cinoman- 
nis  civitatem  adeunt.  Qua  depraednta,  in  regressu 


VARiANTES  LECTJONES. 
•  scisma  Ch.    •  ex  Ch.  et  B.    •  sed  quia  B.    *  devocaret  ac  si  consilio  Ch. 


NOTiE. 


apa    synonuro    Sqessione  Gelebran-  f)  provinciarum  episcopi  in  Suessionensi  synodo  con- 
K.il.  SepUMiiijris  hiijus  anni,  ut  palet      gregati,  scribunt  Nicolao  papie ,   Hinciuaniin   non 

aiisiiiii  essc  sua  ei  coinprovincialiuiu  aiirtoritate 
Vulfa('.um  et  socios  resiilucre,  qui  in  syiiodo  quin- 
que  provinciarum  fueraiil  dtposili :  sihi,  lamebi  de 
iKoriiiU  reslitutionc  asseniirentur,  conseniancuhi 
visuiii  esse  rem  totam  ponrifici,  a  quo  inchoata 
eral,  consummandain  resoixaii.  Aniio  sequenii  mor* 


»  Nicoians  pa 
daro  indixil  xv  1  ,  _  _ 

ex  ejusdeiii  epistola  ad  ilnicmaruin  a  Labheo  vuU 
gala  lomo  Vlll  Concil.,  pag.  808.  Bouq. 

^  Synodicatn  concitii    Suessionis    epistolam  ad 
.  Nicolauui  papam  edidit  ideni  Labbeus  loco  citaio, 
pag.  853.  BoLQ. 

c  Vulfudiis  ab  Ebbqne,  arcbiepiscopo  Remensi, 


if31 


AD  OPERA  HlNCMARl  APPENDIX. 


mi 


I  usque  ad  locum  qiii  dicilur  Brieseria  «  veniunt,  A  sicut  ipse  disposuit,  recepluni  habebai,  et  sediiio- 


uIm  RolberUiro  et  Ramnuirutn,  Godlfridum  quoque 
et  Heriveum  '  comites,  cnm  valida  manu  armato- 
nhn,  si  Deus  cum  eis  esset,  offendunl.  Et  conserto 
pra^lio,  Rotbertus  occiditur,  Ramnulfus  plagatus , 
CHJus  vnlnere  postea  morluus  est,  fugatur ;  et  He- 
riveo  vulnerato  et  aliis  quibusdam  occisis,  caeteri 
ad  sua  quique  disceduni.  £t  quoniam  Ramnulfus  et 
RodbertUBde  praecedentium  sese  vindicta,qui  conlra 
suum  ordinem  alter  abbatiam  sancii  Hilarii,  alter 
abbatiam  aahcti  Martini  praesumpserat,  castigari 
noluerunt,  in  se  ultionem  experiri  meruerunt. 

Hludowicus ,  Uludowici  Germaniae  regis  filius, 
cooailio  Waroarii  ac  casterorum,  a  quibus  pater  ejus 
propter  infidelitatem  suam  bonorea  tulit,  rixani 
coQlra  patrem  soum  movit ,  concitato  Resticio  * 
Winido,  ut  usque  ad  Ikgowanam  pnedatum  veniat, 
quatenus  in  illis  partibus  occupato  patre  vel  cjus 
fidelibus ,  ipse  liberius  quod  cmpit  prosequi  posset. 
Sed  Karolonianno,  cui  pater  ipaaro  marcbam  deJe- 
rat,  satagente,  Resticius  intra  sua  se  cohibet.  Hlu- 
dowicus  autem  aenior  in  taSibus  experientia  pni- 
deos,  ooncite  ad  palatinm  quod  Franconofurd  dici- 
tur  properat,  et  datis  mutuo  dextris,  eumdem  filium 
aeum  ad  ae  venire  facit ,  ipssque  dexterae  usque 
5  Kalendaa  Novembris  roanere  invicem  promittunt ; 
aicque  Hludowicus  ad  confirmandam  marcham  suam 
cmitra  Resticium  velociter  repedat,  reversurus 
oetavo  die  ante  missam  sancti  Martini  obviam  fratri 
«10  Rarolo  et  nepoti  suo  Lotbario  secus  civitatem 


nem  qu:c  contra  eum  commota  fuit  usquequaque  sc- 
datam  :  et  illi  tunc  non  erat  commodum  obviam  ilii 
usque  ad  M.tiis  venire,  quoniam  pro  quibusdam 
regni  sui  necessitatibus  in  Bajowariam  feslinabau 
Carotus  aulem  resldens  in  Viriduno  per  viginti  cir- 
citer  dies,  eamdem  civitatem  atque  illius  vicinabostiB 
more  depraRdans,  praestolatus  est  adventom  Lotba- 
rii,  qui  apud  Treverim  cum  sui  regni  episcopis  sata- 
gebat,  ut  iterum  Theotberga  se  falso  crimine  insi- 
mularet,  et  velamenlum  reciperet;  qiiod  obtinere 
non  potuit.  Tandem  Garoius  per  vSam  qoa  perrexe- 
rat,  depredantibus  suis  loca  per  quae  redierunt,  ite- 
rum  Remanam  '  ^  civitatem  adii,  indeque  Compen- 
dium  venit,  ubiNativiiatem  Domiui  celebravit. 
B  Rex  Bulgarorum  «^ ,  qui  praecedente  anao ,  Deo 
inspirante  et  signis  atque  afllictionibos  in  popolQ 
regni  sui  monenie ,  Ghristianns  fieri  meditatus  fue- 
rat ,  sacrum  baptisma  suscepit ;  quod  proceres  sui 
muleste  ferentes,  concitaverunt  populom  adversus 
eum,  ut  illum  interficerent.  Quotquot  igitur  fneniot 
intra  decem  coroiutus ,  adunaveninl  se  circa  paJa- 
tium  ejus;  ille  vero,  invocato  Ghristi  nomine,cnm 
quadraginta  tantum  octo  hominibus,  qui  erga  Ghri- 
siianam  devotionem  ferventes  sibi  remanserant,  pro- 
fectus  est  contra  omnem  illam  muliitudinem ;  ei 
mox  ut  portas  cNitatis  exiit,  appamerant  eis  et  bis 
qui  cum  eo  erant  septem  clerici,  et  unusquisqoe  eo- 
rum  leiiebat  cereum  ardentem  in  manii  sua,  sieqoe 
praecedebant  regem  et  ilios  qui  cum  eo  erant.  Os 


Meiensium.  Quo  Garolus  hostiliter»  cum  tali  hoste     vero  qui  contra  eum  surrexerant,  Tisum  erat,  qood 


—  cottfecta  maxime  de  episcopis  —  sicut  tunc  con- 
jectare  potuil ,  se  perrecturum  suis  deuuncians, 
Hugoni  clerico,  avunculi  sui  Ghonradi  filio,  comiia- 
tum  Turonicum  et  comitatum  *  Andegavensem  cum 
abbatia  sancii  Martini  et  cum  aliis  etiam  abbatiis 
ifcmal,  eomque  in  Neustriam  loco  Rotberti  dirigit; 
de  abbatia  sancti  Vedasti,  sicut  et  pridem  de  abba- 
tia  sancti  Qiiiutini  fecerat,  caput  cuni  electioribus 
Tillis  sibi  retinens ,  ciciera  quaeque  per  quoscuinque 
fttos  non  cuni  tiinlo  illorum  profectu ,  quam  cum 
Miim»  suas  detrimento  dividit;  sicque  hostiiiter 
quod  deuuntiaverat  conficiens,  per  iiemorum  civiia- 
tem  Metensium  partes  cum  sua  uxore  aggreditur,  et 
lisque  ad  Viridunum  pervenit.  Ibique  obvios  fratris  , 
sui  Hludowici  missos  liabuit,  nuntiantes  quia  non 
erat  ei  necesse  ad  fratrem  ^  suum  pro  quacumque 
necessitate  cum  hoste  ire ,  quoniam  suum  filium. 


magna  villa  ardens  super  eos  caderet,  et  equi  eonira 
qui  cum  rege  erant,  sicut  contrariis  videbatur,  erecti 
incedebant,  et  cum  anterioribus  pedibus  eos  perca- 
tiebant ;  tantusque  timor  eos  apprehendii,  ut  nec  ad 
fugiendum  nec  ad  defendendum  se  praep^rareni,  sed 
prostrati  solo  se  movere  nequibant.  Rex  auteni  ex 
proceribus  ,  qui  popnlum  maxime  adversos  eom  L- 
cilaverunt,  interfecit  numero  qninquaginta  duoa, 
reliquum  autem  populum  inlaesum  abire  permisit; 
et  mittens  ad  Hludowicuro,  regero  GermaniaB,  qui  d 
f(£dere  pacis  conjunctus  erat,  episcopum  et  presby- 
teros  poslulavit,  et  ab  eo  missos  curo  debita  vcBera- 
tione  suscepit.  Hludowicus  autem  ad  Carolom  fra- 
trera  suum  mittens,  in  minisieriuro  clerieomra  apul 
fratrem  suum  vasa  sacrala  sacrasque  vestes  ac  li- 
bros  petiit,  unde  Garolus  ab  episcopis  regni  sui  noo 
parvam  summam  accipiens,  ei  ad  dirigendum  regi.  * 


VARIANTES  LECTIONES. 
'  henricum...  benrico  ehron,  Norm.    *  restitio  Ch.  ita  pluries.    '  turonicum  et  comitalum  detu  CA. 
^  deett   Ch.  et  B,    *  romanam  CTi.    *  ila  ChesmM^  apud  Bouquetum  inter  accipiens  ei  ef   Bolgarorain 
lucuna  indieatur, 

NOTiE. 

•  Bria  aut  Briva  Sartas ,  hoc  est  Pons  Sartae,      tos  stios  Romam  misisse.  At  illi  ab  eodem  ftft 

Tiilgo  Bri$$erte.  BouQ.  Roinam  directi  quinquennio  post  suani  conversio- 

^  Id  est  Rbemensem.  nem,  ot  peteret  a  pontifioe  Romano,  qnid  se  facere 

«  PasiuB  ad  an*  866.  num.  i  et  saa.  Dlnribus  pro-     aalubrius  oDorteret.  et  auid  erca  reliauum  Bulsaro- 


«55  ANiNALES  HLNCMARO  DLIUTANTEa  ASCKlPTf.  ^tti 

Buigaronim  rex  Aiium  soum  et  plures  ex  proceribus  ^  ^ugusii  ia  Carnuium  civiuile  eondixK,  \n  BriunniaHi 


supcr  Salomonen),  (lucem  Brilonum,  pcrrecturus. 
Inlerea  missis  interciirrentiiMis,  eo  usque  pac iscenda 
pacis  esl  perducta  condilio,  tit  a  Garolodatls  obsidi* 
bns,  Paswiilien  gener  Salomonis,  cojiis  consiKo  pltt- 
rimuui  utitur,  ad  Carolum  in  Compendium  drai 
pneratas  Kalendas  Augusti  veoiat,  ct  quOd  tuuc  ibi 
inveiitum  et  confirniatum  ntiimque  ruerit,  icneatiir; 
popuius  aiitem  in  lioslem  dcnuntiatam  ^  interim 
|>aratus  domi  resideat,  usqne  qno,  si  necesse  ruerii 
et  rex  demandaverit,  8  Kalendas  Scplcmbris  Carnu- 
tum  hosliliter  veniat.  Hludowicus ,  rex  Germaniae, 
llludowicum  fiiium  suum  cum  Saxonibus  ci  Torin- 
gis  adversus  Abodritos  liostiiiier  dirigil,  et  reliqiium 
populuin  regni  sui  paraturo  csse  praecipit,  qiiatenus 
Anno  Domini  8C7,  liJudowicus,  abbas  monastcrii  ^  ^^^^^>  ^'^  ipse  jusseril^  prasparati  moTcre  liostiliter 
saiicii  Dioiiysii  et  ncpos  Caroli  iniperaioris  cx  filia     possint. 


regni  sui  Romam  direxit ,  et  arma  qiiibus  indutus 
fueral,  quando  in  Christi  nomine  de  suis  adversariis 
triumphavit,  cum  alils  donls  sancto  Petro  transmisit, 
cl  plures  quaestiones  de  sacramentis  fidei  consulendo 
Nicolao  papae  direxit,  ci  episcopos  atque  presbyicros 
mitti  ab  eo  sibi  poposcit,  quod  ei  obtintiit.  HJudowi- 
cus  vero ,  lUiliai  imperator,  hoc  audlens,  ad  Nico- 
laum  papam  misit ,  jubens  ut  arma  et  alia  qwe  rex 
Bulgaroruiu  sanclo  Petro  miseral,  ei  dirigeret ;  de 
quibus  qiixdam  Nicolaus  papa  per  Arsenium  ei  con- 
sisicnti  in  pariibus  Benevenlanis  transmisit ,  et  dc 
quibusdam  excusaiionem  mandavil. 

DCCCLXVH. 


inajore  natu  Rotrude,  5  Idus  Januarii  obiit,  ci  Caro- 
lus  rex  abbatiam  ipsius  monasterii  sibi  rctinuit, 
cnusas  moiiasterii  et  conlaborationem  •  per  praapo- 
siuim  ct  tJecaniim  atque  tbesaurarium,  militiic  qiio- 
qne  curam  per  majoreni  doinus  sua  commcndntione 
gori  dlsponens.  £t  circa  mediam  quadragesimam 
supor  Ligcrim  fluvium  ad  villam  qu«  BeJIus-Paulia- 
cus  dicilnr  pcrrcxit,  ubi  priinores  Aqiiitanorum  sibi 
obviam  accerslvil,  el  filium  suum  Illndowiciira  >» , 
onlinalis  illi  minislerialibiis  de  p^lalio  suo  ,  eisdem 
Aquiinnis  regem  praefccit.  Inde  reversus,  Pasclia 
Donuni  in  monaslerio  sancli  Dioiiysii  celebravit; 
dcinde  pergens  Mettis  ad  conloqiiium  fratris  sui. 


Lotliarius  suspcctum  habens  Caroium  a  Hlndo- 
wico  »  revertentein,  a  ftlcttis  civiuite  vcrsus  Fran- 
conorunl  pcigit,  ct  cum  co  pridem  sibi  satis  adverso 
sc  pncifical,  Alio(|ue  suo  de  AVnldrada  lliigoni  diica«' 
tuni  Eli/.alium  donat,  cuim|ue  Hliidowico  comnien* 
dat,  ac  cxieruin  regnum  suiim  quasi  Roniani  per* 
recliirus  ct  Wnldradam  pnmnissurus  ooininittil.  Inde 
rcvcrtciis,  liosiem  ad  patriss  defcnsionem  per  re* 
gnuiii  sniim  indicil  quasi  conlra  NortnMnnos,  puians 
Rorigum,  queiii  incolae  qul  Conkingi  novo  nomine 
dicuutur^  a  Fresia  expiiloranl,  citm  aiixiliatoribiis 
Danis  revcrti.  Carolus,  dalis  ol)sidibus,  Paswilhen, 
Saloinonis  lcgatum,  Kalcndis  Aiigusli  in  Coinpendio 


Hludowici  regis  Germanix  ,  15  Kalendas  Junii  ob-      suscipil,  ei  ei,  vicario  scilicet  Salomonis,  comilaloin 

▼ium  habult  in  palatio  Salmuntiaco  Egilonem,  Sen- 

nensein  nrchiepiscopum,  cum  epistolis  Nicolai  papae 

de  resiitutione  clericorum  Remensis  ecdesiac,  Viil- 

fndi  scilicet  ct  collegarum  ejus.  Pro  quibus  valde 

snlngens,  ut  in  suis  habeantur  gradibus  rcstitutiy 

mulin  llincmaro,  Remorum  archiepiscopo,  imposuit 

in  e.is  Icm  cpistolis,  quse  non  esse  vera  manifesta 

rationc  conslabant.  Attulit  etiam  pra^fatus  archiepi- 

scopns  cidein  domno  Carolo  epistolas  praedicti  papae 

ad  Lotharium  et  episcopos  regni  ejiis  de  causa  uxo- 

rum  illius,  Theolbergx  videlicet  atque  Waldrad», 

eaindem  Waldradam  mitti  Romam  prxcipiens ;  quas 

Carolus  Lotbario  obviam  sibi  ad  Atiiniacum  pala- 

tium  venienti  ex  parte  ipsius  apostolici  dedit.  liide- 


Constantinum  *  ^  cum  omnibus  fiscis  ct  villis  re- 
giis  et  abbatiis  in  eodem  comitatu  consisteutibns  ac 
rebus  ubicuinque  ad  se  pertineniibus  excepto  epi- 
scopatu  donat,  et  sacramento  primorum  suoriiin 
confirmat,  ct  ejt  parie  Salomonis  a  prscfaio  ipsius 
vicario  fidditaiis  et  pacis  atqtie  pra»4andi  ailjuto- 
rium  conira  inimicos  suos  sacramentum  ea  condi* 
tione  suscipil,  ut  Salomon  ct  filius  cjus  cum  bis  quae 
antea  habebat,  boc  donum  etiam  habeant,  et  Ca- 
rolo  ac  filio  ejus  fidcles  existani.  Q«o  pilrato  negiH 
tio  \  Caroltis  synodum  apud  Trccas  8  Kalend.  No« 
vembris  auctoriiate  Nicolai  papae  iudicit,  et  causa 
vcnandi  ac  cxpcndendi  auiumnalc  tempiis  in  abbalia 
sancti  Vedasii  et  in  Audriaca  villa  ac  circumdrca 


qiie  ad  conloquium  fratris  sui  perrexit,  et  ab  eo  morari '  disponit. 

revertens,  per  Lotharium  in  saltu  Arduennx  consi-  Synodus  *  provinciarum  Remcnsis,  Rotliomageii- 

gtentem  rediit.  Et  generaliter  per  omne  regnum  sis,  Turonensis,  Senonum  \  Burdegalensium  atque 

SQum  hoste  denuntiala.  placitum    suum  Kalendis  Bituricensium  apud  Trecas  8  Kalend.   NOTembris 

VARIANTES  LECTIONES. 

*  denunciatus  C/i.  *  ad  Liidoicum  Ch.  *  Constantini  €h.  ^  negocio  C/i.  *  morandi  C/i.  *  Q^(c  8«<(H«n* 
tur.ad  verbuma  Flodoardo  in  hiu.  Hemerui  Ub.  lu  c.  17.  exicripia  •HAi,  cnjus  /ectiones  ex  edtMn4 
ColveturH  notavi.    '  Sennonum  Ch. 


NOTiE, 


_!^  n^n:!^^ 


t^txM-x    limt^      A/kwslO 


1836  AD  OPERA  HINGMARI  APPENDII.  m 

conveoit.  Ubi  quidam  epiflcopi,  at  assolet,  gratia  re-  A  suo  non  cessamus;  dlcentes  etiam,  quod  in  Paseiu 


gis  Garoli  Wulfadb  faventes,  quaedam  conira  vcriia- 
tem  ac  '  canonum  sacram  aucloritatcm  adversus 
Hincmarum  moliri  coeperunt;  sed  isdem  Hincmarus 
epfttiv  molitionibus  ratione  et  auctoritate  obvians, 
l^urimorum  aententia  praevalenie,  rerum  gesiarum 
ordinem  dequibua  ageliatur,  communi  consensu  epi- 
stola  scriptum  per  Aclardum,  venerabilem  Namne- 
lensem  episcopum,  papse  Nicolao  episcopi  qui  con- 
venerant  transmiserunt;  cujus  epistolae  tenor  idcm 
exiitit,  qui  fuit  in  epialola  Hincmari,  Remorum  cpl- 
scopi,  quam  per  clericos  suos  sub  peregrinonim 
habitu  propter  contrariorum  viundas  insidias  prae- 
cedente  Julio  mense  Romam  miserat.  Episiolam  au- 
tem  in  prttscripta  aynodo  facum  et  archiepiscopo- 


more  Judaeorum  snper  altare  pariter  cum  dominico 
corpore  agnum  henedicamus  et  ofleramus,  succea- 
sentes  eilam  nos,  quia  clerici  apud  nos  barbassoai 
radunt,  dlcentes  *  quia  diaconus.  non  suscepto  pi«- 
sbyteratus  nfficio.  apitd  nos  rpiscopus  ordinatiir.  De 
qulbus  oinnibus  per  singulas  provincias  a  melrup(>- 
lilanis  cum  eoriim  coepiscopis  sibi  rescribi  pmepil, 
alloquens  eumdcm  Hincmarum  in  epistolae  •  fine  boe 
modo  :  €  Tua,  inquit,  fraier  ^  Himmare,  cbjriiaj 
cum  hanc  episfolam  legerlt,  mox  ut  eliiun  ad* ar- 
chiepiscopos,  qui  in  regno  niii  noslri  Garoii,  gioriosi 
regis,  consistunt,  deferatur,  summopere  ageresiB- 
deat,  et  ot  de  his  singuli  in  diocesibus  propriis  m 
cum  sufTraganeis  suis,  in  cujnscumque  regno  ml 


rum  qui  coiivenerant  sigillis  signatam  Actardus  per-  B  constituti ,  convenienier  iracUire  et  nobis  qux  refe- 

ferendam  suscipiens,  cum  qutbusdam  episcopis  ad 

Garolum,  aicut  ipse  praeceperat,  rediit.  Garolus  au- 

tem  immemor  lideliuuis  atque  laborum,  quos  pro 

cjus  honore  et  regni  obtentu  saepe  fatus  Hincmarus 

per  plures  annos  subierai,  eamdem  epistolam  sibi  ab 

Aclardo '  dari  exegit,  et  arcbiepiscoporum  sigilla 

confringens,  gesta  synodi  relegit.  Et  quia,  sicut  vo- 

luerat,  in  eadem  aynodo  Hincmarus  non  extilit  con- 

futatus,  epistolam  suo  nomlne  ad  Nicolaum  papam 

dictari  in  contrarietatero  Hincmari  fecit,  quam  et 

buUa  sui  nominis  sigillavit,  et  cum  epistola  synodali 

per  ipaum  Aciardum  Romam  direxii.  Praefati  autem 

Hincmari  clerici  in  mense  Augusto  Romam  venien- 


rerint  suggerere  curent,  eos  inciiare  non  neg%.ifll; 
ita  ut  eorum  omnium,  quse  pnesenlis  epistols  fiasdi 
clrcumstanliae  coniincnt ',  tu  et  strenuus  execilfir 
illic  existas,  et  apud  nos  verax  et  prudens  scnfHit 
rum  tuorum  serie  relaior  inveniaris.  Dala  "  10 Or 
lend.  Novembris,  indiclione  i.  >  Quam  epistoiai 
Hincmarus  Idus  *'  Decembrias  prirox  iDdkttoiiii 
suscipiens,  in  Gorbonaco  ^  palatio  consisteDii  Rp 
Garolo  cum  pluribus  episcopis  relegit,  et  per  afioi 
ardiiopiscopos,  sicut  in  mandato  acceperat,  djri|m 
studttiu  Nicolans  papa  Idiis  proxiine  praecedotis 
mensis  Decembris  obiit,  ciii  '*  successii  Aiiriaiw 
papa  electione  clericorum  et  consensa  Hlodoiici 

tes,  Nicolaum  papam  jam  valde  infirmatum  et  in      imperatoris  in  poniilicatu.  Quem  Actardas  Aon» 

contentione  quam  contra  Graecomm  imperatores  *  ^  veniens  cum  supra  scriptis  epistolis,  ia  aposlolia 

Micbaelem  et  Basilium,  sed  et  contra  orientaies  epi-     sede  jam  ordinatum  invenit  **. 

&copo«  babebat,  magnopere  laborantcm  invenerunt ; 

quapropter  usque  ad  roensem  Octobrium  ibidem  sunt 
'  immorati.  Nicolaus  vero  papa  gratai^ler  suscipiens 

quae  Hiucmarus  scripserat,  ei  ^  de  omnibus  sibi  sa- 

tisfactum  esse  rescripsit;  sed  et  alteram  episiolam 

eidem  et  caeteris  archieplscopis  in  regno  Garoli  con- 

siitutis  transmislt,  Innotiefieens  praefatos  Graecorum 

imperatores,  sed  et  orientalea  episcopos,  calumniari 

sanctam  Romanam  eccieafam ,  immo  omnem  eccle- 

aiam  quae  latina  utitur  lingaa,  quia  jejunamus  in 

aabbatis,  quod  Spiritum  sanetum  ex  Patre  Filioque 

procedere  dicimus,  quia  presbyteros  sortiri  conjuges 

prohibemus,  et  *  quoniam  eosdem  presbyteros  chri 


Arsenius  autem,  magno'  calliditatis  et  nimix  copi- 
ditatis  homo,  spe  falsa  seducens  Tlieaisaui^Qn  €t 
Guntharium  de  restitutione  ipsorum,  ut  ab  eis  eieait 
acciperet ,  Romam  venire  fecit ;  qui  diaiias  ibi  nn- 
nentes,  pene  omnes  suos  amiserunt,  taiideoi  ism 
Tbeutgandns  ibidem  mortuus  est,  et  GantbariosTlx 
corporis  mortem  evasit. 

Lotharius  Theutbergam  uxorem  suam  Ronuinit' 
sii,  ut  seipsam  criminarelur,  quatenus  ab  ejusctt- 
jugio  separari  valeret.  Sed  AdrianuspapaatqaeRO' 
mani  talibus  naeniis  non  credenles ,  jassa  est  m 
virnm  suum  reverti. 

Garoius  consensu  fratris  sui  Hludowici  qoosdaa 


smate  linire  baptizatorom  frootes  inhibemus;  di-      episcopos  ad  Autissiodorum  in  luturis  Kalendis  Fe- 

bruarii  convcnire  praecepit,  ut  de  causa  Loifa^ 
quaedam  tractarent.  Garolus  denique,  quoniatn » 
Acfrido  abbatiam  sancti  Hiiarii  cum  aliis  piflriai» 
bonorabilibus  beueficiis  habente,  sicat  quidam  (8- 


centes  ipsi  Graeci,  quod  ehrisma  ex  aqua  fluminis 
Latini  conficlamus,  reprehendentes  nos  Latinos, 
quod  OGlo  hebdomadibus  ante  Pascha  a  carnium  et 
septciu  hebdomadibus  a  casei  et  ovorum  esu  more 


ei  Flod.     *  ab  Actardo  sibi  Flod.     • 


YARIANTES  LEGTIONES. 

i.g. 


Flod,     *  ei  scripsorat  Flod, 
mus,  omii$a  a  Ch.  et  B,  ex  Flodoardo  inseruiT     •  et  dicentes  Flod 
•  circumstantia  continel  F/od.    '•  data  mque  mdiciiont  deest  Flod, 


•et  quoniam  utipu 


»  deett  Fiod.  ~  •  ad  alios  a.  fj^ 
"  idus  d.  p.  i.  dee$t  FM.  "  coiAdna 


<«ff  ANNALES  IIINCMARO   DUBITANTER  ASCRIPTI.  I25S 

xerant,  exenia  non  modfca  suscipiens,  comilalum  A  E^^  ip^\i\s  Caroli  detuleniiU,  siuules  diceiilcs  niissas 


Bituricum  sine  prsesentia  illius  vel  cufpoe  alicnjus 
repntatlone  a  Geranlo  comlte  alsiulii,  et  pra^fato 
Acfiiito  «ledil.  Sed  fsdem  Acfridus  stiper  Gerardum 
eiimdeni  comitalitm  evindicare  non  valuif ;  quapro- 
plcr  Carolus  per  ctvitatcm  Remoriiin  iransicns  Tre- 
cas  venit,  indequc  Aulissiodorum  adiit,ubi  Nutivila- 
lem  Domlni  eelebravlt. 

DCCCLXVIII 

Anno'  868  Carohis  ab  Autissiodoro  snper  Ligerim 

fluvium  ad  villam  quae  Bellus-Pauliacus  dicitur  per- 

veiiit.  Inierea  homines  Gerardi  coniUis  Acfriduro  in 

qiiadam  vilU  belk)  Gonveniunt,  et  quia  de  casa  fir- 

.missima  Acfridus  exire  noliiil,  in  qua  se  rechiserat» 


episcopis  regni  Hludowicl  alquc  Hlolharii.  Absolulio 
aulein  ipsius  Walvlrada;  ea  conditione  est  facla,  ut 
inolbario  nullo  pacto  cohaireal.  Sllvaciim  anlcin 
Carolns  porveniens,  Actardum ,  Nainnelenscm  epi- 
scopum,  Roma  venientem  suscepil  sibi  defereiilem 
epislolas,  quarnm  uiia  responsum  reddidit  de  his, 
qux  Nicolao  in  contrarietate  Uincmari  mandavit, 
inier  cactera  ei  inculcans,  ut  de  caeiero  ac  perpetiio 
lalis  inutilis  quseslio  sopita  inanerel;  aheram  ^  au- 
tem  cplstolam  Hincniaro  detulit  laudihiis  et  fidell- 
tatis  dilectionibiis  *  rcplelam,  etut  ejus  \ice  in  istis 
partibus  de  Lolhario  fungerelur  :  teriiam  «  autettl 
archiepiscopis  aliisque  episcopis  cisalpinis  detulit; 
ut  quia  isdem  '  Actardus  pro  pagaiiorum  infesta- 


igiie  ipsi  cas«  admolo,  Acfridum  ex  ipsa  expelluntt  g  tione  et  Brittonum  oppressione  iii  siia  civiiale  ma- 


et  iruncalo  iili  capite,  corpus  in  igncm  rejiciunt. 
Tanc  Carohis  qnasi  ad  lioc  vindicandum  flagitium 
•fagiun  Bituricum  adflt ,  in  qoo  tanta  mala  et  in  ec- 
4;lesiarum  confractioiFe  t  el  in  paupenim  oppres*- 
«one,  aiftte  iu  oiniiiam  flagitiorum  commissione,  at- 
qiie  terr»  devastatione  eommissa  sunl,  ut  dlci  ore  non 
po98int,siciit  maliorom  millium  hominam  fanie  mor- 
lunrum  fro  ipsa  depo^fflatione  attesialio  demonsira^ 
vii.  Vindict»  auhMi  ia  Gerardom  el  ejus  comites  wm 
«olura  uUa  non  extitit»  venim  nec  ipsi  de  pago 
iBiiurico  a  quo^fvam  expulsi  sunt.  Ablaiis  dent* 
^e  a  Roiberti  fltio  his,  qiiae  post  morlein  pairis 
ile  bOQorilMis  ipsius  ei  concetserai,  et  per  alios 
divistSf  sed  el  a  AKis  RamnulA  tullia  *  palemis 


nere  iion  poteral,  si  locus  evonirei,  eiiam  de  meirtt- 
poli,  isdem  Actardus  in  vacante  civitate  pastorii 
auctoriiate  apostolica  ab  episcopis  proviiiciic  ipsius 
icicardineiur. 

Quarta  auiem  feria  post  initium  quadragesima!, 
fiictione  Arsenii  fllius  ejus  ,  Eleiitherius  ,  filianl 
Adriani  papae  ab  alio  desponsatam  dolo  decepll  et^ 
rapnit,  sibiqoe  conjunxit;  unde  idem  papa  niniium 
estcontri^aios.  Arsenius  ad  niudowicum  imperalo- 
rem  pcrgens  in  Beneventum,  infirmilatecorripitur« 
et  iheiTaui-um  suum  In  manus  Ingelbergse  imperatri- 
cis  committens ,  ei  ut  dicebainr  cum  d:emonibus 
€Onf^)buIans,£(lnecommunione  abiii  in  locum  suum  s. 
Quo  luorluo,  Adrianus  papa  apud  in[iperatoreni  mis- 


honortbos,  el  data  saincti  Hilarii  abbatia,  quam  is- C  sos  obtinuil,  qui  pnefatum  £loulherium  srcundum 


dem  babiiil,  Frotario  BurdegaleDsium  archiq|)iscofH>, 
capui  jejunii  aiiie  '  sanctum  quadregesima  ad  roo- 
nasierium  sancti  Dion^rsii  reditt,  ei  inde  Siivaneciis 
pervenii  *.  Nortmanni  vero  per  Ligeriro  ascendenxes 
Aurelianis  perveniunt,  et  accepta  praeda,  impuiie  ad 
8uam  diversorium  redeunt.  Carohis  vero  sahbalo 
ante  palmas  ad  monasierium  sancti  Dionysii  rediit, 
ibiquepascba  ceiebravit.  £t  inde  anle  quam  Sitva- 
cum  adiret ,  seeunda  die  rofationum  Adventio ,  Me- 
iensium  episcopo,  et  Grimlando  >>,  Lotbtrii  cancei- 
iario,  defereniibus  epislolas  Adriani  papae,  accepit 
unam  «  sibi  direelam,  in  qua  iadem  apostolicos  pra&* 
cepit,  ut  regno  Hludowici  imperaloris  ae  regno  Ls*- 
tharii  nullam  molastiain  ingerat ;  alienm  autem 


lcges  Romanas  judicarent.  Isdem  vero  Eleniherius, 
consilio  nt  fertur  fratris  sui  Anaslasii,  queni  biblio- 
Ihecartum  *»  Romanae  ecclesiie  iii  exorJio  ordina- 
tioms  suai  Adrianus  constitueral,  Slephaniam,  uxo- 
rem  ipsius  pontificis,  et  ejus  flliam  quain  sil)i  rapuit 
Inierfecit,  ei  isdem  Eleutherius  a  inissis  iniperaiOFls 
occisus  esl.  Adrianus  vero  papa  congregans  syno- 
dum,  supradictum  Anastasium  hoc  modo,  sicut  sub» 
sequitnr ,  post  damnationes  in  eum  latas  itenim 
condemnavit : 

H(cc  in  imagifie  in  dextra  parte  scripta  $unt. 

c  Imperanlibus  domints  nostris ,  Lotbario  et  Lu* 
dovico  Angnstis,  mensis  Decembrisdie  decima  sexta» 


•e^istolam  de  absolutlone  Waldradae  ad  episeopos  re-  D  Indictione  14. » 

YARIANTES  LECTIONES. 
'  Forte  le§endum  ante  caput  jejunii  sanct»  quadragesimae.  BooQ.    *  perreiit  Ck. 

NOTiB. 


*  Uireciionibiis  €*• 


•  Id  est  latis,  ablatls.  • 

>>  Grimiaiidus  sive GQmblandus  in.Lotbarii  diplo- 
mate  pro  Theolberg4  anno  866  vel867  occurrii  in 


•  Edita  est  haec  epistola  a  Labbeo  tomo  Vlll  Con- 
cil.,  pag.  901.  Exstat  ibldeai,  pag.  906.  Aitiianl  a^ 
ipsum  AcUrdum  epistola.  oua  ei  consolaiiiH»ift  efl^»» 


im 


AD  OPERA  IIINGMARI  APPENMX* 


Euammumeatw  quamfecU  Leo  epUcopui  de  Anaiia-  A  in  ecclesia  beati  Petri  «posloli 


tio  presbifieTOf  ei  poeiea  Adnanut, 
c  Leo  episcopus,  servus  servoruin  Dei.  Anasiasius» 
presbyler  cardinis  noslri ,  quem  in  liiulo  heati  Mar- 
ceHi  ordinavirous»  qnique  secedens  ab  eo  ad  alienas 
parochias  absque  nostra  pontidcali  scientia  denii- 
gratus  est,  qnem  per  missos  et  liiteras  noslras  voca- 
vimus ,  et  pro  quo  dominos  iinperatores  suppticati 
per  missos  noslros,  ut  eum  ad  suam  parochiam  re- 
dire  juberent,  qui  nunc  huc  '  nunc  iiluc  latiiando  in 
ipsa  demigrationeperbiennium  moratusest,  et  ail  duo 
vocalusconcilia  nostra  minime  venit,  sed  neque  iuveu- 
lus  est;  quia,  ut  praediximus,  velnli  ovis  errans  ox- 
traneis  regionibus  suauente  diabolo  occulte  inhabi- 
ttbat,  secundum  canonica  instituta  ex  Dei  omnipo- 
tentis  ct  beati  Petri  apostoli  nostraquc  siraul  aposto-  B 
Uca  audoritaie  ab  hodie  sit  communione  privatu^, 
doiiec  ipse  meae  speciali  prsesentiae  in  canonico  ju* 
dicio  fuerit  praesentatus,  ct  si  non  venerit,  nunquam 
eommunicct.  > 

Posl  Romanum  poniiflcem  in  hae  excororouniea- 
tione  consenserunt  archiepiscopus  Ravennatis  el  Me« 
dii  lanciisis,  aiiiqiie  nuntero  septuaginta  quinquc. 
il(ec  in  imagine  in  tini$lra  parle  scripia  lun/. 
c  Leo  episcopus ,  seryus  servorum  Dei  ,  oiniii- 
Iws  cpiscopis ,  preshyteris ,  diacoiiihus ,  subdiaconi- 
Im»  et  universis  clcricls  cuncloque  populo  Chrt&iia- 
no.  Quod  bene  ac  pleniter  vobiscum  simus,  cliarhs- 
aimt  fratres,  scitis.  Nunc  iterum  pro  cautola  el 
memoria    temporum    fulurorum  dileclioni   vestrac 


42M 
Junio,  ^  f  !lp 


indictione  superius  adnotata ,  similiter  promulgan- 
mus :  sit  ille  a  sanctis  Patribns  et  a  nobia  «mlheai, 
et  outnes  qui  ei  sive  in  electione,  quod  alKit,  aM 
pontificatus  bonore  adjutorium  praestafe  Yel  aolalMa 
quodcumque  voluerint,  simili  anallieiiiait  *  aiiliji- 
ceanl. » 

Post  Romanum  pontillcem  in  Imc  aMChemaie 
consefiserunt  Joannes,  arcbiepiscopue  RavAnnalis, 
Noilingus  «et  Sigilfredus  >>,  episcopi  domni  impera- 
toris,  et  sex  episcopi  ad  prsediciun  arcbiepiscopvB 
pctuiiientes,  quomm  notitiani  non  reoertmos,  etaiil 
tatii  ex  Romaiia  urbe  quam  ex  aliis  miinero  qainqoa- 
guita  sex  ,  absque  presbvteris  et  diaoMiibw  saeelc 
llomanae  Ecclesiae. 

Super  valvas  argenieae  hmc  scripia  naU: 

<  In  nomine  Patris,  et  Filii,  et  Spiritiis  saodL 
Incipii  sancta  ac  veneranda  synodos,  cfiw  per  D^ 
ntini  gratlam  et  ejus  divinum  consUiiUB  ceBgRgaia 
cst  in  ecclesia  beaii  Petri  aposloll ,  aDRO  scili«l 
Itoniificatus  sanctissimi  ac  coangelici  et  uiiiTcmlii 
quarti  papx  Leouis  sepiimo,  atque  iavielifisiiDana 
Loiharii  ac  Ludovici  imperalorom  mna  iropoi 
qiiadragesimo  secundo  «,  mense  Deoesibri  die  octi- 
\o,  indiciione  2.  In  liac  siqHldem  saocla  ac  veaen- 
bili  synodo,  Domini  solaiiante  gralia  nobililcrcde- 
brata,  post  diversas  episcoporum  sacerdotaaiqae  i«l 
clericorum  aique  omnium  Ghristianorititt  piasacsa- 
lutiferas  admonitiones  et  exhortatioDCS  depositos  est 


cognitum  esse  volumus  quomodo,  instigaiite  ac  siia«  ^  juste  atque  canonice  AnasUsius ,  pr^yler  tiiali 

dcnte  diabolo,  Anastasius,  presbyler  cardinis  nostri, 

qiicm  nos  In  lilulo  beati  Marcelli  ordinavimus,  con- 

tra  statuta  Patrum  provinciam  ecclesiamque  dese- 

rens,  ecce  jarn  per  quiiiquennii  *  tempus  io  alienas 

parochias  velut  ovis  errans  discurril ,  qiiem  ctiam, 

aactoritale  sufTulli  canonica ,  apostolicis  liticris  per 

tertiam  quartamque  vicem  vpcavimus.  At  uhi  redire 

distulit,  duo  pro  eo  episcoporuin  con(  ilia  congr^ga- 

Yimus,  quoniin  conventu  cuin  ejus  non  potuissemus 

vWere  vel  hahere  specialem  prsesentiam ,  communi 

eum  decreto  sancta  communione  privavimus,  volen- 

tes  siquidem  suam  per  hojus  excommuuicationis 

eensuram  ad  gremium  sanctae ,  a  qua  discesserat. 


sancti  Marceili,  eo  quod  contra  aucioriuiem 
nicam  propriam  parochiam  *  desernisset  ]^  anuos 
scilicet  quinque,  et  in  aliena  ad  usqae  hodie  deuio- 
raUtr,  et  neque  vocatus  neque  exoonunaBicaUis  el 
ad  ultimum  anathematiaatus,  slcut  de  eo  in  bac 
synodo  veridica  pictura  demonstral ,  ad  coogregau 
duo  pro  eo  episcoporum  condlia  venire  •olnit;  ideo 
tam  a  summo  pontiOce  quamque  ab  universb  «^ 
scopls  tunc  synodo  praesidentibast  viddtoet  niaeiv 
aexaginta  septem,  ob  suam  stoltam  aadaciana  me- 
rilo,  ut  pnediximus,  est  depoeitos  et  saceniouli  ha- 
nore  privatus,  anno  denique,  mense  ac  «fie  alqae 
indictione  ut  supra.  i 


matris*Ecclesiae  personam  reducere.  Sed  apostoiica  n     Huc  usqiie  Leo  pontifex  acrifoi  jaselt.  Post  morteB 
monita  sanctique  concilii  pro  nihilo  ducens,  erroris     vero  jam  dicil  Leonis ,  dignm  «— *-^t.-.*  «««I&. 


ipse  anathematizatus  atque  depositus  Anastasios» 
saeculari  potentia  rediens  ab  abditis,  qoibos  sieat 
fur  latitaverat,  locis,  diabolica  fraude  inreiitas^ 
caligine,  latronum  more  hanc,  quam  non  delMierat 


irretitus  caligine,  redire  nullatenus  voluit.  Proinde, 

sicut  Ravennae  '  nobis  degeniibus  de  eo  in  ecdesia 

beati  Vilalis  martyris  mense  Maio,  die  29,  indictione 

prinia,  ore  proprio  proinuigavimus  ^,  nunc  iteruni 

YARIANTES  LECTIONES. 

*  nonc  huc  deesi  apud  Ch,  et  B.,  qui  iamen  jure  snvplendum  eemet. 
*  Ravenna  Ch,    "  deesi,  Ch.    *  anathemate  Ch*    *  paroechiam  Ch, 

NOTiE. 

■  Enisr.AnilA  nriTif^nsiQ.  Annim.    P«krwk  ialn/l  AAn4»i1iiiin    llAmannm    in 


qainqoMiAiaiii 


O. 


)««  ANNALES  IIINCMARO  DUBITANTER  ASCRIPTI.  Ii4i 

jnlroirc,  ecdesiam  ibvasil ,  velut  eilinicus  atque  A  se  pelens  —  quod  sibi  lolicns  inierdiclum  fuerai  — 


barbarus,  ad  perdiiionem  suae  animae  atque  pericu- 
lum  hojus  venerandae  synodi  com  sois  nequissimis 
eonsenlaneig  atque  sequactbas  pictoram  desiruxil 
imaginemqoe  *  dejecit»  quam  beatissimus  papa 
Benedictiis  atque  egregios  restauravit  et  lucifluis 
coloribus  deeoravit. 

I  Adrianos  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Omni 
Dei  eccieske  noliim  est,  quid  Anastasius  tempore 
prflBdecessorum  nostrorum  pontificum  gesserit,  sed 
et  quatiter  ob  id  '  de  iUo  sanct»  reoordationis  Leo 
01  Benedicius,  eximii  praesnles ,  instiiuerint,  palam 
est  cunctis.  Qoorum  unus  eum  deposuit,  excommu- 
nicavit  et  anatliematiiavit,  aher  vero  sacerdoialt* 
bus  exspolians  vestimentis ,  inter  laicos  in  commu* 


temere  usurpavit ,  ac  vetitnm  locum  conscendit, 
salis  nostra  ecclesia  murmuravit  et  murmurat.  Sane 
si  vel  ab  urbe  Roma  quantisper  disccsserit ,  vei 
sacerdotium  vel  clericalera  aliquem  ordinem  sive  mi- 
nlsterium  quodlibei  repetere  aut  recipere  praesumpse- 
rit,  quia  *  conlra  statuta  praeratorum  praesulum  con- 
traquejusjurandum  quod  pollicitus  est,  numquam  se 
ab  urbe  plus  iO  millibus  abscessurum,  nec '  sacer- 
dolium  vcl  gradum  clericalis  esse  ministerii  peti- 
turum,  facerc  videbitur,  cura  omnibus  factoribus 
consenlancis  et  sequacibus  suis  anatliemati  pereuni* 
subjaceat.  Prolaia  in  conspectu  totius  sanct?c  Ro- 
manae  Ecclcsfoc  ante  hunc  eumdem  Anaslasiuin  apnd 
sanctam  Praxedem  posilum ,  anno  ponliflcatns 
nioiie  recepit.  Decessor  itaque  noster  sanclissimus  B  domni  Adriani  ,   snmmi   pontificis    et  universalis 


papa  Nicolaus,  eum  postea,  si  fldeliter  erga  san- 
ctam  Romanam  eccleslam  incederet ,  in  gremio 
pari  modo  recepissei  Ecclesiae;  sed  inridelttas  e|us 
nnnc  In  tanlum  apparult,  ot  post  deprjedationem 
palriarcliii  nosiri  ablaiionemque  synodalium  scri- 
I^iurarum,  quas  lam  siiper  se  quam  super  hujus- 
modi  a  sanctissimis  praesolibus  diversis  temporihus 
decretas  repererat  *,  instituttonem  q\ioquc  vene- 
rand»  synodi  ab  ipsis  sanctis  ponlificibus  factam 
atque  siib  Interpositione  analbemaiis  retactam 
violari  nobis  subripiendo  fecerit ,  et  honunes  ad 
seminandum  inler  piissinios  principcs  et  Ecclcsiam 
Dei  discordias  per  mnros  liujus  civitaiis  raore  fnris 
exlre  coegerit,  qiiemdamque  Adalgrlmum  ad  eccle- 


papae,  primo  per  4  Idus  Octobris,  indictione  %  > 

Lotharius  suspeciuin  habens  Carolum,  ad  Hludo- 
wicum  se  ilerum  conlulit,  et  obtinuit  ut  sacramen- 
tum  illi  fieii  ex  sna  parte  faceret,  quatenus  in  nuilo 
nociimcnto  illi  foret,  si  in  conjugem  WaUiradam 
ac  ;iperet ;  sicqiie  ad  palalium  Attiniacum  ad  con- 
loquium  Caroli  veiiit,  ibique  placitum  acccpit,  ut 
posi  futiiras  Kalendas  Octobris  siroul  iterum  loque- 
rentur.  Carohis  autem  per  curtes  regias  in  pago 
Laudunensi  consistentes  pergens,  Hincmarum,  Lau- 
danenseni  episcopum,  nullo  episcopo  suae  provinciae 
conscio,  jussit,  ut  ad  causas  suas,  id  est  ad  seculare 
judicium,  advocatum  suum  daret,  pro  eo  quod  be* 
HeHcia  qnilmsdam  suis  bominibus  alwtulit.  Isdem 


siam  confugium  facicnlem  oculis  el  lingua  privari      autem  eplscopns  se  reclamans,  qood  relicto  eccio- 


suggesserit.  Modo  vero,  sicut.inulli  vestnim  mecum 
a  qnodnm  presbyiero  consanguineo  ejos,  nomine 
Adone,  audislis,  ct  aliis  modis  nobis  revelatum  est, 
benefictorum  quoqne  nostronim  immemor,  hominem 
ad  Eleutheritim  misit,  exhortans  homicidid  perpe- 
trari,  quae,  sicut  scilis,  proh  dolor  facla  sunt.  Et 
Ideo  pro  hfs  omnibns  et  pro  aliis  mullis,  quibus 
ecclesiam  Domini  perculit  atque  laesit,  quam  eliam 
sobdolis  machinalionibus  hactenus  tnndere  non 
desistit,  auctoniale  Dei  omnipotentis  omniiimque 
sanctonim  Palrum  ac  venerandorum  conciliorum 
praedictorumqtie  pontificum  sfinul  et  jiidicii  nostri 
sententia  sancimus,  iltum  eumdem  Anastasium  esse 


siaslico  judicio  nou  auderet  seculare  adire  judiciuoit 
sicut  eijussum  fuerat,  ad  locum  nominaium  secu* 
laris  judicii  non  venit,  sed  causas  suac  iinpossibili- 
tatis  regi  mandavit.  Rex  aulem  Carolus  jubens  inde 
quasdam  judicare  eliam  infames  personus ,  quia 
personam  praBfalos  episcopus  non  misit  qui  juraret, 
quod  llluc  venirc  non  posset,  et  quoniam  advoca- 
tum  suum  de  se  in  judicio  seculari  non  dedit,  praedi- 
ctarum  personarum  judicio  quidquid  isdem  episco- 
pus  de  rebus  et  facultatibus  ecclesiasticis  in  usibus 
episcopii  specialiter  habebat,  proscriptum  est;  sic* 
que  idem  rex  ad  Pistas  medio  mense  Augusto  v^ 
iiiens,   annoa  dona  sua  ibidem  accepii,  et  castel- 


tenendnm,  quemadmodum  de  eo  iidem  domni  pon-  p  lum  mensurans,  pediiuras  •  singulis  ex  suo  regno 
tifices  Leo  et  Benedictus   solemniier  et  synodice      dedlt. 


statuerunt,  nihil  in  ejus  analhemnte  vel  causa  pe- 
nitus  adjungentes  vel  minuenies,  nisi  ut  omni  com- 
munione  eccleslastica  privatus  existat ,  donec  de 
omnibus  quibus  impetitur  nobis  coram  synodo 
rationem  ponat ;  ei  qui  cum  eo  in  locutione,  cibo 
vel  potn  commnnicaverit,  pari  excommiinicatione 
cmn  eo  iMeatur  annexus,  quia  pro  eo,  quod  altiora 


Hincmaros  autem,  Remornm  arcblepiseopus,  Hlnc- 
marum  eplscopum  Laudunensem  secum  ducens,  apud 
Plsias  cn  m  aliis  episcopis  scriplis  ^  ei  verbis  regem  ad- 
iit,  ostendensquanlnm  praejudiciumetepiscopaliaan- 
doritas  el  onivcrsalisEcclesia  in  Uli  faclo  paiiebaturt 
et  obtiiiuit,  ut  revestilo  episcopo  quibus  fuerai  spolia- 
tus,  sicul  sacrai  lcges  praecipiunt,  in  provincta  ubi  haec 


VARIANTES  LECTIONES. 


■  ua  emendati;  Ch.  ei  IT.  imaque.    *  qualiler  ab  els  Ca. 

nntkllkAnrtAlA  nAi*lianni  /7A 


•  reppereral  CA.    *  qua  Ch.    '  ncc  deezt  Ch. 


1245  AD  OPERA  HINCMARI  APPENDIX.  Iii4 

causa  judicanda  er«t,  el^clorum  judicio,  el  si  necesse  A  tare  resedit,  et  quibnsdam  episcopis  saUgentibus, 

forei,  po&t  hoc  synodali  terminaretur  examine.  Sed 

et  eodeni  placito  rex  markiones  > ,  Bernardum  scili- 

cei  Tbolosx,  et  iierum  Bernardum  Gothia;,  itemque 

Bernarduui  alium  suscepit.  Missum  eliani  Salomo- 

liis,  Britonum  ducis ,  ibi  obviain  habuit,  per  quem 

Salomon  iiii  mandavit,  ut  haud  ipse  pcrgeret  ad 

expugnandos  Nortroannos  qui  residebant  in  Ltgeri, 

quia  iadem  Salomon  cum  valida  manu  Britonnm 

paratus  erat  illos  aggredi,  tanlum  ut  adjutorium  ex 

parte  GaroH  haberet.  Ad  queni  idem  rex  prxinit- 

tetis  Engelramnum,  camerarium    et    liostiarinrum 

niagistrum  atque  a  secreiis  consiliarium  suum,  cum 

corona  auro  el  gemniis  ornata  ,  sed  et  ciiin  omni 

paramento  regio  cultu  exculto,  Garolomannum  A- 


actum  esi  ut  ipsi  qut  missi  fuerant,  de  ecclesia 
eiim  non  extraherent;  sed  sine  iilo  ad  Caro- 
lum  redierunt ,  omnesque  liomines  ipstus  efn- 
scopii  ]ii)eros  sibi  sacramcnta  fieri  fecit.  CarD- 
lus  atitcm  .valde  commolus  ,  synodiiin  ^  oniflitim 
episcoporiim  regni  sui  viii  K.ileud.  Maii  secuBtls 
indiclionis  apud  Yermeriam  condixit  ,  quo  «lai- 
dein  Uincmarum  ^  episcopum  vocari  pnecepit. 
Ipse  auiem  ad  Conadam  «  vicum  nimis  incongnieii- 
ter  el  pro  qualilate  temporis  et  pro  niniietale  hiak 
perrexit,  ul)i  quosdam  Aquitanos  obvios  habuii;  sed 
niaikiones,  tres  videlicet  Benianlos,  quos  sibi  oe- 
xurrere  putavit,  non  habens  obvios  non  sine  solltd- 
Uidiue  et  sine  utililatis  eflectu  ad  Silvaiiectum  rediii: 


liuin  suum,  diaconum  et  abbntem,  cum  scara  e  ^  indeque  quarta  feria  ante  initium  quatfragesimx  ad 


vestigio,  sicut  Salomon  ei  mandaverat,  misit,  et 
4ude  Audriacam  villam  graiia  venandi  perrexit. 
Scara  quae  cum  Garolomanno  a  Garolo  rege  trans 
Sequanam  missa,  terram  quidem  vasiavii,  sed  nul- 
Uu9  utilitatis  effeclum  ex  Nortmannis,  ad  (|uos  re- 
sistendum  missa  fiierat,  faciens,  jubente  rege  Garolo 
rediit;  et  sic  unusquisque  ad  sua  perrexit.  Picta- 
venses  autem  vota  facientes  Deo  et  sancto  Hilario, 
lcrtio  eosdem  Nortmannos  fuere  aggressi,  quorum 
plures  occidermit,  ceteros  vero  in  fugam  miserunt, 
6t  de  omni  pneda,  excepta  voluntaria  oblatione, 
decimam  aancto  Htlario  coniulerunt.  Garolus  rex 
Kalendas  Decembris  Garisiacum  veniens,  quosdam 


monasteriuiu  sancti  Dionysii  perrexit,  ibique  sanctciQ 
quadragesimx  jejiiiiium  exegit  et  pasclia  Domifli 
celebravit,  et  caslellum  in  gyro  ipsius  monasterit  ex 
ligno  el  lapide  conficere  coepit.  Et  anteqoam  ad  0>- 
nadam  pergeret,  per  omne  regnum  suum  littens 
misit,  ut  episcopi,  abbates  et  abbalissae  breves  k 
honoribus  suis,  quanta  mansa  quisqae  haberel, 
ad  '  futuras  Kalendas  Maii  deferre  cararent,  vasaK 
aulem  dominici  comitum  beneflcta,  et  comites  vassl- 
lorum  bencncia  inbreviarent ,  et  praedicto  piadM 
aedium  brevos  inde  deferrent,  et  de  ceiiiiim  maasis 
unum  Iiaistalduui  '  et  de  mille  mansls  unum  cat-ruB 
cum  diiohus  bobus  pr.ncdicto  placito  *  cnm   aliisexe- 


pnmores,  tam  ex  episcopis  quam  ex  aliis  i^gni  sui,  p  nils  quasTegnuin  illius  admodnm  gravant,  ad  Pisias 

Ki*..!.. — sut ^-.1..:*    ^. . .__  w* mitlipraicepil,qiialcniisipsi  haistaldi  casle]lttra,quod 

ibtdem  cx  ligno  et  lapide  fieri  prxcepit,  eicolen^at 
et  ciistodirent.  Lotharlus,  mittens  ad  eum  seJ  et  ad 
Hludowicum,  petiit,  ul  in  suo  regno  nalfnm  impciri- 
meiitum  ei  facereni,  donec  ipse  Roma  redireu  A 
Garolo  autem  nullam  finniialem  accepit,  se^l  a  Hhi- 
dowico  sicitt  dicitur  firmitatein  inde  snscipiens,  Ro- 
mam  perrcxit,  locuturus  prius  cum  HIihJowico  (ratre 
suo  impcraiore,  ut  tunc,  si  posset,  per  eom  muA 
Adrianiim  papam  obiinerec,  quatenus  Theuibergaa 
rejiceret  et  Waidradam  resumeret,  ipsAmque  Tbei^ 
bergam  post  se  Romam  ire  prscepit;  sed  ut  diceba- 
tur,  Hludowicus  imperator  ab  obsessione  Sarraceo»- 
rumpro  frairis  sui  petitione  non  debuisset  discedere* 
cui  ainplius  quim  ducentas  naves  rex  GrocoruEa  ia 
auxilium  contra  eosdem  Sarracenos  festinaio  mitld- 
bat,  Loiharius  iter,  quod  tempore  incoovenieftti, 
scilicet  mense  Juuio,  causa  uxorum  suaruni  in  pane 


l)bviam  sibl  accersivit,  et  eommotus  contra  Hincma* 
rum,  Landunensem  episcopum,  quia  Romam  sine 
ILHus  conscientia  miserat  i>,  et  epistolas  pro  quibns 
non  convenerat  obtinuerat,  eidem  vero  episcopo 
Contumaciter  sibi  resistentl  vaide  Infcnsus  erat. 
Unde-isdem  episcopus  siiieilllus  licentia,  cum  saspe 
ab  eo  evocatus  fuerat  et  ad  illum  venire-distulisset, 
ad^sedem  siiam  perrexit,  et  amplius  quam  episco- 
palis  gravitas  postulat,  eumdem  regem  contra  se 
excitavit.  Garohis  autem  Gompendium  veniens, 
ibidem  nativitatem  Domini  celebravit. 

bcCGLXIX. 

Et  quooiam  Isdera  opiscopus ,  etiam  per  alios 
cpiscopos  evocatus  ut  ad  illum  veniret,  jiissionem 
iUius  inqilere  deireciavit,  scaram  ex  quamplurimis 
6Miiitibu8  regiti  sui  confeclam  Laudunum  misit,  ut 
ipsum  episcopum  ad  eum  violenter  perducerent. 
Isdem  autem  episcopus  cum  dericis  suis  Juxta  al- 


*  ad  deut  Ch. 


Romae  coeperat,  conteudens  perficere»  usque  Raven. 

VARIANTES  LEGTIONES. 
*  praedicto  placito  deest  Ch. 

NOTifi, 


Bernardits  dux  Tolosanus,  Raimundi  I  filius 
erat :  BernardiiA  tUw  Gniliis»   aliprina  RAmnnll  Ta. 


^  in  liac  sjiiodo  conffrmata  sunt  praecepla 


i345  ANMALES  HINGMARO  DUBITANTER  ASCRIPTI.  iW 

nam  venil»  ubi  missos  frairis  siii  obvios  habuit,  per  A  Et  egojibi  concedo  laicam  communionemf  ea  condi- 


qiios  ei  coiUradixit,  ut  nec  in  antea  procederet,  nec 
iiiuiius  in  eodem  regno  immorarelur,  sed  ad  suum 
regnum  redirei,  et  lempore  commodo  et  opportuno 
loco  siuml  convenireut,  et  de  quibus  vellet  cum  eo 
satageret.  Lotbarius  anlem  Romam  rediens,  a  iaterc 
ad  suum  fratrem  in  Benevenlum  usque  pervenit,  et 
apud  eumper  Engelbergam  multispetitioniimset  mu- 
neribus  alque  inconvenientiis  oblinuit»  ut  ipsa  En- 
{^elberga  cum  eo  usque  ad  monasterium  sancti  Bene- 
dicli,  quod  in  monie  Cassino  situm  est,  reiiiret.  Qiio 
etiam  Adrianum  papam  eidem  Eugelbergx  et  sibi  ex 
jussione  Imperaloris  venire  fecil,  el  upud  eum,  datis 
illi  mullis  nmneribus,  per  ipsam  Eiigelbergam  ol)li- 
niiil,  ut  idem  papa  illi  missam  caiitavent,  et  sacram 
communionein  hac  convenientia  ei  donaverit,  si , 
postquam  Nicolaus  papa  Waldradam  excommunica' 
vit,  nullum  cum  ea  conlubernium  vel  carnalis  co- 
pulai  mercimonium  quin  nec  conloquium  quoUdani 
babuerit.  Ipse  aulem  infelix,  more  JuJ£,  simulala 
bona  conscieutia  et  impudenii  fronte,  eamdein  sacram 
communiooem  sub  kac  couveutione  accipere  non 
pertimuit  nec  recusavit ;  sed  et  sui  fautores  cum  eo 
ab  ipso  papa  percepere  communionem,  inter  quos  et 
Guntharius,  auctor  et  Inceuior  hujus  publici  adul- 
ierii,  comiiuinionem  inter  laicos  ab  eodem  Adriano 
papa  accepit,  data  illi  prius  coram  omnibus  profes- 
sione«  quae  ila  habetur  : 

c   Protileor  ego  Guntharius  coram  Deo  et  sanctis 


tione,  ut  ita^  quandiu  vixeris,  observes,  sicut  modo 
professns   [uisti, 

Engelberga  denique  redeunte  ao  suum  *■  impera- 
torem,  Adrianus  papa  Roinam  reversus  csl,  quem  e 
vestigio  Loiharius  est  proseculus.  Et  Adriano  papa 
Romam  ingredienlc,  Lotharius  ad  ecclesiam  bcati 
Petri  venil,  ubi  iiuUiun  clericum  obvium  habmtt 
S(Ht  lantum  ipse  usquc  ad  sepulcrum  sancli  Petri  cuo^ 
suis  pervenit ,  indeqiie  solarium  secus  ecclesiam 
beati  Pclri  mansionem  habilunis  intravil;quemncc 
etiam  scopa  miindalum  iiivenit.  Pulavitque  ia 
crasliiia,  subsequenle  vidclicetdoiiiinica  —  nam  sib^ 
baloadbasilicam  sancli  Pelri  perveiiit  —  sibi  canlarl 
debere  niissam;  sed  a  pra:fato  pontirice  hoc  obtinere 
non  poluil.  Iiide  secunda  feria  Romam  ingrediens, 
inpalalio  Laleranensi  cum  ipso  aposlolicO  prandidit« 
ct  (ialis  ei  muneribus  in  vasis  aureis  et  argenieis, 
oblinuil,  ut  ei  ipse  pontifex  laenam  *  ^  et  palmam  ac 
fenilam  daret,  sicut  el  fecit.  Quai  muiiera  iia  ipse 
et  sui  inlcrprelati  suiit,  videlicct  ut  per  laenam  de 
Waldrada  revestiretur,  per  palmam  viclorem  se  in 
his  qiiui  coeperat  demonslrarel,  per  feriilam  episco- 
pos  sii.T  vokiniati  resistentes  obsistendo  distriiigeret* 
Sed  iililer  ab  eodem  papa  et  Romauis  fuere  disposita ; 
iiani  idein  ponlifex  Formosum  episcopum  et  alium 
eliain  cuin  co  ep.scopum  in  has  Galliarum  partes 
miueiidos  disposuit,  ui  cum  pluralitaie  episcoporum 
de  liis  qiix  Lolharius  pctebat  traclarent,  el  illi  Ka- 


ejtis  vobis,  domino  meo  Adriano,  summo  ponlifici  et  Q  lendis  Marlii,  qiue  mvenia  forcni,  in  synodo  renmi-» 


universali  papas,  ac  veuerandis  libi  subditis  cpisco- 
pis  reliquoque  conventu,  quouiam  judicium  deposi- 
tionis  in  me  a  domno  Nicolao  canonice  latum  non 
reprehendo,  sed  humiliter  porto.  Unde  nec  ulierius 
sacrum  mlnisterium  contingere  prassumo,  nisi  pcr 
niisericordiam  mihi  subvenire  volueritis,  nec  ali- 
quando  contra  sanclam  Romanam  Ecclcsiam  aut 
ejus  pontiGcem  aliquod  scandalum  vel  quidquam  ad- 
vcrsi  movere  volo,  sed  devotum  me  eidem  sanclae 
uialri  Ecclesise  ejusque  praesuli  exbibere  aiquc  obe- 
dientem  permaoere  proiestor.  Ego  Guntharius  huic 
professioni  a  me  faclse  manu  propria  subscripsi. 
Pala  Kalendas  Julii»  indiclione  2;  in  ecclesia  sancii 
Saivaioris  «,  quas  esi  in  monasterio  sancli  Benedi- 
cti  in  Cassino.  t    . 


tiaicnt,  qiiam  Romse  in  ipsis  Kalendis  Marlii  dcnun- 
liavil,  quo  ctiaui  qualuor  episcopos  ex  regno  Uludo- 
wici,  rcgis  Germanine,  cum  ipsiuslegalis,  et  quatuor 
episcopos  ex  regno  Karoli  nim  ejus  legalis  *,  e( 
qiiosdam  episcopos  ex  regno  Lotharii  epislolis  ^ 
suis  hac  condiiione  venireprtccepil,  utquae  in  synodo 
vel  exaniinanda  vel  gerenda  forent,  in  personis  alio- 
rum  confirmarent,  tam  ex  occidenlalibus  partibus 
qiiam  cx  oricntalibus.  Unde  missos  suos,  quos  nuper 
Constaniinopolim  pro  conlentione  quam  orientales 
cum  Nicolao  papa  habebant,  miserat,  tunc  venturos 
scparabat. 

Loiliarius  '  vero  Roma  Isetus  promovens,  osque 

Lucain  civitalem  venit,  ubi  febre  corripitur,  et  gras- 

D  sante  cladc  in  suos,  quos  iii  oculos  suos  *  coacerva- 


Accipiens  autem  isdem  papa  a  Gnnlhario  consi» 
slente  inier  laicos  hanc  professionem  ,  rclectam 
inier  laicos  ab  ipso  piiblice  coram  omnibus,  dixii  illi : 

VARIANTES  LECTIONES. 

*  deetse  videiur  maritum,  Hludowicum.    '  Ch.  leenam.  Bq.  lea^nam ;  facile  emendatu. 
scoDos  ex  reffno   Karoli  cum  eius  lesalis  deest  Ch.     ^  Lolharii   cum  epistolis   Cli. 


iim  mori  conspiciebat,  sed  judicium  Dei  inielligere 
nolcns,  iisque  Placentiam  8  Idus  Augusti  perve- 
nit;  ibique  dominica  die  superdiurnans,  drca  taoram 


^  et  quatnoT  e|^ 
s  Qu<B  seqmniur 


1247 


AD  OPERA  HINCMARI  APPENDIX. 


iM 


iionain  inopinale  exanimis  pene  eflectus  est  et  ob-  A  mon.  add,  et]  scripto  et  verbis  denuntiavit : 


mniuil  ^f  alque  in  craslina  *,  hora  diei  secunda, 
moriiur,  et  a  paucis  suorum  qui  a  clade  remanserant, 
in  quodam  monasteriolo  seciis  ipsam  civilalem  terrae 
mandatur.  Quod  Carojus  apud  SiJvaneclls  '  civita- 
tcm  degens  —  ubi  lam  ipse  quam  ct  uxor  sua  ^ 
thesauros,  quos  in  qulbuscunquc  rcbus  habuerant, 
per  loca  sancta  in  suam  eleemosynam  dispensantcs, 
a  Pislis  rcvcrsi,  Domino  de  c^jus  manu  itlos  accepc- 
rant,  reddiderunl  —  non  incerio  compcriens  nuntio, 
ab  ipsa  civitate  movens,  Atliniacum  venit;  ubi  a 
quibusdam  episcopis,  sed  et  '  ab  aliquibus  primo' 
ribus  regni  quondam  Loiliarii  niissos  *  directos 
suscepit,  ulibi  residercl,  ct  in  regnum  quod  Lotharii 
fiierai  non  inlraret,  donec  fralcr  suus  liludowicus, 
rex  Germanix,  ab  expedilione  ho^tili  de  Winidis  ^, 
cum  quihus  praesciiti  et  prsclerilo  anno  sa^pe  cominus 
6ui  congredienics ,  aut  nihil  aut  parum  utilitatis 
egenitit,,scd  ^  damnnm  maxiinum  retulerunt,  rever- 
lerelur.  •  Pelierunt  ergo,  ut  in  palatio  Ingiliheim 
rcsidens,  ad  eum  missos  suos  dirigeret,  et  ei  man- 
daret,  ubi  '*  et  quando  simul  convenirent  el  de 
regni  ipsms  divisione  tractarenl;  plures  aiilem 
saiiiorl  consiiio  illi  mandavcrunt,  ut,  quantocius  coin- 
modc  •  posset,  usque  Mellis  *•  prosperare  salagerct, 
et  ipsi  tam  in  ilincre  qiiam  ad  ipsam  civitalem  ci  oc- 
currere  maturarcnt.  Quonitn  consilium  Garolus  aece- 
ptabiliuset  [Ami.  silii]  salubriuscsseintelligens,  juxla 
eorum  suggeslioncm  ag/ii^e  feslinavit.  Veniensergo  *■ 
nsque  Viriduniim,  plurihios  de  eodein  regno,  sed  et 
Hallonem  **,  ipsius  civltalis  episcopuin,  et*«  Arnul- 
phum,  TuIIensis  urbis  episcopum,  sibi  se  commen- 
dantes  susccpit;  indeque  Mcitis  Nonas  Septcmbris 
venien?,  Adventium,  ipsius  civiinlis  prsesulem,  et 
Franconem,  Tangrensero  episcopum,  cum  multis 
aliis  in  sna  commendalione  suscepit  ;  sicque  5 
Idus  ipsius  mensis  ab  episcopis  ()ui  adfuerunt , 
coeuiiiibus  omnlbus  in  basilica  beati  Stephani , 
hxc  quse  sequuntur,  denuntiau  et  gesta  fuere  hoc 
niodo : 

€  Anno  incarnationis  Dominicae  869  *•,  indiclione» 


c  Vos  scitis  [t(/.  add.  fratres],  et  roultlsin  plori- 
mis  regnis  est  cognitum,  quanlos  et  iquales  eveaiQs 
tempore  senioris  nostri  quem  Imctenos  babuimis, 
pro  cansis  notissimis  eommuntter  suslinuimus,  et 
quanto  dolore  quantaque  angustia  de  lliius  infausta 
morte  nuper  cordibus  perculst  sumus.  Unde  unicoiD 
reAigium  et  singulare  '^  ac  salubre  consilinffl,  refe 
et  principe  nostro  destltnti  ac  desolati,  nobis  omiii- 
bus  esse  consideravimus,  ut  jejuniis  et  oratjonibQs 
ad  eum  nos  converleremus,  qui  est  adjutor  in  oppor- 
tunitatibus,  in  trlbulatione,  ct  cujus  est  consiOom, 
cujusqueest  *•  regnum,  etutscriptum  est,  c  coi  voloerit 
dabit  lllud  i  et  in  cnjus  mnnu  sunt  corda  regain,  et 
facit  unanimes  habitare  in  domo,  solvens  nediam 

B  parietein  et  faci^s  ulraque  nnum ;  deprecanies 
ipsius  inlsericordiam,  utdaret  nobis  regem  ac  priji- 
cipem  sccundum  cor  suum ,  qui  in  judicio  et  ii 
justilia  nos  in  omni  drdine  et  protectione  **  regeret, 
salvaret  atque  defenderet  **  joxta  volunlatem  ejos,  et 
corda  oniniuu  nostrum  unanimiter  ad  eoin  dedioa- 
ret  aique  unlret,quem  ipsead  sahitem^  ei  profeeuan 
noslrum  prsescilum  et  electum  atque  prjcdestinatam 
habebat*'secundoromiserieordiam  suam.  Qula  detii- 
quc  voluntalem  Det,  qui  **  volontatem  Uinentiooi  se 
facit,  et  deprecationes  eortim  exaudit ,  in  cooeorJi 
unaniinitate'^  nostra  videmus  hnnc  regnihiijosberfr- 
dem  esse  legitimum,  cui  nos  sponte  commisimas,  do- 
ininuin  videlicet  et  *'  prassentem  regcm  acprindpesi 
nostrum  t^arolum,  ut  nobls  praesit  et  prosit,  Tidetor 

^  nobis,  si  placet  vobis,  ut,  sicut  post  ittins  verfaa** 
vobis  manifestabimus,  signo  certisstmo  demoiistre- 


mus,  quia 


"  illum  a  Deo  clectum  et  nobis  datoa 


principem  creiiimos  ",  et  ••  ut  eidem  brgitori  Deo 
ex  suis  beneficiis  non  simus  ingrati,  sed  ^xian^a 
actiones  illi  referentes,  oremus  ••,  qnatenus  et.eoia 
nobis  [id,  add.  datnm  principem]  ad  saluteoi  ei 
defensionem  sancts  suoc  Ecclesiie,  et  aid  anxQi» 
atque  profectiim  omniom  nosiruro,  cum  salute  et  "* 
pace  atque  iranquiliitate  m»bis  conservet  dintios,  et 
nos  fideli  devolione  illi  obsequenles  atqoe  oplau 


secuiula, "  Idus  Sepiembns,  Mettis  civitale  in  eccle-  D  satvatione  '*  fruentes,  sub  iilius  administnitiooe  ia 
sia  sancti  Stephani  marlyris ,  haec  quse  sequuntor  soo  gubernet  servitio.  El '*  sl  ilit  piacet,  digosfl 
capitula  Advenlius,  episcopus  jpsius  civitatis,  coram  ipsi  et  necessariuro  nobis  fore  •*  videiur,  at  ex  q«s 
rege  et  episcopis  qui  adrucrunt,  publice  populo  rAi-     ore  audiamus,  quod  a  Ghristianlssino  re^e  fidefiet 


VARIANTES  LEGTiONES. 


*  obmutescens  in  A.    •  crastinum  A.    ■  silvanectensum  A.    *  quam  uxor  ejns  A, 
legalos  et  nuncius  itrpe  adhibet,  ubi  Ch,  et  B,  missns.    »  Winedis  CA.*  •  et  i.    • 
linheini  A.    *»qao  A.    "  quoqiiomodo  A.    »»  mettos  A.    *'f.  et  veniens  usque  il.    *•  Hatonem    G. 
HaidonemA.    \^  et  a.  t.  u.  e.  deeit  A.    *•  DCCCLXVIII  al.  DCCCLIX  A.    "  singulariter  salobie  .t 


"  dee$i.  A.    •A.woeet 
r.  et  in  palatio  Eaci- 


*■  consiiium  ac  regnum  A.    *•  o.  ac  professione  A.    *•  defenderet ,  parilcr  volunutein  et  oorda  oo- 


im  ANNALES  HINCMARO  D13BITANTER  ASGRIPTI.  im 

senilio  illius  populo ,   iinicuiiiuc  in  A  ff^fce  *wn  metas  a.  Messis  est  popiilits,  ul  Donnuus 


audire  ac  '  dcvoia  menie 


uuaiumi  '  in 

oitiine  siio,  convenit 

suscipcre.  » 

Posl  baec  Carohis  rex  boic  quas  sequunlur  per  se 
in  eadem  ecclesia  cunclis  qui  adrueruul  denuntiavit 
dicens  ' :  €  Quia,  sicut  isli  venerabiles  episcopi  unius 
ex  ipsis  vocc  dixeruni,  et  cerlis  indiciis  ex  vestra  ^ 
unanimitate  monstraverunt,  ot  vos  acclamaslis,  me 
Dei  eleciiouead  vestrum  salvationemelprotectionem ' 
ac  regimen  atque  gubcrnationem  buc  advenisse , 
sciaiis,  me  bonorem  ei  cultum  Dei  atque  sanclarum 
ecclesiarum  Domino  adjuvante  coaservare,  el  unum« 
qiienique  vestrum  secundum  sui  ordinis  dignitatem 
et  personam  juxta  meum  scire  et  posse  boiiorare  et 
salvare,  et  lionoratum  et  *  salvatum  tenere  velle,  et 


deinonstrat  in  Evangelio  ^,  dicens  :  Metm  quidem 
muUae$tj  operarii  autem  pauci;  rogaie  ergo  domi" 
num  me^$is,  ut  mittat  vperarion  in  messem  suam.  Quia ' 
vos  pro  veslris  ••  episcopis  debciis  orare,  ut  **  vobig 
digna  possimus  loqui.  Messis  autem  *'  amici  est 
popuius  in  provincia  alteri  metropolitano  commissa; 
unde  vos  borlando,  quasi  manum  operis  confricando, 
ad  Dei  volunlatem  et  vestram  [Aimon.  add,  salulem] 
in  corpus  unitalis  Ecclesise  valemus  et  debemus 
trajicere^  in  parocbianos  autem  provinciarum  aliis 
metropolilanis  commissarum  falcem  judicii  non  mitr 
tiinus,  quia  nec  est  unde,  nec  noslrum  esse  conside- 
remus  **.  Est  et  alia  causa,  quia  isli  ei*^  venerabiles 
domni  et  fratres  nostri ,  provinciae  istius  episcopit 


unicuique  in  suo  ordine  secundum  sibi  competenles  B  non  habentes  nietropolitanum  episcopum,  exiguita- 


leges  ^,  tam  ecclesiasticas  quam  mnndanas,  legem 
eljustitiam  conservare,  in  hoc  ut  bonor  regiuset 
potestas  ac  debita  obedientia,  atque  adjutorium  dti 
regnuin  mihi  a  Deo  datum  conlinendum  et  deren- 
sanduni ',  ab  uno  quoqne  vestrom  secundum  suum 
ordinem  et  digniuiem  atque  possibiliutem  mibi 
exhibeatur,  sicUt  veairi  antecessores  fideliter,  juste 
et  raiionabiliter  meis  antecessoribus  exbibuerunt.  » 
At*  posl  baec  ^*|Iiacniaru8,  Rhemorum  episcopus", 
hxc  quae  sequentur  "  capitula ,  jubente  ac  postu- 
Jante  Adventio,  ipsius  episcopo  civiutis,  et  caeteris 
episcopis  Treverorum  provinciae,  Hattone  "  scilicet, 
ecclestse  Viridunensis  cpiscopo,  et  Amulfo ,  Tullen- 
sis  '^  civiutis  episcopo ,  cohserentibus  '*  provinci» 
Rheniorum  episcopis,  coram  reliquis  ^*  episcopis  et  ^ 
rege ,  cunctisque  qui  adruerunt  in  eadem  ecclesia, 
publice  denuntiavil : 

c  Ne  alicui  forte  videalur  incongrue  ac  prxsum- 
ptuose,  me  ac  provinci^e  nostrae  venerabiles  coepi- 
scopos  ^^  racere,  quoniam  de  altera  provincia  ordi- 
nalioni  et  causis  hiijus  provinciae  nos  immiscemus, 
sciat  nos  contra  canones  sacros  non  agere,  quoniam 
Rhemensis  et  Treverensis  ecclesioB  in  hac  regione 
^lgica  cum  sibi  commissis  eeclesiis  sorores  et  com- 
)rovinciales  babentur,  sicut  auctoritas  ecclesiasiica 
M  antiqutseima  demonsirat  consuetudo,  ac  per  hoc 
inanijui  consensu  et  synodalia  judicia  exercere,  et 
lu^  a  sanetis  Patribus  constituu  sunt,  debent  con- 
x>rditer  custodire,  hac  privilegii  conditione  servau, 
it  qui  prior  de  Remensi  et  Treverensi  episcopo 
tierit  ordinalus,  prior  etiam  habealur.  Et  lex  divi- 
litus  inspiraU  **  praecipit,  dicens  :  Si  traniieris  per 
nesteni  amici  luf,  coUigens  spicas  manii,  confrieabis 
\d   manducandum.  Faleem  **  autem  non  mhlas ,  vel 

VARIANTES  LECTIONES. 

*  cod.  r^9.  unanimo  hujus  popnlo  Bouq.   nnanimo  hujus  populo  A.    *  ad  Ch 


teui  noslram  sic  in  suis,  sicut  et  in  specialibus 
nostris  causis,  nos  fraterna  cbariute  jubent  et  com- 
monent  agere.  Est  **  iu  doroni  fratres? »  £t  respon- 
derunt  ipsi  episcopi  :  lu  est. 

f  Praeter  ea,  qu»  domnus  episcopus  et  frater  noster 
Adventius  vobis  ex  sua  et  caeterorum  suorum  ac 
noslrorum  Tratrum  et  venerabilium  episcoporum  voce 
dixit,  in  hoc  eliam  animadvertere  polestis,  voIunU- 
tem  Dei  esse,  ut  praesens  doninus  et  rex  noster,  qui 
in  parte  [id,  add.  regni]  quam  hactenue  tenet  et 
tenutt,  et  nobis  ecclesiisque  nostris  et  populo  sibi 
commisso  utiliier  praeesl  ac  praefuit,  et  salubriter  . 
prodest  et  profuit,  inde  ad  hunc  locum  Domino  du- 
cente  pervenerit,  quo  '*  etiam  *'  vos  ejus  inspiratione 
confluxistis,  et  ipsi  vos  sponte  commendastis,  cujus 
insiructione  **  animaU  omnia  in  arca  Noe  signid- 
cantia  **  Ecclesiae  uniutem  nuUo  cogente  convene- 
runt.  Quia  sancta^  memoriae  pater  suus ,  domnus 
Uludowicus,  pius  imperator  Augustus  **,  ex  progenie 
Ludoici  *S  regis  Francorum  inclyti ,  per  beati  Re- 
migii  apostoiicam  et  *'  catholicain  praedicalionem 
cuin  integra  gente  conversi,  et  cum  tribus  Francorum 
millibus,exceptis  parvulis  et  inulieribus,  [id,  add.  in] 
vigilia  sancti  Pascbae  *'  in  Reinensi  metropoli  (>apti- 
zati  et  coelitus  sumpto  clirismate,  unde  adbuc  ha- 
bemus,  peruncti  et  in  regem  sacrati,  exortus  per 
beatum  Arnulphum,  e  cujus  carne  *^  idem  Hhidowi- 
cus  pius  Augustus  originem  duxit  carnis,  et  a  Ste-. 
phano,  papa  Roniano,  anle  sanctae  Dei  genitricis  et 
semper  virginis  '*  Mariae  alure  Remis  **'in  iinpera- 
toreni  est  coronalus,  et  demum  factione  quorumdam 
terreno  imperio  destitutus,  in  praedicUm  regni  par- 
tem  "  unanimitale  episcoporum  et  fidelis  popuU 
anle  sepulcrum  sancli  Dionysii,  eximii  martyris  ^, 


•  deeu  A.    •  et  no&tra 


4251  AD  OPERA  HINCMARI  APPENDH.  1152 

Eeclesiae  sanctffi  esl  red<lilus,  el  in  liac  domo  ante  A  onlinanles  cuneos,  ad  eccleslam  sancli  Miclfaelis  ia 


lioc  aU»re  prolomarlyris  Siophaui»  cujns  *  noiuen 
inlerprelatuin  rosmral  •  coronalus,  •  per  Dci  sacer- 
doles  aci-lamalione  tldelis  populi,  sicul  vidimus  qui 
adfuimus,  coronae*  vegni  esl  Imperioque  *  reslilu- 
tus.  El  qnia,  ut  in  hisloriis  sacris  legimus,  regos, 
quando  regna  ohlinuerunl,  singulorum  rcgnorum 
ftibi  diaderoala  imposucruut,  non  incongruum  vide- 
lur  venerabilibus  episcoois  ^,  si  vesLrae  unanimitati 
placet,  ut  in  obtenlum  '  regni,  unde  vos*  ad  illum 
[Id,  add.  sponte]  convenislis  et  vos  ei  commen- 
daslis  ^,  sacerdotali  minislcrio  anle  hoc  allare  co- 
roneiur,  ei  sacra  unctione  Deo  consecretur.  Quod  si 
vobis  placet ,  propriis  vocibus  consonate.  »  Et  in 
hoc  conclamantilMisomnibus,  dixit  idem  episcopus: 


monie  Gargano  perrexerunl,  el  clericos  ••  ejusJeia 
ecclesix  multnsque  alios  qui  ad  orationem  illuc  coit* 
venerant  depra^dantes,  cum  multa  spulia  **  ad  saa 
redierunt.  Quod  factum  *^  valde  iroperatoreai  atqne 
apostolicum,  sed  et  Romanos,  turbavit. 

Hludowicus,  Hludowici  regis  Germaniae  fiUos, 
cum  Saionibus  conlra  Winidos  qui  in  regionibus " 
Saionum  sunt,  bellum  commiitens,  cuni  mulu  stra^ 
hominum  ex  utraque  parte  qnoquomodo  victorian 
est  adeptus  ^  indeque  reversus  [/d.,  a.  1.  prospm 
est  r.].  Roilandus  ^,  Arelatensis  archiepiscopis, 
abbaliam  sancti  Ca^sarii^  apud  Hludowicum  impen- 
torem  et  Engelbergam  non  vacua  manu  adeptos,  in 
ihsula  Gamaria  nimis  undecumque  ditissima  ",  ia 


I  Agamus  ergo  unanimiler  Domino  graUas,  decan-  B  qua  res  ipsius  abbatiae  plurimx  conjacenl,  el  iu  qua 


tanies  :  Te  Deum  landamtis. 

Et  post  haec  ab  episcopis  *  cum  benedictione  sa- 
cerdotali  esi  idem  rex  coronatus,  iudeque  Florinken- 
gas*  *  veniens,  qudc  ordinanda  sibi  visa  sunt  ordi- 
nevit;  indeque  in  saltiim  Arduennnc  '*  aulumnali 
venaiione  exercitandum  se  conlulit.  Hludowicns 
autem,  frater  ejus,  pacem  sub  quadam  conditioiic 
apud  Winidos  obiinere  procuravit,  ad  quam  confir- 
niandam  (itios  suos  cum  marchionibus  lerne  ipsius 
direxerat,  ipseque  **  infirmus  in  KagcnisbMrg  civi- 
taie  rcmansit.  El  mitlens  missos  suos  ad  Garolum, 
mandavit  tlli  de  llrmilatibus  qu:e  inter  eos  factoe 
fuerunt,  sed  et  de  poriione  regni  quodain  Lo- 
tharii;  unde  Garolus  illi  congruam  responsionem 
mandavit. 

Interea  Basilius,  quem  Michael,  Grsccorum  impe- 
rator,  sibi  in  consoricm  "  imperii  asciverat,  eum- 
dem  Michaelem  dolo  inteiTecit,  et  imi^erium  sibi 
ascivit.  Qui  patricium  sutnn  ad  Bairam  *'cum  400  '^ 
navibus  miserat,  ut  et  Hiudov^ico  contra  Sarrace- 
nos  ferret  suffragiuin,  et  flliam  ipsius  Hludowici  a 
se  dcsponsatam  de  eodem  Hludowico  susciperet  et 
iill  "  in  conjugio  slbi  *•  copulandam  duceret.  Sed 
qnadani  occasione  inlerveniente,  displicuii  "  Hlu- 
dowico  dare  flliam  suam  patricio;  unde  idem  pa- 
tricius  moiestus,  Gorinthuin  rediit,  et  reveriente 
Hiudowico  ab  obsidione  Sarracenorum  de  partibus 
Beiieventanis,  iidem  Sarraccni  de  Baira  *•  egrcdien- 
tes,  el  hosiem  Hludowici  post  tergum  sequentes, 


portum  Sarraceni  habere  solebant,  castdlam  opere 
tumuttuario  de  sola  terra  sedificans,  audilo  Sarrace- 
norum  adventu,  in  illud  satis  inconsulie  iniraTit; 
et*appe]lentibus  *^  ad  ipsum  castellum  Sarracem», 
amplius  quam  300  suoruin  interfectis,  ab  eisdee 
Sarracenis  est  captus.  et  in  eornm  nave  *'  dednctiB 
est  ac  religatns.  Unde  150  libris  argenti  et  l50DaiH 
tellis  et  150  spatis  et  150  maiicipiis,  prster  Uh  ** 
quic  in  placito  data  sunt,  ad  redenipilonem  ejus 
concessis  ",  interea  idein  episcopus  in  naiifeiis 
moritur  13  Kalend.  Octobris.  Sarracenl  aoteaia- 
geniose  accelerantes  de  redemptione  illius,  quts 
iion  possenl  ibi  ainplius  immorari,  si  ilium  veDtit 
recipere,  redemptores  illius  redenipiionem  pro  eo 
C  dare  accelerarent  edicnnt;  quod  et  ractuu  eu.  Et 
Sarraceni,  suscepla  omni  redemptloney  imseniDl 
euindem  episcopum  sedere  **  in  caibedra^  indntn 
vestimenlis  saccrdoialibus  cum  quibus  capfits»  /berat, 
et  velut  pro  honore  deportaveruoc  eum  ia  ferm  a 
iiavihus.  Redemptores  autem  iUiua  votenlies  chb 
eo  colloqui  **  et  congratulari  ei ,  inveaerunt  e«n 
luortuum;  quem  cum  maximo  luctu  exportdiHes 
sftpelierunt  eum  ••10  Kalendas  Octobris  in  sepol- 
chro  quod  sibi  ipse  paraveral. 

Salomon,  dux  Britonuin,  pacem  cnm  NortnaD- 
nis  in  Ligeri  resideniibus  fecit,  et  Yinum  panb  su 
de  |)ago  Andegaveiisi  cum  Britonibus  suis  cofle^ 
Hugo  «  abba  ct  Gauzfridus  cum  Tranasequanis,  eea- 
fltgentes  cuin  Nortmannis  in  Ligeri  resideniilNS,  19 


plus  quam  duo  millia  caballorum  ipsius  hoslis  pr;e-      circiier  inde  interfecenint ;  et  capienles  quen^ 
dati  suni,  et  cum  eisdein  caballis  duos  ex  se  ipsis      aposUUm  monachum,  qui  relicu  Ghrisltanitaie  se 

VARIANTES  LECTIONES. 


*  c.  n.  i.  r.  dee$i  A.  •  corona  Ch.  A.    •  impcrio  A.    *  Y.  e.  deesi  A.    ■  obtentu  A,    •  vos  sponte  A. 

ei.  c.deesl  A,    « ;ib  e.  deest  A.    »  Florik-r.tjas  A.    «» Ardennae  animalium  venalioiilseil.     "rfe«*i  A. 
tem^C/i.  n.    consoriium  il.     ^*  ie<jeudum   Barim;   A.  suum  Abbaram.    "**  cum  ccc  navibus  A.  ei  (krv^ 


*sor- 


1255 


ANNALES  HIiNCMARO  DUBITANTER  ASCRIPTI. 


1254 


Noriinannis  *  coniuleral,  et  nimis  Christianls  in- A  ^us  digniuiibus.  Cum   quibiis  episcopis  et  missus 


feslus  eral,  decollari  fecerunt  •.  Carolus  vcro  civi- 
tatcs  Trans$equ.nnas  *  ab  incolis  firmari  rogavit, 
Cinomannis  scilicel  ac  Turonis,  ut  praesidio  contra 
Norim.innos  populis  esse  possent.  Norlmanni  »  au- 
tem  hoc  audienies,  muitam  sommam  argenii,  fru- 
ineMti  quoque  el  vini  ac  animalinm  ab  incolis  lerrse 
ipsius  quseftierunt,  ul  cum  eis  pacem  facerenl. 

Carohis  in  villa  Duciaco  6  Idus  Octobris  cerlo 
comperiens,  obisse  ilirmentrudem  uxoreni  suam  2 
Non.  Octobris  iu  iiionasierio  saucti  Dionysii,  ubi  et 
sepulta  esi,  cxequente  Bosone,  fiiio  Buvini  quondaai 
comiiis,  hoc  niissaiicuni  apud  matrem  et  materte- 
ram  suam  Theuibergam,  Lotharii  regis  relictam, 
sororeni  ipsius  Bosonis  uomine  Richildem  mox  sibi 


Illudowici  imperaloris  venit,  nomiiie  Boderadus,  de 
his  nihilominus  salagens.  Carohis  autem,  absolutis 
.npostolici  et  imperaioris  missis ,  deceptus  vanis 
suasionibus  falsorum  missorum,  qui  ei  suggerebant, 
quod  frater  suus  Hludowicus  vicinus  •  morii  foret, 
iter  in  Elisacias  *•  partes  arripuil,  ut  Hugonem 
Liulfridi  filium,  et  Bernardum  "  Berhardi  filium 
oblinerel,  sicut  et  fecit.  Indeque  Aquis  veniens  ", 
ibidem  nativitatem  Domini  celebravit. 

DCCCLXX. 

Inde  ad  Rorici  Nortmanni  colloquium  apud  No 

viomagum  palatium  perrexit,   quem  sibi   foeder* 

cppulavit.  Et  in  die  festivilalis  Septuagesimsc  prae- 


adduci  fecit  et  in  concubinam  accepit;  qua  de  re  B  ^'^^^"^  concubinam  suam  Richiidem  desponsalam 


eidem  Bosoni  abbaliam  sanctt  Mauritii  cum  aUis 
lionoribus  dedit,  et  ipse  Aquis  palatium  eamdem 
concubinam  seciim  ducens,  festinare  acceleravit, 
quatenus  ibi  resi.luos  illius  parlis  homines  qui  Lo- 
tharii  fueranl,  sicut  ei  mandaverant,  in  sua  ditione 
susciperet,  denunlians  se  abinde  [Aimon.,  abinde  in] 
palalium  quod  Gundulfi-vilia  dicitur,  in  missa  ^  san- 
cti  Martini  venturum,  nl  de  Provincia  et  de  superio- 
ribus  parlibus  Burgnndix  ad  se  veiituros  suscipiat. 
\eiiiens  aulem  Aquis,  nulluni  obtinuit  quem  ante 
non  habuit,  el  inde,  ut  deniintiaverat,  ad  Gundulfi 
viilam  pervenit,  ubi  missos  Adriani  papac,  Paulum 
et  Leonem  episcopos,  suscepit  cuni  episiolis  ^  missis 
sibi  et  prxsulihus  ac  regni  primoribus  in  his  Gallia- 


atque  dotatam  in  conjugem  sumpsit,  et  insperaie  ^^ 
a  fralre  suo  llludowicp,  Germani»  rege,  sibi  nuji 
tiantes  missos  accepii,  ut  si  qnantocius  ^^  Aquis  noa 
egredcrelur  et  regiium  quondam  LoUiarii  penitui 
uon  dcsereret,  idemque  regnum,  sicut  Lotharu 
honiine  (empore  obitiis  ejus  habebant.  eis  tenero 
pacifice  non  concederel,  sine  ulla  retractioiiQ  iilum 
bello  appcleret.  Umle  inter  eos  missis  discurrenti- 
biis,  eo  usque  causa  perducta  est,  ut  inier  utrum- 
que  *■  hujusmodi  sacramenia  fierent : 

«  Sic  promitlo  ex  parle  senioris  mei  illins^*', 
quodsenior  meus  ille"  fralrl  suo  illi  *•  regi  talem 
portionem  de  regno  Lolharii  regis  consentit  habcre , 
qualem  aui  ipsi  jusiiorem  et  aequiorem**  aut  com- 


rum  partium  regionibns  consisleniibus.   In  quibus  C '"""»'er"  fideles  eorum  inter  se  invenerint,  iiec 


continebatur,  ut  regnum  quondam  regis  Lolharii, 
qnod  llludowico  impcralori,  spirilali  filio  cjus,  he- 
reditario  jure  dcbclur  ",  et  quod  ad  euin  post  nior- 
tem  ipsius  Lotharii  rediil,  vel  homines  ineodegentes, 
niortalium  nullus  invaderet,  nnllus  commoveret, 
iiullus  ad  se  conarcUir  inflecleie ;  quod  si  qiiis  prsc- 
suincret,  non  solum  per  suxaucloritatis  miiiisloiimn 
iiifirniarelur,  verum  eliam  vinculis  anathemalis 
obligalns,  nomine  Chrislianitatis  privalus,  cum  dia- 
bolo  [Id,  add,  omiiiiio]  locarclur.  El  si  quis  de 
episcopis  tam  nefariac  lenieritaiis  auctorem  vel  ta- 
cendo  fugeret  *,  vel  non  resislendo  consentirei,  non 
jam  pastoris  sed  inercenarii  nomine  se  nosset  foro 
censendum ;  et  quia  jam  non  pertinerct  ad  euni  ^  de 


eum  in  ipsa  portione ,  vel  in  regno  qtiod  antca  le- 
nuil ,  per  aliquam  fraudem  vel  subreptionem  deci- 
piet  aut  forsconsiliabil  •',  si  frater  suus  llle"  eam- 
dein  firmitatem  et  fidelilatem,  quamex  partesenloris 
mei  iilius"  habeo  proiuissam,  frater  suus  ille*^  se- 
niori  nieo  ex  sua  parte  quamdiu  vixerit  inviolabiliter 
servel".  i 

£l  hac  in  firm:i  fi rmilate  patrata ,  Carolus  Aquis 
egre.Iiens,  uno  Itinere  Compendium  vetik,  **  ibiqae 
Pascha  Doinini  celcbravii;  indeque  mense  Maio  ad 
Auiniacain  palatium  venit ,  obi  et  duodecim  missos 
fratris  sui  Hludowici  pro  divisione  regni  aceepit,qui 
superciliose  lam  de  sanitate  corporisHludowici  quam 
de   prosperiiate  — quia  Reslitium  Winidum,  sibi 


ovibus,  non  pertineret '  consequenter  de  pastorali-  D  drutino  tempore  infestissimum ,  tam  dolo  quaro  beUo 

VARIANTES  LECTIONES. 

^  ad  Nortmannos  A.     *  Codex  reffiushaic  addk  :  Ea  tempestate  secunda  irruptione  Nortmannl  Parisius 
\enerunt,  et  beati  Germani  monasterium  depopukiti  sunt,  cellarioque  fratrum  igne  imniisso,  cum  nniUa 
proeda  uniiecunaueadauisita  redierunt.  £adem  habei  Aimoini  coniinuaior.   Bovquet.      «  traiis  Sequanam 
Ch.    ' 
t\eA 


et  beati  Germani  monasterium  depopukiti  sunt,  cellarioque  fratrum  igne  imniisso,  cum 
iiiecunque  adquisita  redierunt.  £adem  habei  Aimoini  coniinuaior.   Bovquet.      *  traiis  Se({ii 

...  .  .     ^  ^^  Baronium    exprimuntur,     f  cum  quicquam 

Ih.    »*  et  b.  et  b.  A.    »•  renieans  A.    "  v^txier 


^  ad  resium  A.    '*  debehatur  A.    *  hac  eodem  modo  aj 
*P.  ad  euin  c.  A.    *  vicinissimus  A,    *^  Elisiacas  th 


liM  AD  OPERA  ITINCMARI  APPENDII.  m 

capium  vicerat  ~elati\  minus  debilo  sacramenUt  A     Carolns  [id,  add,  rex]  missM  snos,  Odanem  seili- 


inier  eos  facia  duxere  servauda.  Quoe  divislo  inuUI- 
farie  nnillisque  modis  liinc  ci  illiuc  agilata,  el  per 
diversos  missos  alierutrum  directa,  ad  liunc  nnem 
ex  Caroli  mandalo  pervenit,  ut  in  iilud  regnum 
quod  inter  eos  secundum  sacramenla  praestita  dWi- 
dendum  erai,  pacifice  convenirent,  el  sicut  illi  cum 
cbnsensu  el  unanimiiale  comniunium  fldelium  ip- 
sorum  invenirenl,  secundum  sacramenla  inter  eos 
pra^tiia  illud  reguum  dividerent.  Interea  post- 
quam  *  de  multis  causis  '  impeiitus,  praecipue 
autem  de  subjectione  ^  regiae  potestaiis  '  et  tno- 
bedieniia  erga  suum  archiepiscopum ,  Hincmarus 
Laudunensis  episcopus,  ut  se  ab  impetitis  ex- 
pediret ,  in  synodo  •  eplscoporum  decem  provincia- 


cel,  Beivagonini  *  episcopum,  ei  Odonem  atqoe 
Hardulnum  coinites,  ad  fratrem  stium  HtiidovieoHi 
ad  Franconofnrl  dirigens,  p^iiit  ui  ad  regnoinliO- 
tfaarii  dividendum  simul  convenirent;  Ipseque  Pon- 
tigonem  petens,  ibi  *  mlssos  frttris  m  aecepit, 
nunlianies  illi ,  ut  ad  UeristaHium  pergerei,  et  tn- 
ter  suus  Hludowicus  ad  Marsnam  venittnis  foret,  et 
in  meditullio  eorumdem  locorum  Kalendas  Aagusti 
colloquerentur,  et  unusquisque  eorum  quatnorcpi- 
scopos  et  decem  eonsiliarios  el  inter  niinisterialcs 
et  vassallos  triginta  tantnnimodo  ad  idem  eolhM|iiitA 
ducerent.  Qno  Hludowicus  dum  pergeret ,  ad  Fia- 
mereshem  in  pago  Ribuario  venlt ,  et  de 
solario  vetustate  confecto  sub  ligBis  fraeils 


rvm  libellum  propria  manu  subscriptum  porrexit»  g  quibusdam  suorum^*  eecidit,  et  aliquanloiini  dsb- 


hasc  contineutem 

f  Ego  Hincmarus,  ccclesiae  Laudunensis  episco- 
pus ,  atuodo  et  deiuceps  domno  seniori  meo ,  Carolo 
regi  [/itmoii. a(/(/.  sic.],Gdelis  et  obediens  ero  secuii- 
dum  miuisterium  ineuin ,  sicut  bomo  suo  seniori , 
et  episcopus  '  quilibet  suo  regi  esse  debet ,  ac  pri- 
yiiegio  Hincinari,  metropolitani  provincise  Remorum 
ecclesiai ,  secundum  sacros  canones  et  decreta  sedis 
apostolics  promulgata  [id.,  a.  ex  sacris  canonibus 
p.]  pro  scire  et  posse  me  obedire  vclle  ^  profiteor.  > 

Carolomannus  etiam ,  Caroli  regis  fllius  et  pluri- 
roorum  monasteriorum  pater,  reputatus,  quoniam 
insidias  iufideliter  erga  patrem  suum  moliebatur, 
abbatiis  privalus,  in  Silvanectensi  civitaie  estcu- 
stodiae  mancipatus* 


fragalus^^>>,  in  brevi  convaluit;  indeque  AqnisgraBi 
pervenit.  El  discurrentibus  inter  utrosqne  fratres  et 
reges  mlssis,  tandem  v  Kalendas  '*  Augusti  ad  loc» 
coUoquii  convenerunt,  et  Iioc  modo  regoum"  Lo- 
tliarii  inter  se  diviserunt.  Et  haec  est  diTisio  qaaa 
sibi  Hludowicus  aecepit : 

Coloniam^  Treviris,  Uilrecht,  Sfrasibarg^S 
Basulam;  abbaliam  Suestre^'<^,  Berch,  Nio-llona- 
sterium«,  Casiellum',  Indam^,  sancti  Maximlni^ 
Ephterniacum  S  Horreami,  sancti  Gangulfi^  Fa- 
verniacum  ^  Pollemniacum  *,  Luxoium»,  Late- 
ram^*  <>,  BalniamP,  Olfonis  villam<t,  Meieni  nHwa- 
sterium ',  sancti  Deodati",  Bodonis  mooaslerinai  % 
Slivagiumu,  Romerici  montem  ▼,  Morbacb  >,  saacii 


G  Gregorii,  Mauri  monasteriumi,  EboresbeiA*'^Boi* 

VARIANTES  LECTIONES. 
*  aL  elevati  Bq.  *  post  A.  '  dee$t  A.  ^  insubjectione  A.  '  poiestati  A.  *  Codex  reghu  ejpiscopos  per 
rectum  suo  regi ,  Aimotnt  continuator  episcopus  per  directum  suo  regi.  *  obediturum  p.  £i  subscnpsii  A^ 
**  belgivagorum  Ch,  *  ibidem  eos  legaios  accepit  A.  ^^  fractis  c.  q.  s.  imerui  ex  A.;  dexwt  tn  CA.  et  B» 
^^  periclitaius  A.  ^*  corrig,  6.  idus  angusti  ut  leaitur  in  capilularibus  lit.  45  ubi  hofc  </irttto iniegra  recil»- 
tur.  BooQ.  ^'  r.  quondam  I.  A.  ^^  stratburg  Cn.  strasburg,  basileam  A.  '"  sivestre  Ck.  ^*  ttienm  i. 
"  eboreshem  Ch. 

NOTifi. 


*  Habita  est  haec  synodus  apud  Attiniacum.  Ibi 
Hiucmanis  Rhemensis  librum  lv  Capilum  tradidit 
Hincinaro  Laiidunensi ,  quo  ejus  collociioiiem  ad  se 
missam  per  Wenilonem  archiepiscopum  Rothoma- 
gensem  prolixe  ac  luculentei'  rafellebat.  In  ea  synodo 
rex  de  rebellione,  Uincmarus  Rbemensis  de  contu- 
macia,  Mortmannus  comes  de  vi  maniresta,  clerici 
Laudunenses  de  iiijusia  excommunicalionc  adversus 
Hincmarum  Laudunensem  conquesli  sunt.  Nova  fl- 
delitatis  professione  regi  et  metropolilano  suo  facia, 
ortain  adversus  se  tempestaiein  uonnihil  sedavit 
Laudunensis  episcopus.  Verum  ante  deflnitionem 
synodi  fuga  lapsus ,  pitaciolum  misil ,  quo  Romam  D 
eundi  licentiam  poslulabat  :  quid  deinde  fecerit, 
narrat  Hiiicmarus  Rhemensis  eoistola  inier  editas 


ad  Mosam,  Bereh  prope  Ruraemondam. 

«  Forsan  Nussa  ad  Rhenum  supra  Coloniam. 

'  Kessel  ad  Mosam. 

<  CornelismuMter  prope  Aquisgranum. 

^  Prope  Treveros. 

^  Epternach  in  ducatu  Luxembureensi. 

i  Olim  extra ,  jain  intra  muros  TreTereiises. 

^  Mabillonio  iniotum ;  Calmeto  Uitt.  de  Lorrmm^ 
p.  738,estabbatia  Saint-Gengoul  inoppldo,  Fmm 
dioecesis  Lingonensis,  de  quo  dubiio, 

^  Faverney  in  comilatu  Burgundiae. 

»  Poligny  ibidem. 

»  Luxeuil  in  eodem. 

®  Lure  in  dimcesi  YesontiensL 

p  Baume  in  eodem  pago. 


mi 


ANNALES  MINCMAltO  DUBITANTER  A6CR1PTI. 


ISt 


iM)wa  *s  fflsbnis  monasteriuni  ^  Hohiborch  *e,  A  daasparte8»deregiioquodLolbari«6hiMt.  Soper 


nneti  Stepliaoi^*  Strasiburcli<>»  Erensieio  ^  •  saiicti 
lirsi  io  Salodoro',  GrandiyaHem  «,  AUain  petrami»» 
Lustenam  'i,  Yallem  Glns»),  Gasieliam  Gamo- 
nisk*,  Heribodesbeim  i  ',  abbatiam  de  Aquis"» 
noenchirche  »,  Augstchirche  ^ ;  comltatus  Testra- 
bant*,  Batua*»  nattQarias*»  Hasau  **p  sobterior  de 
isla  parte,  ilem  Masau  '«saperior  quod  de  iila  parte 
est,  Liugasf  qood  de  ista  parte  est,  districtum 
Aquense,  districtom  Trectls%  in  Ripuarias  comi- 
tatus  qoinqne*  Megenensium  ^,  Bedagowa«»  Nita- 
cbowa^  Sarachowa  subterior',  Blesiiehowa  t, 
Selme  ',  Albeehowa««,  Suenlisinm^N  Galmontis««, 
Saracbowa  SQperior^,Odomense««  quod  Bemardits 
habnit,  Scriocme ' ',  Basiniacum  >>,  Elischowe^^S 


istam  divisionem  propter  pacis  et  diaritatis  eustodiam 
superaddimus  istam  aiQectionem  :  ciTiutem  Mettia 
coin  abbatia  sanctiPetri  et  saneti  Martini  et  comitatu 
Moslensi  ^^,  com  omnibus  viHis  in  eo  conSistentibiiaw 
tara  dominicatis  quam  ot  vassaliorom;  de  Ardveiint 
siciit  flumen  Urta  "pp  surgitjnier  Bislanc^iq  et  Tuoh 
bas»  ac  decurrit  ia  Mosam,  et  sicut  recta  via  ^r  peiw 
git  in  Bedensi ,  secundum  quod  commnnes  nostri 
missi  rectios  invenerlnt  —  excepio  quod  de  Gon- 
drusto*"  est  ad  partem  orientis  trans  Urtam—  et  ab- 
batias  Pnimiam  et  Slabolau ,  ei  omnibus  villis  do« 
minleatis  et  vassalorum . 

Et  bttc  esi  divisio  quam  Garolus  de  eodem  regno 
siblaccepit :  Lugdanum,  Vesontium,  Vienna,  Tun- 


Warascb  ^*tt,   Scadingum  ii,   Emaus^^   Basal-^gris,  Tallnm,  Viridumim,  Gameracum,  Vivarias  ^S 
'  ^^  >  ^,  in  EUsatio  comitatas  duos*"^,  de  Frisia      Ucetlam  ^' ««,  Montem-falconis  ▼^,  saneti  Micbaelis  », 


VARIANTES  LECTIONES. 
*  hombroch  Ck,  Bq. 


*  homowa  CA/  B.  A.  *  hombroch  €k.  Bq.  *  sancti  supni  Ch.  B.  s.  .slamphim  A.  ^  ereostem  CA* 
erosteinA.  '  Slrmomio  justina ,  Ba/uito  justena,  A.  justiniani.  *  carnonesCA.  vallem.  clusicaslellum. 
caroones  A.  ^  heribodesbem  Ch,  '  testebrant  A.  a.  commenlestaljani  Ch.  B.  *  baviam.  harmarias  A. 
^  masiau  Ch.  mosam...  mosam  A.  ^*  albethowa  Ch.  ^'  esischowe  CA.  eliscowe  A.  "  waracfasludin* 
^  baaaldowa  CA.    ^*  urea*..  bislave  A.    '*  ueeriam  CA.  uaotias  A. 


gamA. 


NOTi£. 


•  OUm  in  iDsnla  Bfaani  infra  ArieotoraliAm. 

•  OiHlie»ker§. 
^  Armitonli. 

•  In  Alaatia. 
'  SolothMm* 

«  Granfelt,  dicscesis  BasUeensis. 

k  In  Vosago  prone  MedianuiiHmonastenam. 

ft  Mabfllonio  et  Boaquelo  ignota ;  lustina  vd  Gua- 
ten  prope  luliacoro  non  esse  vldeiur;  e»rrfi  Lusle* 
nau  in  dexira  Rheni  aique  in  ditione  Uohenemba 
siu  est. 

i   VoHeluie^  dlescesis  Bisuoiinae. 

k  Ckatel-4:halon  in  Burgundia. 

i  Mabillonio  et  Bouqueio  incogniiom,  forUsso 
Herbitzheim  iu  occldentali  Vosagi  parte,  ollm  in  co- 
uiUia  Saarwerd. 

»  Basiliea  regia  Aquisgranensis. 

•  AdfflavlQiit Nemm inter Moaam et  Rbenam,  in 
qao  Geldria. 

p  Id  est  Maasfiaa. 
q  Pagus  Leodicus. 
r  Mautriehi» 

•  Sdlioet  pagoslaliacensem,  Goloniensem,  Tnl- 
biacensem,  Boonensem  sive  Aregow,  et  Eifeigowe. 
Gf.  Kremeri  peeidiaTem  hoc  de  loeo  dissertaiionem 
in  Gommenutt.  acad.  Theodor.  Palatin»,  t.  IV  hi* 
storico  pag.  478  sqq. 

t  MeSengau ,  in  qoo  Antirnacha. 
B  Ad  Mosollam,  in  quo  Bidturg  et  Eptemach, 
▼  Ad  NiUm,  qtue  Infra  Saarlom  Saram  iufluii. 
X  Ad  Saram.  Gf.  Schopflini  Alsat.  iUustr.,  i.  i, 
p.  672. 

7  Ad  flovium  Bliei^  ad  quem  BUeecoitei. 
s  Valesio  comiutos  Sanit;  Schopflin.  Alsat.  ill. 
1,  p.  671,  674.  Ad  Saram  potius  circa  Sel- 


ming  prope  «yinstmgam^  ^collocandum  essecenset;  j^ 


bb  ce  i^  |)]g  vide  supra  ad  an.  839.  pag.  135. 

^^  Ad  Saram  Gf.  Schopflini  Alsat.  iU.  i.  I,  p.  671« 
^  •«  In  Auslrasia,  ad  tluvium  Ornaro,  qmo  inler 
Theodonis  villani  et  Metias  Mosellam  influli.  Vales. 
Noiii.,paff.  389,390. 

f '  Le  Soulouoie  e  sepionirione  pagi  Portisiorum 
indo  a  foniibus  Moss  ei  fluvii  Mouzon. 

*s  Le  Banigny  ad  Malronai  fonles,  in  quo  Chau- 
mont ;  esl  pagi  Lingouici  pars.  Gf.  Vales.  Noiit.» 
p.  76. 

^^  Vatesio,  p.  15. 14»  ad  Eltziam  Mosdlam  sopra 
Treveroo  inAuentem ;  equidem  piro  Alsegaadia  ad 
nerifliem  SunJgoviae  Atsaiicae  habeo.  Schopfl.,  I.  c, 
p.  336. 

i  i  Girca  Salins. 

i  i  Ad  utramqoe  Dabis  amnis  ripam ,  circa  Veaon* 
tinm.  • 

^^  Valesius,  Notit.  Gali.,  pa|[.  481,  oorrifi^ndum 

Q  censet  Amam ;  paai  Amansensm  meminit  Uericiis 

monachus  in  libro  de  Miraculis  S.  Germani,  es  ci^na 

verbispatet  eum  non  longe  ab  Arari,  Oscara,  Vin* 

cenna  et  Tiia  fiuviis  abesse. 

i^  Pagus  Baslensis,  Schopfl.,  I.  c,  p.  640. 

»  Id  est  Nordgau  ei  Sundgau. 

»»  Frisiam  tribus  partibus  inier  Wiseram  et  Loii« 
baeh,  Laubach  et  tlie,  Ftie et SinkfaU  constiiisae,  ex 
le^ibus  Frisionum  inielligitur,  uliima  igitnr  Garolo 
reliota  esl. 

«<»  Ad  utramque  Mosellae  ripaminde  a  Moitia  asque 
ad  Auguslam  Trevirorum. 

pp  Onn  fluvius,  coniraLeodiumMosam  influens. 

qq  Galraet.Ba«/ooireiuterpreuUir;  divorsom  Umen 
essevidelur;  an.  770,  in  dipl.  Garlomanni  eentena 
BeUlango  infra  vasta  Ardenme  memoraiur. 

"  Scilicel  a  fonie  Urta;  Miranis  viam  Jl<ar-aufc 
Heiden-Sirasse  <id  esi  viam  miliurem  aot  pagano- 
rum)  ibi  adliuc  esse  refert. 

sg  liilrr»  Mnwim  *»*  " 


ttW  A»  WnUk  IHMGMAM  APPENNX. 

•iiicU  M«rtiai  Ki'(H»Mm  loco,  saoeii  AvgeNta  ^/ /  iiiT«cemidi6Qesfief«nlv  Hloiloifriait  videQGel  Aqoir 


«eneci  llarec^i'',  saac&i  JUiifeniii  Lcoiieusi  ^  <>,  Se«M 

iMDems  «l)b«tia«i  mUatt  <,  MolburiOm «  (4  hi^ 

V^y,  atMHi^nferici  ^dMicti Mtiti,  Qritpbiiio V 

FbMr^MafUiee» HuntiHlaifi* ^  taidi SeiWtii'*^ 

MAiOlnisP,  l40di<i,  SenQiaicwTi  Antoniuais  i^oii- 

dttam  ^  Meepebecebi  ^^iTA^iwii.*"//  bMiM»S 

Gdnm^J^f  mMim  MwimiiiJkimitii  ^yJMm^ 

A«ianaK  Waeiai  ^K  JkUimmmm^imnimm 

TeMndruin  «^»  iii  BracblAl»  -tmilim^yqfmAiim^^^i 

CMneraeeQoeia^  ^^  Iii)i4«HimiV^,'iUiMqaM  M,^  in 

Hasbanio  comilaiue.  qiMiuQpJi^  MasAHiaiitectffr^-iM 

iaia  parleiMom^  Maaaaau|Heriaf^e4$uaftpMe»Liu^ 

glKr4iH«l4e  ifta  narte^l  Moaf  e^.^linfit4a<iiVfiaiM 

f«iiii(^«  fi«ariKJi»inso  n.  %iridiiAftni»>m  JMlMnia^  B  «Mdinalain  Miejyiaaepoa »ilann<ig^ij^M>iipagdrriiiiB 

^on.90,  WfkYieH^pj»  fiwiiaim/4imi{  MmmyiHrqflA  ^  ftaiw>»i »iN>y*»M«*>  <^  ^fiJ  '^.yi#>^  fMwliiplfffy 


rediena»  ei  Garolua  j^pikiii^morem  sqiiib  obriaai 
sibi  twiiaelabepSfiparftemiipsmre^i  qnam  accepii, 
lioit  pincittl  «ibi,  iivisia»'  indeque  per  mofiasaefiutt 
jHncl^Qui«Uiii..ad  Sibqnumi  ti  inde.per  Gansiaciw 
€oa|peodiuinjmidi|s^<  auUaBnila»!  yeBatiooeai  ia 
GoUff-aaiteieBtfio^ltii^i*  ,j  .rw'>i  i.-r. "  .u.  mi..->.:.  • ;  ,1 
Uludi>vie«al«fliu^aeB9iabBt«aietii9^>qi^m  ei  supiv 
#e(o  ci^^idfkjiqlariopeiiieaMia-Jaflra*,  «ms^Qecef' 
lariet  onrfjGiia  tq>ed»aia  anaiineiM « lomfivlr^DteB 
earitem^^iak^^ieisdefavaiedieiaqeixtfi  ieo^ 
loqijiapi  .4M*iy  ji^^mtfmi.Am^Qm  41L  Aqm  i|Ma- 
Mt.t<  ubiiCAcipqie«.dfeapereltMi»  Witpaer^  icvaui. 
Ibique  ape^ltrii4drifttitAM«^Miil^a«J«^^ 


Caslriciura.rT,  CondFust;,„.de..  AridufimWiifiifiHl.  flfl"^ 
nteA  Urtfi  sitrgii  iiHer.DisWi^^elfTiHVbf^  ac.^cnurnil 
ei  h^o  paeie  Jn^Moenpp^eAffici^iifepiflcXi^cfAdMiparli^ 
opcicleoiii  PMftit.ii4)i^Ani^ji  -^t^MpttHIDiKlupdiiiK^ll 
oJMi^i  .i^in(».,:iAveneriiM^i;M;|^Mii!fiae»,j*lM<rOKHiiM 
nteiise  »p.  qoed/  Teu»arvfi.i  ^  hkiAM^.  jhmm .  *Wh 
tenae  ^%  S|Jmnri#g»wni^T,.  Lug(itti)qo0e,i,.Viqt)«iaiMi| 
YiW-iPP.  Ucc^ifli!nniSf,id6.|irrWa  /terti«M9iiippi^lih 
.JlfX  io  craaMna»  >KUMHi«>!IJl<)i^«><^'psdi9m  .mminti 


impei:a4ef  is  ^iliVibttdiaH}}*  iMiiost  cpiaco|Mni*erito- 
IMtftiuiQ  (Nmvitem^^iiaeepit^ielbi^fleBviuiiin^eai^iMtda 
Mtfne  IfMliafib  «eiMMiiiftiv  Iw^  Jifhiiawatgrte 
njcoj  i«)perattial:ilHM^tf » itiliiliyil^ihpee^tAiM; 
•a  iotqaiinMemiii^iElbtaibre^Siifi^ 
aadfa>OfeMlaafpita;4iieKii«<«|iipeiUi^ 
litamiixiiiiaiQit^<ad<&ginisbil0fii«feM^ite^ 
WlqidnnifK^aegpbBHMitt  GflnBAoa[ianndipte<liiaiaiQa« 


1'      111 


po|iai  ripnQinM^BRi 


lcccbl  4,4 ..  f.Mclljfinni  ,j^/7/»<H^.tk{jy>in^f(  4^i.HipbiM»ni^?ji^^/«><}  T  icatnadanaBniig^UMh^rjltiitftoBuf^atf^ 


n  S.  Gnisloni  niond<;terliim  in  Rahnonui?  In  C  4(>o».exeBMD]i  irnLi|a..,Mrmi 


•h 


tiaM^I 
K:^wkm^Ext%mm,i^m.Mnt-€i^mdii^^ 

.  «  Propc  Cauilloniun. 

'*  S.  LAtifcAiif  mohastertihnLlgodHr'  •  ^  n.  ;....<! 

*  i'«"Seiiene  Un^bav^af^beMadMnniiHbiHviliBii»  «eH 
ip  Belgica  poMus qu99r^d?  fiafte  vid#ur, ,.    , ..,,  ,.„> 

•'•i"Lol)te«-ii«SaMii»>"-"»-«"i-  i  •.••■h.ii' 

•<'if.BfipeCaBMirie^imir.>.ii i^.  ..„>. 

,  )  KPrope  Valefiiianu^  ad  Sea^im, 
/   '  In  Honnonia.    '" 
)  "^  MaroilUs  iii  paikwCliinMeracenal.'     < 
«rt^  •// «iiceiiri  prope  GaBmiNaBB4«.! 
., .«  EvA?i^ia  TrajecM  a<i  Moaam,  . 

p  Mecheln. 
'  q  Lt>r  ih  Brab.inlia.       '      •  ■  "»j... 

.^\  #  4moifi  ad  Sc^ldii«^.profia1i«il(nafum. 

•  ..  *  .Cofi4A  •     •  .  '..,.|    ....  .,,„  ,., ..      

«  Merb^ch  non  ipnge.;i  Ninovia,.|;iai)dr)fe.<ipn|do»> 
V  iHckeivMnne^  prope  Gerardi  montem  in  Hai|-,.../  ua  j^  PortoU 
nonia.  •  '  * 

.-'••'«  l;i«M>!in  Hannoni».  •*» .  •;  ?  .:umm  i 
-9  GviiHkeiif  hr  diCMMBfr  Leodieftfd;»  Gfi  OaUia  Gbrl- 
Btiana,  t.  lU,  p.  9d&.        ;   •  .     .  •       u  •  j 


ilojiini*»  010:1 


iMfci.igiQti j.inWj^ioiliirfigpi  iMiWfiiwwMBbtm-  >> 

«  MennBiau, .  .  .  «    . 

^•^«VAii^tehiBo^liM^JMbM^btWiBi^^^  '*'   "'  - 

\\vk\>  t$uiUigd<piiijpfft/^Loieerti8qi  4iiiiaita)4piiii-e 

,   ^^  Y\$ei  inler  Trajecluni  el  Leodinni. 
i*' ''  AiiMViuW^UI^^libaiUMiiC^tJV^fl^^ 
hqdie  fianptfnife  ffvaiifCIAdrpifignb  iNCdni|bM«it  fol' 
4ui?n  8«i'|il«*p,..iy,iiiMi,r  ^i?!  n..'l  lM>iff»    i..|#VMM;;^  - 

*">  Circa  viriduminv  ,    " 

"''^^  U  tfoMmWmeiJilWiH^iiiii^ 
oitebneSiAdiuiiim  igl  ^tmmmt^etMmMlltJ^ 
.,..Y,<^  Ab.Q^idqol^MlbiiiitowiBl^Mii  >-  ni  ^ni..  -.• 

•    o^l/^B^  *  (jpri^flipmwu», 

i  'ij;'  i  «14  'QrrCa''Mosomagiim,  Mouz^n  ad  Mo$em. 

'r  AdtfluYieB  Moa«n  mtMmtmi$^  in  qpm^iefirA^ri. 


!.|. 


>l*.| 


M.iAdiOdoreamti^BteiMn^opioi 
'  Ji  qtteiOiti^m^idiliiltefli. 


^^  Nec  Valesio  nec  Bonqueto  notom.  Calmel^  a* 

<i  iintiiMH  SM^<«^ii  abtijiiiattcini  vWl^>«  > 

«^ffne  t«I  \SeiiiM  Lddovico  di|i8  ait>  bSi  feru»<^  ^ 

lerra  ad  loaies  flovii  Sai^;  qui  cttm  OvbiH»  S&tra- 

liafi  iMliH>; 'semi*  wfc^p«J6*ijT  "       


''\'.  iiijifyrm 


0/ 


m% 


m^\^mvsk  mUtii^cepUtifiaffitue.fliifis^flifKiowiem 
et.Car«luiTi  ad.fievYomFe^ipttMepH.  Qai  seiiUenttfdif 
^genieimatreificlipalMreti  esae  yolunMevAptwk 
ei^  rGaMJomaf  mlJtti  qnarn  er^d  «eiiiadidUttmvtiiirt 
dditaeAftYerttnt.  liWdowkiiEi  nd  placsiiimrsukim  guod 
)n  Franconofurd  condixerat,  antd  qntringe^mssNi^ 
littn)i«^Bit^«t«{itagiMiMs  Itgflttiylnt^r  «mieiilillos 
suos*  utpinqM . lbot»t  suitt  Qvmltafes'^  ^:  usqiic-  [ilb 
a(/(/kci  adjMfutpmim  «Mtium  mensemiift'  ipsi  «k*  pafCI 
pa  trisi  8e<^iiii:  manine -posselii:^  <  et*  (i)li^  vasbiionem  *  re^ 
gDli||uafln (irtcoBpenanij dimitterefnt>,"et  ffAclficeivsquli 
adriidem  ffaictoum  degcreil t  $  €|l  boc  ita  pAtrato  n^^ 
ti«V  lU\l(iiyvricu6>adi  RegHtisbiirif  reaitti>  •  :  <**i 


•onim'qui.Hi.Vi(|ifia;.eniBi}  nbi  eonGiliiitilr;  «1194 
s««l^|si\s  if^fl^^^iHMi^^ei^ji^MimTcil»  qvt  ▼^•im 
CiarQlOiipiuteny.  dfMll  Mn  qna.p^m  rw  ^rigifo  a^ 
^itqtif^f^|lii,i)(4rant^i^(i^tii^«ipit^ 

Cw«*id,  VlennB^inTpaAest^tepua  «UscejWa,  3'  Oe»- 
rardo^  sibi  0bsi<leB  daH>  pny  nlils  casteffis  suis-imssit 
iradtodis  cocgit,  etlribiisifiaVibus  GeraMo  datis,  ^t 
Rhodftmi^m  ciim  sua  uxere  Bert»  et  mobflibns  «uis 
*•  VreiiMpermidit  abscedere',  et  ipsam  Viennam 
llssoni,r' frftiri  'UKei*is  su»,  eommtsit,  ipseqae  pet 
Auiissiodorom*  *et  6enone4  ^d  •monasiertum  sancd 
Bionysli  q4ianteeiuB'  ^ro^A  potuit  ^nire  tnittnraTft. 


.  ^arohisv  tpera^la  aiitttMnaJlr  Te»atioif^  i^i  mbw<*  *j  Quo^audlBifeejafroiOififtrinws;  cuin-^#Js  cortJpKcibltti 
8ie»iU»..i8aiii5Ci'MEMbnyaiig  .fesii»ltati5iil  ipsius  sfinca  •  ad  Moiiomti^  perrexit,  ei  i^um  c^lftHiW  cu'm^'l!?li 


Oti)ebrattiiina(i ipevra)! kf^\iM  ip^ idiei Tii ter •  midsaruili 
sdl(mima'>praBfalii8'fip<ktiolidi<rni8$iii6'Oum  ep)sl»lik  >iiA 
seletltidMepisoa^  l^e^pi  suir^dii^etM  ilerribiilieriBiM 
Ftf^ih;  quvndffm^.  l^dMiriii  i>  lfiM'(rdlirii  «UcMiMperaf» 
iortf  liaielioM^iinltoEcsnlilndtlniol^ste;  tSoicepUif  Bl 
deysqedntibu^oiadeiniiiiis^ili  ^uink  aiiqufflitia  fideiibus 
^mi>iiQitftfoiii04|nfi|n^iiiituii.ai«iislo^ 
o{^ilAioioV8oii|it>|iei(aetem:>  uaAevdip|r»aqHt<;Lips^ 
acwAefflrin  I0S06  idmupjj  (apostoliql  e(  iiBiifeibtopl^  iusquq 


cilfen^&cenflbttS^-de^^asta vit V  'lihd^  ''qnb\u6r  tnlSsos 
sood^fictcad^fif^i^eih  SilMi  dfre^Stf,-  iita'6d^ds  ^qtie^l 
sikie  Jioiibribiisad  ilki^viMeittue^fedeW^,  ^ehiM; 
el  D0O  €ft"ilUd^'qulims  <5nmmiserat;  ^tlsrae^f^ Shl^ 
letv'li^i^im«it  d«*lti9>qiii  cum'  eo  eraiil,-  misefiiibi^ 
dltfri' '  iractare^,  qualiter  saivi  esse' \*a^rent;  tittft 
tjimeiv  a  male  c<Bplo  Vef  aTiqtiKniiffurtld^stitiC.  C^ 
rtlufe  mmirfk  '^  'Airridem  •fiTfutli  smimCaroIo? 
HYimmim  d<itii  duob^MlIifis  miy§fT»^^i1a'm  alio^  (Tiio^ 


'Reinis  deduci  fecit.  Et  undique  plurimps,;fi4^^n| j   aecmn/ rttimiit— GauzTimim  abbalem  '  et  Baldui- 
*".9TW?  i"Kif^«H^ft«tt'^./a«fn8.^iiW^.-<>c>^^  .sWim^cQmitemi^  Ipsius  Carolemanni  soiorium,  mislt, 

(fomimttm^naieosdem^misBoniabsoivit^post^i^ga-ii:!  mk^^       iiii;conYenientia\n  ,-  q^iia  ad  euni  secnre 


to6'  ^«tGts^^Anse^i^fbi^ » "^mim  j^ibfteh^M  ,;;|nd^ 
nastcrii  sancti   Michaelis  abhatem  , 


,^  ,     j. 'pos^et  vpiii»^,' si^vell^t.  ]lj;)se  autem  Carolorhannus 
et  Lotfiarium  *.  J.^lo  se  simulans  ad  patrem  snum  venturum,  alios 
laicum*   cumepistolis  ad  domnum  apostolicum,  sed^C  ip^  quaerentes  jid  eum  direxit,  et 

ot'|Wn}iftfni  itl  iifiafSUVtFcti^^Pein^Se^esiinien^^^^  Vp^e  ',fi[i'  ?piiries'*tuiWs6s^  Caraius  autem 

^Ur^ifil/^^^W/^t^J^T^^^A^  dMaJbH8^{C9jp^ifii,.aureW  et  jndiciimi^ qa«irens  de  talibus,  qui  fllium  Iua^,'sc1li- 
gemnufidornalBSr-jmMits^^eiiip^e^oiqnexHd  LuigduBb*!  cet  diaconum  et  EcclesiaB  sanciae  ministmm  Si  sfe 
pcrvenit.  Cnde  Carolomunnus*  n6b'<tf  ;S'j)a\r^*  aulTil-  Domiiio  tradfUirq»  furali  fueruni,  et  tanta  ac  talla 
giens,  in  Belgicam,pfpyip$^fif]^.v^l)}f^,f^',,^qgregati8  flagiti».atqite.!rsi6inofa.  et  depoptdaftiones  in  regnb 
a(V3WKi<ldunbob  aatelikibo&iaci  4&isi?>Btti«i  V^cantam  suo  feceruntV t^t  lodldtfrifi  Vefro "  '\iionfs, '  bninla 
cnidelitatem  et  devasiat|^f^li^^i^uM6^''(ii|Sei^^^^  qu»  illorum  erant  infiscari  praecepit,  el  of^lnaCfe 
^iJ^l^irS^i^l^^wT^^^T^H^  posi^il  ittisi  ab     scaris  quae  eumdem  Carolomanfiuro -cnm  suis  conl- 

i(i!»)^fjq4i'iOBffndeaai  depopiilifttioiiem  videiront  «tqtie  plicibus  de  regno  propellerent,  }dd1cifim  eplscopate 
siistinuerunt.  Quod  Carolus  nimium  aegfH^iMll,  UHh  de  illis  expeiiitl'  £t'V>on!ani  apostotiis  prsecepU 
lanjcMi^^tprsiiifni  de^eruit^Sfj^^j^^  Beria     cum  bujusmodi  neccibum  savnere  ,  eosdem  episcopi 

iixor-Ciemiii  emi»H3l)kS0a$urus  qoantooidaadiil ;  iiiBiii     1n  quorum  parochiis  tama  foala  commiserant,  secun- 

dom  sacros  canonesf  commlihione  ^  priVaroYkt,  sieAt 
in  epistoHs  contioetor,  quas  inde  Juila  sacras  regii- 

*  carohis 


Gerardus  in  altero Vnoi^bkMli^ C^SI^IId ,'  fnolA  obs)- 
idhAief' iJftiiUUija^leb'  ^'^t^iieW'ntmtb'  Aii^^  Vastat^. 


*.othaflum  iiA^  ••ffetharz'^G//ron.  de  St,   Denus. 


»1;  romdm  dum  A. 


a. 


^  ingeniosdiiilliernosj  q<ki1^«Vi|?iina  eTOhtMH^mcusiodienies,  dissensionem  mittens,  magnam  partem  eomoi 
I.    'teddiiilliAvii^iOaiiilliiiflia.  monasteHli^ncti^Genliani  A.  '*dfi?«M. 


ngeniosdiiiil 
8ibi  conciliavit  A 

_,  .,,^,.^ ,, .,,^,,^  ^,,  .;::^'//' '  mtm}^ ' '    ' 

a .  if'filiii\>Mi;s, efii,ab  i^jisegiso  ?^t€ii  qni  annj» .si^  t>  seo« ,  id  est  provinciae ,  tnoiMM^m.  In  deemto  ei^l 
queu;e^sirbrpg-\^V>  eftV^Vgilts^ni.Egilooi  arcbiepiscoBO      eii|H>pifli  Senonetwis  ad  provineiales  episcopos,  did- 

-ScnO|ieiipi,j(Ciy|lfs  f{|||tU^.,hPC,.9^      ffj\  ■f^^y^Hl^.        tur  AncAcrJcic  n^W^i^m  ftUftmftniro  JJwAeoAir    m». 


MWH|  aluyoM4>MttiMi3|9r,  liffMiilHfM  MJTJffMAl 


iiirtinw>wniiwr'tmni(ifrl  AtfmipM>rim9m  <^ 

liiciMftiiaiiMoswfinR  >MM^jmvi#bmT  '"" 
iM!»«i«y»jw>iMiMiv'^iw8Mim>bim;fr  •sr" 

ma*«i  RlVollliisMfi^toM^iM^Mii^iiifia  Ja 

ft>'.CjiM»i«i 
|IW.'«"»i»'J!i, 

M>Mbiwii«mt«!ii 


13mb,f^<*iBl«'«HJHtoW^lnfolffia*U^^ 


ilfocit. 


•lllll'»!      I 

Catoliis 


vm 


is  imnnirjmc&j  ai 


ai£,'{J!!H«% 


lantuiu  ul.iimrkiones 

^     rrani  duani 
pe^HciQse  Mmse\ 

i-  .-.1.    g|pti'hlbA  ^ 


WTdUenL  el  terrani  dur 


tiitiu; 


r.U     IM 


cum  .plunnia 
03  *if^Jin;i 


LipliiiHTS    irrs>u&  Auflri 

<1T  H 


senU  CaroUis 
ipm  vmarn 


l-cLii!if.ivil;  iii  iiiiqSLiiiCJp  imih6$  ^ 


«fiS" 


fn'm\ftaS|\in^. 


rum  suiiCC|»'t^mii  cuf 

mani  iicpos  suuf  illuaowtcyS  ,m^  i 
iin]  iVjHcgxiK  %m*  ^i(Vv+t'JiJ 


foj 


potcm  siuiiu  ,1 
^iK  t"jy  ^nrljb 
iUiui\i  suupi  & 


uni  in  Lcrram  quan 


qiioil 


III  .iiaii^m  . 
lt7t/IU'"l-*>  iniiiui 
ip^c  mipcraior 


ITludowicns   vivera>,H.^iiflli 


.2 Wfe      corporeesscl ;  nam  >^Jj^J355afn  alijs 


iflaraSff 
iTenUiitf 


m  "mmfifm  mm^\mm&  m>^» 
mn  MMi<iK  ^a^sif^hmmm^mwss 

•HMAWifliffife  c%4fiijjBif>9lljfe.pef,^8f;m2e[ 
UlMli  «iiSPRVB^  <IMifii#>  <%99#i>lMgrltl^<oi 
apostolicam  sedera  direxil.  .jninovslo 

"i022909b2ui:lo3iKboupnwt>noa98,fi«|fi(jluiMMllXES  I^KIfKl^i^uJilm  .«lansmlioM  odqlobofl  laoofMa 

«««iliMemUiiiM  ;adee <poattMi ,ibi9iib«4eiip  at^yOii eMtfMMittfKfrfiilM^m^nPAfcnillt  ufcaMliw^fg 

/«cJionem,  e<  %iiio«l  accep/am,  Boi«9icfi3iPQIP«bfa«T|Ha(K6»«;««n».    ■emisilCft.    •rainisburjCr 
7  «liiatiiiHI  CAk»  M\»t  bfi )«  »)t  ;  .k  u»»b  ni '     .1^  oJisa  b»i  .A3  )u»b  non  *     .ft  .a;>  J9  *     .Ad  oJcdcs  ' 
.AD  01119  *     .8  t»  .AD  Jain97Bbo9fflmo9  '    .k  m-ilamf/'^  moaasm  *    .A  .A3  9iinui '    .»ia  yiiidanir^ 


.^Wm 


jdein  imperalor 


Jacii6ne  uxor  - 
«  mundidftfloi 


'S^ss^pmr 


1fii>>  |lfiKli^eM«MI«9ftl«bitsteibUii|>  pMriMk  Mbw 
MVMKflK  IIIK|N;nitHA.i%|:Mi«feA(pMo^  |«mm 


^MttMA'i(l|hsf  Wajt/vtefg  Sfiigt^^mp 


'^iiitifM^^^VMHi  fif\hiMii?iii  mi|iMMi*t 

..  enii£iilWmiii"I^J(i^aMoidfi;i*'sMi 

iA%/iVlo'^vi{V)'ijok/nllMf  i'  fi'*  lr.flH'ftf{Us'fK'*'.'  c»'W«* 

<*fttil'tf*MS','  ctfl 

!(Uii''BWijiVM 
^^^11  .'Jiiie  ao3 


!lff 


^^\X^mi  imperalor  quo  di 
TOI.ll^am^tn,  ai»(]jeus  occii&Joiieni 


fMHfi^^r — 


Slf^i.^|l' 


',"ff(SIWiii?'W4'ft*^Tif!lHtfc?1iP«l 

CamTjim  : 


■■•■^"  ■■^"'"  '-'i*'f'->  -  ff^  Jfr-j;i{r.i^Ji'bT?oi»ili!S?,(iii) jr^i!ii(;'w  m^M 

aiMid  Trientiim  ciiiA^ittKlW^^Hil 

Mmfiim  pteimi^iMiU 

('imrlil^il^WeWIM^;^ 


flKi 


■^m"i,fiiiu«i»&»i;?aM^^ 


'«nll(';'mii'4'''i{aljVjW'm«li'ifi'''|Jilellk  «V^-yj-^ili^M^^MHftiJtoM^^^WcaH^I?"*»»»! 

SiidfiiiW  •"""  •  ^'»2899T"i™3    gKBfl*5c«i''lra6i*ftt'',91i«/AP'Wb#'ll«?  «WiiuifcMK* 

aa  MoiiasfehW*  ,-liaiaa'8"^     davcnint.  •''**'"' '"»''«  u.«)iIoJ.oq8 

fioriooetRodnlpbo  Norlaianois.  Kdilurg^iiPiirAIP  e3XliMMkM^a,8ecwidainqaodN-icolau8deeetaor" 
«fMdWKWlMs  Mtiii'l)l>i»eiNMM««fa»«3>(<MIMHiM itAtl^  <«9^rA,  >aikBO<> satof  OMaMnidMMett. 

1»  J  8iiid8ii!i£i »    .lOJiaims'    .UW9V9»*l(*W|T|B|jJh||rt.^Jl8ijj«^„oa  .«tonpa»»  i«om^«,J\  w  ,i«<fnon«\ 
*  sabalo  Ck.     *  et  Ck.  B.     *  non  deett  Ch.  ted  certo  il.     "  in  <(«etl  il. ;  ita  et  ad  tiifra  «dd  MNitiaitai ; 
Rcginisbnr|  ete.    *  jnrare  Ck.  B.    *  magnara  C/i^nf^^am  A.    *  comnendaTerunt  CA.  ei  B.     *  eum  C*. 

mwtmMlti<)\<nW^HrWmMlK3iaummoox9  ai.j)  d  mcW  .mebBSlams  aiseiii  pe  eigcm   ini;iJfti8  !»;<jct| 


•.  m.  ^ 

.i-ii;l.i 


-nq  B  oit  ,Jib!>b  seitiJJil  e-iwoinq  iiijdi  bn  sib  m»b<^lOTJi.  .olqaiaxo  &i<!n»fiutriisJ  iiisnisTiiH  .«iin.iui^utliitcj 


tHl^  ni  ^bifiDboil  Jiofil  niduoiludrn 


91 


j^lplQgan*' 


lianum ,  Nepeslnam  A  «4otn  ^eniens,  t\m  Rorico  et  II 


IM 


Rodulpho  NorimAftmi* 


9im  I^aaae  sedifi,  utcittsque  nngu»,  Gpecoi  jAtmaiii^ 
MdL  wilioet]  et  J^atkiJ^/^ntui,  p^r^xi^^ 
ooi)f|«|pita ,  qu^m  qciavainii  iiuiseir^lem^^^^i^^^^^ 
illuc  conf  epieiue^  appeilaveril;nt,,  !^!^^}}fJ^  i?!^V'^F^,^  it 
(Ik  l(9«Atii  depoaitione  et  Foiii  ^oraiuajiioji^e^ei^f^ 
runt,.Fotittni  *  ^an^thjeoiatiiiiant^  j^t  ^[pi|t^^|},.i^f^lj.*> 
lueniea.  In  qua  ^y^odp  ^le  i|na(()niiHPS,f^(^f^^jaii#t 
fer  qoam  ortko4oxi ,ilocAorf«  a^fj(^f,,di(|i|ij^i^^  ^ 
pro  [id, ,  d.  8lalijdrunl„>i^  ,q,u|pd9ift,p4  ^YW^i^ 
i^Ji  poiilifipis,  /»uv.^,<)(^1^f|i|.yoa;^.,4^  iii^/MH9}^  ^ 
ISfl^dig  ^nnuil;»  ev  ,qw|W.,WP^ffl..WiW*W,^W<h 
liea,  sed  et  coi^.^n  ,^a/^.ip^i)V{fy'f^"^i9^ 
r«ii^,.womj,quf,.W>^n|\  :Wff9AWf!Jf«JWSiHP«M«^ 

laXQlUeU,      ,.,..,,i'i.    ^    I.ii/    Hip   MMir.mii*»/    iU 

^„H|u(Jpw\9^a^,i>oiflp.  jjj^per.9lw4Wn<Wfrfr  .IRl^iiW» 
i|i^ntecojH^8  Rpp^;)i9. \^4.  ^^4f .Wlffl ,$i. JP^^IawJ  IV^ 
^in  cras^iouoi  .\cQi;qa^^^i9  •^^^^j-jjii^o  p;i(^mMM 
^lehraMi  PM^flW"  sole»n^  u^^  <;^f|^,^9„4^  I^, 
f^piease  pHlatitiii^  cum  pailHi»a.,iMM^^.ic^H)^MU» 

gpiberfam  piy)p/er  m^  iu^I^utiiw J)i»tK|iiM)6  M>ai« 
«4^0*  Ui  1o<;;q  i^iiii&  jlitiu,m,Ay.iuigf8i  impiwaUirUohali^ 
tuciuo^,  obiinuovuut,  apud.eumi|em(iiw|)^Moreii>tf  «li 
missum  smmu)  a4JiHi^lb,eij^.miUemti.iquoiitt|i4  m 
l(aUa  ilegorei,.  et.po^kiltw^  iwjn  pergaii)4W(«ed 


nem  pabVil. liW^yi  ^»  Xlittt^dii  ilSaeife-^ 

s'iW'  ^t^eVCeA^;'^\ii^M''ti^   iii=iWlii8ifcrti 
iili](!«'iir^ai4''t^(!f(air'^^^^^         inno.M  .^^^  .M... .. 

(,i  ..!..      *    ::  -  MinlnK'.:  C;  .li  m:mI-j1  i  >  iuiHfiW!  ui  »^  •» 

.j.Qula  ittigo  i«!iilttifJR»fifc  Jn  wgn*fla^Ui|i«;/^^ 

?l^rPW,ltf  RfWfrtW«^miWnw4»*.»^4i  retwli^»^ 
PiiQf  •fift<j»e^l^f«fWllH>Mif«tf  w«n«5#wio<rf«^ 

«|,vqc^f;i,?j?iscw?j|8  .|!OT^lrtioa|«il^5WWS««?*»* 

iti%^i«?Kitai|r,\,«p|a(spRate.iiiW(5iw^»ims^ 

sfcifnflpoii/irf^a  ;Sfgplf»  «ihQf»iv«wK«*^«efete*' 
«ic©,(,i*iMffcsB<iisoi»»u»imiaiaea»*i»*'eiifd  ^nm 

p  £;|<ltiimifiM«^l»»ain|i<||i»e|(Ci«idwin^««»^ 
^  rt^lW>wm*«cflfi,^«ii«4fMi*torti;«Bl4ai^^ 
vMlili«e|^4«in<.J»#ni|s  ^d.aii«».e^  (pgten(iMi!in;rt* 
^jw^;0fm8<R|iidailp'P»attr^fc*t*J*dMte  «cfcwl 
9*ioiimMii6finliaMMl,-e^>  Iqwi^i^^i^K**»*^/"*»* 
eitcipikitlimim  f«l^ni!a«««i*;Wy  etfarihtlftsvirafifr 

d4paaitil>iiCMl.Ai«i%f«BW^  aihviiaKiienlMia^^Espe^ 
m^M  ohWriH»»ll»c«aJw«ai^iWortiiif  i|^  ^rie^ 

]0(WfnJ9i(awvQipaiafl»^flii^niai^^ 
v^baHiin  lifrifki^floHeciiiMAMoMu-  rtf  m  ai/»i4t$^^ 
<;QnK«pt^  ;Hettail«idiie#ffeiiw  eiKaiiiiiilre^ii^  «Hpiii* 
iiier|»fc{,,ftitoi«opionipm»ao^  *|i^-^ii««fito  4^^ 
lBi%a)l  epiBOf  piBifadieatiif  RMai<(fiaoraf|^9w:«iadtaf 

l*iR^cn 


iq  fiali^  ]cev.ei^irjiiii.i^8pe6t^i)H..t|iifl.M(lom:i»^^ 
andi^s  *  ii^m  ;.inaDdaiMini.T.,  pos^i€MMn<lreiimMtt9' 
Ciivii»  et  /WibodMiii  4ipispopum.;»ri^t  G%rfhim<iqiNia| 
m¥i\^  graiia  niisii,.;pu^»i#;4i^aam  (imlfm^  ^^m 
i|^i«r<  jll^m  et  .lil.^d<^w,icQi»,  .T^(|eiKi;,0«9«iaiJtOvipaii 

qairplwm.  Y«Wh.;  naa)tillafi,.ifrp,  ,qi|ikra^i||i  iniAiMiH 
8W»f*^^'?^V»^  cp|iipftf?i?B^^;i  l>^r.(^at,njUMirei,AWi»ii 
cia^r  ,al>.  bondo'^Hs$  Bf^rwaciU  ■  ?|,  |(i^i  R^iiAi,, Am 
W<*W*  9*^  Vitellii^,^f>gRflilN^;jl^tHf,(]^^^ 

a  i^gundj.a  ad  Gpi)4#l^fjVilj^ift^,|)^ 

cofidietum  bahiti^i?i|i^^..|i;jje9|i)p9,.^pj^i|^r|^.^f^^ 

tur;  ttbi  aliqu^pUsper  immoj3i.MSs,.#f  ^^'jil^i^i^i^vifj^jv 

ftier|eip^iapQsitjs^.,)renafMli  ,,^^,^jfit^ip^fin^,ffe)^i,t  ^  ivroinM,  3,el«i4ftwi«iMii. 

Ei  Oeio)»rio  m^  ^s^m  m  ^^rffiftf^Xr^     ifNr;^Mftfj6  sliit  itm^jmtmmmamemmu^ 

f„  ,.     ,  .,    .    ,... . ... )-  H  III  (ii^fiy^f>ii(«^'j^  LElCliok^S  *^'^'^'  *^'*'  '^"*^**^^*'*  ''^"''^ '''  ^**^** *^**^*'  *""' 

u^ilJ^      j*H)l»')h  •»jii7(ri.:iii  oiiinjlanr.j*  6'H»I  iii:u;c  ^'Jil^j^*»?^]. 

'•♦  rtiandaio  i4V  ''«'fccfjiTA^  /*r"'» 
A.  ^MooutusCAw  ^^JoauneftCAi 
scopos  . .  morabaiiir  convocavit  A.    "De^Clix .*f  jQiml.4aAe.iAsi  fecerunt  A,     **  Post  qaod  factma  i 


potenlaium  A.    "  Ainisil  Ch.  B.     " 
n»  tHuir-  ^.jM.fnil  .os^    .W.>  *       ,A'J  AaoiJim'M|  *    nbf^"'^'"'^"  *"*  '^  ^nnlJftq;?  Jo  i?U'>or.pE  Mi  mu^.cii  ' 

.f  0h  par^eiu  scjlicet  regni  Lonhntii  .^bi'  aiLadd-^    s*d  i|uitaBMii1ion6rilwiiMAtte  tAOi^i^kiMmA 


ci.  •»e7iw.4!'i""»  rciifei-gtrtiWill'  •"«»'BJJM8^?»>''  HMSfttrP 


1279 


,^fltenua>  ul  locum  et  8M  proevalerei ;  demde.disposuil  ill 

elgr/iviora  admUlendi  facultateirt  *     sicul  medita-  Romam.  dingere,  sea,  quibusdam  inierveoientil 

^Jt>^ur,,,npfl,.h|\b.Qret,  l^ni;\^^^^      i^ccJafl^iioije  (tjun- .  causis^  iipr  illiid  dimisit 

.filgrnm ,q\i.i  ^dfuefiwt.Qr^ri^  ff M^lPOi^p  pWnV^qs^^^^^  ^^'  ^    "^ 

-««f.p?pmp1lfiP>^v«>?i?!p  i'!fj  ftH?}ra\^rfp;;?ft.f' ',%- 

slaiione  paganorum  sediti^^pe  ^^xjtjabuj  pf^lurj^^^ 

mini  ad  Pranconorurd  PafaliBW  v^5|!)A,,  JWfl(ie^^^/iliT 
\iiateni  Doinini  celebraviL  et  piacitiim  suura  ibidein 
circa  Kalendas  I^ebiUkfif  C^tiaiiit,  cjuo  filios  suos 
ffi[liirf9WibUdf«t'^at0lUtt>liuhl'^niiJ'fi^m^^ 
lrf«'>ljiio/tW*  (|<ri»aftdrtgh»4j^0«#am'43tflfcJiril4Hi  ^ 

iim^A}!imm^^>iHinm\w'^hi^H.W  <MWibi 

«fe^eMti  .VteU^«d«=CaV6tai^ft  fBWtti^(*Ui8V'Wab6m  B  rt«ft*r«»\H««»afilAtltf4nl»«[iiiW»'c#ef4 


inperatoris  Ursecorum  cum  baste.in  civiiate  auae 
uLou/>  J  i    }i/ij.\vn\_,Ki'i.f.a  ,'Xii'.\.  2  i'    .<•".•<    o», 
liyarontus  "  dicitqr  in  auxilium  Beneventanorum. 

gtti  censum  quoa  imperilorrbus  Fi-anciae  eat^nus 

danant  jili  persoiururos  $e  prcnnittebant,  quoiuam 

0Y  mW^^iiillerl  'W'p«reril ;  m;^i JavU' 

toiolWtf^J^Hilnia  '^?MaVft'Adalgisl.  ufa^d  eum* 

rfhrilKliaVlita^^^n^^MV    iff>rX'dal^tyutfi  re^onbU 

l&i^;^'  WWll^'  og?Ahlafe*;"^i(lto''qil!is?^  ipiekederili 

^mtfi  4j&tttt^*ifii^AW'Aiiyi^fsa\M^^i«ecWiWt, '% 

^,  #P  J«tiV»S*',«  ^btfA»^^fidHpW'=tti;''*ilttk''pariifeus 
B  rti«tt«rai^'\MJM'afiM4ttinl<!fii]tWI'cJ^efiVy''qiiem  V^ 


hvliiotUiWfmif^r»^^''^^hdkc  'Hoikttm  Mmm^^its 


I  i- 1.^ 


tit  N«rtmanni  qui  Andegavis  civitalem  octiljii(^^ 
i#ll '  ftbii  ThiVbnlileWgS^^bi^^ii^^ib/nfaclia^iVmj 
ili^>^d  aflj/  'iYyc!i  (ii ' iibtf>Qktgi^yi»h§i  ^nbh' pb^k^^WC' 
fi{K^MA.'De(tf>imltem'  iflt^-t>e?(ierCiii'  ipso^ttlt 
if^J**nV!ftiffiHV  6«^a,"^k  ttillbhe  frSli  iV  sdf 

HHftfttvww,  «*w*4M«''*ep  ,*'ttV(fiatiiSiitibs*'tx(i{ii 

pekn«4cttot«6Wi,»'idft''Cbr1^ia^w^^ 
t«;-^A'a«'lf[fM((m*Urtk'tift«h%''cjaiil-Mfe''  •'^'a^  Intii*' 
ttatem*»Atl»»WW,  «Iff  S*iftrf«^6rtt<^i^6^4t6m  '^eiM^ 

^msav^mm*mri'm^^p^Hie6Hmu^'MuT^^^ 

tii»>:l|^-«dilkifia8iilM»«f<«4iir)«ui«i;>)ir«m«Ms^tfUtem  ^  umA''htidiil»m''^^m  4tttfi>l469t^nffiim  {(^'^{^i^Yatt 


a£h|^  tmm)  intoip  ,)'<0ior«0iddti6  ^lMri«Ms4#«  i^tN^ 
fi9tofe)nQi  (aliati)  M«iilpilwitaai<{4ii»b(iptei>i9uafm  >. 
kn<iirj[tdbnirii#j-)|ii||tfiriB|ri];f^,lEi4^ 
nKi^-cit^iJaai^»  qirialinedalomnfblh!!  fd1mUt«iti,'  et 
^iq  «feiODeui 'flaaqi  oaTitattincefrilitmloiiicai^^^ctmtiiiM 
goqol/  i^  iei(;illficiiigetft  ^>»d({ifKita^iiijaidt«0iiM:-«ai^ 
Fahi^  Udwp  fHnfmMt^«et9(HitfMn«6ll0ii|iiiMc^  dr^^fW^ 

^os.^aten  slncpiBecij^B etalnadfe  vt^is^  (tiri^MPfiMMs 
eiiMinibiAiqol4idliiierairt;j4ybM^ 
ealftiSf:iAuotu6  Mt'ki  rMtoMiMn.o^fiolLiiiteertut^tdt^ 
eliHifrt9Copai'vfmjtiient'>  s^i^nHSeiiitoUMhis  'fr^&^w^» 
ttil^auti  Mtii)tap^'HMtyk^<:ett»qiW'ii^{m«^ 


|iftViM«ivArH6>  tkip^'' i«SMllbi{\W''^  7)Wdir; * ei 

nutti,  tfliv«r|ff^)i^«j[tf'n>  «Milhfil-^culli  ^mte  BHtd^ 
tenfihi^ifcsittlifmo^t^sRI^^.-Kt^^^nYGui^lU^  rti^ 
ttfnttoO'  ifetfbmM>6i^c#Mliiy'iyssKV;'>  da^&i\'"r<H'Ak 

lM»^«ikhiAi^J«bHffltfnVi'n^^&tii^*^^ 
j{K«^««lVoW''iie(5^duiV«i!''iH%P"Wa*^^^ 


lMriiiiM^Mi^li^«e«lpl^ 

m* ^  «tchinQrd;  et4i^iaMKlfa^>nro8lfeu&^ikF>iiludoht'(''^  tM'«c^ff*  fMi^lti^diitiMne '^'6«'''nunc1^^  V  tfuUV 
aaaviii^(ii9q^4iiikwiHiis4aiiieMitai«i tfuli.  ^Ml)pa«eii  tutfe^db^aem^UicU^hitii "jifer i&cfinYniiiiini  in  ki^rfiW 
e^us  episcopis  et  aliis  iMtbus  [id.  add.  ^ffiJnf^^  T  fSfWf^fa^^  ^  HispaiiiaiA,  adeo  se  effbdlt  ** ,  iil 
mittens,  per  «acra  loca  sanctorum  martyruin  de(]u(ji  JGgyptiacae  ph^ae  poluerit  comparari.  Hiu^owicus, 
p*:i<fe^,  quafeAttS-^afertim  iij^iti».(«tf»tffmubus  k\''W  .  pUrfUim' 

a^oi^Jglf^ftluft,  ad^njn^^qg^lem,  1)91^1^, 4111/5^,.,,  wium^i<{ew  dis|ini«»*ni;iiUnciumA.^et6piW  quoa 


*i?iWl»ulH  o«*  ooo7i«p«  "  oili»  j'.%.fiP§M.flR5f XA&|jA«i^o™nrabiuB9  «iioiwobiilH  la  ;  JjfBKbba  ub 

<«W#fti;^jV««HWll!«..l»H^  Vedasti  pmenU,  ibique  nativitaieiB.if)0niMi«iM 

«fci.^9flli*«!%ff1\T»r?»n''''^fi'iW'«^*^ *oflfiJ^    hrtvil anno Domini  W*ZJ333<I 

qiiiH*ij»win)u^toA$i9tnio«i»-»9>aM»miif9ibi«»iMlfln  \ffi!(ik(tehiifiHBmi  w^mfmsif'  m^^ys^m 
^ff^Kpm^mm^^ft^^m^WfftiV^^^   in  Yilij^iftw^w^lwwHiSW^lnWflB&totfWSiiMa; 

WMMili9J«»li<iAwUWi)HM>«i#>>}y^(flri.^J)V)ifdJ3     P^;  indequeiat)i^4MiHi«S^Bk0t»M>!«>WiW«fiWg> 

«^il,(ii!jJuB  <!uloi«3  .Iii9q(ii03  .iiiimoa  ni9J&iivii«(i  |  fmi)d)(i/nW*i!l{lbW>^tMfenddi4*tniiUi»£lq  mmlnT 
>iJG»n»lil«MnliMr|«:«l8l>ii«  SM^ifMf^slf^HiyBlffl  "  fnt^l^ftlpKu^SIK  ,^iMp«a  VI^3MM>)Mlir  «MB» 
MKHDi»  (OilMnAlid^lj^siciWliMil  'WS^  ?M  4riWMi  «WWis  in*allHm<%l>Ul^M>HCnS&  SNS^ 
•MIWWWmwAsPi*^  J*»JMi5W5y««SaH8(iA  iil!(W     q"><'«'«>  monum,  certa  relatione  Carolo  apudj^ 

^|RMi»tiijimw«iu>Uii2SRiw>(H>  «>m4im9n>mifiM»ffiAf>W<^>98fi!W*»W*^ 

neDU  qualia  jossii  egerint,  ei  oGsides  ^09^5%^  MWSfWMAilR  ;«lffl»fi>>>«ftft'>lffl!P.'ftii^R%S3^idy» 
qoamos  qnasivil  iUi  dederint.  ui  de  civiiale  Ande-  J»«||M3"»^lftH^.ai^Ji«ft(^f  ^iallP?(ami^l0|<.? 
favis  consUtuU  die  \Mi*rt,'^Mn  regno  suo  quam-     ^smi^im^^fk^hfmtS^  'ffliff^MH^"-^'^ 

-^^■^fHkkMtto^niimbfitfi^fmiitmiPm»»-  j»flk»rtiJ5aWiStf»jfiJJ8</^flB«8M 

biOiiimM  ifMm^rMta^  io  iMNiiWii«-  #,prt«f«»,,*i?^iAq#,SI|<{ftliW  iW9«lWllW 

iiiiiavi($gMb(iiKiMejjr4ttn»Di«iiwi-  .\nrWjf(«#fiJW%w!?^^ra!IW!ailF,^ 

4aii«etiiMn«uMnWlM!w  ^VMr()||,jatflN|(|,^,ffmp  s/l!Mrt,«V.Rfiff''ftP»fei«OW»ffi 

MtakriaiiiDioDAvlq  ia«,>)M«»MUnlf9mt.JH^fil9.  fMfi!«'^Araiffi^D?58P^^  jTW§fl*'3I»««1i 

-tt>AriMiii»iji»ifii99<l69e^mMin6c|)Mj«nf«i^^  4i  ^JmW^^^hMK^SffWf*^^^-^ 

«MaeurtiMMiw^t-eiiflNiiAMWjM  MIW8i»jSlWtttt»i-  -W<>J««fllq^  VM^nWWlliPWlil^fS^^i!^ 
4qi^iMllWtef^iM4if0qgitjflMq(t»PiiiMnHMir8biif^^ 
''-^iiiWl*i«|iiHM«gM,fiM)f49t«HiirW«iilM^     -lWAiW»P?&KliMP,afit.il«Ol 


...„  .}Ux     .    .  ^ 

Carolini^  filium  suum  Carotum  pup 
.aiofluerenitir 
I  Carol 


ftnis 


« 


,Mt)- 


li>4sdJiiMi#(Mn|rfs«B^ewr«iri,„9J,^, 
4ivlMk>teeia*a.jMMkve|»lM»i§3  4kyRWii%9filP 
Hi*|te»iitiifitM«  8il»pl^i(f>JWmii»*<*«ntf» 
aUWt»<^iUtinb,irwiOiiiiije«iftt  iMHMI  ftftttl!«Hp- 

-«iitorftlMMiiOqiNiiima^lK^HMi^JlHiiiamnfW- 
-iMhiiWmiliiH,  NiMiwl  i,i  <%iilimhdli^ihill)>sjpf* 
•«nfe  <iTiit«lii,3^^;«ttfl»»i)l»ifet«>8flttiiM!^  ,lS^#|^ 
j£MialMlaM»B(}^)M|fMif  lirnfiiiWfl«yV"^9^n|j^ 

ii«iAi^aNMh9^Wfiii)uii^<t«ecu%$AfM^ 

-nadol  J9  ,ra9en9n6d8uT  n,9nn«(Kil  .iailoJW^iMtteiES  JWpfiSW^^glas,  segoq  non  ou«  omM  «li«" 


.rum,  nUntowKi  sciliicct  ei  Caroli,   &ecus  3lfM« 

.&bud  (knsbmuLii  ciJC^  Kalendas  DeccmBmJgPU 
-iDrfni:-  »11  nf  lUr  >\ihvn  L^wir^^^^yFbt  nt   Jitij«[c]ic_ 
tL4    cgiironUionc  '^Carolu*  per^ 


o\IUnq^mt0gMim  mf$tmah  M9J 


ifMAvinMlQflfiMpi 


^fp^f^^ 


xm  Ch. 
urbano  A, 


-01  *» 


"  ruulni  A.    ^  confatic 


*^  dee$i  Ch. 


iiione  ol 

.A  fnsnoilnoq  .\o  •        A  u^-sb*       .K  fiincfnioO  19  Jil     ' 

C^UKbnUHiaeal  hoc  |lkieUtt9tts^f<yfei)^r    "^ 


•i^ddmtQaflMMOfta  iAk^iit(|iii]0ld»i«m^^ 


•^rttalfiai  «W>iilMip  f*'UtMfl9«o3  amliiifi^* 


MlM^^oiei|}ie", 


ANMALES  HlIiCIIAilO  MniTANTEll  ASCRIPTI. 

na 


i»4 


^fi,  Miii^UsVe  et  m  **  nqniToeo  «oo  Hkidom^^ 


slfA^nibWileVM^ei^^^^iHiini^emiMbWN^mifl 
0uOcxctciiu  1116111  TCgnain^sBuniflieiniyWCiinc!  iiaiif  iNi 


dii  oelebmii;  el  Bliutowieii»  etiBdem 
Mifmff  aigim?mifM  ^mmr  ■ff  ■Hwaillmi  / 
lihftiii ilitflt/neJfiJi Yilcn  dtipfdi  .JniBVfdq  lis.^bdY 
DGGCLX4V9  fnioioO  onns  jiyfind 
Garoliie  oirca   inXWMr  ^jftiftigeslm»  monasle- 
fMffi<«a^li<4R«ii^WW^  fHima  Wilkl 

eMMwmK"E^inMndii,  <mw  ^Mnimtif  iidiiAfiriiifi' 

railT  fWlMif^§ch9f4iMMv"^Rrain  *|i^^ 

ifliiiwttifiipmiioiiitiifeeiBiAi  fmmiiimfjtinm 

SilUf^ifl^npJHt  ^WPBBfcaff  i0WtMii8inMhaJii>ffiir  'flfii)H»«iil'%»ifflmiig>«r(»i^M8M«<"M«*W* 

liKpimlii^i^SiMRal^iilli  '«aiKMi  <Ki(qMfte'xfi,3Md  oo8Hlfli4Ui»''iyHki>'ilFpi  «il<mqHM»<i*i«l«M 

iHI#e«!tl|I  lefatUSyilfcMiNMftalli^Hlt^^isiiliKfilMl  (teisfiHhlf^i  l^iiiiW«JH«hi-<«lieii(i«WM«oiM»fMff 

imrfW)lViSbdNiflWnl%ilteti'WI(litWM}i<illiY  W  fllM(?*tM^<Plll«VMiMAfipM!i>4^ 

^gmfViiNmiimsiiJimmi^  '»'«1   i^\MiA<^^^M^^<^ti^m9iik»im*^M»m 

Triboras  placitami^MitrUJWK|<^«|Hiii>nNi4illk>iin!l  B  nativiutem  Doroini,  comperit.  Caroliis  autem«><piiii 
mmi  1li(S4l<j^c«iWa0H^IMiil|  WftuAP^Mlflaim  "  mSiXf^Siefmilljlllli  M>lttBh WBtitiWft  ^Dimmki- 
«to>tti«i!iiW%uptlii*ltf>eiilillem^iAi^  fl^>>.  •flSMM»  liM<»ricH^i>it«f«Nlll 

tPffc!"'^*  oIoibO  »noiiel9i  bJiot  «guuiioin  m-jl»iop 

(raBnAlim  JMlrvtilfilin^   '  TeiW  Hlftffiffltl  RldWWIiMMk 
'i)e^ilr>4iffim<>!feri^  lii^i^iif^ro,  WASM^cMf»- 

*^fif  iiiipHirni?  MsmviMf^^twsm- 


f4^  jtMMii?**^9if>f«im,%««.''nl^ii«tii<«<«v>' 

TlKKI^^Ilditr^ttWiM^iilHa^siiJiiirfNIR^ffftriJWM^ 
^g^^iip  83bi«(io  J9  ,lai-i»ao  Jie<!ui  silcui»  fiJmm 
-dbnA  9JsJi/i3  8li  Jii  .iniiabab  illi  iivie^iop  zoiaeop 
-mcup  oii<i  ongjn  nrrHiTWiWfr^aib  iJuJiJaiioD  <ei/fii 
->iqKiM»4MMAN«M?ai»di«Hbll«ll«(*  DkKltollH— Ifc 
i^lfeihMII  ei  j^MtltftarfMltlR^  MteniM^iiliiaiiflR» 
-illKi#<0MI#l!t9«IMlMMs9aiqiie«taM>«iia^ 
^^mibioiaA^litrfPilW^  «iKMmauAmarUdBaab 
t«la<iift,4i|fNn(l|«lMlt4iM>«  pUfrtMMiiVivMMMI, 

fW^mmmdHimaifMmi  4iN!«^|Miki»fliMrHiMi»* 


;rai 


KenSf  11 


.      ^Mi^^fflrKffiWiD  ,-,.  .  ^  ^ 

bns  ller  snum  inc«pit.  elj«r  sancrf'tofflfife-     redle«si«f  «^W**™'*»»*'''****'*^^!?!!^ 

-  ■#,>>{»  Ilii.    'MifctP'BW(i^slPo««M»«»^illW«,«>l»«»«***^ 

iuj{  ftiulOTBU  aiuuB  ffluilA  mnlOTBa      im^miiiimiStdtm>ill^  ijlMlllilMMiirfi 

«•eXrrtllaTOSl^Pi^lrPm^SJfV^V       •PnjW»f<^iii.«i«iyV<''>iWtoyCi»lflwrt«>i^ 
«iJltiS^WIJbiftlM/^iniWWlW  «*•»>«■*«*- 

-^nai 

tni-mt 
.jnianue,  a; 

DDS  poToil 

floui-i^siionL  iM  iutoiBU 
rexitvIBioa  pnefrosccns  t ,, 

'^tf«iK'«Jllf<f'l?ii!i 


'»mirf"#««W'5»^*«''**'*«*P«**"""'<"''**" 

DOTlt  se  patrao  suo  non  posse  re8lsie<^¥W»»i*8aii*W«¥«««>>««.  »»«»'^  ToscaDei»»».  etiol«iH 
-»1»  i«MI>*^  JiHfttfl>«teS«e*W^  ^*?!?""'*!!»^ 

-«HlftiAiyarii^eliVdoifleMM^iUTisd^sioifMtilMittisiMl^  oi*»ai..|md«fMi««(l««iHr»'  P«f*W»j»  •*  ««PP" 

«{■WiailibrflKlSriB^''»''^  «tt  '™>™W«8*!(TMofl^nOT^.i™Iri         AO  ^Aj^b  "     .K  oiudiu 

VARIA^l^^ECTIONES. 


ilUMMm   A. 


kmd^ 


ilTs  '  ia>'onliu  HmaiAMi  Am»mi.    '  tm 

'^ttm,  ipbstqttiiiiA'  iapenior  itb  'ItaUd  ia  Praflciam  %'nmm,  <}«t  «d  AtditM  iUm  teSSid,  ot  {Mefepfc' 
r«thit,'  Berengarii  Elv«rar<U  fiiii  ti«lion6,  Mlam  Itlti-     Antegito.  tit  tiilifeii^i^litMitiii^iiitaliit  M<ordiiia. 


ceieVr^iie  ' '  cl^i(it)i  '4e8(lbii^"<i<id<i$itiJiltcii  iiia«itii.' '  tji'|>en<<i»sii-rei^^tl»Uk'ibt^^."<^t^^i«>» 

ei'l^'i^o"4^''t<iAlltbiis  pUlms  k>rir(cii&U;  a\<|W  iii  g^e- '  TBTiixbiiiiititt  '^^-"tpUia'  itlii' JIN^  mH^M 

iuI^''si^ab<li''el"i;r^i>V^ii'V;ii^|lb'^liiiis'  sedi^  leciWia  ^  huS^iUe^tuiA^ummiiii^m^Ui^ii^iSki^miii^ 

sJMMl4'M<i^teui'*'<iVa.igl!lhs,'aj>kiiiP<)iillc«>-'  tsMiiMmdki  '  ' '•-"^•""^   """'  '•'""•• 


.Jm'^ venit  (lotMms  iiiipekUor'  Ciir;>ru^'  lii  've^Ui  'Dtiiiiiio  l(a)^'phbMU' ytf^'it'e1hifil'*iii^ 

<kim'rl(o',  iiabiiiii" «'riiA^ii^Mi:  ciiin  ^ik  ap<istoli<i»  tuilt  «pis^o(ii  |'tii"^^meUl(i/Uiilife^  ^(«^'(jMtt^ 

sedis in'syi)<;ilu;ii:'jtl-^i»'ni(irib'u8^htt'pii'ona\i'i  t^xaudt  diiMiiHk  apbs(<>)t^'l^tii"UiiH^  'Wleii^^"^'^^ 

n^  IJ<i'mft;i"cun{  4Viy6ii4-^'C/*r<i •iaafanUliiis,  p<is»  --J-— -^-"i— -«^  im.i.-.Lw.^.aj:,j*l-iui*>'^... 

jir]^}^'(r<^i;^'ii',  WSriitidMk^lo^fa^^i^hif,  i^i/^^^^^ 


dtiiijiii  imti»rii»6riW  ^  '^^|(k!oi>ti'«'^iiii!iAil(M<i'regiil 

- '■■•■  ^^■'m^ahti' 

■Hii-am'' 


■i*Mftiiii'kif  AiuiMi^kti(MM(#'';^(  mmiutftiiw 

ici';'eia;;:jisip<i's^^^^^  dii-w^iw^iiia;"'  """• -'••  .*'"«"«'■•■"  ^' "'" 

vV.vL(ti,.:.'..;;..'J  J."J:L'i!.-^''''>!'IL'i:' '.-.'>  r..l'ti.  '"ii.J.':     .   ti  iiifi  i  titiii  rl  Mr  ui     i  •|ik'W  '1111  llHii'    itlrtll  f  ifii' 


ftrsV  eiiiciuriW.  el  'r;ir's!is"qiix 'ge'st'a  "rucrtnt,' "^i/s''  -Ql«itncriMiiiitliQii!MeRi  MtM»'mmi^timkeh6t' 
i^'(ioiie.' s'i  neGesiii;'f^i^i^i',"a'piisrolic»^i'  pliiiiliinl '  e^W^.  't!t  HA^t^  ifS"i^mf'miliiSIS  Mfft' 
lttr;'c(' miijoi^i^tia  M VifflcjK^  nu«^^     iiitki^^   nfiW IVaMf6'kiii4 tttddi>«t»'i#if. -^lMWMii'^-'' 


cIiii!<AsMt>tiili  'Offloiiiie^^e^lAd^&MfllffHKS^Iilat^ 
diiiii  "•'  &inm',  ^i''l|tit>s"^it^  ^iMdlk"  m^ #iii' 
a/s  wi^i.iLte^air  ipeaiti  't<|gi  •  episidiahi "«  qiiiUs  Um<,if!\6\  litip^t6m;'iim  LtilWlt«MH8>«Uhiii;'' 
erSrdffmila,'  n6a  ac^uievit"imperator;  secl' re$|>ou-  sitfAt 'ti'^iii|i«(ei«'fittlia(';i^ h^ttHmiii  ttHK-ft^' 
»1^'<i[u»;jivi(  a^iiisi^i^J  d^iiis  misso«  apostolidi    ^iritiitii  mhVMWAit^.  En4^''MI&llik?''Ks^ 


m  es  elsdem  8a6Ma  ciiijonilKiB'  broriiuigala.doiunt '  et'^l<f  Mvi'  ij^i' ttiti  M''^a(<7'iPMi!^  »  M" 

i^'im«^  i>'.^piB  'ijibliiolici  jVi'iMtfnil)ttk  tiliedireiA.'  B»'  dlfe'."  '''■  ''  ;  ''i"'' '  a.i;)iK'f»ur.  ji; i!fi »;.  onir.' 

■"'        '    luV^littSdiJii+iiifcidft^iliiltol^iirtft^^^ 

_.  _r ^ ,„.  j  iif^iAmdii^W^iiiif^si^iiiiikitia^',''^^ 

nHr  til  'p^lt'<!tiii^'';>«i;'Wkpoi)iii/^''iib'(;i  '  t/liil^l^diti-^SiU^I^M'^)»!»^»^.  ^ito^'4pWtt^ 

i^Unlinf^i^'!'^^^  ia^ti^^J'  imperiiibrt' iil  1iiti>^<£''^'kaifMM«iir«it  'ipiUEcr 

lm8i$''iij^i^^,Vs:''dlili/i/a'M''a'^iiH^^^^^     iH^P^kmk:  ai!'6piy|^|Mt{;''le(ill6'^'(a-'^  t^i^MVlii  Wdft':' 
kmao^^t^^jimmm^^  'i?''|M!s''JtillY'i6liiiV^i.iii(%'ti*'V<iiiUiMk:'-lli^ 


atce^t  fpsanr vfrislnlMi  iarv»lv«am  una  cuai  folMUie!  i  Mm  ^WKMi  *ed  el  irapera«ri<u  <lou  sapi  ab  op  i 

^«<)^,j»4lA^,^^;^^tt  iiK|m,^n.f^  j^ft.„<f^,,^UI|,,  ^„ffiNru|^nifHi:^  ^i^* 
«iMM<|iiaai('selMAipIiiciala«K|MiM.f  jaiM«Mn(i«s  ;8|wi«ilii8  iff.iM«k,dlfl» '  .K  ..V.»  us,i.<».; '  .»«h,^.' 
episcopos  cisalpini  regni  sui  juxu  Johannem  Tiisca-        ^ridto<ti|ds  Juliio«(ttHiMnuHu^iMn|rfi  «{.■■k' 

VARlANTIca  l.fif!TinNir.ft. 


m,  ANNALE^,flP«^^I^q^IJ.JU)JIj^^9T;j;i^>^RIPTI.  1«8; 


*'Vm?  «w,H''?.i»w'«<?fflWMr  flf»?wm.'fi'«'^.?v^-»'^: -i  8'»rifjfp,.*! A.w.'/is?i?.i'pffafi?' mmT-  '''!'"t':^  '^Su, 

tecessorea  iUius  anlecessoribiis  reg«j?^ij,^r„;0j^^,^  pijj^^fj  j^p^f|,ijji«l^(if,,!JJ9pl9iapnj,i»J^Ju^..i.e,  :?l,!):i,ti;^ 

'Mpi^wi^tlntm ''■fmmMv^fffw} ffmwr^r«i  ^mmiW  5w^..?F'lipri"'f,M?.',..'',^f"/.''' •  ,',f='  ^.'iP?si-i, 

Hl^i^TOpii;'ji,f>s-f'<5,i.vif»»ji^w'..w^A?.,?<>fttffl7,!,  «wia*,Art'ff^i^«^vm?-mr..i:i:r.F;f!i''.\'vE.. 

"y^fi^-^rt^flm.iWfft^^^iiV^i^^sPTPrf^wirtftii  »<ir>i^fii'l?«i''j^.7.?p,i^.ef!..ffffff^w,'''gf.:il''/i",'^v^F?^^^ 

*^Tf)*^V,|H'.'tlfjRHiF*ft'f.'\W*l,<rlW»9Wf:,flW*flWiR^ 

•«^imfHy«iPffH#K.»ffS»?fiWfW,Bfief^^ 

civiiale  «la.  ul  llcerai  ei  Biuirj|n;nf^,i>,f.^r<:ftK<)(|nt .  «^-i(i>M''.Wjl,V ''''  """'■   ''"'''''' l!.'',»'!ffu«ol. 

<>^.'H«!%«9W«RfB«^9#W,W'«l»|pyf^.«R«fi«e-  '■1!!''^iwii,'S- ■!;,'-, 5.,^:''':'.','!. 1:^*'V,S» 

'™-'»<fl°ft„'>'WTfV. «»jwte>i#p  ^^'^fmf^^v .  '««?/f .,i»p,^fj»!ij-i'.  ,^'i"^!!P'i?ii.^ji!SP?a''?,:,T8W'».|. 

paratus  el  coroBMus,  deduceniilMis  eu,if„..Hff^if»i|,  ayflf.R^-JTl^^inr.f^ri  V'''  l'?..^.??!*^!?''''.?»?!'.!) 

oiQdiHU.DriiiiiBfM.  arf<L,hoci!liillMi  nnaiidiviiwlioaitt  .  Sf>nieiiilitis  obiisse ...ct'  i.  kiil.ndas  ei.isJen)  mcnstf . 


p^,f(»^,fiifmiip,.4m  ^R#>?«^ftA.M^  qBiw»tf>!i 

«•<i'»#'Wf«W  «HHflffl<,t»^  WiMW^-^^\'mn>m',    Sai5»flatnf»i.,k  yij 

PW*-«''?Hi9.^f«if..0/^«.p%iBwr'i;'»i  SBiswwp. 
«'»«i.jf5«>»tti»'f,.fl)iifii/»,WftiH«)ii«=;„    " 

e^  Ji^h.)li^e?fifl«l«V*f»  ftiHfi  cttw;' 

'iiiffw4«WfW 

verum  et  raiione 

''iff..W  A#P»«!f.iW*«jVfMh<Jif«fW8»,  WAfn>.!.f»«||*"-   4<f':i^ff?%*«'.l!.»M^f.;''^f^^^^  T?.- . 

esAJlHf»IT8l?.¥»*)lteiWifm.^!S»S|.jfil,^»f)*/'^     <^B'*,^ftS?A?f'^?^.P.SW.yfil^4.'^il"?!!^.'i'VV?'™'^?^".?J'. 


'w.»<:v,^»'Vfffftoi;ii«p'»iw!wif,^vww«?»l«i'».w»<»w-  «;?fttf?..pi;'n.7,?Pi'i».!'^,i?«.^^tP,!.'''''''!!..^!(,''^^'rC 

t?KJfc.;tf,Hail^*WfWi|«H,»jfihJWf.B«-»ipwi<f?^^^  ''-^ppi..}!if?<^.t,,teH8"'M.*iJ':'''. ''^J).':'''.Ut^^^^^^^^^ 

m»^v>  »iswflw»^#ta!We  !*Hdiw"ff.^iHf>fi''=ffwe»w«  '',<ii>/!!('Wirf^^'.iXte/.P:^.,.'i'=.jf :','.W!:«  .!'^.??,j!',',fl)!J^., 
«WKHMiWH*  ,«nmf*,,#fft.itwi.m«i;^ji«.*ii?Aitf,  W'*]  «i,/^J?'Mi»fl?ifi?.';i.S<l''li'!f9  ''^•?'5"cJ'  'tJ ''"''"''Vjl:5u!Si* 
TmLm>imm>im;^ii^mmmmifl'  ^'iim,  ii^hm,}^}i^;^h}^f^!f\  ?ff,^-,«?!f  .';?!Rr?-i.-v!JJT^b 

.««siin  oo  du  1(11. >.  i.i.oli  iji'.JKi'.q.niJy  li.>Y4R|;/ilKTBi  LEOIMWJE&j.  •  >iiiii  i.icii.l.tM.i  .,:i,li.j<;iH-.  •i!::;'^!  Jiq:)>or, 

ita  $wfnu$.  •  ab  deesl  Ch.  A.  »  ifiyboWi'  /11»  ^*teW^A.  <i^'|p*»rt»^nf*  ».  ii'^a*blrAii|i  C*Ji*^''  M.wptawJ»^ 
I4h»ii»4u  f^U>kii^i«rtniftMiyfl>wroiJlul  !!!)litoi;$»i^.         -c»->..T  fnofnnMlol  iJ/iiiiiici  ln^ji''i  iiifqli-^n  ^'oqooeici^ 


f^f^mjm  .«l)<!ft.ufih(llcflWt  «Mn»|«riid«,ui»*».     Imperalore,  haba«runt,  Md  «t  ipsr ItelHSajSi'.^ 


j.|».j 


exercilus  •  praeda  .Nii{AX|ip3dft  ut  qui  adminicnb 

[in^  8po)fo^uJnieiMi1«il»iRa<qMht<4<Vill!Mtt^d«^^ 
Mi9ii]|UiBno^^«IMWfMAifM^|«t>IV^<flf^!^S 

l»iliMnifeii«tittim«  «iri(^[Ui;^»M^ 

dffitei99i«i6ff»  tfMpmHK  «iPli^fiiilMiffi^iocWfia) 

MuteqMW^aiWiAlft^pdHiMS^  Vueii^aMAtt^il 
|ivftil«toiiitoi«ttp(M:«iPMflflisC§mHtf<i&^^ 


flli  fflifliiiiiiitfln 
^.fVSf^l^iitVMii 


m^^mm  B  btitiipviaid^ad^iWNft  rHkw^ttfwlinM^^ 


ftirliUeqfiiduajtadiiialit^  lidMii  < 
«M^iPiMHMtdMfi  aildiniBlinaliitti  j^ofikkfMm 
QlKNi^dciMliiiiM^  MiiH^llipM 

<riMmilMlimbte  ftilmMi^MKitf  oiiiei^po^ariMNV 
&%Myiin¥»rAii|JnMn«lif46  IIMi«ii»s«^fifiWMoi> 

^i»ifii|^|tfriiiMt«iultihiir  Muf  lieelitiiW^HP 
<4^irJimpf|«MiJf4tt9(^i4(i«P|uliifiaifli«^    i^tol 


^.1« 


fS^^V^^^^frt  1^"'"*^.»™  *»«*««*    '<»fe»p«  ?ld»J^».3*b»«|iWiB*Bim- 
ter  rcsislruii  His  ,  Jiosijs  i(iiiH>raiari&  lonro.  vMii-       «■^"■""«■■f"^  ii^^mniuiii-wwias 


II),  i.,  „jiri..   fiini: 

ei  rugieiiii.. '  «iiii^M' 
peraivr.cnin 


i.?ip?ra",»fltt„«HBi-fi«i 
r«LT  sTv^vi  r  '.     '.  r';"'*"^^'*^'''^^*'^"*'^'"»»"»  Marti.na..q«ardivl««lV 


imrqiiiii 
^m^.H^m^Mimmif^  Hl9i»itaciBiiM 
r^ljWftlillWi  |i«tilt!»caM0M( 
foil%^4oil?4WIRnfiH^'dawiiifl«i^^ 
^iH^]r$>^ff0|MoetP|M 

Ju  J5^ili« 

«niuft  ppiimyra 
fiNeBliMMinoife^vbi*  Sbq«iMMpvllieMffffli!^?4f^ 
qiMiiiqlmjmedslpMBtttv  (i*MfsnsiMm  fHmBe^^ 
r^f&\f^tikjflAmMQim»ft^mM^^^f^ 
nWfiw^afiilwriaeioaiiOwJ^  itMIIW 

SMpmiipaeoiMiiaiquifi^^  sMtl^MfiMP" 

i4ifmid^  pnteeet^iiiep«eii«aiiPmitilir]»Vlit^ii^^ 
iefifliiisJibldo^plaeea4i9o«imd|0^M^^ 
PVAkAWNPlddeilMtaiedi  ebntentai8e»iwi<ilMupif|# 


lus 


el  Everwin..s    cJmiles.  et ptaite.s^ta70Mim£n.«4jtf  j^  <jH««ftafe»%Menr^ MW  -la^m 


r:,='^r^irrjrr'.^*^L"ir.""''»'--'?^ 


l  accepii.  El  impletnro  est  dicium  pro- 


r    P  (^^j      nv/xv  .(liJ  suinollidiiM  .ieiiamddA  iedddoib  ni  ri>ogcfl 


aiuaol  JfimiJaixd  ,07  .mua  «.bsnsd  .arf 


,53  .lil  ,ivU3  iloie:)  gudiicluJfqKD   uiViiliAjNf  SS  LEel^i9r< 
?  convenlioir  *  fugando  CAi) «' .ir  «(#R^^  wi 

c4eA^iei^i>-&iM»iiC|/i(rM^i^^§  ^/^"^^WSlWlmlfrll    «^l 

niecemiiCAiiiuJudnj    »oH  .».Jeirr.(iaK  i*)l2cft  Jii)iiimi(^.>  '   -r.bN 

.  -u»;uno/I  ,uiduoiio/l  do  fuuJi^ioqnu  Jiol  8iDJJ8ui«i*jl'j09      eubl  Jd  gcnoi^  (XbnslcA  89DOv  iriub  (SrJqti^Monfii!  f«n 
fU3bi><:  iioiTjqua  ounc  ijjcuioiJjoll  iup  ,niODub  miliOTiE.-noic)!  non  Vi  ,Jnd889  aabiisdiio^  siJit^nicm  ?h^na 

>i(i£irLili.liLlilii-i01     ?llIfl'WnD'^   ^r;^iinli\fi<i<infn'>      trio/it  nlli     rt\     IkQS        aiaiirnxi     ^■inaiiliin     aii<lti.l      Ia     »tnnZ   siK 


j^^mmmmmiwmai  <uiCKmL 


m 


^      ^^  *  /^        .._  -^jn AUmn,  ^^*MmM^Ai\MM....aM/li£tUtn  ^tuiJAUiiiiia.    tt  IXKLliLOllj    •111' A 


^ffiOMtW;/.  <i4««N4d4IMl  KtMliiiaiitHI'  ^P  WU 
ilhi«liiaiecaNaffi««l(Ml>'lii»1  A  «mViM^m, 


olininimbfi  iup 

4^Ph^iffJiv»l^»jAwnK!VWW»MM^9l«luso*i^  iptl 
*l#«P>i^ilW«!W>#l(Mi^  ▼«nailUiiiiiJiii 

8IHHlrWWWfW«il#rw«?p  c^JrtriH 

«u»»f«ol(M^<M»*ffW*^(f fiifuwl  «fiaoDjini 

^ift.M»nrfp»NWIWaillWW**if •teq»«WoJi^^      I^mW^  *tiA»jM*^^  ilHffbSWi^  ^bWiW  ^ HMtJtiil  "A Jalia- 

^ftfMlW,«lifl*IW»r|«b»Mrfwlabrt  "  '  '''  i.-ninii  y.    i.i  :iii.i'    -'m.i 

«iMldeftirim^HbitondBafil^  «pMbjHK^lRniieifSli 
piMlilicijCiilwd  f«lf3Bd«Mi/tpl»vlMilrilM)e<^^ 
aim¥^yi^o<ft9lleclttiaMi4MMiii(a  0id<nf|(«r:«Rfrii^ 
<}0(iiMHWa(,ginilviiMW  ap|»iihit4n  Wfiri%l/IniAk^ 
iMlM}lliiMott(yB(flB[Hstp^  «IHiiMifiW 

nsiyMMriJiMt^iilrKk  fAd(1lullf'i«iymrt^ft§iial«<IB^ 
leilflw  «ellitaiflidlufaliqttbi^l^lJWdcftllAiAltvi^^qffMittlP 
rai;a^nKnintli»WiOi^7SWi|('lfltf%^ 
hMlqiai3e«rofc«kH  ftimMiftmis  mgiM,  W^' 

deopnt^qaiigniil 

iMilfBct^nicrifJiquAooBii^dAdJl^^-i^ltf^^    WSiMieP 
scilicet  ul  (le  mansis  inde9§idf0JMs«Wi!Ua9^l<9$;9 


mthxSV  ^H*''  a^^kfiJ^  ^hW(t(i' i^piV>:i  idtaniie,  "(^uiiik 
iMrHtrl  ^liifil/  ^liiiha ' '  lcr6'  H\t^Hefii  ^i^nSdl  .tiosi^  iiijjl^ 

atujii iDi!W»6 i<-rtfti^i^il;i '  6JijiJi^krt'(iu'e'HU  ordimiS^^aia' 

sdlJiMtiOitolife(fl'Hiin^W6uJ!ii  Itili^ry  aSfn^xus  ;  pa- 
trai^^e^^r  iircllati*!^^ '  hiijh^ '  toiVsitii,  ^'(iuideiJi  clerlili 


M(}Ut 

lHtWfelV^AtfWlir;  fam  VeVri'^i'  liiismic^rpefpeiua 

aw:yjhhtjftli  f^HlrfftruP;  W  pi^lvh'cl[iJi'ri'iUo  pr^ieriiA 

tai^f!/'^iils;iir(frna!cum'^'ni? 

^uiicia-. 


s(pn^%'0i^^^mmhv. 


o^i»i\/vk    «•   u^    iiiaijoio    ■iiuTTianiivaus  ^  9Viiuu9  uiiua>-^^   *  v  '-i     ii   i    l'i  n 

dfefmfiW«»tfeni%n«%4W«^ 

«^fVJ*?W'IWW«fi*7qi»«ttWPpde  iid» 

^ffm^e^  dnr%i^M)^  ^DnniqlebeaiiPdpmlNiDiP 

«^J<te9c«iift^lttlfhdflft«l#«t^^ 

•SflPHWiH  WW»tefel|isi«ia^plma9ii»iei!*|rdiirtri^^ 

oiWfNAfldPo^lfe  ,flnd4ilitfi^<»fjpianMiimni^f^il«? 

nKi?JX)lMMlM«9&fldn6tnd^  llMsaMi  «boMttAiid^q 


m 


wmr  ai 


ff«fpjibi^c«*lftPi»nt)BjfeupbgpiBt-ii    -'' 


2ia9  ^ullfiilO 


insfil  Kuioi/  c;/iia  J9  oijmco 
wjurab  4tmof|u  cow«i,„ 

TiJfnuioH  ^Jficdftnoq  89ioJcoi9ra  aup  C9  Jd  «cmjca  m9lgc 
^ff^,«  mujaib  J89  muJelqmi  iS  .Jiqeooc  iaiwobolH  aUa 

iirqlittspniitlSiiiq 


mnoeifinfs'! 


snoiaacq  loJi/ci^  ,209^09/  mclliv  ^  • 

ftasoli,  in  dioecesi  Rheroensi.  MabiUonius  lib.  ixxvii      tur/  ^    ^ 

"Lnn.  Bened.  *"*   — j-.j     •  •  wi-i^^»  »i.r<v«^Ms.ATj:»  «..•..i..i«»  ««     »1«/^ . 

Mi£ttrt  yo^ 
ei^nkbis  dia 


Basoli. 

Ann.  Bened.,  num.  79,  existimat  locum  fs 

guifurt  yocatum , jttrope.Prainoi 

-*iBlftR|Wtus  cofc-KBM^ 
cirf»l«*«ifiri  nA^.*Dflfemiri  eifftifWlfiailttda- 
riis  mamiscriptis,  dum  voces  Kalendae,  Nonse  etldus 


illieris  majusciilis  scribeiidiB  essent,  i(f  non  Kalt^ri''^ 
dis  Nonis  cl  Idibus  cujusque  mniiRis 


BWsaJ  aM^fitAMi^^n  capitularibns  Garoli  CalTi,  lit.  S5» 

^iiki^ 

liSB,WfiHinft»-»BPQ«  obncaol  *    .koiJns/fioo  • 

Terendi  «9fiPif(WnA|*Wto«ii*arisiai*aiafr^ 
losler  annalista.  Hoc  lribuiiimAUiii««'«t  • 
ecclesiasiir"*'  '••••  " 


HlilM^€iH^lMMniiimvHlii4(mi6it¥a<H8«^  ut  omuliMfiierUdesperaiiis..  ^ 


•M'^  i^ittpMfpcBi*  feUhqfOeilltd  >^piiMiii^Tsi$«V0itiiil>«il 
TiiHlemini  *>  et<c«M4eoraf(ii  AliSMIdlft  ^pl|wMiiiBlM* 
iPlfqNiitofriMMVm»v^r«Psmiir|^  Mm 

(li^attlwiikmrMirtiklli4nlC'>4M|iMMQr>^  «IM 
4llilMita<  uiia  tJtffliiMMfiiN»  )Mi|faifH>M^m  lOQift^tm'^ 
«MMMi  '«itf^tfMMirir^iiiirivMifrns'  f^M»iii;  H^mimi» 

lem,  iiem4M»Beivi%(tiii«vODte\MrUanem^  quoa 


•'  LudovicuSfi.neoeplo.iiHmoU^II)  ^Aii^riaca  Tilhde 
MorUi^lKioeiMCaroHi  ^sjpMflU  CMioiiuvil.U^ 
tfaMs^tia^abkadias  oliooiHlaiufti«oo>i4rtlbil>  ooeuadoa 
wwMciqo>qrt^ioiiiitiywminqJg4r|^^og<l^^ 
aioeam  et  Gompeodttim  usquo  ^ilkmm-iw  9?^^ 

noslerhim  saneli  Okmysii    *  porvoiii^il^;;  o)^  » 


(;un  ablji^le^  qiia!ni'  ooittiie&  lacligiikoo»  qutt  qoilm»- 
daiU  hoiiorcs  dederai  sine  lUor^m  conseBsn,  ei  06  id 
adversus  se  ooniMraUs  esse  **,  reveroos  tU  Coui* 
penji|iiui».  l|y8|a^iem^^jpniponee.^ji^m'  Micbu(ie,  din 


M»M?«lS<Rm,?r»ftff»ii»i!.i!  oii,«„.v,i„.,  ....„.,  ,„., 

ac  c4inaM-IoJtaiu>esBinoreuaL/(#iun  nHuUAor 

tas  veym  feorfi  oorre^s  %  pulverem  bibii  qu^ 
«ibi  nimium  diiecios  ac/a^od^  *  nedioas  siuis» 
4i|daDUs  noinine  Sedeciiias,  transmisit,  ot  ea  polioooL 
y*H»f6 'llbtti^tif/lu^haAlfM'  '>eil^o  lii^Ao/Mh^eff 


him  inter  eos  roissis,  au  uoc  porvehlaiiL  joMj^  ii|,  B«-. 
cbildis  el  ipsi  priinores  a4  oum  €iHniM|iwli«ifi  veuitoii 

edaunlWVmttW'*^  &Ut«^"ii%AiU'a^ 

xefeAi.'"tutiiiiidii  miipMiiA^''iif'hmm^'ii^' 

ihlUfdiir^CKi^kiatW  a(il«f'Vl>ciiyy''ti^ir<^ete,'fcr 
qil!iiii'eA<ijl*do  i^^id^me^irM^S^  WUf^M^^Hfe* 

El^discifri^Mbo^  iej^ii^  lito  iluttcrirccUt  bl'  r^l 

prtWes.'^t''tid<llWtbifo«*ii^  1Hl«||iin^'iidari^ 

BAkiiai^iMM^iibtiMlrHi^iiiifliA^Vbol^imsl^;^ 
itftoi'4tf 'ldbdlifr''4iii'"Bfif^"i^^ dlbi(4it;'-'Mi8ir' PvHf    sebt^vmii'^i'ilbMtliln,<=4^^      *'re^- lliihbrtfttti^'  tieie- 
ffiikn^^Sli^^  df4ll''ijM''Mdi?MriiM;''Uk4d'bUiitfi    roVtii^de'tlU?bdra^ruAte,'''<^Mfsddmoi/''dr'  <^ 
T^Ut^;'i/l6u^' ^fMt ' Ei'''piiHfi6mm  t/ost'  -^^^    e&('2n  T^iJ^m'LiM^Vicu§>>;lfi  H}AteaM. i^SMfvUi^ 

esl'^»  fMiii^'  'Delbbt^*^!  'QdtfM'iiip«Himii6^'q{ii'^Uiil'  dkft^sidnetai'i!l'  6iUbiifa><*ifHVift^'  ^^{'ViMdlilfk 
od>'^imk<>'m)<i^'l[il^i>^WthiV'^t'kiii\UiiliJ^  tlnb  '^'  coiiiinendaYcruui,  proQicntesl  §eeMdb^*tfiAiktt  ^ 
afeHi%lli4s^'<Jli?ius''poldHilil,  tl  nAt>biyfdi(^'locdfo; 
c^i^it^^nii^^ir-tyri^^' h4bii.^sibiTdW '^ailcfii' fl 

V*llili««»(>w4i*fe»;  Wisfcrnn<"feiliW  in»  folliW'  •'rnl^As 
eftWrtAsttb^'tl?ttA;f 'V^W  'corf»ftiVWVdk*uii'<;'  (Jiibr 
nftt|Jttil'(blfcilfftuih'  tcti^h  tfof<!f«l.  TiJde  ad  dtffaiii 
qttfktl«d«m<MMitdHfOiiiin'L(iytriln^ii^<^sc^  qh^ 
Nbmf«adiiiw4toiurs  i^-xlifekfeni^ftie^,  '-|i*id  rdypu^' 
ci^ipoii^iOfttifi^ttttiwmavifdatei^Mt/ <•(»   '^    '     ''-" 


etpossoijukia  «sOmn  4i»uisiociuJ»>c«MdUi<^'Oi.JMtiJM 
i»fn(l(iles  Ayi^^^^^j^ti^  l^Wtetu  ^t iegli^-'pi9ii|pf«»bc 
vassan  *'  regii  se  iIII  cdmmeiuiaveruut,  ei  sacranicn- 
tis  secundnm  uiorem  fldeiiiatem  proniisenuiL 

•(iiianaii'/Xti'rfoYli|jlfc'r^^^^ 
ruii!.cWiiaius  lu  t^tiiipen^^  pelierdiu  k^cofi 

atMiir  ifistinu  itait  iiic  Wulil^Miilir  :  4  A  ^Miis' itfi^ 
dohai-i  nobis  |ieAiiin^i'ut  ufntu^ue  <fc  ^UMiii  c^ 


'     clesiis  nobis  commissis  secundum  primiim  capifl 
tMioiO0(^'iMfino^ldM>(fH(frmtftOft!'    quod  novissime  tH'  CMsia<»'''Jlidinos  inpefaier, 

•  qanA.    *  eorreptum  Ch.    •  i/fl  C/i.U.erWy.VtsffiiA*'!*^!^/)-'^»»  apud  Bouq.  YIL  p.  259.e;rcad.  S- 
^«P.M?^M  ..^Uin  M).l!:\9nicia  biiauxusobji.  marlvnikbl  xkvitale  Vercellis.  ubi  reiitiievit  auuis  s^Dleni 


mi  ANNAIdES4RM:MABM4WHtATf1lR  MtCRIPTI 

lirnlilMiR  rulelihiis  snis  a^  ▼«ftris-alqiie  apostolicie  se-       " 
dls  I^gnlis,  legeinc  Goaleno  denonciavltt  cnnonicum 


pnvil<»gium  ae  dehiiaqi'^  Ic^nrt  atcfue 'J!Wi«ti«m  conf 
«emt?9  6l  de^nsioncm  inliilieatK  'Bieot  rei  in  SM 
regno  itt^e«^ue  <e|^siei>po«lieb€lBdf(e  [sM.  eoniiRin» 
'pmteTih\bm4e^)iVi  %fi\^^     .ru:' fr,:" -.;  :..  ...,■; 

t^dk  aiiielit'tli(16^tcdrialfeHt='bft)hilssicln(*^ni  Tcolf 
i«r$(*illseoi^?^?''^'-l    ■    "'^'^'"'^  '"'  '  -:'..•■•'.,• 

c  PromiUo  «I  pernono  Vobift,  Oiua  unicutqne  de 
vol)is  ei  ecdesus  vohis .  commissis  SjCiCiuiuuin  pn^ 


mnm.capilufum^  quOii  novissime  in  Carisiaco 
fiits  jmpeniior,  patcr  ineiis,  $e  sefvaiurun],  cc 


.impentor,  pater  int 


doiu» 
coDseu 


lieniiliiis  iideiil)U8  illiiis  ac  uotslns  alque  ^aposiolica^' 
sedis  leffatis ,  Icgenle  Gozleno  dcnunci^vii,  cauoui- 

ciiin  BrivHefiiuia  cl  ileuilam.Iegem  aU]|ie  iiisuiiain 

-•).  .i^^liUMTyiijiji»!  '^ni.ii..i//  ^n  ..   ••:  .   •  .f    «  >  uv:l 
eonsei^abo,  et  aeieasioueu^  quanlum  poluero.exni- 

»Vii''*^  JWJ"*'/'llil>»^*»>'t''  V"i.ii  I  '  ••    '{  il-     '(.>'. 'II  vnj, 

beho,  hiijuvante  Domino,.  sicut  rex  in  ,suo  rejuio, 
^  el eccieftMe  sibi.coifimissse  iJ^U 


Hermeninidtf.  ifioy/secuh(1«Liii:mewit<3€lre  €|(pwi^ 

et  meiim'  minisierinmianxilto  eti<oi»6ilW4M0|i9.<«li 

adjutor  ero,  siom-ap^Bcopim^mi^-seitiorl  SH0,(fe^ttaft 

e0tvin.tiea;ride  e^.nieoJSWtBiloMf^^j-»  -  i.n-rt.|)'.f:T 

A<l :d«ipi*sisiQrtptilhrTo>ot«pt9aQpeMtii  pfrtiiifin^ 

htte  .^un^iseiiuuiHifirTesii  JbiiilQiriao»  ij^m^t^im^iik 

cpi$copifl,  ^:>cl«^am..ip^m:4^l<ttfSi^|HNffflfffi 

majwsfm  e|&do*|  h  €o«li^9i^iO|  a^inafAfsariw^HW^ 

domituca&  «T7,  prttfienKlikJwlMlDeeeiiibrii^  .,  mj,  ••  II 

Profenio  Mn$  iktdovic^  #• « J?fft  CVrkiff w  '  •     i  > ' 

<  tgo  Luijovicus,  miseiriCbMta  dllhiinl  beVHhW^ 

ei  cleciioiiepopuli  rex  consiiiulus ;  pT6m{i6  (Mk 

ecclesia  Doi  oinnibus  ordiiiibusV  '^l>|sc6lJoflHri  VfJi&i* 

auoui-  M^i^ei,  sucet^ifoiilHi,  'iliona^aiblVnli^fcaWonicci^uiit^ill^fi^ 

iiiiiam      sancihi^lairdili ;  rc^ultfsf  a  't/jWrttttis-ilbifeirfi^lrWW 

'  "V-'^     aiiWotitrs  atirf.stiiitonrblil'  rblibfaiiJk  e^^Hbc  Hn  'ItJiWi^- 

rum  ieMiius  Ine  rfffc'^ex  %legrb'*'ieJYrfiti^fiM:*crtlP 

c^br  ciVain*:  inb  scfvamflJm^  Y^ge^'k^l'itt)(]i''^om'^ 

qui  inAr.Vd'Veg^cliii(iiii'«ir88tfM  »fi' Mfj)t?l# 

pro  coroiuunl  consilio  ridetiiitii^AbsVi^cirum^/^i^MSufP* 

.lmii'VltioJ'|<ri(lJic«i\ii'e^te;*ii{?^r'aV<lVfei/'i^'Vife^8, 

g,iiV.y'YiVsfe'HV6ri.nl'/5ni.in1ll«'fefiAm'llter'mM' 

reJ:'tiU.dtiirs'ct'Ulsltti.t!'3iJlb't-e  )i»H(/'it>^A^ii^^  'MS' 
nil6bWii>5lif'''toeam''-i^leil!Hi''MWi''^iiFoW''Witfi2' 

VI  t'"?|     ^'"''^       n!'«|-«'JM'|      ,'    «•Ml«|'MfO'>    *j*l*r'»l    0'IM/      >5Ul 

^Mi..'    -1- .  •  ',('1  '  ^•j^ifI»*L'-*.»i.-:!'i  '*  ''*'    Miuim'n   idiR 


j.i'>ij;i ..  11!;  ir>.r.'.]iiui )  «1!.;..  It.  .-•.j(.iiiii.|i^»|I  i.rilli.fi 
9^f^Him,fi\iM\^MpfkM^mfAm^P^i^  I^HT,G)nw^^rtQ ^a^ii.M^rd^,ff^xH^ifim^^ 


ctqni|a^^,9i^iWl^.f  t  ]f^m.,p^f^|i^,pqi^, 
«bjMlttMl^nPk.*vij)pjfij4ip,^«iiuj^.^  ^i^, 

m\0mmmh  ,rt.  ,mm  ww«fw«i<»pip#<^»wr 

«lifk«fll«*.Ta)Wt,  .iiJ^,qwmiy3.,.ff3i|t)n;^l^ifjjer  bt  i»,W- 
confi»W»»<^l^  «i4>«iWf«*MW;^pi;atfjc^.fiipM^pT|, 

BNP^?<tiHWM»Wi«WIWe^.?.:  ..ilo-nj  jinii". ,.;...•    "110^ 
0#mwi^if'4rfoi  IJIjiii^fMJ  <  vpiitfb/piiitfliitfNdrirlii  ii(;iffeo^ 


^rftr^i*.  Isdeqfip.^fj,  Aiidrif|(^ni,.f^ll;Nni.p^i|^ilMt#( ' 
Pf^,po|9MiM,.^o,XAWWtefj^|/^i|^  I%f^^,lf^^fl 

cy^ri^a  ]^rMiWPm^4ttW)9»  flKQ  J^Oi.^iMi«IJ^  Qo|^ 

«^pP>^?,^iWi'?ri  ^^M"!  ,?^  J^!,^ff.Wli^^?.?^T.Y^P^W:l    'j;wr«MPi.,  iJRriripa^i^,..^  jisqwe  ..a4.i.iJ?pp«rp««iWM 
^^^^^^DPWW  ^^lfji^W^-^^Jfr'  ^lff^M?.'^..^P''^fP!*^.!.     vitiu;  sed  inif^wi^  .0»jj^i»o..aJ^u;ilHMJl«m.:«opVi%r> 
QPI^»:  m^  J««»  J.^^<».*0!««lCSarje  .eV«5^'v!>er^     le»fiei>^,  iui#igeiuifcv» f iiita^itein  .opiiHU»Hi«isttU;tir 
^fi^ttfj-:?,,  •  ...M.  •..■....!;.!,.    .-.i.r,.i.....r.  .  ..  ..' •PamicisGoifridl,  vfirtli-^^l^eWllrMoifttwW*^^ 

,„.  ,..;.i.     M.MW^**.^^..WT*'ffr  ...  :         .     .    .    diieen8.seoiim.ri|i06;6^^4WiHH«^ne,,iuittrtdlimi 
f  G90  Wo  ipso  tie  prailoor:  Deista  di^f^y^^;*,  ^  ^^l^onpfos  9QO8  invaaerant,  Ludavioo  ri^t  red4o. 

t'  fipiid'Sifmohdvtih^  elBAlnxfurh  iii  capUnfnrfbHi pMe/ meus  a  Se  01  a  In^^^erv^atlinnlil ''  ^  f^^^^^^^^rj 
'^^•Anj^b  '878  '^^^«  */*  *  im^nty!A.  1uv&febKiJit'a(j  Jc^^^         rrni^>  C/i.    *  ^^'f?.V^.(<^|n^|)|>fer)^V,^^^^^^ 

.>^:...      .     ,               '    .         ,,  -'IfOTiC'        ''  *■'   '      .."•'■•'"•'•'    -  .  ^-  . '1   -^«'f.' ■«»•'»' (.1 

-VH    Ji.»'»    III    t..-     ..-.    .Mi.n..  "        i      • 'i'.-«.o,         •    .1    ..    ..;.•,  n    /    i..r.. .  ^^       ./.    i\.>    ^»';^;]!;-    ***"/ 

•  Id  est  servandnm.  ?    .-,/        .l.n.y'     «jHiWr  «rf«liaa' eliiMWlta**  ^ftUu^»^*'*^ 

b  Ad  finem  hitlwa  atmi  877  spectare  videtii*  epi*.  .  Aqtissi^jd.  comitis»  fraier  Gonnidi  Paris.  coiniLi^«^ 


•1  ■  ..  •      '    »'  J    '  .  i.  »1  /  •  •     •• 

nnC  el  MilAf  Pl^)?  eoAfeMion^fp  ilUus  kabereu^  A  bes^U  Peiri  et  seciis  apQStolie»  in  eos  et  coroplket 


Tuiu;Q|»sfi*^t)MS.jp^rioiyi,^^  Brii^^        ad  regislideli- 

Itt^m  QOfiv^Ut;.  9fi^\  .ipsi  ^roju\vsfW^^  W!s?SlfJ^^*^ 

.^oaiin^  papsi  J»»Ciej(ts   cQijf^i^,  ^.^(id^i^^tupi^ef 

jk^^^rMifmcwil^t  qfMI^.  yji^fi.e*  ,<:jyiff|^^).  qm. 

Roflia.  enjifc^  el^.  Wi«W»,«A««i^.^Wn'P  ,<^'«  W)i<^^ 
pente^tc^  >IWWl>t«  kwm^  WW??.?  f^^t  ^W" 
ii^  cQa\iiw.  [i4t«tw..^  Wl  fc«WS.. W»»  Pr^- 
ciosissim?»..  reljqui^» »  e^  q^iq  Fonnoso.  epj^po 
Poriue^sit  ^O  jpisit,  et  per  eJMS  auxiJiiunii  u^que 
Lngduntim  fenit»  et  inde  missos,*  .su^.^d.  i^nd 
LiifioyK;uiii  Toronis  roisit^  inaQ^aia^.  ut)  ^i  obviam 
teiHDei,  quo  sibi<commMlam  foret»  Ludovicas  auten 
i|iitt<9«$.  ei  o|>viaro.  quoftdaro  eptacopos,  fietiliMit 


illorum  juxta  sacros  caiiones  ^pirilu  Dei  conditoset 
totius  roundi  reverenlia  consecralos  ac  secundum 
«^mflem.sanctxRoroansp  sejjis  pontificum^  decesso- 
nvp.,Y^!f(rwum«  d^creta  pro^listis»  yoto.»,  voce  et 
Ofi^qi^i^te  i^patf^,,j»|.qu^,  aiff:^).iiialip^$aiicii  Spi- 
tiUi}^,,  <;uj|yia  gr^^a  in  c^i^opali  ordii||e  sumus 
conseA^jiU  ,  gladio  ,Sp)irffj^.s  sancti.  "^^  ^qood  est 
yerbum^Dei,  eos  jn^rlmentes  persequiinifr  ^  Scilieet 
quos,  sicut  siipr^.diximus  e^f;f|n\ii^vnica|{$  *,e3Lcoai- 
municaios  tenemns,  qM<wab  ec^le8if(iaii|edstiakali|ici- 
qius,  qnoB  anaibematizastis,  anatUemaUulos  esae  ia- 
dicamus,  et  quos  regnlaviter  aati^faci^ltt  veitn 
auctori^s  [4tmofi,  add.  etj.apostolica  ,f«des  rec»- 
perit,  recipierous;  sed  et,,iit,iii  sa^ra   fai^loiia  de 


osque  Trecas  venireUt  ipsiqtie  *  ab  ep^pisi  istiiis  B  pbgay 'iEptiaca  digne  a  Deo  inla^  i«gws«  qoia 

non  erat  domus  io  qua  noa  jaceri^).  nKHtiiiis ,  ciM 
eratqui  alium  consolaretnr,  quoBiam  in 
miMiaquisqiie  quod  lugeret  babebat,  nos 
quoqoe.ecolesiis  lugendatogBiniB;  ol  ideo  Testnaa* 
cioriiate  nobi&aubveniri  ciup  om9Jiineiii|s>kiiBililiia 
dopoaciroiM ,  p^tonles  nt  pmBalgeiis  najninlMn;  ie> 
stVBB  aoctorilalie,  qnaKterivosefgfteqelesiaiifliBft- 
alranim  penrasoresagore  deiMttiiWi  iii^Qeaaacaipo- 
siolicae  aedis  muniivciiinliom«o/pm«4Miai«Ue»s 
oepiv  Domlno  opomierenlmviYWtni»] 
8iaatiearun»fefUR»ac><fo«iltaliim  * 
tom  aaertque  Miilsln^i  »«pisoo|laiir>ii 
nos  succenoioufip  mnf  imorliteTdaiiucDriiMnie 


regni  stipendia  dari  fecit.  £t  quja  propier  aiiai»  in- 
Annitaieiii  anie  non'fK)tiiil4  Kalendaa  BeplemlMris  • 
apsdiTtoeafl  ad«eum  venlt.  Intereai»  papaioannes  ^ 
geDetaJem  synodura  cum  episcopls  GaUiomm  ei  Bel* 
giearofft  pwvineianRn  agensv^ualiierLandbenaw 
eii  Adailertom ;.  fV)nnosam  >qMfw  «ei  Otqgorium 
ntoMMuioioremi  cccoroplioes  il)oromlloai««ioom*« 
muoicavefitv^reloglfeGii  in  synodo,  ei  ooDsensum 
epiiMopevttm 'ln>eBdom  exdomitioditatione' qutfisrvit^^ 
Undeqvl  adtoruiM  epiaeopi^^petienmt',  ui  sleur 
ipse  eKcommanivationem  qMim  feecMit,  perscri^ 
ptorttieciionem  recitarKfeeit  in  synodo,  itaet  els 
coneed<!t«tf,  nt:  per'8etflpi««|iali)f  iNt'Suam  consiMlslo- 

nem'pri>i;0^veiiftl  et'M)aleedeniefu'llerl'pBpa  Mnne;'  ^ii  yaleamits,  ut  Jiixta  egregii  ^ 

Inuivtfftiihai^epfocttp)  bte'  ilodd  Be^ttitur  '  dipioma  C  vMM»  affeioriiaf»iprtml|Mlttiidiii  Mdiif 


pafte^lM^tfyHiOdO  t)brrdx«iiitit< 

MtimHfr^Mlh^ti^iile  ac  reverendissime  patierpa- 
imm  9oadnes ,  catftbKbse^  atqde  dpostoliese  ecclesrx;' 
ia«et«tiddlieln  Ri^niiMa^  Ipfritrt^^dls,  ]inpa.  NMf 
fiin'K'fainiiU  %W\  ae  distiipuli  veslhe  aoctoriUtis, 
GiffHa^ilm  let  Bel^rd^hi  e{(is(k»pl,'h»  qu^  ^p^^ 
ndflM'A)ll5riiVi(i'  v6itroruin  'maligni  homiries  ac  mi- 
nliftri  diabdtf  addentes,  in  sanciam  iiiatrem  nostrjinfi 
acf  'hiagi^traln''oiniiium  ecclesiarnm  commiserunt^ 
ootiipaiimur;'ei  dolori  vestro  cbnflentes  condolenfti^,'' 
aiiiub'jdi)it1n^  yesira'ki(A6rito^^^ 

''''.•'r''!'   .'..11^''"',    .V!rVvAR.IANTES  I^ti.TitlNfeS.'  .'"*.'* 
*pradati  CA.  ?,  ^Ml.^t  jni^  Pjl-     » jbi^u^.  ab  ei  i.  ri     '     '^' 


splriidaa»vlll«niltwdle>DoMM  noflMiteii^OM8ti^.a 

Excdmmuitlcalio  loh^iknU  afildiibifti  a  MHmtftf^ 

^tibva^^efwm  tccitm»iH9fmpUi\    .       ittnU».     . 

'  I  De'pervasoriiNi84|ui^iilrfonim  i 
quosssK^ri  canone«t'opiriiilMi 
revet^lia  Godseofiiilv' et^HleMMf 
api^iornjse  8q6'  anlMlidttatbitefM  ari<>f 
ti^fkctionemeaseidiMte^eoliifliii^^  ilorB- 

pliVrtbOs  qiMiiiapOMdlos;  ehilMO  iii  ae^loqMie,  ie« 
gtnitn  Dei  no«  pMMONf  ttMUMt-qinmdto 

st.  sibi  tV'K. ''-  ^uei»''  *:••-•  d«l 


Ch.  B.    •  deeu  A:  ^'"i^Z7ch!^  ^rosequimiif  671.  H.  .  ^  eitMsMttcm  Cli  ^»^  <g<»tolifliifH'. 
Quod  dipioma  lohannes  desimt  in  cod.  re^'<kriKi»  jlti|(aM^i4i|lvi>>i/./ 


Mi«»ai>inmo* 


•  Ex  epiitola  Joannis  Ylil  pap»  palet,  Ludoyicnm 
Jam  Trecas  advenisse  {Trecis  fuitse  P.)  die  18  Au- 
gu%ll.  BocQ.  —  Fortaise,  dt 'St/pki^^ali.^ffn^iriltliitn 
Ks^darum,  id  >st  dies  14  Augi/sti ;'  ini^^ndni' 
e^t.  °  '^  : 

^  In  fr^gmentb  historico  reiato  in  dnobns  codici^ 
iMls  ri»ils  et  uno  Sangermanensi  :  <  Johirnnes  papa 
in€silft:ii  tertiiyiei  .ipudclviiiiK^TrettiS^dlO^mora^' 

ikiMl&«l'.'       tLAU...tMj...il     ■'^^.^•A.Jit^j^     .Ul^-L.^.^^  ^^.Llt  ..\t^J.       .^i.J 


limo  rege  HlodovieoPa}»iklMI^^ 
Idgusti , . . .  ego  Joannes  episcopnSt  stemis  acfrnnwi 
<l>ei,  aique  pRediciiis  fillus  nosiei^^lMoawni  Hii- 
dovieilff;  mn^rmlmtnt^Tfinmmtiiiti  YnnrndiiiiiMi! 
chiepiscorum ;  neomM»  ei^^pni.sudte'  ioUm  n§i 
Trecas  oiviute;'quo  interfniatinomoniliiftwg  piijg  • 
inus.  Eoqne  pacloprfeoauis^eii  ii0B<  c#n  iHii  el 
frairtfeiUs  ndiiiv^  'episeopii^*  janv  difeOia-giiifiiai»  iw  i 


cViffiirtitt  periiianent,.per  .firtulein.Clirisiieiui<|icio  A  dcmpapam,  ut  uxorem  iilius in  reffinam  co 


mo 

xm 

coroaaret» 


mmTMMfi 


Wiu»{«i>iaeHiifaomiMi7 


.       .        cAlftlitfWafiTOftl  4^fia»p«ftSffiya«a»tt«^^ 

iyfor6Hf*^4a<ftWankr^'tnigr%eld^mniT^  4im  d(^iiv*mrmmH'J^  m#Af»ptiimii vkloutl^aMl^ W 
]$e^ftii%^W(f^4ii{^lbl«^ef;^it^tl^lR^  fli»riJ»4lligC)iMij|^ltelfaiWit«tt«n6llCiiH'>/   ^uodiT  oup^u 

i^^cM^ninffif^iiMr"Aofty^<ij^'^^yhiiiiitt'*W    qu«iiAMkii)q^inibii5teiIc(ih|tQlpii»ip^^ 
I^^ft  i^u^flii<tt<Mfitf.  «I^8i'< sfatn[>  g«npWtf#J    iriteMl Apifelotiiii  ihsBsiiiiiiraMcft «anidte  teililrfliVB 

lofatfliiQ^  iWfiiUoOii^oiniipriiiflo  «b^ 


^iJ0ffif«riiBdinj0ltolq»ipgiMH^  ««osb»!^ 

Imbifitg^  WrW|iipicftltoM«<gugciMii^i9lttiiyirifa 

tilitti(9iifawafiiii,Qf6mipi8ititjMl5<«te^ 
IMMMi^nMttiiiiiilbdMiftite^ffliiiia^ 
iiiMiepis9QpM^f^^tl|oMli|ii  msmHetki^ofMJ 
ml«iat«9i|iipjftf«i6l,  AiA)PQnMimii»ei»Miiif8«iiRslifiqi 

Jiiiisi^i<^ivibtw(d  i^i^m^ii^  v^imHmq 

Lwtmiwfcwsijiihiraj  Sd^iltM^Ufli  /wA^oo 
4$Bliipamtii«atiliMi(}  11^013^  cixni  Ju  «^nmcdkv  £iiG  <^<^lMM%sqri^t^t*ii?^/fH9l^u^(MlMf^ 
,5AMMi:ai|»i6m  iAkiil»i|f|IWII(|5m^mii$«»il9m^  ^««iOfqfll^  •8SftiiR^!$l§u0|»§^  ^  «)^i^t)i%ifilAPf^Tii 


qOQMliuiiOeeli  winwmilNi  msfifliipnBmsiimwialte 
p«ViiisMbil«0l<wpiirlta0ilaiiMn,clifi^ 
8i9teloafOii9Vla^«iteiipuciinii^Jud«[o  oiiinatil  ^f|bo 
iMKieMmteif^^BiimtiletftittliwiiiliSr^ 
am»iqipiifeDiileiifii|iiiiafii  iiODaiiiMt,  ^qtiaini  siiij 


tiotf  iidiii0liigil^(At  MMieiitf  t$M(iiii»fvi£ibj^ 

sis  concilii  ei  decretum^^Vlfi^ii&Mlt^  iis-tipiiidpis 

iil»Mi  iMiiieiifiiipirifii  tniii#ii,tom8iiP9i(jM<^^ 
Mt»^aiioDiliiril{  midil0tiine^flli)%dfio§iil]MMi^i 
devalfloifiiqiicofii  ^^Simiiiwiii^Vk^»^ 
qm  id  tttiii«pMimviii«lM^nefi^ 


sterium,  hoc  oblinere  nonsfififi\,i4g^  9m^m4^ 


suain,  et  opipare  *  pascens,  honoravit  ei 


'a^' 


subiatum  canianies  m  ecclesiam  iUuni  duxerunt, 
.ersignumnii^nediclionis  '  super  populum  darc  fece- 


VARMSMVIiS&nt^BOrKONESot^t^i  .bot^  nt  Inui^b  «idaufidol  cinolqili  LouQ 
t  oonimiiDione  Ch.    *  exilisse  Ch.  B.    *  oppirare  i%.T(]IVltollere  A.    '  immonis  Ch.    limiiomi  A.    *  deest 

■  *TOir^aiifiW!WttW(Wlir;()0?vobolH  9391  omia?.i2oiio]a|<lj,iiuK)i7obtiJ  ,Joioq  fj;qRq  1117  einnKol  filoJaiqo  /3  " 
'    aifno-n9«{8nYi.v.  ,e{iiq09eiq9  89flnfiolo80  ...eiJaugxrP^-uA  81  eil)  (>1  a82,nA  jri^itTi  Odi^inMYhi;  tJfiao^T  «ifii 
*.#!!  loimifi^M(|5i6Jaort  enili)  aiUdibsc^q  9(/))Jp.  ,i9(I>    rifiiHinfnniy^fl^i^Wienf^  SiW~^ 

.-liHmiMoBObBiibiiiimiiltofOiiiJMitimfviMfPi^     liMWJm»Hl  9^l^i6>§yi»P<¥^>7/^fl^<^ . W^^ 
ii^lBnayiiJiliiiMiiMqBHOiiirimiiiiimmte^  tra  Hmcmarum  ,    Rhemorum  archiepikopum.  ,_ 


1101  AD  WOA  nmwkfd  ksmmix.  mi 

In  cmslfain^  Lad^vlcus  m,  IfivllAiiis  t  Bomne,4id  A  regno  ei  requi«vtms  «i  reawhmn,  «t  Domiao 
domnmiliiiispemxilciiroquibindainprimoribaBeoii-     »niibiite  nMpiireinus.  > 


Biiiiiriis  snis;  et  pftstns  et  honoraios  srt>  iilo,  sed  et  iib 
iixore  ipsius,  desponsatit  lltiattiBosonis  GsrolomftnDO 
fltio  suo,  et  cnm  consilio  fpsorum'  ctfniltiarlorum 
soorum  dispartitus  est  ttonores  Bemardl,<Mhilal  mar- 
kionis,perTheoderiCum*cam6rariQm,  et  Bemardum 
oomilem  ArTemic(im,etpor  riios.seeroto  *dispositos. 

Papa  lohamies  Trecas  ^  movens,  GabiUonem  '  pe- 
tiit,  indeque  per  Moriennam  iter  agens,  per  clusas  * 
montis  Ginisii  Italiam  a  Bosone  et  uxore  iUius  de- 
doctits  totroivit. 

Ludovicus  rex  Trecas*  Gompendium  reversus, 
andiia  rennnctaiione  logalorum  suorum^  qnos  ad 
eonsobrinum  *  suum  Ludovicum  pro  pace  inier  se 


!M  tequenii  dh  Btatuta  tunt  : 

CkP.  1.  ftJl  quisC  flnnitas  amicitiaB  «  coiijai' 
ctionls  nofitrx  nmilo,  quibusdam  pnepedfentibns  cao- 
sis,  esse  non  poiyil,  usque  ad  illud  ptaeitani,  qao 
Simnl  ut  •^  conVfeniamus  sUlntum  habemus,  ulb  " 
Cnim  amiciiia  iiiter  nos  maaebit  Domino  .auxiliauite 
de  corde  pnro  et  conscienlia  bona  et  fldc  non  ficta, 
ut  nemo  sno  pati  ^itam ,  regiram  ant  fideles  soos,  vd 
aliquid  quo(l  ad  saluiemsiveprosperitatemachooorHa 
regni  periinei,  diselipiat  aut  forsconsiliet.  ^*  i 
'  Gap.  11.  <  Ul  si  in  **  cujuscnmqoe  ^  nosinim 
i^gno  pagani  sive  pseudochristiani  insurrexeriot, 
unusqnisque  **  veraciter  suum  parcm,  olMctmiqne 


obiinenda  direxerat,  cumquibusdam  consiliariis  snis  B  necesse  •»  fuerit  et  ipsc  rationabilller  poioerit,  aiU 

per  seinetipsum  aui  per  suos  fideles  ei  cqasaUo  et 
auxiiio  proui  melius  *^  potuerit  adjuvet.  > 

Ga^.  ni.  c  l}t  61  ego  vobis  soperslos  iToefo,  iiiaa 
vestrum  LudoviciTm  adhuc  parvoluai«  ct  alios  ilkis 
veslros  quos  vobis  Dominus  doaaverit ,  iii  repfa 
patemum  hereiilitario  jure  quiete  tenere  pefl»lai,  et 
consilio  et  puxilio,  pfou^  melfof  poluero»  adjarabo. 
Si  auiem  vos  mihi  ^iiperstes  Aierii^Sji  fiii«  oieos 
Lodovicum  et  Garolojprtaimum^.et  alios  gm  ibviua 
pieias  mihi  donare  viluerit,  nt.rqj^ampaAcnm 
quiete  tenere  possint,  simiHier  et  .c<^fisiiio  ei  aos- 
lio,  proul  melius  "  poiueriiis,  ot  adjuveiis  rofo,»*  i 
Gap.  1Y.  <  Ut  8:1  aiiqqi  sosUt-rooes  ^t  deiracuira, 


:  venit  usque  ad  HeHstalHom;  et  Ralendas  Novcmbris 
simol  conVenientes  apnd  Marsnam,  ulrimque  pax 
fbinata  est  inter  eos,  et  condixemnt  placiiom  in  po- 
tiicatfone  sancltt  Mariae,  ot  simul  iterum  conveni- 
Tent,  Lodovictts  Garoli  filios  ad  Guoijuia  villam,  et 
Liidovicas  Ludovici  filius  circa  eundem  locum  in 
commoditate  sua.  In  ipso  quldem  placito  haec  qu» 
seqountor  inter  eos  eonsensa  fidelium  iUomm  *  ser- 
vand*  oonvimernnt : 

Conventw  qn(B  inter  glorio$ot  reaes,  Ludoricum 
fiiium  CaroU  imperatoris^itemque  Lndmficum  fiiiHm 
regis  Ludovici,  in  loco  qui  vocatnr  Fnronis  *•  *, 
Kalendas  Nooembrit,  ipsis  et  commnnibus  fide- 
libus  ipsorum  faventibus  et  consentientibu^^  facta 
estf  anno   incamationis   Ihminico!  878  *'    indi- 


tione  11  y  diceme  **  rege  Ludovico  /S/to  Caro/t;  {]  et  qui  paci  nostra^  iiividenl  etqttic^iiSL  regiinmHse 


Don  patiuntur,  jnier  jhim  UiCs  et  pqnt^tioiies  atque 
discordias  seminare  voiii^rint,  nuliua  *l  fiosimii  boc 
recipiat  aut  titietiter  acceptet,  msl  for^  hoe  ad 
rati6tsem  ditafh  nobls  ^trisque  el  comriiitiiitos  Jdd- 
libus  nosiris  perdty^rlei  irolueni.  &  yero  hoc  iio- 
lu6rit,  cum  nollo'**  nosirutn  a&qa^isi  socioiaieB 
habeat,  sbd  oinn^  ^  illom,  slcnf  mendaeeni  tt- 
satorem  **  et  lot^r  fratres  voleptem  seminare  <fis- 
cordia$,conTmuAitcra  nobts  abjciamos^  ne  deceiaa 
quisque  lalia  mendacia  aoribos  noslris  inserefe  " 
audeat.  i 
Gap.  Y.  t  Ut  commuoiter,  prout  ciiios 


«  Sicut  inter  pntrem  meum  Garolum  et  pairem 
vestrum  Ludovicuro  regnum  Lotharii  divisum  fuit, 
Y<|ionius  ui  ila  qonsislaL  Ei  si  aliquis  nostroram 
fldelium  de  regno  paris  '*  sui  ex  hoc  aliqiiid  pur- 
prisum  '^  habei,  jnssu  noslro  illud  dimitiai.  De 
regno  vero  ^uod  Liidovicns  imperator  Italiae  ^' 
babuii,  qula  ^ec  dnm  ex  illo  allqua  divisio  fecta 
efU»  quicum^ue  mo<lo  iUud  tenet,  iia  teneat,  donec 
Pomino  volenie  iieruai  simul  venientes,  cum  com- 
.munibus  fidelibus  nosiris  invenlamus  et  difllnitkmus, 
quid  "  ex  Iioc  roelius  et  justius  nobis  visum  fuerit. 
Dc  regno  autem  Iialiae,  quia  inodo  nulla  ratio  esse 
poiesl,  .omnes  sciant,  quia   Dartem  nostram  de  ilio     mus,  missos  nostrds  ad  Garolonaainran  «i  Guo* 

VARIANTES  LECTlONES. 

*crastinoA.  '  theodoroticum  CH.  *  secrete  a'.;  iegetaum  videtur  decreto  dispositaB.  ^treeiiA* 
•cavillonem  Ch.  •  claustra  A.  ^  rex  a  trecis  A.  •  sobrinumCii.  B,.  •  suoram  A,  }•  fomol  i. 
"  DGGGLIXIX..  ind.  dtiodecima  A.  Sirm.  Baiuz.  "  d.  r.  I.  f.  Cw  dmt:  A.  "  psitris  Ch.  Bq,  •*  ps^ 
prisoin  apud  Sbrmondtmt ,  Balunum,  Aimoimeontinmttoeem^^t  in  eodieeriqi^;  usuiMtam  ^CAu^.  ^a 
italia  A.  >•  A/.  quod  Bq.  "  deest  Ch.  **  laUs  amiciUa  inier  dos  maneat.itrm.,  Baiujt. »  Mmem  Cm^ 
cod*J  r^giui.  ■*►  pertlnet,  noA  veiii  aut  forie  consiliei  Cft.  B;  ••^  ihrife^  Ck.  "  alieroirios  i. 
"  ulerqqe  A.  r  necessiias  illi  f^erii  A.  <^  #uW  optimO^A.  '  ^  cMam  opAime  .A.  ••  iiifiiiHriiilii  ^ 
^  nenier  A.     •«  neutro  A.    ••  ulerque  A.    •*    M.  falsarium  Bq.    «^  inferre  Ch.  B.       '     ■" 

'  ■ '  WTifi.  .     .  -    .  j^   .,     .  . 

non  moltopostobiit;  tunc  etilim  cotaimendatns  ab-D  versariissaiisfedlzdei^UQiludemno^iSlfufW* 
Hincmaro  avunculo,  qui  Hngoni  ^bbaii  scripsisse'   .24.<st^..Bout.i  .„    -muujm,  i,k|..u> 
legiiof  \ipyd  Floaoayduin  lib^Mir,  e.tfti.  i  NotiricatMjr    a  Fm^  a/C^aiodtCMei^&ttMimng 


^3i»^ 


1^5  ANNAIES  BlNCMAnO  OUmXAiKm  AfiCRlPTI. 


ISM 


lum,  gbrknos  )Kfes,  iiirl|nnii8,  qui  eo%  *  "dd 
{riaciiam  qttod  ociavoldiidP^braari^«tBitHttfahabe- 
mas  invitenl,  et  iii'ii«llaieiHi8  vemre  dtfenni,  ebse- 
ereftc;  *  et  si  seeandunqaod  opiamvs  venire  volu&- 
Tini  *^  commaniier  nos  ad  Dei  voluntaiem  et 
toncte  Eodesiafe  stilvationem,  ac.ioommunem  liooo- 
jrem  nostruiki  acprolecuim,  atqiUie  salvamentum 
totia«  populi  €hrlstiafn<  aoi^is  eatniniBsi,  Domino 
eooperante, '  ita  cenjungamtis^  ut  de,  cetero  iu  eo 
qoi  omia  eat;  unum;sioius  et  on^m;  velin^,  ei  ^ 
id^Mtitn  dlcflmus ,  -seeandum  Aposlolnm,  et  facia- 
mns  omnes,  et  ^  noii  sint  i»  noliis  ulla  schismata.  *  i 

Cap.  y\.  r  Sl  autem  illi,  obsecraiione  noslra 
Tocati  ct  InYitati,  aut  missi  eorum,  ad  prxfatum 
placilum  venire  distulerint,  nos,  secundum   quod 


soram  invenlum  fpit;  qui  vero  dieuni  injusle  se 
proprieUitem  illorura  ^*  pordidisse,  veniant  in  m^ 
strei»  prflssentiam,  u  sicut  jusiam  esi,  ita  iUia^^ 
{udieetar^etsua  rfcjpiant.  > 

llfM^idicto,  Ludovicas  Ludovici  filius  ad  suarediil, 
ei  Ludovic«$  GaroK  filius^per  Aiidaennam  venlens, 

'  '  DCGCLXM.  ,1 

anho  incarnationis  Bomtrticae ,  in  LoDglario  iiati- 
Vilarlerh  Dominr  ctytehravit.  Et  aliquandiu  Jn;  Ar- 
du^hna  deiYK)rans  indeque  iteir  agens,  circa  puri- 
iicaiionem  sancUe  Manse^ad  Pontigoiiem  vicMt^  unde 
volens  ire  in  parles  Augusloduni  ad  comprimendam 
rebeliionem  Beriiardi  &  inarkionis,  usque.ad  Trccas 
perrexit.  Sed  quia  ingravescente  infirmitate  sua  -^ 
dicebalur  enim  veneiio'infecUiB— longius  ire^non 


stalulum  habemus,  illdc   omnino  venire,  et  noi  B  potuit,  filiuin  et  «qtriv^ocum  suum  Ludovieuflailiaju- 


secunduin  Dei  volunt^tem  conjungere  omnimodis 
non  omitiamiis,  tiisF  Ibrte  talis  ineviubilis  neces- 
6ita&  evenerit,  pro  qua  id  (ieri  nullalenus  possit. 
£t  si  hoc  acciderit,  ad  tempus  quisque  ^  pari 
suo  hoe  resoire  faciat ;  et  pfopterea  amicitia  nostra 
nec  minoatuF  nec  immutetur,  doi^ec  Pominq  ^'u- 
l)eote  congruo  teiopore  perfecte  conOrmetur.  > 

Cap.  VII.. c  Ut  res  ecclosiarttm  in  cujuscumque 
regno^eapot  fuerit,.iaiA  de  «pigcopatibus  quam  de 
alfbatiis,  sine  ulla  contradictione  reclores  ipsarum 
eoclesianim  illas  posside^^nt ;  ei  si  aliquid  ibi  niali 
factum  '  a  quoqnam  est ,  in  cujuscDmque  regno 
illse  re^  consi^iuntp  l^al^ler  *  exinde  justitiani 
roddqre  (ap|at. 


lalioni  Bernardi^ ,  COmitis  Arvernicl ,  specialiier 
commiitens,  Htfgonem  «  abbatem  et  Bosonem^,  et 
prsefatum  Berit^rdotn  cUinTilio  sao',  sed  et  Tlieo- 
derlcum  cum  soclis  suis ,  Augnstttdunwn  li^ii, 
quatenus  ipsnm  comfiatuin  ad  opns  Tbi&oderici , 
cui  untea  iliain  **  deifernt,  evindicdreAi.  Ipse  aulein 
cum  ningna  difllciilmie'  pcr  Jodnnn''^*  '^•momistc- 
rinin  Cbnipdndlum  venit,<  et  sentiena  se  moDiein  " 
evadere  non  posse,  per  OJoAem,  Belvacefisoni  *^ 
cpiscopum,  et  Albninum  comiiem  coronnm.  e4  ipa- 
tam  ac  rcliquuin  regiuiu  apparaium  fiira'stio  Ludo- 
vico  luisit,  inanilans  illis  qui  cuin  eo  eraiit,  ut 
eum  in  regem  sacr/.ri  ac  coronari  facereAlL  Ipse 
aniem,  ivllus  Apritisih  die^arasceveSjam  vespere 
CAP.-rYlll.  «  B;i  quia  per  vagos  et   in  lyrannicii  C  obiii;  et   in    crasiina  ,  sciricei  In    vlgitia   sancti 


GKU^uetifdinQ  iprev^renilei^.,hpipi9,es  pax^  cl  (]|uies 
regni  perturb^i  solei,  volujqus  ut  ad  qucmcumque  , 
BosUrum.  talls  venerit,  ul  de.  his  quse  egit  ratid- 
jicm  et  jusUtiam  subterfugere  possit,  nemo  ex  no- 
Jbis  ^^.iUwm^ad  aliud  rccipiat  vel  rctineat,  nisi  ut 
ad  nectam.  raUoneni  et  debitan^  cmendationem  per- 
dueaiur.,  ^h  si  rationqm .  ^eptam  «ubterfugerlt , 
iomn^s  ",  In  commun^,  in  cuj[us  regnum  venerit, 
illum,  peRsequamur,  done^c  a^t 'ad  rationem  per- . 
ducaiur,  aut  de  regno  expellatur  vel  deleatur.  » 
C^.  IX.  I  Volumus.ji^  M  QQJ  merito  proprie- 
iatem.iU^irnm  in  regno  nostro  pejrdiderunt  **^  iia 
judicentur,  sicut   temporibus  nostrorum  anteces- 


Pascliac,  in  ecclesia  sancla)  Marlac  sepuUus  Xuit. 
.  Audienies  auteni  Odo  ct'  Atbmnus  'illuiti  *'esse 
defunctum,  quae  poi*taverant  l^heodeVlco  camcjfario 
dederiini^  ^fcum  feslination^  reversi  sunt.1tli'^uteiii 
qui  cum  Htudqwico  '^  filio  rigis  efaiit^  nudita  fnorte 
palris  ipsius  infantis,  inandaverunt  primortMis|  qnl 
in  isiis  ■•  pariibus  erani,  ui  apuil  Meltfii  conVfefttrent 
obviam  eis,  et  "  ibi  tractarent,  quid  de  ceier61?gere 
deberent.  Inier  Bosonem  autem  etHieodericunVme- 
^ianie  Hugone  abbate  conventnm  est,  Vit  "boso 
comiiatum  Augustodunum  haberet,  et  Theodericus 
abbatias  quas  Boso  in  istis  partibus  h^oera^,  in 
commutatione  acciperet.  Goztenus  «  dehiil6e'':i^a«. 


.  ,..  .  ,    ,..    ,   .  ,,.    ,    .  VARIANTES  LECTIONES..  .   , . , 

*  quiad...  invilentur,  ut  nullatenns...  obsecrentur-  Ch,  B.  »  qui  eos  ad  placitum.,.  ihvitent,  ei 
ut  nullalenus  venire  difrerSml  obsecrent  Strm.  ei  Baluz.^  •  valuerint  CA.  B.  *  Deett  €h.  •  oinnes 
ut  non'  C^^  *  Bcismai»  CJ/tv  Aw  ^  uleique^A.  •  iiiKfdiotum  Sirm..U.Baiun.  ibi  .injq^tuin  facti/^i  A. 
'  •  regolartier  €/i:B..  *♦  l>.  neoter  noslrum  A.  *»  uierque  A.  "  perdiderint  Ch.  A.  »*  Suain  Ch, 
**  fta  de  illls  Ck.  »»  illud  Ch.  A*  *«  per  iiatiiodrum  A.  "  se  ah  inflrmitaie  liberari  non  posse  A. 
^  bdgivacehsem'  Ch:  A;    «•  dmt  Ch.  B.    ■•  ilUs  Ck.  B.    •*  ui  A.  . .  t« 

'   "  '    ^     NOTiE.  *'  .        •        -» 

«  Bemardtis  iste^  alierius  Bemardi  el  Blichirdi«,  J)  est  anno  886.   Boso  dux  erat  Provincia,  Theode- 
'    Boi^(mIfl  Cenoihatmofdifl  cemab  ilise,  fllios,  Qo-    ^ricus,  Lndovici  Balbb  auiier^tna&^r  Aiigasiodiuiensis 

ibin  marchionaiu  donaius  fuerit  flima  60&.  post     coroes«  BouQ.  ..„■.-  'V  -       - 

^ftittrlflWOm.  AHM  0}8f1if iTflioeiist  syqiMlb  anaibe-         ^  Vulfi>.i/oit9rr«»i(in  .pw)  Ueldcn!>i.  B<^Q' 
'  mate  pmussws  est  et  honofttHift  *prkvfltus.  >Bouq.         «  Go^Tlnus,  qui  sa»qii  uenmani  a  Pr^Uis  e(  sancii 


tulfi  «ttHns  lemjM|re  pract^eiiti  su^ijnjjeral^  f,f}|H;,  n)fo,;rfj[^o^p^,^.4l(gf|ll«.,p9g»iiMri0  sAl»  tMala, 
ie&A}Hi»miXe'  qmm  '^cym 'Ludovico.   GefiDa|)ifs,    Ludoviciismipaialiiiii|,fHiNif  feMConoinrd  redik. 

"i^''^^' ^.'li''"  ihS?5SL'S?of.'.Si»  pr»'?!'?' -t  *"*"*"  *"'*"  •'<*  w  vih«kp»*»  "»»•«««  *««». 

CGii 

pM 

quW 

""S  KiV^i!;.'  ««'^:.MXH.oM'^h''^..tV.W'''*'?l'.  *='?.1}^?.  ?P^II5.fPif'i'^"t'.«ii^f''»i««»ww«>«'«» »«- 

*'°fewT.t'!^^!5?n?.'..T'M-.5^..?!?,l^''f'??  fiWf?'.  K".?,!]?«.'Sl"'..W'''.^'^.jl'«»»".'»  *«».P.W»»  Taur. 
***i?Xl'?i?1'a'  fi?M^i"V.»JI  Wfli^  ^WflHVI.*  *la,^WM  .(raNW..«rff  •'WW'»WPWfc..l«»W 

'  iLoWT^''.'^?'^'*!^^"  .»>^^i'*?'^. ^J*''^'^  i«W.»^'ffHfp ^iw  wrt.yjcift»*»^wt^*w«.-<«»-. 

ut  Xu<fovlci}in^^,Gerflianja.,r^^^,,,,?fl,..^,^C|,,r?gB^^  nujfti.fl,  Darieqi  r^nt,||i^,,9|CCHM4«ei  t^fi^  itM 
coBTOcarent,  et  ejug  hTmtioni  hogores  qnos  hacie-  pa^e,,'»  f^tiW-  WW«fif'.|«P>".fli  '»'<^rSo|»^  w», 
nus  obtiuere  non  poUrenrai,  sme  ulia  aubilatione  gicut  poluil,  in  il|is  jpaptiW  eogpuifffffijfiif^  |C]f«rsat 
IialM«ti<;'C:i''mlsel^l'faMIUSJ'^  sd^'^"!i)i'tiMli^tiiltr  esi  aii  uq^m  em^Miitfim,fi»l^fil»'1^* 
LuiWWMM<>'¥t-tfMfMn"^JUb>,  mtmhs "dt''Us'4ad" '  ce^r|,Vj(?)o^'^n.fiyl.<^nr4'<M«"m^<«'«!eV»^ 

Luff6Wo  miixs,  iieruin  ad  inum  nupcios  miserunt,         I^letf^  .Qoa^,  d^i^^^M^,  la^mi^iM*  AW  i 

^ilk     liiKii'1  II.'     lil>.**ili.  ^iJ  .'Jjjili*'"'lw     'j     j'ii     i.>i<».n  •  ■'  r 


•....  I 


5i/t}r.i)j  .iiui*.'-""'' ''if,'' ■''•»'^^='1  '^  -'"    ^^"^■■^'"•'■y^Y    .  :"      "     •  ■ki  ^ 

"'"-'?i?q ''flSlLt'J«f  bH™,.fih'  ^^mm^r(rmi<  ^^m^^-m^fm,9M^m9^>vmfm.x»^  - 

".'^'ifflyj^^mmjSH^/if^  '"i>"«  '"v '.  - 

''•'&r"?^/}'?f?if'?fi6ffiff'P.ff»"ffiW«^^^^^  •*•" 

Ipsifas  Ludovici  patrciyj.,^a/}pj»j^rfj(^,.^^ili?^cfipmit,i/la,,.  ,perfexjirop^.^Jp;^yi9WWH!i«  j^AMff^i:<>Ri*>  »PMH« 

portione  regni,  in  regff)|R^^,sn9:)^irew  et  quod     rev^f^  a^i.gi^^,  i|M«(ft,  Rpi)f,ifM^,«9«!ei%,fwi 
""!»,?.W*'.^„ffli!flo'>'ttTl|l . W'i<^„tft*>Sl<ffl»i    I|if«««WPl>i.fl'JJkW>llfiAn<W«e«S!H.»fn«»«  i*i^ ««« 

nl  acceptam haMntes  talem  oUationem,  cuin, 4^^^  , ,J4  ^flH^/^^^^  Andreaeeos  invenieatct,  molMs 

^  rntno-mnT  «l'!!')i  .1  •    .«  .A'>  fiiiVAI)IAN1)Ea,i)E<mWiES.  .K  ,iiuDelxiib  •    .t.  Inoio-iv«j  UMt.v.'. 
«.^^rtiWilte^WJ.  B.*^  ,«':»^."''«*fl«ia'*ifceink'lil'-^'  « n»i4nrf  'itr''"*'V.I.  mi#>#'Afi{"  ^A^^jiartL^S^.^' 


cenMffflk  '*•  8d^^riBWk>!«r"''»iuaiPtM'jl^^  '*  im^mi^-^kT^^mmf.   *f-&>W^ . 

NOiaTOil 


mi  ANNALE^  1if^CM!rfRti't)ft!Jff«NW*^'A^fchlPn.  liw'* 

ei  elsoceideniBt,  et  ploreJriil-ViJncentiaf^^flfcHlrf  iW-  A^oi»diniitfk  illi^ums^^^^^ 
mefserimt  S  el  e«mUhi*-^htof<»m»'De'6  VMiiiliJ'^  GShii)  » ^Vtyenfe  cMrent j  in'B&S»  y*^^ 
curoTicioriaineOloittitf^ettWiatir."""''  ('•  "•"'"'    '  siis  Bbyonem  per  mensem  ^i^^^^ 

^Atmo  Inc^^naiiTWW  iStt^lilido^lfcul^,  ^^iteriial"  in''Miii^'H,'^^;illi/i^^ 

iter  i 

GiHBlenu^ 

qtmmpkirimisjsiiti 

sc^eretate  ^tiftiTactfs.-lttdc^e' ' 

ad'  Aitfniac^;'  inde#^" 

usque  RlboaMofiiefti  pl^i^^ri 

Cotleniri^t' Chii^Trt-adWs"  ^iibi.  ...  ^^»..,...  .«w«...  ,,-,-,.------„-_, _^^., 

aUendere"iithlif?i^rtihV,'  Ifti  "ii)s6'  ai  iixor  siia  qu»"  obse^sdram^i^^^^^^^^ 

speravmnt  ObllHer^  ndtt^^fiOs^iiV,  jpailis^^iiifticiiiife' "^  «innq^e  ihttir  elife' racla''Jue^^      lAmon^^^^^^^  i]]i?iV^^ 

cmir[H1feLudb«*ld'»'^'6Ayidb'p(racWo  Widro  mehse  •  9afedicWifej;  iB '.ip^^^^  ItalUm  ' 

Guirtioi  ad  <»<JrtdUm ' 

suam.BC  9riire^  i^ii^^ 

Ddmino  "i^^i   ftrthW^^  \ 

occ?dil  ei^rtnii-^liW^^ii^W^Sa^^fiW''!^^^^^  ^        ,j    ^/j^i..^^^^^,       .  m  '  i    iJ  lo     mi 

fidcHi^illdl^!WV^/retdrtt,'>^htini|kiiyi4lilWit^  conlra.NQrlmannQsu  Qm  )  yaslanlcs ,.omnia  «»  . 

diT««*uiit;  Itf  test^bHitfd^l^  c<W/^  dtt^-^TV^feili  rAy-i  sup  11,^';^' cM 
s\<hnhn'(tvirt^'^i^o^v:md%^mkYizM^^^        UlJi!.  aliamie  mS^^c7%^^ 
marchiii^*suW^a^ftlJbei^--«^Ch*(A6.i\a 


mii«i^l»Wart^MWrt/%l'|ft««3«»^  flVMir^^'1  extU^rUl ^lieruW  nai.ig uc ' '  ^Norimanliis ' Vcftrailiefili' 

apda^GiBiaiiiniVilfeitiiWJViWn^b  mmihh^^^^^^^^^hui-^ii  [mm.  y^^k^^'^^iynkd%f^ 

sen^mv.A9i'qkm^iimim^'V^u9ksf^^  et  casteUmij  m.ilcria  li^nea  ^' ^^^urndlani''^ 

derettlbSv^cAh^iW^-ijiJliiWJiSMi^^-ig^Wf^dife-ttiiA^-^^^GOiJsiR^^  iihrtat»- m  Itjco  liul  iJkilur  ,, 


dir^iiU'.  'Kii^dKts  iui^hi  i} 't^¥iif,(mm)i'T^^\th^l 4u^<r ''^'  StiV)U^^s^^*£tilU»t',^  <! 
iremi.  In  quo  placito  communPT^^lisi^'liiVHhteih'"^noi     '    " 


.r,ii,fir,i..-,i..:L    to       ,      -.      .>.  ,l.,'1.7.   .I1L..U1  I,-     J  >  Jtlill 


niac^tiv  Y^dircHt' ttKM  i8c<M''Ua«ovifff-><«l«^iii9l  <"iiiir."6dt'  {llliai(a^^lin)'>l  ^iisiodtendum  co^imii- 
regf%,  «l"IAigtfHd*,'UMb«yii  'j4'i{i<M!^flimitt.  fMjieieli""  lere^i^S/^i^^f^ail^^g^VeVetiluy:  'iM  D^i^W 'in^t-""." 
reiiVJQiio  ^ettMWes',' V)^afiii«6M<H'H()n- tHV«M<Mnti ''>^ailWi^'«8it''^^ 
iorO»*mf  iHitf*"ll*U(*«M*fA  ••  lAtiW^feif^SUWrfeV^^Hsed^tsiiiiHilM  n9>A\i'iSmih^\'^"'\  '^.'"'''"^  "^"'' 

.iuiift'iiiifeif««i^,n«iiWiW'i«.wpiiiv(mbMiiiiftt^^^^     '""'1'  '■>  '^•^■■''••'ficeeiixm?'''' "'  .•"'^'"  ^•"^"^"•j 

Iue-<^M  ItMU.'  er-y^iHtf-ttft^M^-^iWltoi^milJii^jrt    ««{'MMtuA^^^s^M^.^Wil^rintlV'''^    , 
yoittiVeHinU»' H%!i '<>i!mMi<e'.  YMMM''?6^f^<a()(tviBii^,  bM^Memy/ffM^t^agis^tltiul/^Jiiutifi..'''' 

.. .11,1,1.  .-:■  •iioi...  im  ioy  j;-.ibnA  ''i"f^ig^'lli|'rgi  tECfftii^S"''  •'"^""'^'•'*^"  "'•■•''^'  80in9(Jfii!  imq;yM&  w» 

'  absorpti  periernnt  A.    *  cluiiacnm  A.   ^.liAMirltfcirK^jn^^Ai^Kctis  Ch.  B.    *  1.  regis  francomm  A 


bjJiou«.|(,«.pr<ii,i^,;j^3pj^3^s^jp9i^«^,(,pp  j^oftDB|^,„i  .s,j,:,|d,;  .iinoauH  ,;.jfiil  .«luimoa  .boi«*iJnA 
Jt^..BouQ.  ,,.,.  ;   ,.j  <fmia'!li/i-in  rau>.ii,iiiu:,2i<?ifniiioo    *  Vy9^8   '''^''■^  '"^1'=  mi:if.«I  ni  liunni  .nntoT  ai  <• 

J  lil  cs^  comitatu .,X9l^jan<j,,  Sfp^^njg^^  «.'j^ijlJfijfi^TS^.l*!^*^*!**^^*^         ^  , 


\m  AaWERA  HINCMABr.APPENDlX.  *500 

ter  sibi  ct  eccleste  ac  rcgno  vivens,  mprli  succu-  A  Gotafridum  cum  ^uis,  at  baptisma  suscipeTei,  ei 


buit.  Veniemes  autem  primores  parlis  illius*regni 
quas  ipsi  LudovicD  in  locarium  '  data  fuerai,  quale- 
NU8  quse  paier  et  avus  itlorum  habuerunl,eis  conscn- 
tfret  *,  voluerunt  se  illi  commendare ;  sed  consilio 
primoruaa  propter-  sacramenta  qine  i|Uqr  cum  et 
Garolnni  facta  Aierunt,  non  eos  in  commendaiionem 
auscepit,  aed  '  scaram  hostilem,  ciri  prserccit  Tlieo* 
dericum  comilem,  ^nasi  in  atgulorlum  iltorum  con- 
tra  NprtmaunqsMfjiepQ^uit.  £l  ipse  ulira  Soqu.^i\am, 
'tA  si  receplurus  Britt>rtum  principes  et  bcli.-uurus 
eontra  Nortihannos,  usque  Turones  perrcxll  *,  Ubi 
tnfirmatus  est  corpore,  el  leclica  deportatus  nsque 
ad  monasterium  sancti  Dionysii;  mense  Augusto 
moTtuua  esf  et  sepnltus. 


Frisiam  aliosque  hortbr^s  quos'  Roricus  haboetal 
rcciperel,  interventiohe  quorumdam  obtinaH  **.  S- 
gcfrido  ciiam  el  Vurmoni  TllorumqMe  complicibas 
plfira  milia  argenii  et  auri,  quse  de  ihesamro  sandi 
Siephani  Mcltensis  anorumque  sanetorum  locb  ar- 
ripuit,  eis  dedii,  el  ad  devaslandam  regiM  soi  atqae 
coniiobrini  siii  partem,'  slcul  anlea  feeevaiit,  residefc 
permisil  *.  ilugoni  antem,  junioris  I/Himni  lilio, 
facultales  ecclesiasUcas  Hettensis  •  cplaeopii ,  qaas 
sacri  canones  fliiuWif  episcbpb  rcservari  pTaBcipnt, 
ad  consumendum  remisit  *S  Eogilbergam  vero,La- 
dovici  Iuli«  regis  uxorem,  quam  Imperator  a 
Alamanniam  transduxerat,  per  Leadoardnm,  Ser- 
cellensem  cpiscopum,  lohanni  papae  sicnt  peiieTat 


Primorei  autem  regni  expediium  nuntium  Tnise-  B  Homam  remisit ;  ei  sic  versus  *•  Warmatiam,  ^d- 


«ront  ad  Carolooiannum.  mandantes  iit»  rciictis  qui 
¥iennam  obsiderent  etseditioni  Bosonls  resisterent, 
Ipse  qnantocius  '  ad  eos  venire  fe^linaret,  quoniam 
hostiliter  ipsi  ,praeparati  erant  in  occursum  Nort- 
roannorura,  qui  civttales  Goioniam  et  Treviris  cum 
'  monasteriis  sibi  contiguift  jann  incensas  habcrent, 
et  inonasterium  sancti  Laiidberti  in  Leudi^o,  eC 
Promiae  *,  et  Indae',  Aquia  etiam  palaLium,  omnia^ 
que.monasteria  «  parrochiarum  Tungrensis  videli-    / 
cet,  Attrebatensis  *,  Canieracensis,  et  partem  Re-  ], 
mensis  parochi»  suae  ditionji  addicta,  et  pariim  cum 
eastello  Mosomagensi  *,  incensa,  et  Wallam,  Met- 
leiiaem  episcopum,  contra  sacraiti  auctorltatem  el    . 
cpiscopale  ministerium  armatum  et  bellaniem,  oc* 
;  eisum  et  socios  ejus  fugaios  habebant.  Ipsi  autem  ^ 
parati  erant  illum  recipere,  et  se  illi  commcndare, 
sicut  et  fecerunt.  Dum  autem  in  eodem  proclnetu 
degerlQt,  filifeitse!  9eplenrf>rio  rtuneiatum  esi  iUi-  certo 
fiuntio,  quia  capta  Tienna,  uxorem  Bosonis  et  filiam 
eiua  Richardus,  fraler  ipsius  Bo.sonis,  ad  comitatum 
'  Sttom  Augustudunen^m  **  adduHam  habehat.  Sed 
et  Hastingus  "  et  complices  iliius  Nprtmanni,  ex , 
Ligeri  egres6i,Anariii«uifli  paAes  petio^unt.  Car^lusi/ 
autem,  nomine  imperator,  contra  Nortmannos  venit 


tum  suum  Kalendas  Novembris  habittmis.  a  ffeit- 
mannis  rccessit.  Ad  qiiOd  placitum  Hu^  alte, 
quibusdam  sociis  secum  assomptis  **,  pTofedBS, 
Carolum  adiil  jiro  pelitione  partis  regni,  quan  f». 
ler  suus  Ludovicus  in  locarium  acceperat,  ut  aeat 
ipse  Carolus  olim  promiserat^  Garok>mannno  re^ 
tueret.  tnde  nil  ccrli  obtinuit,  sed  labsentia  ifiinsia 
idlo  regno  maiimum  detrimentnni  fiecH,  qiraCa- 

•  rpermisit.  Idem  namque  Sigefridus  «bf  40  nii- 
iibus  NoamannonHn  ParisiuS**  urbeii  <AMmi. 
Scd  resisieme  Gozlino  praedict<y,  prwokeipte 
urbis  et  aljbate  cu^nobiJ  sancti  Gerroani,  neooa 
,  Odoue  *•  lunc  comiie,  postea  Francorora  re§e, 
merilis  sancl»  Dei  genltricis  Mariae  aknique  Gw- 
mani  suffragiis,  prtetfictis  tn*incfpibus  opeb  fcnt- 
tiUus,  urbein  jam  diclam  non  valentes  capere  ^ 
al)scesscruiil.  Tunc  eliain  corpus  healissimi  C<f; 
mani  in  aroisleriiim  (asceterium)  ejnsdem  saaefi 

'  pontificis,  in  civitate  praedicia  sitnm,  a  monadiis 
delatum  fuit.  Ccclesiam  vero  ejus  in  sobuiiia 
positam  pag.\ni  oninibus  compleotes  spnrtiuis, 
derisiayehlnf ;  etplurimls  Ipwnmi  TjrfnH?  iancti 
prspsttlis  eWltfAis,  "coiifysi  tbMtaseniito' '«B<ic 
prAdictus  Odo  gavisus  miracuUs,  <yijfcjiu  yra^ 
dicia  obslclioue  a  ianicib  praesote  Qeruiaiiu  pfna 
viderat,  adeplus  culmen  regium,  vasculura,  la 
^ifioi  ifiM  sanafis8ii^^  ypopUficis  raeaihra  f^ 
disponenti  requfe 

ikt 


'h^c  I 


re^ffkinf,  anfo  et  gemmis  bonaii- 
Ita  et  Amomi  coniinuaior;$d 
ia,  el  ad  annum  8S6  itertimsL 


€um  multo  eiercitu  usque  ad  (norom '  fimiUiltem  ^ 

qno  Teniens  cobeidii  cof  ejus,  et  placitamento  ^*        Bodqdjkt.J 

VARfANTE&  LECTIONES. 

»  In  loiharingia  A,  »  conoederet  A.  •  sed  et  A.  *  perrexil.  Vir  plenus  oipnibus  immnnditiis  et  vanju!- 
bos,  infirmatus  esl  A»  «  quam  ocissime  A.  •  et  proxime,  et  inde  Aquigramcnse  A.  '  ei-  inde  Aqnis  a. 
et  B.  Qned  jure  correxinse  mt/ii  tfdeon  •  ambianensis  A.  •  al.  mosomeilsl  Bg.  mosoYieMsl  A.  ^  »- 
gustudinensem  Ch.  "  asiingas  Ch,  " ct  placida  menle  Ck.  B.  •  "  cor  ejus, ut platitamienloftiMi^ia 
cum  suis  ad  baplisinum  susciperet,  el  A-isiam  . .  .  excipcret,  inlcrvenienle  quorumdam  obtentu-  €W««f. 
et  A.  **commisitA.  '•  reversusA,  *•  assumplis  perrexil  pro  peruionc  roaex  Berii/i.  *^  parisiaQaia  A 
••hugoneA.    "acciparcA,  m,  ,u  ..  ,/    .    . 

NOTiE.      •  ■     ■    "  ;'.u..'..i.-  •..  •       r..  ,,       ..^,,-,. 

•  Hnc  rekrrt  iuttt  qued  de  Nortmannfs^^arrae  D  quaiuof  hotiltl^^hn^ 'lldfiiftW;  iWenoni  et  Scah  il 
Polcuinds,  abhas  Laublensia,  in  liblto  de  Gesfis  ab-  oriente,'  Sfiquaow.jjt»Lijferi|i?  adb  Qccid^te,  Fna- 
batum  Laubiensium  tomo  VI  Spicilegii  recitalo,  cia»  iiigressi,  iiHJcnoiis  efrapfnis^Mnnin  «popt» 
cap,  16,  i  Gens  quaedam  aquilonaris.,  de  qua  forte  tnr,  nulli  sexui  vel  «laii  parcentes»  caiptivos  M^- 
diclum  est  :  A6   aquilone  ff^deiux  om/^e  malum     cunf;  iDsa'^*"'^ -''"^•'    ^ '"  —•-*-— —'«^ 


1301  INDEX  RBRVH  Et  VERBORVM.  ISOS 

totomaDnus  «on  h?bi}U,  ijnde  Norimannis  posset  A  toriior  pars  dc  Norlmannis  in  qoadam  vUla  qiue 


resistere,  quibusdam  regni  primoribus  ab  ipsiu$ 
auxilio  se  reirahenlibus ;  quapropier  usque  circa 
Laudanum  casielluro  veneruol,  ct  qua;  iu  gyro  ip- 
sius  casielii  erant  depraedati  sunl  et  incciKlcranl,  et 
dibposueruntjlemis.v^pirc,  indeque  per  Sucssiones 
ei  Noviomagum  pijfgent^s^  ad  j>raBfaium  castehnm 
expugnaitdum  rejdir,e,  et  regnum  sibi  subjicere.  Quod 
pr9  certo  audiens  Hinpmarus  episcopus^  cujus  Homj- 
|ies  de  pQle^lalq  Repipnsis  episcopii  cum  Carolo- 
^ianoo  erant,  vix  noctu  cum  corpore  sancti  Remigii 
,ei  ornameptis  Rhejnensis  ecclesix,  sicut  Infirmitas 
corporis  ejus  posrebat,  sella  gestatoria  deporiaius» 
et  ca,nonici8  ac.  mp;^achis  atque  sanctimonialibus  liac 
illacque  dispersis,  ulira  Matronam  in  quadara  villa  V 
quae  Spajrnacus  *  nominatur,  vii  fuga  lapsus  perye-  R 
nit.  Scara,  aute^  de  Nortmapnis  *  plenitudinem 
illorum^raevemens^  usque  ad  poilam  Remis  '  per- 
.v^nit,  qni  ^  quae  exira  civitatem  invenerunl  de- 
praedati  3,un^,i^t  villulas  qnasdam  inccnderunt;  sed 
.  ^j viu^^Qji  f , , quapi  nec  mur us  ^  i]e,c.  humana  ^  manus 
.  defQi^djit,  D^i.pcileutia  e^^9,^ncloruni  meritiaj,  1*^  l^jp'^ 
Higrederqjgituf  ,,.defei^^ermit.  Garolomannus  auiem 
Nortmannorup  supervenlionem'  audiens,  cum  qui-    ' 
\  jbu^  jfOin\j^l{Aimon,,  a^d^.copiis)'  eos  a^^essbi^  est,    ' 
'let  magoam.  partem  (je.Jtiis.  qui  pj:ae4^]n,  djucebant 
occidit,  et  pariim  in  Axona  necati  sunt;  maxime   " 
atftem  ex  iliis  qu^^emum  *  adi^runt,  voIeotibtiB  ad  ' 
.S9cio$)^uos  re^ire,  px^dam  excussit!  I^ajqr  vero  et  C 


vbcalur  Avallis  **  se  reclusil,  ubi  eos  illi  qui  erant 
cum  Carolomaiino,  sine  pdriculo  sui  adire  nequive- 
runi;  unilc  clrca  vcsperam  J^edfetentim  reiro  reversi, 
fnvicinis  villis  se  collocaveruni.  Norlmanni  vero, 
mox  nl  hma  cis  illoxit  •,  ab  ipsa  vJHa  egfessii,  itinere 
duo  venerant  rediei*unt.      '        '  .  <    ;• 

•.iredierunl,  OfieJriciw  «.«piscopu^,  Rodulfus  archi- 
diacomiB»  elomnis  Remensis  ecclesiae  clerus,  om- 

•  hibns  ccdteife  Dei  frlii*.  QtiiiWm"perverSi'^t  ne- 
farfi  homlnes  lempium  Bei  cmn  soelerata  neftie 
intro^^iates,  du^  clementiajn  Dqi  exorare,  et  pre- 
cibus    deberent   insistere  ,    furlis   el  sacnlegiis 

'  instiiictu  diabolico  non  meluuht  inhiare  :  cx  qMU 
bus  quidam,  quos  adhuc  ignoramus,.  in^redientes 
hanc  bciit»  Dei  genilriQis  Blari^Q  basilicam,  pai- 
iium  desuper  altafi  ^anctte  crucis  nou  limuenint 
auferrc  :  scd  et  alia  qiiaedam  luiper  ablata  sunt 
inde,  linteaminrt  videllcel  ex  Iccto  Fredericl  (mslo- 
dkecclesise^-sfld  etde  capella  sancii  Petri  infra 
ciaMSti^um  ablatum.^st  vestim^ntum  sacerdoiale 
in  praesenli,  in  pfaeterito  vero  anno  iiber  inissalis. 
Quarum  omnium  rerum  frandalores  et  sacrilcgos 
excomrounicaiiuis  •et  anathematizamus  per  viriu- 
lem  et.aucjlppta^^  P^i  omnipoieniis  Palris  et 
Filii  et  SpiriLus  saricli' m  viitute  sanctae  crucis,  et 
virgiuitaieb^Ufetoel  genitricis Mariae,  efaiiclon- 
tat&'6a>noU  Peifi  apo»lolorum  principis  oronium- 
que  sanci^i^,.m<  fiint.ei^coMmmnicati  et  separati 
a  participatione  corporis  ei  sauguinis  Cliristi,  ei 
ingres^u  eccleilae,  Ammque  Chrlstianor^nra  so- 
cietnte,  doi^-s^^^eirtemlaiionem  et  satisfactionem 
veniant,  vel  priadicta  qua  abstuleruni  liuic  eQde^ 
siaereddaftt.  iiafodeoc.Jif^r/imantti.]  ,  , 


)  \ 


VARIANTES  LECTIONES.            /  .' 

'  qnanijiam  villam  A.    ^  nol^imannorum  pieuum  exercilum' praveniens '4.    •reW  CH.  i^Cmen^eta  A. 
*  Tcmos  adierant  A.    *  aiidiU  A.  *' ' 

'  •'  ;■;•'•'.'  "'^'        '•  NOTJE^  .  ..      •      .  ..... 

^Kpernau.  .  .       '  livaeUlflo  iUusiriSi.  ValesiMBin.Not,  Gall.,|P.  M*- 

.  .  b  AvaUiamm  procul  ab  urbe  iU^n^is„  Mieque    ,,    «  .pdelricua.^mi^  96i-96^  praesulatu  Rhomeiisi 
n<»mea  aemit;  vooalttB<«uimiAvaii^9  ^tqu^.  ,comi-     fupclus  est.  ..,,.,      ,[  ^ 


mm;::  REHUM  ET  y^^ 

HIUCMAItt  SCRIPTA  MAJPWSMbMBOT^^^         .  ' 

{Bmcatwr  Leciot  ad  htifmeroi  crA$$hri  eharaeiereiin  tesatn  e»preuo$*V^  • 


•"•   '^'  '■    •  /     •  ,.  '     '  ' 
AboMBft  lctiUiis  TethMg»^  026«  9S1*., 
,    Afflnjet  optpciopinii,  Wlf 
,  ^dam  primi  et  secuaUi  grati^.  14$..  Qual^  Rberi  aTtt-  - 
trii  liberutemhabUunkAd^msi non  pecc^SMt,  145.  ' 
AdO eplscopus, m  '     '■     '  ='  •     "*    '  i  ^  >   •   ••  ^' 
AdveDtin  Meienais  episcopos  la  conventQ  Aqoeosi  de 
Tetberga,  SS74,  S83.  Ib  coronaUone  Garoli  Calvi  in  mpfi/ 

AdjiUiir  esi  qiil  ^^'a'  Oi;o^e'{hl<ititli';  tb^biM^^ikUner--  i 
'  rio  utiiui'  ^te  le^^lidm  deflnltloftei»;  e45'.  AOafteiasi  fla^ 
gitttpoelitteattWB."'-'.  '••••'*•  *'•'  "'^ -^  ..'.i:i  .mi 
'  )Adulteriuaidteiwrifi^QmM>i»i«ieiaUQii^!S9|,i.,.,      ,., 
'.  ^iBtieit  nsunaiaacri  Natij,  e^fmm^v^  ept^opu^ 
'  'i*' $.*!•■  ^■^••^igj-^iij^i"'   •'«  'Mt).'ijHn  r.»nrmo      j-* 

ktm*etm*t*M»  aaittiutl     19C4     IaX.  '  ^ 


:   :Aihi&isarcbiepi«s(ipQS»(W. 

Aius  AurelLaneDsis  epjJMPpu^  529. 
...Alberlcua.^plscop^.S»,,.  ,.        ,  , 

Aicuioos  vir  doctui  et  veQerandus ,  507.  lO  abbreTM- 
Uonh  Augostini  id  JoaimepD,  55.  lo-Gedetim  ad  Siguiruoi, 

519.  In  Ecclesiasiem,  55,  67.  De  Trinitaie  ad  Carolum  Ha- 
DQ'm;  473,  490, 507,  50B,  539. 
Aldricus  archiepisco|A)s,  5tt.    "  "  •  . 

Alodes  de  faculutibos  Ecclesi»  comparati,  717, 736. 

•  'j»!^  »1. 

, . .  Amalricus  juroneaslstarcbieplscopus,  322« 
'  .  'ijnlirosii  seatentia;,  fldei  ei  EccIesisB  et  oainium  virlu- 
'  tiiffiifirmrsslftijfe  CDliiAmae,  170.  Libri  de  Sacrtmenlls,  114, 
^ '  ^6  ^:  €0(y,,668VVer8US  de  lernaril  nometi  eMelleatla, 

«lli  760.  B3^*rfi;  516,548. 
^'"»tmtfIiit<*^i«»*<leJWi9:'Ba«Hn,e5».     '  '  .' 


im 


mmmiiuiik  mmwnm. 


1301 


AotichrtsUis,*  m,  215, 916,  320,  598, 491,  .m.i«flpno 
erli,  217.  fd  ,...     .  ,  ,.»  . : 

Anii)aioiP/ii^x<)0repndu«»fi74-  ^-      .     <  ' 

Apo^ioiiciis,  papi^r^^  > 

Aqiia  die  DominicobenpdicendjV,  7jt..,.     .. 

Aqo£  cftlide  vei  frigld»  judiclum,  603^  ^i^  eto.  Frigi- 
d«,  ea},  610, 611.  ,    ,       ,.,,,    ♦  V,       .  .      : 

AqueDU  palaliunr^  568.  STi^^Aqui^^a^i  ,cQQFei>lu»iln 

causa^l>i^f)fg;)e.  5Ho.  AattWi^^t^i^^depfiifoaveniiis  libelU 

»b  Hini^rQ  c/Muyiti,  l^,  570,  SJ3,^  .    • 

.  iral^r  Uinaai  poie^Ulffn  ao  UtH^.aiJiit,  4t5f  466«  Qu% 

s^^tm  Tnpain  fid^v*  W,.#.ni.  . :     -        1 

Arav^cf^ypodu»,  (;m^  i)§aVM9i  Ci^99i;mSi  ^.ideieg^Uo^e 
sedts  aposiollcae  pr«P^4H.tL®^  c^iaJa  ,aif.,»po^€;a:$9de 
direela  proluiil,  48,  154.  Pieraque  capiiula  ex  Prosperi 
senieoiiis  desumpsii,  135, 1  iii 

Arcbidiaconis  In  paroclilanimvisUiUoQe<ni^p0fff|i9Mm 

Ai^iiulradTuliehsl^  episcopus  in  coronaiioad  Caroli-CaVrl 
IQ  regoo  Lolharii,  744.         ,     .,    .,  ^ ,..>.,    .. 

4[lSSlS?hi^  >{il"M.'i46.  Sernu)  4e 

flde,  cujus  Ihiiium  esi :  Qmcunque  vuU  8atvuye$ie,  presl^y-^ 

ieri«dlf«eniJMf»»71%  W^4  Qf^q,.co,»m\,Ar'W.»  >^/  P« 
proprild  perSrvDis  4ii  de  unit,Q  iiQmiae  Tnuitatis,  4l8,  IJber 
rrimu^  dn  lniAiiU;An,6ii,m,  497,1^2,  tiOS,  »i-iber 
fiticuuau^,  iHl^  m.  Qnarius,A77^S^'xtu:^»,4^pi,  i^.  Sepii- 
imw.  445,  0.nvMS,  507.  Decim.us,497,,!^7.,u   .,.  ^    ,.^ 

.jAumUciim  P»t»t«'i^,5y4.,,,     , '   ..4  r '.   ^     -^.^     j'^ 

'  '.|tlto  Virduiicji.^is  epi^copus.  iu.  c()Qcil)Q  Aq^epsii  575. 1(^ 
cdtt^pUuije  CarijlJ  ut^eKQQ  lioi^arii,74i.  .        ..... 

;liiclor  ilWi  iJH  nuiejni^  Vj^^rjlaLe  S.crjjpmrff?,,  )L92,  |l  J..  ■  • 
Ai^iu^l^^fiui^,  Pr^'ik'siii>atiaoaj;9  ha^r^sia^iPon  iKoofavit, 
\\,  ^'.irn  rM\\i  in  JiUro  de  jV?e(Jle^U.mvtOf;u«i  ^J.^iiis,. 
85i1,  rjQl-  I*ritjrti.s  sqojj  liUm>8  iws^ipniofibus  corr^^U,  ii9., 
T^^Lflni  iJcJtiiti!;ui  u^iii.HnsiL  .455,  ,454.  J^r^B^sti^aios.ad, 
jfiier:!  ri^  inrLi  i"ir.  ^xlU  12,. j$.  r(>steiL  emendavit- 86< 
V^.i^».et  glurjse  qnoijn(^o  cj^ponat^  56«,  57...  J>ii«^n^U  Jt^ 
H|lar'^a  jei,.Hiert»Qyi?jq,  5S?.  AuiKiU9tim,  postrema  Qu^f  et 
ol^Uu^,  1  Ufrw  falsatus  a  Gptif^a^.po,  m,  4»l,  l52.,Obr. 
ir^Ulof^  a  Coile^liDp  persiric^i„  10,  let  a,  Profperq,  11»; 
11, 15,.U.  libepHypogQp{.ti(?OQt.9,^,  ^,  W4, 56t.       . 

^Kfrido^  jBs^^iQc^Qsis  'Vp^PQf!#  ^1^*^  BaplismA  gfalla 
rOQjJttunlifr ,  peccata  e(iafQ  Seqoenlia,  ^06^.  Tri^lex  ^er-, 
slp,.urt^fn  ^li^^pti^flija^ 4j)l  ^  ^tfi..,Scnaioium  ^t  ordo. 


fons,l?i4<*e^!^,^uC:vi 


,*vi^^;u-y„,,Mv,  v*H.,  ....^.  Cum,  aqu;^,  djl^vii  ,cQ\ii 


pOsse  Ciou.tra,. 


Goinescalcum,  3T5,  5lb.  Kajaismum  ab  iisqui  pjpaP(|c^tmat4 
ad  vitaa>#on^^«^,.pfpcaum  j^i(fiQ^^,^0  .^uieXf^^iiT,^' 
destiiiiiloruni  error,  314, 369.  ,        ,, ,  „.,, 

.  Ba):|Qlomaufl,i>Bi^pu^  ifM^Jp^tioqem.ajSer^gW.  W^m 


""^'fir^dli.      •  3i!L  -^  '    '"     '^'    '-"^ 

~  -^nQii|i)u;pu^,  5r.  ?S,  iS^i^c^tft^ 
»a^i>ffiwpui^pM^4ppsiQ^^^^^  t„    ,  ,,„,„..,.,1. 

Befnarfc.aUij^  fj(^r.^ci,^^^^  fajl>A  nuii- :ii;r.v> 

d»ft5MetoAMyia,^9llWMt¥^  g  i.O' ^vm,.-) 

llpne  l^haji^T^         %  JqfiJWQ  .D»f<»i}^m.^|^shA| 
papam,  460,  SRlTe  TiHipitai,e^i<  S^fnfTJ^c^Uuo^,,  {Kl,.4Z4,,.. 
,479.  Contra  Nestorlom  ei  EMt.vcUeiQ,  (iti . .  ,.,       ,. ;.    ,    .  i 
£imi|u«,^97.,SyE^alis  coQv/eiuMis  ig^iM  poiioUum,.  17». . 

Bosonis.^^or,.q^,W,,^i,,^        ,   .i    i.V   ','..-    V'- 

BreldlDgus  iraiisoenaum  WjfCQjim^,?^;^,    ,  ; 

Brionensis  lumul^^  3^S.    „  ,,.  .   „.,  ,i,i  j  „  7... 


c|fi<Tei^ilM.MN  5^4^  |l4^<*l#i|*«ir<W  cap.  «7,*I7,  atr 
^iCapiiM^  •Liiigoi^sia,'^a(^m  cuiu  Valenlinti,  1,  2.  Ho^ 
rnm  fMiPO»tofifiis«lm.rei«rfbep(|«turv27,  28,  29,  47,  48. 
50.  51,  56,  t5i,  132,  Ul,  2ll,  3l7,eic. 
u.C«p|ui|aqwiuec^ro#ent,li,  118,  Alia  e}«9d<^ni  sepuia--^ 
gJQla  ofStQ^^^iy^i;  DeceiiJ.  e|  no^ein  Joaoiiis  SooU,  Sl, 
Vl^-  lMi^V^i|»)(f*Ti«^i«n.  «MOdf  YMliensi  prolau,  % 

CapreolusCar\hai;ineii«us  episcopos,  15.. 

Carlsiucom  palatium,  21,  74$«     ... 

C^foliDPiMagf us>imii4M^ft1t«i- 1  .f..  .M .►. 

Cait^i  C^iyi  Qofoi^^io  iQ,n«0no  XotJbafih,  liSk  ViMBari 

•rt;}*l«|ll.!^Pl«WUr^.l  int.:n'  1  y^  1 1  1 ...  .tu. .--     ..  - 
Cassiaoiis  taxatur  a  Gothescalco,  118. 
Caiechumenorum  eis9rjPffliic>«({ffat4tmei^>70«*/ 
Characteres  inagiei,  65o.     CL?:*,iiiMji.^   <  .'«o-.. 

Llirisliauus  episcopus,  325..^; <  .cti'..,<b<ii.Mt  1..  n     <  -  > 

Christns,  in  qiianium  homoc  pfa^oalinat|ii«!  55>  M.Ad 

infornos  descendeu8qQOtl«beiraffiV,.1il6,<i^A(K€hMta 

aalrali  omnes  jusil  tum  Novi  lom  Veieris  Tesiamfou,234, 

355,  etc.,  240.  241,  24.*S,  sti.  Pro  omnibos  passus  est, 

eti;i»  prp,jw4is^)(9j  m^i^  mf.^i^m^^  JW 

omnibiis  pas^um  dUer«nt.Prad0nnus  p^  fj  Qlbesc]^lc8i,S4&y> 
OujfjMs  af g^meuli9, ^^^^destJQtti^ni id -prol^r^ «oui^adatv- 
3^2.  Pro  omnilms  passuin  ciocent  Dioux^iMy  ,ii{^I||hir 
f,,;i4^,  Jitij^iii^,24jJ.  AUiiiWins  »»  Gj^egorins!»., 
^  Basllj.u.s.  25?,.  i^iulirQsius,  2^)3.  Qfryfojfipmim^  *Sk 
H^^rqiiymus,  263.  AugUi>tJWU»^.  264.  I^f p»ien.i  i^  eni^ 
iQfl,  m  Leo;  2f74.  (VrTgof  lus,  280.  RedarSsa.  CmtiikitSr 
283.,  Hl  ^i  ^io  omJbv^  pafsusres^,  jaoo  Q^n^  .^n^  ^ 
pfsstOMesuut  rqiji^mpii,  ^4,  j(^.89^«  286«404,..4K^eie. 


dbvei  re^fs  h  iVlisinus,  744 
t^TO^W?:iM^'t5Kuor.o,  i^^s^aR^i^,  7  \% 


.josad6«lose|a;«. 


inos  iD  Galiia  coiivocan 

Stola  cum  capitulis,  133. 
Concubioa  qaomocli^^ %^ , Oori;' ppssiU ^7P«€f c 
CQnlfj^l^ntiTl^f^uiif^  peccaiorum,  570,57L  Conl^no 
^^  ^      *      ^  ^**^?14>  676.  Con^efftpo  liMm 
patcoQiuia  .-debeani  ep«iODjii, 


.^.  i^PTW^eqWMi^ijJp^Jirft^^Jleii  j-;^;  (.v^  ,miib«u  Uiq 
fittB»jyi»i«iB*roCjM»^ri;i.De*pte§3iir.r  ^:z  ^jnKv-ti 
Capellam  doini  habere  sin6  episoopi  licenlia  las  ngnreatf  ^ 

74iH<*»Wi,Kw^eflri^aw.  - ^^ 

^Mki  (tr»Ai«J*'jV«W  «^.»>/¥"P^Qt 

?ia«...      .    


:ari]ussrtl'l5;  iSI'.  EJ 

133.      1-.        . 

^^iicuuina  quofiiodi^^  \^ ,  OOTI^'  ppssiL  6V|i. 

CQnlf^l^ntiTl^)^^      npccaioruuV,  570,1 

^mmii^  ^^^Mm  676.,  Conre 

S26,  b77.  Sibi  coutessis  an  patcoQiuia.-dei» 

e7ft.<?77..  ,i  ",    „„  ,  ..      ■  -    ..    . 

Connuenles,  wyi. 
.  Confratriae  quomodo  cetdiirfndip,  71.5. 
,  .99PJHg)^.im|W'^^  iow*  .  ^  Quaiacn^epaiifj  n- 

nejgj^fti^^^^Jf,  6l^.m.Couji^gii  dissolvemH;«flM^.^ 
rAio,  (jM^,.erf«wbaiA|^  abtqgj^di,  579,  .«>a,>'fri  c(  Q|r. 
nUa«  i;e;c,o^d^„§t&„.i#^^U,  Ad  coaUac^llM^irai»»? 
conjuges,  hisl  ex  muiuo  coiisensu,  non  pug»nQi,  C^iK^iC^*- 
liaiencia  In  legitimo  coojugio  Qeri  enr  Di»is.p$ra^)i|^fiB|. 
^citum  in  conjogio  quo  pacto.^  il(^o|^«Vfi||nM(|.i  W. 

Cnspio  episcopus,  SSflr.  r*  r 

Diss^nsit  a  Slephano  papii7x><  j@us  iiberaQ  Moriditalaf 
'"^.^flfc^tiii&fa^sYn"^^^^^^  Ad  El^ 

Decani  presbyterorum,  7iL  ubuu  ^eoeitteont,  ^14. 
Qnlbus  de  rebus  inquirere  pkf  slngulas  eeelesins,  el  al 
episcoirtim  referre  debeant,  716   ^^^^^^^Mg^^^ 


iatricuIariiV^t7j*^5C*  *  ^   '   - 


4m 


iNDK  Mkm  mmmm». 


m& 


^  C?riilus,  m.  Angiistintts,  186.  Prosper,  f91.  QeldsihiQS, 
Id7.  Leo,  l^.  F«liz  pipft,  196.  B«da/  201.  Cassiodoras, 
203.  *^  *^    .         . .    •  • 

DeiUsuoa  esl,  406,  et  seqq.  U0,  W,  453.  R«rc(Hitur 
GmhescalcBS,  qui  trimiiii  diceMt,  413r  Cur  irina  dici  noa 
possii,  418.  41»,  422,  etc.  Ik  Deo  tnx niie,  dod  triiia.  Sli, 
ol3,  514.  Pax  una,  3f3. 

Dionysius  Areopagiu,  168.     *'r      .    ^  > 

Dispuuodom  non  est  de  rebuA  deflliltfs;  45S;'454,  455. 
:.Dacii«e9"loter<AimdissldeM  ntrliiMaeeMlH>>ifi,  25. 
^Doetorun  tasttanonia  ad  se  rapiaot  Pibd^iaatiaiii,'a8&: 
»0.  •  ■■ '•  •'■  '■ 

Dodo  Andega^enois  episeopiasySiS. 

DodoabbasS.Sabini,523. 

Dooaiist»  apud  se  tantum  EccMia  esM'  glorliti,  M. 

Dooatus  gramma^cus,  478.   -^ 

Dreto  srchlVpiMbpiib,  325.^  ' 

Dvsii  daeflKNms  G^ilis  dlBliv  661. 

.  .  •"...='■•  K  .    .*;..■; 

Ebo  OratisiKHibliiaiihi  eptscopns  Plori  serMk>nem  Mlsa- 
vit,-28.'  Ancior  CaVliulorUui  yalentroae  synodL  519.  Taxa- 
tur  ejos  orditisltio,  318,  519.  Et(|Uod  in  sjnodo  Valentina 
ja«iamiiis'nenaid*t6r.        '" 

T  Ebb  Mtienlendis,  arcbieplaoopi^.  supei*ioris  avanculus, 
395,  &f$;  740.  libellus  .cnulesslojiis  ejiis  et  deposilio,  324, 
929,  5^6,  S79.  Deposiids  restilattd^oi  a  Sergio  papa  noQ 
cinlnoii,  326f.     •  -         .     °  -  '  ^ 

'  Eccleslii  uoa  Veteria  el  MotI  Testanenii,  fldes  ac  spes 
eMem,  S92,  ae.t.ic^t  dispiriaVint  sacraroenU,  395,  S96. 
Ecclesis  lez  una,  lamelsi  per  plures  prinrrpes  et  epi^cb- 
pos  regattfr,  684.  Etclesiad  cotnuiuoio  per  Cliristi  tuiiicara 
sigoificata,  354,  355.  ** 

Ecclesi»  mairices  seo  prindpaies;  et  eapellde  his  suh- 
dilae,716,  740.  Yacantes,  inqulbifs  tacantes  incardinanliir, 
755.  I^d£bclgsifs  VlduatSS  etenl4  patronls  non  danda,  737, 
Bc«;i«ftr»"deb«otur  prsedia  d^  ectlesia^icis  facuitatibus 
«itipi*;^7fT'.''    -.  '     '    .:., 

Edelulfos  rex  Anglorum.  730. 

Egil  abMiTiBOOlivCBlirAtiiiensil,  874.      '^  -  '       » 

EleHf  qui,  etunde  dicantur^  46, 46; 54« 95,  f00,565,eic. 
Elecloraili  patfdtas,  99.  Elbcturam  eerlus  numerus,  371. 
EleeU  «tal  temptts,  366,  368. '     ' 

Electio  salvandorum  et  saivatorom,  45,  Praedeslinatlo 
ipsa  est  electio,  45.  « 


Epilogus  intliis  libri,  355  et  i^tid? 
'  Bpisctopf  qoales  wilinandi,  3118^  519, 


e(c.  Quomodo  et^ga 


r«gips  gfrere  ^e  debeaut,  677,  678,  etc.  Vice  lieail  Peir 
fUAgu^r2(/r,  ^8.  Eorum  judicia  per  quos  retriictaodbi, 
eaSj  ^c.' C^jUguni judtduM  ad  liico^  rdtulttiinu  594. 

'%)ttfeopifi'Tibelian  confes^ione  re\u6tend^s,  et  in  ejos 
loeodlios^niiiiandus,  316.    ' 

•gl»irdttS«Wseopus,325.'''""^'  "  "' 

ferehadHaos  epfecopus,  525. 

Hrloinus  Conslanii»  urbls  episcopos,  525. 

Ermberius  episcopus,  325.^  ,.  .  .• ,    -  i'"    •:  '^    ' 

Erpoinus  Silvaoeclenslum  episc^ptis,  ^':  522L'* 

Eulogiie  diebos  Ddmlnicis  ei  festis  bededleeildae,  711, 
712, '715.  Eologiae  ab  archi<|UMlraii^"Dail  etigend^' prO  , 
chrtsiilMe,  559.  - '      v  *?;  '  .    -      J* 

filJictMiiffattuicatio  hod  al^tltt'  B6tlesia,'qtiO(f  agebat  itt 
lege  veteri,  veljD  repulilica  legibu^  nunc  agit  interfeciid, '- 
642.'  '     -1       .  • 

Exeninm  a  puhlice  peccairiiblis',  4l5,'739.  Pro  sepuTluf k,' 
713,  731.  Pro  matricuiae  loco»  (|55.  Pro  ecclesiis  viduatis, 
757. 

E^ottiMM  MiMMkkl^iif,''^^^  et  bfene- 

dictiQDes  salis  ei  aquae,  711.  , , .         r  f  .t^ 

Vlh^o'ett4ctJp<iSi'5«*'  ;L'\-''-'^'-'^*'  ^'^"'^'     '"' "'",  ' 

nmhiA^idii:  adM  Lteidota''w«bjrt#tito'rw;' ««*'; 

seosit  de  ttltli^a  pdilMteMU^jm^^ 

Fefnii^M  fM^ftettUtid^Mtiftbi^^lhtClpActil^Tir;^ 

735.  '      ' 

P^rcuturf^aVsM^^^Is,  Hiocmarl  ob6sc6Wib;;75S;  756.  \ 

f  ider  6ha,^  hon* SHiii^Ki,  W  W^,'  498.^ 'Qti^jper  6L  ;\ 

le^ldhfeiiV bfeefra^t^r,*s61a.'felvil*c*5d^A^;'  2l6^;2it',W4 , 


"^FihttaMei,  W9. "  "    "  -      ''      *'    •  '     -  *'    '      f^ 

Franca  feniina,  691, 

Franco  Tuiigreiisis  epiftcopus  1n  conTettfn  Aquensl,  575, 
575.  la  coronatione  Caroli  regia  itt  regoo  Lotharii,  745. 

Freculfus  episcopus,  525. 

Frlsklng»,  739. 

Frontiuianistfle  hereticl.  653. 
,  Frdtirniii  ieptsKHipus,  .125.' 

F4ilco  Ebonis  Rtaenietisis  succ^ssor  designatus,  329. 

FaigeiKius  pmirin|]^itur.  21,  29.  Fantorem  littnc  suum 
alebattt  Pr<t>deaiisatiani.  60.  Praedestinalionem  Dei  nmi 
Untum  in  bono  dici  dooVit ,  ^M  etfam  io  milo,  59.  PnMe- 
SlAntOS  ad  teter.Hihi  rBprobos  dltsebH,  22,  »4;  31, 51. 

Foadanioyrh^rCaritittginiejisls.  967.    ' 

-- ,°    ''    ■      ,'  *    •  .      j  '*.-  II 

'6  .    '•-    ' 

GaftitfettQs  cani^TT^rius.  t4f .        .  '    "  ' '*' **" 

Gehsiup  i^  dlialogo  sieu  canope  de.llbriiriii;Hl6fiUJqii«' 
tt,  25'."  '^  *■'  '    '        '.  'V  ' 

GeUioniae seu  coiifiratriae, 715.       '*'    . 
Gennadius.Massiliensis  presbyter  valde' doctti^,  tl  i^ 


,    epi^opus', 

Godntrtcus  episcopus,  325.    '  

G6tlieilblcus*0fbiicensis  pse^dotbbnactius, '414.   , 
Arii  fllius,  418:  AHo  pir.;  m  AUer  Simod  M^guS; 
Novorum  prsedestinaiorum  prioflciTiu^,'  ^lschdlaf  dis^ 
etput,  21 ,  15l>.  Signlfer  ei  pfilvius  bujiis  pt^avse  doptrl. 
resusqiii^or,  %\  161,  2tl'.  Modernas' Pr^estiiiaitlaati 
118:  Tesiiihonra/doctorunidetruncat,  ^t  ad  sdos  .«/efla 
inflectir,  25.  Augnstini  librum  falsat,  96,  496,  I5f .  ISt 
edlctum  Gonslantini   imperaioris  In  sexta  synodo,  450., 
Chryso.slomuni  repreberidil/ 75.  Geonadium  taxat^  er 
Cassfamim,  t18.  Secum  pugnat/  476.'  iufTHSlmiis  imier 
dicere  scytitus,  556.  Geminam  dicit  praedtsslinaiiouem,  110,. 
^.  Qnoif  Chrisru4'bon ' prb  omnlbus  Sii  passtts'.  21 1 ,  248., 
505.  Negat  perire  quemquani  qol  Chrlstl  redemptus  !iir 
singoine,  29^,  300, 315.  Trittiim  deitatem  dicendam  dbeet; 
414, 458, 46S.  470.  Personae  cuique  sutm  trlbult  deitalem. ' 
476.  Gothes^alci  Hber  ad  Rabanum,  25, 118, 149, ill,  224, 
226.  Chartola  professiouis  suae'  ad  Rabanum,  26.  Ad  quein<'> 
dam  compltcem  suum,  226.  Pitaciom  ad  qoemdam  mooa- 
chum,  501,  305.  Schedula,  ouod  irlua  stt  deitas,  415. 
Versus  ad  nairamnum,  553.  Trla  dolla  sibi  parari  petlt, 
433.  Goihescalcus  damnaius  in  syoodo  Mo^untlna,  20.  Ite- 
rnm  in  synrtdo  Carisiaca,  ubi  honore  presbyterali  abjectus,. 
vii*Kis  caesus,^et  ergastc^o  retrusus  fest  iu  Aliovillati  mo-: 
nJisterto,  21.  Hfncmarr  ^chedula  ad  Qotbescalcfum  mo^t 
proititnuin,  552,  553. 

Gothicom  proverblom  :  Copra  /iis<;a  Aorfimi  i*tdef,  se- 
peni  tmguam,  503.  * 

'^neci  tres  subslantias  dicunit  pro'  trlbos  soMlftentiis,  Kl 
est  personts,  465. 

Gratia  et  libenim  arbitrlum,  120  etseqq.  156,  M.  285. 
Ooid  Ecclesia  catbolica  teneat,  574;  6ic.  Gralia  non  adimlt 
liberuffl  arbitrtum.  sed  liberat.  127,  155.  Gratia  et  pne- 
desliuatio  quid  dilieraot,  556.  Gratia  prlms  et  secunds,  46. 
Graiiae  primi  Adam  el  secundi  discrlmbn,  14%,  143. 

GregoHos  primte  et  sanctae  sedisRomattae  ^irnatos  pr«- 
elptms,  106.  Uissidel  interdum  ab  Hleronymo  et  Augaitiao, 
25^.'  De  tasis  irae  et  mlsericordiae,  30.  An  geminam  prae» 
desUoatioaem  ceiisoerit,  34,  35,  115.  Qoo  seuso  plorall  ' 
noAfi^o  |(ifiedest11aat!ories'posaft,  115. 

Gregorius^junipr  ad  Deniialdum ,  606. 

Gnatbar^fosColdni^n^is^arc^iepiseopos,  fonmas  eapcf^ 
lanus  Loiharii  regis,  574.  Teibergae  secfetam  cottflmo^ 
Dem  excipit,  569.  lu  Con^flto  AquTsgraneasL|  575« 

Giimharius  arcbidiaeoiias  Btecmarl,  Kt. 

Gaotberius  Ebrocaosis  episGopus,  Wi^  '  '  '*  ^ 

qsieM^b^  ttWiiAii^M^  si»iMttfd»»  start(jti^4t  -m^gmn^, 

^^MHfftre^^stfMet  d4ttiiilftja,'e<^|i^  esmhdo  ttftdptMirdis-'' 
puUndum,  529,  43$.  DaAlkiati^c^R^eDiur  qoi  ehav^t»^^ 
Dovant.  550,  33li  .De 'Ifii^  (lol  hae^cfti   cdniomttVttuiti 

SflJlltiMrt^cl^isafi';'^^^.'  tfl^l^iieos  aon  safvaft  bapusmaiia 


1507 


INDEX  KERUM  ET  VERBORUM. 


m 


Harioll,  635. 

Heirardu»LexOv>eDsis  episcoptifl,  835. 

Heiiriciis  abb.tft  Corbeiensis,  5i3. 

Heriboldus  episcoptis  Anlisiodoreusls,  27. 

Heriminnus  Nivfrnensis  episcopus,  325. 

Heili  arclueplscopns  Trevirensi-*,  ".23. 

Hieronyaii  laus  tixiioia,  |8i.  ()i!>senlil  ab  AuguslinOi 
23.  Hierooyiiio  ascripius  liber  de  iuduralione  PharaoQis, 
JiO. 

Hierusalem»  gloriosa  ollm  civitasi  privilegium  |>erdi« 
4ii,  l-iO. 

Hilarius  episeopus  PicUvoriim,  35,  IIS.  An(l(|Utts  ei 
venerabills  ppler,  i98.  Doclor  C9iUolicus«  qui  pro  ter 
exGeilcnliam  Romanorum  Lucifer  appelialur,  164.  i*'ides 
UixU  plurali  Qumero,  158. 

llilarins >pisropus  Arelatensis  almiraior  sccUiarque 
doetrinn  S.  Au{;uslioi,  5i. 

iilariiii  fnooaehus  Syracusanas,  9. 
.   lilariua  Arei  iu  episiola  ad  Augustinum,  S,  32,  105. 

Hildebrannus  S  ifceiisis  ef^isropus,  312. 

Hildegaritts  «piscopua  Melden&is,  450«  468,  583. 

Hildemanous  episropus,  3i5. 

Hildl  episoopus,  5i?$. 

Hilduiny.s  episropus  Avpiiiooeiisis,  iS75. 

Hilmeradus  Amt>iHnonsis  epi^copiis,  3i2. 

>    HiDcmarus  louiniclius  S.  I>tiMi.vsii,  paroeria  Parisi.ica , 

ordioaioa  episcopus  in  svnodo  lielvu^eusi,  32".  Da  ejus- 

df  m  ordiualione,  ex  B.yno«]()  Su  .ssiouuns  ,  522,  hiS  Care* 

iiim  Caivum  coroii»l  iu  re^no  Loih:trii,  741.  I  iidovicum 

PMbum  regem,  747.  Judiitiam  le^i.am  Angloruoi,  750. 

.  lieimiitlrudem  C^roli  uxorein,  752.  l^*o  ciri-uiiti»(te  paro- 

ibuie  niiiil  exlKebat.  7.37.  In  TclbergHf  repudium  000^1  se 

conseosisse,  508,  583,  58i,  r;85.  Teriiain  deilalem  iu  Ec- 

eiesia  caiitari  veiuil,  4.   De  liboro  arbiirio  ()uid  seuliat, 

',145.  Ctpiluia  q^tftuor  rarlsiaci  edit  conira  tiolbesoalouiti, 

6r>,  353.  Eadem  defendii  etcoiiUnuai  coutra  obtrociaUires, 

.  C5  et  seqq. 

Hinrniarus  iribiis  libris  respondjt  syuodo  Valeniinrp,  4, 
492.  Iierato  respoodii  hoc  oper*',  i.  0oo4  deitas  trina  (iici 
DOQ  dcbeat,  415.  De  rrpudio  Teib^rKii,  ^u.  S.Miodica 
capitiila,  710.  Fercuii  Salomoni.4  eiposiiio,  7:>6.  ^clicilula 
ad  Gothescalcum  morti  proxinuim,  555.  Kpislolae  duso  a«i 
Advealiam  episcopum«  584, 5S5.  Prosptrum  et  llilarium 
;,  episcopos  focai,  8.  Uypomuestlcon  ll>riini  iribuit  Au* 
.  Austiuo,  8.  Errat  de  (^roapero,  et  Cbrouici  ejus  termioo, 

Hinemarus  episcopus  Laoduneosis,  583, 58i,  745. 

Homa  fectus,  et  sioe  pcccato,  et  cum  liliero  arAxtrlo 

eonditua,  67.  Yoluii  D«us  ul  in  iustiiia  permaneret,  sed 

.  libero  arbitrio-  cecifiH«  67,  68.  Homo  lapsus  fariua  eat 

massa  perdiiionis  loiius  generis  humani,  69.  £x  bacmassa 

ele«cii D^ua quQspejp gratl^m. prsede^tiaavit  ad  vilaitt,  69. 

Honoriua  pa(>a,  446. 

Horoaoopi,  655. 

Hospiiom  cora  et  peregrinorum,  713. 

Hu))erius  Meldonsis  epiacopaj,  522. 

Hucberlus  fraier  Teibergas,  575,  693. 

Hucbertu.s,680,68l. 

Hydromaniii,655. 

H^ffinus  in  liereseon  calalogo  Praedestinalianos  posolt 

cum  Tibe.io  ab  eift  composllo,  6.  Pi^^estloatianorum  11- 

bellu^  apud  HyMinupQ,  50.  .  , 

'  Hvmuus  Te  Deum  laudanm  ab  AmbTosio  ei  Aag.o^ino 

, ;  i|i  pjus  baplisrao  condiius,  1^2.").  .       . 

*  .-H>mni  Saw^/ofMm  insrJOsi  fo  Q<ro  trhii  dPiWs,  sHiclor 

,   Hicetiu^,  413,  416, 430.  Quos  liymnof  piobaret  B,  Beiie- 

;;'djttus,  A38,  w     . 

Kypomne&ttcon  liber  an  AugQSllnl,.  9, 10.  THImlt  ,Uii 
,  jSpUiesciltQS^  lldL  et  Hipcmarus  ipse  passim,  8. 

][  1      ' .  ;  .     .  '■  ; 

|[j  .^  |dok)TatrIa  raster  haereseos*  4^9...  '  .'.  ,        .     .  .i 
'  Ignis  gebenoae  non  succeuohur,  76,  77. 
limio  Noriomagensiiim  episoopus,  SV,  Sii. 


IpsaQlalprea.  655. 


n'/l..m   OiiAliorAnam      4^4 


Joannes  diaconus  RomsDOS,  postea  episcopw,  persetQ. 
Uone  Theoiiorici  mariyr,  460. 

Joauoes  Scoiigena  capitaloruB  xix  aoctor,  i3l,  ?Si 

Jouas  episcopus,  325.  Aurelianensis  eiiiseopns,  in  sr. 
nodo  Suessonica,  3iS.  Apud  TbeodoDisvillam  prooiQoibu 
sabscripsit,  32 i,  326. 

..Iiuiae  exemplum,  05,  96.  138  etc ,  368, 366.  M»n 
panlceps  ca^n»  Dominicae.  24.t,  246,  291.  JudKscehhqBl 
noii  ca\eanl.  5«!,  617,  7:^4,  755, 

Judicum  partes  qa»-,  563.  Judicare  de  abditis  DoaiiM, 
573.  Judicium  quo  paoio  ordinandum,  620, 0)1, 62!.  i«i' 
cia  epi^oporiim  per  quos  retracteatur,  68S. 

Judiciniu  examin:itionis,  599.  Per  iurainemom  seo sa- 
crainentuin.  600,  601,  602.  I>er  aqnam  ealidan  aot  irigi- 
da.'n,  603.  In  judiclo  fraus  operatiooe  diaboll.  617. 

Jurainenti  imrgatio,  600,  601,  602.  SaeraiDMii  porg». 
lio,  619.  Jiiramenlom  inrautum  aegligere  liect,  m  ii 
gravius  crimen  incorratur  651. 


Lan  Iranus  archiepiscopas,  325. 

Launus  iCquolt^slne  ciTitalis  episcopQS,  323. 

Leo  p:ipa  vir  religiosissiinus  aique  doclissiiwn,  el  ft- 
condla  honestissiincT  fluquenliae  valde  protiisas,  196. Ii- 
xlHio  rogltu  de  urbe  Uoma  inloaat,7il 

Leucorum  civitas,  353. 

Libeilorum  saiisfurilouis  haereticorum  eieopta.Si^ 
543.  Llbpilus  coDfebsioais  Teltiergie  ab  HiDcauro  eoar 
nalur,  575,  577. 

Libellus  conventus  Aquensis,  568.  LibellusillirejK' 
dcm  conventus,  573. 

Liberatus  archidiacoous  Cartliagioensis,  ejosirJeBre- 
>iarmm,  288. 

Libei  i  arliiirli  creaius  bomo,  libero  arbiirioce>'idi[,57. 
Liberum  arbiti  ium  hoino  no  •  In  toium  perdidtt  i««/ 's^rf- 
mavit,  119  Lil)ortatem  arbilrii  in  primo  boinisf  pe/ifi-^i- 
lons,  119,  120.  Per  Chrisluin  recipimus,  1l9,\».i.i^- 
rum  arbitrium  halieinuK  ad  ttonum,  pnrvoDtuiBeti^ii^ 
tum  gratia,  ad  inalum,  dcsertu  u  gr^lia;  liO.  121.  li^ 
arbitrii,  et  vulneraii  semivivi  comparatio,  127,  t2\iiw 
oveperdit.i,  137,  204.  Libonim  babemus  irliiirioB,jj« 
iiTAlh  liberalum,  ct  gralia  de  corrupio  mtm.  \% 
122,  etc.  Liberl  arbltrii  iu  Adam  el  nosUi  discrimffl,  iw, 
144.  Llberi  arbiirii  iiObtri  pleiia  saQiias,  lo  spenuBC,  p« 
in  re  fnlur.i,  144. 

Liberum  ari>iirliiiii  in  homlne  nihil  esse  dliemDUeie- 
res  PrsetiestiQatiaiii,  118.  Et  taleln  lioiuinibos  pla»«  1 
Dco,  quale  est  daemonum,  63,  118.  .  . 

Lipaliira*  atque  remedia,  qu»  mcdioomrngaaiw*»* 
plina  coiideinnal,  618.  Ligatur.e  exsecnbiMoin  m^ 
rum,  656. 

Lotharlus  imperator,  3.  .^  _^ 

Lotliaritis  rex  TetberRam  axoremttctwt^yw»'^!*" 

Aqoensi,  5C8.  Lotbarli  el  uxorlsdlscldiuin,6U,«:6.eu:., 

6H3,6H3  L*tharlusBosoiilsUT[oremrellM«.wi- , 

'     Lucidi  t*«ibneTf  rraBdestioaiianam  hsresim  ejamw 

«pUlola  seo JiH>ollus  ad  *yoodum  ArclilPOsoD,  1',^ 

.  Ludoviil^  PiBS  imp.  a  Siephano  papa  WJC'";.^?; 
los,  aCiPbveo  rege  orlus  per  S.  Amnlfuni,  7**.  ^ 
thildis  afl  eum  proclamatio  de  Agemberto  oanU).»^ 
«97, 

'  LudovhH  Balbl  regis  coronalio,  747.  ^  ^^ 

Lugclunensls  scriptoris,  qui  contrsHiBcflnro»" 
neod^a  voriute  Scriptapae  \Hx9m  edidit,  icerl»r«F 
henslo,  132. 
LopQs  Cat:JaMrensniir»  episoopQS,  21, 9B. 
Lapus  abbas  Ferrarieosis,  323. 

-    --.'         ..-  '••M  . 

Macarius  Amiochenus  in  texU  VwAom^ 

sasse  iestitiidnisciiih«!c6rttip;  29,   .415.  Ob  ets  «• 

4e^itus,  4i8.    .     ^    '     '^'     ' 
» •,  Magi  (|m  yo  go  maleficj.  655. ,  v.rijaun«ir 

■^     Magicae  aftes  ab  angelis  malis,  «B5.  Yartf  u^n»"' 


1509 


INDEX  RERUM  ET  VERfiORUM. 


4310 


MtsBa  perditioDls »  69.  Td  massa  perditioois  relictl, 
70.  W.^  m,  87;  93,  m,  S6S,  S6S,  870. 

MairicttU,  754.  Mttricularii,  741.  Matricfilaril  debiieset 
payperfs,  717,  754. 

Mercurius  ioveaior  prcstiglarum  io  denariis,  6!S6. 

Mctis  coroi^atQr  Carolus  Calvos  ie  rf  giio  Loibarii,  7i5. 

Missarum  aolemoia,  711,  71!i.  Missse  fiant  in  aitari  coO' 
secrato,  vel  in  tabula  eoosecrata,  731«  753.  lu  domo  se 
(iaoi  sine  episcopi  licenti^,  740. 

Hodolnas  episcopos,  525. 

MojoioUbi  syeodwf,  90; 

Montis-Falcouis  monusterium,  783.    * 

Morbertus  episcopos,  528. 

H 

Ntiara  et  grttia,  180, 181. 

Neeestoosus,  717. 

Necromanlici,  (88. 

Nestorii  bseresis,  8.  Epheai  damnita,  U. 

Nicenom  concilium  mvsiicum,  445,  718. 

Nielfavilla,  5,  251,517. 

Northildis  et  Agemberti  corijogum  dlsotdinm  et  Jttdiciom, 

lV4.  iVS, 

Nonho  arcbiepiscopus,  528. 

Nortmanoorom  infesiatio,  5.  ChriatiolaDl  oon  eraot,  691, 
602. 

Nnmerus  duplex,  805. 

NaUiti  presbyterorum,  clerici,  787. 

O 

Obelns  et  cliresimon  nol»  opposilsp,  4U. 
Oblat»  qo«  a  popuio  offemmur,  711. 
ObialioDes  iu  conflratriis,  715. 
ObstrigiUi  praestigiatores,  656,  qoi  de  deoariis  jocantor, 
656. 
Odelardns  archidiaconos  Hincmarl,  758. 
Odelindus  al)bas  ia  cooveniu  Aquensi,  874. 
Odo  abbas  Corbei»,  525.  Episcopus  Beliovacensis,  748. 
Omnes  Deus  vuit  salvos  fieri,  sine  excepUooe,  180, 181, 

dmnlpotens,  182,  185. 

Opera  bona  non  negligenda,  108.  Mala  oosira  solum 
noslra  sunt,  bona  nostra  et  Dei  sunt  et  noslra,  126. 

Orbacls  mouahterium,  20,  414.  Abbasltavo,  21. 

Orbis  ierr»  regiones  uodeciro,  proviociae  ceulum  tre- 
d6cim,287. 

Ordo  baptizandi,  711.  Un^^endi  iniirmos,  711.  Ordo  el 
preces  in  exsequiis  aique  agendis  derunclorum,  711. 

Orlgenls  vesauia  de  redempiioue  dsmonum,  215,  214. 
*  Originale  peccatum  negant  Praedestinatiani  iis  remitU 
ipi  oon  sunl  praedestinati  ad  vium,  80. 

Otgarius  arcbieplscopas,  525. 

P 

Parats,  758. 

Pardulos  Laudunenaium  episcopas,  21, 522. 

Parochiae  ruslicans,  752.  Arcbidiaoonis  commisss,  758. 

Passfo  Christi  pro  omntbus,  licct  ea  non  omnes  redem- 
Dll,  284,  288.  Quid  geDeraliter  omnibos  coolulerit,  eiiam 
inipiii,  397,  598.    ^ 

Puti  et  oomeBsatiooes  coofiratriarum,  718*- 

PatrociDia  ecclesiaalica  et  proieaiooes  quatenus  fieri 
debeant,  676,  677,  etc. 

Palropassiani  SabeHiani,  41 8, 416. 
.    Pauli  locQs  de  vasis  io  kiouorem  ei  io  ooouimeiiam,  29, 
80,  etc.,  86,  165. 

Paulinus  Aqaileieasis  couMra  Fettee«,  473.  Veoenodse 
aemorl». 

Paulini  ad  Pauatum  epistoia,  507. 

Peccata  non  .puniontur  qos  commlssttras  efti  hooM)  si 
vif eret,  65, 64. 

Pelagius  papa  quo  sensn  Irinam  unitatem  dixerit,  484. 

Perjurium  eaveodum,  505,  896. 

Perseverantia  non  est  iu  boiuipis  potestate,  sed  Dei,74. 

Peraons  in  Triniiaie  quomodo  inteiUgend»  contrt  Go- 
thetcaicum,  818, 819,  el  soqq. 

Personarnin  aecepior  oon  est  Deus,  92. 

Pelro  adbibita  est  Pauli  societas,  ei  ambo  Eoclesiam  Ko» 
nianam  consecraveruni,  181, 

Pelrl  iiinerariurn,  617. 

Peiriis  episcopiis  Arednus,  450. 

Pharaonis  induiaiio,  58,  59,  45,  4i,  80. 

PoiDitentiam  omnis  peccatoris  Deus  acceptat,  97. 185, 
175. 178.  Oui  agere  fugii.  in  perUttioneui  se  deroerixit.  97. 


6il.  PGenitentibos  fena  quinta  ante  Pascha  Romae  fit  re- 
miasio,  666.  Poenileotes  pro  muoere  aliquo  ad  recoiiciiia- 
tiooem  noo  adduceodi,  7iO.  Post  pmnitentiam  relapsi,  td 
episcopum  deferendi,  740. 

Pootilicalia  gesta,  526. 

PrsenestiDatiana  haeresis  quaodo  orta,  8.  In  hsBresum  ct- 
talogo  posta  a  Gennadio  et  Hygino, 6.  lo  Africa  et io  Gal- 
lia  co^tt,  7.  Augustino  Innotuii,  elsi  nomen  illi  quod  postet 
acce))it  non  indldtt,  18.  Ab  episcopis  Gallia:  damnata  iu 
synoUo,  15.  Prsdestinatiauoniin  veterom  quse  placitt,  ei 
qnid  in  his  varient  moderni,  62,  65,  6i,  65, 105.  Praede- 
stinalianl  povi,  diversi  ordinis  et  babitus,  necad  decimum 
numcrum  perveneruiit,  288.  in  tribus  tantum  proviiiciis, 
289.  nvfelHintor  Circa  salvandos  et  non  salvandos,  208, 
206,  etc.  De  perceptione  bapti^fni  qoiU  sentlant,  504.  Ad 
inieritum  praedestinarl  reprobos  doceoi,  587.  Damoarl  aH- 
quos  secunduni  quod  prsscill  eranlfiituri,  507,3^7.  Patruin 
teslimoniaad  se  traliunt,  ^89.  Prxdcslinatiaui  novi  In  ve- 
teribus  prsdaninaii,  18,529.  Preedestiiratiani  Africanl,  99. 

Praedestinatio  sanciorum  qnid  sit,  47,  99, 100,  361,  et 
seqq.  Una  est,  77,  110,  III.  Semper  in  bono  est,  62,  il7. 
PrsedesUnatio  ad  malom  explodilor,  89.  Praedestinatiooe 
Dei  iiemo  perii,  75, 1(J2.  Pniedestlnairo  aut  ad  donum  per- 
tinet  graii;c  qua  liberanlur  elecii ,  aut  ad  retribulionem 
jasiiiis  qiia  puniuntur  irijusli,  49,  62,  69,  70,  86.  Non  est 
siue  prsrscieiiiia,  69,  70,  71.Pra'desiinaiio  et  prsscientia, 
69,  82, 107, 108,  109.  556. 557.  rrxdesiinationis  et  gratiae 
discrimen,  586.  Fraedeslinationem  omnla  si\e  ad  bonuoi 
sive  ad  in.fium,  iu  hnmiulbiis  operari  dixerunt  veteres 
Praedesiinaliaiii,  118.  rraedestioalio  gemina  Isidoro,  55. 
Indtffereiiter  interdum  dicU  Augusiino,  22,  55.  Gemioo 
Guibcscalt  i  praedestinaiio  refelliiur,  106.  Quo  sensu  dici 
queat,  1!0,  111,  113,  559,  360.  Pr»desiinallones  phirttt 
noinfero  apud  Gregorium  quomodo  inlelligen^ae,  118. 

Praetlesllnaiorum  numerus,  101,  102.  An  certus,  106, 
107.  IV.t  dcstinstos  a  non  praedeslinallsdlscernere  non  vt- 
ipitms,  101,  421.  Necde  nobls  praesumere,  105.  Praedestl- 
natus  bomo  doo  est,  nec  ad  peccati,  uec  ad  mortis  nialnni, 
57,  88.  Praedestinatl  non  sunt  homines  ad  poenam,  7i^  79. 
Prsedeslinaios  a  Deo  reprobos  ad  interttom  dici  non  dt^bet, 
sed  pwnam  renrobis  prsdestlnatam,  22, 84, 88, 86, 83,86, 
9(5,  366,  567.  ^ 

Pnescieiiih  in  Deo  proprte  non  est,  rectisalme  tameo 
diciiur,  106 ,  107.  Praescientla  Del  sine  praedestlnatiODel 
esse  |)Oiest,  372.  l^raescientfa  Dei  nemo  perit,557.  ReproM 
pra^scilf  Don  praedestinati,  qui  salVaotur  praeaeiti  et  pnt« 
de^^tinaii,  .<S72. 

Praestigiaiores,  obstrfgllll,  086. 

Presbvteri  iii  qua  villa,  aut  cujus  sancti  sint  bonoreprae- 
iflnlati,  716.  Presbyteri  parochlaruni,  canouici  in  monasto- 
riis  simul  esse  non  possuni,  752, 755.  Peminarum  iilicftom 
acc»'ssum  caveant,  718,  795.  Ooo»«odo  inquirendos  el  pu- 
niendus  sit,  vel  purgandus,  718,  -ete.  De  crimlne  confessi 
^el  roDvicli  deponeiidi,  72i,  et  seqq.  Alodesde  facultati- 
bus  Ecclesiae  ne  compareut,  717,  736.  Bacra  ministeria  iie 
dent  ad  wadiuin,  715.  Tabernas  ne  adeant,  718.  i^^acuiiatet 
Ecclesiae  ue  dissipent,  717.  Curam  gerant  hospitum  d  pe- 
regrinorum,  712,  757. 

Presbyieri  quae  praecipoe  discera  debeant,  710,  712. 
Nullum  iu  ecclesia  sine  epiacopi  coiisultu  sepeiiant,  518. 
Pro  sepnllora  nihil  exlgaui.  sed  congrua  n  cuique  provi* 
deant,  715, 731.  A  tiocnitentlbus  vel  publice  peccantttm, 
qno  eis  faveaiit,  munera  ne  accipiant,  715.  Cunnit  ut  pu- 
blici  peccatores  poeniieniiam  agant,  750,  751.  Uuoniddoio 
conviviis.defuoctorum  gerere  sedt^beant,  713,  714.  Ouid 
cavendu::i  quando  per  kialeOdas  iuter  se  coaveniunt,  714. 
Communionem  per  se  ei  uon  per  qucmlibet  Iradat.  nee 
cuiifuam  dei  laico  ad  dererenduiu  infirmis,  7 16.  Pre&bylero 
defancto  nemo  illius  ecclesiam  obtioeat  sine  consuUu  epi- 
sropi,  715.  Preslijteri  de  ecctesiis  ad  ecclesias  iranslaliy 
735.  Vacaniibus  ecclesiis  incardinati,  755. 

Princiues  Deum  super  se,  qui  illos  judicabit,  cogitar-e 
debeol,  658,  659.  Ad  episcopos  rcferre,  qu£  ad  ndeoi 
spectant,  1. 

Priscianus,  466. 

Prosper  vir  erucUtissimos  aiaue  religiosissimus,  101.  Le- 

faius  Homanae  Ecclesis,  fideiis  interpres  Augustiui,  22, 
4.  Ex  delegatloue  sedis  apostoVicae  o\)jeclionibus  respon- 
dil,  249,  432,  442.  Trinam  majeslatem  iu  Deo  quomodo 
dixit,  468,  466,  502.  Alias  unam,  467.  Prosper  libeir  pro- 
missionuni  et  pra^dictlcnum,  80 L  De  Vocatiqne  £entium, 
'    '*"    De  Providentia,  Wir^^CWooi- 


58,  87,  58,  140,  191,  269. 
cum,  8,  24. 
proverbium  anliquum  418.  Goihicom 


505. 


ISll 


WDBX  RBRUIf  EnDl^ERBQROII. 


IS» 


PmdenUtts  •pifleopus  TiicaKinns  in  synodo  SuASsonlca, 
>tl.PiwlumhiiH  M  mman  dixit,  15.  Quod  Deos  non 
\elit  omnes  salvnri,  149.  Quol  Chiislus  non  pro  ouinitMis 
•ii  pissus,  1i\,  148.  C»piluli>  synodi  Cari^ime»  sv^rripsltr 
postoa  «liter  tcriiisiu.llO.  204.  .    j    ■«•  /^' 

Prtideoiit  epist<»la  ad  Wenilonem  de  or.linatione  ^ue» 
epiaoopi  ,  26,  11H,  149,  211.  Re(  apiluUtio  capiiiim. 
Lixvn,  251.  Litielhis  ad  qttosdati  plfr/a,  ^/tiit  |epC$|ola«i 
acriplus,  i91,  lietelliinr,  1)2. 
4-  Prudentius  poeia,  411.  Trinam  |>ote$tatem  in  Deo  dixit, 
i66, 502.  Nomeii  iriplex,  466.  Trinum  speclmen,  466. 

Pyihonlas»,  ventriloqu»,  655. 


llabani  MogaMlni  epintola  ad  Hlocmara^  de  GolheScal- 
co.  20.  Golhescalei  ad  Rabanvm  llber;  \^;  118,  149.  Cliar- 
tuia  prorpiaionisad  euindem«  26. 

AaKanarias  eph*-opu9,  S25. 

RageiiariMAmbiuneiisiuin  epl^no^sl  21,521^. 

Bagnoardos  arehie|)i»eopus,  925.        '         *  ' 

nAtberiusalibasCorhel»,  21.  ' 

Kljboldus  episcopus,  ZlH. 

BauamDua-monaclws  CorbelenBis  <deHai^m  trinam  did 
oportere  coQiendH,  413.  458.  RUarl^  eC  Angustfnl  tesiimo* 
Dia  df  iruucai^  413.  HairanMii  lltieUtduo,  quiKl  rt'probi  prap- 
deaiieeaitir  ad  «loriein,  26.  Lilier  ad  HlMfRariuui  MeU 
deiisefii  episcopum,  qucxi  trina  sil  deilas.  415,  4?$0. 

Kegt4ie  seplccn  a  LugdoMiwibas  pro!ata&  explodunlury 

B^$l¥Rius  ircliiepiacopos  Logdoaensls,  t ,  2,  S20. 

Bofiroliia  pmoa  eDnstitiita,  71,  7A,'^,  89.  I^aiia  periia- 
ris  iiuaduaimaia,  H9.  Non  ad  fwx^itam  pr:t>dc«liidil,  seJ  lo 
nassaiel  io  Mhfoitatibus sois )usto  judhcio relictl,  79. 

Ret  peMfis^oeropatlmd  ct  ]U(TJcio  subjacet,  O^JI,  695» 
686.  E(4scoporuin  erga  regcs,  ct  tvgiiin  ergt'  oplsoopos, 
697,  60H,'Mc«'ReKh>  proniissio  quaiido  corouaiury  7^7.  Co- 
ronic  tm(i«BHIo,  748.  Sceptfi  traditlti;  749. 

Rhemeusis  et  Trevireusis  Eccle.sU  aqrores,  74^. 

HigOoMuS  Rhemormn  diorepiscopus'^2i.  Si3. 

Hodoaldus  archidiacoiius  Rhemensis,  21., 

RoMaorbiscaput,  2H?,  7<e4.  Rotnana  Ecctf^aia  prima  in 
lotoofbe  onmiiHfi  %<c1esiarnm  malCf  et^magisira»  tc)0, 
!54,  570.  Priiicipaiuin  omntuin  civiiatum  mcruii,  non  pcr 
hoiiiiiies,  sed  perChrteiom,  151.  (i)ori(lcata  esL  magiii 
Peiri  princtpis  aposiolorum  prascniia,  150.  Aposlotica  se- 
des  soper  ex«ltaia-Ft'if  i  cOAtessioaey  et  f  anli  ornaia  prse- 
dicaiiOiie,511.  Komana  Kociesia  de  rehua  tidei  coa^ulBiida, 
562.  Piis  et  catiiolici^  deiiet  sufflcere  qiiod  Kotnana  Eccle- 
aia  doeet,  153.  ttonanM  ficdosiaB  auctortlas  sequenda,  24. 
561. 

Roilialdoa  Sues8onic«  civitatis  epiaoopus,  2i,  522^  3:25. 

UotbottagoiMe  eptsoopium,  3,  ISf . 


Sabelli«oi.haMmia«4l5f4i7,464i5ia,533»     . 

Saiiottiani  Palropassiani,  415^  446^  504.    ' 

SacraiiientDoi.aAaris  ooo  ▼eruni  corpils  el  oangMld^ 
Domini  ease, aed  iaolummemoriam, <|tti doceroot, 25t. 

Salvo»  Ueua  Yott  oaloea  li<!ri,  14«,  400,  i^,  i53.  Cor 
BOn  omues  satveitUMrv>li53/ 154»  etc.|  189; 

Sapooorias  villa,  2.  

Saui,ot>iudos»-.5654i&68.'..'>    >    .        >• 

ScriptDcaBum>seoao»fi^modo  qn#9eo4i9,'802."'L«fe(K 
rom,  quibos  abulictoleot  Gotheaaaloaol,  «aqptaiiailo,29,  42,  - 
43,  36EJt.>'<i.'>  .■  •    •'      .«.••..        '.  •  •        •'•: 

SeduKtts  i^Qt/k»^  M,  m,  302,  50^.  >  ;.    >- 

Septttera  iion  viotanda  ,  731.  Sepuliur»  causa  rilhit-eii'' 
ffendiiiii^^lft^  731.  Ho!OOdiuri»iure«on  armganda,  a^d  ar- 
Diirio9oc«)fidolio,731.     >     ^  .;  .  .    .         •   .   •      ^    i. 

Siinimtacum  esi  pamilentem  od  reoonolltailDneiii  pro 
nunere  aiiqMiaddttaue^  <740.'Clerleojk(ffoiinttnere'ifli^<iO 
adordmaiiOtteflBiiatiiidocere,  740^  741.  •'  • ^  •>     • 

Sisagutiie  Kpiacupus,  3'J5.         ^  * < 

Sodonnlica  peccabo,  6f7,>6tl8, 629^,  630.631. 

Soplirooius  UieraiotjrmTtBiius.^di)iuaa4eilaie,449,  504. 

Sort4leieJ,  qui  p^r  9aiictonMi«8orieB  divloultoois  scienu 
Uamprottleo4ur^655.;. 

Super^eotai  iu  liiu«iicii&  feminarum,  656. 

SyolMhW  Africaoa,  132.   133.   Pseudosvnodirs   Ariml^ 


S45.  Mogontina,  20  Niceoa  mvailca,  415,  718.  PalMioo, 
141  ,  142.  Rhemensls  Hincmari,  1^%,  Apod  Sapooarias.  2. 
Apud  l.eucorum  civiiatem ,  353.  Suesslonensis  qoioqoe 
jMincjm|nr«1l2EM|tr.Apuil  Theodonis  vilUm,  523.  Vt» 

.  ll&napEMJi#MUraleotina  posterior,  5,  65. 

Synodi  Sf^x  geoerales,  499.  Quiota  sub  Justioiaoo,  428. 
Sp>i^tlib  juoiore  CoosUmtioo,  446. 

<»f/.Or    .'t  •!•      '.      T 

Taboh  de  marmore,  Toi  nigra  petra,  tiit  de  Ulio,  ad 
mTssain  celebrandam.  7S2. 

Tabula,  meosa.714 

Teotguidhd  aiyilti4pi«Ebopti^  Trevireosis,  574,  CT3. 

Tastes  In  judicio  adliiji>eodi^640, 641.  721. 

Tetberga  uxor  Lotharii  regis,  de  stupro  ooeonta,  viea- 

.  rio  e|os  Incocto  exeunte,  ab^lvitur,  5  "8, 614, 615.  Itenin 

a  rpgd  d(»lata  per  seoreiara  confesslouem  scflus  af(ooecit 

ID  cooventu  Aquensi,  568,  569.  A  regis  consortio  reni»- 

veD<ife>  judicaiur,  574.  I'uhlic«  fioeoiieutie  addicroda  de- 

cernKor,  ^7,  578*  Qua)  prr  secreraoi  coolessioMem  jnS- 

cari  Don  poiuerit,  579,  SHO,  624,  623.  Nec.|i>>otiipere  tdk 

.  modo  voluisse,  nec  \{r^int>in  po^t  alK>rsniu  inaiiere,  Wtt 

,  seqq  Acrersendum  esse  qui  vim  iniulii,  653,  ti54,  etCL 

Tvudeticns  QatrtaraCebsium  episcopu.s  it,  532, 32S. 

Teuitierttis  episcMpus,  325. 

Teiiibotdus  Liiigoulcae  civiiaiis  episcopus,  21, 523. 

Tetitgaudus  e|>iscopu8,  525. 

TeiitnKmdus  eiiscopo^,  525. 

Thpodoncusrex  Arlanus,  460. 

TheiHlurus  episcopus  iu  quiota  synodo  depositos,  ac 
fal^ator,  418. 

Thp<^orhs  archiepiscnpus  ad  Anglos  ndssus. 
-  TliOfKiosiaua  lex,  .^03. 

Tlieodoim«i  hrttioftoxus  et  inslgois  |t6eta,602. 

'I  h^  <mm  Alexaodrious,  182,  215.  214. 

Ti<5[>n«  r^iilft,  233; 

TinkHheaiia  ti8^re>is,  6. 

•  Tr:»«ft1al?oW*s  ab  Ecclesils  ad  ecctesias,  7.S5. 
TriAli  d«inis  ffoptoralis  nunicri,  478.  479.  ' 
Trina  vel  trinaas  numeruni  hal>et,  41^. 

'  Trioaiii  ouitalem,  sicut  ei  ternam  dettotem  dici  ooo 
ptacuK,  455. 

TriitftftwAjesvas,  potesUs,  pletas,  in  Deo  qoi dicaot, 46fs 
tJOO.  THnunrfepe^elmen,  466.  Triiiuin  nomen,  800. 
'  Trim  ei  lemKllsrrimen,  503,  504,  506. 

Trin4iis  qutisi  iriunitas,  471.  Triuiutisuna  essentia  .  el 
tma  snbsUlliiMi,  tr«s  pfrsou»,  470,  471 .  Arius  tres  deitaies 

*  in  TriHflale  dogmatizavit,  468.  Lua  trlum  persouarom  di« 
'  'vinii»«^'nottSlia'coiqoe,  4^5,  4k9,  eic.  Una  Toluoias,  ona 

gluri»,  wia  ViperatfO,  unamajestas  500,  501,  502.  Lna 
IVinititf  dHieiuradoralio,  gloHa,  gratiaroBi  aciio,  et  dob 
separata,  632, 565,  ete. 

'    TriirMatis  unitas  expticata,  453,  4Si,  el^!  AM^o^  '^ 
'  165, 471^;>480,  «(C'.V  50A,'5fPk  seqq.  usq^e  W.eifi; 
'Irltbei», «eotrlnae deitatis  latratores.  505. 
Tritii<k)riam  mMe  eitpouit  G6tltescalcus  trioam  deiU- 
'feni,474-4Wli-"i  •'■••' 
'     Tulh»dse  ienritorium.  2, 

\'  '  ...    ,.•     .  .u.>      •'    >.        i-' 

'   UrsiciiHis  Damasi  bosiiSy  416. 

'.■■;    •,';..       Y.. 

Vaso.ifMt  loisericordisB;  18,  92,  363,  5RS.  ^^  •* 
Vici9n«ili>rlieUB0iad4}a«ii4umAriao<iflB,4M.-  -^ 
'YlUiCaBsarum,jilbor9<99k><-m«  .     • 

•  i  *Voc4Uoois  dioiosiidispooMlio»  87,  88. 
' '"  ■  Voluototatoooiisodib^ eodit^.oi ?ui«olste  Doi  i 

>  Mit,  lHit 

WalQeliafius.«pisbopa%  328. 
'  WeoilD  cuiu  Kagenario  patre  soo  In  svnoilo 
II.  RoOiootiipeDoioorcMeirimtto,  868,  S75,  985« 
WeiMloi&MuieoaaumarabiepisQopiis,  21,  521. 
WiiadusopiioopiB j »5284.    •  '  «^<»i. 
"  Wiuoo  Ciantas^oeosifliucliiroplocopaSy  Sf  • 

•  -Wltliios«piooa«Hi%j625. 
Wormatieose  placttum  Ludovici  Pii,  090. 

XeDfaai,  734,  pro  quo  exeolum  sapro. 


1515 


OROO  RERUU  QUjE  1N  «Kl  TOHOCOmiNENTUR. 


1314  s 


ORDO  RERUni 

QUM  m  HOC  TOfliO  CONTIWENTUR. 


^\ 


HINCMARVSRUEMENSISARCHtEPlSCOPUS. 
Prolegombna.  —  Motilia  bistoirtca.  9 

NoiiUabistoricaaliera.'    '  11 

Noiitia  bibliographica.  17 

Veleruin  scripioraiD  teslioaoDia.  43 

SiruiouJi  pr«faUo.  45 

DEPRllDESTiNATIONE:  contra  6othesca.CQin.49 
Kpistola  ad  Carolniu  regem.  49 

Prsfatio  subsequeotts  operis.  55 

DE  PRiEDESTlNATlONfi  DEI  £T  UBERO  AR- 
filTltlO.  65 

Epistola  ad  fegeib.  65 

Capot  niiiroM.  —  Quaado  et  nbi,  et  UDde  haec  Prsdesti* 
natiaaa  baeresis  primum  exorla  fuerlt,  et  per  qnos  ac  qua-> 
Jiler  revicta  atque  compressa  exstiterit.  69 

Cap.  II.  —  Per  quos  et  qaaliter  bsec  eadem  haeresis,  ut . 
de  iruoco  araaritudiDis  spurla  vitniamina,  in  tempore  isio 
repullQlaverii.  84 

Cap.  lil.  —  De  FoIgeDtiOy  ex  cojas  libris  ad  suaiii  con<* 
irmaDdam  senteDtiam  exenipla  PraedesriuaiiaDi  poouot.  86 

Cap.  IV.  •—  De  aposiotica  sede  sequenda,  cuju^  doctrioae 
DiiiLi  et  auctoritatem  seqoi  debemus.  -88 

Cip.  V.  —  De  GODsuetudioe  Goihescalct  et  coiN^oium 
]us,  et  de  libris  eortim  de  quibus  qugeOaoi  lUo  excorptii 
oouotur.  ,        .{^ 

Cap,  VI.  —  Exordium  capilulorum  de  qpibof^  agitur^ 
nde  compositor  eorum  illa  compilare  sluduerit.i      .    9U.> 
Cap.  VI j.  —  De  exemplo  apustolioo,  quod  ca^tolofuia . 
}mpllator  ad  suam  coDfirmaodam  pouii  senieoUam».     i09 
Cap.  VIII.  —  Uode  PraedesliDaUaoi  aucioriiaMtm,  IMH  - 
usque  opioionem  hojuscemodi  expositioois  apo^l^ci  cikf 
tuli,  Doa  sibi  profuiaram  quia  ex  meDdaclo  sumpse^' 
it.  .  95  ! 

Cap.  IX.7-  Qaod  etiam  Isidorom  ad  soam  ooniirmiiKiaai 
uteoliam  ia  testimooium  dedacunt,  et  qiuedaia  de  Ubria  . 
ati  ^ugustini  proferuut«  Unde  ipse  vir  iosiguis  oos  re-  . 
icit,  el  Fulgentius  Ipse  aactoritatem  quam  ex  iUo  assi»-  •, 
ni  oMioifesie  diasolvit.  '96 

^p.  X.  —  De  lestiaioniis  Scriptorarum,  quiiios  Gothe-i 
lcus  et  sui  complices  alieno  sensu  a  fide  catbQbca  ei  or^- 
doxorum  doctrjoa  irrevereoUssime  fbutttf4ttr.)i"     lOB.i 
!ap.  XI.  —  De  perscrotandis  capiiuU  subsequei)lls.reit«  ,. 
is.  V     ;)•.:<-•,•-'.'     108  • 

▲p.  —  XII.  —  DiflBnitio  sancti  Augiistini ,  qoid  sit  san- 
'UDQ  prsedestinatio,  a  qua  capitnlorum  istorum  compila- 
oniuiinodis  discordare  cognoscrfdr,  ei  'per  amttages>0»- 
I  divjose  prKdeslinaliouis  exi|»naaDdo  perveriii»  et 
la  veriiatis  ad  meudacia  quanium  potest  inflectit  : 
e  euni  catboliconim  dOctrhia  a^rtasiveriuie » et  th  aoa 
perUoaclae  inhmeolem  ad.  iffaaHttua  veriMistrafleccitv 
m  de  meodacio  cooirarhim  varitail  rofMit.>i>  u  iia. 
.p.  Xlil.  ^  De  eo  quod  FalgeBUM^jUtaMMb  ad^Jlo*  • 
ina«crif]Bit«  araedfaiiaitienoipi^tiyjfaithaluayla^lloiioj ' 
Hiam  in  malo  dici.  imf 

p.  XIV. -^JHiuc  sequitar  exAoOafeloiaii^acliolMiittr-i' 


peccantium,  prave  sentiendo  atqtia  interpretando  anxle  aa 
perniciose  laboral.  470 

C4P.  XX.  —  Qaalttor  frJtaltlgi  debeat  quod  bealHi  fire- 
gorius  ^urali  numero  praedesUaaiioaes  posoiL  «178 
Cap.  X\I.  —  Quallier  de  secondo  capitnlo.  a  nobis  coo* 
tra  rredestinatianos  excepto  de  graiia  et  libero  arliitrlo. 
veteres  PranlesUoaMani  s/ausoroot,  et  da  qnorum  verbis 
Sumpsimus  illa  quae  exinde  posulmus  et  de  prsposieraUo* 
ne  iiiius,  quae  a  quibasdam  loordiaate  lacU  esse  diaaosci* 
\^^'  181 

Cij».  XXII.—  De  eoqpi^  roprahensMkiem  istorQm  ca« 
pitulorum  laciio  sao;oomine^4ibenumcompooaiti  etdo 
senteutiissQrnodaUbus,  quaaaompiiatior.capitulorum  nobia 
a  regia  i^bUiuiUte  daiorom  oollegitv  volous  ostender^ato 
illis  nos  discordas&e.  •.    .  195 

Cap.  XXUI.—  Sequitur  rodargiaio  ipsios  compUaiMli. 
ex  beatl  Auffustini  ei  caeterorum  docloram  verbis.  i07 
Cap.  XXIV.  ^  Reddeoda  ratio  incipii  de  ca|Moiie  teitlo 
a  Dobls  excerptOj  quod  pompflaior  capiluJorani  nobtsa  re*  - 
gia  subruiutate  dalorum  apei;rjfne  reprehaodilv  auu  hia 
I  qo«  Pra^desiitmiaol  exinde  ad  suaoa  dicuntooi^iuaodaa - 
senteuUam,  et  qualiier  catholici  eoruiu  pcave.diclis  eK 
scrlpti^ruA)  sententus  cohtradican^.  ,        ,.   . .  iH^ 

Cap.  5[XV.  —  Sequunlur  oribodoxorum  verhaj  qoibag 
QDguosci  vareat  quafiior,  exinde  sapctae  isxcl^i»  caUiolici  > 
'  sensere  dociores.  ^gg^,  , 

CAP.XXVI.-^Recapitiil4tto  redd.it»  iratioais  ppst  aa». 

;  ctoram  noinina  de^gnaia  de;'  capitu)o  tertio.  'S68 

,  Cap.  XXVIl.  •— .  Raiio  reddeoii^  quarti  capitJuU  iadpil,,  , 

quod  no$  contra  PriedesfinaUaqos  ^xcerpaimus^^odqiie 

capitur6rum  quae  nobl^  dedisiis  composiior  erroro  Dimio 

deaotavit,  devocans  in  QQedium,  ad  e^aggersndam  repre- 

hensioDis  Dostrn  ooiai^,  Auticbrisluiu  ei  impios  ia  sna  im- 

,  pieuie  deruuaos,,et  ante  aavomimu.Chrisli  Igne  damnaioa 

aBteruq^^^         .  ..    ,.    :t     27(J 

.  CAp;xxVnt.r-.Qoaraer.4lp.tmpi*u.W3uaiwpieUte  do^ 

niociis  scnseruui  catboUci^  i^r^  ij¥,  .ejLia^.paisum  fulaso  . 

DoMiiDUni,  licet  non  ejus  passibnis  inysteno  ad  saiuiem 

perpetuamsiaifrcdeinptt^ ,. .„s^ 

Cap.  XXIX:  ~  Ratio  reddi^i.de,<Juobas  quaa,  noceiBir. 

,  Ute  compulsi»  in  hoc  quarU)  capUuLo  verbis  boali  Prosperi 

iuseruimus.  288 

Cap.  X\X.  --  Quod,  exceptls  his  doabot  qaasi  sjllablcis 

.aaatentiis,  nihil  ii(.  hoe  capltalo  posOlmtts  nial  qaod  es" 

beati  Prnsperi  verbis  exaeRiiaaSp.    >      ^-      •■   .  1  .    SM 


P4».H 


Cap,  XXXi.  ^  he^nptm  et;<noveaa«afilflAs.  «qaai 

pilaior  capllulonim  jsebisia  .regn>dominatioaH)  Mioriimv  in  • 
sugillajUone.uasira  coimeMloiiutiietid&aliia  ;Uvefqoit  aoa^t:' 
passim  sciipia  inveriimiiji-ySivttjqiafilanidibisdaMiiikvitiua'    > 
qu^rendo  adiDventa  audiviinus.  l:  ,b!ii/  ^^icloO;»^ 

Cap.  XXXil.  —  De  clausula  capltuli  eM)pihitovia,»^Jde  •  -^ 
« lribusqiMihulo«kRMilio8«bn^tave:pMaitra«teua]iqttaniQi'  -^ 
'  unoB  ast  qnif  tgcbai  fWB  DoBlhHcum  adiM(tuama»caaiw* . 
'  ruDt,  et  qu»  subseqauaiur,  uua  eademque  flde  coaciamani* 
>  f  Osaona,  quoniam  per  giatiattiD^^iaivaiti  iMiiaMr(|ttaai^    ' 
iarimodiim.ot.illi..  j.  . '.•i;r,......x  |-.:    .1  ,iiiu>; ,.  ..•  .a9Si  ^ 

_,    //     CAP.^IiUJlL  w 4bhioe<ae^tariiqoallian  dodeiAr  s^n  . 

l)|5f.  //cUrum  Scripturaruin  aactoriute  calholtci  viflTgeuelolttar'»  • 

'    )i  Cbristiiaiiroisio-HB^ttaipiiOcmnibaSw   -  m  i   j^-  uMM.itl'»!^ 


fi|iG0ilfte8caloi. 

p.  XV.  —  D»quoru»vai(bhi{atqao>L.  ^ „ 

s  qoatuor  flii|iltala,auaohia{aiiHiM9oniaai'«oeKOniaa'' '^  CAPoXfXa^lVv/miJiiiooqttodaUprJcOniBHaMaivlaNiBtMrM 
estiaatianos  excerpu,  qu»  istorusif<Bpii#amim> ooih*^l » //tium  sequitur,  quomodo  orillo^Dxi  .01  aoti^oiimagatrikOiiM.. 
ir  reprebenditytdD(hMiahiqaami'jeliioKOOOpta|i«i)qai»i<^'acriptoris  authenlicts  demoustrant,  ttaarMe.Dao:  detero>'i 
reteres  Prmdesiiiiatianidixerintp^lBioioaariii^wsfi  ^^inteliigere,  quia.Hcai.lhOriiiChiiiatasl^OVtfiroDmnibua^:'' 
(ijrauies  dicaot  blWe^U  » ../  >MiJ  muJijdi]  jsiitiiJiaao^^nonutaoa^maesadiaMnamisabaiemimundiipeclia^^ldteHtfi'»' 
>.  XVI. —  Abbinc  excerpti  ^  nobis  pruni  eapituli      passionhi)eius»liiflFMfiioisiaiJBedemfrii.  Ai4uafreKiooKtaiN'>'< 


ORDO  RERUM 


m 


vm-sas  fpsh»  gladius  non  pr»sUba  auiiliam  in 


dte 
382 


Cap.  XXXV II.  —  El  quoriiam  nuper  remoia  iMeresis, 
oltm  tit  osicndirauj»,  in  vi  leribus  haereiicis  esi  revicU, 
qM  do  hujUMnodi  prave  9«iilienlibus  ccclesiaslica  dccer- 
nai  aucloriias,  por  duodecim  capiiula  praimissi»  subneclere 
procuravimus.  .  5^5 

Cap.  XXXVIIl.—  Sequlmr  Undem  (oiiiil  rel  digcsl»  ex 
quatuor  cupilulis,  citKMiiaaft  quioin^de  bapttsmo  in  Ijoc 
quarlo  de  liedemiHione  Chrisii  conlinetur,  Rpilogus  luc- 
cincte  compositus,  ot  non  debeai  fastifliri  legeniibus,  a 
contradicl0um  verae  fidei  re^|:»onsione  laciiiiosa  remoius, 
volens  aanarp  quem  demonslpat  lri}?osin»o  ocuvo  c;ipilulo, 
ac  si  iriginu  et  oclo  aunis  jacentem  laaguidum,  male  sen* 
lienlium  scilleet  cliorum,  duo  de  quadraginla  numrro,  qui 
Ip^is  dfcalogo  per  quatuor  sancll  Evnngeli:  libros  imple- 
li:r,  niintts  habeniem,  et  a  dllecUone  Dei  ac  proximl,qtiara 
legls  pariier  et  Kvangelil  scnplura  comiuendat,  vacuum 
incedentem.  Tn  quo  licet  |)lures  siut  choro,  si  acqulescere 
veriiall  ronsenserint,  quasi  unus  recuperabunl  in  uniiaio 
tlcJel  sanltaiem.  Quia  praiter  nnilaiem  catholica;  fldei  nul- 
lus  cuiliiiet  patet  salulis  locus :  a  cujus  uoiute  quisqne 
discrepat,  salulem  quae  ab  uno  esi  consequl  nenuaquam 
valet.  -JJj 

KPILOGI  CAPDT  I.  418 

EviLOGi  ci.1  UT  11.  —  Oold  sit  Inter  grallam  et  praedesti- 
nationem,  ei  inier  praescieniijim  el  prffidestinationem.  4il 

Epilooi  caput  III.  —  Quid  sit  sanciorum  pr««Jestloatio, 
ei  quod  a  Deo  etecti  ad  vitam,  pr;edeslinaii  alnl,  el  viu 
fitiis  slt  prsdesiiiiaia  aeterna.  Heprnbi  autem  non  a  Deo 
pra^destinati,  sed  pn  scii  aique  relicii  ad  poenam  sint, 
poena  aulem  cx  relribuiione  jusiilis  illls  sitpraHieslina^a 
8?terna.  *25 

Epilogi  capct  IV.  _  Qualiler  catholica  Rcclesia  de  gra- 
lia  et  libero  art>itrlo  teneal.  47(9 

Epilooi  caput  V.  —  Quod  Deus  omnes  homines  vult  sal- 
Vos  tteri,  Hcet  non  omnes  salventur  :  quod  auiem  quidam 
Salvantur,  salvanlis  sit  dontim,  cl  quod  quidam  pereunt. 
ait  pereutitium  meritum.  443 

Epilogi  cAPi  t  VI.  —  Quod  Chrislus  pro  hominibus  omoi- 
bus  passus  sit,  licet  uon  ornnes  passionis  <jus  mysterio  ad 
salniem  redimaiiiur  apternam  :  et  quia  non  omues  passio- 
nis  ejus  mystcrio  rrdimuntur,  non  ad  sacramentt  virtutem, 
sed  ad  inruleUum  respicil  |)arleiii :  cum  sanguis  Doiiiini 
liostri  Jesu  Cbristi  preilum  sit  lotius  mundi ,  a  quo  pretio 
isxtranci  sunt,  qui  aut  delectati  captivitate  redimi  nolue- 
Vunt,  aut  post  redemptionem  ad  earadem  suni  Bervituiem 
perseveraoti  infldelitate  vel  iniquitaie  reversi.  454 

DE  UNA  ET  NON  TRINA  DEITATE.  466 


Proiogus. 

475 

^DE    DIVORTIO   LOTHARII  REGIS 

ET    TET- 

BERGi£  RLGkNifi. 

612 

Index  capttnm. 

619 

Praefatio. 

m 

Inierrogatioprima. 

629 

Respoiisio. 

632 

Interrov^atlo  11. 

641 

hespoiisio. 

641 

Interrogatio  III. 

645 

Respoosio. 

645 

InterroKalio  IV. 

648 

Responsio. 

648 

Inlerrogatio  V. 

656 

Responsio. 

650 

Interrogatio  YI. 

659 

Responsio. 

659 

Inlerrogailo  YII. 

675 

Kesponsio. 

675 

Inierrogalio  VIII. 

675 

Re.<;ponsio. 

675 

Interrogaiio  IX  et  respooaio. 

677 

Interrogatio  X. 

680 

Responsio. 

m 

Inierrogalio  XI. 

686 

Responsio. 

686 

Interrosratio  XII. 

^oj* 

7» 

730 
75) 
751 

751 

m 
m 

751 
73 
Ui 
T44 

716 

m 

747 
718 
743 

748 
751 

m 

754 
!S4 
7S6 
1S 
7» 
l€l 

713 

773 


Aespqnaio. 

Inlerrbgatio  XIX 

Responaio. 

InterroKatio  XX. 

Responsio. 

Inlerrogatio  XXI. 

Responsio. 

Interrogatio  XXII. 

Respoiisio. 

Interrogallo  XXIII. 

Rpspoiisio. 

OUifeSTIONES  SKPTEII. 

Qunstio  I. 

Responsio. 

Qosestio  II. 

Responsio. 

Quaestio  III. 

Responsio. 

Quaestio  lY. 

Responsio. 

Qua^slio  V. 

Responsio. 

Quiestio  YI. 

Responsio. 

Quaestio  YII. 

Respoosio. 

CAPITULA  SYNODICA. 

I.   CAPlT€Lit  PRE6BTTERI8  OATJk   ^lfNO  853. 

Cap.  I.— Ut  presbyteri  discant  expositionem  Sjmbolil 

oratlonis  Dominic»,  elc  ,  cum  Symbolo  Athanasii.      T7J 

Cap.  II.  —  De  scrutinio  el  ordiue  iiaptizaodl.  773 

Cap.  III.  —  De  exorcismls  catecbumenornm  ei  de  hi- 

ptismo  ionrmorum.  Iiem  de  fontiiius,  ac  Tasls  ad  oa^ionEi 

ei  pallas  abluendas.  "73 

Cap.  IY.—  De  ordine  reconciliandi  el  ungriidt  lofinDos : 

deqoe  exsequiis  defunclorum ,  et  de  benedTictioiie  sa\&^ 

auuae.  "^ 

Cap.  Y.  —-  De  aqua  omoi  die  Dominica  ante  missaiDl«- 

uedicenda.  t* 

Op.  VI.  —  De  iburlbulo  et  inceoso.  *'* 

Cap.  YII.  —  De  pane  ad  eulogias  benedicendo.        Tli 

Cap.  VIIl.  —  De  homiliis  S.  Gregorii,  ct  dc  coor<io 

caniuque  ecciesiaslieo.       .     _  .         ^    .         .    ^.  ^i 

Cap.  IX.  —  De  msiutlnali  officio,  el  hons  explendi«,  d 

post  missam  quid  agere  presbyier  debeai  ame  prandia^ 

Cap.  X.  —  De  cura  hospitum  et  peregrinonim.        775 
Cap.  XI.  —  De  sacris  roinisteriis  ad  wadium  non  dan- 

dis  ^"' 

Cap.  XII.  —  Ul  in  ecclesia  sife  eon^nftu  episa^i  dujIus 
sepeliatur,  et  ut  pro  sepeliendis  niha  ci\gaUir.  1 . i 

Cap.  XIII.  —  Ut  presbyleri  :i  publi- e  v€rcaoub«s,  vcli 
pcenilentilnis,  quo  eis  faveanl,  nmiiera  non  accipiani.  j .6 

Cap.  XIV,—  Quomodo  in  cooYivlis  defundarum  aljaj 
ruDivo  collectarum  gerere  se  debeanU  *  t^ 

Cav.  XV.—  Quid  cavendum  sit  presbyteris,  quandog 
Kalendas  iuter  se  conveniunt.  *'' 

Cap.  XVI.  —  De  conlratriis,  eanimque  convenuwis 
quomodo  c(  Icbrari  debeant.  .      '" 

Cap,  XVII.  —  Ui,  defuncto  preshylero,  nnUussttCCMh 
saltu  etiibcopi  ecclesiam  illius  aut  capellam  appeui.    77? 

11*  —  Capitdla  qttibus  de  rebms  magUtri  H  rf^ 
cani  per  singHtas  €cclma%  inqmrere^  et  efrisecpon- 
ttunliare  debennt.  ^ 

III.  —  Capitula   anno  xii  episcopaius  *iff^ 

(rfflfl.  ^  iz 

Cap  I  —  Quod  |»re8byteri  curare  debeani,  ot  j»  n 

peccatoros  pojulienUam  aecipian^  etepiscopo  refcrre^ 

modo  illam  «gim.  De  pcBna  eorom  qui  ad  pQBnitcMiatu  jt- 

nire  cootemooni,  et  presbyterorum,  aui  peccaior^  ^ 

iudicant:  el  quod  ultima  poBOitenUa  nulli  negandasit.  Tse 

Cap.  II.  —  Ut  pro  loco  sepuliur»  nibil  esigatar,  et «- 

Gum  haerediiarlo  jure  nemo  siW  arroget,  sed  a  prcsbfifr: 

accipUiietdesepolcrisnonviolandis.    ,     ,     .         ■* 

Cap.  III.  —  Ut  Duilus  missara  celebret  in  aluri  nao ca^ 


1317 


QUiE  IN  HOC  TOMO  CONTlNENT€R. 


Cap.  IV.  —  De  lls  q»i  <le  racDUatibuB  eedesia5i|id*»  «lo- 

dps  comparinl,  el  illos  Ecclpsiae  noii  derelinqunni.      799 

Cap.  V.  —  Quod  |iro  ecclesiis  \iduaiis  premia  palroni^ 

d  ri  iioii debeant.  SjO 

V.— Capitula  archidiaconibus presbyterii  data,  800 

Cip.  I.—  Ul  non  gravent  presbylerogquaodo  parocliias 

cirnimeunl.  800 

Cap.  il.—  l'l  parochias  non  occasione  vicluSy  eed  in- 

striijtionis  causa  circumeant.  BOl 

(Up.  III.  —  Ne  rauner.1  a  presbyleris  aocipiant,  nl  eo- 

rnm  viiia  dissimulent.  '  801 

Cap.  IV.  —  Ne  a  presbyteris  quid  laam  petsot  qnod  se- 

cum  auroraot  dum  redeunt.  801 

Cap.  V.  —  Ne  denarioft  a  presbyteris  vel  eulogias  exi- 

gaiii,  sed  sponte  oblaia  tanlum  accipiant.  801 

Cap.  VI.  —  Ne  pascendis  suis  vel  amioorum  cabaliis 

presb\iero8  gravent.  ^Ol 

Cap.  VII.  —  Ut  parochias  rusiicanas  confundere  vel  di- 

videre  noo  praesumant,  et  utecclesias  omnes,  capellasque 

illis  subjectas  describant.  S02 

Cap.  VIII.  —  Ut  nulli  capellam  domi  liabere,  aaimissain 

in  domo  celebrari  sine  episcopi  iicentia  coocedaot :  el  ut 

capellas  ejusmodi  omnes  desrribant.  802 

Cap.  IX.  —  Ne  poenltentes  pro  munere  aliqno  ad  reeon- 

ciliaiionero  adducaniur,  vel  post  eam  negligantnr.       802 

Cap.  X.  —  De  relapsis  post  poblicam  pocnitentiam.   802 

Cap.  XI.  — •  Ne  ad  ordinalionem  pro  aliauo  munere  ad- 

dacantur  non  idonei.  802 

Cap.  XII.  ->  Ut  videant  quomodo  capitula  sibi  data 

observeni  presbyteri.  802 

Cap.  XIII.  ^  Quomodo  eligendus  sli  decanns  ia  loeom 

deFuncti  vel  inutilis.  802 

CORONATIONES  REGIiE.  S03 

I.  Coronatio  Caroli  Calvi.  803 

II.  Coronatio  Ludovici  II.  809 

III.  Coronatio  Judith  Caroli  flliae.  81 1 

IV.  CoroDatio  Rermiotrudls  regin».  813 
Admonitio  ad  lectorem  de  opusculo  seqoeoti.            817 

EXPLANATIO  IN  FERCULUM  SALOMONIS.  817 

OPUSCULA  VARIA.  833 

L   —  De  REGIS  PERSONA  ET  REGIO  MIIfiSTERIO.     833 

Praerslio.  833 

Capdt  PBiMUii. '—  Qood  booos  regcs  Deus  facit,  malos 
permitlit.  833 

Cap.  II.  —  Qood  popoli  felicitas  sit  rex  booos,  iofelici- 
tas  rex  malos.  83.*$ 

Cap.  III.  —  MagD«  poteoti»  argomentam  est  recta  ad- 
nlQisrratio.  836 

Cap.  IV.  —  Quales  sibl  adhibere  debeat  rex  consilia- 
ios.  8.?7 

Cap.  V.  —  Nihil  felicius  quam  si  regoeot  reguandi 
cientiam  liabentes.  839 

Cap.  VI.  —  Quod  utile  sit  booos  reges  dla  et  looge 
iteque  vivere.  840 

Cap.  VII.  —  Belligerere  et  regnam  dilatare  sola  bonos 
eges  impellitoecessitas.  840 

Cap.  VIII.  ^Hegisstodlom  in  prociocto  belli,  et  ex- 
orUtio  sd  Dnllites.  840 

(^p.  IX  —  Noo  peccasse  eos  qai  Deo  auctore  bella 
esserant.  '    841 

Gap.  X.  —  Quod  qol  bella  traciam,  et  sob  armis  mili- 
Dt,  Deo  noD  dispiiceni.  841 

Cap.  XI.  —  Militem  poiestatl  obedienlem  non  peccare 
bominenn  occidat.  842 

Cap.  XII.  —  Victoriam  in  bello  per  Omnlpoteotem  dari 
i  voluerit.  842 

Cap.  XIII.  —  Deom  qoaodo  pognatdr,  astare»  et]a«taB 
rti  victoriam  prsparare.  943 

Cap.  XIV.  —  Qnod  non  pro  paacitaie  difBdeodum  si 
»minus  in  bellatoribos  fuerit.  813 

Cap.  XV.  —  Qaod  proiisqoi  in  beHo  eeclderont  obla- 
nes  offerri  debeaot.  844 

Cap.  \V i . ' Qood  reges  regum Domioo serviant,  etf am 
res  dando  proipso.  844 

::ap.  XVII.  —  Qood  ad  Justitiae  observaiionem  etlam 


Cap.  XXH.  ^  Caveodom  priBcipibos  ne  aceleratorum 
amicitiis  conjunganiur.  848 

Cap.  XXII  i.  —  Quod  sancU  viri  ad  inculiendom  metura 
reos  norte  |nre  paniverint.  840 

C^p.  XXIV.  —  Qood  occidere  hominem  non 
crimiuosuro  sit.  850 

Cap.  XXV.  — -  Regem  iniquorum  conrectorem  esae  opor- 
tet.  8S0 

Cap.  XXVI.  ~  Qood  propler  vindlciam  noxiorum  gla- 
dins  principi  a  Deo  permissus  est .  851 

Cap.  XXVII.  —  Qood  legesa  priocipe  josto  sooi  io  qoo- 
libet  vind{cand.T.  851 

Cap.  XXVIII.  —  Qund  his  qoi  pro  «ois  erimioibos  po- 
Dieodi  saiitmlsericordia  ioteroom  iodulKeuda.  881 

Cap.  XXIX.  -X  Quod  rex  propioqois  suis  perverse  ageo- 
tnms  affectn  carnati  parcere  nou  debeaL  832  > 

Cap.  XXX.  —  Qaatenos  Gliis  vel  propioqois,  si  pecca- 
verini  parcere  debeat.  834 

Cap.  XXXi.  » lo  maximis  et  pabliGls  crimioibas  an  In- 
dulgendum.  854 

Cap.  XXXII.  —  Qood  boni  regis  slt  el  virga  districtionis 
el  nianna  dtilcedinis.  835 

Cap.  XXXIII.  —  lo  pluralilate  peccantium  vindlcta 
propter  dinicoiiatein  neglii^ouda  vei  dilTerenda  856 

II.  —  De    CAVENOIS  VJTIIS    ET  VIRTUTIBUS    EXBR-    ^ 
CENOIS.  857 

Pracfatio.  857 

Capot  PBiMoif.  —  Qaod  eleennosyna  de  alienis  fleri  non 
deheai.  Qui  sint  di^oi  fruclus  poenitenti»,  ei  qoiQ  vera 
confessroac  dolor  de  pecculls  :quid  abnegare  se,  el  odisse 
aimnam  suam.  865 

Cap.  II.  —  De  fuga  avnritis,  snperbisB,  luxuriae,  gol», 
inviui.-e,  et  irae,  deqoe  zoiu,  et  quod  diabolas  per  bee 
maxime  vilia  semp;T  iD^i'liauis  sil.  868 

Cap.  III.  ^  De  juram'  niis  ot  perjurKs;  qood  sioe  dolo 
jiirandum,  et  fides  eiiam  hoslis  servanda  sit,  etde  cario- 
sitate,  delraciiooe,  p(>cc:iiisque  cngiialinnem.  SSi 

.  Cap.  IV.  —  De  operilnis  rnisericordi»,  et  de  pfeniteo- 
tia  ()uali8  es^e  debent,  quodque  dum  llcet  mioime  negli- 
genda  sit;  de  judicio  item  ultimo,  etde  poenis  inieroi.  888 

Cap.  V.  —  Qaod  peccata  miittis  modls  perpetreotur,  et 
homili  poeniteotia  cureotar,  eide  oflfensis  proximo  diiiilt* 
ieodis.  899 

Cap.  \L  —  De  iotercesstone  sandorum,  nrecnmqoe  et 
sacramm  oblatiOQom  necessiiate  :  deque  domos  Dei  ei 
diviooruffl  mysieriorum  reTerentia,  et  qood  atteoie,  ae 
pro  C(£le5ait)as  prscipuu  oraodnm  stt. .  >  .  900 

Cap.  VII.  —  De  pravis  QDgitatkKiibus,  cprdisque  moudl- 
tla,  ei  de  castitaie  conjoj^ali',  et  reconciliaiione  cum  pro- 
xiino.  Qood  iis  posi  iiiortem  aliorum  vota  prosint  qui  hoc 
fn  \ita  meruerunt :  deque  diverso  morientlum  exitu  atque 
slatu.  ■         '  '90« 

Cap.  Vlli.  —  Quod  advocatus  ooster  io  coelo  sii  Chris- 
lus,  qui  locarnationis  et  passionis  su»  mysterio  nos  rc- 
deiiiii,  ct  corpus  ac  sanguinem  saum  nobis  io  sacrameoto 
relltiuii.  912 

Cap.  IX.  —  Quod  Christus  pro  DObisln  altari  quoildio 
immolatur,  ad  cojus  pariicipationem  cum  fi  le  et  boois  opc- 
ribus  accedeodum  esi.  915 

Cap.  X.  —  Quod  per  Christi  humilitatem  panis  aogelo- 
runi  panis  nosler  facias  sit  :  (jOodqoe  a  Cliristo  ipio  Uat 
consecratio,  et  in  imagine  panis  vera  sit  caro  Cliristl,  a 
nobis  com  poeoiteotia  et  muodo  corde  mandoeanda.      920 

III.  —    De     DIVERSA     ET    MDLTIPLICI    ANIMiC      RA-    ^ 
TIONE.  •  929 

Prsfatlo.  9» 

Capitt  pamuM.  —  Uiruro  aoima  corporea  sK.  932 

Cap.  II.  —  Ulrom  stpima  locailter  teoeatur  lo  corpore. 

955 

Cap.  III.  —  Uirom  anima  com  oorpore  moveaior  per 
loca.  9S6 

Cap.  IV.  ^  Utrumomniscreaiiira  corporeaslt,  ei  so\u8 
Deus  incorporeus.  9^1 

Cap.  V.  —  Utrum  oatara  anim«  termioos  corpora^es 
excedaL  9^» 

Cap.  VI.  —  Uirum  Deos  per  tempora  ei  loca  movra- 
lur.      _ 941 


'BOGTto  AD  LuDovicuii  Balbdii.       983 

IMSTITUTIONE  REGU.  989 

HES  REGNI  PRO  UiSTlTUTIONG  GaROLO- 

993. 

OPOS  REGNl  DK  INSTITUTIONE  GaRO- 
1007 

.NOO  RAPTO  TIDUARUM    PUBLLARUlI 
1017 

lES  AD  Gaboluii  BEGEII  pro  Ec- 

FEN8I0NE.  1055 

^lus :  QuaterHl$iiei.  1055 

ujlos  :  Aoltt/a.  105il 

is :  idmomlto.  1005 


1069 


'DALIA. 


B  siiil  potestu  regia  ei  au- 

1071 

Degligenll»  •aceFdolum: 

\  ei  eoclesiaram.     1073 

asleriom.  1073 

pace  resUlueiida.  1073 


\I.  —  AdrooDltio  adr«gem  et  ministros  rfipoUiee.\(n7 

VII.  ^  De  praesUnda  per  poBoiteutiam  efflendiiioiie. 

VIII.  -^  Ad  regem,  ntboooe  ditigat  consiliarios.  1085 

XIV.  —  De  OFFiciis  BPiscopoauii.  1087 

XV.  —  De  presbtteris  griiiinosis.  10  il 

XVI.  —  Db  causa  Teutfridi  pbesbttrbi.   1111 

XVII.  *—  Db  VI8I0NE  Bernoldi  presbttebi.  111S 

XVIII.  —    GONSILIUM     DB     PCENITBMTIA    PlPPU 
BEGIS.  liiS 

XIX.  —  Db  villa  Noviliago.  1121 

XX.  —  JuBAHENTUM  ^ifod  Umcmarut  ederejutm 
eet  afmd  Pontigonem.  lliS 

XXI.  —  VlTA  JSANCTl  ReMIGII.  USS 
XXU.  —  EnGOMIUM  EJUSDEM  SANGTI  BEMIGIL1187 
XXIil.    —    RbSPONSIO    AD    iHJOEUMDAM    QUiCSTIO- 

NB8.  1197 

XXIV  —  PbOFESSIO  FlDBl.  1199 

XXV.  —  Gabmina  aliquot.  iM 

ANNALES.fllis£llAIU.  i» 


S  TOBO  CENTfiSaU  TlGESIMl  QUlNTl. 


A  FINE  IS  INCURRED  IF  THIS  BOOK  IS 
NOT  RETCg(2PD.TaTliE  LIB&ARY  QN, 
--1  Ofe  BEFORE  THE  LAST  DATE  STAMPED 
BELOW. 


4^^i( 


*.f 


\  DEe)0  4'^gG04 


ELLED